Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest Van Het Grondwettelijk Hof van --
← Terug naar "Arrest nr. 11/99 van 28 januari 1999 Rolnummer 1458 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 19, derde lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad van State, gesteld door de Raad van State. Het Arbitragehof, samengesteld uit wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij arrest nr. (...)"
Arrest nr. 11/99 van 28 januari 1999 Rolnummer 1458 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 19, derde lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad van State, gesteld door de Raad van State. Het Arbitragehof, samengesteld uit wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij arrest nr. (...) Arrêt n° 11/99 du 28 janvier 1999 Numéro du rôle : 1458 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 19, alinéa 3, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, posée par le Conseil d'Etat. La Cour d'arbitrage, composée des p après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle Par arr(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Arrest nr. 11/99 van 28 januari 1999 Arrêt n° 11/99 du 28 janvier 1999
Rolnummer 1458 Numéro du rôle : 1458
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 19, derde lid, van En cause : la question préjudicielle concernant l'article 19, alinéa
de gecoördineerde wetten op de Raad van State, gesteld door de Raad 3, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, posée par le Conseil
van State. d'Etat.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de composée des présidents M. Melchior et L. De Grève, et des juges H.
rechters H. Boel, L. François, G. De Baets, R. Henneuse en M. Bossuyt, Boel, L. François, G. De Baets, R. Henneuse et M. Bossuyt, assistée du
bijgestaan door referendaris R. Moerenhout, waarnemend griffier, onder référendaire R. Moerenhout, faisant fonction de greffier, présidée par
voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag I. Objet de la question préjudicielle
Bij arrest nr. 76.331 van 13 oktober 1998 in zake M. Lukasa en M. Par arrêt n° 76.331 du 13 octobre 1998 en cause de M. Lukasa et M.
Songa tegen de Belgische Staat, vertegenwoordigd door de Minister van Songa contre l'Etat belge, représenté par le ministre de l'Intérieur,
Binnenlandse Zaken, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is
ingekomen op 4 november 1998, heeft de Raad van State de volgende dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 4 novembre
prejudiciële vraag gesteld : 1998, le Conseil d'Etat a posé la question préjudicielle suivante :
« Houdt artikel 19, derde lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad « L'article 19, alinéa 3, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat
van State een schending in van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet ? » méconnaît-il les articles 10 et 11 de la Constitution ? »
II. De rechtspleging voor het Hof II. La procédure devant la Cour
Bij beschikking van 4 november 1998 heeft de voorzitter in functie de Par ordonnance du 4 novembre 1998, le président en exercice a désigné
rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi
van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage.
Op 26 november 1998 hebben de rechters-verslaggevers R. Henneuse en M. Bossuyt, met toepassing van artikel 72, eerste lid, van de voormelde bijzondere wet, voor het Hof verslag uitgebracht en gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht aan het Hof voor te stellen de procedure door een arrest van onmiddellijk antwoord af te doen. Overeenkomstig artikel 72, tweede lid, van de organieke wet is van de conclusies van de rechters-verslaggevers aan de partijen in het bodemgeschil kennisgegeven bij op 26 november 1998 ter post aangetekende brieven. Geen enkele van die partijen heeft een memorie met verantwoording ingediend. Met brief van 9 december 1998 hebben de verzoekende partijen voor de Raad van State het Hof laten weten dat zij de conclusies van de rechters-verslaggevers deelden. Le 26 novembre 1998, en application de l'article 72, alinéa 1er, de la loi spéciale précitée, les juges-rapporteurs R. Henneuse et M. Bossuyt ont fait rapport devant la Cour de ce qu'ils pourraient être amenés à proposer à la Cour de mettre fin à la procédure par un arrêt de réponse immédiate. Les conclusions des juges-rapporteurs ont été notifiées aux parties dans l'instance principale conformément à l'article 72, alinéa 2, de la loi organique, par lettres recommandées à la poste le 26 novembre 1998. Aucune de ces parties n'a introduit un mémoire justificatif. Par lettre du 9 décembre 1998, les parties requérantes devant le Conseil d'Etat ont fait savoir à la Cour qu'elles partageaient les conclusions des juges-rapporteurs.
