Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Décret du 09/07/2010
← Retour vers "Décret relatif à la lutte contre certaines formes de discrimination et à la mise en oeuvre du principe de l'égalité de traitement "
Décret relatif à la lutte contre certaines formes de discrimination et à la mise en oeuvre du principe de l'égalité de traitement Decreet ter bestrijding van bepaalde vormen van discriminatie en de toepassing van het beginsel van gelijke behandeling
COMMISSION COMMUNAUTAIRE FRANÇAISE DE LA REGION DE BRUXELLES-CAPITALE FRANSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST
9 JUILLET 2010. - Décret relatif à la lutte contre certaines formes de 9 JULI 2010. - Decreet ter bestrijding van bepaalde vormen van
discrimination et à la mise en oeuvre du principe de l'égalité de discriminatie en de toepassing van het beginsel van gelijke
traitement (1) behandeling (1)
L'Assemblée de la Commission communautaire française a adopté : De vergadering van de Franse Gemeenschapscommissie heeft aangenomen :
CHAPITRE Ier. - Dispositions générales HOOFDSTUK I. - Algemeneepalingen

Article 1er.Le présent décret règle, en application de l'article 138

Artikel 1.Dit decreet regelt krachtens artikel 138 van de Grondwet

de la Constitution, une matière visée aux articles 127 et 128 de een aangelegenheid als bedoeld in de artikelen 127 en 128 van de
celle-ci. Grondwet.

Art. 2.Le présent décret transpose, dans le cadre des compétences de

Art. 2.Dit decreet zet, in het kader van de bevoegdheden van de

la Commission communautaire française, les directives européennes suivantes : Franse Gemeenschapscommissie, de volgende Europese richtlijnen om :
1° la Directive 2000/43/CE du Conseil du 29 juin 2000 relative à la 1° Richtlijn 2000/43/EG van de Raad van 29 juni 2000 houdende
mise en oeuvre du principe de l'égalité de traitement entre les toepassing van het beginsel van gelijke behandeling van personen
personnes, sans distinction de race ou d'origine ethnique; ongeacht ras of etnische afstamming;
2° la Directive 2000/78/CE du Conseil du 27 novembre 2000 portant 2° Richtlijn 2000/78/EG van de Raad van 27 novembre 2000 tot
création d'un cadre général en faveur de l'égalité de traitement en instelling van een algemeeen kader voor gelijke behandeling in arbeid
matière d'emploi et de travail; en beroep;
3° la Directive 2004/113/CE du Conseil du 13 décembre 2004 mettant en 3° Richtlijn 2004/113/EG van de Raad van 13 december 2004 houdende
oeuvre le principe de l'égalité de traitement entre hommes et femmes toepassing van het beginsel van gelijke behandeling van mannen en
dans l'accès aux biens et aux services et la fourniture de biens et vrouwen bij de toegang tot en het aanbod van goederen en diensten;
services; 4° la Directive 2006/54/CE du Parlement européen et du Conseil du 5 4° Richtlijn 2006/54/EG van het Europees Parlement en de Raad van 5
juillet 2006 relative à la mise en oeuvre du principe de l'égalité des juli 2006 betreffende de toepassing van het beginsel van gelijke
chances et de l'égalité de traitement entre hommes et femmes en kansen en gelijke behandeling van mannen en vrouwen in arbeid en
beroep (herschikking).
matière d'emploi et de travail (refonte). De referenties die er in de van kracht zijnde wettelijke en
Les références faites, dans les dispositions législatives, bestuursrechtelijke bepalingen worden gemaakt naar de Europese
réglementaires et administratives en vigueur, aux Directives richtlijnen 75/117/EEG, 76/207/EEG, 86/378/EEG en 97/80/EG dienen,
européennes 75/117/CEE, 76/207/CEE, 86/378/CEE et 97/80/CE voor wat de Franse Gemeenschapscommissie betreft, opgevat te worden
s'entendent, pour ce qui concerne la Commission communautaire als referenties naar de voornoemde Richtlijn 2006/54/EG.
française, comme des références faites à la Directive 2006/54/CE précitée.
CHAPITRE II. - Objectif et champ d'application HOOFDSTUK II. - Doel en toepassingsgebied

Art. 3.Le présent décret a pour objectif la création d'un cadre

Art. 3.Dit decreet heeft tot doel een algemeen en geharmoniseerd

général et harmonisé pour la lutte contre certaines formes de kader te creëren ter bestrijding van bepaalde vormen van discriminatie
discrimination et pour la promotion de l'égalité de traitement dans en de bevordering van gelijke behandeling op de tot de bevoegdheden
les domaines de compétence de la Commission communautaire française. van de Franse Gemeenschapscommissie behorende gebieden.

Art. 4.§ 1er. Sans préjudice du champ d'application du décret du

Art. 4.§ 1. Onverminderd het toepassingsgebied van het decreet van

Collège de la Commission communautaire française du 22 mars 2007 het College van de Franse Gemeenschapscommissie van 22 maart 2007
relatif à l'égalité de traitement entre les personnes dans la betreffende de gelijkheid van behandeling van personen in de
formation professionnelle, et dans le respect des compétences de la beroepsopleiding en met eerbiediging van de bevoegdheden van de Franse
Commission communautaire française, le présent décret s'applique à Gemeenschapscommissie, is dit decreet zowel in de overheidssector als
toutes les personnes, tant pour le secteur public que pour le secteur in de particuliere sector, met inbegrip van de overheidsinstellingen,
privé, y compris les organismes publics, dans les matières suivantes : op alle personen van toepassing op de volgende gebieden :
1° le transport scolaire et la gestion des bâtiments scolaires; 1° het schoolvervoer en het beheer van de schoolgebouwen;
2° les infrastructures communales, provinciales, intercommunales et 2° de gemeentelijke, provinciale, intercommunale en
privées, concernant l'éducation physique, les sports et la vie en privé-infrastructuren, wat lichamelijke opvoeding, sport en
plein air; openluchtleven betreft;
3° le tourisme; 3° het toerisme;
4° la promotion sociale; 4° de sociale promotie;
5° la politique de santé; 5° het gezondheidsbeleid;
6° l'aide aux personnes; 6° de bijstand aan personen;
7° l'accès aux biens et services, et la fourniture des biens et 7° de toegang tot goederen en diensten en het verstrekken van goederen
services qui sont à la disposition du public indépendamment de la en diensten die ter beschikking van het publiek staan los van de
personne concernée et qui sont offerts en dehors de la sphère privée betrokken persoon en die aangeboden worden buiten de private en
et familiale, ainsi qu'aux transactions qui se déroulent dans ce familiale sfeer om, evenals de verrichtingen uitgevoerd in dat
cadre; verband;
8° l'accès, la participation et tout autre exercice d'une activité 8° de toegang tot, de deelname aan en iedere andere uitoefening van
économique, sociale, culturelle ou politique accessible au public. een economische, sociale, culturele of politieke activiteit die voor
het publiek toegankelijk is.
§ 2. Le présent décret s'applique également aux relations de travail § 2. Dit decreet is eveneens van toepassing op de arbeidsbetrekkingen
qui se nouent au sein des institutions publiques de la Commission in openbare instellingen van de Franse Gemeenschapscommissie, zoals
communautaire française, telles que définies à l'article 5, 16°. gedefineerd in artikel 5, 16°.
CHAPITRE III. - Définitions HOOFDSTUK III. - Definities

Art. 5.Pour l'application du présent décret, on entend par :

Art. 5.Voor de toepasing van dit decreet, wordt verstaan onder :

