Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêté Royal du 21/01/2002
← Retour vers "Arrêté royal rendant obligatoire la convention collective de travail n° 80 du 27 novembre 2001, conclue au sein du Conseil national du Travail, instaurant un droit aux pauses d'allaitement "
Arrêté royal rendant obligatoire la convention collective de travail n° 80 du 27 novembre 2001, conclue au sein du Conseil national du Travail, instaurant un droit aux pauses d'allaitement Koninklijk besluit waarbij algemeen verbindend wordt verklaard de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 80 van 27 november 2001, gesloten in de Nationale Arbeidsraad, tot invoering van een recht op borstvoedingspauzes
MINISTERE DE L'EMPLOI ET DU TRAVAIL MINISTERIE VAN TEWERKSTELLING EN ARBEID
21 JANVIER 2002. - Arrêté royal rendant obligatoire la convention 21 JANUARI 2002. - Koninklijk besluit waarbij algemeen verbindend
collective de travail n° 80 du 27 novembre 2001, conclue au sein du wordt verklaard de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 80 van 27
Conseil national du Travail, instaurant un droit aux pauses november 2001, gesloten in de Nationale Arbeidsraad, tot invoering van
d'allaitement (1) een recht op borstvoedingspauzes (1)
ALBERT II, Roi des Belges, ALBERT II, Koning der Belgen,
A tous, présents et à venir, Salut. Aan allen die nu zijn en hierna wezen zullen, Onze Groet.
Vu la loi du 5 décembre 1968 sur les conventions collectives de Gelet op de wet van 5 december 1968 betreffende de collectieve
travail et les commissions paritaires, notamment les articles 18 et arbeidsovereenkomsten en de paritaire comités, inzonderheid op de artikelen 18 en 28;
28; Vu la demande du Conseil national du Travail; Gelet op het verzoek van de Nationale Arbeidsraad;
Sur la proposition de Notre Ministre de l'Emploi, Op de voordracht van Onze Minister van Werkgelegenheid,
Nous avons arrêté et arrêtons : Hebben Wij besloten en besluiten Wij :

Article 1er.Est rendue obligatoire la convention collective de

Artikel 1.Algemeen verbindend wordt verklaard de als bijlage

travail n° 80, reprise en annexe, conclue le 27 novembre 2001 au sein opgenomen collectieve arbeidsovereenkomst nr. 80 gesloten op 27
du Conseil national du Travail, instaurant un droit aux pauses november 2001 in de Nationale Arbeidsraad, tot invoering van een recht
d'allaitement. op borstvoedingspauzes.

Art. 2.Notre Ministre de l'Emploi est chargé de l'exécution du

Art. 2.Onze Minister van Werkgelegenheid is belast met de uitvoering

présent arrêté. van dit besluit.
Donné à Bruxelles, le 21 janvier 2002. Gegeven te Brussel, 21 januari 2002.
ALBERT ALBERT
Par le Roi : Van Koningswege :
La Ministre de l'Emploi, De Minister van Werkgelegenheid,
Mme L. ONKELINX Mevr. L. ONKELINX
_______ _______
Note Nota
(1) Référence au Moniteur belge : (1) Verwijzing naar het Belgisch Staatsblad :
Loi du 5 décembre 1968, Moniteur belge du 15 janvier 1969. Wet van 5 december 1968, Belgisch Staatsblad van 15 januari 1969.
Annexe Bijlage
Conseil national du Travail Nationale Arbeidsraad
Convention collective de travail n° 80 du 27 novembre 2001, conclue au Collectieve arbeidsovereenkomst nr. 80 van 27 november 2001, gesloten
sein du Conseil national du Travail, instaurant un droit aux pauses in de Nationale Arbeidsraad, tot invoering van een recht op
d'allaitement borstvoedingspauzes
Enregistrée le 5 décembre 2001 sous le n° 60071/CO/300 Geregistreerd op 5 december 2001 onder het nr. 60071/CO/300
Vu la loi du 5 décembre 1968 sur les conventions collectives de Gelet op de wet van 5 december 1968 betreffende de collectieve
travail et les commissions paritaires; arbeidsovereenkomsten en de paritaire comités;
Vu la Charte sociale européenne et plus particulièrement son article
8, § 3 relatif à la rémunération des pauses d'allaitement; Gelet op het Europees sociaal handvest, meer bepaald artikel 8, § 3
betreffende de bezoldigde borstvoedingspauzes;
Vu la Convention n° 183 de l'Organisation internationale du Travail Gelet op verdrag nr. 183 van de Internationale Arbeidsorganisatie
concernant la révision de la convention (révisée) sur la protection de betreffende de herziening van het verdrag (herzien) betreffende de
la maternité, 1952 et plus spécialement son article 10 instituant un bescherming van het moederschap, 1952, meer bepaald artikel 10 tot
droit aux pauses d'allaitement; instelling van een recht op borstvoedingspauzes;
Vu la loi du 16 mars 1971 sur le travail et plus particulièrement son Gelet op de arbeidswet van 16 maart 1971, meer bepaald artikel 40;
article 40; Vu le Règlement général pour la protection du travail et plus Gelet op het Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming, meer
spécifiquement, ses articles 88, alinéa 5, 100 et 101, § 3. bepaald de artikelen 88, 5e alinea, 100 en 101, § 3;
Considérant le choix opéré par les interlocuteurs sociaux de régler Overwegende dat de sociale partners ervoor hebben gekozen de
l'octroi d'un droit aux pauses d'allaitement et ses modalités toekenning van het recht op borstvoedingspauzes en de wijze van
d'exercice par voie de convention collective de travail; uitoefening van dit recht, te regelen door middel van een collectieve
arbeidsovereenkomst;
Considérant l'avis n° 1.377 par le Conseil national du Travail le 27 Gelet op advies nr. 1.377 van de Nationale Arbeidsraad van 27 november
novembre 2001 et formulant des propositions quant au principe du 2001, waarin voorstellen worden geformuleerd met betrekking tot het
financement ainsi qu'aux modalités d'indemnisation des pauses beginsel van de financiering en de regels voor de vergoeding van de
d'allaitement. borstvoedingspauzes.
Les organisations interprofessionnelles d'employeurs et de Hebben de navolgende interprofessionele organisaties van werkgevers en
travailleurs suivantes : van werknemers :
- la Fédération des Entreprises de Belgique - het Verbond van Belgische Ondernemingen
- les organisations nationales des Classes moyennes, agréées - de nationale middenstandsorganisaties erkend overeenkomstig de
conformément aux lois relatives à l'organisation des Classes moyennes wetten betreffende de organisatie van de Middenstand, gecoördineerd op
coordonnées le 28 mai 1979 28 mei 1979
- "De Boerenbond" - de Boerenbond
- la Fédération wallonne de l'Agriculture - "la Fédération wallonne de l'Agriculture"
- la Confédération des Syndicats chrétiens de Belgique - het Algemeen Christelijk Vakverbond van België
- la Fédération générale du Travail de Belgique - het Algemeen Belgisch Vakverbond
- la Centrale générale des Syndicats libéraux de Belgique - de Algemene Centrale der Liberale Vakbonden van België
ont conclu, le 27 novembre 2001 au sein du Conseil national du op 27 november 2001 in de Nationale Arbeidsraad de volgende
Travail, la convention collective de travail suivante. collectieve arbeidsovereenkomst gesloten.
CHAPITRE Ier. - Portée de la convention HOOFDSTUK I. - Draagwijdte van de overeenkomst

