Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest Van Het Grondwettelijk Hof van --
← Terug naar "Arrest nr. 41/99 van 30 maart 1999 Rolnummer 1327 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 26, 27 en 28 van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 8 juli 1997 houdende bepalingen tot begeleiding van de aanpassing van de begr Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de rechters P. (...)"
Arrest nr. 41/99 van 30 maart 1999 Rolnummer 1327 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 26, 27 en 28 van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 8 juli 1997 houdende bepalingen tot begeleiding van de aanpassing van de begr Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de rechters P. (...) Arrêt n° 41/99 du 30 mars 1999 Numéro du rôle : 1327 En cause : le recours en annulation des articles 26, 27 et 28 du décret de la Communauté flamande du 8 juillet 1997 contenant diverses mesures d'accompagnement de l'ajustement du budget 199 La Cour d'arbitrage, composée des présidents L. De Grève et M. Melchior, et des juges P. Martens(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Arrest nr. 41/99 van 30 maart 1999 Arrêt n° 41/99 du 30 mars 1999
Rolnummer 1327 Numéro du rôle : 1327
In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 26, 27 en 28 En cause : le recours en annulation des articles 26, 27 et 28 du
van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 8 juli 1997 houdende décret de la Communauté flamande du 8 juillet 1997 contenant diverses
bepalingen tot begeleiding van de aanpassing van de begroting 1997, mesures d'accompagnement de l'ajustement du budget 1997, modifiant
waarbij artikel 60bis, §§ 5 en 9, van het Wetboek der successierechten l'article 60bis, §§ 5 et 9, du Code des droits de succession,
wordt gewijzigd, ingesteld door de Ministerraad. introduit par le Conseil des ministres.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de composée des présidents L. De Grève et M. Melchior, et des juges P.
rechters P. Martens, G. De Baets, E. Cerexhe, A. Arts en R. Henneuse, Martens, G. De Baets, E. Cerexhe, A. Arts et R. Henneuse, assistée du
bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter L. De Grève, greffier L. Potoms, présidée par le président L. De Grève,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep I. Objet du recours
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 14 april 1998 Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 14
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 15 april avril 1998 et parvenue au greffe le 15 avril 1998, le Conseil des
1998, heeft de Ministerraad beroep tot vernietiging ingesteld van de ministres a introduit un recours en annulation des articles 26, 27 et
artikelen 26, 27 en 28 van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 28 du décret de la Communauté flamande du 8 juillet 1997 contenant
8 juli 1997 houdende bepalingen tot begeleiding van de aanpassing van diverses mesures d'accompagnement de l'ajustement du budget 1997
de begroting 1997 (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 22 (publié au Moniteur belge du 22 octobre 1997), qui modifient l'article
oktober 1997), waarbij artikel 60bis, §§ 5 en 9, van het Wetboek der 60bis, §§ 5 et 9, du Code des droits de succession.
successierechten wordt gewijzigd.
II. De rechtspleging II. La procédure
Bij beschikking van 15 april 1998 heeft de voorzitter in functie de Par ordonnance du 15 avril 1998, le président en exercice a désigné
rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi
van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage.
De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application
om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. des articles 71 ou 72 de la loi organique.
Van het beroep is kennisgegeven overeenkomstig artikel 76 van de Le recours a été notifié conformément à l'article 76 de la loi
organieke wet bij op 8 mei 1998 ter post aangetekende brieven. organique, par lettres recommandées à la poste le 8 mai 1998.
Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au
bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 12 mei 1998. Moniteur belge du 12 mai 1998.
Memories zijn ingediend door : Des mémoires ont été introduits par :
- de Vlaamse Regering, Martelaarsplein 19, 1000 Brussel, bij op 23 - le Gouvernement flamand, place des Martyrs 19, 1000 Bruxelles, par
juni 1998 ter post aangetekende brief; lettre recommandée à la poste le 23 juin 1998;
- de Waalse Regering, rue Mazy 25-27, 5100 Namen, bij op 26 juni 1998 - le Gouvernement wallon, rue Mazy 25-27, 5100 Namur, par lettre
ter post aangetekende brief. recommandée à la poste le 26 juin 1998.
Bij beschikking van 30 juni 1998 heeft de voorzitter vastgesteld dat Par ordonnance du 30 juin 1998, le président a constaté que le mémoire
de memorie van de Waalse Regering is ingediend na het verstrijken van du Gouvernement wallon avait été introduit après l'expiration du délai
de bij artikel 85 van de organieke wet bepaalde termijn en gezegd dat visé à l'article 85 de la loi organique et déclaré que le Gouvernement
de Waalse Regering over een termijn van acht dagen beschikt om wallon disposait d'un délai de huit jours pour introduire
dienaangaande eventueel schriftelijke opmerkingen in te dienen. éventuellement des observations par écrit à ce sujet.
Van die beschikking is kennisgegeven aan de Waalse Regering en haar Cette ordonnance a été notifiée au Gouvernement wallon et à son
advocaat bij op 1 juli 1998 ter post aangetekende brief. avocat, par lettre recommandée à la poste le 1er juillet 1998.
