Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêté Royal du 26/06/2003
← Retour vers "Arrêté royal relatif à la comptabilité simplifiée de certaines associations sans but lucratif, fondations et associations internationales sans but lucratif "
Arrêté royal relatif à la comptabilité simplifiée de certaines associations sans but lucratif, fondations et associations internationales sans but lucratif Koninklijk besluit betreffende de vereenvoudigde boekhouding van bepaalde verenigingen zonder winstoogmerk, stichtingen internationale en verenigingen zonder winstoogmerk
SERVICE PUBLIC FEDERAL JUSTICE 26 JUIN 2003. - Arrêté royal relatif à la comptabilité simplifiée de certaines associations sans but lucratif, fondations et associations internationales sans but lucratif RAPPORT AU ROI FEDERALE OVERHEIDSDIENST JUSTITIE 26 JUNI 2003. - Koninklijk besluit betreffende de vereenvoudigde boekhouding van bepaalde verenigingen zonder winstoogmerk, stichtingen internationale en verenigingen zonder winstoogmerk VERSLAG AAN DE KONING
Sire, Sire,
Depuis sa modification par la loi du 2 mai 2002 sur les associations Sinds de wijziging door de wet van 2 mei 2002 betreffende de
sans but lucratif, les associations internationales sans but lucratif verenigingen zonder winstoogmerk, de internationale verenigingen
et les fondations, la loi du 27 juin 1921 accordant la personnalité zonder winstoogmerk en de stichtingen, bepaalt de wet van 27 juni 1921
civile aux associations sans but lucratif et aux établissements waarbij aan de verenigingen zonder winstgevend doel en aan de
d'utilité publique, intitulée désormais « Loi sur les associations instellingen van openbaar nut rechtspersoonlijkheid wordt verleend,
sans but lucratif, les associations internationales sans but lucratif voortaan de « wet op de verenigingen zonder winstoogmerk, de
et les fondations » prévoit que dans toutes les associations et internationale verenigingen zonder winstoogmerk en de stichtingen »
fondations susvisées, l'organe d'administration doit établir les genoemd, dat het bestuursorgaan in alle voornoemde verenigingen en
comptes annuels de l'exercice social écoulé ainsi que le budget (1) de l'exercice suivant. S'agissant des associations sans but lucratif et des associations internationales sans but lucratif, les comptes annuels et le budget doivent en outre être soumis pour approbation à l'assemblée générale ou à l'organe général de direction. En fonction de leur taille, les associations et fondations sont par ailleurs désormais soumises à des obligations comptables plus détailléesrelatives à la tenue de leur comptabilité et à l'établissement, la publicité et le contrôle de leurs comptes annuels. C'est ainsi que conformément à la règle générale formulée aux articles stichtingen de jaarrekening van het voorbije boekjaar alsook de begroting (1) van het volgende boekjaar moet opmaken. De verenigingen zonder winstoogmerk en internationale verenigingen zonder winstoogmerk, moeten de jaarrekening en de begroting bovendien ter goedkeuring voorleggen aan de algemene vergadering of aan het algemeen bestuursorgaan. Afhankelijk van hun omvang worden de verenigingen en stichtingen voortaan overigens onderworpen aan meer gedetailleerde boekhoudkundige verplichtingen betreffende het voeren van hun boekhouding en het opmaken, het bekendmaken en het controleren van hun jaarrekening. Overeenkomstig de algemene regel geformuleerd in de artikelen 17, § 2,
17, § 2, 37, § 2, et 53, § 2, de la loi, les associations et 37, § 2, en 53, § 2, van de wet moeten de verenigingen en de
fondations doivent tenir une comptabilité simplifiée portant au minimum sur les mouvements des disponibilités en espèces et en comptes, selon un modèle qu'il appartient à Votre Majesté d'établir. A partir du moment où elles atteignent à la date de clôture de l'exercice social, les montants fixés par la loi pour au moins deux des trois critères que sont le nombre de travailleurs en moyenne annuelle exprimée en équivalent temps-plein (5), le total des recettes autres qu'exceptionnelles et hors taxe sur la valeur ajoutée (250.000 EUR) et le total du bilan (1.000.000 EUR), les associations et fondations doivent toutefois tenir leur comptabilité et établir leurs comptes annuels conformément aux dispositions de la loi du 17 juillet 1975 relative à la comptabilité des entreprises, sous la réserve des adaptations que Votre Majesté est habilitée à fixer et qui sont requises par la nature particulière de leurs activités et par leur statut légal. La loi prévoit en outre que ni le modèle de comptabilité simplifiée, stichtingen een vereenvoudigde boekhouding voeren die ten minste betrekking heeft op de mutaties in contant geld of op de rekeningen, volgens een door Uwe Majesteit vastgesteld model. Zodra de verenigingen en de stichtingen op de datum van de afsluiting van het boekjaar de in de wet vastgestelde cijfers voor ten minste twee van de drie criteria hebben bereikt, te weten het aantal werknemers, met name het equivalent, gemiddeld over het jaar, van 5 voltijdse werknemers, de ontvangsten, in totaal 250.000 EUR aan andere dan uitzonderlijke ontvangsten, exclusief de belasting over de toegevoegde waarde, en een balanstotaal van 1.000.000 EUR, moeten zij evenwel hun boekhouding voeren en hun jaarrekening opmaken overeenkomstig de bepalingen van de wet van 17 juli 1975 met betrekking tot de boekhouding van de ondernemingen, onder voorbehoud van de aanpassingen die Uwe Majesteit kan aanbrengen en die vereist zijn gelet op de bijzondere aard van hun activiteiten en op hun wettelijk statuut. Krachtens de wet zijn bovendien noch het model voor de vereenvoudigde boekhouding, noch de verplichtingen die voortvloeien uit voornoemde
ni les obligations résultant de la loi du 17 juillet 1975 précitée ne wet van 17 juli 1975 van toepassing op de verenigingen en stichtingen
s'appliquent aux associations et fondations soumises, en raison de la die, wegens de aard van de activiteiten die zij in hoofdzaak
nature des activités qu'elles exercent à titre principal, à des règles uitoefenen, onderworpen worden aan bijzondere regels die volgen uit
particulières, résultant d'une législation ou d'une réglementation een wetgeving of uit een openbare regelgeving met betrekking tot hun
publique, relatives à la tenue de leur comptabilité et à leurs comptes boekhouding en jaarrekening, voor zover zij ten minste gelijkwaardig
annuels, pour autant qu'elles soient au moins équivalentes à celles zijn aan de regels waarin de wet voorziet.
prévues en vertu de la loi. Het is bijgevolg de taak van de bestuursorganen van deze verenigingen
Il appartiendra en conséquence aux organes d'administration de ces en stichtingen om op hun verantwoordelijkheid en onder toezicht van de
associations et fondations d'apprécier, sous leur responsabilité et dienstdoende commissaris na te gaan of de bijzondere boekhoudkundige
sous le contrôle du commissaire qui serait en fonction, si les verplichtingen waaraan zij onderworpen zijn, ten minste gelijkwaardig
obligations comptables spécifiques auxquelles elles sont soumises sont zijn aan die welke krachtens de wet van toepassing zouden zijn. Over
au moins équivalentes à celles qui s'appliqueraient à elles en vertu het algemeen vloeit deze gelijkwaardigheid niet voort uit het loutere
de la loi. D'une manière générale, cette équivalence ne résultera pas gegeven dat de vereniging of de stichting voor het verkrijgen van
du seul fait que l'association ou la fondation est, pour l'obtention subsidies verplicht wordt boekhoudkundige inlichtingen te verschaffen
de subsides, soumise à l'obligation de fournir des informations aan de subsidiërende overheid.
comptables aux autorités subsidiantes. De jaarrekening van de verenigingen en stichtingen die voor het voeren
Les comptes annuels des associations et fondations soumises aux van hun boekhouding en het opmaken van hun jaarrekening onderworpen
dispositions de la loi du 17 juillet 1975 pour la tenue de leur zijn aan de bepalingen van de wet van 17 juli 1975 moeten, naar gelang
comptabilité et l'établissement de leurs comptes annuels devront, van het geval, worden opgenomen in het dossier dat wordt gehouden ter
comme les comptes annuels des associations et fondations de plus griffie van de rechtbank van eerste aanleg of bij de Ministerie van
petite taille, être repris, selon le cas, dans le dossier tenu au Justitie. Zulks geldt trouwens ook voor de jaarrekening van de
greffe du tribunal de commerce ou au ministère de la Justice. kleinere verenigingen en stichtingen.
Les comptes annuels des grandes associations sans but lucratif et des De jaarrekening van de grote verenigingen zonder winstoogmerk en
grandes fondations privées devront être déposés à la Banque Nationale private stichtingen moeten worden neergelegd bij de Nationale Bank van
de Belgique. België.
Enfin, lorsqu'une association ou une fondation dépasse les montants - Ingeval een vereniging of een stichting de in de wet vastgestelde -
plus élevés - fixés par la loi pour au moins deux des trois critères hogere - bedragen te boven gaat voor ten minste twee van de drie
bovenvermelde criteria (50 werknemers uitgedrukt in voltijdse
prévus (50 travailleurs en équivalents temps-plein, 6.250.000 EUR pour equivalenten, in totaal 6.250.000 EUR aan andere dan uitzonderlijke
