Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest Van Het Grondwettelijk Hof van --
← Terug naar "Arrest nr. 27/98 van 10 maart 1998 Rolnummer 1261 In zake : de vordering tot schorsing van de artikelen 24/26, § 3, tweede lid, en 24/34, § 2, van de wet van 27 december 1973 betreffende het statuut van het personeel van het operati Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de rechters H. (...)"
Arrest nr. 27/98 van 10 maart 1998 Rolnummer 1261 In zake : de vordering tot schorsing van de artikelen 24/26, § 3, tweede lid, en 24/34, § 2, van de wet van 27 december 1973 betreffende het statuut van het personeel van het operati Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de rechters H. (...) Arrêt n° 27/98 du 10 mars 1998 Numéro du rôle : 1261 En cause : la demande de suspension des articles 24/26, § 3, alinéa 2, et 24/34, § 2, de la loi du 27 décembre 1973 relative au statut du personnel du corps opérationnel de la gen La Cour d'arbitrage, composée des présidents L. De Grève et M. Melchior, et des juges H. Boel, L(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Arrest nr. 27/98 van 10 maart 1998 Arrêt n° 27/98 du 10 mars 1998
Rolnummer 1261 Numéro du rôle : 1261
In zake : de vordering tot schorsing van de artikelen 24/26, § 3, En cause : la demande de suspension des articles 24/26, § 3, alinéa 2,
tweede lid, en 24/34, § 2, van de wet van 27 december 1973 betreffende et 24/34, § 2, de la loi du 27 décembre 1973 relative au statut du
het statuut van het personeel van het operationeel korps van de personnel du corps opérationnel de la gendarmerie, tels qu'ils ont été
rijkswacht, zoals respectievelijk vervangen en aangevuld bij de respectivement remplacé et complété par les articles 2 et 3 de la loi
artikelen 2 en 3 van de wet van 16 juli 1997 tot wijziging van du 16 juillet 1997 portant modification de la loi précitée, introduite
voormelde wet, ingesteld door de Syndicale Federatie van de Belgische par la Fédération syndicale de la gendarmerie belge et autres.
Rijkswacht en anderen. La Cour d'arbitrage,
Het Arbitragehof,
samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de composée des présidents L. De Grève et M. Melchior, et des juges H.
rechters H. Boel, L. François, J. Delruelle, R. Henneuse en M. Boel, L. François, J. Delruelle, R. Henneuse et M. Bossuyt, assistée
Bossuyt, bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter L. De Grève, du greffier L. Potoms, présidée par le président L. De Grève,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de vordering I. Objet de la demande
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 22 december Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 22
1997 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 23 décembre 1997 et parvenue au greffe le 23 décembre 1997, une demande
december 1997, is een vordering tot schorsing ingesteld van de
artikelen 2 en 3 van de wet van 16 juli 1997 tot wijziging van de wet de suspension des articles 2 et 3 de la loi du 16 juillet 1997 portant
van 27 december 1973 betreffende het statuut van het personeel van het modification de la loi du 27 décembre 1973 relative au statut du
operationeel korps van de rijkswacht (bekendgemaakt in het Belgisch personnel du corps opérationnel de la gendarmerie (publiée au Moniteur
Staatsblad van 24 juli 1997), door de Syndicale Federatie van de belge du 24 juillet 1997) a été introduite par la Fédération syndicale
Belgische Rijkswacht, met maatschappelijke zetel te 1150 Brussel, de la gendarmerie belge, dont le siège social est établi à 1150
Watermaalsesteenweg 106, J. Schonkeren, wonende te 3670 Bruxelles, chaussée de Watermael 106, J. Schonkeren, demeurant à 3670
Meeuwen-Guitrode, Heidestraat 28, F. Maes, wonende te 2520 Ranst, Meeuwen-Guitrode, Heidestraat 28, F. Maes, demeurant à 2520 Ranst,
Schawijkstraat 80, M. Dentant, wonende te 7912 Frasnes-lez-Anvaing, Schawijkstraat 80, M. Dentant, demeurant à 7912 Frasnes-lez-Anvaing,
rue du Beau Site 10, en D. Delpierre, wonende te 6110 rue du Beau Site 10, et D. Delpierre, demeurant à 6110
Montigny-le-Tilleul, rue de Gozée 681. Montigny-le-Tilleul, rue de Gozée 681.
Bij hetzelfde verzoekschrift vorderen de verzoekende partijen eveneens Par la même requête, les parties requérantes demandent également
de vernietiging van dezelfde wettelijke bepalingen. l'annulation des mêmes dispositions légales.
II. De rechtspleging II. La procédure
Bij beschikking van 23 december 1997 heeft de voorzitter in functie de Par ordonnance du 23 décembre 1997, le président en exercice a désigné
rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi
van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage.
De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application
om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. des articles 71 ou 72 de la loi organique.