De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants
van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour.
III. Onderwerp van de in het geding zijnde bepaling III. Objet de la disposition en cause
Artikel 19, derde lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad van L'article 19, alinéa 3, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat
State bepaalt : dispose :
« De partijen mogen zich laten vertegenwoordigen of bijstaan door « Les parties peuvent se faire représenter ou assister par des avocats
advocaten die ingeschreven zijn op de tabel van de Orde der Advocaten
alsook, volgens de bepalingen van het Gerechtelijk Wetboek, door inscrits au tableau de l'Ordre des avocats ainsi que, selon les
personen die in één van de lidstaten van de Europese Gemeenschappen dispositions du Code judiciaire, par toute personne établie dans un
gevestigd zijn en er ten minste sedert drie jaar gerechtigd zijn om Etat membre des Communautés européennes et y habilitée, depuis trois
het beroep van advocaat uit te oefenen. [...] » ans au moins, à exercer la profession d'avocat. [...] »
IV. In rechte IV. En droit
- A - - A -
Conclusies van de rechters-verslaggevers Conclusions des juges-rapporteurs
A.1. In hun conclusies zijn de rechters-verslaggevers, na raadpleging A.1. Dans leurs conclusions, les juges-rapporteurs estiment, après
van het dossier, van oordeel dat zij ertoe zouden kunnen worden consultation du dossier, qu'ils pourraient être amenés à proposer à la
gebracht het Hof voor te stellen, met toepassing van artikel 72 van de Cour, par application de l'article 72 de la loi spéciale du 6 janvier
bijzondere wet van 6 januari 1989, de prejudiciële vraag af te doen 1989, de mettre fin à l'examen de la question préjudicielle par un
met een arrest van onmiddellijk antwoord. arrêt de réponse immédiate.
A.2. De verzoekende partijen voor de Raad van State hebben per brief A.2. Les parties requérantes devant le Conseil d'Etat, par courrier du
van 9 december 1998 het Hof ervan op de hoogte gebracht dat zij de 9 décembre 1998, ont informé la Cour qu'elles partageaient les
voormelde conclusies van de rechters-verslaggevers deelden. conclusions précitées des juges-rapporteurs.
- B - - B -
B.1. De prejudiciële vraag is identiek met die welke het Hof heeft B.1. La question préjudicielle est identique à celle à laquelle la
beantwoord in zijn arrest nr. 55/98 van 20 mei 1998. Cour a répondu dans son arrêt n° 55/98 du 20 mai 1998.
Het Hof oordeelt dat het geen ander antwoord dient te geven op de La Cour n'estime pas qu'il y ait lieu de donner une autre réponse à la
onderhavige vraag. présente question.
B.2. Artikel 19, derde lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad B.2. L'article 19, alinéa 3, des lois coordonnées sur le Conseil
van State wordt door dit hoge rechtscollege aldus opgevat dat het een d'Etat est interprété par cette haute juridiction comme établissant
vereiste van ontvankelijkheid instelt. De miskenning ervan leidt
ambtshalve tot de onontvankelijkheid van het verzoekschrift dat is une exigence de recevabilité. Sa méconnaissance entraîne, d'office,
ondertekend door een stagedoend advocaat, en het is laatstgenoemde l'irrecevabilité de la requête signée par un avocat stagiaire et
niet toegestaan op de terechtzitting te pleiten. celui-ci ne peut plaider à l'audience.