Bij gewone brief van 8 juli 1998 heeft de Waalse Regering gezegd dat Par lettre ordinaire du 8 juillet 1998, le Gouvernement wallon a
zij zich schikt naar de wijsheid van het Hof. déclaré s'en référer à la sagesse de la Cour.
Van de memorie van de Vlaamse Regering is kennisgegeven overeenkomstig Le mémoire du Gouvernement flamand a été notifié conformément à
artikel 89 van de organieke wet bij op 7 augustus 1998 ter post l'article 89 de la loi organique, par lettre recommandée à la poste le
aangetekende brief. 7 août 1998.
De Ministerraad heeft een memorie van antwoord ingediend bij op 28 september 1998 ter post aangetekende brief. Le Conseil des ministres a introduit un mémoire en réponse par lettre recommandée à la poste le 28 septembre 1998.
Bij beschikking van 29 september 1998 heeft het Hof de termijn Par ordonnances du 29 septembre 1998, la Cour a prorogé jusqu'au 14
waarbinnen het arrest moet worden gewezen, verlengd tot 14 april 1999. avril 1999 le délai dans lequel l'arrêt doit être rendu.
Bij beschikking van 10 februari 1999 heeft het Hof de zaak in Par ordonnance du 10 février 1999, la Cour a déclaré l'affaire en état
gereedheid verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 3 et fixé l'audience au 3 mars 1999, après qu'elle eut déclaré
maart 1999, nadat het de memorie van de Waalse Regering onontvankelijk irrecevable et écarté des débats le mémoire du Gouvernement wallon.
had verklaard en uit de debatten had geweerd.
Van die beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun advocaten Cette ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs avocats,
bij op 11 februari 1999 ter post aangetekende brieven. par lettres recommandées à la poste le 11 février 1999.
Op de openbare terechtzitting van 3 maart 1999 : A l'audience publique du 3 mars 1999 :
- zijn verschenen : - ont comparu :
. G. Dekelver, auditeur-generaal bij het Ministerie van Financiën, . G. Dekelver, auditeur général au ministère des Finances, pour le
voor de Ministerraad; Conseil des ministres;
. Mr. B. Staelens loco Mr. P. Van Orshoven, advocaten bij de balie te . Me B. Staelens loco Me P. Van Orshoven, avocats au barreau de
Brussel, voor de Vlaamse Regering; Bruxelles, pour le Gouvernement flamand;
- hebben de rechters-verslaggevers G. De Baets en P. Martens verslag - les juges-rapporteurs G. De Baets et P. Martens ont fait rapport;
uitgebracht; - zijn de voornoemde partijen gehoord; - les parties précitées ont été entendues;
- is de zaak in beraad genomen. - l'affaire a été mise en délibéré.
De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants
van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour.
III. In rechte III. En droit
- A - - A -
A.1.1. Het eerste middel van de Ministerraad is afgeleid uit de A.1.1. Le premier moyen du Conseil des ministres est pris de la
schending van artikel 4, § 4, van de bijzondere wet van 16 januari violation de l'article 4, § 4, de la loi spéciale du 16 janvier 1989
1989 betreffende de financiering van de gemeenschappen en de gewesten, relative au financement des communautés et des régions, en ce que
doordat die bepaling de gewesten enkel toestaat de tarieven en de cette disposition n'autorise les régions qu'à modifier les tarifs et
vrijstellingen van het successierecht en het recht van overgang bij les exonérations des droits de succession et de mutation par décès,
overlijden te wijzigen, maar niet de heffingsgrondslag, terwijl zulks mais non la base d'imposition, ce qu'a pourtant fait l'article 21 du
wel geschiedde bij artikel 21 van het decreet van 20 december 1996 tot décret du 20 décembre 1996 qui a inséré dans le Code des droits de
invoeging van een artikel 60bis in het Wetboek der successierechten, succession un nouvel article 60bis, modifié aujourd'hui par les
dat door de bestreden bepalingen thans wordt gewijzigd. dispositions attaquées.
A.1.2. De Vlaamse Regering beklemtoont dat artikel 60bis van het A.1.2. Le Gouvernement flamand souligne que l'article 60bis du Code
Wetboek der successierechten niets anders is dan een des droits de succession ne constitue rien d'autre qu'une réduction
belastingvermindering op het vlak van het successierecht, beperkt tot fiscale au niveau du droit de succession, limitée à la Région
het Vlaamse Gewest. De vaststelling dat het geen alomvattende flamande. La constatation qu'il ne s'agit pas d'une réduction générale
belastingvermindering is - zodat de werkingssfeer ervan werd de cet impôt - de sorte que le champ d'application en a été précisé et
gepreciseerd en ook nog andere voorwaarden werden bepaald waarvan de que d'autres conditions encore ont été fixées, auxquelles sont
verminderingen afhankelijk zijn - staat er niet aan in de weg dat soumises les réductions - n'empêche pas que ce soient exclusivement le
uitsluitend het tarief of de vrijstellingen werden geregeld. Er wordt taux d'imposition et les exonérations qui ont été réglés. Le
ook niet ingezien waarom een belastingvermindering niet afhankelijk Gouvernement flamand ne voit pas non plus pourquoi une réduction de
zou mogen worden gemaakt van de vervulling van voorwaarden. l'impôt ne pourrait pas être soumise à des conditions.
