← Terug naar "Arrest nr. 71/97 van 20 november 1997 Rolnummer 998 In zake : het beroep tot vernietiging
van de artikelen 143 tot 146 van de wet van 29 april 1996 houdende sociale bepalingen, waarbij de artikelen
15, 16, 17quater en 17quinquies van de wet o Het Arbitragehof, samengesteld
uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de rechters H. (...)"
Arrest nr. 71/97 van 20 november 1997 Rolnummer 998 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 143 tot 146 van de wet van 29 april 1996 houdende sociale bepalingen, waarbij de artikelen 15, 16, 17quater en 17quinquies van de wet o Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de rechters H. (...) | Arrêt n° 71/97 du 20 novembre 1997 Numéro du rôle : 998 En cause : le recours en annulation des articles 143 à 146 de la loi du 29 avril 1996 portant des dispositions sociales, qui modifient et complètent les articles 15, 16, 17quater et 17qu La Cour d'arbitrage, composée des présidents L. De Grève et M. Melchior, et des juges H. Boel, L(...) |
---|---|
ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
Arrest nr. 71/97 van 20 november 1997 | Arrêt n° 71/97 du 20 novembre 1997 |
Rolnummer 998 | Numéro du rôle : 998 |
In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 143 tot 146 van | En cause : le recours en annulation des articles 143 à 146 de la loi |
de wet van 29 april 1996 houdende sociale bepalingen, waarbij de | du 29 avril 1996 portant des dispositions sociales, qui modifient et |
artikelen 15, 16, 17quater en 17quinquies van de wet op de | complètent les articles 15, 16, 17quater et 17quinquies de la loi sur |
ziekenhuizen, gecoördineerd op 7 augustus 1987, worden gewijzigd en | les hôpitaux, coordonnée le 7 août 1987, introduit par le Gouvernement |
aangevuld, ingesteld door de Vlaamse Regering. | flamand. |
Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de | composée des présidents L. De Grève et M. Melchior, et des juges H. |
rechters H. Boel, L. François, P. Martens, J. Delruelle, G. De Baets, | Boel, L. François, P. Martens, J. Delruelle, G. De Baets, E. Cerexhe, |
E. Cerexhe, H. Coremans, A. Arts, R. Henneuse en M. Bossuyt, | H. Coremans, A. Arts, R. Henneuse et M. Bossuyt, assistée du greffier |
bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter L. De Grève, | L. Potoms, présidée par le président L. De Grève, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van het beroep | I. Objet du recours |
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 30 oktober | Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 30 |
1996 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 31 | octobre 1996 et parvenue au greffe le 31 octobre 1996, le Gouvernement |
oktober 1996, heeft de Vlaamse Regering, Martelaarsplein 19 te 1000 | flamand, place des Martyrs 19 à 1000 Bruxelles, a introduit un recours |
Brussel, beroep tot vernietiging ingesteld van de artikelen 143 tot | |
146 van de wet van 29 april 1996 houdende sociale bepalingen | en annulation des articles 143 à 146 de la loi du 29 avril 1996 |
(bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 30 april 1996), waarbij | portant des dispositions sociales (publiée au Moniteur belge du 30 |
de artikelen 15, 16, 17quater en 17quinquies van de wet op de | avril 1996), qui modifient et complètent les articles 15, 16, 17quater |
ziekenhuizen, gecoördineerd op 7 augustus 1987, worden gewijzigd en aangevuld. | et 17quinquies de la loi sur les hôpitaux, coordonnée le 7 août 1987. |
II. De rechtspleging | II. La procédure |
Bij beschikking van 31 oktober 1996 heeft de voorzitter in functie de | Par ordonnance du 31 octobre 1996, le président en exercice a désigné |
rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 | les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi |
van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. | spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage. |
De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was | Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application |
om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. | des articles 71 ou 72 de la loi organique. |
Van het beroep is kennisgegeven overeenkomstig artikel 76 van de | Le recours a été notifié conformément à l'article 76 de la loi |
organieke wet bij op 18 november 1996 ter post aangetekende brieven. | organique, par lettres recommandées à la poste le 18 novembre 1996. |
Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is | L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au |
bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 23 november 1996. | Moniteur belge du 23 novembre 1996. |
De Ministerraad, Wetstraat 16, 1000 Brussel, heeft een memorie | Le Conseil des ministres, rue de la Loi 16, 1000 Bruxelles, a |
ingediend bij op 23 december 1996 ter post aangetekende brief. | introduit un mémoire, par lettre recommandée à la poste le 23 décembre |
Van die memorie is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de | 1996. Ce mémoire a été notifié conformément à l'article 89 de la loi |
organieke wet bij op 9 januari 1997 ter post aangetekende brief. | organique, par lettre recommandée à la poste le 9 janvier 1997. |
De Vlaamse Regering heeft een memorie van antwoord ingediend bij op 10 | Le Gouvernement flamand a introduit un mémoire en réponse, par lettre recommandée à la poste le 10 février 1997. |
februari 1997 ter post aangetekende brief. | Par ordonnances des 25 mars 1997 et 30 septembre 1997, la Cour a |
Bij beschikkingen van 25 maart 1997 en 30 september 1997 heeft het Hof | prorogé respectivement jusqu'aux 30 octobre 1997 et 30 avril 1998 le |
de termijn waarbinnen het arrest moet worden gewezen, verlengd tot | |
respectievelijk 30 oktober 1997 en 30 april 1998. | délai dans lequel l'arrêt doit être rendu. |
Bij beschikking van 9 juli 1997 heeft voorzitter L. De Grève de zaak | Par ordonnance du 9 juillet 1997, le président L. De Grève a soumis |
voorgelegd aan het Hof in voltallige zitting. | l'affaire à la Cour réunie en séance plénière. |
Bij beschikking van dezelfde dag heeft het Hof de zaak in gereedheid | Par ordonnance du même jour, la Cour a déclaré l'affaire en état et |
verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 14 oktober 1997. | fixé l'audience au 14 octobre 1997. |
Van die laatste beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun | Cette dernière ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs |
advocaten bij op 10 juli 1997 ter post aangetekende brieven. | avocats, par lettres recommandées à la poste le 10 juillet 1997. |
Op de openbare terechtzitting van 14 oktober 1997 : | A l'audience publique du 14 octobre 1997 : |
- zijn verschenen : | - ont comparu : |
. Mr. B. Van Hyfte loco Mr. J. Vanden Eynde, advocaten bij de balie te | . Me B. Van Hyfte, loco Me J. Vanden Eynde, avocats au barreau de |
Brussel, voor de Ministerraad; | Bruxelles, pour le Conseil des ministres; |
. Mr. P. Van Orshoven, advocaat bij de balie te Brussel, voor de | . Me P. Van Orshoven, avocat au barreau de Bruxelles, pour le |
Vlaamse Regering; | Gouvernement flamand; |
- hebben de rechters-verslaggevers M. Bossuyt en R. Henneuse verslag uitgebracht; | - les juges-rapporteurs M. Bossuyt et R. Henneuse ont fait rapport; |
- zijn de voornoemde advocaten gehoord; | - les avocats précités ont été entendus; |
- is de zaak in beraad genomen. | - l'affaire a été mise en délibéré. |
De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende | La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants |
van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. | de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour. |
