Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest Van Het Grondwettelijk Hof van --
← Terug naar "Arrest nr. 27/97 van 6 mei 1997 Rolnummer 995 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 21, tweede lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad van State, gesteld door de Raad van State. Het Arbitragehof, samengesteld uit de v wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij arrest nr. 6(...)"
Arrest nr. 27/97 van 6 mei 1997 Rolnummer 995 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 21, tweede lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad van State, gesteld door de Raad van State. Het Arbitragehof, samengesteld uit de v wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag Bij arrest nr. 6(...) Arrêt n° 27/97 du 6 mai 1997 Numéro du rôle : 995 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 21, alinéa 2, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, posée par le Conseil d'Etat. La Cour d'arbitrage, composée des préside après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle Par arr(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Arrest nr. 27/97 van 6 mei 1997 Arrêt n° 27/97 du 6 mai 1997
Rolnummer 995 Numéro du rôle : 995
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 21, tweede lid, En cause : la question préjudicielle relative à l'article 21, alinéa
van de gecoördineerde wetten op de Raad van State, gesteld door de 2, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, posée par le Conseil
Raad van State. d'Etat.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters L. De Grève en M. Melchior, en de composée des présidents L. De Grève et M. Melchior, et des juges H.
rechters H. Boel, G. De Baets, E. Cerexhe, A. Arts en R. Henneuse, Boel, G. De Baets, E. Cerexhe, A. Arts et R. Henneuse, assistée du
bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter L. De Grève, greffier L. Potoms, présidée par le président L. De Grève,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag I. Objet de la question préjudicielle
Bij arrest nr. 62.485 van 10 oktober 1996 in zake L. Quartier tegen Par arrêt n° 62.485 du 10 octobre 1996 en cause de L. Quartier contre
het Vlaamse Gewest, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is la Région flamande, dont l'expédition est parvenue au greffe de la
ingekomen op 28 oktober 1996, heeft de Raad van State de volgende Cour le 28 octobre 1996, le Conseil d'Etat a posé la question
prejudiciële vraag gesteld : préjudicielle suivante :
« Is artikel 21, tweede lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad « En ce qu'il prévoit que même si, comme en l'espèce, l'autorité, en
van State in strijd met artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet wanneer het bepaalt dat zelfs wanneer, zoals in casu, de overheid als verwerende partij geen memorie van antwoord heeft ingediend en de verzoekende partij geen toelichtende memorie heeft ingediend binnen de voorziene termijn het ontbreken van het vereiste belang wordt vastgesteld om reden dat aan verzoekende partij een eerlijke behandeling van haar vordering ontzegd wordt en er discriminatie in het leven geroepen wordt tussen Belgen, naargelang ze een vordering brengen voor een burgerlijk of administratief rechtscollege ? » tant que partie défenderesse, n'a introduit aucun mémoire en réponse et la partie requérante n'a déposé aucun mémoire ampliatif dans le délai prévu, l'absence de l'intérêt requis est constatée, l'article 21, alinéa 2, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, est-il contraire à l'article 6.1 de la Convention européenne des droits de l'homme et aux articles 10 et 11 de la Constitution, au motif que la partie requérante est privée d'un examen équitable de sa demande et qu'une discrimination est opérée entre les Belges, selon qu'ils portent une demande devant une juridiction civile ou administrative ? »
II. De feiten en de rechtspleging in het bodemgeschil II. Les faits et la procédure antérieure
Bij verzoekschrift van 15 mei 1995 vorderde L. Quartier bij de Raad Par requête du 15 mai 1995, L. Quartier avait demandé au Conseil
van State de vernietiging van het besluit van de Vlaamse Regering van d'Etat l'annulation de l'arrêté du Gouvernement flamand du 20 janvier
20 januari 1995 tot gedeeltelijke wijziging van het gewestplan 1995 modifiant partiellement le plan de secteur « Ieper-Poperinge »
Ieper-Poperinge (Belgisch Staatsblad, 25 maart 1995), in zoverre het de gronden gelegen te Wervik waarvan hij pachter is en die krachtens het oorspronkelijk gewestplan gelegen waren in agrarisch gebied, tot industriegebied bestemt. De verwerende partij voor de Raad van State, het Vlaamse Gewest, heeft verzuimd een memorie van antwoord in te dienen. De verzoekende partij werd hiervan met een schrijven van 12 oktober 1995 door de griffie van de Raad van State op de hoogte gebracht, met de mededeling dat zij over een eenmalige, niet verlengbare termijn van zestig dagen beschikte om een toelichtende memorie aan de griffie toe te sturen. (Moniteur belge, 25 mars 1995), en tant qu'il affecte en zone industrielle les terrains sis à Wervik que le requérant a pris à ferme et qui, en vertu du plan de secteur initial, étaient situés en zone agricole. La partie défenderesse devant le Conseil d'Etat, la Région flamande, s'était abstenue d'introduire un mémoire en réponse. La partie requérante en fut avisée par une lettre du 12 octobre 1995 envoyée par le greffe du Conseil d'Etat, l'informant qu'elle disposait d'un délai unique de soixante jours, qui ne pouvait être prolongé, pour adresser un mémoire ampliatif au greffe. La partie requérante n'introduisit un « mémoire complémentaire » que
De verzoekende partij diende pas op 18 december 1995, dit is na le 18 décembre 1995, donc après l'expiration du délai précité.
verloop van bovenvermelde termijn, een « aanvullende memorie » in.
In zijn verslag aan de voorzitter van de bevoegde kamer van 20 maart Dans son rapport du 20 mars 1996 adressé au président de la chambre
1996 adviseerde de eerste auditeur de partijen met toepassing van compétente, le premier auditeur proposa de citer les parties à
artikel 14bis, § 1, tweede lid, van de algemene procedureregeling ter l'audience, par application de l'article 14bis, § 1er, alinéa 2, du
terechtzitting op te roepen, teneinde het ontbreken van het vereiste règlement général de procédure, afin de constater l'absence de
belang van de verzoekende partij vast te stellen en de vordering l'intérêt requis dans le chef de la partie requérante et de rejeter en
dienovereenkomstig te verwerpen. conséquence la demande.
Ter terechtzitting stelde de verzoekende partij dat te dezen krachtens A l'audience, la partie requérante déclara qu'en l'espèce, il ne peut
artikel 21, tweede lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad van être constaté en vertu de l'article 21, alinéa 2, des lois coordonnées
State, niet kan worden vastgesteld dat het vereiste belang om de sur le Conseil d'Etat que l'intérêt requis pour obtenir l'annulation
gevorderde vernietiging te verkrijgen, ontbreekt. Er anders over demandée fait défaut. Une autre appréciation serait contraire aux
oordelen zou strijdig zijn met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. articles 10 et 11 de la Constitution. Elle demanda que la question
Zij verzocht hieromtrent eerdervermelde vraag aan het Hof te stellen. précitée fût posée à la Cour.