De Vlaamse Regering wijst er voorts op dat de federale bevoegdheid Le Gouvernement flamand fait ensuite observer que la compétence
beperkt is tot het « vaststellen van de heffingsgrondslag » en geen fédérale est limitée au pouvoir de « fixer la base d'imposition » et
betrekking heeft op « de heffingsgrondslag » zonder meer. Aangezien de ne porte pas sur « la base d'imposition » de manière absolue. Etant
heffingsgrondslag immers de basis is waarop de belasting in een donné que la base d'imposition est effectivement la base sur laquelle
concreet geval wordt berekend, is het « vaststellen van de l'impôt est calculé dans un cas concret, « fixer la base d'imposition
heffingsgrondslag » de administratieve procedure van de berekening van » c'est accomplir la procédure administrative de calcul de la base
de belastbare basis, het « vaststellen » in de zin van de cijfermatige imposable, « fixer » celle-ci, dans le sens d'une « fixation »
« fixatie », met het oog op de vestiging van de belasting, dit is chiffrée, en vue de l'établissement de l'impôt, c'est-à-dire
doorgaans het opstellen van een belastbare titel ten laste van een généralement rédiger un titre imposable à charge d'un contribuable
concrete belastingplichtige die daardoor belastingschuldige wordt. Die concret qui devient dès lors un redevable. Cette compétence fédérale
federale bevoegdheid is derhalve beperkt tot de regels betreffende de est par conséquent limitée aux règles relatives à la manière uniforme
eenvormige wijze waarop de Administratie van de B.T.W., registratie en selon laquelle l'Administration de la T.V.A., de l'enregistrement et
domeinen te werk gaat om het geheel of een deel van de erfgoederen die des domaines procède pour faire évaluer l'ensemble ou une partie des
voor hun verkoopwaarden moeten of kunnen worden aangegeven, te laten biens successoraux qui doivent ou peuvent être déclarés pour leur
waarderen, vermits het die waardering is die dient tot grondslag voor valeur vénale, puisque c'est cette évaluation qui sert de base à la
de verevening van de belasting. Aan die bevoegdheid is door de perception de l'impôt. Les dispositions attaquées ne portent pas
bestreden bepalingen niet geraakt. atteinte à cette compétence.
A.1.3. De Ministerraad betwist de letterlijke interpretatie van A.1.3. Le Conseil des ministres conteste l'interprétation littérale de
artikel 4, § 4, van de bijzondere financieringswet en voert op basis van de parlementaire voorbereiding aan dat de bevoegdheden van de gewesten op het vlak van de successierechten beperkt moeten worden geïnterpreteerd. Het enige wat zij zouden kunnen, is percentages van de gewestelijke belastingen wijzigen (verhoging of verlaging van de aanslagvoet); aan al het overige zouden zij niet kunnen raken. Die visie wordt overigens bevestigd door de vaststelling dat de wetgever het akkoord van de gewesten nodig heeft voor een wijziging van de heffingsgrondslag. Bovendien kan de bevoegdheid inzake gewestelijke belastingen niet worden aangewend om economisch met andere gewesten te concurreren. Door de overerving van familiale ondernemingen in één gewest fiscaal wezenlijk anders te gaan behandelen dan in de andere gewesten, wordt het successierecht immers omgevormd tot een middel van economische concurrentie, waardoor de beide andere gewesten verplicht zijn het Vlaamse initiatief te volgen. De Ministerraad onderzoekt voorts wat in het kader van het l'article 4, § 4, de la loi spéciale de financement et soutient, en s'appuyant sur les travaux préparatoires, que les compétences des régions en matière de droits de succession doivent être interprétées de manière restrictive. Seule une modification des taux des impôts régionaux (majoration ou réduction du taux d'imposition) serait en leur pouvoir; tout le reste serait pour elles intangible. La constatation que le législateur a besoin de l'accord des régions pour modifier la base d'imposition confirme du reste cette interprétation. En outre, cette compétence en matière d'impôts régionaux ne saurait être utilisée pour concurrencer, sur le plan économique, les autres régions. Lorsqu'une région réserve à la transmission d'entreprises familiales un traitement fiscal totalement différent de celui qui est appliqué dans les autres régions, le droit successoral est en effet transformé en un moyen de concurrence économique, obligeant les deux autres régions à suivre l'initiative flamande. Le Conseil des ministres examine ensuite ce qui constitue la base
successierecht de heffingsgrondslag is, namelijk het netto nagelaten d'imposition en matière de droits de succession, à savoir le
vermogen van de overledene of het aandeel van de rechtverkrijgenden in patrimoine net laissé par le de cujus ou la part des ayants droit dans
dat vermogen en komt daarbij tot het besluit dat alleen het laatste de ce patrimoine, et conclut que seule cette dernière constitue la base
d'imposition. Le Conseil des ministres rejette également
heffingsgrondslag vormt. Tevens verwerpt hij de beperkte interpretatie l'interprétation restrictive qui limite la compétence du législateur
van de bevoegdheid van de federale wetgever tot het « vaststellen » fédéral au pouvoir de « fixer » la base d'imposition; il se fonde à
van de heffingsgrondslag en dit op basis van de tekst van artikel 4, § cet égard sur le texte de l'article 4, § 4, de la loi spéciale de
4, van de bijzondere financieringswet, de parlementaire voorbereiding financement, sur les travaux préparatoires de celle-ci et sur les
ervan en de wetgevende antecedenten. Aan het woord « vaststellen » antécédents législatifs. Il ne doit pas être donné une signification
moet geen bijzondere betekenis worden gehecht. particulière au mot « fixer ».