le total des recettes autres qu'exceptionnelles et hors taxe sur la ontvangsten, exclusief de belasting over de toegevoegde waarde en een
valeur ajoutée et 3.125.000 EUR pour le total du bilan) ou si elle balanstotaal van 3.125.000 EUR) of ingeval zij per jaar gemiddeld meer
occupe, en moyenne annuelle, plus de cent travailleurs en équivalents dan honderd voltijdse werknemers uitgedrukt in voltijdse equivalenten
temps plein, le contrôle de sa situation financière, ses comptes annuels et la régularité au regard de la loi et des statuts, des opérations à constater dans les comptes annuels doit être confié à un commissaire nommé parmi les membres de l'Institut des Reviseurs d'Entreprises. Par l'arrêté que le Gouvernement a l'honneur de soumettre à Votre Majesté, il est proposé d'établir le modèle selon lequel les associations et fondations de petite taille, et donc probablement les plus nombreuses, tiendront leur comptabilité et établiront leurs comptes annuels. Un arrêté distinct, visant à adapter les obligations résultant, pour les plus grandes associations et fondations, de la loi précitée du 17 juillet 1975, à ce que requièrent la nature particulière de leurs activités et leur statut légal est soumis simultanément à Votre in dienst heeft, moet de controle van haar financiële toestand, van haar jaarrekening en de regelmatigheid ten aanzien van de wet en de statuten, alsmede van de verrichtingen die kunnen worden afgeleid uit de jaarrekening, worden toevertrouwd aan een commissaris benoemd onder de leden van het Instituut der Bedrijfsrevisoren. In het besluit dat de Regering de eer heeft U voor te leggen, wordt voorgesteld het model op te stellen op grond waarvan de kleine, en derhalve wellicht de meeste verenigingen en stichtingen, hun boekhouding moeten voeren en hun jaarrekening moeten opmaken. Terzelfder tijd wordt U een apart besluit voorgelegd dat ertoe strekt de verplichtingen die voor de grootste verenigingen en stichtingen voortvloeien uit voornoemde wet van 17 juli 1975 in overeenstemming te brengen met de vereisten die volgen uit de bijzondere aard van hun
Majesté. Cet arrêté précisera en outre les modalités du dépôt des activiteiten en hun wettelijk statuut. In dit besluit wordt bovendien
comptes de certaines de ces associations et fondations à la Banque de wijze bepaald waarop de jaarrekeningen van sommige van deze
nationale de Belgique. verenigingen en stichtingen bij de Nationale Bank van België moeten
Il est proposé de permettre aux associations et fondations de petite worden neergelegd. Er wordt voorgesteld de kleine verenigingen en stichtingen de
taille d'appliquer volontairement les dispositions auxquelles seront mogelijkheid te bieden vrijwillig de bepalingen toe te passen die
tenues les entités de plus grande taille. gelden voor de grotere entiteiten.
En effet, si le modèle de comptabilité simplifiée que le présent Hoewel het vereenvoudigde boekhoudkundige model dat in dit besluit
arrêté propose pour les associations et fondations de petite taille - wordt voorgesteld voor de kleine verenigingen en stichtingen -- en dat
et qui est commenté ci-après - pourra constituer un instrument de reddition de compte adéquat pour bon nombre d'associations et de fondations, il ne présente pas les qualités d'une comptabilité d'engagement, complète et tenue par parties doubles. Par ailleurs, l'obligation de respecter certaines dispositions légales ou réglementaires, fiscales notamment (ex. TVA), voire contractuelles pourrait amener certaines associations ou fondations de petite taille à vouloir opter pour un régime comptable plus élaboré. Le Gouvernement estime cependant devoir subordonner cette faculté à diverses conditions afin de préserver la sincérité et la comparabilité des comptes. Tout d'abord, l'association ou la fondation devra mentionner et justifier la décision de changement de référentiel comptable dans l'annexe et en indiquer les principales conséquences pour elle. L'association ou la fondation devra par ailleurs appliquer pendant trois exercices comptables successifs au moins l'ensemble des dispositions relatives à la tenue de la comptabilité et à l'établissement des comptes annuels applicables aux grandes associations et fondations. Les comptes devront être établis selon le même schéma comptable pendant cette période. infra wordt besproken - een adequaat instrument van boekhoudkundige verantwoording kan vormen voor tal van verenigingen en stichtingen, beantwoordt het niet aan de vereisten van een volledige dubbele boekhouding. Overigens zou de verplichting tot inachtneming van sommige wettelijke of regelgevende, inzonderheid fiscale (bv. BTW) of zelfs contractuele bepalingen ertoe kunnen leiden dat kleine verenigingen of stichtingen opteren voor een meer uitgewerkte boekhouding. De Regering acht het echter nodig deze mogelijkheid te onderwerpen aan diverse voorwaarden teneinde de oprechtheid en de vergelijkbaarheid van de rekeningen te vrijwaren. Vooreerst moet de vereniging of de stichting de beslissing om van boekhoudkundig kader te veranderen in de toelichting vermelden en verantwoorden, alsook opgave doen van de belangrijkste gevolgen die daaruit voor haar voortvloeien. De vereniging of de stichting moet bovendien gedurende drie opeenvolgende boekjaren ten minste alle bepalingen betreffende het voeren van de boekhouding en het opmaken van de jaarrekening toepassen die gelden voor de grote verenigingen en de stichtingen. De jaarrekening moet gedurende die periode volgens hetzelfde boekhoudkundig schema worden opgemaakt.
Il ressort des dispositions légales que ce sont les comptes établis Krachtens de wettelijke bepalingen moeten de rekeningen opgemaakt
selon les dispositions de la loi du 17 juillet 1975 susvisée qui volgens voornoemde wet van 17 juli 1975 in een dergelijk geval worden
devront dans un tel cas figurer dans le dossier ouvert au greffe ou auprès du ministère de la Justice. L'exercice de cette faculté ne se traduira pas, par contre, par l'obligation de procéder au dépôt des comptes à la Banque nationale de Belgique ainsi que le veut le régime légal applicable aux plus grandes associations et fondations. Si par la suite, l'association ou la fondation souhaitait à nouveau tenir sa comptabilité selon le modèle défini par le présent arrêté, la décision prise devrait aussi être mentionnée et justifiée dans l'annexe aux comptes annuels avec l'indication de ses principales conséquences pour l'association. Cette faculté, de même que d'autres considérations tenant à la sécurité juridique, exige que les dispositions contenues dans les deux arrêtés s'appliquent pour la première fois au même exercice comptable. Les dispositions à caractère comptable de la nouvelle loi ainsi que les dispositions réglementaires qui en assurent l'exécution sont appelées à constituer le droit commun comptable des associations sans but lucratif et des fondations et par conséquent, comme il en est déjà du droit commun comptable des entreprises que forment notamment la loi opgenomen in het dossier dat ter griffie of bij de FOD Justitie is geopend. Zulks leidt evenwel niet tot de verplichting de rekeningen neer te leggen bij de Nationale Bank van België zoals bepaald in het wettelijk stelsel dat geldt voor de grootste verenigingen en stichtingen. Ingeval de vereniging of de stichting haar boekhouding vervolgens opnieuw wil voeren volgens het model bepaald in dit besluit, moet de genomen beslissing ook worden vermeld en verantwoord in de toelichting bij de jaarrekening met opgave van de belangrijkste gevolgen voor de vereniging. Deze mogelijkheid, evenals andere overwegingen inzake rechtszekerheid, vereisen dat de bepalingen vervat in beide besluiten voor het eerst van toepassing zijn op hetzelfde boekjaar. De boekhoudkundige bepalingen van de nieuwe wet, alsook de regelgevende bepalingen ter uitvoering ervan , moeten het gemeen boekhoudrecht van de verenigingen zonder winstoogmerk en van de stichtingen en vormen, naar het voorbeeld van het gemeen boekhoudrecht
du 17 juillet 1975 susvisée et certaines dispositions du Code des sociétés ainsi que leurs arrêtés d'exécution respectifs, à devenir un modèle pour l'élaboration ou la modification des dispositions comptables à caractère sectoriel. Ce droit commun comptable des associations sans but lucratif et des fondations, à l'instar du droit commun comptable des entreprises sur lequel il s'appuie partiellement, évoluera en fonction tant des besoins des entités qui y sont soumis et des publics intéressés par leurs comptes que des développements que la matière pourrait connaître au plan européen et international, sous l'influence par exemple des van ondernemingen gevormd door voornoemde wet van 17 juli 1975 en sommige bepalingen van het Wetboek van Vennootschappen alsook de respectieve uitvoeringsbesluiten, een model worden voor de uitwerking of de wijziging van de sectorale boekhoudkundige bepalingen. Dit gemeen boekhoudrecht van de verenigingen zonder winstoogmerk en van de stichtingen zal evolueren naar het voorbeeld van het gemeen boekhoudrecht van de ondernemingen waarop het gedeeltelijk is gegrond, zowel op grond van de behoeften van de entiteiten die eraan onderworpen zijn, als van de partijen die belangstellen in deze jaarrekeningen, en als gevolg van de ontwikkelingen op Europees en internationaal vlak onder invloed van bijvoorbeeld de IAS/IFRS-normen
normes IAS/IFRS (International Accounting Standards/International (International Accounting Standards/International Financial Reporting
