Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest Van Het Grondwettelijk Hof van --
← Terug naar "Arrest nr. 20/98 van 18 februari 1998 Rolnummer 1058 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 4, eerste lid, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, gesteld door de Arbeidsrechtbank te Brussel. Het Arbitragehof samengesteld uit voorzitter L. De Grève, rechter L. François, waarnemend voorzitter, en de rechters(...)"
Arrest nr. 20/98 van 18 februari 1998 Rolnummer 1058 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 4, eerste lid, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, gesteld door de Arbeidsrechtbank te Brussel. Het Arbitragehof samengesteld uit voorzitter L. De Grève, rechter L. François, waarnemend voorzitter, en de rechters(...) Arrêt n° 20/98 du 18 février 1998 Numéro du rôle : 1058 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 4, alinéa 1 er , de la loi du 3 juillet 1978 relative aux contrats de travail, posée par le Tribunal du travail de Brux La Cour d'arbitrage, composée du président L. De Grève, du juge L. François, faisant fonction de(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Arrest nr. 20/98 van 18 februari 1998 Arrêt n° 20/98 du 18 février 1998
Rolnummer 1058 Numéro du rôle : 1058
In zake : de prejudiciële vraag over artikel 4, eerste lid, van de wet En cause : la question préjudicielle concernant l'article 4, alinéa 1er,
van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, gesteld door de de la loi du 3 juillet 1978 relative aux contrats de travail, posée
Arbeidsrechtbank te Brussel. par le Tribunal du travail de Bruxelles.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit voorzitter L. De Grève, rechter L. François, composée du président L. De Grève, du juge L. François, faisant
waarnemend voorzitter, en de rechters H. Boel, P. Martens, G. De fonction de président, et des juges H. Boel, P. Martens, G. De Baets,
Baets, R. Henneuse en M. Bossuyt, bijgestaan door de griffier L. R. Henneuse et M. Bossuyt, assistée du greffier L. Potoms, présidée
Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter L. De Grève, par le président L. De Grève,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag I. Objet de la question préjudicielle
Bij vonnis van 7 februari 1997 in zake P. Vercooren tegen de n.v. Par jugement du 7 février 1997 en cause de P. Vercooren contre la s.a.
Protectas, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen
op 25 februari 1997, heeft de Arbeidsrechtbank te Brussel de volgende Protectas, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 25
février 1997, le Tribunal du travail de Bruxelles a posé la question
prejudiciële vraag gesteld : préjudicielle suivante :
« Is artikel 4, eerste lid, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de « L'article 4, alinéa 1er, de la loi du 3 juillet 1978 relative aux
arbeidsovereenkomsten, in overeenstemming met de in de artikelen 10 en contrats de travail est-il conforme aux principes d'égalité et de
11 van de gecoördineerde Grondwet verankerde beginselen van gelijkheid non-discrimination consacrés par les articles 10 et 11 de la
en niet-discriminatie in zoverre dat het ertoe leidt dat een Constitution coordonnée en ce qu'il aboutit à ce qu'un employé dont le
arbeidsovereenkomst van een bediende beantwoordend aan de definitie contrat de travail répond à la définition du contrat de travail de
van de arbeidsovereenkomst voor handelsvertegenwoordiger, doch représentant de commerce mais qui opère dans le secteur des assurances
werkzaam in de verzekeringen, verschillend wordt behandeld van de est traité de manière différente des autres représentants de commerce
overige handelsvertegenwoordigers ? » ? »
II. De feiten en de rechtspleging in het bodemgeschil II. Les faits et la procédure antérieure
De Arbeidsrechtbank te Brussel moet uitspraak doen in een geschil Le Tribunal du travail de Bruxelles doit trancher le litige porté
ingeleid door P. Vercooren die als handelsvertegenwoordiger in dienst devant lui par P. Vercooren, qui était au service de la s.a.
was van de n.v. Protectas, verzekeringsmakelaar. Wegens onenigheid Protectas, courtier d'assurances, en qualité de représentant de
over de betaling van verschuldigde commissielonen heeft P. Vercooren commerce. En raison d'un désaccord sur le paiement de commissions
een einde gemaakt aan de arbeidsovereenkomst en vordert voor de dues, P. Vercooren a mis fin au contrat de travail et réclame à son
arbeidsrechtbank van zijn gewezen werkgever de achterstallige ancien employeur, devant le Tribunal du travail, les arriérés de
commissielonen, een opzeggingsvergoeding en een uitwinningsvergoeding. commission de courtage, une indemnité de préavis et une indemnité d'éviction.