A.2.1. Het tweede middel van de Ministerraad is afgeleid uit de A.2.1. Le deuxième moyen du Conseil des ministres est pris de la
schending van artikel 5, § 4, van de bijzondere wet van 16 januari violation de l'article 5, § 4, de la loi spéciale du 16 janvier 1989
1989 betreffende de financiering van de gemeenschappen en de gewesten, relative au financement des communautés et des régions, en ce que
doordat die bepaling voorschrijft dat de procedureregels die verband cette disposition prescrit que les règles de procédure relatives au
houden met de dienst van de belasting enkel bij wet kunnen worden service des impôts ne peuvent être fixées que par la loi, alors que la
vastgesteld, terwijl de bestreden decreetsbepaling stelt dat, indien disposition décrétale attaquée prévoit que « l'impôt au tarif normal,
en in zoverre de tewerkstelling, uitgedrukt in voltijdse eenheden, in augmenté des intérêts légaux calculés depuis le décès, est dû
een van de vijf jaren na het overlijden lager zou zijn, de belasting, proportionnellement, si et à mesure que le nombre de travailleurs
verhoogd met de wettelijke intrest sinds het overlijden, evenredig employés, exprimé en unités à temps plein, aurait diminué pendant une
verschuldigd is tegen het normale tarief. des cinq premières années qui suivent le décès ».
A.2.2. De Vlaamse Regering betwist dat voormeld artikel 5 van de A.2.2. Le Gouvernement flamand conteste que l'article 5 précité de la
loi spéciale de financement soit violé, tout simplement en raison de
bijzondere financieringswet geschonden zou zijn, eenvoudig bij gebrek l'inapplicabilité de cette disposition. Tout d'abord, le Gouvernement
aan toepasselijkheid van die bepaling. Allereerst wordt niet ingezien flamand n'aperçoit pas en quoi la modification décrétale réalisée par
dat de bij de bestreden artikelen doorgevoerde decreetswijziging « les articles attaqués serait constitutive de « règles de procédure ».
procedureregels » zou uitmaken. De in artikel 5, §§ 3 en 4, van de Les règles de procédure visées à l'article 5, §§ 3 et 4, de la loi
bijzondere financieringswet bedoelde procedureregels zijn uitsluitend spéciale de financement sont exclusivement les règles en application
de regels met toepassing waarvan de dienst moet worden verzekerd, dit desquelles le service doit être assuré, c'est-à-dire les formalités
zijn de formaliteiten die door de Administratie van de B.T.W., que l'Administration de la T.V.A., de l'enregistrement et des domaines
registratie en domeinen moeten worden nageleefd bij de inning van de doit respecter lors de la perception de l'impôt. Pas plus que
belasting. De bestreden bepalingen bevatten - net zomin als artikel l'article 60bis du Code des droits de succession, les dispositions
60bis van het Wetboek der successierechten - dergelijke formaliteiten. attaquées ne contiennent pareilles formalités. Les formalités en cause
De beoogde formaliteiten zijn niets anders dan de voorwaarden waarvan ne sont rien d'autre que les conditions auxquelles est soumis l'octroi
het toekennen van de belastingvermindering afhankelijk is gesteld, en de la réduction d'impôt et ne constituent pas des règles de procédure
geen procedurevoorschriften voor de federale fiscus. pour le fisc fédéral.
De intrest op achterstallige belasting kan bezwaarlijk als een L'intérêt sur les arriérés d'impôt ne peut pas être considéré comme
formaliteit sensu stricto worden beschouwd doch is inherent aan de une formalité au sens strict, mais est inhérent à la compétence
fiscale bevoegdheid. fiscale.
A.2.3. Volgens de Ministerraad impliceert artikel 5, § 4, van de A.2.3. Selon le Conseil des ministres, l'article 5, § 4, de la loi
bijzondere financieringswet, gelezen in samenhang met artikel 4 van spéciale de financement, lu conjointement avec l'article 4 de cette
die wet, dat de procedureregels in ieder geval door de wet moeten loi, implique que les règles de procédure doivent en tout cas être
worden bepaald, zelfs al zouden de gewesten zelf de dienst van de fixées par la loi, même si ce sont les régions qui assurent le service
belastingen verzekeren. Dat geldt zowel voor de procedureregels in het des impôts. Ceci vaut tout autant pour les règles de procédure en
algemeen als voor die welke door de Administratie van de B.T.W., général que pour celles que doit respecter l'Administration de la
registratie en domeinen moeten worden nageleefd bij de inning van de T.V.A., de l'enregistrement et des domaines lors de la perception de
belasting. l'impôt.