1° « égalité de traitement » : l'absence de toute forme de 1° « gelijke behandeling » : afwezigheid van elke vorm van
discrimination directe ou indirecte; rechtstreekse of onrechtstreekse discriminatie;
2° « discrimination directe » : toute distinction fondée sur l'âge, 2° « rechtstreekse discriminatie » : elk onderscheid op grond van
l'orientation sexuelle, l'état civil, la naissance, la fortune, les leeftijd, seksuele geaardheid, burgerlijke staat, geboorte, vermogen,
convictions religieuses, philosophiques, politiques ou syndicales, la geloof, levensbeschouwing, politieke of syndicale overtuiging, taal,
langue, l'état de santé actuel ou futur, un handicap, une huidige of toekomstige gezondheidstoestand, een handicap, een fysieke
caractéristique physique ou génétique, le sexe, la grossesse, of genetische eigenschap, geslacht, zwangerschap, bevalling,
l'accouchement, la maternité, le changement de sexe, la nationalité, moederschap, geslachtsverandering, nationaliteit, een zogenaamd ras,
une prétendue race, la couleur de peau, l'ascendance, l'origine
nationale, ethnique ou sociale par laquelle une personne est traitée huidskleur, afkomst, nationale of etnische afstamming of sociale
de manière moins favorable qu'une autre ne l'est, ne l'a été ou ne le afkomst, waardoor een persoon ongunstiger wordt behandeld dan een
serait dans une situation comparable; ander in een vergelijkbare situatie wordt, is of zou worden behandeld;
3° « discrimination indirecte » : toute disposition, tout critère ou toute pratique, apparemment neutre, susceptible d'entraîner un désavantage particulier pour des personnes en raison de l'âge, de l'orientation sexuelle, de l'état civil, de la naissance, de la fortune, des convictions religieuses, philosophiques ou politiques, de la langue, de la nationalité, d'une prétendue race, d'une couleur de peau, d'une ascendance ou d'une origine nationale, ethnique ou sociale, du sexe ou d'un certain état de santé actuel ou futur, d'un handicap, d'une caractéristique physique ou génétique, d'un changement de sexe, d'une grossesse, d'un accouchement ou d'une maternité, par rapport à d'autres personnes; 4° « injonction de discriminer » : tout comportement qui consiste à enjoindre à quiconque de pratiquer une discrimination, sur la base d'un des motifs visés au 2°, à l'encontre d'une personne, d'un groupe, 3° « onrechtsreekse discriminatie » : elke bepaling, maatstaf of handelswijze die ogenschijnlijk neutraal is, maar personen omwille van een bepaalde leeftijd, seksuele geaardheid, burgerlijke staat, geboorte, vermogen, geloof, levensbeschouwing, politieke overtuiging, taal, nationaliteit, een zogenaamd ras, huidskleur, afkomst, nationale of etnische afstamming of sociale afkomst, geslacht, of omwille van de huidige of toekomstige gezondheidstoestand, een handicap, een fysieke of genetische eigenschap, geslachtsverandering, of zwangerschap, bevalling of moederschap, in vergelijking met andere personen bijzonder kan benadelen; 4° « opdracht tot discrimineren » : elke handelswijze die erin bestaat wie ook opdracht te geven een persoon, een gemeenschap of een van hun
d'une communauté ou de l'un de ses membres; leden te discrimineren op grond van de onder 2° genoemde gronden;
5° « harcèlement » : comportement indésirable se produisant en dehors 5° « intimidatie » : ongewenst gedrag dat zich voordoet buiten de
des relations de travail, qui est lié à l'un des motifs visés au 2°, arbeidsbetrekkingen, verband houdt met een van de onder 2° bedoelde
et qui a pour objet ou effet de porter atteinte à la dignité d'une gronden en tot doel of gevolg heeft dat de waardigheid van een persoon
personne et de créer un environnement intimidant, hostile, dégradant, wordt aangetast en een bedreigende, vijandige, beledigende,
humiliant ou offensant; vernederende of kwetsende omgeving wordt gecreëerd;
6° « harcèlement sexuel » : comportement indésirable à connotation sexuelle, se produisant en dehors des relations de travail et s'exprimant physiquement, verbalement ou non verbalement, qui a pour objet ou effet de porter atteinte à la dignité d'une personne, en particulier lorsqu'un environnement intimidant, hostile, dégradant, humiliant ou offensant est créé; 7° « action positive » : le maintien ou l'adoption de mesures spécifiques destinées à prévenir ou compenser les désavantages liés aux motifs visés au 2°, en vue de garantir la pleine égalité dans la pratique; 6° « seksuele intimidatie » : ongewenst verbaal, non-verbaal of fysiek gedrag met een seksuele connotatie, dat zich voordoet buiten de arbeidsbetrekkingen, en met als doel of gevolg dat de waardigheid van een persoon wordt aangetast, in het bijzonder wanneer een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende omgeving wordt gecreëerd; 7° « positieve actie » : het handhaven of aannemen van specifieke maatregelen om de nadelen die verband houden met de in 2° genoemde gronden te voorkomen of te compenseren, met het oog op het waarborgen van een volledige gelijkheid in de praktijk;
8° « aménagements raisonnables » : les mesures appropriées prises en 8° « redelijke aanpassingen » : passende maatregelen die in een
fonction des besoins dans une situation concrète pour permettre à une concrete situatie en naargelang de behoefte worden getroffen om een
personne handicapée l'accès, la participation et la progression dans persoon met een handicap in staat te stellen tot tewerkstelling of
un emploi ou toute autre activité entrant dans le champ d'application elke andere activiteit, die binnen het toepassingsgebied valt van dit
du présent décret, sauf si ces mesures imposent à l'égard de la decreet, toegang te hebben, er deel aan te nemen en erin vooruit te
personne qui doit les adopter une charge disproportionnée. Cette komen, tenzij deze maatregelen een onevenredige belasting vormen voor
charge n'est pas disproportionnée lorsqu'elle est compensée de façon de persoon die ze moet aannemen. Wanneer die belasting in voldoende
suffisante par des mesures existant dans le cadre de la politique mate wordt gecompenseerd door bestaande maatregelen in het kader van
het gevoerde overheidsbeleid inzake personen met een handicap, mag zij
menée concernant les personnes handicapées; niet als onevenredig worden beschouwd;
9° « relations de travail » : 9° « arbeidsbetrekkingen » :
a) les conditions d'accès, de désignation et de promotion aux emplois a) de voorwaarden voor toegang, aanstelling en bevordering tot
de la fonction publique des institutions publiques de la Commission betrekkingen binnen het openbaar ambt van de openbare instellingen van
communautaire française, indépendamment du régime statutaire ou de Franse Gemeenschapscommissie, ongeacht de statutaire of
contractuel de l'engagement, y compris les critères et les procédures contractuele regeling van de aanwerving, met inbegrip van de
de sélection, les conditions et les épreuves de recrutement et selectieprocedures, de voorwaarden en proeven inzake rekrutering en
d'avancement, quelle que soit la branche d'activité et ce, à tous les bevordering, voor alle activiteitstakken en voor alle niveaus van de
niveaux de la hiérarchie professionnelle; beroepshiërarchie;
b) l'accès, par les titulaires d'emplois de la fonction publique, des b) de toegang, door titularissen van het openbaar ambt van de openbare
institutions publiques de la Commission communautaire française, instellingen van de Franse Gemeenschapscommissie, ongeacht de
indépendamment du régime statutaire ou contractuel de l'engagement, à statutaire of contractuele regeling van de aanwerving, tot alle vormen
tous les types et à tous les niveaux d'orientation professionnelle, de en alle niveaus van beroepskeuzevoorlichting, beroepsopleiding,
formation professionnelle, de perfectionnement et de formation de voortgezette beroepsopleiding en omscholing, met inbegrip van
reconversion, y compris l'acquisition d'une expérience pratique; praktijkervaring;
c) les conditions d'emploi et de travail au sein de la fonction c) de werkgelenheids- en arbeidsvoorwaarden binnen het openbaar ambt
publique des institutions publiques de la Commission communautaire van de openbare instellingen van de Franse Gemeenschapscommissie,
française, indépendamment du régime statutaire ou contractuel de ongeacht de statutaire of contractuele regeling van de aanwerving, met
l'engagement, en ce compris les conditions de licenciement et de inbegrip van de ontslag- en beloningsvoorwaarden;
rémunération; d) l'affiliation et l'engagement, par les personnes décrites au point d) het lidmaatschap van of de betrokkenheid bij een werkgevers- of
b), dans une organisation de travailleurs ou d'employeurs, ou toute werknemersorganisatie of enige organisatie waarvan de leden een
organisation dont les membres exercent une profession donnée, y bepaald beroep uitoefenen door de in punt b) genoemde personen, met
compris les avantages procurés par ce type d'organisations; inbegrip van de voordelen die deze organisaties bieden;
10° « rémunération » : le salaire ou le traitement ordinaire de base 10° « loon » : het gewone basis- of minimumloon of wedde en alle
ou minimal et tout autre avantage, payé directement ou indirectement, andere voordelen die rechtstreeks of onrechtstreeks, in speciën of in
en espèces ou en nature, en raison de l'emploi au sein de la fonction natura, worden uitbetaald wegens de dienstbetrekking binnen het
publique des institutions publiques de la Commission communautaire openbaar ambt van de openbare instellingen van de Franse
française, indépendamment du régime contractuel ou statutaire de Gemeenschapscommissie, ongeacht de statutaire of contractuele regeling
l'engagement; van de aanwerving;
11° « la gestion des bâtiments scolaires » : la compétence visée à 11° « het beheer van de schoolgebouwen » : de bevoegdheid bedoeld in
l'article 2 du décret relatif au transfert de l'exercice de certaines artikel 2 van het decreet van 5 juli 1993 betreffende de overdracht
compétences de la Communauté française à la Région wallonne et à la van de uitoefening van bepaalde bevoegdheden van de Franse Gemeenschap
Commission communautaire française du 5 juillet 1993; naar het Waalse Gewest en de Franse Gemeenschapscommissie;
12° « le transport scolaire » : la compétence visée à l'article 3, 5° 12° « het schoolvervoer » : de bevoedgheid bedoeld in artikel 3, 5°,
du décret relatif au transfert de l'exercice de certaines compétences van het decreet van 19 juli 1993 betreffende de overdracht van de
de la Communauté française à la Région wallonne et à la Commission uitoefening van bepaalde bevoegdheden van de Franse Gemeenschap naar
communautaire française du 19 juillet 1993; het Waalse Gewest en de Franse Gemeenschapscommissie;
13° « la politique de santé » : la compétence visée à l'article 3, 6° 13° « het gezondheidsbeleid » : de bevoedgheid bedoeld in artikel 3,
du décret relatif au transfert de l'exercice de certaines compétences 6°, van het decreet van 19 juli 1993 betreffende de overdracht van de
de la Communauté française à la Région wallonne et à la Commission uitoefening van bepaalde bevoegdheden van de Franse Gemeenschap naar
communautaire française du 19 juillet 1993;
14° « l'aide aux personnes » : la compétence visée de l'aide aux het Waalse Gewest en de Franse Gemeenschapscommissie;
personnes au sens du décret de transfert de compétences de la 14° « de bijstand aan personen » : de bedoelde bevoegdheid van de
Communauté française à la Région wallonne et à la Commission
communautaire française du 19 juillet 1993 à savoir, notamment, dans bijstand aan personen in de zin van het decreet van 19 juli 1993
les domaines de la politique familiale, la politique d'aide sociale, betreffende de overdracht van bevoegdheden van de Franse Gemeenschap
la politique d'accueil et d'intégration des immigrés, la politique des naar het Waalse Gewest en de Franse Gemeenschapscommissie, te weten en
met name op het gebied van het gezinsbeleid, het beleid inzake
handicapés, la politique du troisième âge, l'aide aux justiciables non maatschappelijk welzijn, het beleid inzake onthaal en integratie van
inwijkelingen, het gehandicaptenbeleid, het bejaardenbeleid en de
incarcérés; bijstand aan niet opgesloten justitiabelen;
15° « biens » : les biens et marchandises au sens des dispositions du 15° « goederen » : goederen en waren in de zin van de bepalingen van
Traité instituant la Communauté européenne relatives à la libre het Vedrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap betreffende het
circulation des biens et des marchandises; vrije verkeer van goederen en waren;
16° « services » : les services au sens de l'article 57 du Traité 16° « diensten » : diensten in de zin van artikel 57 van het Verdrag
instituant la Communauté européenne; tot oprichting van de Europese Gemeenschap;
17° « groupements d'intérêt » : organisations, associations et 17° « belangenverenigingen » : organisaties, verenigingen en
groupements visés à l'article 28; groeperingen die bedoeld zijn in artikel 28;
18° « dispositions » : les actes et règlements administratifs, les 18° « bepalingen » : de bestuursrechtelijke bepalingen en reglementen,
clauses figurant dans des conventions individuelles ou collectives et de clausules opgenomen in individuele of collectieve overeenkomsten en
dans des règlements collectifs, ainsi que les clauses figurant dans collectieve reglementen, evenals de bepalingen opgenomen in eenzijdig
des documents établis de manière unilatérale; uitgevaardigde documenten;
19° « institutions publiques de la Commission communautaire française » : 19° « openbare instellingen van de Franse Gemeenschapscommissie » :
- les services du Collège de la Commission communautaire française; - de diensten van het College van de Franse Gemeenschapscommissie;
- les organismes d'intérêt public de la Commission communautaire - de instellingen van openbaar nut van de Franse Gemeenschapscommissie
française appartenant à la catégorie A et à la catégorie B, die behoren tot categorie 1 en categorie, overeenkomstig de wet van 16
conformément à la loi du 16 mars 1954 relative au contrôle de certains maart 1954 betreffende de controle op sommige instellingen van
organismes d'intérêt public, et leurs filiales opérationnelles; openbaar nut, en hun operationele filialen;
- les institutions de droit public ou d'intérêt public créées par la - de door de Franse Gemeenschapscommissie opgerichte
Commission communautaire française; publiekrechterlijke intellingen of instellingen van openbaar nut;
- les associations sans but lucratif créées à l'initiative du Collège; - de op het initiatief van het College opgerichte verenigingen zonder winstoogmerk.
20° « le Collège » : le Collège de la Commission communautaire française. 20° « het College » : het College van de Franse Gemeenschapscommissie.
CHAPITRE IV. - Promotion de la diversité dans les institutions HOOFDSTUK IV. - Bevordering van de diversiteit binnen de openbare
publiques de la Commission communautaire française instellingen van de Franse Gemeenschapscommissie