Bij beschikking van 28 januari 1998 heeft het Hof de dag van de Par ordonnance du 28 janvier 1998, la Cour a fixé l'audience au 18
terechtzitting bepaald op 18 februari 1998. février 1998. Cette ordonnance a été notifiée aux autorités mentionnées à l'article
Van die beschikking is kennisgegeven aan de in artikel 76 van de 76 de la loi organique ainsi qu'aux parties requérantes et à leur
organieke wet vermelde overheden evenals aan de verzoekende partijen
en hun advocaat bij op 29 januari 1998 ter post aangetekende brieven. avocat, par lettres recommandées à la poste le 29 janvier 1998.
Op de openbare terechtzitting van 18 februari 1998 : A l'audience publique du 18 février 1998 :
- zijn verschenen : - ont comparu :
. Mr. W. Willems loco Mr. W. Daem, advocaten bij de balie te Brussel, . Me W. Willems loco Me W. Daem, avocats au barreau de Bruxelles, pour
voor de verzoekende partijen; les parties requérantes;
. kolonel F. Koekelberg en luitenant J. Stevens, voor de Ministerraad; . le colonel F. Koekelberg et le lieutenant J. Stevens, pour le Conseil des ministres;
- hebben de rechters-verslaggevers M. Bossuyt en R. Henneuse verslag - les juges-rapporteurs M. Bossuyt et R. Henneuse ont fait rapport;
uitgebracht; - zijn de voornoemde partijen gehoord; - les parties précitées ont été entendues;
- is de zaak in beraad genomen. - l'affaire a été mise en délibéré.
De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants
van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour.
III. De bestreden bepalingen III. Les dispositions entreprises
Artikel 2 van de wet van 16 juli 1997 tot wijziging van de wet van 27 L'article 2 de la loi du 16 juillet 1997 portant modification de la
december 1973 betreffende het statuut van het personeel van het loi du 27 décembre 1973 relative au statut du personnel du corps
operationeel korps van de rijkswacht luidt : opérationnel de la gendarmerie énonce :
« Artikel 24/26, § 3, tweede lid, van de wet van 27 december 1973 « L'article 24/26, § 3, alinéa 2, de la loi du 27 décembre 1973
betreffende het statuut van het personeel van het operationeel korps relative au statut du personnel du corps opérationnel de la
van de rijkswacht, ingevoegd bij de wet van 24 juli 1992 en gewijzigd gendarmerie, inséré par la loi du 24 juillet 1992 et modifié par la
bij de wet van 3 april 1997, wordt vervangen door de volgende bepaling loi du 3 avril 1997, est remplacé par la disposition suivante :
: ' De eenheidscommandant die geadieerd wordt door de commandant van de ' Le commandant d'unité saisi par le commandant de la gendarmerie,
rijkswacht, handelend op bevel van de Minister van Binnenlandse Zaken, agissant sur injonction du Ministre de l'Intérieur, fait procéder à
doet een voorafgaand onderzoek instellen. Het verslag van het l'enquête préalable. Le rapport de l'enquête préalable est transmis au
voorafgaand onderzoek wordt overgezonden aan de commandant van de commandant de la gendarmerie qui le porte, avec son avis, à la
rijkswacht die het met zijn advies ter kennis brengt van de Minister connaissance du Ministre de l'Intérieur qui, le cas échéant, en
van Binnenlandse Zaken die, in voorkomend geval, de Minister van informe le Ministre de la Justice ou le bourgmestre. Le Ministre de
Justitie of de burgemeester inlicht. De Minister van Binnenlandse l'Intérieur peut ensuite, d'initiative ou à la requête du Ministre de
Zaken kan vervolgens, uit eigen beweging of op verzoek van de Minister la Justice ou du bourgmestre, enjoindre au commandant de la
van Justitie of van de burgemeester, de commandant van de rijkswacht gendarmerie de faire procéder à la rédaction d'un rapport introductif
gelasten de eenheidscommandant een inleidend verslag te doen opstellen par le commandant d'unité en vue de la saisine du conseil d'enquête
met het oog op de adiëring van de onderzoeksraad door de par le chef de corps, quelle que soit la sanction disciplinaire
korpscommandant, ongeacht de tuchtstraf die wordt voorgesteld. In dit proposée. Dans ce cas, le conseil d'enquête transmet son avis, quel
geval zendt de onderzoeksraad zijn advies, ongeacht de inhoud ervan, qu'en soit le contenu, au commandant de la gendarmerie. Ce dernier le
aan de commandant van de rijkswacht. Deze laatste zendt dit aan de transmet au Ministre de l'Intérieur pour décision. Sans préjudice de
Minister van Binnenlandse Zaken voor beslissing. Onverminderd artikel
24/24, § 2, kan de Minister van Binnenlandse Zaken één van de in l'article 24/24, § 2, le Ministre de l'Intérieur peut infliger une des
artikel 24/13, § 1, bedoelde straffen opleggen. Zijn beslissing wordt, sanctions visées à l'article 24/13, § 1er. Sa décision est, le cas
in voorkomend geval, ter kennis gebracht van de Minister van Justitie échéant, portée à la connaissance du Ministre de la Justice ou du
of van de burgemeester. ' » bourgmestre. ' »
Artikel 3 van dezelfde wet luidt : L'article 3 de la même loi énonce :
« Artikel 24/34, § 2, van dezelfde wet, ingevoegd bij de wet van 24 « L'article 24/34, § 2, de la même loi, inséré par la loi du 24
juli 1992, wordt aangevuld met een derde lid, luidend als volgt : juillet 1992, est complété par un troisième alinéa, libellé comme suit
' In geval van toepassing van de procedure bedoeld in artikel 24/26, § : ' En cas d'application de la procédure visée à l'article 24/26, § 3,
3, bindt het eenparig advies van de onderzoeksraad met betrekking tot l'avis unanime du conseil d'enquête relatif à la qualification des
de omschrijving van de feiten bedoeld in 2°, de overheid die bevoegd faits visées au 2°, s'impose à l'autorité investie du droit de punir.