Zelfs al zou een bepaling met betrekking tot de wettelijke intrest Quand bien même une disposition relative aux intérêts légaux ne
niet als een formeelrechtelijke formaliteit sensu latissimo kunnen pourrait pas être considérée comme une formalité relevant du droit de
worden beschouwd, dan nog is er bevoegdheidsoverschrijding op grond la procédure sensu latissimo, il y aurait toujours excès de compétence
van artikel 4 van de bijzondere financieringswet; aan andere au regard de l'article 4 de la loi spéciale de financement; hormis les
materieelrechtelijke aspecten van de belasting, buiten de taux d'imposition et les exonérations, les régions ne peuvent modifier
aanslagvoeten en de vrijstellingen, kunnen zij niet raken. Dat blijkt aucun autre aspect du droit matériel de l'impôt. Ceci ressort
onder meer uit een advies van de Raad van State dat de gewesten notamment d'un avis du Conseil d'Etat qui interdit aux régions de
verbiedt af te wijken van de verjaringstermijnen inzake successierecht. déroger aux délais de prescription en matière de droits de succession.
A.3.1. Het derde middel van de Ministerraad is afgeleid uit de A.3.1. Le troisième moyen du Conseil des ministres est pris de la
schending van artikel 5, § 3, van de bijzondere wet van 16 januari violation de l'article 5, § 3, de la loi spéciale du 16 janvier 1989
1989 betreffende de financiering van de gemeenschappen en de gewesten, relative au financement des communautés et des régions, en ce que cet
doordat dit artikel bepaalt dat de dienst van de belasting kosteloos article dispose que l'Etat assure gratuitement le service des impôts,
wordt verzekerd door de Staat, tenzij het gewest beslist zelf ervoor à moins que la région décide de s'en charger elle-même, cependant que
in te staan, terwijl artikel 60bis, § 11, de gewestelijke overheden l'article 60bis, § 11, permet aux autorités régionales d'intervenir
toestaat, door hun bepaalde taken op te dragen, zich te mengen in de dans le fonctionnement du service des impôts, en leur confiant
werking van de dienst van de belasting, wat door de financieringswet certaines tâches, ce que la loi de financement prohibe de manière
op impliciete doch zekere wijze wordt verboden. Het Vlaamse Gewest implicite mais certaine. Par la disposition attaquée, la Région
heeft door de bestreden bepaling op eenzelfde wijze zijn bevoegdheid flamande a excédé de la même manière sa compétence en réglant
overschreden door de dienst van de belasting gedeeltelijk te regelen partiellement le service des impôts sans le reprendre intégralement à
zonder hem volledig van de Staat over te nemen, waardoor die dienst l'Etat, rendant de cette façon ce service sensiblement plus complexe
aanzienlijk complexer wordt en de controletaken zeer bemoeilijkt B zo et les tâches de contrôle extrêmement difficiles, voire impossibles.
niet onmogelijk gemaakt - worden.
A.3.2. De derde grief mist volgens de Vlaamse Regering ook feitelijke A.3.2. Selon le Gouvernement flamand, le troisième grief manque
grondslag : de « dienst der belastingen » in de zin van artikel 5 van également en fait : le « service » des impôts au sens de l'article 5
de bijzondere financieringswet is immers niets anders dan de inning de la loi spéciale de financement n'est en effet rien d'autre que la
van de belasting, een aangelegenheid waarin de Vlaamse administratie perception de l'impôt, une matière dans laquelle l'administration
niet tussenbeide komt. Zij attesteert slechts, ten behoeve van de flamande n'intervient pas. Celle-ci atteste seulement, pour les
federale fiscale administratie, dat de decretaal bepaalde voorwaarden besoins de l'administration fiscale fédérale, que les conditions
om de belastingvermindering te genieten, vervuld zijn, eenvoudig om de prescrites par le décret en vue d'obtenir la réduction de l'impôt sont
belastingplichtige ter wille te zijn en de federale administratie remplies, simplement dans l'intérêt du redevable et afin de ne pas en
hiermee niet te belasten. Die attestering impliceert niet dat de charger l'administration fédérale. Cette attestation n'implique pas
gewestelijke administratie belast is met de dienst van het que l'administration régionale soit chargée du service des droits de
successierecht; anders zou elk bewijsstuk dat een belastingplichtige succession; sans quoi, toute preuve qu'un redevable doit produire à
aan een fiscale administratie moet overleggen en door een andere une administration fiscale et qui est rédigée par une autre
administratie is opgesteld, impliceren dat die laatste overheid « de administration impliquerait que cette dernière exerce « le service des
dienst van de belasting » zou uitoefenen. impôts ».
A.3.3. Volgens de Ministerraad omvat de « dienst van de belasting » A.3.3. Selon le Conseil des ministres, le « service des impôts » ne
niet slechts de inning, maar ook de vestiging en de controle van de comprend pas seulement la perception mais également l'établissement et
belasting. De administratie moet immers onder eigen le contrôle de l'impôt. En effet, l'administration doit vérifier, sous
verantwoordelijkheid nagaan of alle voorwaarden voor de toekenning en sa propre responsabilité, si toutes les conditions pour l'attribution
het behoud van de belastingvermindering vervuld zijn. De decreetgever et le maintien de la réduction de l'impôt sont remplies. Le
kan aan de federale administratie niet voorschrijven op welke wijze législateur décrétal ne peut dicter à une administration fédérale la
zij de dienst der belasting moet verzekeren. manière dont elle doit assurer le service des impôts.