III. De rechtspleging voor het Hof III. La procédure devant la Cour
Bij beschikking van 28 oktober 1996 heeft de voorzitter in functie de Par ordonnance du 28 octobre 1996, le président en exercice a désigné
rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 les juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi
van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage.
De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application
om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. des articles 71 ou 72 de la loi organique.
Van de verwijzingsbeslissing is kennisgegeven overeenkomstig artikel La décision de renvoi a été notifiée conformément à l'article 77 de la
77 van de organieke wet bij op 14 november 1996 ter post aangetekende loi organique, par lettres recommandées à la poste le 14 novembre
brieven. 1996.
Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au
bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 15 november 1996. Moniteur belge du 15 novembre 1996.
Memories zijn ingediend door : Des mémoires ont été introduits par :
- de Ministerraad, Wetstraat 16, 1000 Brussel, bij op 10 december 1996 - le Conseil des ministres, rue de la Loi 16, 1000 Bruxelles, par
ter post aangetekende brief. lettre recommandée à la poste le 10 décembre 1996;
- L. Quartier, Waterstraat 2, 8940 Wervik, bij op 27 december 1996 ter - L. Quartier, Waterstraat 2, 8940 Wervik, par lettre recommandée à la
post aangetekende brief. poste le 27 décembre 1996.
Van die memories is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de Ces mémoires ont été notifiés conformément à l'article 89 de la loi
organieke wet bij op 9 januari 1997 ter post aangetekende brieven. organique, par lettres recommandées à la poste le 9 janvier 1997.
L. Quartier heeft een memorie van antwoord ingediend bij op 7 februari 1997 ter post aangetekende brief. L. Quartier a introduit un mémoire en réponse par lettre recommandée à la poste le 7 février 1997.
Bij beschikking van 5 maart 1997 heeft het Hof de zaak in gereedheid Par ordonnance du 5 mars 1997, la Cour a déclaré l'affaire en état et
verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 25 maart 1997. fixé l'audience au 25 mars 1997.
Van die beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun advocaten Cette ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs avocats,
bij op 6 maart 1997 ter post aangetekende brieven. par lettres recommandées à la poste le 6 mars 1997.
Op de openbare terechtzitting van 25 maart 1997 : A l'audience publique du 25 mars 1997 :
- zijn verschenen : - ont comparu :
. Mr. P. Flamey en Mr. E. Empereur, advocaten bij de balie te Brussel, . Me P. Flamey et Me E. Empereur, avocats au barreau de Bruxelles,
voor L. Quartier; pour L. Quartier;
. Mr. E. Brewaeys, advocaat bij de balie te Brussel, voor de . Me E. Brewaeys, avocat au barreau de Bruxelles, pour le Conseil des
Ministerraad; ministres;
- hebben de rechters-verslaggevers H. Boel en E. Cerexhe verslag - les juges-rapporteurs H. Boel et E. Cerexhe ont fait rapport;
uitgebracht;
- zijn de voornoemde advocaten gehoord; - les avocats précités ont été entendus;
- is de zaak in beraad genomen. - l'affaire a été mise en délibéré.
De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants
van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour.
IV. In rechte IV. En droit
- A - - A -
Memorie van de Ministerraad Mémoire du Conseil des ministres
A.1. De Ministerraad verwijst naar het arrest nr. 32/95 van het Hof, A.1. Le Conseil des ministres renvoie à l'arrêt n° 32/95, par lequel
waarin het antwoordde op een soortgelijke prejudiciële vraag, en haalt la Cour a répondu à une question préjudicielle analogue, et il en cite
de overwegingen daarvan aan. des considérants.
Wat het voor de Raad van State aangevoerde middel, geput uit de En ce qui concerne le moyen invoqué devant le Conseil d'Etat, pris de
schending van artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de Rechten van la violation de l'article 6.1 de la Convention européenne des droits
de Mens betreft, moet worden opgemerkt dat het Hof niet bevoegd is om de l'homme, il convient d'observer que la Cour n'est pas compétente
kennis te nemen van middelen die rechtstreeks steunen op de schending pour connaître de moyens inférés directement de la violation de
van bepalingen van internationaal recht (arresten nrs. 5/95, 49/95 en 24/96). dispositions de droit international (arrêts nos 5/95, 49/95 et 24/96).
Memorie van L. Quartier Mémoire de L. Quartier
A.2.1. Overeenkomstig een vaste rechtspraak van de Raad van State A.2.1. Conformément à la jurisprudence constante du Conseil d'Etat, la
wordt het in artikel 21, tweede lid, van de gecoördineerde wetten op perte d'intérêt visée à l'article 21, alinéa 2, des lois coordonnées
de Raad van State bedoelde verlies van belang beschouwd als een sur le Conseil d'Etat est considérée comme une présomption juris et de
vermoeden iuris et de iure. De vraag is echter of die bepaling wel op jure. La question est toutefois de savoir si cette disposition peut
die manier mag worden gelezen, nu een dergelijk vermoeden être lue de la sorte, dès lors que semblable présomption devrait
uitdrukkelijk in de wet zou moeten staan en het horen van de partijen figurer explicitement dans la loi et que l'audition des parties n'a de
slechts zinnig is indien het vermoeden weerlegbaar is. sens que si cette présomption est réfragable.
Het vermoeden van verlies van belang is kennelijk onredelijk, daar La présomption de perte d'intérêt est manifestement déraisonnable,
diegenen die niets hebben toe te voegen aan wat reeds gesteld werd étant donné que ceux qui n'ont rien à ajouter à ce qui a déjà été dit
aldus gelijk behandeld worden met diegenen die geen interesse meer sont ainsi traités de la même façon que ceux qui ne manifestent plus
betonen in het geding. d'intérêt à la cause.
Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen een verzoeker die niet Il convient de faire une distinction entre un requérant qui ne réagit
reageert op een memorie van antwoord van de tegenpartij en een pas à un mémoire en réponse de la partie adverse et un requérant qui
verzoeker die geen antwoord van die tegenpartij krijgt. Artikel 21 van de gecoördineerde wetten bepaalt trouwens uitdrukkelijk dat, wanneer de verwerende partij het administratief dossier niet binnen de vastgestelde termijn toestuurt, de door de verzoekende partij aangehaalde feiten bewezen worden geacht, tenzij ze kennelijk onjuist zijn. Door de verzoekende partij laattijdig ingediende memories worden ambtshalve uit de debatten geweerd. Tenzij er zich intussen nieuwe ontwikkelingen zouden hebben voorgedaan, zal de verzoeker niets toe te lichten hebben en kan hij hoogstens laten weten dat hij volhardt in zijn verzoek. Hoe gunstiger de situatie is van een verzoekende partij in haar geschil met de overheid, des te groter en formalistischer worden de obstakels die haar worden opgelegd om het annulatieberoep tot een goed einde te brengen. Aan diegene die niets toe te voegen heeft, wordt de verplichting opgelegd dat hij op straffe van verlies van belang een memorie indient, waarin niets bijkomends kan worden aangevoerd. Zulks ne reçoit pas de réponse de la partie adverse. L'article 21 des lois coordonnées prévoit d'ailleurs explicitement que lorsque la partie défenderesse ne transmet pas le dossier administratif dans le délai fixé, les faits cités par la partie requérante sont réputés prouvés, à moins que ces faits soient manifestement inexacts. Les mémoires introduits tardivement par la partie requérante sont d'office écartés des débats. Sauf fait nouveau survenu dans l'intervalle, le requérant n'aura rien à ajouter et il peut tout au plus faire savoir qu'il persiste en sa demande. Plus la situation d'une partie requérante dans un litige l'opposant à l'autorité est favorable, plus les obstacles auxquels elle est confrontée pour mener à bien le recours en annulation sont considérables et formalistes. Il est imposé à celui qui n'a rien à ajouter qu'il introduise, sous peine de perte de l'intérêt, un mémoire ne comportant aucun élément neuf. Il en résulte que l'intéressé est
komt erop neer dat de betrokkene in strijd met artikel 13 van de distrait du Conseil d'Etat en violation de l'article 13 de la
Grondwet wordt afgetrokken van de Raad van State. Er wordt aldus een Constitution. Il est ainsi établi une différence de traitement entre
onderscheid in behandeling doorgevoerd tussen de verzoekende partijen les parties requérantes qui introduisent un mémoire dans les délais et
die tijdig een memorie indienen en zij die dit nalaten, ongeacht om celles qui s'abstiennent de le faire, pour quelque raison que ce soit.
welke reden dit wordt nagelaten. Voor dat onderscheid is er geen Cette distinction n'est pas susceptible de justification raisonnable
redelijke verantwoording die betrekking heeft op het doel van de ayant trait au but de la disposition, à savoir l'accélération de la
bepaling, namelijk het versnellen van de procedure en het wegwerken procédure et la résorption de l'arriéré au Conseil d'Etat. Cet
van de achterstand bij de Raad van State. Dat doel kan worden bereikt objectif peut être atteint sans priver de l'intérêt au procès la
zonder het procesbelang te ontzeggen aan de verzoekende partij die, om welke reden dan ook, geen tijdige memorie indient. Zo kan het ambtshalve weren van laattijdige memories, zoals ten aanzien van de verwerende partij is bepaald, evengoed tot dat doel bijdragen. Het voormelde artikel 21, tweede lid, bepaalt trouwens geenszins bij wat men geacht moet worden zijn belang te verliezen : bij de zaak of bij het indienen van een memorie. Het is dan ook zeer verregaand om een partij die geen belang heeft bij het indienen van een memorie te behandelen als heeft zij geen belang meer bij de zaak. Een dergelijke interpretatie houdt een niet te rechtvaardigen ongelijkheid in en vormt dus een niet grondwetsconforme interpretatie. A.2.2. Het Hof sprak zich in het arrest nr. 32/95 uit over de grondwettigheid van de onderscheiden behandeling van een verzoekende partij die het administratief dossier niet tijdig indient en over de grondwettigheid van de identieke behandeling van verzoekende partijen die wel en die niet in het bezit werden gesteld van alle procedurestukken. Omtrent de grondwettigheid van het onderscheid in behandeling tussen diegenen die een tijdige memorie indienen en zij die dit nalaten, werd het Hof in voormelde zaak niet geadieerd. partie requérante qui, pour l'une ou l'autre raison, n'introduit pas de mémoire dans les délais. Ainsi, le rejet d'office de mémoires tardifs, tel qu'il est prévu à l'égard de la partie défenderesse, peut-il tout aussi bien contribuer à cet objectif. L'article 21, alinéa 2, précité ne précise d'ailleurs nullement sur quoi porte l'intérêt que l'on est censé perdre : l'intérêt à la cause ou l'intérêt à introduire un mémoire ? Il est dès lors excessif de traiter une partie qui n'a pas intérêt à introduire un mémoire comme si elle n'avait plus intérêt à la cause. Semblable interprétation comporte une inégalité injustifiable et n'est donc pas conforme à la Constitution. A.2.2. Dans l'arrêt n° 32/95, la Cour s'est prononcée sur la constitutionnalité du traitement différencié d'une partie requérante qui n'introduit pas le dossier administratif dans les délais et sur la constitutionnalité du traitement identique de parties requérantes qui étaient ou non en possession de toutes les pièces de procédure. Dans l'affaire susvisée, la Cour n'était pas saisie de la question de la constitutionnalité de la différence de traitement entre ceux qui introduisent un mémoire dans les délais et ceux qui s'abstiennent de le faire.
Er is geen redelijk verband van evenredigheid tussen de aangewende Il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les
middelen en het beoogde doel. Indien het voormelde artikel 21, tweede moyens employés et le but visé. Si l'article 21, alinéa 2, précité
lid, een vermoeden iuris et de iure inhoudt, is die bepaling in strijd contient une présomption juris et de jure, cette disposition viole les
met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, op zichzelf genomen en articles 10 et 11 de la Constitution, lus isolément ou en combinaison
gelezen in samenhang met de artikelen 13 en 160 van de Grondwet en met avec les articles 13 et 160 de la Constitution et avec l'article 6.1
artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. de la Convention européenne des droits de l'homme.
Memorie van antwoord van L. Quartier Mémoire en réponse de L. Quartier
A.3.1. De kern van de vraag is of artikel 21, tweede lid, van de A.3.1. La question centrale est de savoir si l'article 21, alinéa 2,
gecoördineerde wetten op de Raad van State, de artikelen 10 en 11 van des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat viole les articles 10 et 11
de Grondwet, op zichzelf genomen en gelezen in samenhang met de de la Constitution, lus isolément ou en combinaison avec les articles
artikelen 13 en 160 van de Grondwet en artikel 6.1 van het Europees 13 et 160 de la Constitution et avec l'article 6.1 de la Convention
Verdrag voor de Rechten van de Mens, schendt, doordat twee verschillende categorieën van personen, enerzijds, de verzoekende partij die geen memorie indient, om reden dat zij geen belang meer heeft bij de zaak, en, anderzijds, de verzoekende partij die geen memorie indient omdat zij geen belang heeft bij de memorie, doordat zij wegens afwezigheid van een antwoord van de verwerende partij, niets meer heeft toe te voegen aan het verzoekschrift, op gelijke wijze worden behandeld. De vordering van beide partijen wordt als onontvankelijk afgewezen, zogezegd wegens afwezigheid van procesbelang. Voor die gelijke behandeling van duidelijk verschillende categorieën van personen bestaat echter geen redelijke verantwoording die betrekking heeft op het doel van de bepaling. européenne des droits de l'homme, en ce que deux catégories différentes de personnes - d'une part, la partie requérante qui n'introduit aucun mémoire au motif qu'elle n'a plus intérêt à la cause et, d'autre part, la partie requérante qui n'introduit aucun mémoire parce qu'elle n'a pas intérêt au mémoire, du fait que, en l'absence d'une réponse de la partie défenderesse, elle n'a plus rien à ajouter à la requête - sont traitées de manière égale. La demande des deux parties, jugée irrecevable, est rejetée prétendument pour absence d'intérêt au procès. Il n'existe cependant pas de justification raisonnable ayant trait à l'objectif de la disposition pour ce traitement égal de catégories de personnes clairement différentes.
