Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest Van Het Grondwettelijk Hof van --
← Terug naar "Arrest nr. 54/98 van 20 mei 1998 Rolnummer 1161 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 332, vierde en vijfde lid, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Leuven. Het Arbitragehof, samenges wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij vonnis van 2(...)"
Arrest nr. 54/98 van 20 mei 1998 Rolnummer 1161 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 332, vierde en vijfde lid, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Leuven. Het Arbitragehof, samenges wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij vonnis van 2(...) Arrêt n° 54/98 du 20 mai 1998 Numéro du rôle : 1161 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 332, alinéas 4 et 5, du Code civil, posée par le Tribunal de première instance de Louvain. La Cour d'arbitrage, composée des p après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle Par jug(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Arrest nr. 54/98 van 20 mei 1998 Arrêt n° 54/98 du 20 mai 1998
Rolnummer 1161 Numéro du rôle : 1161
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 332, vierde en En cause : la question préjudicielle concernant l'article 332, alinéas
vijfde lid, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van 4 et 5, du Code civil, posée par le Tribunal de première instance de
eerste aanleg te Leuven. Louvain.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de composée des présidents L. De Grève et M. Melchior, et des juges H.
rechters H. Boel, L. François, J. Delruelle, R. Henneuse en M. Boel, L. François, J. Delruelle, R. Henneuse et M. Bossuyt, assistée
Bossuyt, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter L. De Grève, du greffier L. Potoms, présidée par le président L. De Grève,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag I. Objet de la question préjudicielle
Bij vonnis van 22 september 1997, waarvan de expeditie ter griffie van Par jugement du 22 septembre 1997, dont l'expédition est parvenue au
het Hof is ingekomen op 9 oktober 1997, heeft de Rechtbank van eerste greffe de la Cour le 9 octobre 1997, le Tribunal de première instance
aanleg te Leuven de volgende prejudiciële vraag gesteld : de Louvain a posé la question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 332 van het Burgerlijk Wetboek, meer bepaald alinea « L'article 332 du Code civil, en particulier les alinéas 4 et 5 de
4 en 5 ervan, artikel 10 en 11 van de Grondwet ? Maakt met andere celui-ci, viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution ? En
woorden de bepaling dat de echtgenoot of vorige echtgenoot van de d'autres termes, la disposition selon laquelle le mari ou le précédent
moeder zijn vordering tot betwisting van vaderschap binnen het jaar mari de la mère doit intenter son action en contestation de paternité
van de geboorte of van de ontdekking ervan dient in te stellen, dans l'année de la naissance ou de la découverte de celle-ci, alors
terwijl het kind over 4 jaar beschikt vanaf het ogenblik dat het de que l'enfant dispose de 4 ans à compter du moment où il atteint l'âge
18-jarige leeftijd bereikte, een discriminatie uit in de uitoefening de 18 ans, constitue-t-elle une discrimination dans l'exercice des
van de rechten van die echtgenoot-vader en van dat kind, of een droits de ce mari-père et de cet enfant ou une inégalité entre les
ongelijkheid tussen de generaties, die ongerechtvaardigd is ? » générations qui est injustifiée ? »
II. De feiten en de rechtspleging in het bodemgeschil II. Les faits et la procédure antérieure
Na een echtscheiding in 1996 op grond van onderlinge toestemming, Après un divorce intervenu en 1996 par consentement mutuel, E.S.
stelt E.S. bij dagvaarding van 9 juni 1997 een vordering tot intente, par citation du 9 juin 1997, une action en contestation de
betwisting van vaderschap in, omdat hij meent niet de biologische paternité, parce qu'il pense n'être pas le père biologique de l'enfant
vader te zijn van het kind geboren op 23 mei 1993 uit K.S., met wie né le 23 mai 1993 de K.S., la femme avec qui il était marié à ce
hij op dat ogenblik gehuwd was. moment.