B.3. De wet van 23 december 1946 houdende instelling van een Raad van B.3. La loi du 23 décembre 1946 portant création d'un Conseil d'Etat
State bood de partijen enkel de mogelijkheid zich er te laten ne permettait aux parties de s'y faire représenter que par des avocats
vertegenwoordigen door advocaten van Belgische nationaliteit die
minstens tien jaar zijn ingeschreven op het tableau van de Orde van de nationalité belge ayant au moins dix années d'inscription au
advocaten. Het doel van die eis was « inzake geschillen van bestuur, tableau de l'Ordre des avocats. L'objectif de cette exigence était «
advocaten te hebben die er zich een specialiteit zullen van maken en d'avoir, en matière de contentieux administratif, des avocats qui se
het auditoraat en de Raad zullen behulpzaam zijn bij het opbouwen der spécialiseront et aideront l'auditorat et le Conseil à construire la
bestuurlijke rechtspraak ». Die eis diende de mogelijkheid te jurisprudence administrative ». Elle devait permettre d'opérer « un
verschaffen « een schifting » te doen teneinde het nieuwe filtrage » et d'éviter que la nouvelle juridiction ne soit « encombrée
rechtscollege « niet te overlasten met eisen zonder juridische grond par des revendications sans fondement juridique ou dont l'objet
of waarvan het voorwerp niet tot de bevoegdheid van de Raad hoort ». sortirait de sa compétence ». La proposition de créer un barreau
Het voorstel een bijzondere balie in het leven te roepen die over het spécial ayant le monopole de la plaidoirie fut rejetée (Doc. parl.,
pleitmonopolie zou beschikken werd verworpen (Gedr. St., Senaat, B.Z.
1939, nr. 80, p. 62). Sénat, S.E. 1939, n° 80, p. 59).
B.4. De wet van 11 juni 1952, die de wet van 23 december 1946 heeft B.4. La loi du 11 juin 1952, qui a modifié la loi du 23 décembre 1946,
gewijzigd, heeft die bepaling opgeheven, op grond van de overweging a abrogé cette disposition, le législateur estimant qu'elle n'avait
van de wetgever dat zij geen bestaansreden meer had, vermits de plus de raison d'être, puisque la jurisprudence du Conseil d'Etat a
rechtspraak van de Raad van State de voorwaarden waarop de beroepen défini les conditions dans lesquelles les recours doivent être
moeten worden ingesteld heeft bepaald en het niet verantwoord was een introduits et qu'il n'était pas justifié de maintenir une restriction
beperking te handhaven die noch de hoven van beroep, noch zelfs het que n'appliquent ni les cours d'appel ni même la Cour de cassation
Hof van Cassatie toepassen (Gedr. St., Senaat, 1950-1951, nr. 387, p. (Doc. parl., Sénat, 1950-1951, n° 387, p. 2; Sénat, 1951-1952, n° 181,
2; Senaat, 1951-1952, nr. 181, p. 2). p. 2).
De Minister van Binnenlandse Zaken diende een amendement in, dat werd Le ministre de l'Intérieur introduisit un amendement, qui fut adopté,
aangenomen, en dat het recht tot vertegenwoordiging en bijstand voor étendant le droit de représentation et d'assistance devant le Conseil
de Raad van State uitbreidde tot « al de advocaten van het ogenblik d'Etat « à tous les avocats dès le moment qu'ils sont inscrits au
dat ze opgenomen zijn op de tabel van de Orde (dus na drie jaar stage) tableau de l'Ordre (donc après trois années de stage) ». (Doc. parl.,
» (Gedr. St., Kamer, 1951-1952, nr. 414, p. 2). Chambre, 1951-1952, n° 414, p. 2)
B.5. De wet van 6 mei 1982 tot wijziging van de wetten op de Raad van B.5. La loi du 6 mai 1982 modifiant les lois sur le Conseil d'Etat
State had in wezen tot doel de formaties te wijzigen en rekening te avait pour objet essentiel d'en modifier les cadres et de tenir compte
houden met het Europees gemeenschapsrecht op het stuk van de vrijheid du droit communautaire en matière de libre prestation de services.
van dienstverlening. Zij heeft de Europese advocaten onderworpen aan Elle a étendu aux avocats européens la condition d'ancienneté de trois
de anciënniteitsvoorwaarde van drie jaar, zijnde de minimale stageduur ans, c'est-à-dire la durée minimale du stage pour les avocats belges,
voor de Belgische advocaten, zonder het beginsel van die eis opnieuw sans remettre en cause le principe de cette exigence.
in het geding te brengen.
