DIENSTEN VAN DE EERSTE MINISTER

Deelname aan het tweede Plan voor wetenschappelijke ondersteuning van een beleid gericht op duurzame ontwikkeling (PODO II) I. Inleiding De Ministerraad heeft op 12 mei 2000 de uitvoering goedgekeurd van het tweede Plan voor wetenschappelijke ondersteuning van een beleid gericht op duurzame ontwikkeling (PODO II) waarvoor de federale Staat en de gefedereerde entiteiten een samenwerkingsakkoord gesloten hebben.

Het plan vormt een geheel. Het hergroepeert twee soorten acties die samen tot doel hebben duurzame ontwikkeling (D.O.) te bevorderen door het accent te leggen op de voor D.O. belangrijke terreinen, te weten : - onderzoeksacties verdeeld over twee onderdelen : Deel I : Duurzame productie- en consumptiepatronen Dit onderdeel is gericht op de analyse van de problematiek van D.O., evaluatie en ontwikkeling van instrumenten en indicatoren, evenals op de thema's « energie », « transport » en « agro-voeding ».

Deel II : Global Change, ecosystemen en biodiversiteit Dit deel zal onderzoek toelaten inzake klimaat en atmosfeer, terrestrische ecosystemen en zoetwater, evenals mariene ecosystemen.

Het omvat bovendien studies inzake biodiversiteit met betrekking tot de bovenvernoemde ecosystemen, evenals inzake de problematieken gekoppeld aan de Biodiversiteitsconventie van de Verenigde Naties. Het onderzoek met betrekking tot Antarctica zal uitgevoerd worden in het kader van de hierbovenvermelde thema's. In antwoord op de noden van het Verdrag inzake Antarctica, zal door de DWTC evenwel een coherentie verzekerd worden inzake deze specifieke problematiek. - een geheel van ondersteunende acties : Deze beogen de integratie van wetenschappelijke gegevens en een aangepast beheer ervan te stimuleren en op actieve wijze de communicatie en informatie-uitwisseling naar de verschillende betrokken groepen te promoten.

De operationele directie en het beheer zijn toevertrouwd aan de DWTC. Deze worden bijgestaan door specifieke begeleidingscomités voor elk onderdeel van het Plan. Deze comités zijn samengesteld uit vertegenwoordigers van de betrokken federale, regionale en gemeenschapsadministraties.

II. Oproep tot voorstellen In het kader van de tenuitvoerlegging van het tweede Plan voor wetenschappelijke ondersteuning van een beleid gericht op duurzame ontwikkeling, worden meerdere oproepen tot voorstellen voorzien die elk verschillende thema's behandelen.

De huidige oproep heeft enkel betrekking op de volgende thema's : - Atmosfeer en klimaat m.i.b.v. Antarctisch onderzoek gerelateerd aan deze problematiek; - Terrestrische ecosystemen van de gematigde zones, met inbegrip van de biodiversiteit gekoppeld aan hun behoud en hun werking.

De indicatieve kalender van de verschillende oproepen waaronder de huidige oproep, is opgenomen in bijlage.

III. Tenuitvoerlegging A. Voor wie staan de oproepen open ? Alle onderdelen van het Plan staan open voor universitaire instellingen, wetenschappelijke overheidsinstellingen en onderzoekscentra zonder winstgevend doel.

Bepaalde onderdelen van het Plan staan tevens open voor andere typen van kandidaten (gespecialiseerde studiebureaus, studiediensten van administraties en openbare instellingen, . ) Deze dienen zich te richten naar de beschrijving van elk van de oproepen.

Naast de voorstellen in het kader van één enkele oproep hebben de kandidaten eveneens de mogelijkheid voorstellen in te dienen in het kader van twee of meerdere oproepen, voor zover de voorstellen aangepast zijn aan de inhoud en de criteria eigen aan elk van de oproepen.

Een voorstel wordt ingediend door meerdere ploegen gezamenlijk (twee of meer), genoemd netwerk, uitzonderlijk door een enkele ploeg.