P. Vercooren steunt zijn vordering onder meer op de artikelen 91, 92, P. Vercooren fonde notamment sa demande sur les articles 91, 92, 94 et
94 en 101 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de 101 de la loi du 3 juillet 1978 relative aux contrats de travail, qui
arbeidsovereenkomsten, die het statuut van de handelsvertegenwoordiger règlent le statut du représentant de commerce.
regelen. De n.v. Protectas stelt dat die bepalingen niet van toepassing zijn, La s.a. Protectas déclare que ces dispositions ne sont pas applicables
aangezien P. Vercooren werkzaam was in de verzekeringssector en en l'espèce, vu que P. Vercooren était actif dans le secteur des
artikel 4 van de voornoemde wet de verzekeringen uitdrukkelijk assurances et que l'article 4 de la loi précitée exclut explicitement
uitsluit uit de regeling van de handelsvertegenwoordiging. les assurances de la réglementation concernant les représentants de commerce.
Naar aanleiding van die betwisting tussen de partijen besluit de Suite à cette contestation entre les parties, le Tribunal du travail a
arbeidsrechtbank ambtshalve tot het stellen van een prejudiciële vraag. décidé de poser d'office une question préjudicielle.
III. De rechtspleging voor het Hof III. La procédure devant la Cour
Bij beschikking van 25 februari 1997 heeft de voorzitter in functie de Par ordonnance du 25 février 1997, le président en exercice a désigné
rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi
van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage.
De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application
om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. des articles 71 ou 72 de la loi organique.
Van de verwijzingsbeslissing is kennisgegeven overeenkomstig artikel La décision de renvoi a été notifiée conformément à l'article 77 de la
77 van de organieke wet bij op 12 maart 1997 ter post aangetekende brieven. loi organique, par lettres recommandées à la poste le 12 mars 1997.
Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au
bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 21 maart 1997. Moniteur belge du 21 mars 1997.
Memories zijn ingediend door : Des mémoires ont été introduits par :
- P. Vercooren, Freesiadreef 14, bus 1, 1030 Brussel, bij op 23 april - P. Vercooren, allée des Freesias 14, boîte 1, 1030 Bruxelles, par
1997 ter post aangetekende brief; lettre recommandée à la poste le 23 avril 1997;
- de Ministerraad, Wetstraat 16, 1000 Brussel, bij op 28 april 1997 - le Conseil des ministres, rue de la Loi 16, 1000 Bruxelles, par
ter post aangetekende brief. lettre recommandée à la poste le 28 avril 1997.
Van die memories is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de Ces mémoires ont été notifiés conformément à l'article 89 de la loi
organieke wet bij op 7 mei 1997 ter post aangetekende brieven. organique, par lettres recommandées à la poste le 7 mai 1997.
P. Vercooren heeft een memorie van antwoord ingediend bij op 27 mei 1997 ter post aangetekende brief. P. Vercooren a introduit un mémoire en réponse par lettre recommandée à la poste le 27 mai 1997.
Bij beschikking van 25 juni 1997 heeft het Hof de termijn waarbinnen Par ordonnance du 25 juin 1997, la Cour a prorogé jusqu'au 25 février
het arrest moet worden gewezen, verlengd tot 25 februari 1998. 1998 le délai dans lequel l'arrêt doit être rendu.
Bij beschikking van 17 december 1997 heeft het Hof de zaak in Par ordonnance du 17 décembre 1997, la Cour a déclaré l'affaire en
gereedheid verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 21 état et fixé l'audience au 21 janvier 1998.
januari 1998. Van die beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun advocaten Cette ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs avocats,
bij op 18 december 1997 ter post aangetekende brieven. par lettres recommandées à la poste le 18 décembre 1997.
Bij beschikking van 21 januari 1998 heeft rechter L. François, Par ordonnance du 21 janvier 1998, le juge L. François, faisant
waarnemend voorzitter, de zetel aangevuld met rechter P. Martens. fonction de président, a complété le siège par le juge P. Martens.
