Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest Van Het Grondwettelijk Hof van --
← Terug naar "Arrest nr. 26/99 van 3 maart 1999 Rolnummer 1266 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 5, § 2, 2°, van het decreet van het Waalse Gewest van 5 juni 1997 betreffende de rustoorden, de serviceflats en de dagcentra voor bejaarde Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de rechters H. (...)"
Arrest nr. 26/99 van 3 maart 1999 Rolnummer 1266 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 5, § 2, 2°, van het decreet van het Waalse Gewest van 5 juni 1997 betreffende de rustoorden, de serviceflats en de dagcentra voor bejaarde Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de rechters H. (...) Arrêt n° 26/99 du 3 mars 1999 Numéro du rôle : 1266 En cause : le recours en annulation de l'article 5, § 2, 2°, du décret de la Région wallonne du 5 juin 1997 relatif aux maisons de repos, résidences-services et aux centres d'accueil de La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et L. De Grève, et des juges H. Boel, L(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Arrest nr. 26/99 van 3 maart 1999 Arrêt n° 26/99 du 3 mars 1999
Rolnummer 1266 Numéro du rôle : 1266
In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 5, § 2, 2°, van het En cause : le recours en annulation de l'article 5, § 2, 2°, du décret
decreet van het Waalse Gewest van 5 juni 1997 betreffende de de la Région wallonne du 5 juin 1997 relatif aux maisons de repos,
rustoorden, de serviceflats en de dagcentra voor bejaarden en houdende résidences-services et aux centres d'accueil de jour pour personnes
oprichting van de « Conseil wallon du troisième âge » (Waalse Raad âgées et portant création du Conseil wallon du troisième âge,
voor de derde leeftijd), ingesteld door de Ministerraad. introduit par le Conseil des ministres.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en L. De Grève, en de composée des présidents M. Melchior et L. De Grève, et des juges H.
rechters H. Boel, L. François, J. Delruelle, R. Henneuse et M. Boel, L. François, J. Delruelle, R. Henneuse et M. Bossuyt, assistée
Bossuyt, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, du greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep I. Objet du recours
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 24 december Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 24
1997 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 26 décembre 1997 et parvenue au greffe le 26 décembre 1997, le Conseil
december 1997, heeft de Ministerraad, Wetstraat 16, 1000 Brussel, des ministres, rue de la Loi 16, 1000 Bruxelles, a introduit un
beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 5, § 2, 2?, van het recours en annulation de l'article 5, § 2, 2°, du décret de la Région
decreet van het Waalse Gewest van 5 juni 1997 betreffende de wallonne du 5 juin 1997 relatif aux maisons de repos,
rustoorden, de serviceflats en de dagcentra voor bejaarden en houdende résidences-services et aux centres d'accueil de jour pour personnes
oprichting van de « Conseil wallon du troisième âge » (Waalse Raad âgées et portant création du Conseil wallon du troisième âge (publié
voor de derde leeftijd) (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 26 juni 1997). au Moniteur belge du 26 juin 1997).
II. De rechtspleging II. La procédure
Bij beschikking van 26 december 1997 heeft de voorzitter in functie de Par ordonnance du 26 décembre 1997, le président en exercice a désigné
rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi
van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage.
De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application
om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. des articles 71 ou 72 de la loi organique.
Van het beroep is kennisgegeven overeenkomstig artikel 76 van de Le recours a été notifié conformément à l'article 76 de la loi
organieke wet bij op 27 januari 1998 ter post aangetekende brieven. organique, par lettres recommandées à la poste le 27 janvier 1998.
Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au
bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 12 februari 1998. Moniteur belge du 12 février 1998.
Memories zijn ingediend door : Des mémoires ont été introduits par :
- de Vlaamse Regering, Martelaarsplein 19, 1000 Brussel, bij op 12 - le Gouvernement flamand, place des Martyrs 19, 1000 Bruxelles, par
maart 1998 ter post aangetekende brief; lettre recommandée à la poste le 12 mars 1998;
- de Waalse Regering, rue Mazy 25-27, 5100 Namen, bij op 13 maart 1998 - le Gouvernement wallon, rue Mazy 25-27, 5100 Namur, par lettre
ter post aangetekende brief. recommandée à la poste le 13 mars 1998.
Van die memories is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de Ces mémoires ont été notifiés conformément à l'article 89 de la loi
organieke wet bij op 22 april 1998 ter post aangetekende brieven. organique, par lettres recommandées à la poste le 22 avril 1998.
Memories van antwoord zijn ingediend door : Des mémoires en réponse ont été introduits par :
- de Waalse Regering, bij op 20 mei 1998 ter post aangetekende brief; - le Gouvernement wallon, par lettre recommandée à la poste le 20 mai 1998;
- de Ministerraad, bij op 25 mei 1998 ter post aangetekende brief. - le Conseil des ministres, par lettre recommandée à la poste le 25
Bij beschikkingen van 27 mei 1998 en 26 november 1998 heeft het Hof de mai 1998. Par ordonnances du 27 mai 1998 et du 26 novembre 1998, la Cour a
termijn waarbinnen het arrest moet worden gewezen, verlengd tot respectievelijk 24 december 1998 en 24 juni 1999. prorogé respectivement jusqu'aux 24 décembre 1998 et 24 juin 1999 le délai dans lequel l'arrêt doit être rendu.