Article 1er.Dans la ligne de la Convention n° 183 de l'Organisation

Artikel 1.In de lijn van verdrag nr. 183 van de Internationale

internationale du Travail concernant la révision de la convention Arbeidsorganisatie betreffende de herziening van het verdrag (herzien)
(révisée) sur la protection de la maternité, 1952 et de la Charte betreffende de bescherming van het moederschap, 1952 en het Europees
sociale européenne, la présente convention collective de travail a sociaal handvest, voorziet deze collectieve arbeidsovereenkomst in een
pour objet d'instaurer un droit à des pauses d'allaitement dans les recht op borstvoedingspauzes onder de verderop bepaalde voorwaarden en
conditions et modalités fixées ci-après. regels.
Les pauses d'allaitement visent l'allaitement de l'enfant au lait Borstvoedingspauzes hebben tot doel de moeder in staat te stellen
maternel et/ou doivent permettre à la mère de tirer son lait. borstvoeding te geven en/of melk af te kolven.
CHAPITRE II. - Champ d'application HOOFDSTUK II. - Toepassingsgebied

Art. 2.La présente convention collective de travail s'applique aux

Art. 2.Deze collectieve arbeidsovereenkomst is van toepassing op de

travailleuses engagées dans les liens d'un contrat de travail, ainsi werkneemsters die op grond van een arbeidsovereenkomst zijn
qu'aux employeurs qui les occupent. tewerkgesteld alsook op de werkgevers die hen tewerkstellen.
CHAPITRE III. - Droit aux pauses d'allaitement HOOFDSTUK III. - Recht op borstvoedingspauzes

Art. 3.La travailleuse a, selon les modalités fixées aux chapitres IV

Art. 3.De werkneemster heeft, volgens de regels bepaald in de

et V de la présente convention, le droit de suspendre l'exécution de hoofdstukken IV en V van deze overeenkomst, het recht haar
son contrat de travail afin d'allaiter son enfant au lait maternel arbeidsprestaties te schorsen om haar kind met moedermelk te voeden
et/ou de tirer son lait. en/of melk af te kolven.
Commentaire Commentaar
Le droit à des pauses d'allaitement que consacre le présent article Het recht op borstvoedingspauzes waarin dit artikel voorziet, bestaat
consiste en une suspension du contrat de travail. Comme telle, cette in een schorsing van de arbeidsovereenkomst. Deze schorsing wordt als
suspension n'est pas rémunérée par l'employeur. zodanig niet door de werkgever bezoldigd.
Toutefois, la travailleuse a droit à sa rémunération qu'elle perçoit De werkneemster heeft evenwel recht op haar loon in de vorm van een
sous la forme d'une indemnité à charge du secteur de l'assurance uitkering ten laste van de sector ziekte- en invaliditeitsverzekering,
maladie-invalidité et dont le financement est solidarisé. waarvan de financiering wordt gesolidariseerd.

Art. 4.§ 1er. En principe, pour allaiter et/ou tirer son lait, la

Art. 4.§ 1. Om borstvoeding te geven en/of melk af te kolven maakt de

travailleuse utilise l'endroit discret, bien aéré, bien éclairé, werkneemster in beginsel gebruik van de onopvallende, goed verluchte,
propre et convenablement chauffé qui, en exécution de l'article 88, goed verlichte, propere en behoorlijk verwarmde plaats die de
alinéa 5 du Règlement général pour la protection au travail, est mis werkgever, ingevolge artikel 88, 5de alinea van het Algemeen Reglement
par l'employeur à la disposition des femmes enceintes et des mères voor de arbeidsbescherming, ter beschikking stelt van zwangere vrouwen
allaitantes afin qu'elles aient la possibilité de se reposer en en zogende moeders, waar zij de mogelijkheid hebben in aangepaste
position allongée dans des conditions appropriées. omstandigheden in liggende positie te kunnen rusten.
§ 2. Par référence à l'article 100 du Règlement général pour la § 2. Met verwijzing naar artikel 100 van het Algemeen Reglement voor
protection au travail, un endroit de l'habitation de l'employeur peut tenir lieu d'endroit où la travailleuse allaite et/ou tire son lait, pour autant qu'il soit utilisable comme tel et à condition : a) qu'il s'agisse d'un établissement dont le nombre de travailleuses pouvant être appelées à l'utiliser n'excède pas au total 10 unités; b) que l'habitation comprenne le lieu de travail lui-même ou soit contiguë à ce dernier ou bien encore qu'elle se trouve à très peu de distance, de manière qu'il n'en résulte aucune perte de temps appréciable pour les travailleuses qui devront s'y rendre; c) que dans cette habitation, les installations requises soient effectivement mises à la disposition des travailleuses; de arbeidsbescherming kan een plaats van de woning van de werkgever dienst doen als plaats waar de werkneemster borstvoeding geeft en/of melk afkolft, voorzover ze als dusdanig bruikbaar is en op voorwaarde : a) dat het aantal werkneemsters dat de inrichting moet kunnen gebruiken, niet groter is dan 10; b) dat deze woning gelegen is op de werkplaats zelf of eraan paalt ofwel dat ze op korte afstand ervan gelegen is, zodat de werkneemsters die zich ernaar moeten begeven, geen aanzienlijk tijdverlies veroorzaakt wordt; c) dat de vereiste inrichtingen in deze woning werkelijk ter beschikking van de werkneemsters gesteld worden;
d) que l'utilisation de ces installations ait lieu dans toutes les d) dat het gebruik van deze inrichtingen gebeurt onder alle
conditions de décence désirables; voorwaarden van gewenste welvoeglijkheid;
e) que l'employeur autorise les médecins-inspecteurs du travail, les e) dat de werkgever de geneesheren-arbeidsinspecteurs alsmede de
visiteurs(euses) d'hygiène du travail à inspecter, pendant les heures bezoek (st) ers arbeidshygiëne toestaat tijdens de werkuren de
de travail, les installations de son habitation mises à la disposition inrichtingen van zijn woning te inspecteren die ter beschikking worden
des travailleuses qui allaitent et/ou tirent leur lait. gesteld van werkneemsters die borstvoeding geven en/of melk afkolven.
§ 3. Par référence à l'article 101, § 3 du Règlement général pour la § 3. Met verwijzing naar artikel 101, § 3 van het Algemeen Reglement
protection au travail, dans les galeries commerciales, l'endroit mis à la disposition des travailleuses qui allaitent et/ou tirent leur lait pourra être commun à plusieurs employeurs. § 4. Par dérogation aux §§ 1er, 2 et 3, la travailleuse et son employeur peuvent convenir d'un autre endroit où la travailleuse allaite et/ou tire son lait. Commentaire L'objectif, aux termes du présent article, est de spécifier par rapport au droit aux pauses d'allaitement, les dispositions du Règlement général pour la protection au travail prévues en matière de locaux de repos. voor de arbeidsbescherming mag de plaats die ter beschikking wordt gesteld van werkneemsters die borstvoeding geven en/of melk afkolven, voor meerdere werkgevers gemeenschappelijk zijn in winkelgalerijen. § 4. In afwijking van de paragrafen 1, 2 en 3 kunnen de werkneemster en haar werkgever een andere plaats overeenkomen waar de werkneemster borstvoeding geeft en/of melk afkolft. Commentaar Dit artikel geeft met betrekking tot het recht op borstvoedingspauzes de bepalingen aan die in het Algemeen Reglement voor de arbeidsbescherming opgenomen zijn in verband met de verpozingslokalen.
L'autre endroit convenu, en application du § 4 du présent article, De andere plaats die de werkneemster en haar werkgever ingevolge § 4
entre la travailleuse et son employeur, peut, à titre d'exemple, van dit artikel overeenkomen kan bijvoorbeeld zijn, een andere plaats
consister en un autre endroit de l'entreprise que celui visé aux §§ 1er, in de onderneming dan de plaats bedoeld in de paragrafen 1, 2 en 3,
2 et 3 et notamment la crèche de l'entreprise, ou une crèche située en met name de bedrijfscrèche, of een crèche buiten de onderneming of de
dehors de l'entreprise ou le domicile de la travailleuse. woonplaats van de werkneemster.
CHAPITRE IV. - Modalités de l'exercice du droit aux pauses HOOFDSTUK IV. - Nadere regels voor de uitoefening van het recht op
d'allaitement borstvoedingspauzes

Art. 5.§ 1er. La pause d'allaitement est d'une demi-heure.