is om te straffen. ' » ' »
IV. In rechte IV. En droit
- A - - A -
Verzoekschrift Requête
Ten aanzien van de ontvankelijkheid Quant à la recevabilité
A.1.1. De Syndicale Federatie van de Belgische Rijkswacht, een A.1.1. La Fédération syndicale de la gendarmerie belge est une
feitelijke vereniging die bij koninklijk besluit van 22 juli 1983 werd association de fait qui a été agréée par arrêté royal du 22 juillet
erkend als beroepsvereniging met toepassing van artikel 16, § 2, van 1983 comme union professionnelle en application de l'article 16, § 2,
de wet van 14 januari 1975 en als vakbondsorganisatie met toepassing de la loi du 14 janvier 1975 et comme organisation syndicale en
van de wet van 11 juli 1978, heeft in die hoedanigheid belang om de application de la loi du 11 juillet 1978 et a, en cette qualité,
artikelen 2 en 3 van de wet van 16 juli 1997 aan te vechten, die de intérêt à attaquer les articles 2 et 3 de la loi du 16 juillet 1997
belangen van haar leden rechtstreeks en ongunstig kunnen raken. Met qui sont susceptibles d'affecter directement et défavorablement les
die wet wordt immers een belangrijke wijziging aangebracht in het intérêts de ses membres. Cette loi apporte en effet une modification
tuchtreglement van de rijkswacht die, indien toegepast, een ernstige importante au règlement disciplinaire de la gendarmerie, modification
verzwaring van de procedure met zich meebrengt. qui, si elle est appliquée, entraînera un alourdissement considérable de la procédure.
A.1.2. In hun hoedanigheid van rijkswachter hebben de individuele A.1.2. En leur qualité de gendarmes, les requérants individuels
verzoekers het vereiste belang om de vernietiging te vorderen van de justifient de l'intérêt requis pour demander l'annulation des
wetsbepalingen die het statuut van het actief kader van het dispositions législatives qui règlent le statut du cadre actif du
operationeel korps van de rijkswacht regelen. corps opérationnel de la gendarmerie.
De bestreden bepalingen wijzigen immers dat statuut en zijn tevens van Les dispositions attaquées modifient en effet ce statut et sont
die aard dat zij de belangen van verzoekers rechtstreeks en ongunstig également de nature à influencer directement et défavorablement les
kunnen beïnvloeden doordat een nieuwe en verzwaarde tuchtprocedure in intérêts des parties requérantes en ce qu'elles instaurent une
bepaalde omstandigheden wordt ingevoerd. procédure disciplinaire nouvelle et alourdie dans certaines
circonstances.
De middelen Les moyens
A.2.1. Het eerste middel voert een schending aan van de artikelen 10 A.2.1. Le premier moyen dénonce la violation des articles 10 et 11 de
en 11 van de Grondwet. la Constitution.
A.2.2. De wijziging van de tuchtprocedure, die met de wet van 16 juli A.2.2. La modification de la procédure disciplinaire apportée par la
1997 wordt doorgevoerd, schendt het grondwettelijke loi du 16 juillet 1997 viole le principe constitutionnel d'égalité
gelijkheidsbeginsel allereerst vanwege de discriminatie die wordt d'abord en raison de la discrimination qui est instaurée entre le
ingevoerd tussen het personeel van de rijkswacht en de gerechtelijke personnel de la gendarmerie et celui de la police judiciaire près les
politie bij de parketten. parquets.