De Rechtbank van eerste aanleg te Leuven stelt ambtshalve vast dat de Le Tribunal de première instance de Louvain constate d'office la
verzoeker E.S. zijn vordering laattijdig instelde. Artikel 332, vierde tardiveté de l'action de E.S. L'article 332, alinéa 4, du Code civil
lid, van het Burgerlijk Wetboek bepaalt namelijk dat de echtgenoot of
vorige echtgenoot van de moeder zijn vordering moet instellen binnen dispose en effet que le mari ou le précédent mari doit intenter
één jaar na de geboorte of na de ontdekking van de geboorte. l'action dans l'année de la naissance ou de la découverte de celle-ci.
Volgens de Rechtbank was de geboorte nooit verborgen gehouden voor Selon le Tribunal, la naissance n'a jamais été cachée à E.S. et il ne
E.S. en kon hij zich evenmin beroepen op overmacht, zodat de termijn pouvait pas davantage invoquer la force majeure, de sorte que le délai
bedoeld in artikel 332, vierde lid, van het Burgerlijk Wetboek fixé à l'article 332, alinéa 4, du Code civil était irrévocablement écoulé.
onherroepelijk verstreken was. Toutefois, selon le juge a quo, la question se pose de savoir si
Nochtans rijst volgens de verwijzende rechter de vraag of artikel 332, l'article 332, alinéas 4 et 5, du Code civil ne viole pas les articles
vierde en vijfde lid, van het Burgerlijk Wetboek de artikelen 10 en 11 10 et 11 de la Constitution en ce que le mari ou le précédent mari
van de Grondwet schendt, nu de echtgenoot of de vorige echtgenoot zijn doit intenter l'action dans l'année de la naissance ou de la
vordering dient in te stellen binnen een termijn van één jaar na de
geboorte of de ontdekking ervan, terwijl het kind over een termijn van découverte de celle-ci alors que l'enfant dispose d'un délai de quatre
vier jaar beschikt vanaf het ogenblik dat het de leeftijd van achttien jaar bereikt. ans à compter du moment où il atteint l'âge de dix-huit ans.
III. De rechtspleging voor het Hof III. La procédure devant la Cour
Bij beschikking van 9 oktober 1997 heeft de voorzitter in functie de Par ordonnance du 9 octobre 1997, le président en exercice a désigné
rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi
van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage.
De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application
om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. des articles 71 ou 72 de la loi organique.
Van de verwijzingsbeslissing is kennisgegeven overeenkomstig artikel La décision de renvoi a été notifiée conformément à l'article 77 de la
77 van de organieke wet bij op 30 oktober 1997 ter post aangetekende brieven. loi organique, par lettres recommandées à la poste le 30 octobre 1997.
Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au
bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 8 november 1997. Moniteur belge du 8 novembre 1997.
Memories zijn ingediend door : Des mémoires ont été introduits par :
- E.S., Persoonsstraat 43, 3454 Geetbets, bij op 14 november 1997 ter - E.S., Persoonsstraat 43, 3454 Geetbets, par lettre recommandée à la
post aangetekende brief; poste le 14 novembre 1997;
- Mr. P. Vandermotten, in zijn hoedanigheid van voogd ad hoc van G.S., - Me P. Vandermotten, en sa qualité de tuteur ad hoc de G.S.,
Stationsstraat 108 A, 3400 Landen, bij op 24 november 1997 ter post Stationsstraat 108 A, 3400 Landen, par lettre recommandée à la poste
aangetekende brief; le 24 novembre 1997;
- K.S., Schelfstraat 12B, 3454 Geetbets, bij op 11 december 1997 ter - K.S., Schelfstraat 12B, 3454 Geetbets, par lettre recommandée à la
post aangetekende brief; poste le 11 décembre 1997;
- de Ministerraad, Wetstraat 16, 1000 Brussel, bij op 12 december 1997 - le Conseil des ministres, rue de la Loi 16, 1000 Bruxelles, par
ter post aangetekende brief. lettre recommandée à la poste le 12 décembre 1997.
Van die memories is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de Ces mémoires ont été notifiés conformément à l'article 89 de la loi
organieke wet bij op 22 januari 1998 ter post aangetekende brieven. organique, par lettres recommandées à la poste le 22 janvier 1998.