Bij beschikking van 13 januari 1999 heeft het Hof de zaak in Par ordonnance du 13 janvier 1999, la Cour a déclaré l'affaire en état
gereedheid verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 10 et fixé l'audience au 10 février 1999.
februari 1999.
Van die beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun advocaten Cette ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs avocats
bij op 15 januari 1999 ter post aangetekende brieven. par lettres recommandées à la poste le 15 janvier 1999.
Op de openbare terechtzitting van 10 februari 1999 : A l'audience publique du 10 février 1999 :
- zijn verschenen : - ont comparu :
. Mr. J. Sohier, advocaat bij de balie te Brussel, voor de . Me J. Sohier, avocat au barreau de Bruxelles, pour le Conseil des
Ministerraad; ministres;
. Mr. N. Van Laer loco Mr. M. Uyttendaele, advocaten bij de balie te . Me N. Van Laer loco Me M. Uyttendaele, avocats au barreau de
Brussel, voor de Waalse Regering; Bruxelles, pour le Gouvernement wallon;
. Mr. P. Van Orshoven, advocaat bij de balie te Brussel, voor de . Me P. Van Orshoven, avocat au barreau de Bruxelles, pour le
Vlaamse Regering; Gouvernement flamand;
- hebben de rechters-verslaggevers R. Henneuse en M. Bossuyt verslag uitgebracht; - les juges-rapporteurs R. Henneuse et M. Bossuyt ont fait rapport;
- zijn de voornoemde advocaten gehoord; - les avocats précités ont été entendus;
- is de zaak in beraad genomen. - l'affaire a été mise en délibéré.
De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants
van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour.
talen voor het Hof. III. En droit
- A - - A -
III. In rechte Standpunt van de Ministerraad Position du Conseil des ministres
A.1. Het enig middel dat wordt aangevoerd ter staving van het beroep A.1. Le moyen unique invoqué à l'appui du recours est pris de la
is afgeleid uit de schending van de bevoegdheidsregels, meer in het violation des règles de compétences, plus particulièrement de la
bijzonder uit de schending van de artikelen 6, § 1, vijfde lid, 3°, en violation des articles 6, § 1er, alinéa 5, 3°, et 10 de la loi
10 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles.
instellingen. Doordat de aangevochten bepaling aan de Gewestregering de bevoegdheid En déléguant au Gouvernement de région la compétence de fixer les
overdraagt om de prijsnormen - en dus zowel de minimum- als de normes de prix - et donc tant les tarifs minima que maxima -, la
maximumtarieven - vast te stellen, maakt zij rechtstreeks en op disposition attaquée empiète, de façon directe et substantielle, sur
substantiële wijze inbreuk op de federale bevoegdheid inzake prijzen. la compétence fédérale en matière de prix.
A.2. In zijn memorie van antwoord betwist de Ministerraad, steunende A.2. Dans son mémoire en réponse, le Conseil des ministres conteste,
op de rechtspraak van het Hof, de stelling van de Waalse Regering die jurisprudence de la Cour à l'appui, la thèse du Gouvernement wallon
besluit tot de niet-toepasbaarheid, ten aanzien van de bevoegdheden concluant à l'inapplicabilité, à l'égard des compétences
van de gemeenschappen, van het bevoegdheidsvoorbehoud inzake communautaires, de la réserve de compétence en matière de politique de
prijsbeleid. prix.
A.3. De Ministerraad zet bovendien de redenen uiteen waarom het arrest A.3. Par ailleurs, le Conseil des ministres expose les raisons pour
van het Hof nr. 56/96 van 15 oktober 1996 - waarbij wordt erkend dat lesquelles l'arrêt de la Cour n° 56/96 du 15 octobre 1996 -
de gewesten bevoegd zijn om « de tarieven vast te stellen van de reconnaissant aux régions la compétence de « fixer les tarifs des
diensten die deel uitmaken van aan hen toegewezen aangelegenheden » - services qui relèvent de matières qui leur sont attribuées » - ne peut
te dezen niet kan worden omgezet. Enerzijds, verdwijnt met de être transposé en l'espèce. D'une part, la possibilité de fixer des
mogelijkheid om maximumprijzen vast te stellen de werkdadigheid van de prix maxima supprime l'effectivité de modalités d'augmentation ou
op het federale niveau vastgestelde modaliteiten inzake prijsverhoging d'évolution fixées au niveau fédéral. D'autre part, le fait que les
of prijsevolutie. Anderzijds, wijst het feit dat de rustoorden tot de maisons de repos figurent parmi les dix secteurs soumis par l'arrêté
tien sectoren behoren die bij het ministerieel besluit van 20 april ministériel du 20 avril 1993 à une demande de hausse de prix indique
1993 aan een prijsverhogingsaanvraag zijn onderworpen, erop dat voor le caractère essentiel, pour le niveau fédéral, d'une réglementation
de federale overheid een federale regeling ter zake essentieel is. fédérale de cette matière.