Financial Reporting Standards) adoptées par l'International Accounting Standards) goedgekeurd door de International Accounting Standards
Standards Board et des normes IPSAS (International Public Sector Board en de IPSAS-normen (International Public Sector Accounting
Accounting Standards) proposées par l'IFAC (International Federation Standards) voorgesteld door de IFAC (International Federation of
of Accountants). Accountants).
La mise en oeuvre de ces nouvelles dispositions pourra certes, In het kader van de tenuitvoerlegging van deze nieuwe bepalingen kan,
spécialement en ce qui concerne les grandes entités soumises au in het bijzonder voor de grote entiteiten die onder de toepassing van
respect de la loi du 17 juillet 1975 déjà mentionnée, bénéficier de la doctrine développée depuis près de trente ans par la Commission des Normes comptables. Le Gouvernement entend cependant, en outre, prendre les mesures nécessaires afin que la Commission des Normes comptables soit juridiquement compétente et dispose de moyens appropriés pour lui permettre d'assurer le suivi du nouveau droit commun comptable des associations sans but lucratif et des fondations et d'ainsi autoriser ces entités et les professionnels comptables qui les assistent à la consulter sur les questions générales d'interprétation que la nouvelle réglementation pourrait susciter. La Commission des Normes comptables devrait, dans cette perspective, sur la base des principes consacrés dans la loi et dans ses arrêtés d'exécution, pouvoir donner tout avis voornoemde wet van 17 juli 1975 vallen, lering worden getrokken uit de rechtsleer die sinds ongeveer dertig jaar door de Commissie voor Boekhoudkundige Normen is ontwikkeld. De Regering wil daarnaast evenwel de noodzakelijke maatregelen nemen opdat de Commissie voor Boekhoudkundige Normen juridisch bevoegd zou zijn en over de passende middelen zou beschikken met het oog op de follow-up van het nieuwe gemeen boekhoudrecht van de verenigingen zonder winstoogmerk en de stichtingen, alsmede deze entiteiten en de beroepsbeoefenaars te machtigen haar te raadplegen over algemene vragen inzake de interpretatie van de nieuwe regelgeving. De Commissie voor Boekhoudkundige Normen zou in het licht daarvan en op grond van de beginselen vervat in de wet en in de uitvoeringsbesluiten, elk
au Gouvernement et au Parlement à la demande de ceux-ci ou advies moeten kunnen verstrekken aan de Regering en aan het Parlement,
d'initiative, développer la doctrine comptable et formuler les op hun verzoek of op eigen initiatief, alsook de boekhouddoctrine
principes d'une comptabilité régulière par la voie d'avis ou de ontwikkelen en via adviezen of aanbevelingen de beginselen van een
recommandations. regelmatige boekhouding formuleren.
Par ailleurs, afin de faciliter l'entrée en vigueur des nouvelles Teneinde de inwerkingtreding van de nieuwe bepalingen te
dispositions, une brochure réalisée par l'institut des Reviseurs vergemakkelijken zal een brochure opgemaakt door het Instituut der
d'Entreprises, l'Institut des Experts Comptables et des Conseils Bedrijfsrevisoren, het Instituut van de Accountants en de
Fiscaux, l'Institut Professionnel des Comptables et Fiscalistes Belastingconsulenten, het Beroepsinstituut van erkende boekhouders en
agréés, la Banque nationale de Belgique et la Commission des Normes fiscalisten, de Nationale Bank van België en de Commissie voor
comptables sera diffusée, avant que les nouvelles obligations Boekhoudkundige Normen worden verspreid, nog voor de nieuwe
comptables ne trouvent à s'appliquer pour la première fois. boekhoudkundige verplichtingen voor het eerst in werking treden.
Il importe de relever que ni les dispositions légales, ni les arrêtés Er moet worden onderstreept dat de wetsbepalingen en de besluiten die
qui en assureront l'exécution ne visent à imposer et a fortiori à de uitvoering ervan verzekeren, erniet toe strekken het voeren van een
organiser la tenue d'une comptabilité analytique par les associations analytische boekhouding door de verenigingen en de stichtingen op te
et les fondations. leggen en a fortiori te organiseren.
Dans bien des cas cependant, l'obligation de fournir, par exemple à In tal van gevallen zal de verplichting om bijvoorbeeld aan een
une autorité subsidiante, des informations relatives à des projets subsidiërende overheid inlichtingen te verstrekken over specifieke
particuliers ou à des activités spécifiques menées par l'association projecten of activiteiten van de vereniging of van de stichting, deze
ou la fondation amènera celle-ci à tenir, à côté de sa comptabilité laatste echter ertoe aanzetten om naast de algemene boekhouding een
générale, une comptabilité plus à même de déterminer les coûts dont boekhouding te voeren waarin de kosten kunnen worden bepaald waarvan
elle peut postuler le remboursement. zij de terugbetaling kan vragen.
Ainsi que cela a été mentionné précédemment, l'arrêté soumis à Votre Zoals supra gesteld, strekt het besluit dat U wordt voorgelegd ertoe
Majesté vise à préciser les obligations comptables des associations et de boekhoudkundige verplichtingen van de kleine verenigingen en de
fondations de petite taille par la définition d'un modèle de stichtingen nader te bepalen door de omschrijving van een
comptabilité simplifiée. vereenvoudigd boekhoudkundig model.
L'approche globale retenue pour l'élaboration de ce modèle consiste à De globale benadering bij de uitwerking van dit model bestaat erin het
imposer la tenue d'une comptabilité de caisse, c'est-à-dire ne voeren van een kasboekhouding op te leggen die met name enkel de
reprenant que les mouvements des disponibilités en espèces et en mutaties bevat in contant geld of op de rekeningen-courant of als
comptes à vue ou à considérer comme tels, à l'exclusion donc par zodanig te beschouwen, met uitzondering van bijvoorbeeld de
termijnrekeningen. De aldus gevoerde boekhouding leidt tot een
exemple de comptes à terme. La comptabilité ainsi tenue mènera à un jaarlijkse staat van de ontvangsten en uitgaven die moet worden
état annuel des recettes et des dépenses qui devra être complété par aangevuld met een jaarlijks opgemaakte staat van het vermogen
un état du patrimoine établi annuellement au départ d'un inventaire uitgaande van de volledige inventaris van de activa, de rechten, de
complet des avoirs, droits, dettes et engagements de toute nature de schulden en de verplichtingen van welke aard ook van de vereniging of
l'association ou de la fondation. de stichting.
Seules les opérations se traduisant par des mouvements de Enkel de verrichtingen die betrekking hebben op de mutaties in contant
disponibilités en espèces ou en comptes à vue, qu'elles soient effectuées avec des tiers ou qu'elles soient internes à l'association ou à la fondation, devront par conséquent être enregistrées sans retard, c'est-à-dire sans retard à partir du paiement reçu ou opéré, de manière fidèle et complète et par ordre de dates, dans le livre comptable que toute association ou fondation de petite taille devra tenir. La comptabilité ne reprendra aucune autre opération et ne sera donc pas complète au sens où ce terme est généralement admis. Le livre unique à tenir sera établi selon le modèle figurant en annexe A à l'arrêté. Il s'agit d'un modèle minimum destiné à enregistrer les geld of op de rekeningen, ongeacht of zij tot stand gekomen zijn met derden of intern in de vereniging of de stichting, moeten bijgevolg zonder uitstel worden geregistreerd, dit betekent zonder uitstel zodra de betaling is ontvangen of uitgevoerd, getrouw en volledig naar tijdsorde, in het dagboek dat iedere kleine vereniging of stichting moet bijhouden. In de boekhouding wordt geen enkele andere verrichting opgenomen en zij zal dus niet volledig zijn in de zin waarin deze term over het algemeen wordt aangewend. Het ongesplitste dagboek dat moet worden bijgehouden, wordt opgemaakt volgens het model dat als bijlage A gaat bij dit besluit. Het betreft een minimaal model dat ertoe strekt de diverse ontvangsten en uitgaven
diverses recettes et dépenses de l'association ou de la fondation. van de vereniging of de stichting te registreren.
Pourvu qu'il se limite à enregistrer des opérations se traduisant par Zolang het dagboek beperkt is tot de registratie van de verrichtingen
des mouvements de disponibilités en espèces ou en comptes et respecte met betrekking tot de mutaties in contant geld of op de rekeningen en
ainsi le principe de base fixé pour ces associations et fondations, il aldus het voor de verenigingen en de stichtingen vastgestelde
pourra, et devra dans bien des cas, être adapté afin que la basisbeginsel in acht neemt, kan en moet het in vele gevallen worden
comptabilité soit appropriée à la nature et à l'étendue des activités aangepast opdat de boekhouding zou aangepast zijn aan de aard en de
