Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Circulaire du 18/02/2011
← Retour vers "Circulaire. - Marchés publics "
Circulaire. - Marchés publics Omzendbrief. - Overheidsopdrachten
SERVICE PUBLIC FEDERAL CHANCELLERIE DU PREMIER MINISTRE FEDERALE OVERHEIDSDIENST KANSELARIJ VAN DE EERSTE MINISTER
18 FEVRIER 2011. - Circulaire. - Marchés publics 18 FEBRUARI 2011. - Omzendbrief. - Overheidsopdrachten
Mise en concurrence des services postaux. - Recommandations Inmededingingstelling van postdiensten. - Aanbevelingen
Aux pouvoirs adjudicateurs soumis à la loi du 24 décembre 1993 Aan de aanbestedende overheden die onderworpen zijn aan de wet van 24
relative aux marchés publics et à certains marchés de travaux, de december 1993 betreffende de overheidsopdrachten en sommige opdrachten
voor aanneming van werken, leveringen en diensten.
fournitures et de services. Mevrouw, Mijnheer de Minister,
Madame, M. le Ministre, Mevrouwen, Mijne Heren,
Mesdames, Messieurs,
Introduction Inleiding
La présente circulaire fait suite à la circulaire du Premier Ministre Deze omzendbrief sluit aan bij de omzendbrief van de Eerste Minister
du 15 novembre 2010 (Moniteur belge du 22 novembre 2010) qui rappelle van 15 november 2010 (Belgisch Staatsblad van 22 november 2010) die de
aux pouvoirs adjudicateurs leurs obligations de mise en concurrence aanbestedende overheden heeft herinnerd aan hun verplichtingen inzake
des marchés de services de courrier découlant de la libéralisation de inmededingingstelling van brievenpostdiensten die voortvloeien uit
complète des services postaux en Belgique à partir du 1er janvier de volledige vrijmaking van de postdiensten in België vanaf 1 januari
2011. Elle vise à apporter des conseils pratiques aux pouvoirs 2011. Hij bevat enkele praktische aanbevelingen die de aanbestedende
adjudicateurs qui doivent mettre en oeuvre la libéralisation overheden moeten helpen met de bedoelde liberalisering rekening te
susmentionnée lors de la passation de leurs marchés. houden bij het plaatsen van hun overheidsopdrachten.
La loi du 13 décembre 2010 modifiant la loi du 21 mars 1991 portant De wet van 13 december 2010 tot wijziging van de wet van 21 maart 1991
réforme de certaines entreprises publiques économiques, la loi du 17 betreffende de hervorming van sommige economische overheidsbedrijven,
janvier 2003 relative au statut du régulateur des secteurs des postes van de wet van 17 januari 2003 met betrekking tot het statuut van de
Belgische post- en telecommunicatiesector en tot wijziging van de wet
et des télécommunications belges et modifiant la loi du 9 juillet 2001 van 9 juli 2001 houdende vaststelling van bepaalde regels in verband
fixant certaines règles relatives au cadre juridique pour les met het juridisch kader voor elektronische handtekeningen en
signatures électroniques et les services de certification (Moniteur
belge du 31 décembre 2010, édition 2, pp. 83267-83283), qui organise certificatiediensten (Belgisch Staatsblad van 31 december 2010, editie
la libéralisation complète visée, est entrée en vigueur, pour 2, blzn. 83267-83283), die de bedoelde volledige vrijmaking
l'essentiel, le 31 décembre 2010. organiseert, is grotendeels in werking getreden op 31 december 2010.
1) Services postaux relevant du service universel et soumis à 1) Postdiensten binnen de werkingssfeer van de universele dienst en
l'obtention d'une licence ou prestés par l'opérateur désigné par la waarvoor een vergunning vereist is of die worden verricht door de
loi operator aangeduid door de wet
1.1. En ce qui concerne les envois de correspondance qui relèvent du 1.1. Wat betreft de brievenpost binnen de werkingssfeer van de
service universel tel que visé par la loi du 21 mars 1991 portant universele dienst zoals bedoeld in de wet van 21 maart 1991
réforme de certaines entreprises publiques économiques betreffende de hervorming van sommige economische overheidsbedrijven
(essentiellement les envois de correspondance jusqu'à 2 kg), il est (in hoofdzaak de brievenpostzendingen tot 2 kg), wordt eraan herinnerd
rappelé que la loi telle que modifiée : dat de gewijzigde wet :
- d'une part, désigne bpost en tant que prestataire du service - enerzijds, bpost aanduidt als aanbieder van de universele dienst tot
universel jusqu'au 31 décembre 2018; 31 december 2018;
- d'autre part, permet que d'autres prestataires effectuent les - anderzijds, toelaat dat andere aanbieders instaan voor de nationale
services d'envois de correspondance domestiques et transfrontières en inkomende grensoverschrijdende brievenpost binnen de werkingssfeer
entrants relevant du service universel. La prestation de ces services van de universele dienst. De verstrekking van deze diensten is echter
est cependant subordonnée à l'obtention préalable d'une licence onderworpen aan het voorafgaand verkrijgen van een individuele
individuelle. La liste des titulaires de licence figure sur le site vergunning. De lijst met vergunninghouders staat op de website van het
internet de l'Institut belge des services postaux et des télécommunications (IBPT) (1). Belgisch Instituut voor postdiensten en telecommunicatie (BIPT) (1).