III. De bestreden bepalingen | III. Les dispositions attaquées |
De bestreden artikelen van de wet van 29 april 1996 houdende sociale | Les articles attaqués de la loi du 29 avril 1996 portant des |
bepalingen luiden : | dispositions sociales sont libellés comme suit : |
« Art. 143.In artikel 15 van de wet op de ziekenhuizen, gecoördineerd |
« Art. 143.A l'article 15 de la loi sur les hôpitaux, coordonnée le 7 |
op 7 augustus 1987, worden de volgende wijzigingen aangebracht : | août 1987, sont apportées les modifications suivantes : |
1° van de bestaande tekst zullen de eerste en de tweede volzin | 1° le texte actuel des première et deuxième phrases constituera |
voortaan respectievelijk § 1 en § 2 van het artikel vormen; | désormais, respectivement, le § 1er et le § 2 de l'article; |
2° in § 1 worden de volgende wijzigingen aangebracht : | 2° au § 1er, sont apportées les modifications suivantes : |
a) de woorden ' De medische activiteit moet kwalitatief getoetst | a) les mots ' l'activité médicale doit faire l'objet d'une évaluation |
worden ' worden aangevuld met de woorden ' zowel intern als extern '; | qualitative ' sont complétés par les mots ' aussi bien interne qu'externe '; |
b) § 1 wordt aangevuld met de volgende bepaling : | b) le § 1er est complété par la disposition suivante : |
' Tevens dient een interne registratie in het ziekenhuis te worden | ' En outre, un enregistrement interne doit être mis sur pied à |
opgezet. Op basis van deze registratie en voor de door de Koning | l'hôpital. Sur la base de cet enregistrement et pour ce qui concerne |
aangeduide diensten of functies, dient een rapport te worden opgesteld | les services ou fonctions désignés par le Roi, un rapport doit être |
over de kwaliteit van de medische activiteit. '; | rédigé sur la qualité de l'activité médicale. '; |
3° in § 2 van dit artikel worden de volgende wijzigingen aangebracht : | 3° au § 2 de cet article, sont apportées les modifications suivantes : |
a) tussen de woorden ' Bovendien moeten ' en ' de nodige | a) les mots ' par service ou fonction, désignés par le Roi ' sont |
organisatorische structuren ' worden de woorden ' , per door de Koning | insérés entre les mots ' il faut créer ' et les mots ' les structures |
aangeduide dienst of functie, ' ingevoegd; | d'organisation '; |
b) § 2 wordt aangevuld met de volgende bepaling : | b) le § 2 est complété par la disposition suivante : |
' De Koning bepaalt de samenstelling en de werking van voormelde | ' Le Roi fixe la composition et le fonctionnement des structures |
structuren, met dien verstande dat geneesheren die de desbetreffende | précitées, étant entendu que des médecins exerçant l'activité |
ziekenhuisactiviteit uitoefenen, in deze structuren zitting moeten hebben. '; | hospitalière concernée doivent siéger dans ces structures. '; |
4° het artikel wordt aangevuld met de volgende bepalingen : | 4° l'article est complété par les dispositions suivantes : |
' § 3. De in § 2 bedoelde toetsing kan betrekking hebben op criteria | ' § 3. L'évaluation visée au § 2 peut porter sur des critères en |
inzake infrastructuur, mankracht, de medische praktijkvoering voor het | matière d'infrastructure, de personnel, de pratique médicale pour |
geheel van de dienst of de functie, alsook op de resultaten hiervan. | l'ensemble du service ou de la fonction, ainsi que sur leurs résultats. |
§ 4. De Koning kan, voor de toepassing van de §§ 1, 2 en 3 van dit | § 4. Le Roi peut préciser des règles d'application des §§ 1er, 2 et 3 |
artikel, nadere regelen bepalen. ' | du présent article. '. |
Art. 144.In artikel 16 van dezelfde wet worden tussen de woorden ' De |
Art. 144.Dans l'article 16 de la même loi, les mots ' , conformément |
hoofdgeneesheer neemt ' en ' de noodzakelijke initiatieven ' de | à des règles pouvant être précisées par le Roi, ' sont insérés entre |
woorden ' , overeenkomstig regelen die de Koning nader kan | les mots ' Le médecin en chef prend ' et les mots ' les initiatives |
omschrijven, ' ingevoegd. | nécessaires '. |
Art. 145.In artikel 17quater van dezelfde wet worden de volgende |
Art. 145.A l'article 17quater de la même loi, sont apportées les |
wijzigingen aangebracht : | modifications suivantes : |
1° het derde lid wordt opgeheven; | 1° l'alinéa 3 est abrogé; |
2° het eerste en het tweede lid van de bestaande tekst zullen voortaan | 2° le texte actuel des premier et deuxième alinéas constituera |
respectievelijk § 1 en § 2 van het artikel vormen; | désormais, respectivement, le § 1er et le § 2 de l'article; |
3° in § 1 worden de volgende wijzigingen aangebracht : | 3° au § 1er, sont apportées les modifications suivantes : |
a) de woorden ' De verpleegkundige activiteit moet kwalitatief | a) les mots ' l'activité infirmière doit faire l'objet d'une |
getoetst worden ' worden aangevuld met de woorden ' zowel intern als | évaluation qualitative ' sont complétés par les mots ' aussi bien |
extern '; | interne qu'externe '; |
b) § 1 wordt aangevuld met de volgende bepaling : | b) le § 1er est complété par la disposition suivante : |
' Tevens dient een interne registratie in het ziekenhuis te worden | ' En outre, un enregistrement interne doit être mis sur pied à |
opgezet. Op basis van deze registratie en voor de door de Koning | l'hôpital. Sur la base de cet enregistrement et pour ce qui concerne |
aangeduide diensten of functies, dient een rapport te worden opgesteld | les services ou fonctions désignés par le Roi, un rapport doit être |
over de kwaliteit van de verpleegkundige activiteit. '; | rédigé sur la qualité de l'activité infirmière. '; |
4° in § 2 worden de volgende wijzigingen aangebracht : | 4° au § 2 sont apportées les modifications suivantes : |
a) tussen de woorden ' De Koning richt ' en ' de nodige | a) les mots ' , pour les services ou fonctions désignés par Lui, ' |
organisatorische structuren ' worden de woorden ' , voor de door Hem | sont insérés entre les mots ' Le Roi crée ' et les mots ' les |
aangeduide diensten of functies, ' ingevoegd; | structures d'organisation nécessaires; |
b) § 2 wordt aangevuld met de volgende bepaling : | b) le § 2 est complété par la disposition suivante : |
' De Koning bepaalt de samenstelling en werking van voormelde | ' Le Roi fixe la composition et le fonctionnement des structures |
structuren, met dien verstande dat verpleegkundigen die de | |
desbetreffende ziekenhuisactiviteit uitoefenen, in deze structuren | précitées, étant entendu que des infirmièr(e)s exerçant l'activité |
zitting moeten hebben. '; | hospitalière concernée doivent siéger dans ces structures. '; |
5° het artikel wordt aangevuld met de volgende bepalingen : | 5° l'article est complété par les dispositions suivantes : |
' § 3. De in § 2 bedoelde toetsing kan betrekking hebben op criteria | ' § 3. L'évaluation visée au § 2 peut porter sur des critères en |
inzake infrastructuur, mankracht, de wijze van verpleegkundige | matière d'infrastructure, de personnel, de pratique infirmière pour |
praktijkvoering voor het geheel van de dienst of functie, alsook op de | l'ensemble du service ou de la fonction, ainsi que sur leurs |
resultaten hiervan. | résultats. |
§ 4. De Koning kan, voor de toepassing van de §§ 1, 2 en 3 van dit | § 4. Le Roi peut préciser les règles d'application des §§ 1er, 2 et 3 |
artikel, nadere regelen bepalen. ' | du présent article. '. |
Art. 146.In artikel 17quinquies van dezelfde wet worden tussen de |
Art. 146.Dans l'article 17quinquies de la même loi, les mots ' , |
woorden ' Het hoofd van het verpleegkundig departement neemt ' en ' de | conformément à des règles pouvant être précisées par le Roi, ' sont |