Memories van antwoord zijn ingediend door : Des mémoires en réponse ont été introduits par :
- de Ministerraad, bij op 12 februari 1998 ter post aangetekende - le Conseil des ministres, par lettre recommandée à la poste le 12
brief; février 1998;
- E.S., bij op 16 februari 1998 ter post aangetekende brief. - E.S., par lettre recommandée à la poste le 16 février 1998.
Bij beschikking van 25 maart 1998 heeft het Hof de termijn waarbinnen Par ordonnance du 25 mars 1998, la Cour a prorogé jusqu'au 9 octobre
het arrest moet worden gewezen, verlengd tot 9 oktober 1998. 1998 le délai dans lequel l'arrêt doit être rendu.
Bij beschikking van 25 maart 1998 heeft het Hof de zaak in gereedheid Par ordonnance du 25 mars 1998, la Cour a déclaré l'affaire en état et
verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 29 april 1998. fixé l'audience au 29 avril 1998.
Van die beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun advocaten Cette ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs avocats,
bij op 26 maart 1998 ter post aangetekende brieven. par lettres recommandées à la poste le 26 mars 1998.
Op de openbare terechtzitting van 29 april 1998 : A l'audience publique du 29 avril 1998 :
- zijn verschenen : - ont comparu :
. Mr. M. Van Asch, advocaat bij de balie te Brussel, voor E.S.; . Me M. Van Asch, avocat au barreau de Bruxelles, pour E.S.;
. Mr. C. Coemans loco Mr. P. Thiery, advocaten bij de balie te . Me C. Coemans loco Me P. Thiery, avocats au barreau de Hasselt, pour
Hasselt, voor K.S.; K.S.;
. Mr. P. Vandermotten, advocaat bij de balie te Leuven, in zijn . Me P. Vandermotten, avocat au barreau de Louvain, en sa qualité de
hoedanigheid van voogd ad hoc van G.S.; tuteur ad hoc de G.S.;
. Mr. D. Van Heuven, advocaat bij de balie te Kortrijk, voor de . Me D. Van Heuven, avocat au barreau de Courtrai, pour le Conseil des
Ministerraad; ministres;
- hebben de rechters-verslaggevers M. Bossuyt en R. Henneuse verslag uitgebracht; - les juges-rapporteurs M. Bossuyt et R. Henneuse ont fait rapport;
- zijn de voornoemde advocaten gehoord; - les avocats précités ont été entendus;
- is de zaak in beraad genomen. - l'affaire a été mise en délibéré.
De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants
van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour.
IV. In rechte IV. En droit
- A - - A -
Memorie van E.S. Mémoire de E.S.
A.1. Het verschil in termijn dat het voorwerp is van de prejudiciële A.1. La différence de délai visée dans la question préjudicielle ne
vraag kan niet worden verantwoord door te verwijzen naar de belangen peut se justifier par référence aux intérêts de l'enfant, étant donné
van het kind, daar het kind geacht wordt vanaf het bereiken van de que celui-ci est censé pouvoir décider de façon totalement autonome et
meerderjarigheid volledig autonoom en zelfstandig te kunnen beslissen.
Er is geen enkele objectieve reden waarom de vader niet eveneens indépendante dès qu'il atteint la majorité. Il n'y a aucune raison
gedurende een termijn van vier jaar het recht wordt toegekend de objective de ne pas accorder aussi au père le droit d'intenter
vordering tot betwisting van vaderschap in te stellen, en derhalve l'action en contestation de paternité dans un délai de quatre ans et
zich te kunnen beroepen op dezelfde termijn die ook aan het kind wordt de lui permettre ainsi d'invoquer le même délai que celui qui est
voorbehouden vanaf het bereiken van de meerderjarigheid. accordé à l'enfant à partir du moment où il atteint la majorité.
Memorie van Mr. P. Vandermotten, voogd ad hoc van G.S. Mémoire de Me P. Vandermotten, tuteur ad hoc de G.S.
A.2. De indiener van de memorie beperkt zich ertoe te verklaren dat A.2. L'auteur du mémoire se borne à déclarer qu'il s'en remet à la
hij zich gedraagt naar de wijsheid van het Hof. sagesse de la Cour.