Art. 5.§ 1. De borstvoedingspauze duurt een half uur.

§ 2. La travailleuse dont les prestations sont, au cours d'une journée
de travail, de 4 heures ou plus a droit à une pause sur cette journée. § 2. De werkneemster die tijdens een arbeidsdag 4 uur of langer werkt,
heeft die dag recht op één pauze.
La travailleuse dont les prestations sont, au cours d'une journée de De werkneemster die tijdens een arbeidsdag ten minste 7 en een half
travail, d'au moins 7 heures 30 a droit à deux pauses sur cette uur werkt, heeft die dag recht op twee pauzes.
journée. § 3. Lorsque la travailleuse a droit à deux pauses au cours d'une § 3. Als de werkneemster recht heeft op twee pauzes tijdens een
journée de travail, elle peut les prendre en une ou deux fois sur arbeidsdag, kan zij de pauze in één keer of in twee keer opnemen.
cette même journée. § 4. La durée de la ou des pause(s) visée(s) au § 2 du présent article est incluse dans la durée des prestations de la journée de travail. Commentaire Aux termes du présent article, la travailleuse qui allaite et/ou tire son lait a droit selon la durée de ses prestations par journée de travail considérée, à une ou deux pause(s) à prendre pendant ce même jour de travail. Les heures de travail prises en compte pour déterminer le nombre de pauses auquel la travailleuse a droit par jour de travail, sont les heures de travail effectivement prestées au cours de la journée de travail considérée. A titre d'exemple : Une travailleuse preste 18 heures de travail par semaine, réparties § 4. De duur van de in § 2 van dit artikel bedoelde pauze(s) is bij de duur van de prestaties van de arbeidsdag inbegrepen. Commentaar Volgens dit artikel heeft de werkneemster die borstvoeding geeft en/of melk afkolft, naar gelang de duur van haar prestaties tijdens een arbeidsdag recht op één of twee pauzes. De arbeidsuren die in aanmerking worden genomen om te bepalen hoeveel pauzes de werkneemster per arbeidsdag mag nemen, zijn de uren die op de bedoelde dag effectief worden gepresteerd. Voorbeeld :
comme suit : un jour elle preste 3 heures, un autre 7 heures et un Een werkneemster werkt 18 uur per week : een dag 3 uur, een dag 7 uur
troisième 8 heures. en een dag 8 uur.
Elle ne bénéficie pas de pause pour la journée pendant laquelle elle
preste 3 heures, ses prestations de travail n'atteignant pas la durée Voor de dag waarop zij 3 uur werkt, heeft zij geen recht op een pauze
de la journée de travail prévue au § 2, alinéa 1er du présent article. omdat haar arbeidsprestaties lager liggen dan de duur die in § 2, 1e
Elle a droit à une pause pour la journée pendant laquelle elle preste alinea van dit artikel is bepaald.
7 heures. Concrètement, ce jour-là, elle prend une pause et preste Zij heeft recht op één pauze tijdens de dag waarop zij 7 uur werkt.
effectivement 6 heures 30 de travail conformément au § 2, alinéa 1er Concreet neemt zij die dag een pauze en werkt zij effectief 6 en een
et au § 4 du présent article. Elle a droit à deux pauses pour la journée pendant laquelle elle half uur overeenkomstig § 2, 1e alinea en § 4 van dit artikel.
preste 8 heures. Concrètement, ce jour-là, elle prend deux pauses et Zij heeft recht op twee pauzes tijdens de dag waarop zij 8 uur werkt.
preste effectivement 7 heures de travail conformément au § 2, alinéa Concreet neemt zij die dag twee pauzes en werkt zij effectief 7 uur
2, § 3 et § 4 du présent article.

Art. 6.La période totale pendant laquelle la travailleuse a le droit

overeenkomstig § 2, 2e alinea, § 3 en § 4 van dit artikel.
de prendre des pauses d'allaitement est de 7 mois à partir de la

Art. 6.De werkneemster heeft recht op borstvoedingspauzes tot 7

naissance de l'enfant. maanden na de geboorte van het kind.

Art. 7.Dans des circonstances exceptionnelles liées à l'état de santé de l'enfant, attestées par un certificat médical, la période totale pendant laquelle la travailleuse a le droit de prendre des pauses d'allaitement peut être prolongée d'au maximum deux mois. Commentaire Est notamment considérée, aux termes du présent article, comme une circonstance exceptionnelle, la naissance prématurée de l'enfant.

Art. 8.§ 1er. Le(s) moment(s) de la journée au(x)quel(s) la travailleuse peut prendre la ou les pauses d'allaitement est (sont) à convenir entre celle-ci et son employeur. § 2. A défaut d'accord, les pauses d'allaitement suivent ou précédent directement les temps de repos prévus au règlement de travail. Commentaire La (les) pause(s) convenue(s) entre la travailleuse et son employeur

Art. 7.In uitzonderlijke omstandigheden die verband houden met de gezondheidstoestand van het kind en voorzover een en ander blijkt uit een medisch getuigschrift, kan de totale duur tijdens welke de werkneemster recht heeft op borstvoedingspauzes, met maximum twee maanden worden verlengd. Commentaar Volgens dit artikel wordt met name de premature geboorte van het kind als een uitzonderlijke omstandigheid beschouwd.

Art. 8.§ 1. De werkneemster dient met haar werkgever overeen te komen op welk(e) moment(en) van de dag zij de borstvoedingspauze (s) kan nemen. § 2. Bij ontstentenis van een akkoord vallen de borstvoedingspauzes onmiddellijk vóór of na de in het arbeidsreglement bepaalde rusttijden. Commentaar De tussen de werkneemster en haar werkgever overeengekomen pauze(s)

peut (peuvent) être prises à tout moment de la journée de travail. kan (kunnen) op elk moment van de arbeidsdag worden genomen.
En outre, il va de soi qu'en fonction de l'évolution de l'allaitement, Bovendien is het vanzelfsprekend dat de werkneemster en de werkgever
la travailleuse et l'employeur peuvent toujours de commun accord steeds de mogelijkheid hebben om het tijdstip (de tijdstippen) van de
revoir le ou les moments des prises des pauses d'allaitement tel(s) borstvoedingspauzes als overeengekomen ingevolge § 1 van dit artikel,
que convenu(s) en application du § 1er du présent article. in onderlinge overeenstemming te herzien in het licht van de evolutie
CHAPITRE V. - Modalités d'attestation et de notification de l'exercice van de borstvoeding. HOOFDSTUK V. - Nadere regels inzake bewijs en kennisgeving van de
du droit aux pauses d'allaitement uitoefening van het recht op borstvoedingspauzes

Art. 9.§ 1er. La travailleuse qui souhaite obtenir le bénéfice de la

Art. 9.§ 1. De werkneemster die deze overeenkomst wenst te genieten,

présente convention en avertit son employeur 2 mois à l'avance. brengt 2 maanden op voorhand haar werkgever hiervan op de hoogte.
Le délai de 2 mois peut être réduit de commun accord entre l'employeur De termijn van 2 maanden kan in onderlinge overeenstemming tussen de
et la travailleuse. werkgever en de werkneemster worden ingekort.
§ 2. La notification de l'avertissement se fait par lettre recommandée § 2. De kennisgeving gebeurt door middel van een aangetekend schrijven
ou par la remise d'un écrit dont le double est signé par l'employeur of de overhandiging van een geschrift waarvan het duplicaat voor
au titre de réception. ontvangst wordt ondertekend door de werkgever.