Omgekeerd rijst de vraag of artikel 21, tweede lid, de artikelen 10 en Inversement, il est permis de se demander si l'article 21, alinéa 2,
11 van de Grondwet, op zichzelf genomen en gelezen in samenhang met de ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution, lus isolément
artikelen 13 en 160 van de Grondwet en artikel 6.1 van het Europees ou en combinaison avec les articles 13 et 160 de la Constitution et
Verdrag voor de Rechten van de Mens, schendt, doordat een onderscheid avec l'article 6.1 de la Convention européenne des droits de l'homme
in behandeling wordt ingevoerd tussen gelijke categorieën van en ce qu'il établit une différence de traitement entre des catégories
personen, namelijk, enerzijds, de verzoekende partij die tijdig een égales de personnes, à savoir, d'une part, la partie requérante qui
louter formele memorie indient, stellende dat zij niets meer toe te introduit un mémoire purement formel dans les délais, déclarant ne
voegen heeft aan haar verzoekschrift, omdat de tegenpartij geen plus rien avoir à ajouter à sa requête, parce que la partie adverse
memorie van antwoord heeft ingediend, en alzo haar procesbelang n'a pas introduit de mémoire en réponse, et qui conserve de la sorte
behoudt en, anderzijds, de verzoekende partij die geen formele memorie son intérêt au procès, et, d'autre part, la partie requérante qui
indient, wegens het feit dat de verwerende partij geen memorie heeft n'introduit pas de mémoire formel, puisque la partie défenderesse n'a
ingediend, en haar procesbelang alzo verliest. Voor dat verschil in introduit aucun mémoire, et qui perd ainsi son intérêt au procès. Il
behandeling bestaat geen redelijke verantwoording die betrekking heeft n'existe pas de justification raisonnable ayant trait à l'objectif de
op het doel van de bepaling. la disposition pour cette différence de traitement.
Het Hof wordt verzocht de prejudiciële vraag in bovenstaande zin te La Cour est priée de reformuler la question préjudicielle dans le sens
herformuleren. précité.
A.3.2. De Ministerraad gaat in zijn memorie volledig aan de kwestie A.3.2. Le mémoire du Conseil des ministres est complètement à côté de
la question en ce qu'il se limite, abstraction faite du seul
voorbij in zoverre hij, op die ene paragraaf op pagina 9 van zijn paragraphe figurant en page 9 de ce mémoire, à simplement citer
memorie na, meent te kunnen volstaan met het louter citeren van het
arrest nr. 32/95 van het Hof. Uit de memorie blijkt niet met welke l'arrêt n° 32/95 de la Cour. Le mémoire ne fait pas apparaître à
prejudiciële vraag de thans voorliggende prejudiciële vraag analoog quelle question préjudicielle la présente question préjudicielle
zou zijn, nu in voormeld arrest op drie prejudiciële vragen wordt serait analogue, dès lors que l'arrêt précité répond à trois questions
geantwoord. préjudicielles.
Het Hof heeft zich in geen geval in voormeld arrest uitgesproken over La Cour ne s'est nullement prononcée dans l'arrêt précité sur la
de voorliggende prejudiciële vraag, zoals zij werd geherformuleerd présente question préjudicielle, telle qu'elle a été reformulée par la
door de verzoekende partij in haar memorie en memorie van antwoord. partie requérante dans ses mémoire et mémoire en réponse.
A.3.3. Uit de parlementaire voorbereiding van het voormelde artikel A.3.3. Il ressort des travaux préparatoires de l'article 21, alinéa 2,
21, tweede lid, blijkt dat het vermoeden iuris et de iure van verval précité que la présomption juris et de jure de la perte de l'intérêt
van procesbelang van de verzoekende partij, in geval van het niet of au procès de la partie requérante dans l'hypothèse de la
niet-tijdig indienen van memories niet redelijk te verantwoorden is non-introduction ou de l'introduction tardive de mémoires n'est pas
met het oog op de versnelling van de procedures en het wegwerken van raisonnablement justifiable en vue de l'accélération des procédures et
de achterstand bij de Raad van State. De maatregelen betreffen de la résorption de l'arriéré au Conseil d'Etat. Les mesures
uitsluitend de voorbereidende fase waarin het dossier wordt concernent exclusivement la phase préparatoire dans laquelle le
samengesteld en die ongeveer acht maanden vergt. De oorzaak van de dossier est composé et qui dure environ huit mois. La raison de
enorme vertraging die men vaststelt en die aan Nederlandstalige kant l'énorme retard constaté, pouvant atteindre cinquante-cinq mois du
kan oplopen tot vijfenvijftig maanden moet in de volgende stadia van côté néerlandophone, doit être recherchée dans les étapes suivantes de
de procedure worden gezocht, namelijk de behandeling van de zaak door la procédure, à savoir le traitement de l'affaire par l'auditorat et
het auditoraat en het opstellen van het uiteindelijke arrest (Gedr. la rédaction de l'arrêt définitif (Doc. parl., Sénat, 1989-1990, n°
St., Senaat, 1989-1990, nr. 984/2, p. 7; Hand., Senaat, 12 juli 1990, 984/2, p. 7; Ann., Sénat, 12 juillet 1990, pp. 2640 et 2646), ce que
pp. 2640 en 2646). Dit wordt tevens bevestigd door het confirme aussi le projet d'étude « Protection juridique et contentieux
onderzoeksproject « Rechtsbescherming en administratief contentieux ». administratif ».