Op de openbare terechtzitting van 21 januari 1998 : A l'audience publique du 21 janvier 1998 :
- zijn verschenen : - ont comparu :
. Mr. J. Timmermans loco Mr. T. De Beir, advocaten bij de balie te . Me J. Timmermans loco Me T. De Beir, avocats au barreau de
Brussel, voor P. Vercooren; Bruxelles, pour P. Vercooren;
. Mr. A. Lindemans en Mr. K. Ronse, advocaten bij de balie te Brussel, . Me A. Lindemans et Me K. Ronse, avocats au barreau de Bruxelles,
voor de Ministerraad; pour le Conseil des ministres;
- hebben de rechters-verslaggevers M. Bossuyt en R. Henneuse verslag uitgebracht; - les juges-rapporteurs M. Bossuyt et R. Henneuse ont fait rapport;
- zijn de voornoemde advocaten gehoord; - les avocats précités ont été entendus;
- is de zaak in beraad genomen. - l'affaire a été mise en délibéré.
De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants
van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour.
IV. In rechte IV. En droit
- A - - A -
Memorie van P. Vercooren Mémoire de P. Vercooren
A.1.1. Volgens P. Vercooren werd hij door de n.v. Protectas A.1.1. Selon ses propres dires, P. Vercooren fut engagé par la s.a.
aangeworven als bediende met als doel « als afgevaardigde van de Protectas comme employé, « pour visiter la clientèle existante et
directie, met het oog op de vertegenwoordiging en de verkoop, in naam, prospecter une nouvelle clientèle, en qualité de délégué de la
voor rekening en onder het gezag van de werkgever, de bestaande direction, en vue de la représentation et de la vente, au nom, pour le
klantenkring te bezoeken en een nieuw cliënteel op te sporen ». Een compte et sous l'autorité de l'employeur ». Un employé occupé de la
bediende met die taak moet volgens de wet op de arbeidsovereenkomsten sorte doit, selon la loi relative aux contrats de travail, être
worden beschouwd als een handelsvertegenwoordiger die een beroep kan considéré comme un représentant de commerce pouvant invoquer les
doen op de bijzondere regels vastgelegd in de artikelen 91 en volgende règles particulières prévues aux articles 91 et suivants de la loi du
van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten. 3 juillet 1978 relative aux contrats de travail.
A.1.2. De Arbeidsrechtbank heeft echter terecht in haar vonnis A.1.2. Toutefois, le Tribunal du travail a observé à juste titre, dans
opgemerkt dat artikel 4, eerste lid, van de wet op de son jugement, que l'article 4, alinéa 1er, de la loi relative aux
arbeidsovereenkomsten de « verzekeringen » uitsluit van de contrats de travail exclut les « assurances » des contrats de travail
arbeidsovereenkomsten voor handelsvertegenwoordigers, wat impliceert des représentants de commerce, ce qui implique que P. Vercooren ne
dat P. Vercooren niet de bijzondere bescherming geniet die wel aan bénéficie pas de la protection spéciale à laquelle les autres
andere handelsvertegenwoordigers toekomt. représentants de commerce ont droit.
A.1.3. Die bepaling schendt dan ook de artikelen 10 en 11 van de A.1.3. Cette disposition viole dès lors les articles 10 et 11 de la
Grondwet. Constitution.
A.1.4. Hoewel P. Vercooren werkzaam is in de verzekeringssector als « A.1.4. Bien que P. Vercooren soit actif dans le secteur des assurances
verzekeringsagent-bediende » oefent hij in werkelijkheid de taak uit comme « agent d'assurances-employé », il exerce en réalité la fonction
van een handelsvertegenwoordiger onder het gezag van zijn werkgever, d'un représentant de commerce sous l'autorité de son employeur,
overeenkomstig de omschrijving van artikel 4, eerste lid, van de conformément à la définition donnée à l'article 4, alinéa 1er, de la
arbeidsovereenkomstenwet. loi relative aux contrats de travail.
A.1.5. De aangehaalde grondwetsbepalingen zijn geschonden, nu de A.1.5. Les dispositions constitutionnelles citées sont violées en ce
wetgever in artikel 4, eerste lid, van de wet van 3 juli 1978 geen que le législateur n'établit aucune distinction, à l'article 4, alinéa
enkel onderscheid maakt tussen werknemers-bedienden (die de taak van 1er, de la loi du 3 juillet 1978, entre les travailleurs-employés (qui
handelsvertegenwoordiger vervullen) en werkgevers exercent la fonction de représentant de commerce) et les employeurs
(verzekeringsagenten, -bemiddelaars, -makelaars) die voor eigen (les agents, intermédiaires et courtiers d'assurances) qui agissent
rekening in de verzekeringssector werkzaam zijn, wat voor P. Vercooren dans le secteur des assurances pour leur propre compte, ce qui a pour
tot gevolg heeft dat hij verstoken blijft van de bijzondere effet que P. Vercooren se voit privé des mesures de protection
beschermingsmaatregelen die in principe voor handelsvertegenwoordigers particulières qui sont en principe applicables aux représentants de
gelden. commerce.