Art. 10.§ 1er. Le droit aux pauses d'allaitement est accordé

Art. 10.§ 1. Het recht op borstvoedingspauzes wordt toegekend mits

moyennant la preuve de l'allaitement. het bewijs van de borstvoeding wordt geleverd.
§ 2. La preuve de l'allaitement est apportée à partir du début de § 2. Het bewijs van de borstvoeding wordt vanaf het begin van de
l'exercice du droit aux pauses d'allaitement, au choix de la uitoefening van het recht op borstvoedingspauzes, naar keuze van de
travailleuse, par une attestation d'un centre de consultation des werkneemster, geleverd door een attest van een consultatiebureau voor
nourrissons (O.N.E. ou Kind en gezin) ou par un certificat médical. zuigelingen (Kind en Gezin of ONE) of door een medisch getuigschrift.
§ 3. Une attestation ou un certificat médical doit ensuite être remis § 3. Nadien moet de werkneemster de werkgever elke maand een attest of
par la travailleuse chaque mois à l'employeur, à la date anniversaire een medisch getuigschrift bezorgen, telkens op de datum waarop de
de l'exercice du droit aux pauses d'allaitement. uitoefening van het recht op borstvoedingspauzes voor het eerst is
CHAPITRE VI. - Protection contre le licenciement ingegaan. HOOFDSTUK VI. - Bescherming tegen ontslag

Art. 11.§ 1er. L'employeur qui occupe une travailleuse allaitante

Art. 11.§ 1. De werkgever van een werkneemster die borstvoeding geeft

et/ou tirant son lait ne peut faire un acte tendant à mettre fin en/of melk afkolft, mag geen daad stellen om de dienstbetrekking
unilatéralement à la relation de travail à partir du moment où il a eenzijdig te beëindigen, vanaf het ogenblik dat hij op de hoogte werd
été informé de l'exercice du droit visé au chapitre III de la présente gebracht van de uitoefening van het recht als bedoeld in hoofdstuk III
convention jusqu'à l'expiration d'un délai d'un mois prenant cours le van deze overeenkomst tot het verstrijken van een termijn van een
jour suivant l'expiration de validité de la dernière attestation ou du maand die ingaat op de dag volgend op het verstrijken van de
geldigheid van het laatste attest of het laatste medisch getuigschrift
dernier certificat médical visés à l'article 10 de la présente als bedoeld in artikel 10 van deze overeenkomst, behalve om redenen
convention, sauf pour des motifs étrangers à l'état physique résultant die geen verband houden met de fysieke toestand als gevolg van de
de l'allaitement et/ou du tirage du lait. borstvoeding en/of het afkolven van melk.
§ 2. La charge de la preuve de ces motifs incombe à l'employeur. A la § 2. De werkgever dient deze redenen te bewijzen. Op verzoek van de
demande de la travailleuse, l'employeur lui en donne connaissance par werkneemster brengt de werkgever haar hiervan schriftelijk op de
écrit. hoogte.
§ 3. Si le motif invoqué à l'appui du licenciement ne répond pas aux § 3. Als de aangevoerde reden tot staving van het ontslag niet voldoet
prescriptions de l'alinéa 1er du présent article, ou à défaut de aan de bepalingen van § 1 van dit artikel, of wanneer er geen reden
motif, l'employeur payera à la travailleuse une indemnité forfaitaire is, betaalt de werkgever aan de werkneemster een forfaitaire
égale à la rémunération brute de 6 mois, sans préjudice des indemnités vergoeding die gelijk is aan het brutoloon voor 6 maanden,
dues à la travailleuse en cas de rupture du contrat de travail. onverminderd de aan de werkneemster verschuldigde vergoedingen in
geval van verbreking van de arbeidsovereenkomst.
§ 4. L'indemnité versée à la travailleuse en application du § 3 du § 4. De vergoeding die overeenkomstig § 3 van dit artikel aan de
présent article ne peut être cumulée avec celle prévue à l'article 40, werkneemster wordt betaald, kan niet worden gecumuleerd met de
§ 3 de la loi du 16 mars 1971 sur le travail. vergoeding waarin artikel 40, § 3 van de arbeidswet van 16 maart 1971
§ 5. Les règles de cumul applicables à l'indemnité prévue à l'article voorziet. § 5. De cumulatieregels betreffende de vergoeding waarin artikel 40, §
40, § 3 de la loi du 16 mars 1971 sur le travail, le sont également à 3 van de arbeidswet van 16 maart 1971 voorziet, gelden ook voor de
l'indemnité visée au § 3 du présent article. vergoeding als bedoeld in § 3 van dit artikel.
CHAPITRE VII. - Dispositions finales HOOFDSTUK VII. - Slotbepalingen

Art. 12.La présente convention produit ses effets à partir du 1er juillet 2002. Elle est conclue pour une durée indéterminée. Elle pourra être révisée ou dénoncée à la demande de la partie signataire la plus diligente, moyennant un préavis de six mois. L'organisation qui prend l'initiative de la révision ou de la dénonciation doit en indiquer les motifs et déposer des propositions d'amendements que les autres organisations s'engagent à discuter au sein du Conseil national du Travail dans le délai d'un mois de leur réception.

Art. 12.Deze overeenkomst treedt in werking op 1 juli 2002. Zij is gesloten voor onbepaalde tijd. Zij kan op verzoek van de meest gerede ondertekenende partij worden herzien of opgezegd, met inachtneming van een opzeggingstermijn van zes maanden. De organisatie die het initiatief tot herziening of opzegging neemt, moet de redenen ervan aangeven en amendementsvoorstellen indienen. De andere organisaties verbinden zich ertoe deze binnen een maand na ontvangst ervan in de Nationale Arbeidsraad te bespreken.