noodzakelijke initiatieven ' de woorden ' , overeenkomstig regelen die | insérés entre les mots ' Le chef du département infirmier prend ' et |
de Koning nader kan omschrijven, ' ingevoegd. » | les mots ' les initiatives nécessaires. '. » |
IV. In rechte | IV. En droit |
- A - | - A - |
Verzoekschrift | Requête |
A.1.1. In het eerste middel wordt een schending aangevoerd van artikel | A.1.1. Le premier moyen est pris de la violation de l'article 128, § 1er, |
128, § 1, eerste lid, van de Grondwet en van artikel 5, § 1, I, 1°, | alinéa 1er, de la Constitution et de l'article 5, § 1er, I, 1°, de la |
van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der | loi spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles. |
instellingen. | |
Het invoeren, in de ziekenhuizen, van een stelsel van « peer review », | L'instauration, dans les hôpitaux, d'un système de « peer review », |
zoals met de bestreden wetsbepalingen is gebeurd, maakt deel uit van « | telle qu'elle a été réalisée par les dispositions législatives |
het beleid betreffende de zorgenverstrekking in de | contestées, fait partie de la « politique de dispensation de soins |
verplegingsinrichtingen » in de zin van artikel 5, § 1, I, 1°, van de | dans les institutions de soins » au sens de l'article 5, § 1er, I, 1°, |
bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, | de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles, sans |
zonder te behoren tot de bij a) tot en met g) van die bepaling aan de federale wetgever voorbehouden aangelegenheden. | faire partie des matières réservées au législateur fédéral par les rubriques a) à g) de cette disposition. |
A.1.2. Wellicht zal in dit laatste verband worden betoogd dat de | A.1.2. Sans doute sera-t-il allégué, s'agissant de ce dernier point, |
bestreden maatregel geïntegreerd is in de « organieke wetgeving » op | que la mesure attaquée est intégrée dans la « législation organique » |
de verplegingsinrichtingen, namelijk in de gecoördineerde wetten op de | des institutions de soins, à savoir les lois coordonnées sur les |
ziekenhuizen, en mede moet bijdragen tot de « bijsturing van het | hôpitaux, et qu'elle doit accessoirement contribuer à « soutenir une |
beleid van programmatie, erkenning en financiering », wat tot de | politique de programmation, d'agrément et de financement », ce qui |
voormelde aan de federale wetgever voorbehouden bevoegdheden behoort. | relève desdites compétences réservées au législateur fédéral. |
Het begrip « organieke wetgeving » in artikel 5, § 1, I, 1°, a), van | La notion de « législation organique », visée à l'article 5, § 1er, I, |
de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen | 1°, a), de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes |
mag evenwel niet formeel worden opgevat. Anders zou de federale | institutionnelles, ne saurait cependant être comprise de manière |
formelle. Sans quoi, le législateur fédéral pourrait régler toutes les | |
wetgever alle gemeenschaps- en gewestaangelegenheden kunnen regelen, | matières communautaires et régionales, pourvu seulement qu'il le fasse |
voor zover hij dat maar in de gecoördineerde wetten op de ziekenhuizen | dans le cadre des lois coordonnées sur les hôpitaux. Du point de vue |
doet. Materieel gezien betekent de « organieke wetgeving » de algemene | matériel, le terme « législation organique » signifie les principes |
beginselen, het kader waarbinnen een bepaalde materie wordt of dient | généraux, le cadre dans lequel une certaine matière est ou doit être |
te worden geregeld, wat overigens teleologisch moet worden verstaan, | réglée, ce qui doit se comprendre au demeurant d'un point de vue |
in het licht van de financiële implicaties daarvan, en de « peer | téléologique, à la lumière de ses implications financières, et le « |
review » kan bezwaarlijk als een dergelijk beginsel worden beschouwd. | peer review » peut difficilement être considéré comme un principe de |
A.1.3. Wat de « programmatie, erkenning en financiering » in de zin | ce type. A.1.3. En ce qui concerne « la programmation, l'agréation et le |
van artikel 5, § 1, I, 1°, b), d), e) en f), van de bijzondere wet van | financement » au sens de l'article 5, § 1er, I, 1°, b), d), e) et f), |
8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen betreft, moet | de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles, il |
enerzijds worden opgemerkt dat die voorbehouden bevoegdheden beperkt | faut tout d'abord observer que ces compétences réservées sont limitées |
zijn tot de basisregelen, terwijl een stelsel van « peer review », dat | aux règles de base, alors qu'un système de « peer review », qui n'est |
overigens slechts mede bedoeld is - als derde oogmerk - om bij te | du reste conçu qu'accessoirement - c'est son troisième objectif - aux |
dragen tot de bijsturing van het federale beleid op dit stuk, | fins de contribuer à soutenir la politique fédérale dans ce domaine, |
bezwaarlijk als een basisregel ter zake kan worden beschouwd. | peut difficilement être considéré comme une règle de base en l'espèce. |
Anderzijds kan niet worden ingezien hoe het opzetten van een stelsel | Par ailleurs, on n'aperçoit pas en quoi la mise sur pied d'un système |
van « peer review » tot « de financiering van de exploitatie van de | de « peer review » relèverait du « financement de l'exploitation des |
verplegingsinrichtingen » zou behoren, laat staan zoals deze geregeld | institutions de soins », a fortiori tel que celui-ci est réglé par la |
is door de organieke wetgeving. | législation organique. |
A.1.4. In het tweede, subsidiaire middel wordt de schending aangevoerd | A.1.4. Dans le second moyen, subsidiaire, est invoquée la violation de |
van artikel 5, § 1, I, 1°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 | l'article 5, § 1er, I, 1°, de la loi spéciale du 8 août 1980 de |
tot hervorming der instellingen en van het evenredigheidsbeginsel. | réformes institutionnelles et du principe de proportionnalité. |
Voor zover het Hof zou oordelen dat het aannemen van de bestreden | Pour autant que la Cour estimerait que l'adoption des dispositions |
wetsbepalingen behoort tot de aan de federale wetgever voorbehouden | législatives attaquées relève des compétences réservées au législateur |
bevoegdheden in de zin van artikel 5, § 1, I, 1°, a) tot g), van de | fédéral au sens de l'article 5, § 1er, I, 1°, a) à g), de la loi |
bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, | spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles, quod non, il |
quod non, moet worden vastgesteld dat de uitoefening van die | échet de constater que l'exercice de cette compétence a pour effet |
bevoegdheid tot gevolg heeft dat het de gemeenschappen volstrekt | qu'il est devenu totalement impossible pour les communautés de prévoir |
onmogelijk is geworden om, binnen het kader van hun eigen, | également, pour leur part, dans le cadre de leur compétence propre qui |
onbetwistbare bevoegdheid, van hun kant eveneens in een stelsel van « | est incontestable, un système de « peer review ». Il est en effet |
peer review » te voorzien. Het is immers uitgesloten een tweede, | exclu de mettre sur pied dans le même hôpital un second système, |
parallel systeem van « peer review » op te zetten in hetzelfde | parallèle, de « peer review ». Il découle de ce qui précède que, dans |
ziekenhuis. Hieruit vloeit voort dat, in die ondergeschikte hypothese, | cette hypothèse subsidiaire, l'organisation d'un système de « peer |