Als het doel van artikel 21, tweede lid, is gelegen in het wegwerken Si l'objectif de l'article 21, alinéa 2, consiste à résorber l'arriéré
et à accélérer la procédure devant le Conseil d'Etat, il n'est
van de achterstand en het versnellen van de procedure voor de Raad van nullement raisonnable de priver de tout intérêt au procès la partie
State, is het geenszins redelijk te verantwoorden de verzoekende requérante qui n'introduit pas de mémoire parce qu'elle n'a rien à
partij, die geen memorie indient omdat zij bij gebreke van antwoord ajouter à sa requête originaire à défaut de réponse de la partie
van de verwerende partij niets toe te voegen heeft aan haar initieel défenderesse. On ne voit pas pourquoi le Conseil d'Etat, après avoir
verzoekschrift, elk procesbelang te ontzeggen. Er valt niet in te zien constaté que la partie adverse ne défend pas sa décision, ne pourrait
waarom de Raad van State, na de vaststelling dat de tegenpartij haar pas poursuivre la procédure. En l'occurrence, l'on n'obtient pas une
beslissing niet verdedigt, de procedure niet zou kunnen voortzetten. accélération, mais une élimination de la procédure. La résorption de
Men komt in casu niet tot een versnelling, maar tot een eliminatie van l'arriéré par l'élimination de certaines affaires est contraire à
de procedure. Het is in strijd met artikel 13 van de Grondwet dat l'article 13 de la Constitution.
achterstand wordt weggewerkt door eliminatie van zaken.
Er bestaan alternatieve maatregelen die exact hetzelfde resultaat Il existe des mesures de rechange dont le résultat est exactement le
bewerkstelligen. Men kan de laattijdige memories uit de debatten même. L'on peut écarter les mémoires tardifs des débats, ce qui
weren, waardoor de verzoekende partij haar belang verliest bij de signifie que la partie requérante perd son intérêt au mémoire, mais
memorie, doch niet bij de zaak als dusdanig (Hand., Senaat, 12 juli non à l'affaire en tant que telle (Ann., Sénat, 12 juillet 1990, p.
1990, p. 2646). Daarnaast is er nog artikel 93 van het besluit van 23 2646). En outre, l'article 93 de l'arrêté du 23 août 1948 portant
augustus 1948 tot regeling van de rechtspleging, dat voorziet in een règlement de procédure prévoit une procédure accélérée lorsque la
versnelde procedure, indien de vordering kennelijk ongegrond lijkt te zijn. demande semble manifestement non fondée.
A.3.4. A contrario kan worden verwezen naar de rechtspraak van het Hof A.3.4. Il peut être renvoyé a contrario à la jurisprudence de la Cour
(arrest nr. 67/95) met betrekking tot artikel 21, zesde lid, van de (arrêt n° 67/95) concernant l'article 21, alinéa 6, des lois
gecoördineerde wetten op de Raad van State. Het Hof heeft aangenomen coordonnées sur le Conseil d'Etat. La Cour a considéré que cette
dat die bepaling de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet schendt, disposition ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution en
door het vermoeden van afstand van geding wegens het niet indienen van ce qu'elle n'applique pas la présomption de désistement d'instance
een verzoek tot voortzetting niet van toepassing te maken op een pour non-introduction d'une demande de poursuite d'instance à une
verzoekende partij die van de verwerende partij geen memorie heeft partie requérante n'ayant pas reçu de mémoire de la part de la partie
ontvangen, nu die verzoekende partij ervan mocht uitgaan dat, rekening défenderesse, dès lors que cette partie requérante pouvait partir du
houdend met de afwezigheid van enig verweer van de verwerende partij, principe « qu'il n'y a pas lieu pour elle d'introduire de nouvelles
« er voor haar geen aanleiding bestaat om alsnog bijkomende pièces de procédure » compte tenu de l'absence d'une défense
procedurestukken in te dienen ». quelconque dans le chef de la partie défenderesse.
A.3.5. De prejudiciële vraag, zoals zij werd geherformuleerd door de A.3.5. Telle qu'elle a été reformulée par la partie requérante, la
verzoekende partij, betreft niet de vraag tot rechtstreekse toetsing question préjudicielle n'implique pas de contrôle direct de l'article
van artikel 21, tweede lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad 21, alinéa 2, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat au regard de
van State aan artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de Rechten van l'article 6.1 de la Convention européenne des droits de l'homme. Il
de Mens. Wat wel wordt gevraagd is die bepaling te toetsen aan de est par contre demandé de contrôler cette disposition au regard des
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, gelezen in samenhang met artikel articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec
6.1 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, wat dus l'article 6.1 de la Convention européenne des droits de l'homme, ce
slechts een indirecte toetsing betekent aan een qui signifie donc uniquement un contrôle indirect au regard d'une
internationaalrechtelijke norm. Het Hof is voor een dergelijke norme de droit international. La Cour est compétente pour exercer un
toetsing bevoegd (arresten nrs. 18/90, 25/90, 57/93 en 62/93). Tot de tel contrôle (arrêts nos 18/90, 25/90, 57/93 et 62/93). Parmi les
in artikel 11 van de Grondwet aan de Belgen gewaarborgde rechten en droits et libertés garantis aux Belges par l'article 11 de la
vrijheden behoren die welke voortvloeien uit internationale Constitution figurent les droits et libertés résultant de dispositions
verdragsbepalingen die België binden, in de interne rechtsorde des conventions internationales liant la Belgique, rendues applicables
toepasselijk zijn gemaakt door een akte van instemming en die directe dans l'ordre juridique interne par un acte d'assentiment et ayant
werking hebben (arrest nr. 26/90). effet direct (arrêt n° 26/90).
- B - - B -
Ten aanzien van het verzoek tot herformulering van de prejudiciële Quant à la demande de reformulation de la question préjudicielle
vraag B.1. De verzoekende partij voor de Raad van State vraagt in haar B.1. La partie requérante devant le Conseil d'Etat demande dans son
memorie van antwoord de prejudiciële vraag te herformuleren in de door mémoire en réponse que la question préjudicielle soit reformulée dans
haar voorgestelde zin. le sens proposé par elle.
Dat verzoek strekt er in werkelijkheid toe aan het Hof twee van de La demande vise en réalité à soumettre à la Cour deux questions
door de Raad van State gestelde prejudiciële vraag wezenlijk divergeant fondamentalement de la question préjudicielle posée par le
afwijkende vragen voor te leggen. Niet alleen wordt het Hof verzocht Conseil d'Etat. Non seulement la Cour est invitée à faire intervenir
andere dan in de prejudiciële vraag aangeduide bepalingen van de dans son examen des dispositions constitutionnelles autres que celles
Grondwet in zijn onderzoek te betrekken, bovendien wordt het Hof désignées dans la question préjudicielle, mais, en outre, il lui est
verzocht de positie van andere dan in de prejudiciële vraag beoogde demandé de comparer la situation de catégories de personnes autres que
categorieën van personen te vergelijken met andere evenmin in de celles visées dans la question préjudicielle avec la situation de
prejudiciële vraag aangeduide categorieën van personen. catégories de personnes qui ne sont pas davantage désignées dans la
question préjudicielle.
Op dat verzoek kan niet worden ingegaan. De partijen voor het Hof Il ne peut être accédé à cette demande. En effet, les parties devant
vermogen immers niet de inhoud van de gestelde vraag te wijzigen of te la Cour ne peuvent modifier ou faire modifier le contenu de la
laten wijzigen. question posée.