1.2. Deux cas de figure peuvent être envisagés en ce qui concerne les 1.2. Wat betreft de overheidsopdrachten die betrekking hebben op de
marchés publics relatifs aux services de courrier susmentionnés : bovenvermelde brievenpostdiensten kunnen zich nu twee situaties voordoen :
- soit un ou plusieurs titulaires de licence figurent sur la liste - ofwel staan op de bovenvermelde lijst van het BIPT één of meerdere
susmentionnée de l'IBPT et sont donc susceptibles de participer aux vergunninghouders die dus kunnen deelnemen aan de overheidsopdrachten
marchés publics relatifs à ces services. Dans ce cas, le pouvoir voor deze diensten. In dit geval zal de aanbestedende overheid een
adjudicateur devra passer un marché public selon une des procédures overheidsopdracht moeten plaatsen volgens één van de procedures van de
prévues dans la loi du 24 décembre 1993 relative aux marchés publics wet van 24 december 1993 betreffende de overheidsopdrachten en sommige
et à certains marchés de travaux, de fournitures et de services; opdrachten voor aanneming van werken, leveringen en diensten;
- soit la liste de l'IBPT ne mentionne aucun titulaire de licence. - ofwel vermeldt de lijst van het BIPT geen enkele vergunninghouder.
Dans cette hypothèse, les pouvoirs adjudicateurs sont fondés à In dat geval kunnen de aanbestedende overheden een beroep doen op de
recourir aux cas de procédure négociée sans publicité prévus à onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking, naargelang het geval op
l'article 17, § 2, 1°, f), ou à l'article 39, § 2, 1°, e), de la loi grond van artikel 17, § 2, 1°, f), of op grond van artikel 39, § 2,
précitée du 24 décembre 1993, selon le cas. En effet, ces services ne 1°, e), van de voormelde wet van 24 december 1993. Deze diensten
peuvent, en raison de leur spécificité technique, artistique ou tenant kunnen, wegens hun technische of artistieke aard of omwille van de
à la protection des droits d'exclusivité, être confiés qu'à un bescherming van exclusieve rechten, slechts aan één welbepaalde
prestataire de services déterminé. dienstverlener worden gegund.
Dans cette hypothèse, il est conseillé aux pouvoirs adjudicateurs de De aanbestedende overheden gaan in deze hypothese een overeenkomst aan
conclure un contrat avec le prestataire du service universel désigné met de bij wet aangewezen aanbieder van de universele dienst die een
par la loi comprenant une clause de résiliation unilatérale, eenzijdige verbrekingsclausule bevat om de inmededingingstelling
permettant une mise en concurrence dès l'entrée sur le marché d'un ou mogelijk te maken zodra één of meer vergunninghouders de markt
de plusieurs titulaires de licence. Les conditions et modalités de la betreden. De modaliteiten en voorwaarden rond de verbrekingsclausule
clause de résiliation sont à préciser dans le contrat. worden in de overeenkomst gepreciseerd.
2) Services postaux relevant ou non du service universel mais non 2) Postdiensten binnen of buiten de werkingssfeer van de universele
soumis à l'obtention d'une licence dienst, waarvoor geen vergunning is vereist
Certains services ne sont pas soumis à l'obtention d'une licence. Il Voor sommige diensten is geen vergunning vereist. Het betreft meer
s'agit des envois de correspondance transfrontières sortants, des bepaald de verzending van uitgaande grensoverschrijdende brievenpost,
journaux, des périodiques, des colis, des services express d'envois de kranten, tijdschriften, pakketten, de express brievenpostdiensten, het
correspondance, du simple transport d'envois postaux, des activités de louter transport van brievenpost, routage-activiteiten en andere
routage et des autres services visés par l'article 148sexies, § 4, de diensten bedoeld in artikel 148sexies, § 4, van de wet van 21 maart
la loi du 21 mars 1991 portant réforme de certaines entreprises 1991 betreffende de hervorming van sommige economische
publiques économiques, auquel il convient de se référer. overheidsbedrijven, waarnaar hier wordt verwezen.