het opzetten van een stelsel van « peer review » ten minste een | review » est pour le moins une compétence mixte de l'Etat, des |
gemengde bevoegdheid is van de Staat, de gemeenschappen en de | communautés et de la Commission communautaire commune. |
Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie. | |
A.1.5. In casu heeft de federale wetgever de hem toekomende aspecten | A.1.5. En l'occurrence, le législateur fédéral a exercé les aspects de |
van die gemengde bevoegdheid, of zijn eigen, exclusieve bevoegdheid, | cette compétence mixte qui relèvent de lui ou sa compétence propre, |
op zodanige wijze uitgeoefend dat er geen ruimte meer overblijft voor | exclusive, d'une manière telle qu'il n'existe plus aucune marge |
de gemeenschappen om de hun toegewezen aspecten of hun eigen | permettant aux communautés de gérer les aspects qui leur ont été |
bevoegdheid te behartigen. Dit betekent dat het evenredigheidsbeginsel | attribués ou leur compétence propre. Cela signifie qu'il a été porté |
geweld werd aangedaan, naar luid waarvan de onderscheiden wetgevers | atteinte au principe de proportionnalité, en vertu duquel les |
erover dienen te waken dat zij de uitoefening van de bevoegdheid van | différents législateurs doivent veiller à ne pas rendre impossible ou |
de andere wetgevers niet onmogelijk of buitengewoon moeilijk maken, en | exagérément difficile la mise en oeuvre de la compétence des autres |
wat door het Hof terecht als « een element van de bevoegdheid van de | législateurs, principe que la Cour considère à juste titre comme « un |
handelende wetgever » wordt beschouwd. | élément de la compétence du législateur intervenant en l'espèce ». |
Memorie van de Ministerraad | Mémoire du Conseil des ministres |
A.2.1. De Ministerraad schetst in de eerste plaats het kader | A.2.1. Le Conseil des ministres définit tout d'abord le cadre dans |
waarbinnen de bestreden bepalingen zijn tot stand gekomen en moeten | lequel les dispositions attaquées ont été élaborées et doivent être |
worden beoordeeld. | appréciées. |
De bestreden bepalingen zijn genomen ter uitvoering van het globaal | Les dispositions litigieuses ont été adoptées en exécution du plan |
plan van de federale Regering strekkende tot de gezondmaking van de | global du Gouvernement fédéral tendant à l'assainissement des finances |
openbare financiën. Voortbouwend op het ziekenhuisbeleid toegepast | publiques. Prolongeant la politique hospitalière appliquée depuis le |
sinds het begin van de jaren '80, stelt het globaal plan een | début des années '80, le plan global vise à une réorientation de cette |
heroriëntering van dat beleid voorop, gericht op, enerzijds, het | politique, axée, d'une part, sur le freinage de la surconsommation de |
afremmen van de overconsumptie van ziekenhuisverstrekkingen en, | soins hospitaliers et, d'autre part, sur la réduction des charges |
anderzijds, het drukken van de financiële lasten van de ziekenhuizen | financières des hôpitaux qui grèvent le budget de l'Etat. Selon le |
op het budget van de Staat. In essentie strekt dat beleid er volgens | Gouvernement fédéral, cette politique vise essentiellement à établir |
de federale Regering toe over te gaan tot het geleidelijk vastleggen | progressivement de nouvelles formes d'organisation et de nouveaux |
van nieuwe organisatievormen en financieringswijzen voor de | modes de financement pour les hôpitaux et elle est basée sur |
ziekenhuizen en is het gebaseerd op de permanente evaluatie van de | l'évaluation permanente des moyens, des objectifs et des résultats du |
middelen, de doelstellingen en de resultaten van de ziekenhuissector. | secteur hospitalier. |
De bestreden bepalingen schrijven voor dat de verplichte kwalitatieve | Les dispositions attaquées énoncent que l'évaluation qualitative |
toetsing waarin de artikelen 15 en 16 van de wet op de ziekenhuizen voorzien voortaan niet enkel intern maar ook extern moet geschieden. Die externe evaluatie houdt in dat gegevens met betrekking tot de medische activiteit worden vergeleken tussen verschillende ziekenhuizen en dat de medische activiteit wordt getoetst aan eenvormige richtlijnen of criteria van goed medisch handelen. Bedoeling is de medische dienstverlening zo optimaal mogelijk te laten gebeuren, binnen het kader van de beschikbare middelen, en de ingezamelde gegevens aan te wenden voor de bijsturing van het beleid van programmatie, erkenning en financiering. | obligatoire prévue aux articles 15 et 16 de la loi sur les hôpitaux doit désormais être réalisée non seulement sur le plan interne mais aussi sur le plan externe. Cette évaluation externe implique que soient comparées les données relatives à l'activité médicale de différents hôpitaux et que l'activité médicale soit évaluée sur la base de lignes de conduite ou de critères uniformes de bonne pratique médicale. L'objectif est de rendre l'activité médicale aussi optimale que possible dans le cadre des moyens disponibles, et de pouvoir utiliser les données recueillies pour soutenir une politique de programmation, d'agrément et de financement. |
A.2.2. Wat het eerste middel betreft, meent de Ministerraad dat de | A.2.2. Concernant le premier moyen, le Conseil des ministres estime |
bevoegdheidsproblematiek met betrekking tot de invoering van een | que la problématique de la compétence pour l'instauration d'un |
externe kwaliteitscontrole - waarover de Raad van State in zijn advies | contrôle externe de qualité, à propos de laquelle le Conseil d'Etat |
met betrekking tot het ontwerp van wet dat tot de bestreden bepalingen | n'a formulé aucune remarque dans son avis concernant le projet de loi |
heeft geleid geen enkele opmerking heeft gemaakt - op dezelfde wijze | ayant conduit aux dispositions litigieuses, doit être envisagée de la |
moet worden benaderd als de bevoegdheidsvraag die gesteld werd bij de | même manière que la question de compétence posée lors de |
invoering van de principiële verplichting tot kwaliteitstoetsing door | l'instauration de l'obligation de principe d'un contrôle de qualité |
het koninklijk besluit nr. 407 van 18 april 1986, waarbij de door de | par l'arrêté royal n° 407 du 18 avril 1986 qui a inséré dans la loi |
bestreden bepalingen gewijzigde artikelen 15 en 16 in de ziekenhuiswet | sur les hôpitaux les articles 15 et 16 que modifient les dispositions |
werden ingevoerd. In het verslag aan de Koning heeft de federale | litigieuses. Dans le rapport au Roi, l'autorité fédérale a justifié sa |
overheid haar bevoegdheid ter zake verantwoord doordat de voorgestelde | compétence en la matière par le fait que les règles proposées touchent |
regels het wezen zelf van het ziekenhuisconcept raken en basisregels | à l'essence même du concept d'hôpital et constituent des règles de |
zijn die moeten worden beschouwd als organieke wetgeving in de zin van | base qui doivent être considérées comme législation organique au sens |
artikel 5, § 1, I, 1°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980. | de l'article 5, § 1er, I, 1°, de la loi spéciale du 8 août 1980. On y |
Bovendien werd een rechtstreeks verband gezien met de wetgeving op de | a vu en outre un lien direct avec la législation sur l'exercice de |
uitoefening van de geneeskunst, de ziekteverzekering en de | l'art de guérir, avec l'assurance maladie et avec le financement du |
financiering van de werking van de ziekenhuizen, die eveneens tot de | fonctionnement des hôpitaux, qui relèvent également de la compétence |
bevoegdheid van de federale wetgever behoren. | du législateur fédéral. |
A.2.3. Naar aanleiding van verschillende wetgevende initiatieven heeft | A.2.3. Le Conseil d'Etat s'est déjà prononcé, à propos de différentes |