B. Typen onderzoek 1. Strategisch onderzoek Dit type van onderzoek beoogt om : - Het wetenschappelijk potentieel in de betrokken domeinen te consolideren; - Aan groepen van onderzoekers de mogelijkheid te bieden om zich te integreren binnen de belangrijke internationale onderzoeksprogramma's; - Aan de overheden van het land de nodige wetenschappelijke ondersteuning te bieden voor de ontwikkeling en de implementatie van een nationaal of internationaal beleid gericht op duurzame ontwikkeling. Dit zal gerealiseerd worden door het toeleveren van contextuele kennis, objectieve gegevens, methodologiën/ instrumenten/modellen, aanbevelingen ter ondersteuning van het beleid en het beheer.

De duur van de strategische onderzoeksprojecten is vastgelegd op vier jaar. 2. Gerichte acties Om de overheid de mogelijkheid te bieden voldoende snel een pertinent antwoord te formuleren op (inter)nationale beleidsvragen, moet ze op korte termijn kunnen steunen op een aangepast wetenschappelijk advies. Hiertoe is er nood aan punctueel onderzoek van korte duur, gericht op precieze noden.

De onderzoeksprojecten zullen maximaal twee jaar duren. 3. Gemengde acties De gemengde acties situeren zich op de intersectie tussen de twee onderdelen van het PODO II : ze beogen de voor een duurzame ontwikkeling noodzakelijke integratie van de socio-economische en milieudimensies te stimuleren. Ze worden tenuitvoergelegd door onderzoeksprojecten die beantwoorden aan een noodzaak tot uitwerking, transpositie, tenuitvoerlegging, opvolging of integratie van sectorale beleidsvormen, zoals het beleid inzake milieu, energie, sociale zaken, industrie, landbouw, bosbouw, visserij, beheer van natuurlijke hulpbronnen, transport, toerisme, . .

Binnen het Plan wordt voorzien om, via twee oproepen, vijf gemengde acties te financieren. Een gemengde actie zal typisch worden uitgevoerd door een netwerk van meerdere interdisciplinaire onderzoeksploegen (bv. : natuurwetenschappen, sociale wetenschappen, economische wetenschappen, beheerwetenschappen). De onderzoeken zullen twee jaar duren.

Deze onderzoekstypes zijn van toepassing voor de delen I en II van het Plan en zullen niet noodzakelijkerwijze aan bod komen in elke oproep.

De kandidaten dienen zich te richten naar de beschrijving van elk van de oproepen.

C. Evaluatie De voorstellen ingediend in het kader van een oproep, zullen het voorwerp uitmaken van een externe evaluatie door buitenlandse wetenschappelijke experten, die gekwalificeerd zijn in het betreffende onderzoeksdomein.

IV. Modaliteiten voor het beantwoorden aan de huidige oproep tot voorstellen Personen die wensen te reageren op deze oproep kunnen de nodige informatie bekomen : - via het Internet : een elektronische versie van het dossier is beschikbaar op volgend adres : http ://www.belspo.be - of door zich per post of per fax te wenden tot : PODO II 1ste oproep Federale diensten voor wetenschappelijke, technische en culturele aangelegenheden Wetenschapsstraat 8 B-1000 Brussel Telefax 02/230.59.12 Aandacht : het indieningsdossier kan ook op aanvraag verkregen worden op diskette voor PC, format Word 97.

Alle voor de indieners van voorstellen nuttige informatie zit vervat in : - Document A : Algemeen informatiedossier; - Document B : Informatie- en indieningsdossier ten behoeve van de kandidaten.

Het document B is specifiek voor elke oproep.

De indieners van voorstellen dienen de richtlijnen van het Document B te volgen.

V. Afsluitingsdatum De voorstellen moeten de DWTC ten laatste op 11 september 2000 om, 18 uur, bereiken.

De indieners van voorstellen moeten erop toezien dat hun voorstellen binnen de gestelde termijnen toekomen.

Eenmaal de afsluitingsdatum verstreken, zullen de DWTC geen rekening meer kunnen houden met antwoorden op de oproep tot voorstellen.

