1 MAART 2012. - Besluit van de Regering tot definitieve gedeeltelijke intrekking van de rangschikking van het kasteel Knoppenburg te Raeren en de omgeving ervan

De Regering van de Duitstalige Gemeenschap, Gelet op het decreet van 23 juni 2008Relevante gevonden documenten type decreet prom. 23/06/2008 pub. 14/11/2008 numac 2008033101 bron ministerie van de duitstalige gemeenschap Decreet betreffende de bescherming van monumenten, ensembles en landschappen en betreffende de opgravingen sluiten betreffende de bescherming van monumenten, klein erfgoed, ensembles en landschappen en betreffende de opgravingen, artikel 16;

Gelet op het ministerieel besluit van het Waalse Gewest van 17 november 1989 waarbij het kasteel Knoppenburg als monument wordt gerangschikt;

Gelet op het voorstel van de Minister bevoegd voor Monumentenzorg om de rangschikking van het kasteel Knoppenburg gedeeltelijk in te trekken, ingediend op 9 december 2010;

Gelet op het gunstige advies van de Koninklijke Commissie voor de Bescherming van Monumenten en Landschappen, gegeven op 31 januari 2011;

Gelet op het gunstige advies van het gemeentecollege van Raeren, gegeven op 27 april 2011;

Gelet op het gunstige advies van het provinciecollege van Luik omtrent de gedeeltelijke intrekking van de rangschikking van de gevels en daken van de westelijke vleugel van kasteel Knoppenburg, gegeven op 20 december 2011;

Gelet op de omstandigheid dat de Regering van het Waals Gewest geen advies heeft uitgebracht, waardoor ze met toepassing van artikel 7 van het erfgoeddecreet geacht wordt met de rangschikking in te stemmen;

Gelet op het negatieve advies van Sebastian Kreusch en Ernst Mennicken, de architecten die handelen in opdracht van de eigenaar van kasteel Knoppenburg, de heer Falk-Dietrich Kübler;

Overwegende dat het kasteel Knoppenburg grote veranderingen heeft ondergaan sinds het op 17 november 1989 als monument is gerangschikt, wat sterk afbreuk doet aan zijn waarde als monument;

Overwegende dat de torens de enige gedeelten zijn die nog niet gewijzigd zijn, maar dat het de bedoeling is die ook nog te verbouwen; dat er echter nog geen schade te meden is;

Overwegende dat aan de gevels van de linkervleugel van de hoeve nog geen grote werkzaamheden zijn uitgevoerd, hoewel ook hier al, aan de linkerzijde, vensters (die uitkijken op de boerderij) verplaatst zijn;

Overwegende dat alle andere gedeelten, vooral het hoofdhuis en de rechtervleugel van de hoeve, al grondig gewijzigd zijn zodat de oorspronkelijke gebouwen bijna volledig verdwenen zijn;

Overwegende dat het hoofdhuis, op de reeds gedeeltelijk gepleisterde achtergevel na, zich niet meer in oorspronkelijke toestand bevindt : - de hoofdgevel werd afgebroken en weer opgebouwd in porotonsteen; - wat het hoofdhuis betreft, vormen de wanden in blauwe steen een puzzel van alle oude stenen die ooit voor de wanden zijn gebruikt, waarbij de cannelure aan de binnenkant van de vensteropeningen niet altijd aan de binnenkant kan worden teruggevonden en niet altijd aan elk venster doorloopt, zodat niet meer te achterhalen is waar die stenen oorspronkelijk zaten; - de kroonlijst in blauwe steen boven de huisdeur, onder de erker, werd compleet vervangen; - van de oorspronkelijke binnenhuisinrichting van het gebouw blijft niets meer over. Noch de wanden, noch de plafonds zijn nog historisch; - van de vensters is geen spoor meer te bekennen; er zijn alleen nog een paar oude deuren, maar of ze oorspronkelijk bij de burcht hoorden, valt te betwijfelen; - het dak van het hoofdgebouw is volledig weg en het nieuwe dak is niet zo gelegd dat de oorspronkelijke dakvensters of de glazen inbouw weer aangebracht kunnen worden; - ook de hoge oude schoorsteen aan de linkergevel werd enkele jaren geleden gesloopt en vervangen door een nieuwe, korte schoorsteen uit baksteen, met een eenvoudig bovenstuk in blauwe steen;

Overwegende dat de rechtervleugel van de hoeve, op de rechtergevel na, zich niet meer in oorspronkelijke toestand bevindt : - de schikking van de vensters aan de binnenplaatszijde (oorspronkelijke schikking : onder elkaar in een lijn van 3 keer 2 vensters) werd gewijzigd (nieuwe schikking : onder elkaar in een lijn van 6 keer 1 venster op gelijke afstand van elkaar); - in de achtergevel van de zijvleugel werden nieuwe openingen aangebracht; - de toegang aan de binnenplaatszijde werd gewijzigd;