B.6. Weliswaar legt het Gerechtelijk Wetboek bepaalde verplichtingen B.6. Si le Code judiciaire impose certaines obligations aux
op aan de stagiairs, maar het maakt geen enkel onderscheid in hun stagiaires, il n'établit aucune distinction à leur détriment en ce qui
nadeel op het stuk van de uitoefening van het beroep, « onverminderd concerne l'exercice de la profession, « sans préjudice des
de bijzondere bepalingen betreffende het Hof van Cassatie en de Raad dispositions particulières relatives à la Cour de cassation et au
van State » (artikel 439 van het Gerechtelijk Wetboek). Conseil d'Etat » (article 439 du Code judiciaire).
Artikel 478 van het Gerechtelijk Wetboek, volgens hetwelk voor het Hof L'article 478 du Code judiciaire, selon lequel, en matière civile,
van Cassatie in burgerlijke zaken alleen de advocaten die de titel van seuls les avocats portant le titre d'avocats à la Cour de cassation
advocaat bij het Hof van Cassatie voeren, kunnen optreden en peuvent postuler et conclure devant elle, constitue une exception qui
conclusies nemen, is een uitzondering die alle andere advocaten exclut tous les autres avocats. Seule l'exception contenue dans
uitsluit. Enkel de uitzondering vervat in artikel 19 van de l'article 19 des lois coordonnées exclut uniquement les avocats
gecoördineerde wetten op de Raad van State sluit alleen de stagedoende
advocaten uit. stagiaires.
B.7. De uitzondering waarin is voorzien in de enkele aangelegenheid B.7. L'exception prévue dans la seule matière du contentieux confié au
van het aan de Raad van State toevertrouwde contentieux, is niet Conseil d'Etat n'est pas justifiée. Les programmes des études
verantwoord. De universitaire curricula in de rechten verschaffen een universitaires de droit contiennent une formation adéquate en droit
adequate vorming in administratief recht. Niets leidt ertoe te stellen administratif. Rien ne permet de prétendre que les avocats stagiaires
dat de stagedoende advocaten « eisen zonder juridische grond » zouden verdedigen, zoals de wetgever in 1946 had gevreesd. Tot slot, staat de eis van een anciënniteit van drie jaar niet in verhouding tot de wens, die ook in 1946 tot uitdrukking is gebracht, dat het administratief contentieux door gespecialiseerde advocaten zou worden behandeld. B.8. Hieruit volgt dat de in het geding zijnde bepaling een onverantwoord verschil in behandeling in het leven roept tussen twee categorieën van advocaten en zonder aanvaardbare reden het recht van de rechtzoekenden beperkt om vrij hun raadsman te kiezen. Om die redenen, het Hof zegt voor recht : défendraient des « revendications sans fondement juridique » comme l'avait craint le législateur en 1946. Enfin, l'exigence d'une ancienneté de trois ans est sans rapport avec le souhait, exprimé également en 1946, de voir traiter le contentieux administratif par des avocats spécialisés. B.8. Il s'ensuit que la disposition en cause établit une différence de traitement injustifiée entre deux catégories d'avocats et restreint sans raison admissible le droit des justiciables de choisir librement leur conseil. Par ces motifs, la Cour dit pour droit :
Artikel 19, derde lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad van L'article 19, alinéa 3, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat
State schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. viole les articles 10 et 11 de la Constitution.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 28 januari 1999. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 28 janvier 1999.
De wnd. griffier, Le greffier f.f.,
R. Moerenhout. R. Moerenhout.
De voorzitter, Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^