Memorie van de Ministerraad Mémoire du Conseil des ministres
A.2.1. In het licht van de rechtspraak van het Hof inzake de artikelen A.2.1. Il convient d'examiner, à la lumière de la jurisprudence de la
10 en 11 van de Grondwet moet worden nagegaan of een evenredig verband Cour concernant les articles 10 et 11 de la Constitution, s'il existe
bestaat tussen de verschillende behandeling van un rapport de proportionnalité entre les traitements différents
handelsvertegenwoordigers, enerzijds, en verzekeringsagenten, réservés aux représentants de commerce, d'une part, et aux agents
anderzijds. d'assurances, d'autre part.
A.2.2. Reeds sinds de totstandkoming van de wet van 30 juli 1963 tot instelling van het statuut der handelsvertegenwoordigers wordt een discussie gevoerd over het voorgelegde probleem zonder dat er uiteindelijk uitsluitsel is gekomen. A.2.3. De « verzekeringen » werden door de vermelde wet reeds uitgesloten, omdat het niet mogelijk bleek een scherp onderscheid te maken tussen zelfstandige en niet-zelfstandige verzekeringsagenten. Sindsdien is de vraag met betrekking tot het statuut van de verzekeringsagenten herhaaldelijk ter sprake gekomen en werden verschillende wetsvoorstellen ingediend om het probleem te regelen, zonder dat dit tot een wetswijziging heeft geleid. A.2.4. Er moet worden vastgesteld dat verzekeringsagenten anders A.2.2. Le problème soulevé fait déjà l'objet d'une discussion depuis l'adoption de la loi du 30 juillet 1963 fixant le statut des représentants de commerce, sans qu'une réponse ait finalement été trouvée. A.2.3. Les « assurances » étaient déjà exclues par la loi précitée, parce qu'il semblait impossible d'opérer une distinction nette entre les agents d'assurances indépendants et non indépendants. Depuis lors, la question du statut des agents d'assurances a été à plusieurs reprises évoquée et diverses propositions de loi ont été déposées en vue de régler le problème, sans que cela ait abouti à une modification de la loi. A.2.4. Il convient de constater que les agents d'assurances ne sont
worden behandeld, niet enkel wanneer ze door een arbeidsovereenkomst pas seulement traités différemment lorsqu'ils sont liés par un contrat
voor bedienden verbonden zijn. Ook de zelfstandige verzekeringsagenten de travail d'employé. Les agents d'assurances indépendants ont
hebben een statuut sui generis en vallen niet onder de wet van 13 également un statut sui generis et la loi du 13 avril 1995 relative au
april 1995 betreffende de handelsagentuurovereenkomst. Bij de contrat d'agence commerciale ne leur est pas applicable. D'ailleurs,
totstandkoming van die wet werd overigens verwezen naar de lors de l'adoption de cette loi, il a été fait référence à l'exception
uitzondering voor de verzekeringen in de arbeidsovereenkomstenwet en prévue pour les assurances dans la loi sur les contrats de travail et
naar de bijzondere kenmerken van de verzekeringssector. il a été fait état des caractéristiques particulières du secteur des assurances.
A.2.5. Ook de wet van 27 maart 1995 betreffende de A.2.5. De même, la loi du 27 mars 1995 relative à l'intermédiation en
verzekeringsbemiddeling en de distributie van verzekeringen maakt assurances et à la distribution d'assurances indique clairement que le
duidelijk dat de verzekeringssector een categorie sui generis is. secteur des assurances constitue une catégorie sui generis.
A.2.6. Overigens moet worden opgemerkt dat belangrijke collectieve A.2.6. Par ailleurs, il convient d'observer que d'importantes
arbeidsovereenkomsten werden gesloten die de werknemers in de conventions collectives de travail ont été conclues qui protègent les
verzekeringssector beschermen tegen ontslag en die in de mogelijkheid travailleurs du secteur des assurances contre le licenciement et qui
van bijzondere schadevergoedingen bovenop de gewone prévoient la possibilité d'indemnités particulières en complément de
opzeggingsvergoeding voorzien. l'indemnité de préavis ordinaire.