de l'association ou de la fondation. Ce livre comptable devra répondre aux exigences inspirées du droit commun comptable des entreprises et visant à en assurer la continuité matérielle ainsi que la régularité et l'irréversibilité des écritures. Le livre devra notamment être coté et identifié par la dénomination de l'association ou de la fondation. Plutôt que d'opter pour la formalité d'un visa à obtenir auprès d'un greffe, le Gouvernement propose que le livre soit signé, avant sa première utilisation et ensuite chaque année, par la(les) personne(s) qui représent(ent) l'association ou la fondation à l'égard des tiers. omvang van de activiteiten van de vereniging of de stichting. Dit dagboek moet beantwoorden aan de vereisten die hun grondslag vinden in het gemeen boekhoudrecht van de ondernemingen en de materiële continuïteit ervan, alsook de regelmatigheid en de onomkeerbaarheid van de boekingen beogen. Het dagboek moet met name gemerkt zijn en geïdentificeerd zijn door de naam van de vereniging of de stichting. Veeleer dan te opteren voor het viseren ter griffie, stelt de Regering voor dat het dagboek voor het eerste gebruik en nadien ieder jaar, door de perso(o)n(en) die de vereniging of de stichting ten aanzien van derden vertegenwoordig(t)(en), wordt ondertekend. Het dagboek moet naar tijdsorde worden bijgehouden, zonder witte
Le livre devra être tenu par ordre de dates, sans blanc, ni lacunes. vakken, noch weglatingen. Bij correctie moet de oorspronkelijke
En cas de rectification, l'écriture primitive devra rester visible. Il boeking leesbaar blijven. Het dagboek moet worden bewaard gedurende
devra être conservé pendant dix ans à partir du premier janvier de tien jaar te rekenen vanaf 1 januari van het jaar volgend op de
l'année qui suit sa clôture (2). afsluiting ervan (2).
Des règles qui trouvent aussi leur origine dans le droit commun Regels die hun oorsprong vinden in het gemeen boekhoudrecht van de
comptable des entreprises ont par ailleurs été reprises pour ce qui ondernemingen zijn overigens opgenomen met betrekking tot de vereiste
concerne les pièces justificatives exigées à l'appui de toute verantwoordingsstukken voor elke boeking.
écriture. Dans la mesure où les dispositions relatives à la tenue du livre Aangezien de bepalingen betreffende het bijhouden van een dagboek en
comptable et aux pièces justificatives ont, tout au moins en partie, de verantwoordingstukken ten minste gedeeltelijk gegrond zijn op de
pour modèles des dispositions de la loi du 17 juillet 1975 relative à bepalingen van de wet van 17 juli 1975 met betrekking tot de
la comptabilité des entreprises, elles pourront bénéficier de boekhouding van de ondernemingen, kan worden verwezen naar de
l'éclairage qui en a été donné par la Commission des Normes verduidelijkingen die de Commissie voor Boekhoudkundige Normen heeft
comptables, notamment dans son Bulletin n° 38 relatif aux principes gegeven, inzonderheid in Bulletin nr. 38 over de beginselen van een
d'une comptabilité régulière. regelmatige boekhouding.
L'état des recettes et dépenses qui devra être établi selon un schéma De staat van ontvangsten en uitgaven die moet worden opgemaakt volgens
een minimaal schema dat is opgenomen in bijlage B van het besluit,
vloeit rechtstreeks voort uit het dagboek. De totalen van de
minimum figurant en annexe B à l'arrêté résultera directement du livre verschillende rubrieken van ontvangsten en uitgaven zijn erin vermeld.
comptable. Il en reprendra les totaux des différentes rubriques de Met het oog op de transparantie en opdat de boekhoudkundige
recettes et de dépenses. verantwoording niet beperkt zou zijn tot de verrichtingen die
Dans un souci de transparence, afin que la reddition des comptes ne betrekking hebben op de mutaties in contant geld of op de rekeningen,
soit pas limitée aux opérations résultant dans des mouvements de disponibilités en espèces ou en comptes et porte notamment sur les dons et legs en nature reçus par l'association ou la fondation et que l'association ou la fondation puisse disposer des données permettant d'établir un bilan d'ouverture dans l'hypothèse où sa croissance l'amènerait à dépasser les critères légaux et à être soumise au régime de la comptabilité d'engagement par parties doubles, le Gouvernement estime qu'il se justifie d'imposer aux plus petites associations et fondations l'établissement annuel d'un inventaire complet de leurs avoirs, droits, dettes et engagements de toute nature. A l'instar de ce que le droit commun comptable prévoit pour certains commerçants personnes physiques, sociétés en nom collectif et sociétés en commandite simple, il appartiendra aux organes d'administration des associations et fondations de déterminer les critères qui présideront aux évaluations dans l'inventaire. Ils pourront, pour ce faire, s'inspirer des règles fixées pour les associations et fondations de plus grande taille soumises, pour la tenue de leur comptabilité et l'établissement de leurs comptes maar zou slaan op de door de vereniging of de stichting ontvangen giften en legaten in natura, alsook opdat de vereniging of de stichting zou kunnen beschikken over de gegevens op grond waarvan een beginbalans kan worden opgemaakt ingeval de vereniging of de stichting als gevolg van haar groei de wettelijke criteria zou overschrijden en zou worden onderworpen aan het stelsel van de dubbele boekhouding, is het volgens de Regering verantwoord de kleine verenigingen en stichtingen te verplichten jaarlijks een volledige inventaris op te maken van hun activa, rechten, schulden en verbintenissen van welke aard ook. Naar het voorbeeld van het bepaalde in het gemeen boekhoudrecht voor sommige handelaars, natuurlijke personen, vennootschappen onder firma en gewone commanditaire vennootschappen, is het de taak van de bestuursorganen van de verenigingen en de stichtingen om de criteria vast te leggen die ten grondslag liggen aan de waarderingen in de inventaris. Zij kunnen zich daartoe gronden op de regels vastgesteld voor de grotere verenigingen en stichtingen die voor het voeren van hun boekhouding en het opmaken van hun jaarrekening ressorteren onder de
annuels, aux dispositions de la loi du 17 juillet 1975. bepalingen van de wet van 17 juli 1975.
Ces règles d'évaluation devront être résumées dans l'annexe et être, Deze waarderingsregels moeten worden samengevat in de toelichting en
en principe, identiques d'un exercice à l'autre. in beginsel ieder boekjaar identiek zijn.
Cet inventaire débouchera sur un état du patrimoine qui indiquera Deze inventaris mondt uit in een vermogensstaat die enerzijds het
d'une part le montant de tous les avoirs et dettes de l'association ou bedrag van alle bezittingen en de schulden van de vereniging of de
de la fondation quel que soit leur montant et d'autre part les droits stichting vermeldt, ongeacht het bedrag, en anderzijds de rechten en
et engagements de l'association ou de la fondation s'ils sont de verplichtingen van de vereniging of de stichting ingeval zij een
susceptibles d'avoir une influence importante sur sa situation belangrijke invloed kunnen hebben op de financiële toestand. Ingeval
financière. Si ces droits et engagements ne sont pas susceptibles deze rechten en verplichtingen niet in cijfers kunnen worden
d'être quantifiés, ils devront faire l'objet d'une mention appropriée uitgedrukt, moeten zij op passende wijze worden vermeld in de
dans l'annexe aux comptes annuels. toelichting bij de jaarrekening.
Les associations sont souvent propriétaires de leurs avoirs (immeubles De verenigingen zijn vaak eigenaar van hun activa (gebouwen,
bâtis, terrains, machines, mobilier, matériel roulant ...). La terreinen, machines, roerende goederen, rollend materieel, ...). De
pratique démontre cependant qu'il est aussi très fréquent qu'elles praktijk toont evenwel aan dat zij ook vaak goederen bezitten waarop
détiennent des biens sur lesquels elles ne peuvent exercer que des zij enkel in de tijd en/of in de ruimte beperkte en precaire rechten
droits limités, dans le temps et/ou dans l'espace, et précaires (ex. kunnen uitoefenen (bv. goederen in het bezit in het kader van een
biens détenus dans le cadre d'un contrat de location financement ...). leasingovereenkomst ...).
Afin que l'état du patrimoine puisse traduire ces différentes Opdat deze verschillende situaties uit de staat van het vermogen
situations, le Gouvernement propose de prévoir une subdivision zouden kunnen worden afgeleid, stelt de Regering voor te voorzien in
adéquate sous les différentes rubriques concernées dudit état. De een passende onderverdeling met betrekking tot de verschillende
cette manière les immeubles et les machines ainsi que le mobilier et betrokken rubrieken van de staat. Zo worden de onroerende goederen
le matériel roulant n'appartenant pas en pleine propriété à alsook de roerende goederen en het rollend materieel dat niet in volle
l'association ou à la fondation mais présentant néanmoins un caractère eigendom aan de vereniging of de stichting behoort, maar belangrijk
significatif seront repris dans l'état du patrimoine. Il appartiendra is, opgenomen in de staat van het vermogen. Het is aan het