Ten aanzien van de rijkswacht beschikt de Minister van Binnenlandse Le ministre de l'Intérieur dispose dorénavant à l'égard de la
Zaken voortaan over de mogelijkheid zelf te oordelen over de sancties gendarmerie de la possibilité de juger lui-même des sanctions qu'il y
die moeten worden opgelegd in tuchtzaken die door hem ter kennis a lieu d'infliger dans des dossiers disciplinaires qu'il porte à la
worden gebracht aan de korpscommandant. Onder het vroegere
tuchtstatuut van de rijkswacht had de Minister enkel een connaissance du chef de corps. Sous l'ancien statut disciplinaire de
injunctierecht met betrekking tot het aanspannen van een la gendarmerie, le ministre avait uniquement un droit d'injonction
tuchtprocedure en werd de beslissing om een tuchtrechtelijke pour entamer une procédure disciplinaire et la décision d'engager des
vervolging in te leiden overgelaten aan de beoordeling van de poursuites disciplinaires était laissée à l'appréciation de la
hiërarchie van de rijkswacht. Een vergelijkbare situatie bestaat nog hiérarchie de la gendarmerie. Une situation comparable existe toujours
steeds bij de gerechtelijke politie bij de parketten, waar de Minister pour la police judiciaire près les parquets, à l'égard de laquelle le
van Justitie niet de bevoegdheid heeft te oordelen over het gevolg dat ministre de la Justice n'a pas le pouvoir d'apprécier la suite qu'il
dient te worden gegeven aan de vervolgingen. convient de donner aux poursuites.
A.2.3. De aanneming van de bestreden bepalingen is een gevolg van het A.2.3. L'adoption des dispositions entreprises est une conséquence du
verslag van de parlementaire onderzoekscommissie Dutroux-Nihoul. rapport de la commission d'enquête parlementaire Dutroux-Nihoul.
Volgens de parlementaire voorbereiding moet de wet van 16 juli 1997 de Suivant les travaux préparatoires, la loi du 16 juillet 1997 doit
Minister ertoe in staat stellen zelf tuchtstraffen op te leggen en permettre au ministre d'infliger lui-même des sanctions disciplinaires
hiervoor de politieke verantwoordelijkheid op zich te nemen en wil de et d'en assumer la responsabilité politique, le législateur entendant
wetgever vermijden dat de korpsoversten bij de rijkswacht in delicate éviter que les chefs de corps de la gendarmerie ne se retrouvent dans
situaties zouden verzeilen. des situations délicates.
Die motieven kunnen echter niet op redelijke wijze het onderscheid Ces motifs ne sauraient toutefois justifier raisonnablement la
verantwoorden dat tussen de rijkswacht en de gerechtelijke politie bij distinction établie en matière disciplinaire entre la gendarmerie et
de parketten in tuchtzaken wordt ingevoerd. la police judiciaire près les parquets.
A.2.4. Uit het verslag van de commissie Dutroux blijkt dat alle A.2.4. Il ressort du rapport de la commission Dutroux que tous les
politiediensten in het land met dezelfde problemen worden services de police du pays sont confrontés aux mêmes problèmes. Le fil
geconfronteerd. Door de wet van 24 juli 1992 tot wijziging van sommige conducteur de la loi du 24 juillet 1992 modifiant certaines
bepalingen betreffende de rechtstoestanden van het personeel van het dispositions relatives au statut du personnel du cadre actif de la
actief kader van de rijkswacht werd het nader tot elkaar brengen van gendarmerie était le rapprochement du statut disciplinaire de la
het tuchtstatuut van de rijkswacht en de andere politiediensten tot gendarmerie et de celui des autres services de police.
leidraad genomen.
Nieuwe wijzigingen van het tuchtstatuut moeten gericht zijn op het tot De nouvelles modifications du statut disciplinaire doivent tendre à
stand brengen van een grotere eenvormigheid tussen de rijkswacht en de une plus grande uniformité entre la gendarmerie et la police
gerechtelijke politie bij de parketten, gelet op de gelijksoortige judiciaire près les parquets, puisqu'elles exercent des tâches
taken die zij uitoefenen, en zij moeten niet gericht zijn op het similaires, et non à créer de nouvelles différences, comme le font les
creëren van nieuwe verschillen zoals de bestreden bepalingen doen. dispositions entreprises.