Memorie van de Ministerraad Mémoire du Conseil des ministres
A.3.1. Uit de formulering van de prejudiciële vraag blijkt dat enkel A.3.1. La formulation de la question préjudicielle fait apparaître que
de onderscheiden behandeling tussen de echtgenoot en het kind ter seule est mise en cause la différence de traitement entre le mari et
discussie wordt gesteld, zodat de Ministerraad geen standpunt inneemt l'enfant, de sorte que le Conseil des ministres ne se prononcera pas
over het onderscheid dat artikel 332 van het Burgerlijk Wetboek invoert tussen een of meer andere categorieën van personen. A.3.2. De Ministerraad is van mening dat de echtgenoot en het kind behoren tot dermate onderscheiden categorieën van personen en dat hun situatie dermate verschillend is, dat de onderscheiden behandeling berust op een objectief criterium en redelijk verantwoord is. Uit de parlementaire voorbereiding van de aan het Hof voorgelegde bepalingen blijkt dat de wetgever, enerzijds, rekening heeft willen houden met de biologische waarheid, maar, anderzijds, van die biologische waarheid geen absoluut recht heeft willen maken, zodat ze sur la distinction que l'article 332 du Code civil instaure entre une ou plusieurs autres catégories de personnes. A.3.2. Le Conseil des ministres considère que le mari et l'enfant appartiennent à des catégories de personnes à ce point distinctes et que leur situation est tellement différente que le traitement différencié repose sur un critère objectif et qu'il est raisonnablement justifié. Il ressort des travaux préparatoires des dispositions soumises au contrôle de la Cour que le législateur a, d'une part, voulu tenir compte de la vérité biologique mais qu'il n'a, d'autre part, pas voulu ériger celle-ci en un droit absolu, de sorte qu'elle doit pouvoir
moet kunnen wijken voor andere waardevolle doelstellingen, zoals het s'effacer devant d'autres objectifs importants, tels que l'intérêt de
belang van het kind, de gezinsstabiliteit en de rechtszekerheid. l'enfant, la stabilité de la famille et la sécurité juridique.
A.3.3. Uit de lezing van de prejudiciële vraag blijkt dat twee A.3.3. La lecture de la question préjudicielle fait apparaître que
deux aspects des traitements différents réservés au mari et à l'enfant
elementen van de onderscheiden behandeling van de echtgenoot en van sont mis en cause, à savoir le point de départ du délai de forclusion et sa durée.
het kind worden betwist, namelijk het aanvangspunt van de Le fait que le délai prenne cours, pour l'enfant, à l'âge de dix-huit
vervaltermijn en de duur. ans est dicté par l'intérêt de l'enfant et par le caractère
Dat de termijn voor het kind aanvangt met de leeftijd van achttien strictement personnel du droit de contester la paternité.
jaar is ingegeven door het belang van het kind en door het strikt Le législateur a en effet estimé qu'il semblait difficile de prévoir
persoonlijk karakter van het betwistingsrecht. Met name oordeelde de wetgever dat het problematisch bleek om voldoende waarborgen in de wet in te schrijven, opdat de vertegenwoordiger van het kind tijdens diens minderjarigheid onpartijdig en in het uitsluitend belang van het kind zou optreden. Daarom heeft hij ervoor geopteerd het vorderingsrecht uitsluitend aan het kind toe te wijzen, en dat vanaf de leeftijd waarop het kind geacht wordt persoonlijk en in volle bewustzijn te kunnen handelen. Bij de echtgenoot daarentegen rijst het probleem van de vertegenwoordiging niet. Wat de duur van de termijn betreft heeft de wetgever het kind voldoende tijd willen gunnen om met kennis van zaken, zowel wat de grond van de zaak als wat de mogelijke gevolgen van zijn optreden betreft, uit te maken of hij al dan niet een vordering tot betwisting van vaderschap zal inleiden. Bovendien kan het kind zijn vordering slechts uitoefenen als de echtgenoot het kind niet als het zijne heeft opgevoed. A.3.4. De