A.4.1. Het vierde middel van de Ministerraad is afgeleid uit de A.4.1. Le quatrième moyen du Conseil des ministres est pris de la
schending van artikel 172 van de Grondwet, doordat het Vlaamse Gewest violation de l'article 172 de la Constitution, en ce que la Région
een verlaagd tarief heeft ingesteld voor familiale ondernemingen en flamande a instauré un tarif réduit pour les entreprises familiales et
vennootschappen en aldus een nieuwe belasting heeft gecreëerd terwijl les « sociétés de famille » et qu'elle a ainsi créé un nouvel impôt
het slechts bevoegd is om vrijstellingen en verminderingen te alors qu'elle est seulement compétente pour modifier les exonérations
wijzigen. et les réductions.
A.4.2. Het vierde middel is volgens de Vlaamse Regering A.4.2. Selon le Gouvernement flamand, le quatrième moyen est
onontvankelijk, omdat het Hof niet rechtstreeks kan toetsen aan irrecevable parce que la Cour ne peut opérer aucun contrôle direct au
artikel 172 van de Grondwet. regard de l'article 172 de la Constitution.
Bovendien zou het middel ook ongegrond zijn omdat het begrip « wet » En outre, le moyen serait également non fondé, parce que la notion de
in die bepaling, die slechts een toepassing van het « loi » qui figure dans cette disposition, et qui constitue seulement
gelijkheidsbeginsel in fiscalibus is, moet worden begrepen als het une application du principe d'égalité en matière fiscale, doit être
materiële wetsbegrip. Anders oordelen zou impliceren dat de gewesten comprise dans son sens matériel. En décider autrement impliquerait que
geen vrijstellingen zouden kunnen verlenen, wat hun op grond van les régions ne pourraient accorder aucune exonération, ce qui leur est
artikel 4 van de bijzondere financieringswet juist uitdrukkelijk is précisément permis explicitement en vertu de l'article 4 de la loi
toegestaan. De belastingverminderingen waarin is voorzien, zijn wel spéciale de financement. Les réductions d'impôt qui sont prévues ont
degelijk bij decreet toegekend en in abstracto, bij rechtsregel die bel et bien été octroyées par décret et in abstracto, par une règle de
toepasselijk is op een onbepaald aantal gevallen. droit applicable à un nombre indéterminé de cas.
Het wijzigen van de vrijstellingen, in artikel 5, § 2, van de La modification des exonérations visée à l'article 5, § 2, de la loi
bijzondere financieringswet betekent het aanbrengen van om het even spéciale de financement signifie qu'il peut être apporté n'importe
welke wijziging in de vrijstellingenregeling van de betrokken quelle modification au régime des exonérations de l'impôt concerné, en
belasting, door bestaande vrijstellingen te wijzigen of af te schaffen modifiant ou en supprimant des exonérations existantes ou en créant de
of nieuwe vrijstellingen in te voeren. nouvelles exonérations.
A.5.1. Het vijfde middel van de Ministerraad is afgeleid uit de A.5.1. Le cinquième moyen du Conseil des ministres est pris de la
schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, door het violation des articles 10 et 11 de la Constitution par l'article 26
bestreden artikel 26, doordat het verwijst naar en steunt op de attaqué, en tant que celui-ci renvoie à et repose sur des dispositions
bepalingen van artikel 60bis, §§ 3, 5 en 8, en door het bestreden de l'article 60bis, §§ 3, 5 et 8, et par l'article 27 attaqué, en tant
artikel 27, doordat het artikel 60bis, § 5, van het Wetboek der que celui-ci modifie l'article 60bis, § 5, du Code des droits de
successierechten enkel wijzigt met betrekking tot de datum waarop de succession pour ce qui concerne exclusivement la date à laquelle sont
wettelijke intresten bedoeld in het laatste lid van die bepaling van applicables les intérêts légaux visés au dernier alinéa de cette
toepassing zijn. disposition.
A.5.2. De Vlaamse Regering ziet niet in hoe de bestreden bepalingen de A.5.2. Le Gouvernement flamand n'aperçoit pas que les dispositions
beschreven ongelijke behandelingen zouden bevatten, zodat het middel attaquées puissent contenir les traitements inégaux décrits, de sorte
feitelijke grondslag mist. que le moyen manque en fait.
Le Gouvernement flamand rappelle encore brièvement sa réfutation des
De Vlaamse Regering herhaalt ook nog kort haar verweer tegen de traitements inégaux que contiendrait l'article 60bis du Code des
ongelijke behandelingen die vervat zijn in het bij decreet van 20 droits de succession inséré par le décret du 20 décembre 1996, article
december 1996 ingevoegde artikel 60bis van het Wetboek der qui, comme tel, n'est toutefois plus en cause ici.
successierechten, dat als dusdanig evenwel hier niet meer ter
discussie staat.