A.2.5. De wet van 16 juli 1997 schendt eveneens het A.2.5. La loi du 16 juillet 1997 viole aussi le principe d'égalité en
gelijkheidsbeginsel in zoverre zij een onderscheid qua tuchtprocedure tant qu'elle instaure une distinction en matière de procédure
invoert naar gelang van de wijze waarop de tuchtfeiten ter kennis disciplinaire en fonction de la manière dont les faits disciplinaires
worden gebracht van de tot straffen bevoegde overheid. sont portés à la connaissance de l'autorité investie du droit de
De vroegere tuchtwetgeving was van toepassing op alle personeelsleden punir. L'ancienne législation disciplinaire était applicable à tous les
van de rijkswacht, ongeacht de wijze waarop de feiten ter kennis membres du personnel de la gendarmerie, quelle que soit la manière
werden gebracht van de overheid bevoegd tot straffen. De nieuwe dont les faits étaient portés à la connaissance de l'autorité investie
tuchtprocedure voert echter een uitzonderingsstelsel in voor de feiten die de Minister ter kennis brengt aan de commandant van de rijkswacht en via deze laatste aan de eenheidscommandant. Zoals hieronder zal worden aangetoond, kan voor dit onderscheid geen redelijke verantwoording worden gegeven. A.2.6. Als motivering voor die uitzonderingsprocedure verwijst de Minister in de parlementaire voorbereiding naar de moeilijke situatie waarin de commandanten zouden kunnen geraken bij het beslissen over tuchtsancties voor ondergeschikten. Hij voegt eraan toe dat die nieuwe procedure niet zozeer voor zware tuchtdossiers is ontwikkeld maar wel voor de door de publieke opinie en de media als belangrijk ervaren dossiers. Zulk een motivering kan evenwel niet de invoering van een totaal afwijkend uitzonderingsstelsel verantwoorden. In die uitzonderingsprocedure worden de betrokken personeelsleden onttrokken aan hun natuurlijke rechter, zijnde de eenheidscommandant en korpscommandant. Die worden immers verplicht, ongeacht het resultaat van het voorafgaand onderzoek, het tuchtdossier aanhangig te maken bij de onderzoeksraad. Van een beoordelingsbevoegdheid om al dan niet een tuchtprocedure in te leiden is hier geen sprake meer. Louter omdat de feiten een zekere media-aandacht genieten, hetgeen mogelijkerwijze de eer en de goede naam van de betrokkenen reeds in het gedrang brengt, moet een lange procedure worden doorlopen, zelfs indien na een eerste onderzoek reeds duidelijk zou blijken dat er geen tuchtrechtelijk strafbare feiten werden gepleegd of zulke feiten verjaard zouden zijn. De schade die deze procedure aldus kan toebrengen aan de betrokkenen is niet evenredig met het eventuele nut van die procedure. A.2.7. Het uitzonderingsstelsel gaat echter nog verder, daar de bevoegde overheden zelfs niet meer over hun normale bevoegdheid beschikken om lichtere straffen, zijnde een waarschuwing of blaam door een eenheidscommandant en bijkomend de inhouding van loon door de korpscommandant, zelf op te leggen. Bovendien kan men zich afvragen in welke mate artikel 24/25 verzoenbaar is met die procedure. Volgens dat artikel kan de rijkswachtcommandant een blaam of waarschuwing vernietigen, indien hij bijvoorbeeld zou oordelen dat de feiten in de gegeven omstandigheden geen vergrijp tegen de tucht vormen. Men kan zich moeilijk voorstellen dat een rijkswachtcommandant zou ingaan tegen een beslissing van de Minister, voor zover dit mogelijk zou zijn. Ook dit verzwaart de onevenredigheid tussen het beoogde doel en het aangewende middel. du droit de punir. Or, la nouvelle procédure disciplinaire instaure un régime d'exception pour les faits que le ministre porte à la connaissance du commandant de la gendarmerie et, par l'intermédiaire de ce dernier, au commandant d'unité. Ainsi qu'il sera démontré ci-après, aucune justification raisonnable ne saurait être donnée pour cette distinction. A.2.6. Pour justifier cette procédure d'exception, le ministre renvoie dans les travaux préparatoires à la situation difficile dans laquelle pourraient se trouver les commandants au moment de prendre une décision sur des sanctions disciplinaires à infliger à des subordonnés. Il ajoute que cette nouvelle procédure n'a pas tellement été développée pour des dossiers disciplinaires graves mais bien pour des dossiers auxquels l'opinion publique et les médias attachent une importance. Toutefois, une telle motivation ne saurait justifier l'instauration d'un régime d'exception totalement dérogatoire. Selon cette procédure d'exception, les membres du personnel concernés sont soustraits à leur juge naturel, à savoir le commandant d'unité et le chef de corps. Ceux-ci sont en effet obligés, quel que soit le résultat de l'enquête préalable, d'introduire le dossier disciplinaire auprès du conseil d'enquête. Il n'est plus question en l'occurrence d'un pouvoir d'appréciation permettant d'engager ou non une procédure disciplinaire. Pour la simple raison que les faits bénéficient d'une certaine attention des médias, ce qui est d'ores et déjà susceptible de compromettre l'honneur et la réputation des intéressés, il faut suivre une longue procédure, même s'il devait déjà s'avérer clairement, à l'issue d'une première enquête, qu'il n'a pas été commis de faits sanctionnés disciplinairement ou même si de tels faits étaient prescrits. Le dommage que cette procédure est ainsi susceptible de causer aux intéressés n'est pas proportionné à l'éventuelle utilité de cette procédure. A.2.7. Le régime d'exception va toutefois encore plus loin, puisque les autorités compétentes ne disposent même plus de leur pouvoir normal d'infliger elles-mêmes des sanctions plus légères, à savoir un avertissement ou un blâme adressé par un commandant d'unité et subsidiairement la retenue de traitement infligée par le chef de corps. Il est de surcroît permis de se demander dans quelle mesure l'article 24/25 est conciliable avec cette procédure. Selon cet article, le commandant de la gendarmerie peut annuler un blâme ou un avertissement s'il devait, par exemple, estimer que les faits ne constituent pas une faute disciplinaire dans les circonstances de la cause. On peut difficilement s'imaginer qu'un commandant de gendarmerie aille à l'encontre d'une décision du ministre, pour autant que cela soit possible. Cette circonstance accentue également la disproportion entre le but visé et le moyen employé.