A.4. Ten aanzien van de gegrondheid van de aanwending van de A.4. Quant au bien-fondé du recours aux pouvoirs implicites, le
impliciete bevoegdheden, betwist de Ministerraad in de eerste plaats Conseil des ministres conteste tout d'abord le caractère « nécessaire
het « noodzakelijke » karakter van de in het geding zijnde bepaling. » de la disposition en cause. Il n'est nullement établi que la
Het staat geenszins vast dat de gewestbevoegdheid niet kan worden compétence régionale ne puisse être exercée sans l'adoption de cette
uitgeoefend zonder de aanneming van die bepaling, en evenmin dat de disposition, ni davantage que la sécurité tarifaire soit une condition
tariefzekerheid een « conditio sine qua non » zou zijn om de met het decreet nagestreefde kwalitatieve vooruitgang te bereiken. Bovendien leent die materie zich niet tot een gedifferentieerde regeling, enerzijds, wegens het bevoegdheidsvoorbehoud waartoe de bijzondere wetgever uitdrukkelijk beslist heeft en, anderzijds, wegens de schending van het beginsel van gelijkheid onder ondernemingen van dezelfde sector waartoe een dergelijke gedifferentieerde regeling tussen de gewesten aanleiding zou geven. Ten slotte, wat betreft de vereiste van een slechts marginale weerslag op de voorbehouden aangelegenheid, impliceert het algemene karakter « sine qua non » pour atteindre le progrès qualitatif recherché par le décret. Par ailleurs, la matière ne se prête pas à un règlement différencié, d'une part, en raison de la réserve de compétence expressément décidée par le législateur spécial, et, d'autre part, en raison de la violation du principe d'égalité entre entreprises du même secteur à laquelle donnerait lieu un tel règlement différencié entre régions. Enfin, en ce qui concerne l'exigence d'une incidence seulement marginale sur la matière réservée, la généralité des termes utilisés par la disposition en cause implique que son exécution peut se
van de in de in het geding zijnde bepaling gebruikte bewoordingen dat réaliser de diverses façons. Si l'objectif est de limiter les hausses
ze op verschillende wijzen kan worden uitgevoerd. Hoewel de doelstelling erin bestaat de prijsverhogingen te beperken door ze aan de koopkracht te koppelen, kan de weerslag op de federale bevoegdheid niet marginaal worden genoemd, aangezien hij tot de opheffing leidt van de - zeer uitgebreide - beoordelingsbevoegdheid die aan de Minister van Economie wordt toegekend ten aanzien van de mogelijkheid om al dan niet een prijscontrolesysteem te organiseren alsmede de bevoegdheid om over prijsverhogingsaanvragen te beslissen. Indien echter de aanpassingsmodaliteiten de op het federale niveau vastgestelde beperkingen in acht zouden moeten nemen, zou het Hof die verplichting uitdrukkelijk moeten vermelden en zulks in het beschikkend gedeelte zelf van het arrest. Voorts legt de Ministerraad de nadruk op het specifieke karakter van de in het geding zijnde aangelegenheid en op het feit dat de sector van de rustoorden een van de tien sectoren is waarin, in tegenstelling tot de tendens naar deregulering van de prijzen, de federale overheid het noodzakelijk de prix en les liant au pouvoir d'achat, l'incidence sur la compétence fédérale ne peut être qualifiée de marginale, dès lors qu'elle aboutit à annuler le pouvoir d'appréciation, très étendu, reconnu au ministre de l'Economie quant à l'opportunité d'organiser, ou non, un système de contrôle de prix ainsi que celui de statuer sur les demandes de hausse de prix. Si toutefois les modalités d'adaptation devaient respecter les limites fixées au niveau fédéral, il conviendrait que la Cour mentionne de façon expresse cette contrainte, et ce dans le dispositif même de l'arrêt. Par ailleurs, le Conseil des ministres insiste sur la spécificité de la matière en cause, et sur le fait que le secteur des maisons de repos constitue un des dix secteurs dans lesquels, à l'inverse de la tendance à la dérégulation en matière de prix, l'Etat
heeft geacht een prijscontrole te handhaven. fédéral a estimé nécessaire de maintenir un contrôle des prix.
Standpunt van de Vlaamse Regering Position du Gouvernement flamand
A.5. In de eerste plaats wordt aangevoerd dat het middel feitelijke A.5. Il est tout d'abord allégué que le moyen manque en fait. En
grondslag mist. Door het prijsbeleid aan de federale bevoegdheid voor réservant à la compétence fédérale la politique des prix, le
te behouden heeft de bijzondere wetgever aldus de aangelegenheid van législateur spécial visait ainsi le domaine du blocage du prix des
de blokkering van de prijs van goederen en diensten beoogd, hetzij via biens et des services, que ce soit par le biais de contrats de
programmaovereenkomsten, algemene prijsblokkeringen, het opleggen van
maximumprijzen of nog via het stelsel van prijsverhogingsaangiften. De programme, de blocages généraux de prix, de la fixation de prix maxima
in het geding zijnde bepaling stelt echter geenszins de prijs van de ou du système de déclaration de hausse de prix. Or, la disposition en
huisvesting of de opvang vast, maar beperkt zich ertoe de voorwaarden cause ne fixe nullement le prix d'accueil ou d'hébergement, mais se
van prijsaanpassing door de inrichtende macht vast te stellen en zulks borne à viser les modalités d'adaptation, par le pouvoir organisateur,
binnen de eventuele grenzen die op het federale niveau zijn bepaald. du prix, et ce dans les limites éventuelles fixées au niveau fédéral.
Er wordt bijgevolg geenszins afbreuk gedaan aan artikel 3 van het Il n'est dès lors nullement porté atteinte à l'article 3 de l'arrêté
besluit van 20 april 1993 houdende bijzondere bepalingen inzake du 20 avril 1993 portant des dispositions particulières en matière de
prijzen. prix.