Ces services doivent être mis en concurrence et ne peuvent par Deze diensten moeten in mededinging worden gesteld en mogen bijgevolg
conséquent pas être attribués sur la base de l'article 17, § 2, 1°, niet worden gegund op basis van artikel 17, § 2, 1°, f), of artikel
f), ou de l'article 39, § 2, 1°, e), de la loi du 24 décembre 1993, sauf démonstration de l'existence d'un monopole de fait. Il est renvoyé pour le surplus au site internet de l'Institut belge des services postaux et des télécommunications (www.ibpt.be). Enfin, il convient de souligner que les contrats en cours avec bpost qui sont antérieurs au 1er janvier 2011 peuvent être honorés, sans préjudice de la possibilité de résilier le contrat si cette possibilité est prévue. 3) Applicabilité du cahier général des charges aux services postaux relevant du service universel Vu les obligations légales et réglementaires auxquelles sont soumis les services postaux relevant du service universel (tels qu'énumérés dans l'article 142 de la loi du 21 mars 1991 précitée) et le caractère essentiel de la prestation de ces services postaux, l'application intégrale du cahier général des charges pourrait se révéler problématique. Pour rappel, il peut être dérogé au cahier général des charges dans les conditions prévues à l'article 3 de l'arrêté royal du 26 septembre 1996 établissant les règles générales d'exécution des marchés publics et des concessions de travaux publics. En ce qui concerne les services postaux relevant du service universel, il peut ainsi être dérogé à un certain nombre de dispositions du cahier général des charges, pour les raisons suivantes : 3.1. Certaines caractéristiques essentielles de la prestation de services postaux visés font obstacle à l'application pleine et entière de toutes les dispositions du cahier général des charges. La prestation des services postaux visés consiste en la levée, le tri, l'acheminement et la distribution à une certaine fréquence d'un grand nombre d'envois postaux provenant d'un grand nombre d'expéditeurs. Cette prestation de services s'effectue complètement en dehors des locaux de l'autorité adjudicatrice/expéditrice. Elle revêt un caractère continuel et successif. De plus, le service est presté à chaque fois que la distribution d'un envoi a lieu. Des dispositions concernant, par exemple, le cautionnement, le contrôle ou la réception, sont en pratique difficilement applicables à de tels services. L'organisation de l'entreprise d'un tel prestataire de services postaux est structurée d'une manière telle que les envois postaux du pouvoir adjudicateur sont traités avec les envois postaux 39, § 2, 1°, e), van de wet van 24 december 1993, behalve wanneer het bestaan van een feitelijk monopolie kan worden aangetoond. Voor het overige wordt verwezen naar de website van het Belgisch Instituut voor postdiensten en telecommunicatie (www.bipt.be). Ten slotte wordt erop gewezen dat wat betreft de lopende overeenkomsten met bpost die dateren van vóór 1 januari 2011, die overeenkomsten verder kunnen worden gehonoreerd, onverminderd de mogelijkheid om de overeenkomst te verbreken zo in die mogelijkheid is voorzien. 3) Toepasselijkheid van de algemene Aannemingsvoorwaarden op de postdiensten binnen de werkingssfeer van de universele dienst Gelet op de wettelijke en reglementaire verplichtingen waaraan de postdiensten binnen de werkingssfeer van de universele dienst, opgesomd in artikel 142 van de voormelde wet van 21 maart 1991, onderworpen zijn en de wezenlijke aard van deze dienstverlening, kan een integrale toepassing van de algemene aannemingsvoorwaarden problematisch zijn. We herinneren eraan dat van de algemene aannemingsvoorwaarden kan worden afgeweken onder de voorwaarden vermeld in artikel 3 van het koninklijk besluit van 26 september 1996 tot bepaling van de algemene uitvoeringsregels van de overheidsopdrachten en van de concessies voor openbare werken. Wat de postdiensten binnen de werkingssfeer van de universele dienst betreft, kan zo worden voorzien in een afwijking op van een aantal bepalingen van de algemene aannemingsvoorwaarden om de volgende redenen : 3.1. Bepaalde wezenlijke kenmerken van de bedoelde postdiensten verhinderen de onverkorte toepassing van alle bepalingen van de algemene aannemingsvoorwaarden. De bedoelde postdiensten bestaan uit het met een bepaalde frequentie ophalen, sorteren, vervoeren en bestellen van een groot aantal postzendingen afkomstig van een groot aantal afzenders. Die dienstverlening vindt volledig plaats buiten de lokalen van de aanbestedende overheid/afzender. Zij heeft een doorlopend en opeenvolgend karakter. Bovendien vindt de dienstverlening plaats bij elke bestelling van een postzending. Bepalingen inzake borgstelling, keuring of oplevering zijn in de praktijk bijvoorbeeld moeilijk toepasbaar op deze diensten. De bedrijfsorganisatie van een dergelijke postdienstverlener is zo gestructureerd dat postzendingen van de aanbestedende overheid samen
des autres expéditeurs, dans un processus de traitement global, quel met de postzendingen van andere afzenders terechtkomen in een
que soit le contenu de ce qui est envoyé. La prestation de ces massaverwerkingsproces, ongeacht de inhoud van wat verstuurd wordt.