A.2.8. Ten slotte wijkt die uitzonderingsprocedure ook af van de A.2.8. Enfin, cette procédure d'exception s'écarte aussi de la normale
normale procedure, wat de bevoegdheid van de onderzoeksraad betreft. en matière de compétence du conseil d'enquête. Conformément à
Overeenkomstig artikel 24/34, § 2, van de wet van 27 december 1973 l'article 24/34, § 2, de la loi du 27 décembre 1973 relative au statut
betreffende het statuut van het personeel van het operationeel korps du personnel du corps opérationnel de la gendarmerie, l'autorité
van de rijkswacht is de overheid bevoegd tot straffen enkel gebonden investie du droit de punir n'est liée que par l'avis du conseil
door het advies van de onderzoeksraad, wat de uiteenzetting van de d'enquête pour ce qui concerne l'énoncé des faits et leur imputation
feiten en de eventuele tenlastelegging hiervan aan het betrokken éventuelle au membre du personnel en cause.
personeelslid betreft.
De aangevochten wet voegt echter in artikel 3 een derde lid toe aan Or, la loi attaquée insère en son article 3 un troisième alinéa dans
die paragraaf, waardoor de Minister bij het nemen van zijn beslissing ce paragraphe, qui a pour effet que lorsqu'il prend sa décision, le
ook zou zijn gebonden wat de omschrijving van de feiten betreft, ministre serait également lié en ce qui concerne la qualification des
indien het advies van de onderzoeksraad eenparig is. Uit de
parlementaire voorbereiding leert men dat het de bedoeling is de faits, si l'avis du conseil d'enquête est unanime. Selon les travaux
Minister zoveel mogelijk ervan te weerhouden een beslissing te nemen préparatoires, le but est que, dans la mesure du possible, le ministre
onder druk van de publieke opinie. Om dit te voorkomen wordt hij ne prenne aucune décision sous la pression de l'opinion publique. Pour
verplicht de beslissing van de onderzoeksraad te volgen, een éviter cela, il est obligé de suivre la décision du conseil d'enquête,
onderzoeksraad die voor de meerderheid bestaat uit officieren van de un conseil d'enquête qui se compose pour sa majorité d'officiers de la
rijkswacht en vertegenwoordigers van de rijkswachtvakbonden. Dit gendarmerie et de représentants des syndicats de la gendarmerie. Et
terwijl de hele bedoeling van de uitzonderingsprocedure juist was om ce, alors que le but de la procédure d'exception était précisément de
de rijkswacht buiten die delicate gevallen te houden en de Minister de maintenir la gendarmerie en dehors de ces cas délicats et de donner au
mogelijkheid te geven zijn verantwoordelijkheid als tuchtoverheid ten ministre la possibilité d'assumer pleinement sa responsabilité en tant
volle waar te nemen. qu'autorité disciplinaire.
A.2.9. Uit al die opmerkingen kan men slechts besluiten dat de A.2.9. Force est de conclure, de toutes ces considérations, que les
aangewende middelen het beoogde doel voorbijschieten. De
uitzonderingsprocedure, zoals weergegeven in de artikelen 2 en 3 van moyens employés manquent le but visé. La procédure d'exception, prévue
de wet van 16 juli 1997, schendt het evenredigheidsbeginsel en, aux articles 2 et 3 de la loi du 16 juillet 1997, viole le principe de
hiermee samenhangend, het grondwettelijk gelijkheidsbeginsel. proportionnalité et, partant, le principe constitutionnel d'égalité.
A.3. Het tweede middel voert een schending aan van artikel 11 van de A.3. Le deuxième moyen dénonce la violation de l'article 11 de la
Grondwet, gelezen in samenhang met artikel 6 van het Europees Verdrag Constitution, lu en combinaison avec l'article 6 de la Convention
voor de Rechten van de Mens. européenne des droits de l'homme.
In de vroegere tuchtprocedure, die geïnitieerd werd door de Minister Dans l'ancienne procédure disciplinaire, qui était initiée par le
van Binnenlandse Zaken, werden de rechten van de verdediging ministre de l'Intérieur, les droits de la défense étaient garantis par
gewaarborgd door de artikelen 24/27 en 24/28, waarnaar uitdrukkelijk les articles 24/27 et 24/28, auxquels faisait explicitement référence
werd verwezen in het vroegere artikel 24/26, § 3, tweede lid, van de wet van 27 december 1973. l'ancien article 24/26, § 3, alinéa 2, de la loi du 27 décembre 1973.