à l'organe d'administration de l'association ou de la fondation d'apprécier si, pour des raisons de clarté, des informations complémentaires doivent être fournies dans l'annexe aux comptes annuels. Si d'une manière générale, tous les avoirs sont en principe susceptibles d'être évalués et le sont pour des raisons fiscales ou autres (assurance ...), il se peut que, de manière très exceptionnelle, en raison par exemple de la nature particulière du bien, un avoir détenu par une association ou une fondation soit difficilement évaluable. Le Gouvernement propose dans ce cas de mentionner l'avoir dans l'état du patrimoine, pour mémoire, sans mention d'aucune valeur. L'appréciation du caractère significatif d'un avoir n'appartenant pas en pleine propriété à l'association ou à la fondation de même que l'appréciation du caractère difficilement évaluable d'un avoir bestuursorgaan van de vereniging of van de stichting om te oordelen of met het oog op de duidelijkheid in de toelichting bij de jaarrekening bijkomende inlichtingen moeten worden verschaft. Hoewel over het algemeen alle bezittingen in beginsel kunnen en ook worden gewaardeerd om fiscale of andere redenen (verzekering...), kan het zeer uitzonderlijk gebeuren dat een goed dat in het bezit is van een vereniging of een stichting gelet op de bijzondere aard ervan moeilijk kan worden gewaardeerd. De Regering stelt in dit geval voor het goed pro memorie te vermelden in de staat van het vermogen, zonder vermelding van enige waarde. De beoordeling van het belang van een goed dat niet in volle eigendom is van een vereniging of een stichting alsook de beoordeling van het moeilijk waardeerbaar karakter van een goed, valt onder de bevoegdheid
ressortissent à la compétence de l'organe d'administration de l'entité van het bestuursorgaan van de entiteit die de beslissing zal nemen
qui prendra sa décision conformément aux critères de prudence, de sincérité et de bonne foi, l'usage de ce pouvoir d'appréciation ne pouvant en effet avoir pour objet d'échapper aux obligations comptables prévues pour les associations et fondations de plus grande taille. La mention de subsides reçus ou remboursés dans l'état des recettes et dépenses et de subsides à recevoir ou promis, respectivement parmi les créances ou les droits, dans l'état du patrimoine, peut être complétée par l'indication de l'autorité subsidiante. Les comptes annuels que ces associations et fondations devront établir, le cas échéant soumettre à l'assemblée générale de l'association ou à l'organe général de direction de la fondation et overeenkomstig de criteria van voorzichtigheid, oprechtheid en goede trouw. Deze beoordelingsbevoegdheid mag niet ertoe leiden de boekhoudkundige verplichtingen voor de grotere verenigingen en stichtingen te omzeilen. De vermelding van ontvangen of terugbetaalde subsidies in de staat van ontvangsten en uitgaven alsook van te ontvangen of beloofde subsidies, tussen de schuldvorderingen en de rechten, in de staat van het vermogen, kan worden aangevuld met de vermelding van de subsidiërende overheid. De jaarrekening die deze verenigingen en stichtingen moeten opmaken en in voorkomend geval moeten voorleggen aan de algemene vergadering van de vereniging of aan het algemeen bestuursorgaan van de stichting en die moet zijn opgenomen in het dossier dat is geopend ter griffie of
qui devront figurer au dossier ouvert au greffe ou au ministère de la bij de Ministerie van Justitie, omvat de staat van de ontvangsten
Justice, comprendront l'état des recettes ainsi que l'annexe à établir alsook de toelichting die moet worden opgemaakt overeenkomstig het
conformément au schéma minimum figurant en annexe C à l'arrêté. minimaal schema opgenomen in bijlage C bij van het besluit.
Le Gouvernement propose de reprendre l'état du patrimoine dans l' De Regering stelt voor de staat van het vermogen op te nemen in de
annexe aux comptes annuels et non en tant qu'état distinct au côté de toelichting bij de jaarrekening en niet als aparte staat naast de
l'état des recettes et dépenses. staat van ontvangsten en uitgaven.
Il lui apparaît en effet nécessaire, pour éviter toute confusion, de Teneinde verwarring te voorkomen, meent de Regering dat het inderdaad
distinguer clairement le régime comptable applicable à ces noodzakelijk is een duidelijk onderscheid te maken tussen het
toepasselijke boekhoudkundig stelsel op deze verenigingen en
associations et fondations et qui a pour socle le principe de la stichtingen dat op het beginsel van de kasboekhouding steunt waaruit
comptabilité de caisse duquel découle exclusivement l'état des uitsluitend de staat van ontvangsten en uitgaven voortvloeit, en het
recettes et dépenses, de celui, fondé sur la comptabilité d'engagement stelsel dat gegrond is op de dubbele boekhouding, dat van toepassing
par parties doubles, applicable aux associations et fondations de plus is op de grotere verenigingen en stichtingen en uitmondt op een
grande taille et qui débouche sur des comptes annuels complets volledige jaarrekening, samengesteld door een balans, een
composés d'un bilan, d'un compte de résultats et de l'annexe. resultatenrekening en een toelichting.
J'ai l'honneur d'être, Ik heb de eer te zijn,
Sire, Sire,
de Votre Majesté, van Uwe Majesteit,
le très respectueux de zeer eerbiedige
et très fidèle serviteur. en zeer getrouw dienaar.
Le Ministre de la Justice De Minister van Justitie,
M. VERWILGHEN M. VERWILGHEN
_______ _______
Notes Nota's
(1) La loi ne formule aucune précision au sujet de la forme et du (1) In de wet is geen enkele nadere bepaling geformuleerd inzake de
contenu du budget. vorm en de inhoud van de begroting.
Il se recommande, dans un souci de pertinence, de clarté et de Met het oog op relevantie, duidelijkheid en vergelijkbaarheid van de
comparabilité de l'information que celui-ci s'articule de la même informatie is het aan te raden dat de begroting op dezelfde wijze is
manière que les états comptables composant les comptes annuels. opgemaakt als de staten waaruit de jaarrekening bestaat.
(2) L'exigence d'un livre coté et signé ne s'oppose pas à ce que la (2) De vereiste voor een genummerde en gehandtekend dagboek verbiedt
comptabilité soit tenue à l'aide d'un tableur ou d'un logiciel de niet dat de boekhouding wordt gevoerd met behulp van een spreadsheet
comptabilité de caisse. Ainsi que c'est déjà le cas pour les of software voor de kasboekhouding. Zoals dat reeds het geval is voor
entreprises (Bulletin CNC, n° 8, avril 1981, pp. 5-6), la méthode qui de ondernemingen (Bulletin CBN, nr. 8, april 1981, pp. 5-6), is de
consiste à coller des listings d'ordinateur dans le livre sera methode die erin bestaat computerlistings in het dagboek te kleven,
conforme au prescrit de l'arrêté, dans la mesure où ce collage est conform het bepaalde in het besluit aangezien het kleven zodanig is
effectué d'une façon qui garantit le caractère inaltérable des données gebeurd dat het bestendige karakter van de geregistreerde gegevens
enregistrées. gewaarborgd wordt.
26 JUIN 2003. - Arrêté royal relatif à la comptabilité simplifiée de 26 JUNI 2003. - Koninklijk besluit betreffende de vereenvoudigde
certaines associations sans but lucratif, associations internationales boekhouding van bepaalde verenigingen zonder winstoogmerk,
sans but lucratif et fondations internationale verenigingen zonder winstoogmerk en stichtingen
ALBERT II, Roi des Belges, ALBERT II, Koning der Belgen,
A tous, présents et à venir, Salut. Aan allen die nu zijn en hierna wezen zullen, Onze Groet.
Vu la loi du 27 juin 1921 sur les associations sans but lucratif, les Gelet op de wet van 27 juni 1921 betreffende de verenigingen zonder
associations internationales sans but lucratif et les fondations telle winstoogmerk, de internationale verenigingen zonder winstoogmerk en de
que modifiée par la loi du 16 juin 2003 portant création d'une stichtingen zoals gewijzigd bij de wet van 16 januari 2003 tot
Banque-Carrefour des Entreprises, modernisation du registre de oprichting van een Kruispuntbank van Ondernemingen, tot modernisering
van het handelsregister, tot oprichting van erkende
commerce, création de guichets-entreprises agréés et portant diverses ondernemingsloketten en houdende diverse bepalingen, inzonderheid op
dispositions, notamment les articles 17, § 2, 37, § 2, et 53, § 2; de artikelen 17, § 2, 37, § 2, en 53, § 2;
Vu l'avis de l'Inspecteur des Finances, donné le 27 février 2003; Gelet op het advies van de Inspecteur van Financiën, gegeven op 27
februari 2003;
Vu l'accord de Notre Ministre du Budget, donné le 23 mai 2003; Gelet op de akkoordbevinding van Onze Minister van Begroting van 23
Vu l'urgence motivée par la volonté de permettre aux personnes morales mei 2003; Gelet op het verzoek om spoedbehandeling, gemotiveerd door de wens aan
visées par la loi du 27 juin 1921 de se préparer dans des délais de rechtspersonen bedoeld in de wet van 27 juni 1921 de mogelijkheid
adéquats aux nouvelles obligations qui leur seront imposées; te bieden zich binnen een redelijke termijn te kunnen voorbereiden op
de nieuwe verplichtingen die hen worden opgelegd;
Vu l'avis du Conseil d'Etat, donné le 6 juin 2003, en application de Gelet op het advies van de Raad van State, gegeven op 6 juni 2003, met
l'article 84, alinéa 1er, 2°, des lois coordonnées sur le Conseil toepassing van artikel 84, eerste lid, 2°, van de gecoördineerde
d'Etat; wetten op de Raad van State;
Sur la proposition de Notre Ministre de la Justice, Op de voordracht van Onze Minister van Justitie,
Nous avons arrêté et arrêtons : Hebben Wij besloten en besluiten Wij :
LIVRE Ier. - REGLES RELATIVES A LA COMPTABILITE SIMPLIFIEE VISEE, POUR BOEK I. - REGELS BETREFFENDE DE IN ARTIKEL 17, § 2, VAN DE WET
LES ASSOCIATIONS SANS BUT LUCRATIF, A L'ARTICLE 17, § 2, DE LA LOI BEDOELDE VEREENVOUDIGDE BOEKHOUDING VOOR DE VERENIGINGEN ZONDER
TITRE Ier. - Principes généraux relatifs à la tenue de la comptabilité WINSTOOGMERK TITEL I. - Algemene beginselen inzake het voeren van de boekhouding
CHAPITRE Ier. - De la comptabilité HOOFDSTUK I. - Boekhouding
Section Ire. - Règles générales Afdeling I. - Algemene regels