beperking van de termijn voor de echtgenoot tot één jaar is, blijkens de parlementaire voorbereiding, voornamelijk ingegeven door het belang van het kind en de stabiliteit van het gezin. Ter verantwoording van het verschil in termijn kunnen verscheidene argumenten worden aangevoerd. In de eerste plaats heeft de wetgever in het algemeen geopteerd voor de socio-affectieve band, veeleer dan voor de biologische band. De wetgever heeft bovendien een duidelijke hiërarchie van belangen in het dans la loi des garanties suffisantes pour que le représentant de l'enfant durant sa minorité intervienne de façon impartiale et exclusivement dans l'intérêt de l'enfant. C'est pour cette raison qu'il a choisi d'accorder le droit d'action à l'enfant exclusivement et ceci à partir de l'âge où celui-ci est réputé pouvoir agir personnellement et en pleine conscience. Dans le cas du mari, par contre, le problème de la représentation ne se pose pas. S'agissant de la durée du délai, le législateur a voulu donner suffisamment de temps à l'enfant pour décider en connaissance de cause, tant en ce qui concerne le fond de l'affaire qu'en ce qui concerne les conséquences possibles de son action, s'il introduirait ou non une action en contestation de paternité. En outre, l'enfant ne peut exercer son action que si le mari n'a pas élevé l'enfant comme s'il était le sien. A.3.4. La limitation à une année du délai accordé au mari est, selon les travaux préparatoires, principalement dictée par l'intérêt de l'enfant et par la stabilité de la famille. Plusieurs arguments peuvent être avancés pour justifier la différence de délai. Premièrement, le législateur a, d'une façon générale, choisi de faire prévaloir le lien socio-affectif plutôt que le lien biologique. Le
leven geroepen, waarbij het belang van het kind en de législateur a, en outre, créé une claire hiérarchie d'intérêts dans
gezinsstabiliteit primeren op het eigenbelang van de echtgenoot en op laquelle l'intérêt de l'enfant et la stabilité familiale priment
de biologische waarheid. Dit komt tot uiting in een gedifferentieerde l'intérêt particulier du mari et la vérité biologique. Ceci se traduit
behandeling van de echtgenoot en van het kind. par un traitement différencié du mari et de l'enfant.
In de tweede plaats is het vorderingsrecht van het kind in beginsel beperkt tot de situatie waarin het niet werd opgevoed door de echtgenoot, terwijl het vorderingsrecht van de echtgenoot onbeperkt is, zodat de gevolgen van een betwisting socio-affectief zeer verschillend kunnen zijn. In de derde plaats valt het vorderingsrecht van het kind slechts open vanaf de leeftijd van achttien jaar, terwijl de echtgenoot een vordering kan instellen wanneer het kind nog zeer jong is, zodat in het laatste geval de socio-affectieve en economische implicaties van een vaderschapsbetwisting veel dramatischer kunnen zijn. Ten slotte verklaart ook het verschil op het vlak van de bewustwording en de financiële situatie waarin een kind van achttien jaar verkeert, dat aan het kind een langere termijn wordt toegekend. Deuxièmement, le droit d'action de l'enfant est en principe limité au cas où il n'a pas été élevé par le mari, cependant que le droit d'action du mari est illimité, de sorte que les conséquences d'une contestation peuvent être très différentes sur le plan socio-affectif. Troisièmement, un droit d'action n'est ouvert à l'enfant qu'à partir du moment où celui-ci atteint l'âge de dix-huit ans, cependant que le mari peut intenter une action lorsque l'enfant est encore très jeune, de sorte que, dans ce dernier cas, les implications socio-affectives et économiques d'une contestation de paternité peuvent être beaucoup plus dramatiques. Enfin, la différence au niveau de la prise de conscience et de la situation financière qui est celle d'un enfant de dix-huit ans explique également qu'un délai plus long soit accordé à l'enfant.