de Raad van State zich reeds uitgesproken over het thans voorliggende | initiatives parlementaires, sur le problème de compétence actuellement |
bevoegdheidsprobleem. Uit een analyse van die adviezen besluit de | examiné. Le Conseil des ministres conclut d'une analyse de ces avis |
Ministerraad dat de Raad van State aanneemt dat het invoeren van een | que le Conseil d'Etat admet que l'instauration d'un régime de contrôle |
stelsel van interne toetsing in de wet op de ziekenhuizen, behoort tot | interne dans la loi sur les hôpitaux relève des matières réservées au |
de in artikel 5, § 1, I, 1°, a) tot en met g), aan de federale | législateur fédéral par l'article 5, § 1er, I, 1°, a) à g). |
wetgever voorbehouden aangelegenheden. | |
Mutatis mutandis gelden dezelfde argumenten voor het stelsel van | Les mêmes arguments valent, mutatis mutandis, pour le système |
externe evaluatie zoals ingevoerd door de bestreden bepalingen. | d'évaluation externe qu'instaurent les dispositions litigieuses. |
Opnieuw verwijzend naar de doelstellingen die aan de basis liggen van | Faisant à nouveau référence aux objectifs qui sous-tendent les |
de bestreden bepalingen, stelt de Ministerraad dat die bepalingen | dispositions litigieuses, le Conseil des ministres affirme que ces |
behoren tot de aan de federale wetgever voorbehouden aangelegenheden | dispositions relèvent des matières réservées au législateur fédéral |
inzake de organieke wetgeving, de financiering van de exploitatie, de | concernant la législation organique, le financement de l'exploitation, |
ziekte- en invaliditeitsverzekering, de basisregelen betreffende de | l'assurance maladie-invalidité, les règles de base relatives à la |
programmatie en betreffende de financiering van de infrastructuur en | programmation et relatives au financement de l'infrastructure et les |
inzake de erkenningsnormen, zoals bedoeld in artikel 5, § 1, I, 1°, | normes d'agrément, telles qu'elles sont visées à l'article 5, § 1er, |
van de bijzondere wet van 8 augustus 1980. | I, 1°, de la loi spéciale du 8 août 1980. |
A.2.4. De Ministerraad verwijst ook naar het advies van de Raad van | A.2.4. Le Conseil des ministres renvoie aussi à l'avis du Conseil |
State van 31 mei 1996 over een voorontwerp van decreet « betreffende | d'Etat du 31 mai 1996 sur un avant-projet de décret « relatif à la |
de integrale kwaliteitszorg in de verzorgingsvoorzieningen », waarin | gestion totale de la qualité dans les établissements de soins », dans |
de Raad van State onder meer heeft gesteld dat een dergelijk systeem | lequel ce dernier a notamment déclaré qu'un tel système d'assurance de |
van integrale kwaliteitszorg eveneens bevoegdheden van de federale | la qualité totale touche également à des compétences du législateur |
wetgever raakt en zich niet verdraagt met de beperking van de | fédéral et n'est pas compatible avec la limitation de la compétence |
bevoegdheid van de gemeenschappen op het vlak van het | des communautés en matière de politique de santé. |
gezondheidsbeleid. | |
A.2.5. Ten slotte meent de Ministerraad ook dat uit arresten van het | A.2.5. Enfin, le Conseil des ministres estime que des arguments |
Hof van 31 januari 1989 en 13 juli 1989 argumenten kunnen worden | justifiant la compétence du législateur fédéral pour adopter les |
afgeleid die de bevoegdheid van de federale wetgever om de bestreden | dispositions litigieuses peuvent également être puisés dans des arrêts |
bepalingen uit te vaardigen, rechtvaardigen. | de la Cour du 31 janvier 1989 et du 13 juillet 1989. |
A.2.6. Met betrekking tot het tweede middel dient volgens de | A.2.6. Concernant le second moyen, il échet tout d'abord d'observer, |
Ministerraad in de eerste plaats te worden opgemerkt dat de bestreden | selon le Conseil des ministres, que les dispositions litigieuses |
bepalingen krachtens de in artikel 5, § 1, I,1°, van de bijzondere wet | relèvent de la compétence du législateur fédéral en vertu des |
van 8 augustus 1980 vermelde uitzonderingen tot de bevoegdheid van de | exceptions mentionnées à l'article 5, § 1er, I, 1°, de la loi spéciale |
federale wetgever behoren, zodat de stelling dat het om een gemengde | du 8 août 1980, de sorte que la thèse selon laquelle il s'agirait |
bevoegdheid zou gaan, niet gegrond is. | d'une compétence mixte n'est pas fondée. |
Wat de beweerde schending van het evenredigheidsbeginsel betreft, | |
meent de Ministerraad dat de federale wetgever, doordat hij zich | S'agissant de la prétendue violation du principe de proportionnalité, |
beperkt heeft tot organieke wetgeving, dat beginsel heeft | le Conseil des ministres estime que, du fait qu'il se limite à la |
gerespecteerd. De federale wetgever heeft bovendien duidelijk oog voor | législation organique, le législateur fédéral a respecté ce principe. |
de bevoegdheden van de gemeenschappen. Uit de doelstellingen van het | En outre, celui-ci a manifestement égard aux compétences des |
globaal plan blijkt uitdrukkelijk de wil van de federale wetgever om | communautés. Les objectifs du plan global font explicitement ressortir |
inzake ziekenhuisbeleid op de meest uitgebreide wijze tot een | la volonté du législateur fédéral d'aboutir à la collaboration la plus |
samenwerking te komen met de gemeenschappen en de gewesten en worden | large possible avec les communautés et les régions en matière de |
verschillende initiatieven om die samenwerking te concretiseren in het | politique hospitalière, et différentes initiatives sont envisagées en |
vooruitzicht gesteld, teneinde op een gecoördineerde wijze iedere | vue de concrétiser cette collaboration, afin de permettre à chaque |
overheid ertoe in staat te stellen haar bevoegdheden uit te oefenen. | autorité d'exercer ses compétences de manière coordonnée. |
Memorie van antwoord van de Vlaamse Regering | Mémoire en réponse du Gouvernement flamand |
A.3.1. Wat het eerste middel betreft, verwijst de Ministerraad, om de | A.3.1. Concernant le premier moyen, le Conseil des ministres, pour |
bestreden wetsbepalingen bevoegdheidsrechtelijk te verantwoorden, | justifier les dispositions législatives litigieuses sur le plan des |
omstandig naar het verslag aan de Koning bij het koninklijk besluit | compétences, fait abondamment référence au rapport au Roi qui précède |
nr. 407 van 18 april 1986 « tot wijziging en aanvulling van de wet van | l'arrêté royal n° 407 du 18 avril 1986 « modifiant et complétant la |
23 december 1963 op de ziekenhuizen », waarbij het systeem werd | loi du 23 décembre 1963 sur les hôpitaux », qui a instauré le système |
ingevoerd van de interne kwaliteitscontrole in de ziekenhuizen dat bij | du contrôle interne de qualité dans les hôpitaux que modifient les |
de bestreden bepalingen werd gewijzigd. | dispositions litigieuses. |
Dat besluit heeft echter in de eerste plaats betrekking op het | Or, cet arrêté porte avant tout sur le champ d'application de la loi |
toepassingsgebied van de ziekenhuiswet, de organieke bepalingen inzake | sur les hôpitaux, sur les dispositions organiques en matière |
erkenning en programmatie van de ziekenhuizen en het statuut van de | d'agrément et de programmation des hôpitaux et sur le statut des |
ziekenhuisgeneesheren, en slechts bijkomstig op het invoeren van een | médecins hospitaliers, et il ne concerne qu'accessoirement |
kwaliteitscontrole in de ziekenhuizen. Wat in het aangehaalde verslag | l'instauration d'un contrôle de qualité dans les hôpitaux. Ce que l'on |
staat te lezen over de bevoegdheidsrechtelijke grondslag van het | peut lire dans le rapport évoqué concernant le fondement de l'arrêté |