A.2.7. Op basis van al die elementen moet worden vastgesteld dat de A.2.7. Sur la base de tous ces éléments, il convient de constater que
onderscheiden behandeling van handelsvertegenwoordigers in het le traitement distinct des représentants de commerce en général et des
algemeen en verzekeringsagenten in het bijzonder, zoals vervat in agents d'assurances en particulier, tel qu'il est prévu à l'article 4,
artikel 4, eerste lid, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de alinéa 1er, de la loi du 3 juillet 1978 relative aux contrats de
arbeidsovereenkomsten, niet strijdig is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. travail, ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution.
Memorie van antwoord van P. Vercooren Mémoire en réponse de P. Vercooren
A.3.1. Ingaand op problemen omtrent het statuut van A.3.1. En évoquant les problèmes relatifs au statut des agents
verzekeringsagenten gaat de in de memorie van de Ministerraad d'assurances, l'argumentation développée dans le mémoire du Conseil
ontwikkelde argumentatie voorbij aan het feit dat P. Vercooren geen des ministres néglige le fait que P. Vercooren n'est pas un
verzekeringstussenpersoon is (noch zelfstandig, noch onzelfstandig), intermédiaire d'assurances (ni indépendant, ni non indépendant), mais
doch een werknemer-bediende in dienst van een werkgever die een un travailleur-employé au service d'un employeur qui est courtier ou
verzekeringsmakelaar of -agent is. Juist die situatie is agent d'assurances. C'est précisément cette situation qui est
discriminerend, omdat hij een handelsvertegenwoordiger is in de ware discriminatoire, parce que P. Vercooren est un représentant de
commerce au vrai sens du terme et qu'il ne peut cependant pas se
zin van het woord en toch geen beroep kan doen op de bijzondere prévaloir des règles de protection particulières que la loi du 3
beschermingsmaatregelen waarin de wet van 3 juli 1978 voorziet ten juillet 1978 prévoit pour cette catégorie de travailleurs. Le Conseil
aanzien van die categorie van werknemers. Voor dat onderscheid in des ministres ne donne aucune justification raisonnable pour cette
behandeling toont de Ministerraad geen redelijke verantwoording aan. différence de traitement.
A.3.2. Het argument dat de Ministerraad ontleent aan het feit dat in A.3.2. L'argument que le Conseil des ministres emprunte au fait que
de verzekeringssector collectieve arbeidsovereenkomsten werden des conventions collectives de travail ont été conclues dans le
afgesloten, onder meer ter bescherming van de secteur des assurances, notamment en vue de la protection des
handelsvertegenwoordigers bij ontslag, rechtvaardigt niet het représentants de commerce en cas de licenciement, ne justifie pas la
onderscheid dat in artikel 4 van de wet van 3 juli 1978 wordt gemaakt distinction qui est faite à l'article 4 de la loi du 3 juillet 1978 en
voor handelsvertegenwoordigers, enerzijds, en personen die hetzelfde ce qui concerne les représentants de commerce, d'une part, et les
beroep uitoefenen, maar die toevallig in de verzekeringssector werken, personnes qui exercent la même profession mais qui, par hasard,
anderzijds. travaillent dans le secteur des assurances, d'autre part.
- B - - B -
B.1.1. Bij vonnis van 7 februari 1997 vraagt de Arbeidsrechtbank van B.1.1. Par jugement du 7 février 1997, le Tribunal du travail de
Brussel het Hof of artikel 4, eerste lid, van de wet van 3 juli 1978 Bruxelles demande à la Cour si l'article 4, alinéa 1er, de la loi du 3
betreffende de arbeidsovereenkomsten bestaanbaar is met de artikelen juillet 1978 relative aux contrats de travail est compatible avec les
10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het ertoe leidt dat een articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il aboutit à ce qu'un
arbeidsovereenkomst van een bediende beantwoordend aan de definitie employé dont le contrat de travail répond à la définition du contrat
van de arbeidsovereenkomst voor handelsvertegenwoordiger, doch de travail de représentant de commerce mais qui opère dans le secteur
werkzaam in de verzekeringen, verschillend wordt behandeld van de des assurances est traité de manière différente des représentants de
handelsvertegenwoordigers in de andere zaken. commerce dans les autres affaires.