Ten aanzien van de prejudiciële vraag Quant à la question préjudicielle
B.2. De Raad van State verzoekt het Hof uitspraak te doen over de B.2. Le Conseil d'Etat demande à la Cour de se prononcer sur la
vraag of artikel 21, tweede lid, van de gecoördineerde wetten op de question de savoir si l'article 21, alinéa 2, des lois coordonnées sur
Raad van State, gewijzigd bij de wet van 17 oktober 1990, de artikelen le Conseil d'Etat, modifié par la loi du 17 octobre 1990, viole ou non
10 en 11 van de Grondwet, gelezen in samenhang met artikel 6.1 van het les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec
Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, al dan niet schendt in l'article 6.1 de la Convention européenne des droits de l'homme, en
zoverre de verzoekende partij wordt geacht haar belang te verliezen tant que la partie requérante est réputée perdre son intérêt
wanneer zij binnen de voorgeschreven termijn geen toelichtende memorie lorsqu'elle n'a pas introduit de mémoire ampliatif dans le délai
heeft ingediend, zelfs wanneer de verwerende partij geen memorie van prescrit, même si la partie défenderesse n'a introduit aucun mémoire
antwoord heeft ingediend. Het komt er dus op neer te weten of op die
wijze aan de verzoekende partij voor de Raad van State, enerzijds, en réponse. Il s'agit donc plus précisément de savoir si, de la sorte,
geen eerlijke behandeling van haar vordering wordt ontzegd en zij, la partie requérante devant le Conseil d'Etat est, d'une part, privée
anderzijds, wordt gediscrimineerd in vergelijking met partijen die d'un traitement équitable de sa demande et, d'autre part, discriminée
optreden voor een burgerlijk rechtscollege. par rapport aux parties qui agissent devant une juridiction civile.
B.3. Artikel 21, eerste en tweede lid, van de wetten op de Raad van B.3. L'article 21, alinéas 1er et 2, des lois sur le Conseil d'Etat,
State, gecordineerd bij koninklijk besluit van 12 januari 1973, coordonnées par arrêté royal du 12 janvier 1973, inséré par la loi du
ingevoegd bij wet van 17 oktober 1990, luidt : 17 octobre 1990, est libellé comme suit :
« De termijnen waarbinnen de partijen hun memories, het administratief « Les délais dans lesquels les parties doivent transmettre leurs
dossier of de door de afdeling administratie gevraagde stukken of mémoires, leurs dossiers administratifs ou les documents ou
inlichtingen moeten toesturen, worden bij in Ministerraad overlegd renseignements demandés par la section d'administration sont fixés par
koninklijk besluit vastgesteld. arrêté royal délibéré en Conseil des Ministres.
Wanneer de verzoekende partij de termijnen voor het toesturen van de Lorsque la partie requérante ne respecte pas les délais prévus pour
memories niet eerbiedigt, doet de afdeling, de partijen gehoord, l'envoi des mémoires, la section statue sans délai, les parties
zonder verwijl uitspraak op advies van het voor de betreffende zaak entendues, sur l'avis du membre de l'auditorat désigné en l'affaire,
aangestelde lid van het auditoraat, waarbij het ontbreken van het
vereiste belang wordt vastgesteld. » en constatant l'absence de l'intérêt requis. »
B.4. De prejudiciële vraag betreft de bestaanbaarheid van het tweede B.4. La question préjudicielle concerne la compatibilité de l'alinéa 2
lid van het geciteerde artikel met de artikelen 10 en 11 van de de l'article précité avec les articles 10 et 11 de la Constitution lus
Grondwet in samenhang gelezen met artikel 6.1 van het Europees Verdrag en combinaison avec l'article 6.1 de la Convention européenne des
voor de Rechten van de Mens. droits de l'homme.
De betwiste bepaling schrijft voor dat ingeval de verzoekende partij La disposition litigieuse prévoit que lorsque la partie requérante ne
de termijnen voor het toesturen van de memories niet in acht neemt, de respecte pas les délais prévus pour l'envoi des mémoires, la section
afdeling administratie van de Raad van State zonder verwijl op advies d'administration du Conseil d'Etat statue sans délai sur l'avis de
van het auditoraat, de partijen gehoord, uitspraak doet waarbij het ontbreken van het vereiste belang wordt vastgesteld. B.5. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling tussen bepaalde categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk is verantwoord. Dezelfde regels verzetten er zich overigens tegen dat categorieën van personen, die zich ten aanzien van de aangevochten maatregel in wezenlijk verschillende situaties bevinden, op identieke wijze worden behandeld, zonder dat daarvoor een redelijke verantwoording bestaat. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.6.1. De betwiste bepaling is bij artikel 1 van de wet van 17 oktober 1990 ingevoegd in de gecoördineerde wetten op de Raad van State. Zij l'auditorat, les parties entendues, en constatant l'absence de l'intérêt requis. B.5. Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la non-discrimination n'excluent pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. Les mêmes règles s'opposent, par ailleurs, à ce que soient traitées de manière identique, sans qu'apparaisse une justification raisonnable, des catégories de personnes se trouvant dans des situations qui, au regard de la mesure considérée, sont essentiellement différentes. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.6.1. La disposition contestée a été insérée dans les lois coordonnées sur le Conseil d'Etat par l'article 1er de la loi du 17
maakt deel uit van een reeks maatregelen waarmee de wetgever beoogde octobre 1990. Elle fait partie d'une série de mesures par lesquelles
de duur van de rechtspleging voor de afdeling administratie van de le législateur entendait réduire la durée de la procédure devant la
Raad van State te beperken en de ontstane achterstand weg te werken section d'administration du Conseil d'Etat et résorber l'arriéré
(Gedr. St., Senaat, 1989-1990, nr. 984-1, (Memorie van toelichting), juridictionnel (Doc. parl., Sénat, 1989-1990, n° 984-1, (Exposé des
p. 1, en nr. 984-2, (Verslag), p. 2, en Hand., Senaat, 12 juli 1990, motifs), p. 1, et n° 984-2, (Rapport), p. 2, et Ann., Sénat, 12
pp. 2640 en volgende). juillet 1990, pp. 2640 et s.).
Wat meer bepaald het ontwerp van het huidige artikel 21 betreft, werd S'agissant en particulier du projet de l'actuel article 21, les
in de parlementaire voorbereiding gepreciseerd dat « het [...] de travaux préparatoires précisent que « l'intention [...] est de
bedoeling [is] te verhelpen aan de al dan niet door sommige
gedingvoerende partijen gewilde langdurigheid van de procedures die remédier à la longueur voulue ou non par les parties en cause dans les
voor de Raad van State worden aangespannen. Het niet respecteren van recours introduits devant le Conseil d'Etat. Le non-respect des délais
de termijnen voor het toesturen van de memories zal van rechtswege pour l'envoi des mémoires sera assimilé, d'office, à l'absence de
worden geacht gelijk te staan met het niet meer doen blijken van het
in artikel 19 vereiste belang » (Gedr. St., Senaat, 1989-1990, nr. justification de l'intérêt requis à l'article 19 » (Doc. parl., Sénat,
984-1, p. 3). 1989-1990, n° 984-1, p. 3).