services est donc caractérisée par son aspect de gestion en masse et Deze dienstverlening heeft dus een bulkdienstkarakter en wordt tevens
par une large mesure de standardisation. Pour de tels services, des gekenmerkt door een hoge graad van standaardisering. Voor dergelijke
dispositions relatives à une responsabilité illimitée du prestataire diensten is het in dit stadium zeer moeilijk om in de praktijk
de services ou à des moyens d'action du pouvoir adjudicateur sont, à bepalingen toe te passen inzake onbeperkte aansprakelijkheid van de
ce stade, très difficiles à mettre en pratique. dienstverlener of middelen van optreden van de aanbestedende overheid.
3.2. Ce qui précède sous 3.1 vaut d'autant plus que les envois de 3.2. Het vermelde in punt 3.1 geldt des te meer nu brievenpostdiensten
correspondance demeurent en Belgique, même après le 1er janvier 2011, soumis à un cadre légal et réglementaire contraignant. Ce cadre contraignant impose des exigences particulières au prestataire du service universel et à chaque prestataire de services qui aurait reçu une licence pour fournir des services postaux. Ces exigences ont trait à la tarification, au rapportage, à l'accessibilité du service, aux exigences essentielles minimales auxquelles la prestation de services doit répondre, etc. En ce qui concerne le prestataire du service universel, ceci signifie en particulier que la politique commerciale et tarifaire que ce prestataire de services peut mener est réglementée et contrôlée par in België ook na 1 januari 2011 aan een dwingend wettelijk en reglementair kader onderworpen blijven. Dat dwingende kader legt bijzondere eisen op aan de universele dienstverlener en elke dienstverlener die een vergunning voor het verstrekken van postdiensten zou hebben verkregen. Die eisen hebben betrekking op tarifering, rapportering, toegankelijkheid van de dienst, essentiële minimumeisen waaraan de dienstverlening moet voldoen, enz. Wat de universele dienstverlener betreft, betekent dit meer in het bijzonder dat het commercieel en tarifair beleid dat die dienstverlener, overeenkomstig art. 144ter van
l'IBPT, en vertu de l'article 144ter de la loi du 21 mars 1991. Ce de wet van 21 maart 1991 kan voeren, gereglementeerd is en door het
contrôle porte plus précisément sur le respect des principes de BIPT gecontroleerd wordt, meer bepaald wat betreft de naleving van de
non-discrimination, de transparence, de prix abordable, d'orientation beginselen van niet-discriminatie, transparantie, betaalbaarheid,
vers les coûts et de péréquation tarifaire. kostenoriëntatie en tarifaire perequatie respecteren.
3.3. Considérant ce contexte, il convient de recommander de déroger 3.3. Gelet op die context wordt aanbevolen af te wijken van de
aux articles 5 à 9, 13, §§ 3 et 4, 16, 17, 19, 20, 67, 71, 72, 74 et artikelen 5 tot 9, 13, §§ 3 en 4, 16, 17, 19, 20, 67, 71, 72, 74 en 75
75 du cahier général des charges. Il s'agit de dispositions concernant van de algemene aannemingsvoorwaarden. Het gaat om bepalingen in
le cautionnement, le contrôle, la réception, la responsabilité du verband met de borgstelling, keuring, oplevering, aansprakelijkheid
prestataire de services, les moyens d'action du pouvoir adjudicateur van de dienstverlener, middelen van optreden van de aanbestedende
et d'un certain nombre de dispositions relatives au prix. overheid en een aantal bepalingen in verband met de prijs.