A.6. Zelfs in de veronderstelling dat de in het geding zijnde A.6. A supposer même que la disposition en cause fixe, elle-même ou
bepaling, zelf of bij delegatie, de maximumprijs van de huisvesting of par délégation, le prix maximum d'accueil ou d'hébergement, elle
van de opvang zou bepalen, komt zij neer op een maatregel van
bejaardenbeleid; een dergelijke maatregel behoort tot de bevoegdheid s'analyse comme une mesure de politique du troisième âge; une telle
van het Gewest, krachtens de gecombineerde toepassing van artikel 5, § mesure relève de la compétence régionale, en vertu de la combinaison
1, II, 5°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980, van artikel 138 de l'article 5, § 1er, II, 5°, de la loi spéciale du 8 août 1980, de
van de Grondwet en van de zogenaamde « transferdecreten » van juli l'article 138 de la Constitution et des décrets dits « de transfert »
1993. Het Gewest, dat bevoegd is om de inhoud van de in het geding de juillet 1993. Compétente pour fixer le contenu du service en cause
zijnde dienst - de huisvesting of de opvang van bejaarden - vast te - l'hébergement ou l'accueil de personnes âgées -, la Région l'est
stellen, is dat eveneens om de prijs ervan te bepalen. Er wordt également pour en fixer le prix. Il est relevé que la disposition
opgemerkt dat overigens enkel de vaststelling van het minimumbedrag, spéciale citée ci-dessus n'exclut d'ailleurs de la compétence qu'elle
de toekenningsvoorwaarden en de financiering van het aan de bejaarden transfère aux entités fédérées que la fixation du montant minimum, les
wettelijk gewaarborgde inkomen, dit wil zeggen de enkele aspecten van conditions d'octroi et le financement du revenu légalement garanti aux
sociale zekerheid, door de hiervoor vermelde bijzondere bepaling personnes âgées, c'est-à-dire les seuls aspects de sécurité sociale.
worden uitgesloten van de bevoegdheid die zij aan de deelentiteiten
overdraagt. A.7. In « volstrekt ondergeschikte » orde, voert de Vlaamse Regering A.7. A titre « totalement subsidiaire », le Gouvernement flamand
ter staving van de betwiste bepaling artikel 10 van de bijzondere wet invoque à l'appui de la disposition contestée l'article 10 de la loi
van 8 augustus 1980 aan, waarbij te dezen aan alle voorwaarden voor de spéciale du 8 août 1980, dont l'ensemble des conditions d'application
toepassing ervan is voldaan. sont en l'espèce réunies.
Standpunt van de Waalse Regering Position du Gouvernement wallon
A.8. Na te hebben gewezen op het gunstig advies van de Raad van State A.8. Après avoir relevé l'avis favorable émis par le Conseil d'Etat -
- in zoverre het besluit dat de in het geding zijnde bepaling in en ce que celui-ci conclut à la conformité de la disposition en cause
overeenstemming is met artikel 10 van de bijzondere wet -, betoogt de avec l'article 10 de la loi spéciale -, le Gouvernement soutient que
Regering dat het federale bevoegdheidsvoorbehoud, dat betrekking heeft la réserve de compétence fédérale, portant sur la politique des prix,
op het prijsbeleid, te dezen niet van toepassing is, aangezien het n'est pas applicable en l'espèce, dès lors qu'elle ne limite que les
enkel de gewestbevoegdheden beperkt, en dat te dezen het Gewest een compétences régionales et que, en l'espèce, la Région exerce une
gemeenschapsbevoegdheid uitoefent. compétence communautaire.
A.9. Zelfs in de veronderstelling dat het genoemde A.9. A supposer même que cette réserve de compétence soit néanmoins
bevoegdheidsvoorbehoud toch van toepassing zou zijn, vindt artikel 5,
§ 2, 2°, van het decreet van 5 juni 1997 steun in artikel 10 van de applicable, l'article 5, § 2, 2°, du décret du 5 juin 1997 trouve
bijzondere wet van 8 augustus 1980 en voldoet het aan de appui dans l'article 10 de la loi spéciale du 8 août 1980 et satisfait
toepassingsvoorwaarden van die bepaling. aux conditions d'application de cette disposition.
Zoals de Raad van State opmerkt, berust het karakter van Comme le relève le Conseil d'Etat, le caractère de nécessité réside
noodzakelijkheid in de zorg om de tariefzekerheid van de residerende dans le souci d'assurer la sécurité tarifaire du résident et il s'agit
bejaarden te garanderen en gaat het erom de bejaarden die in een de protéger efficacement les personnes âgées vivant en maison de
rustoord wonen op doeltreffende wijze te beschermen en te voorkomen repos, et d'éviter que celles-ci, ayant souvent vendu leur immeuble,
dat zij, nadat zij vaak hun woning hebben verkocht, « gegijzeld worden soient « prises en otage par [les] augmentations brusques de prix qui
door de plotse prijsstijgingen die hun worden aangerekend ». Aan de leur sont facturés ». Les conditions relatives au traitement
voorwaarden in verband met de gedifferentieerde behandeling en de différencié et à l'impact marginal sont également remplies. Il est
marginale weerslag is eveneens voldaan. In het bijzonder wordt relevé en particulier que, dès lors qu'elle ne vise que les
opgemerkt dat de in het geding zijnde bepaling, aangezien zij enkel de
prijsaanpassingen beoogt, enkel ertoe strekt « de reeds opgevangen adaptations du prix, la disposition en cause ne tend qu'à « protéger
personen te beschermen en niet zal verhinderen dat de nieuwe les personnes déjà accueillies et n'empêchera pas que le nouveau prix
toegelaten prijs voor de nieuwe residenten wordt toegepast ». autorisé soit appliqué à de nouveaux résidents ».