Bruxelles, le 27 novembre 2001. Brussel, 27 november 2001.
Vu pour être annexé à l'arrêté royal du 21 janvier 2002. Gezien om te worden gevoegd bij het koninklijk besluit van 21 januari 2002.
La Ministre de l'Emploi, De Minister van Werkgelegenheid,
Mme L. ONKELINX Mevr. L. ONKELINX
AVIS N° 1.377 FORMULANT DES PROPOSITIONS QUANT AU PRINCIPE DU ADVIES Nr. 1.377 WAARIN VOORSTELLEN WORDEN GEFORMULEERD MET BETREKKING
FINANCEMENT AINSI QU'AUX MODALITES D'INDEMNISATION DES PAUSES TOT HET BEGINSEL VAN DE FINANCIERING EN DE REGELS VOOR DE VERGOEDING
D'ALLAITEMENT VAN DE BORSTVOEDINGSPAUZES
Séance du mardi 27 novembre 2001 Zitting van dinsdag 27 november 2001
Objet : Convention - OIT concernant la révision de la convention sur Onderwerp : IAO - Verdrag betreffende de herziening van het verdrag
la protection de la maternité - Pauses d'allaitement over de moederschapsbescherming - Borstvoedingspauzes
Suite à l'adoption par la Conférence internationale du travail en juin Naar aanleiding van de aanneming door de Internationale
2000 d'une nouvelle convention (n° 183) sur la protection de la Arbeidsconferentie in juni 2000 van een nieuw verdrag (nr. 183)
maternité, Mme ONKELINX, Ministre de l'Emploi, a demandé au Conseil betreffende de bescherming van het moederschap heeft Mevr. ONKELINX,
national du Travail, dans sa lettre du 30 juin 2000, d'actualiser le Minister van Werkgelegenheid, bij brief van 30 juni 2000 de Nationale
point de vue qu'il avait adopté lors de la préparation de cette Arbeidsraad verzocht het standpunt te actualiseren dat hij bij de
convention en ce qui concerne l'octroi de pauses d'allaitement aux voorbereiding van dit verdrag had ingenomen met betrekking tot de
travailleuses (avis n° 1.292 du 17 novembre 1999). toekenning van borstvoedingspauzes aan werkneemsters (advies nr. 1.292 van 17 november 1999).
L'examen de cette question a été confié à la Commission des Relations De bespreking hiervan werd toevertrouwd aan de Commissie Individuele
individuelles du travail. Arbeidsverhoudingen.
Au cours des discussions au sein de la commission, la saisine a été In de loop van de besprekingen in de Commissie werd de adviesaanvraag
élargie par le Bureau du Conseil pour comprendre tous les problèmes door het Bureau van de Raad verruimd tot alle problemen die geregeld
devant être réglés afin de mettre le droit belge en conformité avec moeten worden als het Belgisch recht in overeenstemming wordt gebracht
cette convention. met dit verdrag.
Sur rapport de la commission, le Conseil a conclu, le 27 novembre Op basis van het verslag van de Commissie heeft de Raad op 27 november
2001, la convention collective de travail n° 80 instaurant le droit à 2001 de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 80 gesloten tot invoering
des pauses d'allaitement rémunérées. van een recht op betaalde borstvoedingspauzes.
Sur la base des discussions en commission, le Conseil a émis à la même Op grond van de besprekingen van deze Commissie heeft de Raad op
date l'avis unanime suivant. dezelfde datum het volgende eenparige advies uitgebracht.
AVIS DU CONSEIL NATIONAL DU TRAVAIL ADVIES VAN DE NATIONALE ARBEIDSRAAD
I. INTRODUCTION I. INLEIDING
A. Historique de la saisine A. Historiek van de huidige adviesaanvraag
Le Conseil rappelle qu'au cours de sa 88e session (juin 2000), la De Raad herinnert er aan dat de Internationale Arbeidsconferentie op
Conférence internationale du travail a adopté, le 15 juin 2000, une zijn 88e zitting (juni 2000), meer bepaald op 15 juni 2000, een nieuw
nouvelle convention n° 183 concernant la protection de la maternité verdrag nr. 183 aannam betreffende de bescherming van het moederschap
(ainsi qu'une nouvelle recommandation, n° 191). (en een nieuwe aanbeveling, nr. 191).
Il rappelle également que, depuis que la question de la révision de la De Raad brengt in herinnering dat hij sinds het vraagstuk van de
convention n° 103 et de la recommandation n° 95 concernant la herziening van het verdrag nr. 103 en aanbeveling nr. 95 betreffende
protection de la maternité a été inscrite à l'ordre du jour de la de bescherming van het moederschap op de agenda van de Internationale
Conférence internationale du travail, il a déjà émis deux avis sur Arbeidsconferentie werd ingeschreven reeds tweemaal advies gaf over de
cette problématique. problematiek.
Le 16 juin 1998, le Conseil a émis l'avis n° 1.237 dans lequel il Op 16 juni 1998 bracht de Raad het advies nr. 1.237 uit waarin hij
formulait des remarques sur un certain nombre de points du opmerkingen heeft geformuleerd betreffende een aantal punten van de
questionnaire adressé aux Gouvernements, qui était inclus dans le vragenlijst aan de Regeringen, die was opgenomen in het eerste rapport
premier rapport du Bureau international du travail sur cette van het Internationaal Arbeidsbureau over de problematiek.
problématique. Suite à la demande d'avis concernant les projets de convention et de Gevraagd naar zijn opmerkingen over de ontwerpteksten van verdrag en
recommandation, le Conseil a émis le 17 novembre 1999 l'avis n° 1.292. aanbeveling, gaf de Raad op 17 november 1999 het advies nr. 1.292.
Entre-temps, le Conseil s'était prononcé, le 17 juillet 1998, sur le Ondertussen had de Raad zich op 17 juli 1998 uitgesproken over het 13e
13e rapport du Comité gouvernemental de la Charte sociale européenne rapport van het Regeringscomité van het Europees sociaal handvest dat
qui avait donné un avertissement à la Belgique parce que, en België een verwittiging had gegeven omdat de werkgevers in België, in
contradiction avec la Charte, les employeurs en Belgique ne sont pas strijd met het handvest, niet wettelijk verplicht zijn aan de
légalement tenus d'octroyer des pauses d'allaitement rémunérées aux werknemers bezoldigde borstvoedingspauzes tijdens de werkuren toe te
travailleuses pendant les heures de travail (1) (avis n° 1.242). kennen (1) (advies nr. 1.242).
B. Contexte de la saisine B. Context van de huidige aanhangigmaking
Met het oog op een eventuele ratificatie van het nieuwe verdrag nr.
En vue d'une ratification éventuelle de la nouvelle convention n° 183 183 (2) verzocht Mevr. ONKELINX, Minister van Werkgelegenheid, bij
(2) Mme ONKELINX, Ministre de l'Emploi, a demandé au Conseil national
du Travail, dans sa lettre du 30 juin 2000, d'actualiser le point de brief van 30 juni 2000 de Nationale Arbeidsraad om het standpunt te
vue qu'il avait adopté lors de la préparation de cette convention en actualiseren dat hij bij de voorbereiding van dit verdrag had
ce qui concerne l'octroi de pauses d'allaitement aux travailleuses ingenomen met betrekking tot de toekenning van borstvoedingspauzes aan
(avis n° 1.292 du 17 novembre 1999). werkneemsters (advies nr. 1.292 van 17 november 1999).
Pour ce qui concerne le principe des pauses d'allaitement, le Conseil Wat het principe van de borstvoedingspauzes betreft, stelde de Raad in
avait déclaré, dans son avis n° 1.292 : "Le Conseil est d'avis que le zijn advies nr. 1.292 het volgende : "Volgens de Raad moeten het recht
droit pour la mère de choisir librement d'allaiter son enfant et la voor de moeder om vrij te kiezen voor het zogen van haar kind en de
possibilité matérielle d'exercer ce libre choix doivent être garantis materiële mogelijkheid om dat recht uit te oefenen, worden
dans le dispositif. Toutefois, la façon de permettre que ce choix soit gegarandeerd in de tekst. De manier waarop, moet evenwel worden
effectif devrait être laissée à l'appréciation des Etats Membres qui beoordeeld door de lidstaten die de gepaste maatregelen zullen nemen
prendront les mesures appropriées en fonction de leur culture in het licht van hun nationale cultuur".
nationale. » Après examen de la problématique par la Commission des Relations Na bespreking in de Commissie Individuele Arbeidsverhoudingen waaraan
individuelles du travail, le Bureau du Conseil a toutefois estimé het onderzoek van de problematiek werd toevertrouwd, was het Bureau
qu'une approche cohérente de la problématique de la protection de la van de Raad evenwel van oordeel dat een coherente benadering van de
maternité nécessitait que le Conseil examine la mise en oeuvre de la problematiek van de moederschapsbescherming vereist dat de
Convention-OIT n° 183 dans sa totalité en vue d'émettre un avis tenuitvoerlegging van het IAO-Verdrag nr. 183 door de Raad in zijn