Article 1er.La comptabilité doit être appropriée à la nature et à

Artikel 1.De boekhouding moet aangepast zijn aan de aard en de omvang

l'étendue des activités de l'association. van de activiteiten van de vereniging.

Art. 2.Les opérations se traduisant par des mouvements de

Art. 2.De verrichtingen die betrekking hebben op mutaties in contant

disponibilités en espèces ou en comptes sont inscrites sans retard, de geld of op rekeningen worden zonder vertraging, getrouw en volledig en
manière fidèle et complète et par ordre de date, dans un livre naar tijdsorde ingeschreven in een ongesplitste dagboek volgens het
comptable unique établi selon le modèle minimum figurant en annexe A minimaal model uit bijlage A bij dit besluit.
au présent arrêté.
Section II. - Du livre comptable Afdeling II. - Het dagboek

Art. 3.§ 1er. Le livre mentionné à l'article 2 est coté. Il est

Art. 3.§ 1. Het in artikel 2 bedoelde dagboek is genummerd en wordt

identifié par la dénomination de l'association. geïdentificeerd door de naam van de vereniging.
§ 2. Il est signé avant sa première utilisation et ensuite chaque § 2. Het dagboek wordt ondertekend voor het eerste gebruik en
année par la/les personne(s) qui représente(nt) l'association à vervolgens ieder jaar door de perso(o)n(en) die de vereniging ten
l'égard des tiers. aanzien van derden vertegenwoordig(t)(en).
§ 3. Il est tenu par ordre de dates, sans blanc, ni lacunes, de § 3. Het dagboek wordt bijgehouden naar tijdsorde, zonder witte
manière à garantir sa continuité matérielle ainsi que la régularité et vakken, noch weglatingen, opdat de materiële continuïteit, alsook de
l'irréversibilité des écritures. En cas de rectification, l'écriture regelmatigheid en de onomkeerbaarheid van de boekingen gewaarborgd
primitive doit rester visible. zouden zijn. Bij correctie moet de oorspronkelijke boeking leesbaar blijven.
§ 4. Le livre doit être conservé en original pendant dix ans à partir § 4. Het originele dagboek moet gedurende tien jaar worden bewaard te
du premier janvier de l'année qui suit sa clôture. rekenen vanaf 1 januari van het jaar volgend op de afsluiting ervan.
Section III. - Des pièces justificatives Afdeling III. - Verantwoordingsstukken

Art. 4.Toute écriture s'appuie sur une pièce justificative datée et

Art. 4.Elke boeking geschiedt aan de hand van een gedagtekend

porte un indice de référence à celle-ci. verantwoordingsstuk, waarnaar zij moet verwijzen.
Les pièces justificatives doivent être conservées, en original ou en De originele verantwoordingsstukken of een afschrift ervan wordt
copie, durant dix ans et être classées méthodiquement. Ce délai est methodisch opgeborgen en tien jaar bewaard, in origineel of in
réduit à trois ans pour les pièces qui ne sont pas appelées à faire afschrift. Stukken die niet strekken tot bewijs jegens derden, worden
preuve à l'égard des tiers. drie jaar bewaard.
CHAPITRE II. - De l'inventaire HOOFDSTUK II. - Inventaris

Art. 5.Une fois l'an au moins, il est procédé, avec prudence,

Art. 5.Ten minste eens per jaar worden, voorzichtig, oprecht en te

sincérité et bonne foi aux opérations de relevé, de vérification, goeder trouw, de nodige opnemingen, verificaties, onderzoekingen en
d'examen et d'évaluation nécessaires pour établir à la date choisie un waarderingen verricht om op de gekozen datum de inventaris op te maken
inventaire complet des avoirs, droits, dettes et engagements de toute van de bezittingen, vorderingen, schulden en verplichtingen van welke
nature de l'association. aard ook, van de vereniging.