In de nieuwe versie van artikel 24/26, § 3, tweede lid, ontbreekt die La nouvelle version de l'article 24/26, § 3, alinéa 2, ne contient pas
verwijzing naar de rechten van verdediging. Aldus creëert die wet cette référence aux droits de la défense. Cette loi crée donc pour le
minstens onduidelijkheid over de inhoud en toepasselijkheid van de moins l'imprécision quant au contenu et à l'applicabilité des droits
rechten van de verdediging in de nieuwe procedure. Om die redenen de la défense dans la nouvelle procédure. Pour ces motifs, l'article 2
schendt artikel 2 van de wet van 16 juli 1997 dan ook de de la loi du 16 juillet 1997 viole les règles constitutionnelles de
grondwettelijke regels van gelijkheid en niet-discriminatie, gelezen l'égalité et de la non-discrimination, lues en combinaison avec
in samenhang met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme.
van de Mens. De vordering tot schorsing La demande de suspension
A.4.1. De aangevoerde middelen moeten als ernstig worden beschouwd in A.4.1. Les moyens invoqués doivent être réputés sérieux au sens de
de zin van artikel 20, 1°, van de bijzondere wet op het Arbitragehof. l'article 20, 1°, de la loi spéciale sur la Cour d'arbitrage.
A.4.2. Wat het moeilijk te herstellen ernstig nadeel betreft, blijkt A.4.2. En ce qui concerne le préjudice grave difficilement réparable,
uit de parlementaire voorbereiding dat het de bedoeling is de nieuwe il ressort des travaux préparatoires que le but recherché est de
procedure zo snel mogelijk te kunnen aanwenden, zoals ook blijkt uit pouvoir appliquer cette nouvelle procédure dans les plus brefs délais,
artikel 4 van de wet, dat bepaalt dat de wet in werking treedt op de comme le fait également ressortir l'article 4 de la loi, qui dispose
dag van haar publicatie in het Belgisch Staatsblad. que la loi entre en vigueur le jour de sa publication au Moniteur
Het mogelijke nadeel wordt door de verzoekers als volgt omschreven : belge. Les requérants exposent le préjudice potentiel comme suit :
« In het licht van deze specifieke grondslag van de wet zal het « A la lumière de ce fondement spécifique de la loi, l'engagement de
instellen van deze uitzonderingsprocedure dan ook enkele belangrijke cette procédure d'exception entraînera dès lors quelques conséquences
gevolgen met zich meebrengen. Het instellen van deze procedure tegen importantes. L'engagement de cette procédure contre un membre de la
een lid van de rijkswacht zal hem als het ware brandmerken. De media gendarmerie le couvrira pour ainsi dire d'opprobre. Il est
zullen hier waarschijnlijk gretig op inspelen en het professionele vraisemblable que les médias s'en saisiront avidement et fouilleront '
maar ook het persoonlijke leven van betrokkene ' tot op het bot ' jusque dans les moindres recoins ' la vie professionnelle mais
uitspitten. De emotionele volkswoede die de affaire Dutroux heeft également privée de l'intéressé. La colère populaire émotionnelle qu'a
weten oproepen is nog steeds op zoek naar schuldigen, naar namen soulevée l'affaire Dutroux est toujours à la recherche de coupables,
waarop een gezicht kan worden geplakt. Hierdoor kan de Minister de noms sur lesquels un visage pourrait être collé. Le ministre peut
verleid worden exemplarische sancties uit te spreken die niet in ainsi être tenté d'infliger des sanctions exemplaires,
verhouding staan tot het vergrijp. Zelfs indien achteraf zou blijken disproportionnées à la faute. Même s'il devait s'avérer ultérieurement
dat in feite een lichte tuchtsanctie kan volstaan of dat de qu'une sanction disciplinaire légère peut en fait suffire ou que les
tuchtrechtelijke feiten helemaal niet plaatsvonden blijft het faits disciplinaires n'ont nullement eu lieu, le membre du personnel
betrokken personeelslid gebrandmerkt. en question demeure couvert d'opprobre.
Bij een latere vernietiging van de wet is de schade moeilijk, of zelfs En cas d'annulation ultérieure de la loi, il sera difficile, voire
onmogelijk te herstellen. Betrokkene zal reeds geruime tijd door
moeten brengen hebben aan de media-schandpaal. De onmiddellijke impossible, de réparer le dommage. L'intéressé aura déjà depuis
uitvoering van de procedure voorzien in de aangevochten wet zal voor longtemps été cloué au pilori des médias. L'exécution immédiate de la
de betrokken personen een moeilijk te herstellen ernstig nadeel met procédure prévue par la loi attaquée causera aux personnes concernées
zich meebrengen. » un préjudice grave difficilement réparable. »
- B - - B -
B.1. Naar luid van artikel 20, 1°, van de bijzondere wet van 6 januari B.1. Aux termes de l'article 20, 1°, de la loi spéciale du 6 janvier
1989 op het Arbitragehof dient aan twee grondvoorwaarden te zijn 1989 sur la Cour d'arbitrage, deux conditions de fond doivent être
voldaan opdat tot schorsing kan worden besloten : remplies pour que la suspension puisse être décidée :
- de middelen die worden aangevoerd moeten ernstig zijn; - des moyens sérieux doivent être invoqués;
- de onmiddellijke uitvoering van de bestreden maatregel moet een - l'exécution immédiate de la règle attaquée doit risquer de causer un
moeilijk te herstellen ernstig nadeel kunnen berokkenen. préjudice grave difficilement réparable.