geheel in behandeling werd genomen om er een globaal advies over uit
global. te brengen.
La Ministre s'est ralliée à l'avis du Bureau dans sa lettre du 11 Het Bureau werd door de minister bijgetreden in haar brief van 11
janvier 2001. januari 2001.
Lorsque, dernièrement, le Conseil a été saisi de trois propositions de Toen de Raad recentelijk werd gevraagd naar zijn mening over drie
loi relatives au congé de maternité (3) alors qu'il avait déjà entamé wetsvoorstellen die betrekking hebben op het moederschapsverlof (3)
ses travaux sur la mise en conformité du droit belge avec la nouvelle nadat hij reeds de werkzaamheden over de overeenstemming van het
Convention-OIT, il a décidé de terminer d'abord ces travaux, et de Belgisch recht met het nieuwe IAO-Verdrag had aangevangen, besloot de
Raad deze werkzaamheden eerst te beëindigen, om dan zijn conclusies
communiquer ensuite ses conclusions au Parlement dans une perspective aan het Parlement mee te delen met het oog op een interactieve aanpak
d'approche interactive de la problématique (avis n° 1.353 du 15 mai 2001). van de problematiek (advies nr. 1.353 van 15 mei 2001).
Le 23 juillet 2001, M. A. DE DECKER, président du Sénat, a également Op 23 juli 2001 jongstleden werd ook door de heer A. DE DECKER,
demandé l'avis du Conseil au sujet d'un certain nombre de propositions voorzitter van de Senaat, het advies van de Raad ingewonnen over een
de loi relatives au congé de maternité. aantal wetsvoorstellen met betrekking tot het moederschapsverlof.
II. POSITION DU CONSEIL NATIONAL DU TRAVAIL II. STANDPUNT VAN DE NATIONALE ARBEIDSRAAD
Le Conseil a examiné de façon approfondie la problématique de la De Raad heeft een grondig onderzoek gewijd aan de problematiek van de
protection de la maternité, à la lumière de la nouvelle Convention-OIT moederschapsbescherming in het licht van het nieuwe IAO-Verdrag nr.
n° 183 et de la Charte sociale européenne. 183 en het Europees Sociaal Handvest.
Le Conseil a mené son examen sur la base d'une note du Ministère de De Raad heeft zijn onderzoek verricht aan de hand van een nota van het
l'Emploi et du Travail sur la mise en conformité du droit du travail Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid over de overeenstemming van
belge avec la Convention-OIT n° 183, qui lui avait été envoyée par la het Belgisch arbeidsrecht met het IAO-Verdrag nr. 183, die hem door de
Ministre de l'Emploi. Minister van Werkgelegenheid werd toegezonden.
Dans le cadre de cet examen, il avait déjà pris connaissance de l'avis In het kader van dit onderzoek had de Raad al kennis genomen van het
du Conseil de l'Egalité des Chances entre hommes et femmes du 14 advies van de Raad van de Gelijke Kansen voor Mannen en Vrouwen van 14
juillet 2000, qui lui avait été transmis par la Présidente de ce Conseil. juli 2000, dat hem door de Voorzitster van die Raad was overgemaakt.
Le Conseil a décidé d'examiner avec la plus grande attention la mise De Raad heeft besloten het in overeenstemming zijn van het Belgisch
en conformité du droit belge avec les sources de droit internationales recht met de bovengenoemde internationale rechtsbronnen, met
susmentionnées en ce qui concerne, premièrement, l'obligation de bijzondere aandacht te onderzoeken voor, ten eerste, de vereiste van
prévoir des pauses d'allaitement rémunérées pendant les heures de bezoldigde borstvoedingspauzes tijdens de werkuren voor werkneemsters,
travail pour les travailleuses, deuxièmement, l'obligation de prévoir ten tweede, de vereiste van een bijkomend verlof bij ziekte,
un congé complémentaire en cas de maladie, de complications ou de complicaties of risico tot complicaties ten gevolge van de
risque de complications résultant de la grossesse ou de l'accouchement
et, troisièmement, l'interdiction de principe d'exiger d'une femme zwangerschap of de bevalling en, ten derde, het principieel verbod van
candidate à un emploi un test de grossesse ou un certificat concernant een vrouw die zich kandidaat stelt voor een baan een zwangerschapstest
un test de ce type. te vragen of een attest van zo'n test.
A. Pauses d'allaitement A. Borstvoedingspauzes
Le Conseil fait observer que la nouvelle Convention-OIT n° 183 prévoit De Raad wijst er op dat het nieuwe IAO-Verdrag nr. 183 in zijn artikel
en son article 10 qu'une travailleuse a droit à une ou plusieurs 10 voorziet dat een werkneemster recht heeft op een of meer pauzes per
pauses quotidiennes ou à une réduction journalière de la durée du
travail pour allaiter son enfant et que ces pauses ou cette réduction dag of op een kortere dagelijkse arbeidsduur om haar kind borstvoeding
doivent être comptées comme temps de travail et rémunérées en te geven en dat deze als arbeidsduur moeten beschouwd worden en
conséquence. bezoldigd worden.
Il souligne également que les parties contractantes s'engagent dans De Raad wijst er bovendien op dat de overeenkomstsluitende partijen
l'article 8, § 3 de la Charte sociale européenne "en vue d'assurer zich in het artikel 8, § 3 van het Europees Sociaal Handvest
l'exercice effectif du droit des travailleuses à la protection, à verplichten "om de onbelemmerde uitoefening van het recht van
assurer aux mères qui allaitent leurs enfants des pauses suffisantes à cette fin". vrouwelijke werknemers op bescherming te waarborgen, te bepalen dat de
Le Conseil conclut qu'une ratification éventuelle de la Convention-OIT moeders die hun zuigelingen voeden daartoe voldoende tijd krijgen".
n° 183 par la Belgique nécessite donc, d'une part, que les De Raad besluit dat een eventuele ratificatie van IAO-Verdrag nr. 183
travailleuses belges aient le droit de prendre des pauses door België dus vereist dat, enerzijds, de Belgische werkneemsters
d'allaitement, et, d'autre part, que, pour cela, une compensation recht hebben op het nemen van borstvoedingspauzes, en dat daarvoor,
financière soit prévue. anderzijds, een financiële compensatie wordt voorzien.
1. La convention collective de travail n° 80 instaurant un droit aux 1. De collectieve arbeidsovereenkomst nr. 80 tot instelling van een
pauses d'allaitement recht op borstvoedingspauzes
Le Conseil constate que la réglementation belge comprend un certain De Raad constateert dat de Belgische regelgeving een aantal
nombre de mesures visant à la sécurité et à la santé des travailleuses maatregelen bevat die de veiligheid en de gezondheid van de zwangere
enceintes ou allaitantes et/ou de leurs enfants (congé de maternité, of zogende werkneemster en/of van haar kind beogen (moederschapsrust,
congé de prophylaxie, suspension du contrat de travail pour subir des profylactisch verlof, schorsing van de arbeidsovereenkomst om
examens médicaux liés à la grossesse, limitation du travail de nuit et zwangerschapsonderzoeken te ondergaan, beperking van nachtarbeid en
des heures supplémentaires, congé de paternité, congé parental) mais overwerk, vaderschapsverlof, ouderschapsverlof), maar dat een
que les travailleuses belges n'ont aucun droit effectif à un congé Belgische werkneemster geen eigenlijk recht op borstvoedingsverlof
d'allaitement. heeft.
Pour remédier à ce problème, le Conseil a décidé de mettre en place un Om hieraan te verhelpen heeft de Raad besloten een conventioneel kader
cadre conventionnel (la convention collective de travail n° 80 in te stellen (de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 80 tot
instaurant un droit aux pauses d'allaitement) qui impose aux instelling van een recht op borstvoedingspauzes) dat de werkgevers in
employeurs en Belgique l'obligation d'accorder aux travailleuses des België de verplichting oplegt aan de werkneemsters borstvoedingspauzes
pauses d'allaitement pendant les heures de travail, aux conditions tijdens de werkuren toe te kennen onder de voorwaarden bepaald in de
collectieve arbeidsovereenkomst.
déterminées dans cette convention collective de travail. De Raad wijst er op dat de collectieve arbeidsovereenkomst die in zijn
Il fait observer que la convention collective de travail qui a été midden werd afgesloten tot instelling van een recht op
conclue en son sein en vue d'instaurer le droit à des pauses borstvoedingspauzes, de uitoefening van dit recht koppelt aan de
d'allaitement lie l'exercice de ce droit aux principes suivants : hiernavolgende principes :
- en ce qui concerne la durée du droit : les travailleuses ont droit à - wat betreft de duur van het recht : werkneemsters hebben recht op