Ten slotte merkt de Waalse Regering op dat het Waalse Gewest reeds Enfin, le Gouvernement wallon relève que la Région wallonne est déjà
inzake prijzen heeft ingegrepen, bij artikel 4, § 2, 3°, van het intervenue en matière de prix, par l'article 4, § 2, 3°, du décret du
decreet van 25 oktober 1984 tot instelling van de Waalse Regionale 25 octobre 1984 instituant la Société régionale wallonne du logement,
Maatschappij voor de Huisvesting, zonder dat de federale Staat de sans que l'Etat fédéral n'ait contesté l'exercice de cette compétence;
uitoefening van die bevoegdheid heeft betwist; zij ziet bijgevolg niet il n'aperçoit pas, en conséquence, « pourquoi il serait interdit [...]
in « waarom het verboden zou zijn de aanpassingsmodaliteiten van de de réglementer les modalités d'adaptation du prix d'hébergement ou
huisvestings- of opvangprijs voor personen in een rusthuis te
reglementeren terwijl haar bevoegdheid inzake huisvestingsprijs d'accueil des personnes en maison de repos alors que sa compétence en
geenszins wordt betwist ». matière de prix de logement ne subit aucune contestation ».
- B - - B -
De in het geding zijnde bepaling La disposition en cause
B.1.1. Het beroep tot vernietiging heeft betrekking op artikel 5, § 2, B.1.1. Le recours en annulation porte sur l'article 5, § 2, 2°, du
2°, van het decreet van het Waalse Gewest van 5 juni 1997 betreffende décret de la Région wallonne du 5 juin 1997 relatif aux maisons de
de rustoorden, de serviceflats en de dagcentra voor bejaarden en repos, résidences-services et aux centres d'accueil de jour pour
houdende oprichting van de « Conseil wallon du troisième âge » (Waalse personnes âgées et portant création du Conseil wallon du troisième
Raad voor de derde leeftijd). âge.
Dat decreet, dat is genomen met toepassing van artikel 138 van de Ce décret, pris en application de l'article 138 de la Constitution
Grondwet (artikel 1 van het decreet), definieert in hoofdstuk I ervan (article 1er du décret), définit en son chapitre Ier diverses notions
verscheidene begrippen die in het vervolg van het decreet worden gehanteerd. Hoofdstuk II ervan regelt de programmering van de rustoorden, serviceflats en dagcentra, door met name erin te voorzien dat voor elk project betreffende de opening van dergelijke instellingen de voorafgaande toestemming van de Regering nodig is. Ten slotte maakt hoofdstuk III de uitbating van de genoemde instellingen afhankelijk van een erkenning die door de Regering wordt afgegeven en die afhankelijk is van de inachtneming van normen die de Regering kan bepalen. Naar luid van de parlementaire voorbereiding van het decreet strekt dit ertoe : « [...] een grotere bescherming te bieden aan meer afhankelijke personen, wat inhoudt dat : utilisées par la suite. Son chapitre II réglemente la programmation des maisons de repos, centres d'accueil de jour et résidences-services, en prévoyant notamment que tout projet d'ouverture d'une telle institution est soumise à l'accord préalable du Gouvernement. Enfin, le chapitre III subordonne l'exploitation desdites institutions à un agrément délivré par le Gouvernement et conditionné au respect de normes que celui-ci est habilité à définir. Aux termes des travaux préparatoires du décret, celui-ci tend à : « [...] accroître la protection des personnes plus dépendantes, ce qui implique :
- de normen die van toepassing zijn op de rustoorden worden verscherpt - [de] renforcer les normes applicables aux maisons de repos afin que
opdat elk rustoord een plaats blijft waar men leeft; chaque maison de repos reste un lieu de vie;
- de aard van de door de huisvestingsprijs gedekte diensten wordt - [de] définir la nature des services que couvre le prix d'hébergement
gedefinieerd alsmede de voorwaarden waaronder die prijs wordt ainsi que les modalités d'adaptation de ce prix » (Doc., Parlement
aangepast » (Parl. St., Waals Parlement, 1996-1997, nr. 213, 1°, p. wallon, 1996-1997, n° 213, 1°, p. 2).
2). B.1.2. Enkel artikel 5, § 2, 2°, van dat decreet wordt betwist. Dat B.1.2. Seul l'article 5, § 2, 2°, de ce décret est contesté. Figurant
artikel in hoofdstuk III bepaalt : au chapitre III, il dispose :
«

Art. 5.§ 1. [...]

«

Art. 5.§ 1er. [...]

§ 2. De Regering erkent de rustoorden die voldoen of, als aan bepaalde § 2. Le Gouvernement agrée les maisons de repos qui répondent ou, si
normen pas gedurende de werking kan worden voldaan, zich ertoe certaines normes ne peuvent être remplies qu'en cours de
verbinden te voldoen aan de door haar bepaalde normen betreffende : fonctionnement, s'engagent à répondre aux normes définies par le Gouvernement et qui concernent :
1° [...] 1° [...]