Overwegende dat het kasteel Knoppenburg en het omliggende landschap (laan met kastanjebomen, park en vijver) nog altijd een vrij harmonisch geheel vormt dat uit het oogpunt van de monumentenzorg nog enige waarde heeft;

Overwegende dat de bescherming bijgevolg alleen mag worden opgeheven voor de onherstelbaar gewijzigde gedeelten, het hoofdhuis en de rechterzijvleugel, maar voor het overige gehandhaafd moet worden;

Overwegende dat het gunstige advies van het gemeentecollege van Raeren gewettigd wordt door de omstandigheid dat het alleen een voordeel kan zijn als door de gedeeltelijke intrekking van de rangschikking werkzaamheden aan kasteel Knoppenburg kunnen worden uitgevoerd;

Overwegende dat het gunstige advies van het provinciecollege van Luik omtrent een gedeeltelijke intrekking van de rangschikking van de gevels en daken van de westelijke vleugel van kasteel Knoppenburg gewettigd wordt door de omstandigheid dat het voorstel om de rangschikking als monument gedeeltelijk in te trekken op grond van de verscheidene veranderingen die het gebouw heeft ondergaan en die sterk afbreuk doen aan de waarde ervan als monument, gerechtvaardigd is;

Overwegende dat de architecten die handelen in opdracht van de eigenaar hun negatieve advies wettigen door de omstandigheid dat - kasteel Knoppenburg geen noemenswaardige veranderingen heeft ondergaan zonder dat daarvoor een geldige stedenbouwkundige vergunning was afgegeven; - de 'grote veranderingen' bijgevolg veranderingen zijn die met toestemming van de bevoegde overheid zijn uitgevoerd; - de Koninklijke Commissie van de Duitstalige Gemeenschap voor de bescherming van monumenten en landschappen ook tot de bevoegde overheidsinstanties behoort en deze kennelijk geen negatief advies over de regelmatig uitgevoerde werkzaamheden heeft uitgebracht; - het voorstel om de rangschikking als monument gedeeltelijk in te trekken het gevolg is van nalatigheden waaraan de bevoegde overheid zich de jongste 20 jaar schuldig heeft gemaakt;

Overwegende dat tegen die argumenten moet worden aangevoerd dat - die punten betrekking hebben op de afgegeven stedenbouwkundige vergunningen, maar dat monumentenzorg en ruimtelijke ordening twee verschillende bevoegdheden met onderscheiden regelingen zijn die onder verschillende overheidsinstanties ressorteren; - monumentenzorg in het Duitse taalgebied tot 31 december 2008 geregeld werd door het CWATUP, zoals gewijzigd op 31 december 1993, en de Duitstalige Gemeenschap en het Waals Gewest geen samenwerkingsakkoord hebben kunnen bereiken om de periode tussen 31 december 2008 en de inwerkingtreding van het nieuwe erfgoeddecreet te overbruggen; - het nieuwe erfgoeddecreet in werking getreden is op 1 januari 2009; dat dit decreet, los van regelingen inzake ruimtelijke, bepaalt dat een erfgoedvergunning moet worden aangevraagd voor veranderingswerken aan gerangschikte gebouwen; - de Koninklijke Commissie van de Duitse Gemeenschap voor de bescherming van monumenten en landschappen - zowel op grond van het CWATUP zoals het is gewijzigd op 31 december 1993 als op grond van het huidige erfgoeddecreet - een louter adviserend orgaan is en ondanks haar negatieve advies een stedenbouwkundige vergunning resp. erfgoedvergunning kan worden afgegeven;

Overwegende dat de architecten die handelen in opdracht van de eigenaar hun negatieve advies wettigen door de omstandigheid dat er geen aandacht is besteed aan de belangrijke aspecten van de monumentenzorg, zoals het historische belang van het monument en het feit dat het gebouw en het omringende landschap een geheel vormen;

Overwegende dat tegen dat argument moet worden aangevoerd dat - bij gedeeltelijke intrekking van de rangschikking, de elementen van het gebouw die het waard zijn om te worden beschermd, nog altijd als monument worden beschermd en de elementen van het cultuurlandschap, zoals de kastanjelaan en het park, nog altijd als landschap worden beschermd; - elk beschermd goed over een beschermingsgebied beschikt dat ervoor moet zorgen dat bouwactiviteiten in de omgeving geen afbreuk kunnen doen aan het beschermde goed; - het oorspronkelijke karakter en het behoud van de historische elementen fundamenteel zijn om te wettigen waarom een goed het waard is om te worden beschermd en dat een rangschikking niet langer gerechtvaardigd is wanneer de oorspronkelijke elementen onherstelbaar gewijzigd werden;