In het arrest nr. 48.624 van 13 juli 1994 kwam de Raad van State, na Dans l'arrêt n° 48.624 du 13 juillet 1994, le Conseil d'Etat, après
een analyse van de parlementaire voorbereiding en inzonderheid de une analyse des travaux préparatoires et en particulier après
vaststelling dat een amendement dat een meer soepele behandeling constatation du rejet d'un amendement prévoyant un traitement plus
voorstelde werd verworpen (Gedr. St., Senaat, 1989-1990, nr. 984-5, en souple (Doc. parl., Sénat, 1989-1990, n° 984-5, et Ann., Sénat, 12
Hand., Senaat, 12 juli 1990, pp. 2646, 2648, 2650 en 2651), tot de juillet 1990, pp. 2646, 2648, 2650 et 2651), a abouti à la conclusion
conclusie « dat de wetgever heeft gewild dat onder geen beding een que « le législateur a entendu qu'il ne soit, à aucune condition,
excuus voor het niet of het niet tijdig insturen van een memorie accepté d'excuse pour la non-transmission ou la transmission tardive
aanvaard zou worden; door de door hem opgelegde sanctie te omschrijven d'un mémoire; en définissant la sanction qu'il inflige comme '
als het ' ontbreken van het vereiste belang ' heeft hij te kennen l'absence de l'intérêt requis ', il a indiqué qu'il regardait le dépôt
gegeven dat hij het indienen van een memorie zag als een formele blijk d'un mémoire comme la manifestation formelle de la persistance de
van gebleven belangstelling. Het geven van die formele blijk van l'intérêt. Par conséquent, il se justifie de même à l'évidence que la
gebleven belangstelling is uiteraard ook dan zinvol wanneer de partie requérante marque ainsi formellement la persistance de son
verzoekende partij niets meent te moeten toevoegen aan haar intérêt lorsqu'elle estime n'avoir rien à ajouter à sa requête, par
verzoekschrift, bijvoorbeeld omdat de verwerende partij geen memorie exemple parce que la partie défenderesse n'a pas déposé de mémoire en
van antwoord en zelfs geen administratief dossier heeft ingediend ». réponse, voire de dossier administratif. »
B.6.2. Indien de verwerende partij een memorie van antwoord indient, al dan niet gepaard met neerlegging van het administratief dossier, kan de verzoekende partij daarop een memorie van wederantwoord indienen. Wanneer de verwerende partij geen memorie van antwoord indient, onverschillig of zij al dan niet het administratief dossier neerlegt, kan de verzoekende partij zich ertoe beperken een toelichtende memorie in te dienen waarin het verzoekschrift nader kan worden uiteengezet. Zoals in het sub B.6.1 vermelde arrest van de Raad van State is gesteld, is het indienen van een memorie door artikel 21, tweede lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad van State tot een verplichting gemaakt voor de verzoekende partij, indien ze wil vermijden dat de afwezigheid van het vereiste belang zou worden vastgesteld. B.6.2. Si la partie défenderesse introduit un mémoire en réponse, accompagné ou non du dossier administratif, la partie requérante peut introduire un mémoire en réplique. Si la partie défenderesse s'abstient de déposer un mémoire en réponse, la partie requérante peut, que le dossier administratif soit ou non déposé, se limiter à introduire un mémoire ampliatif dans lequel la requête peut être exposée de façon plus approfondie. Comme il est dit dans l'arrêt du Conseil d'Etat mentionné au B.6.1, l'article 21, alinéa 2, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat fait du dépôt d'un mémoire une obligation pour la partie requérante si elle veut éviter que l'absence de l'intérêt requis soit constatée.
Nu die verplichting uit de wet voortspruit, dienen de artikelen 7 en 8 Dès lors que cette obligation résulte de la loi, les articles 7 et 8
van het regentsbesluit van 23 augustus 1948 tot regeling van de de l'arrêté du Régent du 23 août 1948 déterminant la procédure devant
rechtspleging voor de afdeling administratie van de Raad van State ook la section d'administration du Conseil d'Etat doivent être lus en ce
zo te worden gelezen dat de griffier, bij gebrek aan tijdige sens que le greffier, à défaut du dépôt du dossier administratif ou
neerlegging van het administratief dossier of van een memorie van d'un mémoire en réponse dans le délai prescrit, est tenu d'en aviser
antwoord, is gehouden de verzoekende partij hiervan in kennis te la partie requérante en faisant mention, conformément à l'article
stellen, onder vermelding, conform artikel 14bis, § 2, van dat 14bis, § 2, de cet arrêté, de l'article 21, alinéa 2, des lois
besluit, van artikel 21, tweede lid, van de gecoördineerde wetten op coordonnées sur le Conseil d'Etat.
de Raad van State.
Uit de parlementaire voorbereiding van laatstvermeld artikel blijkt Il ressort du reste des travaux préparatoires de ce dernier article
overigens dat de wetgever wel degelijk de bedoeling had strenge que le législateur avait bien l'intention d'attacher des conséquences
gevolgen te verbinden aan het niet respecteren van de termijnen en dat sévères au non-respect des délais et qu'il entendait que le Conseil
hij ervan uitging dat de Raad van State, bij de kennisgevingen van de d'Etat, dans les notifications du greffier, rappelle à la partie
griffier, de verzoekende partij zou herinneren aan de wettelijke requérante les effets légaux de son absence de réponse ou de la
gevolgen van de afwezigheid of de laattijdigheid van antwoord (Gedr. St., Senaat, 1989-1990, nr. 984-1, pp. 4 en 43). tardiveté de celle-ci (Doc. parl., Sénat, 1989-1990, n° 984-1, pp. 4 et 43).