2° de voorwaarden waaronder de huisvestings- of opvangprijs wordt aangepast; 2° les modalités d'adaptation du prix d'hébergement ou d'accueil;
[...] » [...] »
Ten gronde Quant au fond
B.2. De Ministerraad voert, ter staving van zijn beroep, een enig B.2. Le Conseil des ministres invoque, à l'appui de son recours, un
middel aan dat is afgeleid uit de schending van de bevoegdheidsregels, moyen unique pris de la violation des règles de compétence, plus
meer in het bijzonder van de artikelen 6, § 1, VI, vijfde lid, 3°, en précisément des articles 6, § 1er, VI, alinéa 5, 3°, et 10 de la loi
10 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles. En habilitant
instellingen. Door de Gewestregering ertoe te machtigen de voorwaarden le Gouvernement de région à définir les modalités d'adaptation du prix
te bepalen waaronder de huisvestings- of opvangprijs wordt aangepast, d'hébergement ou d'accueil, la disposition contestée, selon le Conseil
grijpt de betwiste bepaling, volgens de Ministerraad, « rechtstreeks des ministres, « interfère directement et fondamentalement dans la
en op fundamentele wijze in in de federale bevoegdheid inzake prijzen compétence fédérale en matière de prix [et,] en s'appropriant ainsi le
[en] holt het Gewest, door zich aldus de bevoegdheid toe te eigenen om pouvoir d'intervenir en cette matière de manière aussi large, la
in die dermate ruime aangelegenheid op te treden, in werkelijkheid de Région vide en réalité la compétence fédérale de tout son contenu et
federale bevoegdheid volkomen uit en maakt het ze onwerkdadig. » de toute effectivité ».
B.3.1. De Waalse Regering betwist dat artikel 6, § 1, VI, vijfde lid, B.3.1. Le Gouvernement wallon conteste que l'article 6, § 1er, VI,
3°, van de bijzondere wet - waarbij aan de federale overheid de alinéa 5, 3°, de la loi spéciale - réservant à l'autorité fédérale la
bevoegdheid ter zake van, met name, het « prijsbeleid » wordt compétence en matière, notamment, de « politique des prix » - soit
voorbehouden - van toepassing is op een decreet dat, hoewel het een applicable à un décret qui, bien que régional, a été adopté en
gewestdecreet is, is aangenomen met toepassing van artikel 138 van de application de l'article 138 de la Constitution et règle une matière
Grondwet en een gemeenschapsmaterie regelt; zulks is precies het geval communautaire; tel est précisément le cas de la disposition en cause
met de in het geding zijnde bepaling vermits zij het bejaardenbeleid puisqu'elle concerne la politique du troisième âge, laquelle matière
betreft, een materie die krachtens artikel 5, § 1, II, 5°, van de relève de la compétence des communautés en vertu de l'article 5, § 1er,
voormelde bijzondere wet onder de bevoegdheid van de gemeenschappen II, 5°, de la loi spéciale précitée.
valt. B.3.2. Hoewel het voorbehoud van bevoegdheid inzake prijsbeleid B.3.2. Bien que la réserve de compétence en matière de politique des
voorkomt in artikel 6, § 1, VI, van de bijzondere wet van 8 augustus prix figure à l'article 6, § 1er, VI, de la loi spéciale du 8 août
1980 - waar de economische bevoegdheden van de gewesten worden 1980 - où sont définies les compétences économiques des régions - et
gedefinieerd - en niet in artikel 5 van die wet - waar de non à l'article 5 de cette loi - où sont définies les matières
persoonsgebonden aangelegenheden worden gedefinieerd -, drukt het de personnalisables -, elle exprime la volonté du législateur spécial de
wil van de bijzondere wetgever uit ervoor te zorgen dat het prijsbeleid een federale materie blijft. faire en sorte que la politique des prix demeure une matière fédérale.
De door de Waalse Regering opgeworpen exceptie faalt bijgevolg naar L'exception soulevée par le Gouvernement wallon manque dès lors en
recht. droit.
B.4.1. Bij artikel 5, § 1, II, 5°, van de bijzondere wet van 8 B.4.1. L'article 5, § 1er, II, 5°, de la loi spéciale du 8 août 1980
augustus 1980 wordt tot de in artikel 128, § 1, van de Grondwet inclut dans les matières personnalisables visées à l'article 128, § 1er,
bedoelde persoonsgebonden aangelegenheden gerekend en zodoende aan de gemeenschappen toegewezen : de la Constitution et, ce faisant, attribue aux communautés :
« het bejaardenbeleid met uitzondering van de vaststelling van het « la politique du troisième âge, à l'exception de la fixation du
minimumbedrag, van de toekenningsvoorwaarden en van de financiering montant minimum, des conditions d'octroi et du financement du revenu
van het wettelijk gewaarborgd inkomen voor bejaarden. » légalement garanti aux personnes âgées. »
De Grondwetgever en de bijzondere wetgever hebben aan de
gemeenschappen en de gewesten de volledige bevoegdheid toegekend tot Le Constituant et le législateur spécial, dans la mesure où ils n'en
het uitvaardigen van regels die eigen zijn aan de aan hen toegewezen disposent pas autrement, ont attribué aux communautés et aux régions
aangelegenheden, tenzij zij er anders over hebben beschikt en zulks toute la compétence d'édicter les règles propres aux matières qui leur
onverminderd hun beroep, indien nodig, op artikel 10 van de bijzondere ont été transférées et ce, sans préjudice de leur recours, au besoin,
wet van 8 augustus 1980. à l'article 10 de la loi spéciale du 8 août 1980.