A.3.5. De feitelijke en juridische situatie van de echtgenoot en het A.3.5. Les situations du mari et de l'enfant sont donc, en fait et en
kind zijn derhalve objectief verschillend en hun vorderingsrecht moet droit, objectivement différentes et leur droit d'action doit dès lors
aussi se concrétiser différemment. Le législateur a cherché un
dan ook verschillend worden ingevuld. De wetgever heeft een passend équilibre adéquat entre, d'une part, le désir de connaître la vérité
evenwicht gezocht tussen de verzuchting om de biologische waarheid te biologique et de tirer de celle-ci les conséquences juridiques et,
kennen en hieruit rechtsgevolgen te puren, enerzijds, en de belangen d'autre part, les intérêts de l'enfant, la stabilité familiale et la
van het kind, de gezinsstabiliteit en de rechtszekerheid, anderzijds. sécurité juridique. Il n'y a donc pas de violation des articles 10 et
Er is dus geen schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. 11 de la Constitution.
Memorie van antwoord van de Ministerraad Mémoire en réponse du Conseil des ministres
A.4. Wat het aanvangspunt van de in artikel 332, vijfde lid, van het A.4. S'agissant du point de départ du délai visé à l'article 332,
Burgerlijk Wetboek bedoelde termijn betreft, neemt de Ministerraad er alinéa 5, du Code civil, le Conseil des ministres prend acte de ce que
akte van dat naar de mening van E.S. de omstandigheid dat het E.S. considère que la circonstance que le droit d'action de l'enfant
vorderingsrecht van het kind pas ingaat op de leeftijd van achttien ne prend cours qu'au moment où celui-ci atteint l'âge de dix-huit ans
jaar « verantwoord en terecht » voorkomt. paraît * justifiée et admissible ».
Wat de duur van de termijn betreft, herhaalt de Ministerraad dat er Quant à la durée du délai, le Conseil des ministres répète qu'il
gegronde redenen zijn om de onderscheiden behandeling tussen de vader existe des raisons fondées pour justifier que le père et l'enfant
en het kind te verantwoorden en verwijst hij daarbij naar hetgeen soient traités différemment et renvoie, à cet égard, à ce qui a été
uiteengezet werd in de memorie. exposé dans le mémoire.
Memorie van antwoord van E.S. Mémoire en réponse de E.S.
A.5. De Ministerraad verwijst ter rechtvaardiging van de betwiste A.5. Pour justifier les dispositions litigieuses, le Conseil des
bepalingen naar de parlementaire voorbereiding. Daaruit kan evenwel ministres fait référence aux travaux préparatoires. Ceux-ci permettent
uitsluitend worden afgeleid dat lange besprekingen werden gewijd aan toutefois seulement de conclure que de longs débats furent consacrés à
de vraag of aan de echtgenoot een onbeperkt recht tot betwisting kon la question de savoir si un droit illimité de contestation pouvait
worden toegekend, dan wel of dat recht in de tijd diende te worden être accordé au mari, ou si ce droit devait être limité dans le temps
beperkt omwille van het belang van het kind, de rechtszekerheid en de en raison de l'intérêt de l'enfant, de la sécurité juridique et de la
gezinsstabiliteit. stabilité familiale.
De argumentatie op grond van het belang van het kind en de andere L'argumentation fondée sur l'intérêt de l'enfant et sur les autres
vermelde waarden geldt echter op dezelfde wijze voor de vader en het valeurs mentionnées vaut toutefois de la même manière pour le père et
kind. Ofwel prevaleert het recht op het werkelijke vaderschap, zodat zowel aan de echtgenoot als aan het kind een principieel onbeperkt vorderingsrecht wordt verleend, ofwel verwijst men naar de gezinsstabiliteit en dan moet de vordering in de tijd worden beperkt voor iedereen. Door de meerderjarigheidsgrens op achttien jaar te bepalen heeft de wetgever aan het kind alle rechten en verplichtingen gegeven die aan de meerderjarigheid kleven, ook wat de vordering tot vaderschapsbetwisting betreft. De stelling van de Ministerraad komt erop neer dat men het kind niet geheel bekwaam acht om te beslissen of hij al dan niet het vaderschap betwist, wat niet de bedoeling van de wetgever was. De stelling ten slotte dat een langere termijn voor het kind gerechtvaardigd is doordat materiële en financiële overwegingen het vorderingsrecht kunnen belemmeren is niet overtuigend. pour l'enfant. Ou c'est le droit à la paternité véritable qui prévaut, de sorte qu'un droit d'action en principe illimité est accordé tant au mari qu'à l'enfant, ou l'on se réfère à la stabilité familiale et l'action doit alors être limitée dans le temps pour tous. En fixant l'âge de la majorité à dix-huit ans, le législateur a investi l'enfant de tous les droits et obligations liés à la majorité, également pour ce qui concerne la contestation de la paternité. La thèse du Conseil des ministres revient à considérer que l'enfant n'est pas totalement capable de décider s'il conteste ou non la paternité, ce qui n'était pas l'intention du législateur. Enfin, l'affirmation selon laquelle il se justifie d'accorder à l'enfant un délai plus long, parce que des considérations matérielles et financières peuvent entraver le droit d'action, ne convainc pas.