B.7.1. Hoe zwaar het gevolg van de niet-naleving van de termijnen die B.7.1. Quelque lourde que soit pour la partie requérante la
voor de indiening van de memories zijn vastgesteld, voor de conséquence du non-respect des délais fixés pour l'introduction des
verzoekende partij moge zijn - zij leidt immers tot de
onontvankelijkheid van de vordering -, een dergelijke maatregel is mémoires - il conduit en effet à l'irrecevabilité de la demande -, une
niet kennelijk onevenredig ten aanzien van de door de wetgever telle mesure n'est pas manifestement disproportionnée au regard de
nagestreefde doelstelling, namelijk het inkorten van de duur van de l'objectif poursuivi par le législateur, à savoir réduire la durée de
rechtspleging, gelet op het algemene rechtsbeginsel dat de strengheid la procédure, compte tenu du principe général de droit selon lequel la
van de wet in geval van overmacht kan worden gemilderd, een beginsel rigueur de la loi peut être tempérée en cas de force majeure, principe
waarvan werd overwogen af te wijken, maar waarvan de in het geding auquel il a été envisagé de déroger, mais auquel la loi en cause ne
zijnde wet zelf niet afwijkt. De verplichting om binnen de termijn een déroge pas elle-même. L'obligation de transmettre dans les délais un
memorie in te dienen, waarvan de inhoud zich kan beperken tot de mémoire, dont le contenu peut se limiter à la simple confirmation de
loutere bevestiging dat de verzoekende partij in haar vordering ce que la partie requérante persiste dans sa requête, est une exigence
volhardt, is een vormvoorschrift dat, ten aanzien van de voormelde de forme qui n'entraîne pas une charge disproportionnée au regard
doelstelling, geen onevenredige last teweegbrengt, zelfs als men het dudit objectif, même en prenant en considération la suggestion faite
voorstel van de verzoekende partij voor de feitenrechter volgens par la partie requérante devant le juge a quo, selon laquelle d'autres
hetwelk andere maatregelen hadden moeten genomen worden om hetzelfde mesures auraient dû être prises pour atteindre le même but.
doel te bereiken, in overweging neemt.
B.7.2. Artikel 21, tweede lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad B.7.2. L'article 21, alinéa 2, des lois coordonnées sur le Conseil
van State verplicht de verzoekende partijen ertoe de termijnen voor d'Etat oblige les parties requérantes à respecter les délais fixés
het toesturen van de memories - ongeacht of het nu gaat om een memorie pour l'introduction des mémoires - qu'il s'agisse d'un mémoire en
van wederantwoord dan wel om een toelichtende memorie - in acht te réplique ou d'un mémoire ampliatif - et à manifester ainsi la
nemen en aldus te doen blijken van hun aanhoudend belang. Ten aanzien persistance de leur intérêt. Au regard de la mesure ainsi considérée,
van de aldus beschouwde maatregel is er geen zodanig belangrijk il n'existe pas de différence à ce point importante entre les
verschil tussen de situaties van de verzoekende partijen naargelang situations des parties requérantes, selon que celles-ci disposent ou
zij al dan niet beschikken over procedurestukken van de verwerende non des pièces de procédure de la partie défenderesse, qu'il en
partij, dat dit voor de wetgever de verplichting zou meebrengen résulterait pour le législateur l'obligation de prévoir à ce propos
daarvoor in een onderscheiden behandeling te voorzien. des traitements différents.
B.8. De discriminatie die luidens de prejudiciële vraag zou kunnen B.8. La discrimination qui pourrait, selon les termes de la question
voortspruiten uit het verschil tussen de rechtspleging voor de Raad préjudicielle, résulter de la différence entre la procédure devant le
van State en die voor de burgerlijke rechtbanken steunt op een
vergelijking van procedures die niet vergelijkbaar zijn vanuit het Conseil d'Etat et celle devant les tribunaux civils est tirée d'une
oogpunt van het belang bij het beroep. Geschillen voor de burgerlijke comparaison entre des procédures qui ne sont pas comparables du point
rechtbanken hebben immers betrekking op subjectieve rechten van de de vue de l'intérêt au recours. En effet, les litiges devant les
daarbij betrokken partijen, terwijl het annulatieberoep bij de Raad juridictions civiles portent sur des droits subjectifs des parties au
van State een objectief beroep is, waarvoor de verzoekende partij litige tandis que le recours en annulation devant le Conseil d'Etat
enkel het bewijs van een eenvoudig belang moet leveren. Het est un recours objectif pour lequel la partie requérante ne doit
aangeklaagde verschil in behandeling kan niet worden gekritiseerd op justifier que d'un simple intérêt. La différence de traitement
grond van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. dénoncée ne peut être critiquée sur la base des articles 10 et 11 de
la Constitution.
B.9. De in artikel 21, tweede lid, van de gecoördineerde wetten op de B.9. Les règles de procédure inscrites à l'article 21, alinéa 2, des
Raad van State neergelegde procedureregels verhinderen geenszins dat lois coordonnées sur le Conseil d'Etat n'empêchent nullement que la
de verzoekende partij, die bij gebreke aan tijdige reactie vanwege de partie requérante qui souhaite maintenir sa demande lorsque la partie
verwerende partij haar vordering wenst te handhaven, effectief toegang défenderesse s'abstient de réagir dans les délais ait effectivement
heeft tot de administratieve rechter. Het volstaat dat zij daartoe accès au juge administratif. Il lui suffit d'introduire, dans le délai
binnen de voorgeschreven termijn een toelichtende memorie indient, prescrit, un mémoire ampliatif dans lequel elle peut se limiter à
waarin zij zich ertoe kan beperken mee te delen dat zij haar beroep handhaaft. In de gevallen waarin artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens toepasselijk is op geschillen voor de Raad van State, kunnen de in artikel 21, tweede lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad van State neergelegde procedureregels geenszins worden beschouwd als een door die bepaling verboden belemmering van de toegang tot de rechter, temeer daar de verzoekende partij door de griffier van de Raad van State uitdrukkelijk wordt gewezen op de gevolgen van het niet in acht nemen van die formaliteit. Om die redenen, het Hof, zegt voor recht : Artikel 21, tweede lid, van de gecoördineerde wetten op de Raad van communiquer qu'elle maintient son recours. Dans les cas où l'article 6.1 de la Convention européenne des droits de l'homme est applicable aux litiges portés devant le Conseil d'Etat, les règles de procédure prévues à l'article 21, alinéa 2, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat ne peuvent nullement être considérées comme une entrave à l'accès au juge prohibée par cette disposition, {2line2}d'autant que la partie requérante est explicitement avisée par le greffier du Conseil d'Etat des conséquences du non-respect de cette formalité. Par ces motifs, la Cour dit pour droit : L'article 21, alinéa 2, des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat ne
State schendt niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, gelezen in viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution lus en combinaison
samenhang met artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de Rechten van avec l'article 6.1 de la Convention européenne des droits de l'homme
de Mens, in zoverre het bepaalt dat het ontbreken van het vereiste en ce qu'il prévoit que l'absence de l'intérêt requis de la partie
belang van de verzoekende partij die geen toelichtende memorie heeft requérante qui n'a déposé aucun mémoire ampliatif est constatée, même
ingediend wordt vastgesteld, zelfs wanneer de verwerende partij geen si la partie défenderesse n'a pas introduit de mémoire en réponse.
memorie van antwoord heeft ingediend.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 6 mei 1997. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 6 mai 1997.
De griffier, Le greffier,
L. Potoms. L. Potoms.
De voorzitter, Le président,
L. De Grève. L. De Grève.
^