Daaruit volgt dat, onder voorbehoud van de in de bijzondere wet Il s'ensuit qu'a été transférée aux communautés, sous réserve des
vermelde uitzonderingen, het gehele bejaardenbeleid aan de exceptions mentionnées dans la loi spéciale, l'ensemble de la
gemeenschappen is toegewezen, met inbegrip van alle aspecten van dat politique du troisième âge, en ce compris tous les aspects de cette
beleid die specifiek de bescherming van de bejaarden beogen. politique qui visent spécifiquement la protection des personnes âgées.
B.4.2. Wat betreft de Franse Gemeenschap en binnen de perken van het B.4.2. En ce qui concerne la Communauté française et dans les limites
Franse taalgebied, wordt die bevoegdheid door het Waalse Gewest de la région de langue française, cette compétence est exercée par la
uitgeoefend, met toepassing van artikel 138 van de Grondwet en van de Région wallonne, en application de l'article 138 de la Constitution et
decreten II van 19 en 22 juli 1993, respectievelijk aangenomen door de des décrets II des 19 et 22 juillet 1993, adoptés respectivement par
Franse Gemeenschap en het Waalse Gewest (artikel 3, 7°, van elk van la Communauté française et la Région wallonne (article 3, 7°, de
die decreten). chacun de ces décrets).
B.5. Artikel 6, § 1, VI, vijfde lid, 3°, van de bijzondere wet van 8 B.5. L'article 6, § 1er, VI, alinéa 5, 3°, de la loi spéciale du 8
augustus 1980 bepaalt : août 1980 dispose :
« Bovendien is alleen de federale overheid bevoegd voor : « L'autorité fédérale est, en outre, seule compétente pour :
[...] [...]
3° het prijs- en inkomensbeleid; 3° la politique des prix et des revenus;
[...] » [...] »
Dat voorbehoud van bevoegdheid impliceert niet dat de gemeenschappen Cette réserve de compétence n'implique pas que les communautés et les
en de gewesten elke bevoegdheid wordt ontzegd wat betreft de tarieven régions soient privées de toute compétence en ce qui concerne les
van de diensten die onder hun bevoegdheid vallen; die tariefregels tarifs des services qui relèvent de leur compétence; toutefois ces
moeten echter rekening houden met het prijsbeleid dat door de federale règles tarifaires doivent tenir compte de la politique des prix menée
overheid wordt gevoerd, en inzonderheid met de regels die door of par l'autorité fédérale, et notamment des règles établies par ou en
krachtens de wet van 22 januari 1945 betreffende de economische vertu de la loi du 22 janvier 1945 sur la réglementation économique et les prix.
reglementering en de prijzen zijn vastgesteld. B.6. La mise en oeuvre, par la Région wallonne, de sa compétence en
B.6. De inwerkingstelling, door het Waalse Gewest, van zijn
bevoegdheid inzake het bejaardenbeleid sluit dus de aanneming van matière de politique du troisième âge n'exclut donc pas l'adoption de
tariefregels in verband met diensten die tot die aangelegenheid règles tarifaires relatives aux services relevant de cette matière,
behoren niet uit, op voorwaarde dat die regels het op federaal vlak pourvu que ces règles respectent la politique des prix menée au plan
gevoerde prijsbeleid in acht nemen. fédéral.
B.7. Zoals is opgemerkt in B.1.2 maakt artikel 5, § 2, 2°, van het B.7. Comme il a été relevé au B.1.2, l'article 5, § 2, 2°, du décret
decreet van 5 juni 1997 de erkenning van de rustoorden door de du 5 juin 1997 conditionne l'agrément, par le Gouvernement, des
Regering afhankelijk van de inachtneming van normen die verschillende
onderwerpen betreffen, onder meer de voorwaarden waaronder de maisons de repos au respect de normes ayant divers objets, parmi
huisvestings- of opvangprijs wordt aangepast; de Regering wordt ertoe lesquels les modalités d'adaptation du prix d'hébergement ou
gemachtigd die normen te bepalen, met inbegrip van die welke te dezen d'accueil; le Gouvernement est habilité à définir ces normes, en ce
in het geding zijn. compris celles en cause en l'espèce.