- B - - B -
B.1.1. Artikel 332 van het Burgerlijk Wetboek regelt de vordering tot B.1.1. L'article 332 du Code civil règle l'action en contestation de
betwisting van vaderschap, wijst de personen aan die tot betwisting paternité, énumère les personnes admises à contester la paternité et
kunnen gerechtigd zijn en bepaalt de termijnen waarbinnen de vordering fixe les délais dans lesquels l'action doit être intentée.
moet worden ingesteld.
B.1.2. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 332, vierde B.1.2. La question préjudicielle concerne les alinéas 4 et 5 de
en vijfde lid, die luidt : l'article 332, qui sont libellés comme suit :
« De rechtsvordering van de moeder moet worden ingesteld binnen een « L'action de la mère doit être intentée dans l'année de la naissance
jaar na de geboorte en die van de echtgenoot of van de vorige et celle du mari ou du précédent mari dans l'année de la naissance ou
echtgenoot binnen een jaar na de geboorte of na de ontdekking ervan. de la découverte de celle-ci.
De rechtsvordering van het kind moet worden ingesteld uiterlijk vier Celle de l'enfant doit être intentée au plus tard dans les quatre ans
jaar nadat het de leeftijd van achttien jaar heeft bereikt. Behoudens à compter du moment où il atteint l'âge de dix-huit ans. Sauf
buitengewone omstandigheden is ze niet ontvankelijk wanneer de circonstances exceptionnelles, elle est irrecevable si le mari a élevé
echtgenoot het kind als het zijne heeft opgevoed. » l'enfant comme sien. »
B.1.3. De verwijzende rechter vraagt het Hof of die bepalingen de B.1.3. Le juge a quo demande à la Cour si ces dispositions violent les
artikelen 10 en 11 van de Grondwet schenden in zoverre de echtgenoot articles 10 et 11 de la Constitution, en tant que le mari ou le
of de vorige echtgenoot de vordering tot betwisting van vaderschap précédent mari doit intenter l'action en contestation de paternité
dient in te stellen binnen het jaar na de geboorte of na de ontdekking dans l'année de la naissance ou de la découverte de celle-ci,
ervan, terwijl het kind over een termijn van vier jaar beschikt vanaf cependant que l'enfant dispose pour ce faire d'un délai de quatre ans
het ogenblik dat het de leeftijd van achttien jaar heeft bereikt om de à compter du moment où il atteint l'âge de dix-huit ans.
rechtsvordering in te stellen.
B.1.4. Hoewel de rechter in de motieven van de verwijzingsbeslissing B.1.4. Bien que, dans la motivation de la décision de renvoi, le juge
eveneens gewag maakt van een mogelijke discriminatie tussen de vader fasse également mention d'une discrimination possible entre le père et
en de moeder wat betreft de termijn om de vordering tot la mère en ce qui concerne le délai fixé pour intenter une action en
vaderschapsbetwisting in te stellen, heeft de prejudiciële vraag enkel contestation de paternité, la question préjudicielle vise
betrekking op de situatie van de vader en het kind. Het Hof gaat in exclusivement les situations du père et de l'enfant. Dans ce qui suit,
wat volgt uit van die beperkte saisine. la Cour se prononcera en fonction de cette saisine limitée.