Art. 6.Le conseil d'administration de l'association détermine les

Art. 6.De raad van bestuur van de vereniging bepaalt de regels die,

règles qui, compte tenu des caractéristiques propres à l'association, rekening houdend met de kenmerken van de vereniging, ten grondslag
président aux évaluations dans l'inventaire. liggen aan de waarderingen in de inventaris.
Ces règles sont résumées dans l'annexe. Ce résumé doit être Deze regels zijn samengevat in de toelichting. Deze samenvatting moet
suffisamment précis pour permettre d'apprécier les méthodes voldoende nauwkeurig zijn teneinde de toegepaste waarderingsmethodes
d'évaluation adoptées. te kunnen beoordelen.

Art. 7.Les règles d'évaluation visées à l'article 6 et leur

Art. 7.De in artikel 6 bedoelde waarderingsregels en de toepassing

application doivent être identiques d'un exercice à l'autre. ervan moeten voor alle boekjaren dezelfde zijn.
Toutefois, elles sont adaptées au cas où elles ne permettent plus de Zij worden evenwel aangepast ingeval zij niet langer de mogelijkheid
procéder, avec prudence, sincérité et bonne foi, aux opérations visées bieden om voorzichtig, oprecht en te goeder trouw de in artikel 5
à l'article 5. bedoelde verrichtingen uit te voeren.
Ces adaptations sont mentionnées et justifiées dans l'annexe. Deze aanpassingen worden vermeld en verantwoord in de toelichting. De
L'estimation de l'influence de ces adaptations est indiquée dans inschatting van de invloed van deze aanpassingen wordt vermeld in de
l'annexe relative aux comptes de l'exercice au cours duquel cette toelichting betreffende de rekeningen van het boekjaar waarin deze
adaptation est introduite pour la première fois. aanpassing voor het eerst werd ingevoerd.

Art. 8.Les évaluations doivent répondre aux critères de prudence, de

Art. 8.De waarderingen moeten beantwoorden aan de criteria van

sincérité et de bonne foi. voorzichtigheid, oprechtheid en goede trouw.
TITRE II. - Des comptes annuels TITEL II. - Jaarrekening
CHAPITRE Ier. - Principes généraux HOOFDSTUK I. - Algemene beginselen

Art. 9.Les comptes annuels visés aux articles 17, § 1er, et 26novies,

Art. 9.De in de artikelen 17, § 1, en 26novies, § 1, 5°, van de wet

§ 1er, 5°, de la loi comprennent l'état des recettes et des dépenses bedoelde jaarrekening bevat de staat van ontvangsten en uitgaven
ainsi que l'annexe. Ces documents forment un tout. Les comptes annuels alsook de toelichting. Deze stukken vormen een geheel. De jaarrekening
sont libellés en euro, sans décimales. wordt in euro geformuleerd, zonder decimalen.

Art. 10.Les comptes annuels sont établis en conformité avec les

Art. 10.De jaarrekening wordt opgemaakt overeenkomstig de bepalingen

dispositions du présent titre. van deze titel.

Art. 11.Les comptes annuels sont établis avec prudence, sincérité,

Art. 11.De jaarrekening wordt voorzichtig, oprecht, te goeder trouw

bonne foi et clarté. en duidelijk opgemaakt.
Si l'application des dispositions du présent titre ne suffit pas pour Ingeval de toepassing van de bepalingen van deze titel niet volstaat
satisfaire à ce prescrit, des informations complémentaires doivent om te voldoen aan dit bepaalde, moeten in de toelichting bijkomende
être fournies dans l'annexe. inlichtingen worden verschaft.
CHAPITRE II. - De l'état des recettes et dépenses HOOFDSTUK II. - Staat van de ontvangsten en uitgaven

Art. 12.L'état des recettes et dépenses résulte directement du livre

Art. 12.De staat van de ontvangsten en de uitgaven vloeit

visé à l'article 2. rechtstreeks voort uit het in artikel 2 bedoelde dagboek.
Il doit indiquer systématiquement, pour l'exercice clôturé, la nature De staat moet voor het afgesloten boekjaar stelselmatig de aard en het
et le montant des recettes et des dépenses de l'association. bedrag van de ontvangsten en de uitgaven van de vereniging vermelden.
Toute compensation entre des recettes et des dépenses est interdite. Enige compensatie tussen ontvangsten en uitgaven is verboden.
L'état des recettes et dépenses doit être établi conformément au De staat van ontvangsten en uitgaven moet overeenkomstig het minimaal
schéma minimum figurant en annexe B au présent arrêté. schema in bijlage B van dit besluit worden opgemaakt.
CHAPITRE III. - De l'annexe HOOFDSTUK III. - Toelichting

Art. 13.L'annexe comporte les informations prescrites aux articles 6,

Art. 13.De toelichting bevat de inlichtingen zoals bepaald in de

7, 11 et 14 ainsi qu'un état du patrimoine de l'association. Elle doit artikelen 6, 7, 11 en 14, alsook een staat van het vermogen van de
être établie conformément au schéma minimum figurant en annexe C au vereniging. Zij moet worden opgemaakt overeenkomstig het minimaal
présent arrêté. schema in bijlage C van dit besluit.

Art. 14.L'état du patrimoine résulte directement de l'inventaire visé

Art. 14.De staat van het vermogen vloeit rechtstreeks voort uit de in

à l'article 5. artikel 5 bedoelde inventaris.
De staat moet op de datum van de afsluiting van het boekjaar
Il doit indiquer systématiquement, à la date de clôture de l'exercice, stelselmatig de aard en het bedrag van het geheel van de bezittingen
la nature et le montant de l'ensemble des avoirs et des dettes de en van de schulden van de vereniging vermelden. De onroerende
l'association. Les immeubles, les machines, le mobilier et le matériel goederen, de machines, de roerende goederen en het rollend materieel
roulant qui n'appartiennent pas en pleine propriété à l'association ne dat niet in volle eigendom is van de vereniging moeten evenwel enkel
doivent toutefois être repris dans l'état du patrimoine que s'ils sont worden opgenomen in de staat van het vermogen indien zij signifiant
significatifs. Lorsque le conseil d'administration estime que certains zijn. Ingeval de raad van bestuur van oordeel is dat bepaalde
de ces avoirs ne revêtent pas un caractère significatif, il s'en bezittingen niet signifiant zijn, wordt zulks in de toelichting
justifie dans l'annexe. Les avoirs difficilement évaluables sont verantwoord. De moeilijk waardeerbare bezittingen worden pro memorie
indiqués pour mémoire dans l'état du patrimoine et font l'objet de in de staat van het vermogen opgenomen en op gepaste wijze in de
mentions appropriées dans l'annexe. toelichting vermeld.
L'état du patrimoine doit en outre mentionner les droits et les De staat van het vermogen moet bovendien de rechten en de
engagements qui sont susceptibles d'avoir une influence importante sur verplichtingen vermelden die een belangrijke invloed kunnen hebben op
la situation financière de l'association. Lorsque ces droits et de financiële toestand van de vereniging. Ingeval deze rechten en
engagements ne sont pas susceptibles d'être quantifiés, ils font verplichtingen niet in cijfers kunnen worden vertaald, worden zij
exclusivement l'objet de mentions appropriées dans l'annexe. enkel op passende wijze in de toelichting vermeld.
LIVRE II. - FACULTE DE SE SOUMETTRE AUX OBLIGATIONS COMPTABLES BOEK II. - MOGELIJKHEID OM ZICH TE ONDERWERPEN AAN DE BOEKHOUDKUNDIGE
IMPOSEES AUX ASSOCIATIONS VISEES A L'ARTICLE 17, § 3, DE LA LOI VERPLICHTINGEN OPGELEGD AAN DE VERENIGINGEN BEDOELD IN ARTIKEL 17, § 3, VAN DE WET