besluit heeft slechts betrekking op de met dat besluit doorgevoerde, | au regard de la répartition des compétences ne porte que sur les |
algemene hervormingen en niet op het invoeren van een | réformes générales introduites par celui-ci et non sur l'instauration |
kwaliteitscontrole in het bijzonder, zodat de toen geuite | d'un contrôle de qualité en particulier, de sorte que les |
beschouwingen door de Ministerraad buiten hun context worden | considérations formulées à l'époque sont sorties de leur contexte par |
aangehaald en niet ter zake dienend zijn. | le Conseil des ministres et ne sont pas pertinentes en l'espèce. |
A.3.2. Indien, zoals de Ministerraad volhoudt, de « organieke | A.3.2. Si, comme l'affirme le Conseil des ministres, il faut entendre |
wetgeving » en « de financiering van de exploitatie » in de zin van | par « législation organique » et « financement de l'exploitation », au |
artikel 5, § 1, I, 1°, a), van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 | sens de l'article 5, § 1er, I, 1°, a), de la loi spéciale du 8 août |
tot hervorming der instellingen werkelijk verstaan moeten worden als | 1980 de réformes institutionnelles respectivement tout ce qui « vise à |
al wat « ertoe gericht is de organisatie van de medische en | définir plus en détail l'organisation de l'activité médicale et |
verpleegkundige activiteit nader te bepalen », respectievelijk als « | infirmière » et « les motifs sous-tendant l'instauration d'un système |
de achterliggende motieven bij het invoeren van het stelsel van | d'évaluation externe ainsi qu'il ressort des lignes de force du plan |
externe evaluatie zoals dat blijkt uit de krachtlijnen van het globaal | global », c'est-à-dire en fait tout ce qui peut d'une manière ou d'une |
plan », dat wil zeggen in feite alles wat maar enigszins een weerslag | autre avoir une incidence sur l'aspect financier de l'exploitation |
kan hebben op de financiële kant van de exploitatie van een | d'un hôpital, alors il n'est plus question d'une quelconque compétence |
ziekenhuis, dan is er van enige bevoegdheid van de gemeenschappen | des communautés en matière de dispensation des soins dans les |
inzake zorgverstrekking in de verplegingsinstellingen geen sprake. | établissements de soins. |
Dit wordt nog in de hand gewerkt door het door de Ministerraad gelegde | Ceci est encore renforcé par le lien qu'établit le Conseil des |
verband met de ziekteverzekering en met de uitoefening van de | ministres avec l'assurance maladie et avec l'exercice de l'art médical |
geneeskunde of van paramedische of verpleegkundige activiteiten. Er | ou l'exercice d'activités paramédicales ou infirmières. En effet, on |
kunnen immers geen aspecten van het gezondheidsbeleid worden | ne saurait citer un aspect de la politique de santé qui n'ait aucun |
aangewezen die daarmee geen verband zouden vertonen. | rapport avec ces matières. |
Wel is het juist dat het « globaal plan voor de werkgelegenheid, het | Il est exact que le « plan global pour l'emploi, la compétitivité et |
concurrentievermogen en de sociale zekerheid » uitsluitend financiële | la sécurité sociale » servait exclusivement des objectifs financiers. |
doelstellingen diende. Doch het aanvoeren van dat « globaal plan » als | Mais invoquer ce « plan global » comme contexte historique des |
historische achtergrond van het bestreden bepalingen, zoals de | dispositions litigieuses, ainsi que le fait le Conseil des ministres, |
Ministerraad doet, impliceert niet dat de bestreden bepalingen zonder | n'implique pas que les dispositions litigieuses puissent être |
meer als financieringsmaatregelen kunnen worden beschouwd. | considérées simplement comme des mesures de financement. |
A.3.3. Het systeem van « peer review » en bewaking van de | A.3.3. Le système de « peer review » et de surveillance de la qualité |
kwaliteitszorg is niet gericht op nieuwe erkenningsnormen, maar op de | ne vise pas des nouvelles normes d'agrément, mais le contrôle du |
controle van de naleving van de bestaande normen. Die controle behoort | respect des normes existantes. Ce contrôle relève clairement de la |
samen met de bevoegdheid om erkenningen te verlenen of in te trekken | compétence des communautés en même temps que le pouvoir d'accorder ou |
duidelijk tot de bevoegdheid van de gemeenschappen. Precies omdat het | de retirer des agréments. C'est précisément parce qu'il s'agit d'une |
om een procedure gaat tot bewaking van de erkenningsvoorwaarden, gaat | procédure de surveillance des conditions d'agrément qu'il ne s'agit |
het niet om organieke bepalingen. | pas de dispositions organiques. |
A.3.4. Het verband met de financiering van de exploitatie van de | A.3.4. Le rapport avec le financement de l'exploitation des hôpitaux |
ziekenhuizen is bijzonder vergezocht, omdat « peer review » in de | est cherché particulièrement loin, car le « peer review » concerne en |
eerste plaats betrekking heeft op de bewaking van de zorg voor de | premier lieu la surveillance de la protection du patient, pour |
patiënt, waarvoor de gemeenschapsbevoegdheid precies in het leven werd | laquelle la compétence communautaire a précisément été créée. |
geroepen. A.3.5. Ook het door de Ministerraad gelegde verband met de | A.3.5. Le lien avec la programmation invoqué par le Conseil des |
programmatie moet worden betwist. Indien het aan de federale overheid | ministres doit également être contesté. S'il appartient à l'autorité |
toekomt om de theoretische behoefte aan bepaalde vormen van zorg aan | fédérale de fixer, au moyen de règles de base, les besoins théoriques |
de hand van basisregelen vast te leggen, betekent dit meteen ook dat | de certaines formes de soins, cela signifie du même coup que cette |
zij zich tot die basisregelen moet beperken, en niet bevoegd is voor | autorité doit se borner à édicter ces règles de base et qu'elle n'est |
de concrete invulling ervan langs de weg van de erkenning en de | pas compétente pour leur mise en oeuvre concrète via l'agrément et le |
controle daarop. | contrôle de celui-ci. |
Federale erkenningsnormen zijn slechts mogelijk voor zover zij een | Des normes d'agrément fédérales sont admissibles pour autant seulement |
weerslag hebben op andere voorbehouden bevoegdheden van de federale | qu'elles aient une incidence sur d'autres compétences réservées à |
overheid. Het wordt trouwens niet betwist dat de gemeenschappen | l'autorité fédérale. Il n'est du reste pas contesté que les |
aanvullende erkenningsnormen kunnen uitvaardigen, en dit heeft precies | communautés peuvent édicter des normes d'agrément complémentaires, et |
bijzonder veel zin op het stuk van de controle, wat een | ceci a précisément tout son sens au niveau du contrôle, compétence |
gemeenschapsbevoegdheid is. De federale wetgever kan op dat vlak | communautaire. Le législateur fédéral ne peut donc édicter, sur ce |
derhalve geen bijkomende erkenningsnormen uitvaardigen, zonder de | plan, des normes d'agrément complémentaires, sans vider totalement de |
controlebevoegdheid van de gemeenschappen volledig uit te hollen. | son sens la compétence de contrôle des communautés. |
A.3.6. In tegenstelling tot wat de Ministerraad betoogt, is het tweede | A.3.6. Contrairement à ce que soutient le Conseil des ministres, le |
middel niet afgeleid uit de aanmatiging, door de federale wetgever, | deuxième moyen n'est pas pris de l'appropriation d'une compétence |
van een gemeenschapsbevoegdheid, maar uit de schending van het | communautaire par le législateur fédéral mais de la violation du |