VI. Beschrijving van de activiteiten die het voorwerp uitmaken van deze oproep.

A. Atmosfeer en klimaat A1. Atmosfeer - Kwantificeren en predictie (modellering) van veranderingen in de atmosferische samenstelling : - broeikasgassen, ozonprecursoren, aërosolen en ozon-afbrekende stoffen en -substituenten; - UV-B straling; - biogene en antropogene (o.m. van vliegtuigen) emissies; - trends; - Studie van de fysico-chemische processen en transport; - Inzicht verwerven in de samenhang (interactie) tussen de fysico-chemische processen, de samenstelling van de atmosfeer en atmosferische problemen (klimaat, ozon, aërosolen, UV-B straling, extreme meteorologische verschijnselen, zelfreinigend vermogen); - Inzicht verwerven in de interactie tussen tropo- en stratosfeer; - Inzicht verwerven in de relaties en interacties tussen het versterkte broeikaseffect (opwarming troposfeer), de verdunning van de stratosferische ozonlaag (afkoeling stratosfeer), de toename van ozon in de troposfeer, de distributie van aërosolen en de UV-B straling.

A2. Klimaat - Ontwikkelen van modellen die een beter inzicht geven in de fundamentele processen van het klimaatsysteem en de evolutie van het klimaatsysteem (in de toekomst en het verleden); - Inzicht verwerven in de rol van het oceaansysteem, met inbegrip van de Zuidelijke IJszee : processen detecteren, bestuderen, evalueren en doorgronden van de kennis in verband met de verstoring van het stromingspatroon in de oceanen en het effect ervan op het regionale klimaat; - Verdiepen van de kennis van de modules oceaan, cryosfeer, hydrosfeer, geosfeer en biosfeer en van de biogeochemische cycli, met het oog op de integratie ervan in een algemeen klimaatmodel; - Verder ontwikkelen van "nested" klimaatmodellen met het oog op projecties voor de toekomst (seizoenaal, decennium, extreme gebeurtenissen); - Consolideren van de datasets die ondermeer nodig zijn voor het valideren van klimaatmodellen zoals satellietdata, paleoklimatologische, cryosferische, geosferische en oceanologische gegevens; - Ontwikkelen van methoden en technieken voor de analyse van het klimaat, zijn variabiliteit en voorspelbaarheid.

B. Terrestrische ecosystemen B1. Kwantificering van stofstromen - Schatting van de verandering in de stromen en de stocks van koolstof in typisch Belgische ecosystemen. De ontwikkeling van geharmoniseerde kwantificatiemethodologiën op Belgisch en Europees niveau; - Studie van de interacties tussen de koolstof- en de stikstofcyclus, meer specifiek in verband met de emissies van N2O en CH4 afkomstig van landbouw- en bosgronden, de kweek van dieren, moerasgebieden; - Studie van het gecombineerde effect en van de controle van de fluxen van de bestanddelen NOX, SO2, O3, NH3, VOS, POPs, zware metalen, . op het niveau van de terrestrische ecosystemen, teneinde op een nauwkeuriger wijze de kritische niveaus en belastingen evenals inventarisatiemethodologiën te kunnen definiëren.

B2. De rol van de biodiversiteit in het functioneren van terrestrische ecosystemen - De impact begrijpen van een reductie/verandering van de biodiversiteit op de werking van ecosystemen (voedselproductie, -cycli en -flux, . ), door de gecontroleerde manipulatie van verschillende diversiteitsniveaus (intra, interspecifiek en gemeenschappen). Meer in het bijzonder de studie van de bodem; - Analyseren van de impact van klimaatveranderingen (CO2, temperatuur, extreme gebeurtenissen), verontreiniging (stikstof, ozon, . ) en biotische verstoringen (invasieve soorten . ) op de biodiversiteit, in relatie met de stabiliteit van de werking van ecosystemen. Linken van de dynamiek van populaties, de structuur van gemeenschappen en hun voedingsovereenkomsten; - Begrijpen van de behouds- (meer in het bijzonder het belang van genetische variabiliteit en de genetische reductie door fragmentatie) en herstelmechanismen van de biodiversiteit.

B3. Veranderingen in de eigenschappen van bedreigde terrestrische ecosystemen - Begrijpen (door observatie, historische reconstructies, het experimenteren en modelleren) van de ecosysteemdynamiek op landschapsschaal : interacties tussen de verschillende elementen en processen; - Identificeren van de natuurlijke en antropogene druk en extreme evenementen, analyseren van hun gecombineerde effecten en bestuderen van de reacties (gevoeligheid, kwetsbaarheid, weerstandsvermogen) van terrestrische ecosystemen.

PODO II - KALENDER VAN DE OPROEP TOT VOORSTELLEN (indicatief) Voor de raadpleging van de tabel, zie beeld