des pauses d'allaitement jusqu'à 7 mois après la naissance de leur borstvoedingspauzes tot 7 maanden na de geboorte van hun kind (tot 9
enfant (9 mois dans des cas exceptionnels). maanden in uitzonderlijke gevallen);
- en ce qui concerne la durée des pauses d'allaitement : la - wat betreft de duur van de borstvoedingspauzes : de werkneemster
travailleuse a droit, selon la durée de ses prestations par journée de heeft naargelang van de duur van haar prestaties per arbeidsdag recht
travail, à une ou deux pause(s) à prendre pendant ce même jour de op één of twee pauzes, te nemen gedurende die dag zelf. Een effectieve
travail. Un temps de travail effectif d'au moins 4 heures donne droit arbeidstijd van minimum 4 uur geeft recht op één pauze; een effectieve
à une pause; un temps de travail effectif de 7 heures 30 ou plus donne droit à deux pauses. Une pause dure une demi-heure. S'il s'agit de deux pauses, celles-ci peuvent être prises en deux périodes d'une demi-heure chacune ou en une seule période d'une heure. La durée des pauses est incluse dans la durée des prestations de la journée de travail. - en ce qui concerne les modalités de l'exercice du droit : la travailleuse avertit son employeur deux mois à l'avance de son intention d'utiliser son droit à des pauses d'allaitement, bien que ce délai puisse être réduit de commun accord entre l'employeur et la travailleuse; elle apporte la preuve de l'allaitement par une arbeidstijd van 7 uur 30 of meer geeft recht op twee pauzes. Een pauze duurt een half uur. Twee pauzes kunnen worden opgebruikt in twee periodes van een half uur of in één periode van 1 uur. De duur van de pauzes is bij de duur van de prestaties van de arbeidsdag inbegrepen. - wat betreft de wijze van uitoefening van het recht : de werkneemster verwittigt haar werkgever twee maanden vooraf van haar voornemen gebruik te maken van haar recht op borstvoedingspauzes, alhoewel een kortere termijn kan overeengekomen worden tussen de werkgever en de
attestation de l'ONE ou de « Kind en Gezin » ou par un certificat werkneemster; ze bewijst de borstvoeding door een attest van Kind en
médical (à renouveler chaque mois) et elle peut convenir avec son Gezin/ONE of een medisch attest (beide zijn elke maand te hernieuwen),
employeur du moment où elle prend les pauses; à défaut d'accord, les en kan met de werkgever overeenkomen wanneer ze de pauzes neemt;
pauses suivent ou précèdent directement les temps de repos prévus dans indien er geen akkoord is, moeten de pauzes aansluiten op de in het
le règlement de travail. arbeidsreglement voorziene rusttijden.
- en ce qui concerne la protection contre le licenciement : la - wat betreft de bescherming tegen ontslag : de werkneemster die
travailleuse utilisant son droit à des pauses d'allaitement est gebruik maakt van haar recht op borstvoedingspauzes is beschermd tegen
protégée contre le licenciement pour des raisons liées à l'allaitement ontslag door de werkgever omwille van redenen die verband houden met
ou au fait qu'elle tire son lait, depuis le moment où elle a informé de borstvoeding of het afkolven van melk, vanaf het moment dat zij
son employeur de son intention d'exercer son droit aux pauses haar werkgever heeft ingelicht over haar voornemen gebruik te maken
d'allaitement jusqu'à l'expiration d'un délai d'un mois prenant cours van haar recht op borstvoedingspauzes tot het verstrijken van een
le jour suivant l'expiration de validité de l'attestation de l'ONE ou termijn van 1 maand die ingaat op de dag volgend op het verstrijken
de « Kind en Gezin », ou du certificat médical. van de geldigheid van het attest van Kind en Gezin/ONE of het medisch
Le Conseil est d'avis que, de la sorte, la Belgique satisfait aux attest. De Raad is van oordeel dat België hiermee aan de vereisten
exigences résultant des sources de droit internationales voortvloeiende uit de hierboven genoemde internationale rechtsbronnen
susmentionnées et qu'elle offre aux femmes qui allaitent la voldoet en de zogende vrouwen de mogelijkheid biedt zo vlug mogelijk
possibilité de reprendre le travail dès que possible, évite qu'elles hun werk te hervatten, vermijdt dat zij gediscrimineerd worden en er
soient victimes de discriminations, et veille à ce qu'elles aient la voor zorgt dat zij de garantie hebben dat zij kunnen kiezen om hun
garantie de pouvoir choisir d'allaiter ou non leur enfant. kind al dan niet borstvoeding te geven.
Il ajoute que cette convention collective de travail ne concerne De Raad wil nog opmerken dat deze collectieve arbeidsovereenkomst
évidemment que les employeurs et les travailleurs auxquels s'applique uiteraard slechts van toepassing is op de werkgevers en werknemers die
la loi du 5 décembre 1968 sur les conventions collectives de travail onder het toepassingsgebied vallen van de wet van 5 december 1968
et les commissions paritaires. betreffende de collectieve arbeidsovereenkomsten en de paritaire
Le Conseil estime opportun qu'il soit élaboré un règlement, analogue à comités. De Raad acht het geraden dat een analoge regeling als in de
celui de la convention collective de travail conclue en son sein, qui collectieve arbeidsovereenkomst gesloten in de schoot van de Raad zou
tiendra compte des spécificités des procédures dans le secteur public. worden uitgewerkt, waarbij rekening moet worden gehouden met de
Il demande par conséquent que le gouvernement prenne les dispositions specificiteit van de procedures in de overheidssector. Hij verzoekt
nécessaires à cet effet, en concertation avec les organisations derhalve dat de regering, in overleg met de representatieve vakbonden
syndicales représentatives du personnel des services publics. van het overheidspersoneel, de nodige schikkingen daartoe zou treffen.
2. Mesures d'accompagnement 2. Begeleidende maatregelen
Le Conseil fait observer que la nouvelle Convention-OIT n° 183 exige en son article 10.2 que les pauses d'allaitement soient rémunérées comme temps de travail. Il estime nécessaire, pour que la convention puisse produire tous ses effets, que les autorités compétentes prennent les mesures adéquates afin d'assurer la compensation financière des pauses d'allaitement pour les travailleuses. Il propose que cela se fasse en tenant compte d'un certain nombre de principes qu'il expose dans le présent avis. Le droit à des pauses d'allaitement est un élément de la protection de la maternité. Pour cette raison, le Conseil opte pour le système de l'assurance-maternité comme cadre de référence pour la compensation De Raad wijst er op dat het nieuwe IAO-Verdrag nr. 183 in zijn artikel 10.2 vereist dat de borstvoedingspauzes als arbeidstijd moeten vergoed worden. Hij acht het noodzakelijk dat, opdat de conventie haar volledige uitwerking zou kunnen ressorteren, de bevoegde autoriteiten de vereiste maatregelen nemen om te voorzien in de financiële compensatie van de werkneemsters voor hun borstvoedingspauzes. Hij stelt voor dit te doen met inachtneming van een aantal principes, die hij uiteenzet in het onderhavige begeleidend advies. Het recht op borstvoedingspauzes maakt deel uit van de moederschapsbescherming. Daarom verkiest de Raad als referentiekader voor de financiële compensatie voor de werkneemsters die gebruik maken
financière des travailleuses qui exercent leur droit à des pauses van hun recht op borstvoedingspauzes het stelsel van de
d'allaitement. moederschapsverzekering.
En ce qui concerne le financement du système, le Conseil propose que Enerzijds, wat de financiering van het stelsel betreft, stelt de Raad
le risque soit solidarisé, comme c'est le cas pour voor het risico te solidariseren, zoals dit het geval is voor de
l'assurance-maternité. moederschapsverzekering.
En ce qui concerne le montant de l'allocation pour les pauses Anderzijds, wat het bedrag van de uitkering voor de
d'allaitement, il propose que la travailleuse reçoive le même montant borstvoedingspauzes betreft, wordt voorgesteld dat de werkneemster
que pour l'allocation de maternité, soit 82 % du salaire non plafonné. hetzelfde bedrag als de moederschapsuitkering ontvangt : 82 % van haar
onbegrensde loon.
Le Conseil demande aux instances compétentes de mettre en place une De Raad vraagt de bevoegde instanties naar een zo eenvoudig, soepel en