B.1.2. Uit de motieven van de beslissing van de verwijzende rechter B.1.2. Il ressort toutefois des motifs de la décision du juge a quo
blijkt evenwel dat aan het Hof slechts een vraag wordt gesteld over de que la Cour n'est interrogée que sur la situation du travailleur
situatie van de werknemer, tewerkgesteld in dienst van een employé au service d'un courtier en assurances, qui se voit privé de
verzekeringsmakelaar, aan wie de bescherming wordt ontzegd die bij de la protection accordée par la loi aux représentants de commerce, alors
wet aan de handelsvertegenwoordigers wordt toegekend, terwijl de que le contrat de travail qui le lie à son employeur présente toutes
arbeidsovereenkomst die hem aan zijn werkgever bindt alle kenmerken les caractéristiques d'un contrat de représentant de commerce.
van een arbeidsovereenkomst voor handelsvertegenwoordiger vertoont.
Het Hof beperkt zijn onderzoek tot de verschillende behandeling van La Cour limite son examen au traitement différent réservé à cette
die categorie van werknemers die in de verzekeringssector werkzaam zijn. catégorie de travailleurs opérant dans le secteur des assurances.
B.2.1. Artikel 4, eerste en tweede lid, van de wet van 3 juli 1978 B.2.1. L'article 4, alinéas 1 et 2, de la loi du 3 juillet 1978
betreffende de arbeidsovereenkomsten luidt : relative aux contrats de travail énonce :
« De arbeidsovereenkomst voor handelsvertegenwoordigers is een « Le contrat de travail de représentant de commerce est le contrat par
overeenkomst waarbij een werknemer, de handelsvertegenwoordiger, zich lequel un travailleur, le représentant de commerce, s'engage contre
verbindt tegen loon cliënteel op te sporen en te bezoeken met het oog
op het onderhandelen over en het sluiten van zaken, verzekeringen rémunération à prospecter et visiter une clientèle en vue de la
uitgezonderd, onder het gezag, voor rekening en in naam van een of meer opdrachtgevers. négociation ou la conclusion d'affaires, hormis les assurances, sous
Niettegenstaande elke uitdrukkelijke bepaling van de overeenkomst of l'autorité, pour le compte et au nom d'un ou de plusieurs commettants.
bij het stilzwijgen ervan wordt de overeenkomst gesloten tussen Nonobstant toute stipulation expresse du contrat ou en son silence, le
opdrachtgever en tussenpersoon, welke ook de benaming zij, beschouwd contrat conclu entre commettant et intermédiaire, quelle qu'en soit la
als een arbeidsovereenkomst voor handelsvertegenwoordigers, tenzij het dénomination, est réputé jusqu'à preuve du contraire un contrat de
tegendeel wordt bewezen. » travail de représentant de commerce. »
B.2.2. Overeenkomstig artikel 87 van dezelfde wet wordt de B.2.2. Conformément à l'article 87 de la même loi, le contrat de
arbeidsovereenkomst voor handelsvertegenwoordiger in bovenvermelde zin travail de représentant de commerce au sens indiqué ci-dessus est
beheerst door, enerzijds, de bepalingen van titel III van de wet van 3 régi, d'une part, par les dispositions du titre III de la loi du 3
juli 1978, die de arbeidsovereenkomst voor bedienden regelt (artikel juillet 1978 qui règle le contrat de travail des employés (l'article
86 uitgezonderd) en, anderzijds, de specifieke bepalingen inzake 86 excepté) et, d'autre part, par les dispositions spécifiques
handelsvertegenwoordiging, vervat in titel IV (de artikelen 88 tot 107). relatives aux représentants de commerce figurant au titre IV (les articles 88 à 107).
B.2.3. Uit de combinatie van de vermelde bepalingen volgt dat voor de B.2.3. Il résulte de la combinaison des dispositions précitées que le
werknemer wiens arbeidsovereenkomst beantwoordt aan de in artikel 4, travailleur dont le contrat de travail répond à la définition donnée à
eerste lid, vervatte definitie, doch werkt in dienst van een l'article 4, alinéa 1er, mais qui est au service d'un courtier en
verzekeringsmakelaar, enkel de algemene regels inzake de assurances, se voit uniquement appliquer les règles générales en
arbeidsovereenkomst voor bedienden van toepassing zijn, indien hij matière de contrat de travail d'employé, s'il exerce une activité
arbeidt onder het gezag van een of meer opdrachtgevers. In
tegenstelling tot de handelsvertegenwoordigers in de andere sectoren, professionnelle sous l'autorité d'un ou de plusieurs commettants.
kan hij zich niet beroepen op de beschermende maatregelen van de Contrairement aux représentants de commerce dans les autres secteurs,
artikelen 88 tot 107. il ne peut invoquer les mesures de protection des articles 88 à 107.