Art. 6.§ 1er. Chaque institution de la Commission communautaire

Art. 6.§ 1. B Elke instelling van de Franse Gemeenschapscommissie

française est tenue d'élaborer un plan d'action diversité. Le Collège moet een actieplan diversiteit opstellen. Het College bepaalt de
détermine le contenu général du plan d'action diversité et prévoit que algemene inhoud van het actieplan diversiteit en voorziet in de
ce contenu peut être adapté, en fonction notamment de la dimension et aanpassing van deze inhoud in functie van de omvang en de uitgevoerde
de l'activité exercée par les institutions concernées. activiteiten door de betrokken instellingen.
§ 2. Afin d'assurer l'élaboration, la mise en oeuvre et le suivi de ce § 2. Met het oog op het verzekeren van de opstelling, de uitvoering en
plan d'action, chaque institution publique de la Commission de opvolging van dit actieplan, moet elke openbare instelling van de
communautaire française est tenue de : Franse Gemeenschapscommissie :
1° désigner un membre du personnel chargé du plan d'action diversité; 1° een personeelslid aanstellen dat belast wordt met het actieplan diversiteit;
2° créer une commission d'accompagnement. 2° een begeleidingscommissie oprichten.
§ 3. Le Collège crée un comité de coordination en matière de § 3. Het College voorziet in de oprichting van een coördinatiecomité
diversité, en vue de coordonner les actions entre les institutions inzake diversiteit om de acties tussen de openbare instellingen van de
publiques de la Commission communautaire française. Franse Gemeenschapscommissie te coördineren.
§ 4. Le Collège définit la composition, l'organisation et le fonctionnement : § 4. Het College definieert de samenstelling, organisatie en werking :
1° de la commission d'accompagnement visée au § 2, 2°; 1° van de in § 2, 2°, bedoelde begeleidingscommissie;
2° du comité de coordination visé au § 3. 2° van het in § 3 bedoelde coördinatiecomité;
§ 5. Le Collège définit le profil de fonction du membre du personnel § 5. Het College definieert het functieprofiel van het in § 2, 1°,
visé au § 2, 1°. bedoelde personeelslid;

Art. 7.Chaque institution de la Commission communautaire française

Art. 7.Elke instelling van de Franse Gemeenschapscommissie maakt haar

transmet systématiquement ses offres d'emploi à l'Office régional vacatures systematisch over aan derusselse Gewestelijke Dienst voor
bruxellois de l'Emploi. Arbeidsbemiddeling.
CHAPITRE V. - Lutte contre la discrimination HOOFDSTUK V. - Bestrijding van discriminatie
Section Ire. - Interdiction des discriminations Afdeling I. - Discriminatieverbod

Art. 8.L'égalité de traitement est garantie dans les matières visées

Art. 8.De gelijkheid van behandeling wordt gewaarborgd op de in

à l'article 4, qui relèvent de la compétence de la Commission artikel 4 bedoelde gebieden, die onder de bevoegdheid van de Franse
communautaire française. Gemeenschapscommissie vallen.

Art. 9.§ 1er. Dans les domaines qui relèvent du champ d'application

Art. 9.§ 1. Voor de gebieden die vallen onder het toepassingsgebied

du présent décret, toute discrimination fondée sur un des motifs visés van dit decreet, is elke discriminatie op basis van de in artikel 5,
à l'article 5, 2° est interdite. 2°, bedoelde gronden verboden.
§ 2. Au sens du présent chapitre, la discrimination s'entend de : § 2. In de zin van dit hoofdstuk, wordt er onder discriminatie het
volgende verstaan :
- la discrimination directe, - rechtstreekse discriminatie,
- la discrimination indirecte, - onrechtstreekse discriminatie,
- l'injonction de discriminer, - opdracht tot discrimineren,
- le harcèlement, - intimidatie,
- le harcèlement sexuel, - seksuele intimidatie,
- le refus de mettre en place des aménagements raisonnables en faveur - het weigeren om redelijke aanpassingen te doen ten voordele van een
d'une personne handicapée. gehandicapt persoon.
Section II. - Justifications des différences de traitement Afdeling II. - Rechtvaardiging van verschillen in behandeling

Art. 10.Les différences de traitement fondées sur une caractéristique

Art. 10.Verschilen in behandeling die berusten op een kenmerk in

liée à l'un des motifs visés à l'article 5, 2°, à l'exception du sexe, verband één van de in artikel 5, 2°, genoemde gronden, met
ne constituent pas une discrimination directe ou indirecte lorsque, en uitzondering van het geslacht, vormen geen rechtstreekse of
raison de la nature de l'activité professionnelle spécifique concernée onrechtsreekse discriminatie, indien een dergelijk kenmerk, vanwege de
ou du contexte dans lequel ces activités professionnelles spécifiques aard van de beroepsactiviteit of de context waarin deze wordt
sont exécutées, la caractéristique en cause constitue une exigence uitgevoerd, een wezenlijke en bepalende beroepsvereiste vormt, voor
professionnelle essentielle, véritable et déterminante, pour autant que l'objectif soit légitime et que l'exigence soit proportionnée. Les différences de traitement fondées sur le sexe, dans la mesure où elles ne portent que sur l'accès à l'emploi y compris la formation qui y donne accès, ne constituent pas une discrimination directe ou indirecte lorsque, en raison de la nature de l'activité professionnelle spécifique concernée ou du contexte dans lequel ces activités professionnelles spécifiques sont exécutées, la caractéristique en cause constitue une exigence professionnelle essentielle, véritable et déterminante, pour autant que l'objectif soit légitime et que l'exigence soit proportionnée.