Art. 15.Une association qui ne répond pas aux critères de l'article

Art. 15.Een vereniging die niet beantwoordt aan de criteria bedoeld

17, § 3 de la loi et qui peut dès lors tenir sa comptabilité et in artikel 17, § 3, van de wet en derhalve haar boekhouding kan voeren
établir ses comptes annuels conformément aux dispositions du présent en haar jaarrekening kan opmaken overeenkomstig de bepalingen van dit
arrêté peut néanmoins décider de se soumettre volontairement aux besluit, kan evenwel beslissen zich vrijwillig te onderwerpen aan de
obligations résultant, pour les associations sans but lucratif visées verplichtingen die voor de verenigingen zonder winstoogmerk bedoeld in
à l'article 17, § 3, de la loi, des dispositions de la loi du 17 artikel 17, § 3, van de wet voortvloeien uit de bepalingen van de wet
juillet 1975 relative à la comptabilité des entreprises telles qu'adaptées par le Roi en vertu de l'article 17, § 3, alinéa 2, de la loi. Dans ce cas, l'association applique l'intégralité des dispositions applicables auxdites associations et établit et publie ses comptes annuels selon le même schéma, abrégé ou complet, pendant au moins trois exercices comptables successifs. La décision est mentionnée et justifiée dans l'annexe aux comptes annuels et est accompagnée de l'indication de ses principales conséquences pour l'association. Si ultérieurement l'association décide de tenir à nouveau sa comptabilité selon le modèle décrit au Livre Ier du présent arrêté, van 17 juli 1975 met betrekking tot de boekhouding van de ondernemingen, zoals gewijzigd door de Koning krachtens artikel 17, § 3, tweede lid van de wet. In dit geval past de vereniging het geheel van de bepalingen toe die gelden voor deze verenigingen en maakt zij haar jaarrekening volgens hetzelfde schema, verkort of volledig, bekend gedurende ten minste drie opeenvolgende boekjaren. De beslissing wordt vermeld en verantwoord in de toelichting bij de jaarrekening en geeft de belangrijkste gevolgen op voor de vereniging. Ingeval de vereniging later beslist haar boekhouding opnieuw te voeren volgens het model omschreven in Boek I van dit besluit, is het derde
l'alinéa 3 s'applique. lid van toepassing.
LIVRE III. - REGLES RELATIVES A LA COMPTABILITE SIMPLIFIEE VISEE, EN BOEK III. - REGELS BETREFFENDE DE VEREENVOUDIGDE BOEKHOUDING, INZAKE
CE QUI CONCERNE RESPECTIVEMENT LES FONDATIONS ET LES ASSOCIATIONS RESPECTIEVELIJK DE STICHTINGEN EN DE INTERNATIONALE VERENIGINGEN
INTERNATIONALE SANS BUT LUCRATIF, AUX ARTICLES 37, § 2, ET 53, § 2, DE ZONDER WINSTOOGMERK, BEDOELD IN DE ARTIKELEN 37, § 2, EN 53, § 2, VAN
LA LOI DE WET

Art. 16.Les dispositions qui précèdent s'appliquent aux fondations et

Art. 16.De voormelde bepalingen zijn van toepassing op de stichtingen

associations internationales sans but lucratif qui ne sont pas visées en de internationale verenigingen zonder winstoogmerk die niet zijn
respectivement aux articles 37, § 3, et 53, § 3, de la loi. bedoeld in de artikelen 37, § 3, en 53, § 3, van de wet.
LIVRE IV. - DISPOSITIONS DIVERSES BOEK IV. - DIVERSE BEPALINGEN

Art. 17.Le présent arrêté entre en vigueur en même temps que les

Art. 17.Dit besluit treedt in werking op hetzelfde tijdstip als de

dispositions de la loi dont il assure l'exécution. wetsbepalingen waarvan het de tenuitvoerlegging regelt.

Art. 18.Notre Ministre de la Justice est chargé de l'exécution du

Art. 18.Onze Minister van Justitie is belast met de uitvoering van

présent arrêté. dit besluit.
Donné à Bruxelles, le 26 juin 2003. Gegeven te Brussel, op 26 juni 2003.
ALBERT ALBERT
Par le Roi : Van Koningswege :
Le Ministre de la Justice, De Minister van Justitie,
M. VERWILGHEN M. VERWILGHEN
Annexe A à l'arrêté royal du 26 juin 2003 relatif à la comptabilité Bijlage A bij het koninklijk besluit van 26 juni 2003 betreffende de
simplifiée de certaines associations sans but lucratif, vereenvoudigde boekhouding van bepaalde verenigingen zonder
winstoogmerk, internationale verenigingen zonder winstoogmerk en
associations internationales sans but lucratif et fondations : modèle stichtingen : genormaliseerd minimaal model van dagboek
minimum normalisé de livre comptable Voor de raadpleging van de tabel, zie beeld
Pour la consultation du tableau, voir image
Vu pour être annexé à Notre arrêté du 26 juin 2003 relatif à la Gezien om gevoegd te worden bij Ons besluit van 26 juni 2003
comptabilité simplifiée de certaines associations sans but lucratif, betreffende de vereenvoudigde boekhouding van bepaalde verenigingen
associations internationales sans but lucratif et fondations. zonder winstoogmerk, internationale verenigingen zonder winstoogmerk en stichtingen
Donné à Bruxelles, le 26 juin 2003. Gegeven te Brussel, op 26 juni 2003.
ALBERT ALBERT
Par le Roi : Van Koningswege :
Le Ministre de la Justice, De Minister van Justitie,
M. VERWILGHEN M. VERWILGHEN
Annexe B à l'arrêté royal du 26 juin 2003 relatif à la comptabilité Bijlage B bij het koninklijk besluit van 26 juni 2003 betreffende de
simplifiée de certaines associations sans but lucratif, associations vereenvoudigde boekhouding van bepaalde verenigingen zonder
internationales sans but lucratif et fondations : schéma minimum winstoogmerk, internationales verenigingen zonder winstoogmerk en
normalisé de l'état des recettes et dépenses stichtingen : genormaliseerd minimaal schema van de staat van de
ontvangsten en uitgaven
Pour la consultation du tableau, voir image Voor de raadpleging van de tabel, zie beeld
Vu pour être annexé à Notre arrêté du 26 juin 2003 relatif à la Gezien om gevoegd te worden bij Ons besluit van 26 juni 2003
comptabilité simplifiée de certaines asssociations sans but lucratif, betreffende de vereenvoudigde boekhouding van bepaalde verenigingen
associations internationales sans but lucratif et fondations. zonder winstoogmerk, internationale verenigingen zonder winstoogmerk en stichtingen
Donné à Bruxelles, le 26 juin 2003. Gegeven te Brussel, op 26 juni 2003.
ALBERT ALBERT
Par le Roi : Van Koningswege :
Le Ministre de la Justice, De Minister van Justitie,
M. VERWILGHEN M. VERWILGHEN
Annexe C à l'arrêté royal du 26 juin 2003 relatif à la comptabilité Bijlage C bij het koninklijk besluit van 26 juni 2003 betreffende de
vereenvoudigde boekhouding van bepaalde verenigingen zonder
simplifiée de certaines associations sans but lucratif, associations winstoogmerk, internationales verenigingen zonder winstoogmerk en
internationales sans but lucratif et fondations : schéma de l'annexe stichtingen : schema van de bijlage
1. Résumé des règles d'évaluation (art. 6) 1. Samenvatting van de waarderingsregels (art. 6)
2. Adaptation des règles d'évaluation (art. 7) 2. Aanpassing van de waarderingsregels (art. 7)
3. Informations complémentaires (art. 11) 3. Bijkomende inlichtingen (art. 11)
4. Schéma minimum normalisé de l'état du patrimoine (art. 14) 4. Genormaliseerd minimaal schema van de staat van het vermogen (art.
Pour la consultation du tableau, voir image 14) Voor de raadpleging van de tabel, zie beeld
5. Droits et engagements importants qui ne sont pas susceptibles 5. Belangrijke rechten en verplichtingen die niet in cijfers kunnen
d'être quantifiés (art. 14) worden weergegeven (art. 14)
Vu pour être annexé à Notre arrêté du 26 juin 2003 relatif à la Gezien om gevoegd te worden bij Ons besluit van 26 juni 2003
comptabilité simplifiée de certaines asssociations sans but lucratif, betreffende de vereenvoudigde boekhouding van bepaalde verenigingen
associations internationales sans but lucratif et fondations. zonder winstoogmerk, internationale verenigingen zonder winstoogmerk en stichtingen
Donné à Bruxelles, le 26 juin 2003. Gegeven te Brussel, op 26 juni 2003.
ALBERT ALBERT
Par le Roi : Van Koningswege :
Le Ministre de la Justice, De Minister van Justitie,
M. VERWILGHEN M. VERWILGHEN
^