evenredigheidsbeginsel : de wijze waarop de federale wetgever de hem | principe de proportionnalité : la manière dont le législateur fédéral |
toekomende aspecten van de « peer review » heeft geregeld, maakt het | a réglé les aspects du « peer review » qui lui incombent empêche les |
de gemeenschappen onmogelijk de hun toekomende aspecten nog zinvol te behartigen. | communautés de gérer convenablement les aspects qui leur reviennent. |
Wat de werkelijke draagwijdte van het middel betreft, moet worden | Concernant la portée réelle du moyen, il échet de constater que le |
vastgesteld dat de Ministerraad het principieel met de Vlaamse | Conseil des ministres est en principe d'accord avec le Gouvernement |
Regering eens is, aangezien hij herhaaldelijk erkent dat de | flamand puisqu'il reconnaît à plusieurs reprises que les mesures |
uitgevaardigde maatregelen in samenspraak met de gemeenschappen moeten | édictées doivent être prises en concertation avec les communautés. |
worden genomen. Merkwaardig is echter dat de federale regeling inzake | Curieusement, toutefois, la réglementation fédérale en matière de |
externe kwaliteitscontrole een voldongen feit is, terwijl er van de | contrôle externe de qualité est un fait accompli cependant qu'il n'a |
voorgenomen samenwerking met de gemeenschappen vooralsnog geen sprake | jusqu'à présent pas encore été question de la collaboration envisagée |
is. De feiten bewijzen derhalve dat het evenredigheidsbeginsel werd | avec les communautés. Les faits prouvent donc que le principe de |
geschonden. Hoe dan ook kunnen voornemens van de federale overheid op | proportionnalité a été violé. Quoi qu'il en soit, les intentions de |
l'autorité fédérale dans ce domaine peuvent difficilement être | |
dat stuk bezwaarlijk worden aangevoerd om te betogen « dat de federale | invoquées pour affirmer « que le législateur fédéral a parfaitement |
wetgever het evenredigheidsbeginsel op perfecte wijze respecteerde », | respecté le principe de proportionnalité », comme l'écrit le Conseil |
zoals de Ministerraad doet. | des ministres. |
- B - | - B - |
B.1. De Vlaamse Regering vordert de vernietiging van de artikelen 143, | B.1. Le Gouvernement flamand demande l'annulation des articles 143, |
144, 145 en 146 van de wet van 29 april 1996 houdende sociale | 144, 145 et 146 de la loi du 29 avril 1996 portant des dispositions |
bepalingen, die de artikelen 15, 16, 17quater en 17quinquies van de | sociales, qui modifient et complètent les articles 15, 16, 17quater et |
wet op de ziekenhuizen, gecoördineerd op 7 augustus 1987, wijzigen en aanvullen. Door de laatstgenoemde bepalingen werd aan de ziekenhuizen de verplichting opgelegd de medische en de verpleegkundige activiteit kwalitatief te toetsen. Uit de uiteenzetting van de middelen blijkt dat de bezwaren van de Vlaamse Regering uitsluitend gericht zijn tegen het feit dat in de bestreden bepalingen wordt bepaald dat die toetsing voortaan niet enkel intern maar ook extern moet geschieden. Volgens de parlementaire voorbereiding beoogt de wetgever daarmee een stelsel van onderlinge evaluatie in te voeren tussen geneesheren van een bepaalde medische discipline van verschillende diensten en verschillende ziekenhuizen, waarbij die artsen hun ervaringen evalueren en uitwisselen, hun medische praktijkvoering bespreken en op basis daarvan eenvormige | 17quinquies de la loi sur les hôpitaux coordonnée le 7 août 1987. Ces dernières dispositions imposent aux hôpitaux l'obligation d'une évaluation qualitative des activités médicales et infirmières. Il ressort de l'exposé des moyens que les objections du Gouvernement flamand portent exclusivement sur le fait que les dispositions attaquées prévoient que cette évaluation sera désormais non plus seulement interne mais aussi externe. Selon les travaux préparatoires, le législateur entend instaurer par là un système d'évaluation concertée entre praticiens d'une discipline médicale déterminée appartenant à divers services et à différents hôpitaux, permettant à ces praticiens d'évaluer et de mettre en commun leurs expériences, de confronter leurs pratiques et de déterminer sur cette base des |
criteria voor een goede medische praktijkvoering bepalen (stelsel | critères uniformes de bonne pratique médicale (système dénommé « peer |
genaamd « peer review »). | review ». |
Een gelijksoortige toetsing wordt beoogd ten aanzien van de | Une évaluation similaire est envisagée en ce qui concerne l'activité |
verpleegkundige activiteit (Gedr. St., Kamer, 1995-1996, nr. 352/1, p. | infirmière (Doc. parl., Chambre, 1995-1996, n° 352/1, p. 62; n° |
62; nr. 352/10, pp. 2 en 6). | 352/10, pp. 2 et 6). |
B.2.1. In het eerste middel voert de Vlaamse Regering aan dat de | B.2.1. Dans le premier moyen, le Gouvernement flamand fait valoir que |
bestreden bepalingen een schending inhouden van artikel 5, § 1, I, 1°, | les dispositions litigieuses violent l'article 5, § 1er, I, 1°, de la |
van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der | loi spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles, en ce |
instellingen, doordat ze deel uitmaken van « het beleid betreffende de | qu'elles ressortissent à « la politique de dispensation de soins dans |
zorgenverstrekking in de verplegingsinrichtingen », zonder te behoren | les institutions de soins », sans relever des matières que la loi |
tot de in de bijzondere wet aan de federale wetgever voorbehouden | spéciale réserve au législateur fédéral. |
aangelegenheden. | |
B.2.2. Artikel 5, § 1, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot | B.2.2. L'article 5, § 1er, de la loi spéciale du 8 août 1980 de |
hervorming der instellingen bepaalt : | réformes institutionnelles dispose : |
« De persoonsgebonden aangelegenheden bedoeld in artikel 59bis, § | « Les matières personnalisables visées à l'article 59bis, § 2bis, |
2bis, [thans 128, § 1] van de Grondwet zijn : | (actuellement 128, § 1er) de la Constitution, sont : |
I. Wat het gezondheidsbeleid betreft : | I. En ce qui concerne la politique de santé : |
1° Het beleid betreffende de zorgenverstrekking in en buiten de | 1° La politique de dispensation de soins dans et au dehors des |
verplegingsinrichtingen, met uitzondering van : | institutions de soins, à l'exception : |
a) de organieke wetgeving; | a) de la législation organique; |
b) de financiering van de exploitatie, wanneer deze geregeld is door | b) du financement de l'exploitation, lorsqu'il est organisé par la |
de organieke wetgeving; | législation organique; |
c) de ziekte- en invaliditeitsverzekering; | c) de l'assurance maladie-invalidité; |
d) de basisregelen betreffende de programmatie; | d) des règles de base relatives à la programmation; |
e) de basisregelen betreffende financiering van de infrastructuur, met | e) des règles de base relatives au financement de l'infrastructure, en |
inbegrip van de zware medische apparatuur; | ce compris l'appareillage médical lourd; |
f) de nationale erkenningsnormen uitsluitend voor zover deze een | f) des normes nationales d'agréation uniquement dans la mesure où |