A.5.3. De Ministerraad verduidelijkt dat het gelijkheidsbeginsel onder A.5.3. Le Conseil des ministres explique que le principe d'égalité est
meer geschonden is doordat voor vennootschappen met minder dan vijf notamment violé en ce que, pour le maintien du tarif réduit, des
werknemers andere voorwaarden gelden voor het behoud van conditions différentes sont applicables aux sociétés comptant moins de
tariefverlaging dan voor ondernemingen of vennootschappen met vijf of cinq travailleurs et aux entreprises ou sociétés qui en comptent cinq
meer werknemers. Volgens de Vlaamse Regering heeft evenwel geen van ou plus. Selon le Gouvernement flamand, aucun de ces griefs ne porte
die bezwaren betrekking op de thans bestreden bepalingen. toutefois sur les dispositions présentement attaquées.
- B - - B -
B.1. Het beroep is gericht tegen de artikelen 26, 27 en 28 van het B.1. Le recours est dirigé contre les articles 26, 27 et 28 du décret
decreet van het Vlaamse Gemeenschap van 8 juli 1997 houdende de la Communauté flamande du 8 juillet 1997 contenant diverses mesures
bepalingen tot begeleiding van de aanpassing van de begroting 1997, d'accompagnement de l'ajustement du budget 1997, qui sont libellés
die luiden : comme suit :
«

Art. 26.Aan artikel 60bis, § 9, van het Wetboek der

«

Art. 26.Dans l'article 60bis, § 9, du Code des droits de

Successierechten zoals het geldt in het Vlaamse Gewest, wordt een succession, tel qu'il s'applique en Région flamande, il est inséré un
tweede en derde lid toegevoegd, die luiden als volgt : alinéa 2 et un alinéa 3, rédigés comme suit :
'Ingeval een vennootschap overeenkomstig § 3 als een familiale Lorsqu'une société est considérée comme une société de famille
vennootschap wordt beschouwd op grond van het feit dat zij aandelen en conformément au § 3, en raison du fait qu'elle détient des actions
desgevallend vorderingen houdt van een of meer dochtervennootschappen d'une ou plusieurs sociétés affiliées qui remplissent les conditions
die aan de voorwaarden van §§ 1, 5 en 8 beantwoorden, wordt de des §§ 1, 5 et 8, ou possède éventuellement des créances sur elles, la
nettowaarde van de aandelen van en de vorderingen op de vennootschap valeur nette des actions de la société et des créances sur elle est
beperkt tot de som van de waarden van de aandelen van en desgevallend limitée à la somme des valeurs des actions des sociétés affiliées qui
vorderingen op de dochtervennootschappen die aan de voornoemde remplissent les conditions précitées et des créances éventuelles sur
voorwaarden beantwoorden. elles.
In de mate dat de waarden van de aandelen van en desgevallend Dans la mesure où les valeurs des actions des sociétés affiliées et
vorderingen op deze dochtervennootschappen slechts gedeeltelijk in des créances éventuelles sur elles ne peuvent être prises en
aanmerking kunnen worden genomen volgens § 5, tweede lid van dit considération que partiellement en vertu du § 5, alinéa 2, du présent
artikel, wordt de nettowaarde overeenkomstig beperkt. article, la valeur nette est réduite proportionnellement. '

Art. 27.In artikel 60bis, § 5, van hetzelfde wetboek wordt de

Art. 27.Dans l'article 60bis, § 5, du même Code, les mots « augmenté

zinsnede « verhoogd met de wettelijke intrest sinds het overlijden » des intérêts légaux calculés depuis le décès », sont remplacés par les
vervangen door de zinsnede « verhoogd met de wettelijke intrest ». mots « augmenté des intérêts légaux, ».

Art. 28.De artikelen 26 en 27 treden in werking op 1 januari 1997. »

Art. 28.Les articles 26 et 27 entrent en vigueur le 1er janvier 1997.

Ten aanzien van het onderwerp van het beroep » Quant à l'objet du recours
B.2. Rekening houdende met de rechtsvragen die beslecht zijn door het B.2. Compte tenu des points de droit tranchés par l'arrêt n° 128/98 du
arrest nr. 128/98 van 9 december 1998 (Belgisch Staatsblad, 16 9 décembre 1998 (Moniteur belge du 16 décembre 1998) et au sujet
december 1998) en waaromtrent in deze zaak middelen werden aangevoerd desquels des moyens sont formulés dans la présente affaire, et
en vaststellende dat het beroep tot vernietiging nog uitsluitend constatant que le recours en annulation ne porte plus que sur
betrekking heeft op de waardering van de aandelen van en de
vorderingen op een vennootschap, zoals zij geregeld is door artikel l'évaluation des actions d'une société et des créances sur celle-ci,
60bis, § 9, tweede en derde lid, van het Wetboek der successierechten, telle qu'elle est réglée par l'article 60bis, § 9, alinéas 2 et 3, du
toegevoegd bij artikel 26 van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap Code des droits de succession, inséré par l'article 26 du décret de la
van 8 juli 1997, beperkt het Hof zijn onderzoek tot het eerste middel. Communauté flamande du 8 juillet 1997, la Cour limite son examen au premier moyen.