Daar de twee voorwaarden cumulatief zijn, leidt de vaststelling dat Les deux conditions étant cumulatives, la constatation que l'une de
één van die voorwaarden niet is vervuld tot verwerping van de ces deux conditions n'est pas remplie entraîne le rejet de la demande
vordering tot schorsing. de suspension.
B.2.1. In zoverre een nadeel wordt aangevoerd door de Syndicale B.2.1. Le préjudice invoqué par la Fédération syndicale de la
Federatie van de Belgische Rijkswacht kan het niet worden beschouwd gendarmerie belge ne saurait être considéré comme un préjudice grave
als een moeilijk te herstellen ernstig nadeel in de zin van artikel 20 difficilement réparable au sens de l'article 20 de la loi spéciale du
van de bijzondere wet van 6 januari 1989. Zonder dat het nodig is in 6 janvier 1989. Sans qu'il soit besoin, au stade actuel de la
de huidige stand van de procedure te onderzoeken of het beroep van de procédure, d'examiner si le recours de la Fédération syndicale de la
Syndicale Federatie van de Belgische Rijkswacht al dan niet gendarmerie belge est ou non recevable, la Cour constate que le
ontvankelijk is, stelt het Hof vast dat het nadeel dat die vereniging préjudice que cette association est susceptible de subir est un
kan ondergaan een louter moreel nadeel is, dat voortvloeit uit de aanneming of toepassing van wetsbepalingen die de belangen van haar leden kunnen raken. Een dergelijk nadeel verdwijnt met de eventuele vernietiging van de bestreden bepalingen en is derhalve niet moeilijk te herstellen. B.2.2. Wat de individuele verzoekers betreft, merkt het Hof op dat het door hen aangevoerde nadeel, dat uit de toepassing van de bestreden bepalingen zou volgen, gesitueerd wordt in het kader van een zaak die grote weerklank heeft gekregen. De bestreden bepalingen verlenen aan de Minister van Binnenlandse Zaken bijkomende bevoegdheden om tuchtstraffen op te leggen aan préjudice purement moral qui découle de l'adoption ou de l'application de dispositions légales qui peuvent affecter les intérêts de ses membres. Semblable préjudice disparaît par l'éventuelle annulation des dispositions entreprises et n'est donc pas difficilement réparable. B.2.2. En ce qui concerne les requérants individuels, la Cour observe que le préjudice invoqué par eux, qui résulterait de l'application des dispositions entreprises, se situe dans le cadre d'une affaire particulièrement retentissante. Les dispositions entreprises attribuent des compétences supplémentaires au ministre de l'Intérieur pour infliger des sanctions
personeelsleden van het operationeel korps van de rijkswacht. Het disciplinaires à des membres du personnel du corps opérationnel de la
nadeel dat wordt aangevoerd, wordt evenwel niet toegeschreven aan de gendarmerie. Toutefois, le préjudice invoqué n'est pas imputé à la
beslissing van de Minister op zich en de nadelige gevolgen daarvan décision du ministre en elle-même ou à ses effets préjudiciables pour
voor de betrokkenen, maar aan het feit dat de beslissing van de les intéressés, mais au fait que la presse ferait écho à la décision
Minister weerklank zou vinden in de pers en dat de betrokkenen, bij du ministre et que les intéressés, en cas d'annulation éventuelle des
een eventuele vernietiging van de bestreden bepalingen, ten onrechte « dispositions entreprises, auraient injustement « été longtemps cloués
geruime tijd hebben moeten doorbrengen aan de media-schandpaal ». au pilori des médias ».
B.2.3. Geen van de verzoekers voert op enigerlei wijze aan betrokken B.2.3. Aucun parmi les requérants n'affirme être d'une façon ou d'une
te zijn in de bovenvermelde zaak. Ze laten dus niet blijken dat de autre concerné dans l'affaire précitée. Ils ne font donc pas
onmiddellijke toepassing van de bestreden bepalingen hun een moeilijk apparaître que l'application immédiate des dispositions attaquées
te herstellen ernstig nadeel dreigt te berokkenen. risque de leur causer un préjudice grave difficilement réparable.
B.3. Nu niet voldaan is aan de tweede voorwaarde bedoeld in artikel B.3. Dès lors que la deuxième condition visée à l'article 20, 1°, de
20, 1°, van de bijzondere wet van 6 januari 1989, dient het Hof niet la loi spéciale du 6 janvier 1989 n'est pas remplie, la Cour ne doit
te onderzoeken of de middelen aangevoerd tot staving van de vordering pas examiner si les moyens invoqués à l'appui de la demande de
tot schorsing ernstig zijn. suspension sont sérieux.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
verwerpt de vordering tot schorsing. rejette la demande de suspension.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 10 maart 1998. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 10 mars 1998.
De griffier, Le greffier,
L. Potoms. L. Potoms.
De voorzitter, Le président,
L. De Grève. L. De Grève.
^