B.3.1. De sector van de verzekeringen wordt uitgesloten uit de B.3.1. Le secteur des assurances a été exclu du régime des
regeling inzake handelsvertegenwoordiging sinds de wet van 30 juli représentants de commerce dès la loi du 30 juillet 1963 fixant le
1963 tot instelling van het statuut der handelsvertegenwoordigers. statut de ces représentants.
Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de initiatiefnemers van Il ressort des travaux préparatoires que les auteurs de cette loi ont
die wet oordeelden dat er op zich « een grondige reden [is] om de estimé qu'il y avait en soi « une raison substantielle pour ranger les
contracten van de verzekeringsagenten bij de contracten van contrats des agents d'assurance parmi les contrats de la
handelsvertegenwoordiging in te delen ». Dit zou echter vergen « dat représentation commerciale ». Pour ce faire, il fallait toutefois au
men vooraf een scherp onderscheid [zou dienen] te maken tussen de
zelfstandige en de niet-zelfstandige verzekeringsagent, wat een lang préalable « tracer nettement la frontière entre les agents d'assurance
en moeilijk werk schijnt te zijn ». indépendants et dépendants, tâche apparemment longue et malaisée ».
Om de aanneming van een algemene regeling inzake Afin de ne pas retarder inutilement l'adoption d'une réglementation
handelsvertegenwoordiging niet nodeloos te vertragen, werd daarom voor générale de la représentation commerciale, il fut donc prévu qu'une
de verzekeringssector een afzonderlijk wetgevend initiatief in het initiative parlementaire distincte serait prise pour le secteur des
vooruitzicht gesteld (Gedr. St., Senaat, 1962-1963, nr. 185, Verslag, assurances (Doc. parl., Sénat, 1962-1963, n° 185, rapport, Pasin.,
Pasin., 1963, pp. 785-786). 1963, pp. 785-786).
B.3.2. Het Hof stelt vast dat, meer dan dertig jaar na de B.3.2. La Cour constate que plus de trente ans après l'adoption de la
totstandkoming van de wet van 30 juli 1963, nog steeds geen wettelijke loi du 30 juillet 1963, il n'existe toujours aucune réglementation
regeling werd uitgevaardigd die de bedienden in de verzekeringssector légale offrant aux employés du secteur des assurances dont le contrat
beantwoordend aan de definitie van handelsvertegenwoordiger een répond à la définition de celui de représentant de commerce une
juridische bescherming biedt, die vergelijkbaar is met die voor protection juridique qui soit comparable à la protection inscrite au
handelsvertegenwoordigers, vervat in de arbeidsovereenkomstenwet. profit des représentants de commerce dans la loi relative aux contrats
B.4. De wetgever vermocht redelijkerwijze te oordelen dat, wegens de de travail.
eigen kenmerken van de verzekeringssector, het vermoeden waarin B.4. Le législateur a pu raisonnablement estimer qu'en raison des
artikel 4, tweede lid, van de wet van 3 juli 1978 voorziet en dat caractéristiques propres au secteur des assurances, il n'y a pas lieu
afwijkt van het gemeen recht, niet dient te worden uitgebreid tot die d'étendre à ce secteur la présomption dérogatoire au droit commun
sector. De rechter bij wie een geding aanhangig wordt gemaakt moet prévue par l'article 4, alinéa 2, de la loi du 3 juillet 1978. Le juge
bijgevolg in ieder geval nagaan of de werknemer aantoont dat hij door saisi d'un litige doit par conséquent apprécier dans chaque cas si le
een arbeidsovereenkomst aan zijn werkgever is gebonden. Een dergelijk travailleur démontre qu'il est lié à son employeur par un contrat de
verschil in behandeling, ten opzichte van de handelsvertegenwoordigers travail. Une telle différence de traitement, par rapport aux
die in de andere sectoren werkzaam zijn, is redelijkerwijze représentants de commerce opérant dans les autres secteurs, est
verantwoord door het bijzondere probleem gesteld in de raisonnablement justifiée par le problème particulier que pose, dans
verzekeringssector door de afbakening van de categorie van de le secteur des assurances, la délimitation de la catégorie des
zelfstandigen en die van de bedienden. indépendants et de celle des employés.