Ten gronde Quant au fond
B.3.1. Het middel is afgeleid uit de schending van artikel 4, § 4, van
de bijzondere wet van 16 januari 1989 betreffende de financiering van
de gemeenschappen en de gewesten, door artikel 26 van het decreet van B.3.1. Le moyen est pris de la violation par l'article 26 du décret du
8 juli 1997, doordat de gewesten de tarieven en de vrijstellingen van 8 juillet 1997 de l'article 4, § 4, de la loi spéciale du 16 janvier
het successierecht en het recht van overgang bij overlijden kunnen 1989 relative au financement des communautés et des régions, en ce que
les régions sont autorisées à modifier les tarifs et les exonérations
wijzigen, maar niet de heffingsgrondslag, terwijl de bestreden des droits de succession et de mutation par décès, mais non la base
bepaling, tot aanvulling van paragraaf 9 van het bij artikel 21 van d'imposition, alors que la disposition attaquée complétant le
het decreet van 20 december 1996 ingevoegde artikel 60bis van het paragraphe 9 de l'article 60bis du Code des droits de succession
Wetboek der successierechten, wel degelijk de heffingsgrondslag inséré par l'article 21 du décret du 20 décembre 1996 modifie bel et
wijzigt. bien la base d'imposition.
B.3.2. Krachtens artikel 4, § 2, van de bijzondere wet van 16 januari B.3.2. En vertu de l'article 4, § 2, de la loi spéciale du 16 janvier
1989 betreffende de financiering van de gemeenschappen en de gewesten 1989 relative au financement des communautés et des régions, les
zijn de gewesten bevoegd om de « aanslagvoet » en de « vrijstellingen régions peuvent modifier le « taux d'imposition » et les «
» van het successierecht en het recht van overgang bij overlijden te exonérations » des droits de succession et des droits de mutation par
wijzigen, terwijl de federale overheid krachtens artikel 4, § 4, décès, le législateur fédéral restant compétent, conformément à
bevoegd blijft voor « het vaststellen van de heffingsgrondslag ». Een l'article 4, § 4, « pour fixer la base d'imposition ». Toute
wijziging in de vaststelling van de heffingsgrondslag kan evenwel modification de la fixation de la base d'imposition ne peut cependant
slechts met instemming van de gewestregeringen worden doorgevoerd. être effectuée qu'avec l'accord des gouvernements de région.
Blijkens de parlementaire voorbereiding van de bijzondere Il ressort des travaux préparatoires de la loi spéciale de financement
financieringswet steunt het behoud van de federale bevoegdheid inzake
vaststelling van de heffingsgrondslag van het successierecht en het que le maintien de la compétence fédérale en matière de fixation de la
recht van overgang bij overlijden op de overweging « dat de base d'imposition des droits de succession et des droits de mutation
heffingsgrondslag door de nationale wetgever wordt vastgesteld om par décès est fondé sur la considération « que la base imposable reste
praktische moeilijkheden te voorkomen. Het is immers onontbeerlijk déterminée par le législateur national pour éviter des difficultés
dezelfde evaluatiemethode te behouden voor de goederen uit een pratiques. Il est en effet indispensable de conserver la même méthode
nalatenschap, zowel voor de bestanddelen van de activa als de passiva d'évaluation des biens de la succession, tant des éléments de l'actif
» (Parl. St., Kamer, 1988-1989, nr. 635/18, p. 275). que du passif » (Doc. parl., Chambre, 1988-1989, n° 635/18, p. 275).
B.3.3. Artikel 26 van het decreet van 8 juli 1997 voegt aan artikel 60bis, § 9, van het Wetboek der successierechten een tweede en een derde lid toe, waarbij de nettowaarde van de aandelen van en de vorderingen op een vennootschap die als een familiale vennootschap wordt beschouwd, alsmede de mate waarin die waarden in aanmerking kunnen worden genomen, worden beperkt. Zoals het Hof reeds in arrest nr. 128/98 stelde ten aanzien van het eerste lid van artikel 60bis, § 9, laat artikel 26 van het decreet van 8 juli 1997 de samenstelling en de waarderingsregels van de vererfde massa onaangetast. Het raakt derhalve niet aan de heffingsgrondslag, maar beperkt zich tot het bepalen onder welke voorwaarden en op welk deel van de vererfde massa het verlaagde tarief wordt toegepast. Die bepaling betreft derhalve de tarifering en blijft binnen de bevoegdheid van de gewesten. B.3.4. Het middel kan niet worden aangenomen. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 30 maart 1999. De griffier, L. Potoms. De voorzitter, B.3.3. L'article 26 du décret du 8 juillet 1997 insère dans l'article 60bis, § 9, du Code des droits de succession un alinéa 2 et un alinéa 3 qui limitent, lorsqu'une société est considérée comme une « société de famille », « la valeur nette des actions de la société et des créances sur elle » ainsi que la mesure dans laquelle ces valeurs peuvent être prises en considération. Ainsi que la Cour l'a déjà observé dans son arrêt n° 128/98 à propos de l'alinéa 1er de l'article 60bis, § 9, l'article 26 du décret du 8 juillet 1997 ne touche pas à la composition et aux règles d'évaluation des biens qui composent une succession. Il ne porte donc pas atteinte à la base d'imposition mais se limite à déterminer à quelles conditions et sur quelle part des biens recueillis le taux réduit est appliqué. Cette disposition concerne par conséquent la tarification et demeure dans la limite des compétences régionales. B.3.4. Le moyen ne peut être admis. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 30 mars 1999. Le greffier, L. Potoms. Le président,
L. De Grève. L. De Grève.
^