Art. 11.Les différences de traitement fondées sur l'âge, établies par des règles générales et abstraites, ne constituent pas une discrimination directe ou indirecte lorsqu'elles sont objectivement et raisonnablement justifiées par un objectif légitime et que les moyens pour atteindre cet objectif sont appropriés, nécessaires et proportionnés.

zover het doel legitiem is en het vereiste evenredig aan dit doel is. Voor zover zij enkel betrekking hebben op de toegang tot de tewerkstelling, met inbegrip van de opleiding die deze toegang mogelijk maakt, vormen verschillen in behandeling die berusten op een kenmerk in verband met het geslacht geen rechtstreekse of onrechtsreekse discriminatie, indien een dergelijk kenmerk, vanwege de aard van de beroepsactiviteit of de context waarin deze wordt uitgevoerd, een wezenlijke en bepalende beroepsvereiste vormt, voor zover het doel legitiem is en het vereiste evenredig aan dit doel is.

Art. 11.Verschillen in behandeling op grond van leeftijd, die door algemene en abstracte regels vorm krijgen, vormen geen rechtstreekse of onrechtsreekse discriminatie, indien deze objectief en redelijk worden gerechtvaardigd door een legitiem doel en de middelen voor het bereiken van dat doel passend, noodzakelijk en evenredig aan dit doel zijn.

Art. 12.Ne constituent pas une discrimination indirecte :

Art. 12.Vormen geen onrechtstreekse discriminatie :

la disposition, la pratique ou le critère visé à l'article 5, 2°, qui de in artikel 5, 2°, bedoelde bepalingen, praktijken of criteria, die
se justifie objectivement et raisonnablement par un objectif légitime, objectief en redelijk worden gerechtvaardigd door een legitiem doel,
et dans la mesure où les moyens pour atteindre cet objectif sont voor zover de middelen voor het bereiken van dat doel passend,
appropriés, nécessaires et proportionnés; noodzakelijk en evenredig aan dit doel zijn;
- la différence de traitement sur la base d'un handicap, quand il est verschillen in behandeling op basis van een handicap, als er wordt
démontré que l'on ne peut apporter d'aménagements raisonnables. aangetoond dat er geen redelijke aanpassingen kunnen worden gedaan.

Art. 13.§ 1er. Une différence de traitement sur la base des motifs

Art. 13.§ 1. Een verschil in behandeling op grond van de in artikel

mentionnés à l'article 5, 2° ne s'analyse jamais en une quelconque 5, 2° genoemde gronden, geeft nooit aanleiding tot de vaststelling van
forme de discrimination directe ou indirecte lorsque la différence de enige vorm van rechtstreekse of onrechtstreekse discriminatie, wanneer
traitement constitue une mesure d'action positive autorisée par le het verschil in behandeling een door het College toegelaten maatregel
Collège. van positieve actie inhoudt.
§ 2. Une mesure d'action positive ne peut être mise en oeuvre que § 2. Een maatregel van positieve actie kan slechts worden uitgevoerd
moyennant le respect des conditions suivantes : mits naleving van de volgende voorwaarden :
- il doit exister une inégalité manifeste; - er moet een kennelijke ongelijkheid zijn;
- la disparition de cette inégalité doit être désignée comme un - het verdwijnen van deze ongelijkheid moet worden aangewezen als een
objectif à promouvoir; te bevorderen doelstelling;
- la mesure d'action positive doit être de nature temporaire, étant de - de maatregel van positieve actie moet van tijdelijke aard zijn en
nature à disparaître dès que l'objectif visé est atteint; van die aard zijn dat hij verdwijnt zodra de beoogde doelstelling is
- la mesure d'action positive ne doit pas restreindre inutilement les bereikt; - de maatregel van positieve actie mag andermans rechten niet nodeloos
droits d'autrui. beperken.

Art. 14.Une différence de traitement sur la base des motifs

Art. 14.Een verschil in behandeling op grond van de in artikel 5, 2°,

mentionnés à l'article 5, 2° ne s'analyse jamais en une quelconque genoemde gronden geeft nooit aanleiding tot de vaststelling van enige
forme de discrimination directe ou indirecte lorsque cette différence vorm van rechtstreekse of onrechtsreekse discriminatie, wanneer dit
de traitement est imposée par ou en vertu d'une loi, d'un décret ou verschil in behandeling wordt opgelegd door of krachtens een wet,
d'une ordonnance. decreet of ordonnantie.
Section III. - Sanctions et procédures Afdeling III. - Sancties en procedures

Art. 15.Les dispositions contraires à ce décret sont déclarées

Art. 15.De bepalingen die strijdig zijn met dit decreet alsook de

nulles, comme le sont les clauses contractuelles stipulant qu'une ou plusieurs parties renoncent aux droits garantis par le présent décret.

Art. 16.§ 1er. En cas de discrimination interdite par le présent décret, la victime peut réclamer une indemnisation de son préjudice, en application du droit de la responsabilité contractuelle ou extra-contractuelle. L'auteur de la discrimination doit verser à la victime une indemnité correspondant, selon le choix de la victime, soit à une somme forfaitaire fixée conformément au § 2, soit au dommage réellement subi par la victime. Dans ce dernier cas, la victime doit prouver l'étendue

bedingen in overeenkomsten die bepalen dat één of meerdere contracterende partijen bij voorbaat afzien van de rechten die door dit decreet worden gewaarborgd, zijn nietig.

Art. 16.§ 1. In geval van discriminatie die verboden wordt door dit decreet, kan het slachtoffer een schadevergoeding vorderen overeenkomstig het contractuele of buitencontractuele aansprakelijkheidsrecht. De persoon die het discriminatieverbod heeft geschonden moet aan het slachtoffer een vergoeding betalen die naar keuze van het slachtoffer gelijk is, hetzij aan een forfaitair bedrag zoals uiteengezet in § 2, hetzij aan de werkelijk door het slachtoffer geleden schade. In laatstgenoemd geval, moet het slachtoffer de omvang van de geleden

du préjudice par elle subi. schade bewijzen.
§ 2. Les dommages et intérêts forfaitaires visés au § 1er sont fixés § 2. De in § 1 bedoelde forfaitaire schadevergoeding wordt als volgt
comme suit : bepaald :
1° sans préjudice des dispositions du point 2°, l'indemnisation 1° onverminderd de bepalingen van punt 2°, wordt de forfaitaire
forfaitaire du préjudice moral subi du fait d'une discrimination est vergoeding van de morele schade geleden ten gevolge van een feit van
fixée à 650 euros. Ce montant est porté à 1.300 euros lorsque l'auteur discriminatie, bepaald op 650 euro. Dat bedrag wordt verhoogd tot
de la discrimination ne peut démontrer que le traitement litigieux 1.300 euro indien de dader niet kan aantonen dat de betwiste
préjudiciable ou désavantageux aurait également été adopté en ongunstige of nadelige behandeling ook op niet- discriminerende
l'absence de discrimination, ou en raison d'autres circonstances gronden getroffen zou zijn of omwille van andere omstandigheden, zoals
telles que la gravité particulière du préjudice moral subi; de bijzondere ernst van de geleden morele schade;
2° si la victime réclame l'indemnisation du préjudice moral et 2° indien het slachtoffer morele en materiële schadevergoeding vordert
matériel qu'elle a subi du fait d'une discrimination dans le cadre des wegens discriminatie in het kader van de arbeidsbetrekkingen, is de
relations de travail, l'indemnisation forfaitaire pour le dommage forfaitaire schadevergoeding voor materiële en morele schade gelijk
matériel et moral équivaut à six mois de rémunération brute, à moins aan de brutobeloning voor zes maanden, tenzij de werkgever aantoont
que l'employeur ne démontre que le traitement litigieux préjudiciable
ou désavantageux aurait également été adopté en l'absence de dat de betwiste ongunstige of nadelige behandeling ook op
discrimination. Dans cette dernière hypothèse, l'indemnisation niet-discriminerende gronden getroffen zou zijn. In dat laatste geval
forfaitaire pour le dommage matériel et moral est limitée à trois mois wordt de forfaitaire schadevergoeding voor materiële en morele schade
de rémunération brute. Lorsque le préjudice matériel résultant d'une beperkt tot drie maanden bruto beloning. Wanneer de materiële schade
discrimination dans le cadre des relations de travail peut toutefois die voortvloeit uit een discriminatie in het kader van de
être réparé en appliquant la sanction de nullité telle que prévue à arbeidsbetrekkingen echter hersteld kan worden via de toepassing van
l'article 15, les dommages et intérêts forfaitaires sont fixés selon de nietigheidssanctie voorzien in artikel 15, wordt de forfaitaire
les dispositions du point 1°. schadevergoeding bepaald volgens de bepalingen van punt 1°.