Volgens de parlementaire voorbereiding van het decreet beoogde de Selon les travaux préparatoires du décret, le législateur entendait
wetgever het waarborgen van « de bescherming van de bejaarde en zijn assurer « la protection de la personne âgée et de ses droits
individuele rechten, meer in het bijzonder inzake prijzen en individuels plus particulièrement en matière de prix et d'information
voorlichting » (Parl. St., Waals Parlement, 1996-1997, nr. 213, 27°, » (Doc., Parlement wallon, 1996-1997, n° 213, 27°, p. 16). S'agissant
p. 16). Wat die doelstelling betreft is opgemerkt (ibid., 1°, p. 7) : de cet objectif, il a été relevé (ibid., 1°, p. 7) :
« Als aanvulling van de definitie van de diensten die in de « En complément de la définition des services compris dans le prix
huisvestingsprijs zijn inbegrepen (bedoeld in het 1° van het in het
geding zijnde artikel 5, § 2) impliceert de tariefzekerheid van de d'hébergement [visés par le 1° de l'article 5, § 2, en cause], la
bewoner dat plotse en soms aanzienlijke prijsstijgingen zo niet sécurité ` tarifaire ' du résident implique que des hausses brutales
vermeden kunnen worden dan toch voorspelbaar en gereglementeerd kunnen et parfois considérables de ce prix puissent être, sinon évitées, du
zijn en de toepassing ervan aan de koopkracht kan worden verbonden. » moins prévisibles, réglementées et leur application liée au pouvoir
De draagwijdte van de bewoordingen « de voorwaarden waaronder de d'achat. » La portée des termes « les modalités d'adaptation du prix
huisvestings- of opvangprijs wordt aangepast » is, harerzijds, tijdens d'hébergement ou d'accueil » a, quant à elle, été précisée comme suit
de werkzaamheden in de commissie als volgt gepreciseerd (ibid., 27°, p. 56) : lors des travaux en commission (ibid., 27°, p. 56) :
« [...] dat betreft ook de gevallen van afwezigheid tijdens verblijven « [...] cela concerne également les cas d'absence lors de séjours
met tussenpozen in de loop van een maand, de mogelijke toeslagen die intermittents au cours d'un mois, les suppléments éventuels qui seront
zullen worden gevorderd, de aanpassing van die prijzen zonder plotse réclamés, l'adaptation de ces prix sans hausse brutale ou imprévisible
of onvoorspelbare prijsstijging los van de koopkracht, het déliée du pouvoir d'achat, le montant maximum, les conditions
maximumbedrag, de gebruiksvoorwaarden, de aanwending en het beheer van d'utilisation, l'affectation et la gestion de l'éventuelle garantie
de mogelijke waarborg die zal worden betaald [...]. qui sera déposée [...].
[...] de Minister van Economische Zaken is bevoegd om de [...] le Ministère des Affaires économiques est compétent pour fixer
huisvestingsprijs vast te stellen. Het doel van de onderzochte le prix d'hébergement. L'objet des dispositions à l'examen est
bepalingen is te vermijden dat die prijs om allerlei redenen plots d'éviter que ce prix ne soit brutalement augmenté pour des raisons
wordt opgetrokken. Hierdoor kan het Gewest de criteria preciseren diverses. Ceci permettra à la Région de préciser les critères selon
volgens welke de aanpassing van de prijzen zal gebeuren. [...] het lesquels l'adaptation des prix se fera. [...] la Région interviendrait
Gewest zou optreden op het vlak van de toepassingsvoorwaarden van de
stijging die voorafgaandelijk door de Minister van Economische Zaken au niveau des modalités d'application de l'augmentation qui aurait été
zou zijn goedgekeurd. » préalablement avalisée par le Ministère des Affaires économiques. »
B.8. Artikel 5, § 2, 2°, van het decreet van 5 juni 1997 bepaalt niet B.8. L'article 5, § 2, 2°, du décret du 5 juin 1997 ne détermine pas
zelf de normen in verband met de voorwaarden waaronder de prijs van de lui-même les normes relatives aux modalités d'adaptation du prix
huisvesting of opvang wordt aangepast, van welker inachtneming de d'hébergement ou d'accueil, au respect desquelles est conditionné
erkenning van de rustoorden afhankelijk is gemaakt, maar machtigt de l'agrément des maisons de repos, mais il habilite le Gouvernement à
Regering ertoe die normen vast te stellen. définir ces normes.
Rekening houdend inzonderheid met de in het geding zijnde diensten En considération notamment des services en cause comme de l'objectif
zoals de nagestreefde doelstelling van bescherming van de bejaarden, de protection des personnes âgées qui est poursuivi, cette
overschrijdt die machtiging, als dusdanig, niet de grenzen van de habilitation n'excède pas, en tant que telle, les limites de la
gewestbevoegdheid inzake bejaardenbeleid. Zij maakt als dusdanig geen compétence régionale en matière de politique du troisième âge. Elle
inbreuk op de federale bevoegdheid inzake het prijsbeleid en kan niet n'empiète pas, en tant que telle, sur la compétence fédérale en
in die zin worden geïnterpreteerd dat zij de Regering ertoe machtigt matière de politique des prix et ne peut davantage être interprétée
dat te doen. Zij staat er als dusdanig evenmin aan in de weg dat de comme autorisant le Gouvernement à le faire. Elle n'empêche pas non
federale overheid haar bevoegdheden, inzonderheid ter zake van de plus, comme telle, que l'autorité fédérale puisse exercer ses
controle op prijsverhogingen, kan uitoefenen. compétences, en particulier en matière de contrôle des augmentations de prix.
B.9. Daaruit volgt dat artikel 5, § 2, 2°, van het decreet van 5 juni B.9. Il résulte de ce qui précède que l'article 5, § 2, 2°, du décret
1997 de bevoegdheidsregels niet schendt. Het middel is niet gegrond. du 5 juin 1997 ne viole pas les règles de compétence. Le moyen n'est pas fondé.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
verwerpt het beroep. rejette le recours.
Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en
overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6
het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 3 maart 1999, door janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 3 mars
de voormelde zetel, waarin rechter H. Boel voor de uitspraak is 1999, par le siège précité, dans lequel le juge H. Boel est remplacé,
vervangen door rechter A. Arts, overeenkomstig artikel 110 van de pour le prononcé, par le juge A. Arts, conformément à l'article 110 de
voormelde wet. la même loi.
De griffier, Le greffier,
L. Potoms. L. Potoms.
De voorzitter, Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^