B.2.1. Artikel 332 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt dat de vordering B.2.1. L'article 332 du Code civil dispose que l'action en
tot betwisting van het vaderschap kan worden toegekend aan de vader, contestation de paternité peut être accordée au mari, à la mère et à
de moeder en het kind. l'enfant.
Bij de wijziging van de afstammingsregeling door de wet van 31 maart Lors de la modification du régime de la filiation par la loi du 31
1987 heeft de wetgever het kind een eigen persoonlijk vorderingsrecht mars 1987, le législateur a voulu accorder à l'enfant un droit
tot vaderschapsbetwisting willen toekennen. d'action personnel spécifique en contestation de paternité.
Omdat hij oordeelde dat het toekennen van een vorderingsrecht vanaf de Parce qu'il considérait que l'octroi d'un droit d'action dès la
geboorte problemen kan doen rijzen bij de vertegenwoordiging van de naissance peut soulever le problème de la représentation de l'enfant
minderjarige en belangentegenstellingen met zich kan meebrengen, heeft mineur et entraîner des conflits d'intérêts, le législateur a choisi
hij ervoor gekozen het kind een zelfstandig vorderingsrecht toe te d'accorder un droit d'action personnel à l'enfant à partir du moment
kennen vanaf het ogenblik dat het moet worden geacht zelf een où celui-ci doit être censé pouvoir prendre lui-même une décision
weloverwogen beslissing te kunnen nemen (Gedr. St., Senaat, 1984-1985, nr. 904-2, pp. 115 en volgende). mûrement réfléchie (Doc. parl., Sénat, 1984-1985, n° 904-2, pp. 115 et suivantes).
B.2.2. De situaties waarin, enerzijds, de echtgenoot en, anderzijds, B.2.2. Les situations dans lesquelles le mari, d'une part, l'enfant,
het kind de vordering tot vaderschapsbetwisting kunnen instellen zijn, d'autre part, peuvent introduire l'action en contestation de paternité
zowel wat betreft het ogenblik waarop de betwisting kan ontstaan als sont tellement différentes, tant en ce qui concerne le moment où la
de omstandigheden en de mogelijke gevolgen op affectief, sociaal en contestation peut naître qu'en ce qui concerne les circonstances et
financieel vlak, zodanig verschillend dat zij niet voldoende les effets possibles de cette action sur le plan affectif, social et
vergelijkbaar zijn opdat de ongelijkheid van de termijnen om de financier, qu'elles ne sont pas suffisamment comparables pour que
vordering in te stellen strijdig zou kunnen zijn met de artikelen 10 l'inégalité des délais accordés pour intenter l'action puisse être
en 11 van de Grondwet. contraire aux articles 10 et 11 de la Constitution.
B.3. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.3. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 332 van het Burgerlijk Wetboek, meer bepaald het vierde en L'article 332 du Code civil, en particulier les alinéas 4 et 5 de
vijfde lid ervan, schendt niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, celui-ci, ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce
in zoverre de echtgenoot of vorige echtgenoot van de moeder zijn que le mari ou le précédent mari de la mère doit intenter son action
vordering tot betwisting van vaderschap binnen een jaar na de geboorte en contestation de paternité dans l'année de la naissance ou de la
of na de ontdekking ervan dient in te stellen, terwijl het kind over découverte de celle-ci, alors que l'enfant dispose de quatre ans à
vier jaar beschikt vanaf het ogenblik dat het de leeftijd van achttien compter du moment où il atteint l'âge de dix-huit ans.
jaar heeft bereikt.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 20 mei 1998, door de la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 20 mai 1998, par le
voormelde zetel, waarin rechter M. Bossuyt voor de uitspraak is siège précité, dans lequel le juge M. Bossuyt est remplacé, pour le
vervangen door rechter G. De Baets, overeenkomstig artikel 110 van de prononcé, par le juge G. De Baets, conformément à l'article 110 de la
voormelde wet. même loi.
De griffier, Le greffier,
L. Potoms L. L. Potoms
De voorzitter, Le président,
De Grève De Grève
^