Art. 17.§ 1er. A la demande de la victime de la discrimination ou à

Art. 17.§ 1. Op verzoek van het slachtoffer van de discriminatie, een

la demande d'un groupement d'intérêts tels que ceux visés à l'article belangenvereniging zoals bedoeld in artikel 28 of één of meerdere
28, ou encore d'un ou plusieurs organes au sens de l'article 27, le organen in de zin van artikel 27, stelt de voorzitter van het bevoegde
président de la juridiction compétente constate l'existence et ordonne rechtscollege het bestaan vast van een zelfs onder het strafrecht
la cessation d'un acte, même pénalement réprimé, constituant un vallende daad waardoor de bepalingen van dit decreet worden overtreden
manquement aux dispositions du présent décret. en beveelt hij de staking ervan.
Le président de la juridiction compétente peut ordonner la levée de la De voorzitter van het bevoegde rechtscollege kan de opheffing van de
cessation dès qu'il est prouvé qu'il a été mis fin aux infractions. staking bevelen zodra bewezen is dat een einde is gemaakt aan de overtreding.
§ 2. A la demande de la victime, le président de la juridiction § 2. Op vraag van het slachtoffer, kan de voorzitter van het bevoegde
compétente peut lui octroyer l'indemnisation forfaitaire visée à rechtscollege de in artikel 16, § 2, bedoelde forfaitaire
l'article 16, § 2. schadevergoeding aan het slachtoffer toekennen.
§ 3. Le président de la juridiction compétente peut prescrire § 3. De voorzitter van het bevoegde rechtscollege kan bevelen dat zijn
l'affichage de sa décision ou du résumé de celle-ci, pendant le délai beslissing of de samenvatting die hij opstelt, wordt aangeplakt
qu'elle détermine, aussi bien à l'extérieur qu'à l'intérieur des
établissements de l'auteur de la discrimination ou des locaux lui tijdens de door hem bepaalde termijn, zowel buiten als binnen de
appartenant, et ordonner la publication ou la diffusion de son inrichtingen van de overtreder of de lokalen die hem toebehoren, en
jugement ou du résumé par la voie de journaux ou de toute autre dat zijn vonnis of de samenvatting ervan in kranten of op enige andere
manière, le tout aux frais de l'auteur de la discrimination. wijze wordt bekendgemaakt, dit alles op kosten van de overtreder.
Ces mesures de publicité ne peuvent être prescrites que si elles sont Deze maatregelen van openbaarmaking mogen evenwel slechts opgelegd
de nature à contribuer à la cessation de l'acte incriminé ou de ses worden indien zij er kunnen toe bijdragen dat de gewraakte daad of de
effets. uitwerking ervan ophouden.
§ 4. L'action est formée et instruite selon les formes du référé. § 4. De vordering wordt ingesteld en behandeld zoals in kort geding.
Elle est formée par requête, établie en quatre exemplaires et envoyée Zij kan worden ingesteld bij verzoekschrift. Dit wordt in vier
par lettre recommandée à la poste ou déposée au greffe de la exemplaren neergelegd op de griffie van het bevoegde rechtscollege of
juridiction compétente. bij een ter post aangetekende brief verzonden aan deze griffie.
A peine de nullité, la requête contient : Op straffe van nietigheid, vermeldt het verzoekschrift :
1° l'indication des jours, mois et an; 1° de dag, de maand en het jaar;
2° les nom, prénoms, profession et domicile du requérant; 3° les nom et adresse de la personne physique ou morale contre laquelle la demande est formée; 4° l'objet et l'exposé des moyens de la demande. Le greffier de la juridiction compétente avertit sans délai la partie adverse par pli judiciaire, auquel est joint un exemplaire de la requête, et l'invite à comparaître au plus tôt trois jours et au plus tard huit jours après l'envoi du pli judiciaire. Il est statué sur l'action nonobstant toute poursuite exercée en raison des mêmes faits devant toute autre juridiction, en ce compris une juridiction pénale. Lorsque les faits soumis au juge pénal font l'objet d'une action en cessation, il ne peut être statué sur l'action pénale qu'après qu'une décision coulée en force de chose jugée ait été rendue relativement à l'action en cessation. La prescription de l'action publique est suspendue pendant la surséance. Le jugement est exécutoire par provision, nonobstant tout recours et sans caution. Il est communiqué par le greffier de la juridiction, sans délai, à toutes les parties et au procureur du Roi. 2° de naam, de voornamen, het beroep en de woonplaats van de verzoeker; 3° de naam en het adres van de natuurlijke persoon of de rechtspersoon tegen wie de vordering wordt ingesteld; 4° het voorwerp en de uiteenzetting van de middelen van de vordering. De griffier van de bevoegde rechtbank verwittigt onverwijld de tegenpartij bij gerechtsbrief en nodigt haar uit te verschijnen ten vroegste drie dagen en ten laatste acht dagen na het verzenden van de gerechtsbrief, waarbij een exemplaar van het verzoekschrift is gevoegd. Over de vordering wordt uitspraak gedaan niettegenstaande vervolging wegens dezelfde feiten voor enig ander gerecht, met inbegrip van het strafgerecht. Wanneer een vordering tot staking van bij de strafrechter aanhangig gemaakte feiten ingesteld is, wordt over de strafvervolging pas uitspraak gedaan nadat over de vordering tot staking een in kracht van gewijsde getreden beslissing gewezen is. Tijdens de opschorting is de verjaring van de strafvordering geschorst. Het vonnis is uitvoerbaar bij voorraad, niettegenstaand enig rechtsmiddel en zonder borgtocht. Het wordt door de griffier van de rechtbank onverwijld meegedeeld aan alle partijen en aan de procureur des Konings.
§ 5. Les dispositions du présent article ne portent pas préjudice aux § 5. De bepalingen van dit artikel doen geen afbreuk aan de
compétences du Conseil d'Etat, telles que définies par les lois bevoegdheden van de Raad van State, zoals bepaald in de gecoördineerde
coordonnées du 12 janvier 1973 sur le Conseil d'Etat. wetten van 12 januari 1973 op de Raad van State.

Art. 18.Le juge de la cessation peut, à la demande de la victime de

Art. 18.De stakingsrechter kan op verzoek van het slachtoffer, een

la discrimination, à la demande d'un groupement d'intérêts visé à belangenvereniging zoals bedoeld in artikel 28 of een of meerdere
l'article 28, ou encore d'un ou plusieurs organes au sens de l'article organen in de zin van artikel 27, degene die de discriminatie heeft
27, condamner au paiement d'une astreinte l'auteur de la gepleegd veroordelen tot betaling van een dwangsom, wanneer aan die
discrimination au cas où il ne serait pas mis fin à celle-ci. Le juge discriminatie geen einde is gemaakt. De rechter doet uitspraak
statue conformément aux articles 1385bis à 1385nonies du Code overeenkomstig de artikelen 1385bis tot 1385nonies van het
judiciaire. Gerechtelijk Wetboek.
Section IV. - Dispositions pénales Afdeling IV. - Strafrechtelijke bepalingen

Art. 19.Pour l'application de la présente section, la discrimination

Art. 19.Voor de toepassing van deze afdeling wordt begrepen onder

s'entend de toute forme de discrimination directe intentionnelle, de discriminatie, elke vorm van opzettelijke rechtstreekse discriminatie,
discrimination indirecte intentionnelle et d'injonction de opzettelijke onrechtstreekse discriminatie en opdracht tot
discriminer, fondée sur un des motifs visés à l'article 5, 2°, ainsi discrimineren op grond van in artikel 5, 2°, bedoelde gronden, alsook
que du refus de mettre en place les aménagements raisonnables pour une de weigering tot het opmaken van redelijke aanpassingen voor een
personne handicapée. persoon met een handicap.

Art. 20.Est puni d'un emprisonnement d'un mois à un an et d'une

Art. 20.Met gevangenisstraf van een maand tot een jaar en met

amende de cinquante euros à mille euros, ou de l'une de ces peines geldboete van vijftig euro tot duizend euro of met een van die
seulement : straffen alleen wordt gestraft :
1° quiconque, dans l'une des circonstances visées à l'article 444 du 1° hij die in een van de in artikel 444 van het Strafwetboek bedoelde
Code pénal, incite à la discrimination à l'égard d'une personne, en omstandigheden aanzet tot discriminatie jegens een persoon wegens een
raison de l'un des motifs mentionnés à l'article 5, 2°; van de in artikel 5, 2°, genoemde gronden;
2° quiconque, dans l'une des circonstances visées à l'article 444 du 2° hij die in een van de in artikel 444 van het Strafwetboek bedoelde
Code pénal, incite à la haine ou à la violence à l'égard d'une omstandigheden aanzet tot haat of geweld jegens een persoon wegens een
personne, en raison de l'un des motifs mentionnés à l'article 5, 2°; van de in artikel 5, 2°, genoemde gronden;
3° quiconque, dans l'une des circonstances visées à l'article 444 du 3° hij die in een van de in artikel 444 van het Strafwetboek bedoelde
Code pénal, incite à la discrimination ou à la ségrégation à l'égard omstandigheden aanzet tot discriminatie of tot segregatie jegens een
d'un groupe, d'une communauté ou de leurs membres, en raison de l'un groep, een gemeenschap of de leden ervan, wegens een van de in artikel
des motifs mentionnés à l'article 5, 2°; 5, 2°, genoemde gronden;
4° quiconque, dans l'une des circonstances visées à l'article 444 du 4° hij die in een van de in artikel 444 van het Strafwetboek bedoelde
Code pénal, incite à la haine ou à la violence à l'égard d'un groupe, omstandigheden aanzet tot haat of geweld jegens een groep, een
d'une communauté ou de leurs membres, en raison de l'un des motifs gemeenschap of de leden ervan, wegens een van de in artikel 5, 2°,
mentionnés à l'article 5, 2°. genoemde gronden;