weerslag kunnen hebben op de bevoegdheden bedoeld in b), c), d) en e) hiervoren; g) de bepaling van de voorwaarden voor en de aanwijzing tot universitair ziekenhuis overeenkomstig de wetgeving op de ziekenhuizen. B.3.1. De bestreden bepalingen, en meer bepaald het systeem van externe kwaliteitscontrole waartegen de bezwaren van de Vlaamse Regering zijn gericht, maken deel uit van een geheel van regels in de ziekenhuiswet die de structurering van de medische en verpleegkundige activiteit betreffen. Als uitgangspunt geldt daarbij dat de medische en verpleegkundige activiteiten zodanig moeten worden georganiseerd dat ze een | celles-ci peuvent avoir une répercussion sur les compétences visées au b), c), d) et e) ci-dessus; g) de la détermination des conditions et de la désignation comme hôpital universitaire conformément à la législation sur les hôpitaux. B.3.1. Les dispositions attaquées, et en particulier le système d'évaluation qualitative externe critiqué par le Gouvernement flamand, font partie d'un ensemble de règles, dans la loi sur les hôpitaux, qui concernent la structuration des activités médicales et infirmières. Ces règles énoncent le principe selon lequel l'activité médicale et l'activité infirmière doivent être organisées de manière à faire |
integrerend deel vormen van de ziekenhuisactiviteit, met dien | partie intégrante de l'activité hospitalière, étant entendu que |
verstande dat het ziekenhuis zodanig moet worden georganiseerd dat de | l'organisation de l'hôpital doit être telle que l'activité médicale et |
medische en verpleegkundige activiteit er onder optimale | l'activité infirmière puissent s'y déployer dans des conditions |
omstandigheden kan geschieden (de artikelen 14 en 17ter van de | optimales (articles 14 et 17ter de la loi sur les hôpitaux). |
ziekenhuiswet). | |
B.3.2. In het kader van die doelstelling werd door het koninklijk | B.3.2. Dans le cadre de cet objectif, l'arrêté royal n° 407 du 18 |
besluit nr. 407 van 18 april 1986 tot wijziging en aanvulling van de | avril 1986 modifiant et complétant la loi du 23 décembre 1963 sur les |
wet van 23 december 1963 op de ziekenhuizen onder meer de verplichting | hôpitaux a notamment instauré l'obligation de procéder à une |
ingevoerd de medische en de verpleegkundige activiteit te evalueren en | évaluation de l'activité médicale et de l'activité infirmière et les |
werden de ziekenhuizen ertoe verplicht de organisatorische structuren | hôpitaux ont été obligés de créer les structures d'organisation en vue |
op te zetten om tot een systematische kwalitatieve toetsing van die | de parvenir à une évaluation qualitative systématique de ces |
activiteiten te komen. | activités. |
Naast het bestaande systeem van interne toetsing voeren de bestreden | A côté du système existant d'évaluation interne, les dispositions |
bepalingen een systeem van externe toetsing in. | attaquées instaurent un système d'évaluation externe. |
B.3.3. Die bepalingen hebben een budgettair oogmerk, doordat zij erop | B.3.3. Ces dispositions ont un objectif budgétaire, en ce qu'elles |
gericht zijn dat de dienstverlening binnen het kader van de | tendent à ce que l'activité soit exercée dans le cadre des moyens |
beschikbare middelen moet gebeuren en doordat zij tevens de aanwending | disponibles et en ce qu'elles visent aussi à pouvoir utiliser les |
beogen van de verzamelde gegevens voor de bijsturing van de regeling | données recueillies en vue d'adapter la réglementation en matière de |
inzake programmatie, erkenningsnormen en financiering (Gedr. St., | programmation, de normes d'agrément et de financement (Doc. parl., |
Kamer, 1995-1996, nr. 352/1, p. 63; nr. 352/10, pp. 2 en 68). | Chambre, 1995-1996, n° 352/1, p. 63; n° 352/10, pp. 2 et 68). |
Doordat de bestreden bepalingen een instrument vormen om een doelmatig | Etant donné que les dispositions litigieuses constituent un instrument |
en coherent beleid te voeren op het vlak van de financiering, de | devant permettre de mener une politique efficace et cohérente en ce |
programmatie en de erkenningsnormen van de ziekenhuizen, moeten ze | qui concerne le financement, la programmation et les normes d'agrément |
worden beschouwd als behorende tot de aangelegenheden aan de federale | des hôpitaux, elles doivent être considérées comme relevant des |
overheid voorbehouden door artikel 5, § 1, I, 1°, a) tot g), van de | matières réservées au pouvoir fédéral par l'article 5, § 1er, I, 1°, |
bijzondere wet van 8 augustus 1980. | a) à g), de la loi spéciale du 8 août 1980. |
B.3.4. Uit het bovenstaande blijkt dat de bestreden bepalingen tot de | B.3.4. Il ressort de ce qui précède que les dispositions attaquées |
bevoegdheid van de federale wetgever behoren en dat het eerste middel | relèvent de la compétence du législateur fédéral et que le premier |
niet gegrond is. | moyen n'est pas fondé. |
B.4.1. In het tweede (subsidiaire) middel voert de Vlaamse Regering | B.4.1. Dans le second moyen (subsidiaire), le Gouvernement flamand |
een schending aan van artikel 5, § 1, I, 1°, van de bijzondere wet van | invoque la violation de l'article 5, § 1er, I, 1°, de la loi spéciale |
8 augustus 1980 en van het evenredigheidsbeginsel, doordat de federale | du 8 août 1980 et du principe de proportionnalité, en ce que |
overheid, indien ze bevoegd is de bestreden bepalingen aan te nemen, | l'autorité fédérale, si elle est compétente pour adopter les |
het de gemeenschap onmogelijk maakt om binnen haar eigen bevoegdheid | dispositions attaquées, empêche la communauté de créer un système |
een systeem van onderlinge evaluatie (« peer review ») op te zetten. | d'évaluation concertée (« peer review ») pour ce qui concerne la |
compétence propre à cette dernière. | |
B.4.2. Wat het gezondheidsbeleid betreft, is aan de gemeenschappen bij | B.4.2. En ce qui concerne la politique de santé, l'article 5, § 1er, |
artikel 5, § 1, I, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 het beleid betreffende de zorgverstrekking in en buiten de verplegingsinrichtingen overgedragen, met uitzondering van de onder 1°, a) tot g), vermelde aangelegenheden, die tot de bevoegdheid van de federale wetgever zijn blijven behoren. B.4.3. Het door de federale wetgever opgezette systeem van kwaliteitscontrole vormt geen doel op zich, maar is een instrument in het streven naar een optimaal aanwenden van de federaal beschikbare middelen inzake zorgverstrekking; het is tevens gericht op het systematisch verzamelen van gegevens die dienstig zijn voor het bijsturen van het beleid inzake programmatie, erkenning en financiering, waarvoor de federale overheid, zoals hiervoor gezegd, bevoegd is. B.4.4. Die regeling verhindert niet dat binnen de grenzen van de bevoegdheid die niet aan de federale overheid is voorbehouden de gemeenschappen eigen normen van kwaliteitscontrole inzake zorgverstrekking uitvaardigen. Het tweede middel kan niet worden aangenomen. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 20 november 1997. De griffier, L. Potoms De voorzitter, | I, de la loi spéciale du 8 août 1980 a transféré aux communautés la « politique de dispensation de soins dans et au dehors des institutions de soins », exception faite pour les matières mentionnées sous le 1°, a) à g), qui sont demeurées de la compétence du législateur fédéral. B.4.3. Le système de contrôle de qualité créé par le législateur fédéral ne constitue pas un but en soi, mais un instrument dans la recherche d'une utilisation optimale des moyens disponibles au niveau fédéral en matière de dispensation de soins; il est également destiné à la collecte systématique de données utiles au soutien de la politique de programmation, d'agrément et de financement, pour laquelle l'autorité fédérale est compétente, ainsi qu'il a été dit plus haut. B.4.4. Cette réglementation n'empêche pas que, dans les limites de la compétence qui n'est pas réservée à l'Etat fédéral, les communautés puissent adopter des normes propres en matière de contrôle de qualité de la dispensation de soins. Le deuxième moyen ne peut être admis. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 20 novembre 1997. Le greffier, L. Potoms Le président, |
L. De Grève | L. De Grève |