3.3.1. En ce qui concerne les articles 8 et 9, 13, §§ 3 et 4, 67, 71, 3.3.1. Wat betreft de artikelen 8 en 9, 13, §§ 3 en 4, 67, 71, 72, 74
72, 74 et 75, ces dérogations peuvent être justifiées par les en 75 kunnen die afwijkingen verantwoord worden door de bijzondere
exigences particulières du marché, telles que décrites ci-dessus, sans eisen van de opdracht, zoals hierboven beschreven, zonder dat die
que ces dérogations ne doivent être formellement motivées. afwijkingen uitdrukkelijk moeten worden gemotiveerd.
3.3.2. En ce qui concerne les articles 5 à 7, 16, 17 et 20 du cahier 3.3.2. Wat betreft de artikelen 5 tot 7, 16, 17 en 20 van de algemene
général des charges, les dérogations doivent par contre être aannemingsvoorwaarden moeten de afwijkingen daarentegen wel
formellement motivées. Les éléments de motivation suivants peuvent uitdrukkelijk worden gemotiveerd. De volgende elementen van motivering
être retenus : worden aangereikt :
- articles 5 à 7 du cahier général des charges : étant donné que les - artikelen 5 tot 7 van de algemene aannemingsvoorwaarden : aangezien
services revêtent un caractère continuel et successif et que chaque de diensten een doorlopend en opeenvolgend karakter hebben en elke
service a une valeur relative, il n'est pas indiqué de demander pour dienst een betrekkelijke waarde heeft, is het niet aangewezen een
l'exécution de ce service une garantie; waarborg te vragen voor de uitvoering van die diensten;
- article 20 du cahier général des charges : l'application de cette - artikel 20 van de algemene aannemingsvoorwaarden : de toepassing van
disposition n'est, en ce qui concerne les services postaux, pas die bepaling is wat de postdiensten betreft niet verenigbaar met het
compatible avec la prestation standardisée de services, d'une part verstrekken van gestandaardiseerde diensten, enerzijds gekenmerkt door
caractérisés par la gestion de masse et, d'autre part, délivrés à un bulkbeheer en anderzijds, geleverd tegen een betaalbare,
prix abordable et non-discriminatoire. niet-discriminatoire prijs.
Ceci ne porte pas préjudice à la possibilité offerte au pouvoir Dit doet geen afbreuk aan de mogelijkheid die de aanbestedende
adjudicateur sur base du droit commun (art. 1184 C.C.), de mettre fin overheid wordt geboden om, op grond van het gemeen recht (art. 1184
unilatéralement au contrat en cas de manquement. L'indemnité qui B.W.), de overeenkomst eenzijdig te beëindigen in geval van een
serait éventuellement réclamée à l'occasion de la résiliation du tekortkoming. De schadevergoeding die eventueel gevorderd zou worden
contrat est à déterminer conformément aux limites contractuelles bij verbreking van de overeenkomst, is te bepalen in overeenstemming
convenues à ce sujet; met de overeengekomen contractuele beperkingen terzake;
- article 16 du cahier général des charges : étant donné que la non- - artikel 16 van de algemene aannemingsvoorwaarden : gezien de
application des articles 20 et 72 affecte l'équilibre contractuel niet-toepassing van de artikelen 20 en 72 het door de algemene
aannemingsvoorwaarden beoogde contractueel evenwicht raakt, dient met
voulu par le cahier général des charges, il convient, afin de rétablir het oog op het herstel van dat evenwicht te worden afgeweken van de in
cet équilibre, de déroger aux droits accordés par l'article 16 au artikel 16 aan de dienstverlener verleende rechten;
prestataire de services;
- article 17 du cahier général des charges : attendu qu'il est - artikel 17 van de algemene aannemingsvoorwaarden : vermits een
recommandé de déroger à l'article 20 du cahier général des charges afwijking van artikel 20 van de algemene aannemingsvoorwaarden zich
(voir ci-dessus), l'application de l'article 17 n'a plus lieu d'être. opdringt (zie boven), kan ook de bepaling van artikel 17 niet van toepassing zijn.
(1) bpost ne figure pas sur cette liste car elle est désignée par la (1) bpost komt op die lijst uiteraard niet voor vermits zij door de
loi en tant que prestataire du service universel et est, dès lors, wetgever als aanbieder van de universele dienst is aangewezen en
dispensée de l'obtention d'une licence. derhalve geen vergunning nodig heeft.
Le Premier Ministre, De Eerste Minister,
Y. LETERME Y. LETERME
^