Art. 21.Est puni d'un emprisonnement de deux mois à deux ans, tout

Art. 21.Met gevangenisstraf van twee maanden tot twee jaar, wordt

fonctionnaire ou officier public, tout dépositaire ou agent de gestraft ieder openbaar officier of ambtenaar, ieder drager of agent
l'autorité ou de la force publique qui, dans l'exercice de ses fonctions, commet une discrimination à l'égard d'une personne sur la base des motifs visés à l'article 5, 2°. Les mêmes peines sont applicables lorsque les faits sont commis à l'égard d'un groupe, d'une communauté ou de ses membres. Si l'inculpé justifie qu'il a agi par ordre de ses supérieurs pour des objets du ressort de ceux-ci et sur lesquels il leur était dû obéissance hiérarchique, les peines sont appliquées seulement aux supérieurs qui ont donné l'ordre. Si les fonctionnaires ou officiers publics prévenus d'avoir ordonné, autorisé ou facilité les actes arbitraires susmentionnés prétendent que leur signature a été surprise, ils sont tenus, le cas échéant, de faire cesser l'acte, de dénoncer le coupable; sinon, ils sont poursuivis personnellement. Si l'un des actes arbitraires susmentionnés est commis au moyen de la fausse signature d'un fonctionnaire public, les auteurs du faux et ceux qui, méchamment ou frauduleusement, en font usage sont punis de la réclusion de dix à quinze ans. van het openbaar gezag of van de openbare macht die in de uitoefening van zijn ambt een persoon discrimineert op grond van de in artikel 5, 2°, bedoelde gronden. Dezelfde straffen worden toegepast wanneer feiten begaan zijn jegens een groep, een gemeenschap of de leden ervan. Indien de verdachte bewijst dat hij heeft gehandeld op bevel van zijn meerderen, in zaken die tot hun bevoegdheid behoren en waarin hij hen als ondergeschikte gehoorzaamheid verschuldigd was, worden de straffen alleen toegepast op de meerderen die het bevel hebben gegeven. Indien de openbare officieren of ambtenaren die beticht worden de bovengenoemde daden van willekeur bevolen, toegelaten of vergemakkelijkt te hebben, beweren dat hun handtekening bij verassing is verkregen, zijn zij verplicht de daad, in voorkomend geval, te doen ophouden en de schuldige aan te geven; anders worden zij zelf vervolgd. Indien een van de bovengenoemde daden van willekeur is gepleegd door middel van de valse handtekening van een openbaar ambtenaar, worden de daders van de valsheid en zij die er kwaadwillig of bedrieglijk gebruik van maken, gestraft met opsluiting van tien tot vijftien jaar.

Art. 22.Est puni d'un emprisonnement d'un mois à un an et d'une

Art. 22.Met gevangenisstraf van een maand tot een jaar en met

amende de cinquante euros à mille euros, ou de l'une de ces peines geldboete van vijftig euro tot duizend euro of met een van die
seulement, toute personne qui ne se conforme pas à un jugement ou à un straffen alleen, worden gestraft zij die zich niet voegen naar een
arrêt prononcé suite à une demande de cessation, conformément à vonnis of een arrest dat als gevolg van een vordering tot staking
l'article 17 susmentionné. overeenkomstig het bovengenoemde artikel 17 werd gewezen.

Art. 23.En cas d'infraction aux articles 20, 21, 22, le condamné

Art. 23.In geval van een inbreuk op de artikelen 20, 21 en 22, kan de

peut, en outre, être condamné à l'interdiction conformément à veroordeelde bovendien overeenkomstig artikel 22 van het Strafwetboek
l'article 33 du Code pénal. tot de ontzetting worden veroordeeld.

Art. 24.Toutes les dispositions du Livre Premier du Code pénal, sans

Art. 24.Alle bepalingen van boek I van het Strafwetboek, hoofdstuk

exceptions du chapitre VII et de l'article 85, sont applicables aux VII en artikel 85 niet uitgezonderd, zijn van toepassing op de in dit
infractions prévues par le présent décret. decreet bedoelde misdrijven.
Section V. - Charge de la preuve Afdeling V. - Bewijslast

Art. 25.§ 1er. Lorsque la personne qui s'estime victime d'un acte de

Art. 25.§ 1. Wanneer de persoon die meent slachtoffer te zijn van

discrimination invoque devant le juge compétent des faits qui discriminatie, voor de bevoegde rechter feiten aanvoert die het
permettent de présumer l'existence d'une discrimination directe ou bestaan van een rechtstreekse of onrechtstreekse discriminatie kunnen
indirecte, il incombe au défendeur de prouver qu'il n'y a pas eu de doen vermoeden, dient de verweerder te bewijzen dat er geen
discrimination. discriminatie is geweest.
§ 2. Les dispositions du § 1er sont applicables à toutes les § 2. Het bepaalde van § 1 is van toepassing op alle gerechtelijke
procédures juridictionnelles, à l'exception des procédures pénales. procedures, met uitzondering van de strafrechtelijke procedures.
Section VI. - Dispositifs de protection et de défense Afdeling VI. - Beschermings- en verdedigingsbepalingen