Overwegende dat de architecten die handelen in opdracht van de eigenaar hun negatieve advies wettigen door de omstandigheid dat - de huidige eigenaar bereid is het gebouw te herstellen en aldus de basis voor het voortbestaan van het gebouw legt; - de Koninklijke Commissie van de Duitstalige Gemeenschap voor de bescherming van monumenten en landschappen ook in haar advies van 20 december 2010 erop gewezen heeft dat het een verkeerd signaal zou zijn historische gebouwen die langere tijd verwaarloosd werden, niet langer te beschermen; - het hoofdhuis van kasteel Knoppenburg in het najaar 2010, met inachtneming van de voorwaarden vervat in de geldende stedenbouwkundige vergunning, hersteld werd; - de gedeeltelijke intrekking van de rangschikking een extra financiële hindernis voor de eigenaar zou vormen;

Overwegende dat tegen die argumenten moet worden aangevoerd dat - tot hier toe niet de indruk is ontstaan dat de huidige eigenaar de bouwsubstantie heeft behouden; - de werkzaamheden die aan het herenhuis werden uitgevoerd, geen restauratie, maar een wederopbouw inhouden; - de Koninklijke Commissie van de Duitstalige Gemeenschap voor de bescherming van monumenten en landschappen op 20 december 2010 een negatief advies over de volledige intrekking van de rangschikking heeft gegeven, maar dat aan dit advies gevolg is gegeven door de volledige intrekking te vervangen door een gedeeltelijke intrekking; - de Koninklijke Commissie van de Duitstalige Gemeenschap voor de bescherming van monumenten en landschappen op 31 januari 2011 dan ook een positief advies over het voorstel tot gedeeltelijke intrekking van de rangschikking heeft afgegeven; - de werkzaamheden aan het hoofdhuis afwijken van de stedenbouwkundige vergunning; - subsidie voor het herstellen van monumenten niet gerechtvaardigd is wanneer het niet gaat om het behouden van de bouwsubstantie;

Overwegende dat de architecten die handelen in opdracht van de eigenaar hun negatieve advies wettigen door de omstandigheid dat - ook het adviesorgaan - de Koninklijke Commissie van de Duitstalige Gemeenschap voor de bescherming van monumenten en landschappen die op 20 december 2010 een eenduidig negatief advies heeft gegeven - van oordeel is dat kasteel Knoppenburg zijn waarde als monument niet onherroepelijk heeft verloren; - het voorstel tot gedeeltelijke intrekking van de rangschikking een glansloos en droevig eindpunt van de bouwgeschiedenis van kasteel Knoppenburg zou zijn, na alles wat in de jongste 20 jaar is geschied; - het behoud van de rangschikking daarentegen een nieuw begin zou kunnen betekenen dat als voorbeeld kan dienen;

Overwegende dat tegen die argumenten moet worden aangevoerd dat - het negatieve advies van de Koninklijke Commissie van de Duitstalige Gemeenschap voor de bescherming van monumenten en landschappen van 20 december 2011 betrekking had op de volledige intrekking van de rangschikking, maar dat die commissie op 31 januari 2011 met de gedeeltelijke intrekking heeft ingestemd op de grond dat de oorspronkelijke bouwsubstantie van de gedeelten die niet langer zouden worden beschermd, niet meer voorhanden was; - monumentenzorg tot doel heeft historische bouwsubstantie te behouden en het dus een logische toepassing van de monumentenzorg is een rangschikking op te heffen als die historische bouwsubstantie onherstelbaar verloren gegaan is, te meer daar de historische bouwsubstantie die wel nog aanwezig is, verder beschermd wordt;

Op de voordracht van de Minister bevoegd voor Monumentenzorg, Besluit :

Artikel 1.In het enige artikel, tweede lid, van het ministerieel besluit van het Waalse Gewest van 17 november 1989 waarbij kasteel Knoppenburg als monument is gerangschikt, worden de woorden "des ailes est et ouest à l'exception de l'annexe basse à l'ouest) ainsi que les façades et toitures du corps de logis (à l'exception des annexes basses des deux côtés)"; vervangen door de woorden "van de oostvleugel";.

Art. 2.De Minister bevoegd voor Monumentenzorg is belast met de uitvoering van dit besluit.

Eupen, 1 maart 2012.

Voor de Regering van de Duitstalige Gemeenschap, De Minister-President, Minister van Lokale Besturen, K.-H. LAMBERTZ De Minister van Cultuur, Media en Toerisme, Mevr. I. WEYKMANS