B.5.1. Daarentegen blijkt niet uit de parlementaire voorbereiding B.5.1. Par contre, il n'apparaît pas des travaux préparatoires cités
aangehaald in B.3.1 - en het Hof ziet al evenmin - dat aanvaardbare au B.3.1 - et la Cour n'aperçoit pas davantage - que des motifs
motieven zouden kunnen verantwoorden dat de wettelijke bescherming, admissibles puissent justifier que la protection légale accordée au
die aan de handelsvertegenwoordiger wordt toegekend, zou worden représentant de commerce soit refusée au travailleur qui a fait la
geweigerd aan de werknemer die het bewijs heeft geleverd dat hij onder
het gezag van een verzekeringsmakelaar werkt en die aantoont dat zijn preuve qu'il travaille sous l'autorité d'un courtier en assurances et
situatie overeenstemt met die van de in de wet gedefinieerde qui démontre que sa situation correspond à celle du représentant de
handelsvertegenwoordiger. commerce défini par la loi.
B.5.2. Weliswaar voert de Ministerraad, ter verantwoording van de B.5.2. Sans doute, pour justifier l'exclusion des assurances à
uitsluiting van de verzekeringen in artikel 4 van de l'article 4 de la loi relative aux contrats de travail, le Conseil des
arbeidsovereenkomstenwet, nog aan dat in de verzekeringssector ministres ajoute-t-il que d'importantes conventions collectives de
belangrijke collectieve arbeidsovereenkomsten werden afgesloten ter travail ont été conclues dans ce secteur en vue de protéger les travailleurs.
bescherming van de werknemers. Toutefois, l'initiative de conclure des conventions collectives de
Evenwel, het initiatief tot het afsluiten van collectieve travail n'est pas le fait du législateur; leur adoption est tributaire
arbeidsovereenkomsten ligt niet bij de wetgever; de totstandkoming ervan is afhankelijk van verschillende factoren die de wetgever niet in de hand heeft; dergelijke overeenkomsten kunnen geldig zijn voor slechts een beperkte duur. De wetgever kon er dus niet van uitgaan dat de weigering om de bijzondere beschermingsregeling te verlenen aan de bedienden die in dienst zijn van een verzekeringsmakelaar en die beantwoorden aan de definitie van handelsvertegenwoordiger op zekere en permanente wijze zou worden opgevangen door collectieve arbeidsovereenkomsten. Het feit dat dergelijke overeenkomsten een gelijkwaardige bescherming kunnen bieden, ontslaat de wetgever er niet van zelf de eerbiediging de plusieurs facteurs que le législateur ne maîtrise pas; de telles conventions peuvent n'être en vigueur que pour une durée limitée. Le législateur ne pouvait donc partir du principe que le refus d'accorder le régime de protection spécifique aux employés qui sont au service d'un courtier en assurances et qui répondent à la définition du représentant de commerce serait compensé de façon certaine et permanente par des conventions collectives de travail. La circonstance que de telles conventions peuvent offrir une protection équivalente ne dispense pas le législateur d'assurer
van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet te verzekeren. lui-même le respect des articles 10 et 11 de la Constitution.
B.6. Daaruit volgt dat artikel 4, eerste lid, van de wet van 3 juli B.6. Il s'ensuit que l'article 4, alinéa 1er, de la loi du 3 juillet
1978 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt in de mate zoals 1978 viole les articles 10 et 11 de la Constitution, dans la mesure
aangegeven in het beschikkende gedeelte. indiquée au dispositif.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 4, eerste lid, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de L'article 4, alinéa 1er, de la loi du 3 juillet 1978 relative aux
arbeidsovereenkomsten schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, contrats de travail viole les articles 10 et 11 de la Constitution en
in zoverre het de artikelen 88 tot 107 van die wet niet-toepasselijk ce qu'il rend les articles 88 à 107 de cette loi inapplicables à
maakt op de bediende die aantoont dat hij door een arbeidsovereenkomst l'employé qui démontre qu'il est lié par un contrat de travail à un
verbonden is met een verzekeringsmakelaar en dat zijn situatie courtier d'assurances et que sa situation correspond à la définition
overeenstemt met de wettelijke definitie van de légale du représentant de commerce.
handelsvertegenwoordiger.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 18 februari 1998. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 18 février 1998.
De griffier, Le greffier,
L. Potoms. L. Potoms.
De voorzitter, Le président,
L. De Grève. L. De Grève.
^