Art. 26.§ 1er. Lorsqu'une plainte est introduite par ou au bénéfice

Art. 26.§ 1. Wanneer een klacht wordt ingediend door of ten voordele

d'une personne en raison de la violation du présent décret, celui ou van een persoon wegens een schending van onderhavig decreet, mogen zij
celle contre qui la plainte est dirigée ne peut prendre de mesure tegen wie deze klacht is gericht geen nadelige maatregel treffen ten
préjudiciable à l'encontre de cette personne, excepté pour des motifs aanzien van deze persoon, behalve om redenen die vreemd zijn aan de
étrangers à cette plainte. klacht.
§ 2. Pour l'application du présent article, il convient d'entendre par § 2. Voor de toepassing van dit decreet, dient onder klacht te worden
plainte : verstaan :
- une plainte motivée introduite par l'intéressé auprès de - een met redenen omklede klacht ingediend door de belanghebbende bij
l'institution publique de la Commission communautaire française qui de openbare instelling van de Franse Gemeenschapscommissie die hem
l'emploie ou d'une organisation, association ou institution contre tewerkstelt of, in voorkomend geval, de organisatie, vereniging of
laquelle la plainte est dirigée, le cas échéant de manière conforme instelling die het voorwerp uitmaakt van de klacht, overeenkomstig de
aux procédures en vigueur; geldende procedures;
- une plainte motivée introduite au bénéfice de la personne concernée - een met redenen omklede klacht ingediend ten voordele van de
par l'organe ou les organes au sens de l'article 27, ou par un betrokken persoon door het orgaan of de organen in de zin van artikel
groupement d'intérêts au sens de l'article 28; 27 of door een belangenvereniging in de zin van artikel 28;
- une action en justice introduite par la personne concernée; - een rechtsvordering ingesteld door de personen in kwestie;
- une action en justice introduite au bénéfice de la personne - een rechtsvordering ingesteld ten voordele van de betrokken persoon
concernée par l'organe ou les organes au sens de l'article 27, ou par door het orgaan of de organen in de zin van artikel 27 of door een
un groupement d'intérêts au sens de l'article 28. belangenvereniging in de zin van artikel 28;
La plainte motivée, visée à l'alinéa premier, premier et deuxième De in de eerste en tweede gedachtestrepen van het eerste lid bedoelde
met redenen omklede klacht, bestaat uit de betekening van een
tirets, consiste en un écrit, daté, signé et notifié par pli gedagtekende, ondertekende en ter post aangetekende brief, waarin de
recommandé, dans lequel les griefs adressés à l'auteur de la grieven ten aanzien van degene die de vermeende discriminatie heeft
discrimination alléguée sont exposés. gepleegd, worden uiteengezet.
§ 3. Lorsqu'une mesure préjudiciable est adoptée vis-à-vis de la § 3. Wanneer een nadelige maatregel wordt getroffen ten aanzien van de
personne concernée dans un délai de douze mois suivant l'introduction persoon binnen de twaalf maanden na het indienen van de klacht, valt
de la plainte, il appartient à celui ou celle contre qui la plainte de bewijslast dat de nadelige maatregel werd getroffen om redenen die
est dirigée de prouver que la mesure préjudiciable a été adoptée pour vreemd zijn aan de klacht, ten laste van degene tegen wie de klacht is
des motifs qui sont étrangers à cette plainte. ingericht.
Lorsqu'une action en justice a été introduite par ou au bénéfice de la Indien een rechtsvordering door of ten voordele van de persoon werd
personne concernée, le délai de 12 mois visé à l'alinéa premier est ingesteld, wordt de periode van twaalf maanden, vermeld in het vorige
prolongé jusqu'à échéance d'un délai de trois mois suivant le jour où lid, verlengd tot drie maanden die volgen op de dag van het in kracht
la décision intervenue est passée en force de chose jugée. van gewijsde treden van de rechterlijke beslissing.
§ 4. Lorsque l'institution publique de la Commission communautaire § 4. Wanneer de openbare instelling van de Franse
française qui emploie la personne concernée adopte une mesure Gemeenschapscommissie die de betrokken persoon tewerkstelt, een
préjudiciable à l'encontre de celle-ci, en contravention au § 1er, nadelige maatregel treft ten aanzien van de betrokkene in strijd met §
cette personne ou un groupement d'intérêts auquel elle est affiliée 1, verzoekt deze persoon of de belangenvereniging waarbij hij is
peut demander sa réintégration dans le service ou lui permettre aangesloten, hem opnieuw in dienst op te nemen of hem zijn functie
d'exercer ses fonctions aux mêmes conditions que précédemment. onder dezelfde voorwaarden als voorheen te laten uitoefenen.
La demande est introduite par lettre recommandée dans les trente jours Het verzoek wordt gedaan bij aangetekende brief binnen dertig dagen
qui suivent la date de la notification du préavis, de la rupture sans volgend op de datum van de kennisgeving van de opzegging, van de
préavis ou de la modification unilatérale des conditions de travail ou beëindiging zonder opzegging of van de eenzijdige wijziging van de
de toute autre mesure préjudiciable. L'institution publique de la arbeidsvoorwaarden of van om het even welke andere nadelige maatregel.
Commission communautaire française concernée doit prendre position sur De openbare instelling van de Franse Gemeenschapscommissie moet zich
cette demande dans un délai de trente jours suivant sa notification. binnen dertig dagen volgend op de kennisgeving van het verzoek uitspreken.
L'institution publique de la Commission communautaire française qui De openbare instelling van de Franse Gemeenschapscommissie die de
réintègre la personne et/ou lui permet d'exercer ses fonctions dans persoon opnieuw in de dienst opneemt en/of hem zijn functie onder
les mêmes conditions de travail qu'auparavant, est tenu de payer la dezelfde voorwaarden als voorheen laat uitoefenen, moet de wegens
rémunération perdue du fait du licenciement, de la modification des ontslag of wijziging van de arbeidsvoorwaarden of wegens om het even
conditions de travail ou de toute autre mesure préjudiciable, et de welke andere nadelige maatregel gederfde beloning betalen, alsmede de
verser les cotisations des employeurs et des travailleurs afférentes à werkgevers- en werknemersbijdragen betreffende deze beloning storten.
cette rémunération. Le présent paragraphe ne s'applique pas lorsque la mesure Deze paragraaf is niet van toepassing wanneer de nadelige maatregel
préjudiciable intervient après la cessation de la relation de travail. wordt getroffen nadat de arbeidsbetrekking een einde heeft genomen.
§ 5. Sans préjudice de l'article 16, à défaut de réintégration ou de § 5. Onverminderd het artikel 16, moet de auteur van de maatregel,
reprise des fonctions aux conditions de travail fixées antérieurement, wanneer de betrokkene na het in § 4, lid 1, bedoelde verzoek niet
suivant la demande visée au § 4, alinéa 1er, et, de manière générale, opnieuw wordt opgenomen of zijn functie niet onder dezelfde
lorsque la mesure préjudiciable a été jugée contraire aux dispositions voorwaarden als voorheen kan uitoefenen en er in het algemeen
du § 1er, l'auteur de la mesure doit verser à la personne concernée geoordeeld werd dat de nadelige maatregel in strijd is met § 1, aan de
une indemnité égale, selon le choix de cette personne, soit à un betrokkene een vergoeding betalen die, naar keuze van die persoon,
gelijk is, hetzij aan een forfaitair bedrag dat overeenstemt met het
montant forfaitaire identique à celui fixé à l'article 16, § 2, soit in artikel 16, § 2, vastgelegde bedrag, hetzij aan de werkelijk door
au préjudice matériel et moral qu'elle a réellement subi, à charge de betrokkene geleden materiële en morele schade; in dit laatste geval
pour elle, dans ce dernier cas, de prouver l'étendue de ce préjudice moet hij de omvang van de geleden schade bewijzen overeenkomstig de
conformément au droit commun de la responsabilité civile. gemeenrechtelijke regels van de burgerlijke aansprakelijkheid.
§ 6. Sans préjudice de l'article 16, l'institution publique de la § 6. Onverminderd het artikel 16, is de openbare instelling van de
Commission communautaire française qui emploie la personne concernée
est tenue de payer la même indemnité, sans que la personne ou le Franse Gemeenschapscommissie die de betrokken persoon tewerkstelt,
groupement d'intérêts auquel elle est affiliée ne doive introduire la verplicht dezelfde vergoeding uit te betalen, zonder dat de persoon of
demande visée au § 4 : belangenvereniging waarbij hij is aangesloten, het in § 4 bedoelde
verzoek moet indienen :
1° lorsque la juridiction compétente a considéré comme établis les 1° wanneer het bevoegde rechtscollege de feiten van discriminatie, die
faits de discrimination qui forment l'objet de la plainte; het voorwerp uitmaakten van de klacht, bewezen heeft geacht;
2° lorsque la personne concernée rompt la relation de travail, parce 2° wanneer de betrokkene de arbeidsbetrekking verbreekt, omdat het
que le comportement de l'institution publique de la Commission gedrag van de openbare instelling van de Franse Gemeenschapscommissie
communautaire française qui l'emploie viole les dispositions du § 1er, die hem tewerkstelt, in strijd is met de bepalingen van § 1, wat
ce qui constitue selon le travailleur un motif de rupture de la volgens de betrokkene een reden is om de arbeidsbetrekking zonder
relation de travail sans préavis ou pour y mettre un terme avant son opzegging of vóór het verstrijken ervan te verbreken;
expiration; 3° lorsque l'institution publique de la Commission communautaire 3° wanneer de openbare instelling van de Franse Gemeenschapscommissie
française qui emploie la personne concernée a rompu la relation de die de betrokken persoon tewerkstelt, de arbeidsbetrekking heeft
travail pour motif grave et pour autant que la juridiction compétente beëindigd om dringende redenen, op voorwaarde dat het bevoegde
ait estimé cette rupture non fondée et en contradiction avec les rechtscollege deze beëindiging ongegrond en in strijd met de
dispositions du § 1er. bepalingen van § 1 heeft geacht.
§ 7. Lorsque la mesure préjudiciable intervient après la cessation de § 7. Wanneer de nadelige maatregel wordt getroffen nadat de
la relation de travail et qu'elle est jugée contraire au § 1er, arbeidsbetrekking beëindigd werd en deze maatregel in strijd wordt
l'institution publique de la Commission communautaire française qui bevonden met § 1, dient de openbare instelling van de Franse
emploie la personne concernée est tenue de payer à la victime l'indemnité prévue au § 5 du présent article. Gemeenschapscommissie die de betrokken persoon tewerkstelt, de in § 5 van dit artikel bedoelde schadevergoeding te betalen aan het slachtoffer.
§ 8. La protection visée au présent article est également § 8. De in dit artikel bedoelde bescherming is eveneens van toepassing
d'application aux personnes qui interviennent comme témoin, conseil, op personen die optreden als getuige, raadsheer, verdediger of
défendeur ou soutien de la personne concernée. bijstandsverlener ten voordele van de betrokken persoon.
§ 9. A la demande de la partie défenderesse, le juge saisi de la § 9. Op vraag van de verweerder, kan de rechter bij wie de klacht,
demande visée au § 2 peut décider d'abréger les délais visés au § 3. zoals bedoeld in § 2, aanhangig is gemaakt, beslissen om de termijn
zoals bepaald in § 3 in te korten.

Art. 27.§ 1er. Le Collège désigne un ou plusieurs organes pouvant

Art. 27.§ 1. Het College wijst een of meer organen aan die in rechte

ester en justice dans les litiges auxquels l'application du présent mogen optreden in geschillen waartoe de toepassing van dit decreet
décret donnerait lieu en cas de discrimination sur la base des motifs aanleiding kan geven in geval van discriminatie op grond van de in
mentionnés à l'article 5, 2°. artikel 5, 2°, genoemde gronden.
Lorsque la requête concerne une discrimination ou une infraction envers une personne physique ou morale, la requête des organes mentionnés au premier alinéa n'est recevable que s'ils prouvent qu'ils agissent en accord avec cette personne physique ou morale. § 2. Les organes mentionnés au § 1er sont, sur la base des motifs mentionnés à l'article 5, 2° pour lesquels ils sont compétents, également compétents pour : 1° l'assistance indépendante aux victimes de discrimination lors de la prise en considération de leurs plaintes relatives à une discrimination; Wanneer het verzoek een discriminatie of inbreuk betreft ten aanzien van een natuurlijke of rechtpersoon, is het verzoek van de in het eerste lid genoemde organen alleen ontvankelijk als deze laatsten aantonen dat zij de instemming van deze natuurlijke of rechtspersoon hebben gekregen. § 2. De in § 1 genoemde organen zijn op grond van de in artikel 5, 2°, bedoelde gronden waarvoor zij bevoegd zijn, eveneens bevoegd voor : 1° het verlenen van onafhankelijke bijstand aan slachtoffers van discriminatie tijdens het in overweging nemen van hun klachten aangaande een discriminatie;
2° la réalisation d'études indépendantes sur la discrimination; 2° het uitvoeren van onafhankelijke studies over discriminatie;
3° la publication de rapports indépendants et la formulation de 3° het publiceren van onafhankelijke verslagen en het formuleren van
recommandations à propos de tout sujet en rapport avec la aanbevelingen over ieder onderwerp dat verband houdt met
discrimination. discriminatie.

Art. 28.§ 1er. Peuvent ester en justice dans les litiges auxquels

Art. 28.§ 1. Kunnen in rechte optreden in de geschillen waartoe de

l'application du présent décret donnerait lieu, lorsqu'un préjudice toepassing van dit decreet aanleiding kan geven, wanneer afbreuk wordt
est porté aux fins statutaires qu'ils se sont donnés pour mission de gedaan aan de statutaire opdrachten die ze zich tot doel hebben
poursuivre : gesteld :
1° tout établissement d'utilité publique et toute association, 1° elke instelling van openbaar nut en elke vereniging die
jouissant de la personnalité juridique, et se proposant par ses rechtspersoonlijkheid bezit, en zich statutair tot doel stelt de
statuts de défendre les droits de l'Homme et de combattre la discrimination; rechten van de mens te verdedigen en discriminatie te bestrijden;
2° les organisations syndicales représentatives au sens de la loi du 2° de representatieve vakbondsorganisaties in de zin van de wet van 19
19 décembre 1974 réglant les relations entre les autorités publiques december 1974 tot regeling van de betrekkingen tussen de overheid en
et les syndicats de leurs personnels; de vakbonden van haar personeel;
3° les organisations syndicales représentatives au sein de l'organe de 3° de representatieve vakbondsorganisaties in het aangewezen orgaan
concertation syndicale désigné pour les administrations, services ou van vakbondsoverleg voor de administraties, diensten of instellingen
institutions pour lesquels la loi du 19 décembre 1974 réglant les waarop de wet van 19 december 1974 tot de regeling van de betrekkingen
relations entre les autorités publiques et les syndicats des agents
relevant de ces autorités n'est pas d'application. tussen de overheid en de vakbonden van haar personeel niet van
§ 2. Lorsque la requête concerne une discrimination ou une infraction toepassing is. § 2. Wanneer het verzoek een discriminatie of inbreuk betreft ten
envers une personne physique ou morale, la requête des institutions, aanzien van een natuurlijke of rechtpersoon, is het verzoek van
associations ou groupements mentionnés au premier alinéa n'est instellingen, bonden of in het eerste lid genoemde verenigingen alleen
recevable que si ceux-ci prouvent qu'ils agissent en accord avec cette ontvankelijk als deze laatsten aantonen dat zij de instemming van deze
personne physique ou morale. natuurlijke of rechtspersoon hebben gekregen.
CHAPITRE VI. - Dispositions modificatives et finales HOOFDSTUK VI. - Wijzigings- en slotbepalingen

Art. 29.A l'article 3 du décret du 27 mai 1999 relatif à l'octroi de

Art. 29.In artikel 3 van het decreet van 27 mei 1999 betreffende de

l'agrément et de subventions aux maisons d'accueil, le point 2° est toekenning van de erkenning en van subsidies aan de opvangtehuizen,
remplacé comme il suit : wordt punt 2° door het hetgeen volgt vervangen :
« 2° remplir les missions définies à l'article 2 auprès des « 2° de in artikel 2 beschreven taken vervullen bij begunstigden
bénéficiaires sans discrimination, au sens du décret du 9 juillet 2010 zonder discriminatie in de zin van het decreet van 9 juli 2010 ter
relatif à la lutte contre certaines formes de discrimination et à la bestrijding van bepaalde vormen van discriminatie en de toepassing van
mise en oeuvre du principe de l'égalité de traitement ». het beginsel van gelijke behandeling ».

Art. 30.§ 1er. A l'article 2 du décret du 30 avril 2004 relatif à la

Art. 30.§ 1. Aan artikel 2 van het decreet van 30 april 2004 met

cohésion sociale, il est ajouté un point 11, rédigé comme il suit : betrekking tot de sociale samenhang, wordt een punt 11 toegevoegd, dat als volgt is opgesteld :
« 11. discrimination : la discrimination directe ou indirecte telle « 11. discriminatie : rechtsreekse of onrechtstreekse discriminatie,
que définie par le décret du 9 juillet 2010 relatif à la lutte contre zoals gedefineerd door het decreet van 9 juli 2010 ter bestrijding van
certaines formes de discrimination et à la mise en oeuvre du principe bepaalde vormen van discriminatie en de toepassing van het beginsel
de l'égalité de traitement ». van gelijke behandeling ».
§ 2. A l'article 3, alinéa 2, du décret du 30 avril 2004 relatif à la § 2. In artikel 3, lid 2, van het decreet van 30 april 2004 met
cohésion sociale, les mots « quelle que soit leur origine nationale ou betrekking tot de sociale samenhang, worden de woorden « ongeacht hun
ethnique, leur appartenance culturelle, religieuse ou philosophique, nationaliteit of etnische afkomst, hun religieuze, filosofische of
leur statut social, leur niveau socio-économique, leur âge, leur culturele overtuiging, hun sociaal statuut, hun socio- economisch
orientation sexuelle ou leur santé » sont remplacés par les termes « niveau, hun leeftijd, hun seksuele geaardheid of hun gezondheid »
sans discrimination ». vervangen door de woorden « zonder discriminatie ».

Art. 31.L'article 6 du décret du 16 juin 2005 relatif à l'agrément et

Art. 31.Artikel 6 van het decreet van 16 juni 2005 betreffende de

erkenning en de toekenning van toelagen aan instellingen die
à l'octroi de subventions aux organismes représentatifs de l'Action representatief zijn voor de Maatschappelijke Actie en het Gezin, wordt
sociale et de la Famille est remplacé par la disposition suivante : vervangen door de volgende bepaling :
« Dans le respect du décret du 9 juillet 2010 relatif à la lutte « Met eerbiediging van het decreet van 9 juli 2010 ter bestrijding van
contre certaines formes de discrimination et à la mise en oeuvre du bepaalde vormen van discriminatie en de toepassing van het beginsel
principe de l'égalité de traitement, les organismes représentatifs van gelijke behandeling, ontvangen de representatieve instellingen als
accueillent en tant qu'affilié tout centre, maison ou service de leur lid elk centrum, elk huis of elke dienst uit hun sector of uit een in
secteur ou d'un secteur visé à l'article 5, 2e alinéa, pour autant que artikel 5, lid 2, bedoelde sector, voor zover dit centrum, dit huis of
le centre, la maison ou le service s'engage à respecter les statuts de deze dienst zich ertoe verbindt de statuten van de represenatieve
l'organisme représentatif ». instelling na te leven ».

Art. 32.A l'article 35, alinéa 3, du décret du 4 mars 1999 relatif à

Art. 32.In artikel 35, lid 3, van het decreet van 4 maart 1999

l'intégration sociale et professionnelle des personnes handicapées, betreffende de sociale integratie van de gehandicapten en hun
les mots « quelle que soit son appartenance idéologique, inschakeling in het arbeidsproces, worden de woorden « ongeacht zijn
ideologische, filosofische en godsdienstige strekking of zijn seksuele
philosophique, religieuse ou son orientation sexuelle » sont remplacés gezindheid » vervangen door de woorden « met eerbiediging van het
par les mots « dans le respect du décret du 9 juillet 2010 relatif à decreet van 9 juli 2010 ter bestrijding van bepaalde vormen van
la lutte contre certaines formes de discrimination et à la mise en discriminatie en de toepassing van het beginsel van gelijke
oeuvre du principe de l'égalité de traitement ». behandeling ».

Art. 33.§ 1er. A l'article 33 du décret du 5 mars 2009 relatif à

Art. 33.§ 1. In artikel 33 van het decreet van 5 maart 2009

l'offre de services ambulatoires dans le domaine de l'action sociale, betreffende het aanbod van ambulante diensten in de domeinen van de
de la famille et de la santé, le point 4° est remplacé comme il suit : sociale actie, het gezin en de gezondheid, wordt punt 4° vervangen
door hetgeen volgt :
« 4° être accessible à tous, sans aucune discrimination au sens du « 4° voor iedereen toegankelijk zijn, zonder de minste discriminatie
décret du 9 juillet 2010. relatif à la lutte contre certaines formes in de zin van het decreet van 9 juli 2010 ter bestrijding van bepaalde
de discrimination et à la mise en oeuvre du principe de l'égalité de vormen van discriminatie en de toepassing van het beginsel van gelijke
traitement ». behandeling ».

Art. 34.Le présent décret entre en vigueur le jour de sa publication

Art. 34.Het huidige decreet treedt in werking op de dag van zijn

au Moniteur belge. publicatie in het Belgisch Staatsblad.
Bruxelles, le 9 juillet 2010. Brussel, 9 juli 2010.
Le Collège de la Commission communautaire française sanctionne et Het College van de Franse Gemeenschapscommissie bekrachtigt het
promulgue le décret visant à transposer la Directive 2006/123/CE du decreet tot wijziging van het decreet van 14 januari 1999 betreffende
Parlement européen et du Conseil du 12 décembre 2006 relative aux de erkenning van de gastkamers en de toelating om de benaming «
services dans le marché intérieur. Gastkamers » te gebruiken en kondigt het af.
C. DOULKERIDIS, C. DOULKERIDIS,
Ministre-Président du Collège Minister-Voorzitter van het College.
Ch. PICQUE, Ch. PICQUE,
Membre du Collège. Lid van het Collège.
B. CEREXHE, B. CEREXHE,
Membre du Collège. Lid van het Collège.
Mme E. HUYTEBROECK, Mevr. E. HUYTEBROECK,
Membre du Collège. Lid van het Collège.
E. KIR, E. KIR,
Membre du Collège. Lid van het Collège.
_______ _______
Note Nota
(1) Références parlementaires... (1) Parlementaire Handelingen...
^