procédure qui soit la plus simple, la plus souple et la plus efficace efficiënt mogelijke procedure, gelet op de wens van de sociale
possible, vu le souhait exprimé par les partenaires sociaux d'un partners van een maandelijkse betaling. De werkgevers moeten de
paiement mensuel. Les employeurs doivent communiquer à l'instance
compétente les données nécessaires au paiement, et, en aucun cas, la bevoegde instantie de gegevens die voor de betaling nodig zijn
procédure de paiement ne peut compromettre l'accès au droit. meedelen, en, in elk geval, mag de betalingsprocedure de toegang tot
Le Conseil souligne en outre que les pauses d'allaitement, bien het recht nooit in het gedrang brengen.
qu'elles consistent, selon les termes de la convention collective de De Raad merkt voorts op dat, hoewel de borstvoedingspauzes volgens de
travail conclue en son sein, en une suspension de l'exécution du in zijn schoot gesloten collectieve arbeidsovereenkomst een schorsing
contrat de travail avec garantie de revenu mais sans maintien de uitmaken van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst, weliswaar met
salaire à charge de l'employeur, doivent être considérées comme temps de travail pour l'application de la législation sociale, et en particulier en ce qui concerne le bénéfice des droits de la sécurité sociale. Enfin, il demande à être consulté sur les dispositions réglementaires qui doivent être prises en exécution du présent avis. Le Conseil insiste pour que cette consultation ait lieu en temps opportun afin que ces dispositions réglementaires soient prises au moment où la convention collective de travail n° 80 entrera en vigueur, soit le 1er juillet 2002. B. Congés complémentaires Le Conseil constate que la Convention-OIT n° 183 prévoit en son inkomensgarantie maar zonder loonbehoud ten laste van de werkgever, deze pauzes beschouwd moeten worden als arbeidstijd voor de toepassing van de sociale wetgeving, inzonderheid wat het genot van de socialezekerheidsrechten betreft. Tenslotte vraagt de Raad dat de reglementaire bepalingen die in uitvoering van dit advies moeten genomen worden, hem ter advies zouden voorgelegd worden. De Raad vraagt dat dit tijdig gebeurt, zodat wanneer de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 80 op 1 juli 2002 in werking treedt de hierboven gevraagde reglementaire bepalingen genomen zijn. B. Bijkomende verloven De Raad stelt vast dat het IAO-Verdrag nr. 183 in zijn artikel 5
article 5 qu'un congé doit être accordé à la travailleuse, avant ou voorziet dat voor of na de periode van moederschapsverlof een verlof
après la période de congé de maternité, sur présentation d'un moet worden toegekend op vertoon van een medisch getuigschrift aan de
certificat médical, en cas de maladie, complications ou risque de werkneemster in geval van ziekte, complicaties of risico tot
complications résultant de la grossesse ou de l'accouchement. La complicaties ten gevolge van de zwangerschap of de bevalling. De aard
nature et la durée maximale de ce congé peuvent être précisées en de maximumduur van dit verlof kunnen nader worden bepaald
conformément à la législation et à la pratique nationales. overeenkomstig de nationale wetgeving en praktijk.
Après un examen approfondi de la question, le Conseil est parvenu à la De Raad is na een grondig onderzoek van deze kwestie tot de conclusie
conclusion que la réglementation actuelle du congé de maternité telle gekomen dat de actuele reglementering van het moederschapsverlof zoals
qu'elle existe en Belgique prévoit, dans son ensemble, une protection die in België bestaat globaal genomen een evenwichtige bescherming
équilibrée de la (future) mère et de son enfant et que, en tant que telle, elle est en conformité avec les objectifs de la convention susmentionnée. Il est par conséquent d'avis qu'il n'est pas nécessaire, pour l'instant, que les autorités apportent à la réglementation du congé de maternité des modifications, qui pourraient perturber cet équilibre. Le Conseil considère toutefois que toute réglementation peut être améliorée. A cet égard, il souligne que la protection de la maternité est une matière qui relève traditionnellement du champ de compétence des partenaires sociaux. Le Conseil, considérant que cette problématique devrait plutôt être débattue dans le cadre de négociations globales, ce qui permettrait qu'elle soit traitée de façon intégrée et cohérente, estime préférable qu'elle soit examinée lors des prochaines négociations en vue d'un accord interprofessionnel. Les partenaires sociaux réunis au sein du Conseil s'engagent dès lors à discuter de la problématique du congé de maternité dans tous ses aspects lors des négociations qui seront menées en vue de la conclusion d'un accord interprofessionnel pour la période 2003-2004. voor de (aanstaande) moeder en haar kind voorziet en als dusdanig met de doelstellingen van de voornoemde verdragsbepalingen in overeenstemming is. Hij is dan ook van oordeel dat er op dit moment geen nood bestaat voor de overheid om wijzigingen in de reglementering van het moederschapsverlof aan te brengen die dit evenwicht zouden kunnen verstoren. De Raad is evenwel van mening dat regelgevingen steeds voor verbetering vatbaar zijn. Dienaangaande wijst hij er op dat de moederschapsbescherming een materie is die traditioneel tot het bevoegdheidsdomein van de sociale partners behoort. Aangezien de Raad van oordeel is dat deze materie eerder geschikt is als onderhandelingsonderwerp bij een globale onderhandelingsronde, waarbij een geïntegreerde en coherente, behandeling mogelijk is, verkiest hij zich over deze problematiek te buigen bij de eerstkomende onderhandelingen voor een interprofessioneel akkoord. De sociale partners in de Raad bijeen verbinden zich er dan ook toe om de problematiek van het moederschapsverlof in al zijn aspecten te behandelen in hun onderhandelingsronde voor een interprofessioneel akkoord voor de periode 2003-2004.
C. Tests de grossesse C. Zwangerschapstests
Le Conseil constate que la Convention-OIT n° 183 précise en son De Raad stelt vast dat het IAO-Verdrag nr. 183 in zijn artikel 9
article 9 que tout membre doit adopter des mesures propres à garantir bepaalt dat ieder lid zelf maatregelen moet nemen om ervoor te zorgen
que la maternité ne constitue pas une source de discrimination en dat het moederschap geen bron is van discriminatie inzake arbeid,
matière d'emploi, y compris d'accès à l'emploi. En outre, elle dispose inclusief de toegang tot de arbeid. Bovendien stelt het verdrag dat
que ces mesures doivent comprendre l'interdiction d'exiger d'une femme deze maatregelen het verbod moeten inhouden om van een vrouw die naar
qui pose sa candidature à un poste qu'elle se soumette à un test de een betrekking solliciteert te eisen dat ze een zwangerschapstest
grossesse ou qu'elle présente un certificat attestant ou non de l'état ondergaat of een attest indient waaruit blijkt dat ze al dan niet
de grossesse, sauf lorsque la législation nationale le prévoit pour zwanger is, tenzij een nationale wet of reglement erin voorziet voor
des travaux qui : werkzaamheden die
- sont interdits, totalement ou partiellement, en vertu de la - krachtens een nationale wet of reglement geheel of gedeeltelijk
législation nationale, aux femmes enceintes ou à celles qui allaitent, verboden zijn voor zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven,
ou of
- comportent un risque reconnu ou significatif pour la santé de la - een erkend en duidelijk risico inhouden voor de gezondheid van de
femme et de l'enfant. vrouw en van het kind.
Le Conseil fait observer qu'aux termes de la note précitée du De Raad merkt op dat de bovengenoemde nota van het Ministerie van
Ministère de l'Emploi et du Travail, il est admis dans la pratique en Tewerkstelling en Arbeid hem er over informeerde dat het in de
Belgique que l'employeur puisse demander à une femme qui pose sa Belgische praktijk wordt geaccepteerd dat een werkgever een
candidature à un poste un test de grossesse ou un certificat zwangerschapstest of een attest van zo'n test vraagt aan een
concernant un test de ce type, lorsque l'évaluation obligatoire des vrouwelijke kandidaat voor een job, wanneer uit de verplichte
risques montre que la fonction pourrait être préjudiciable à la evaluatie van risico's blijkt dat die job schadelijk zou kunnen zijn
sécurité ou à la santé de la travailleuse enceinte. voor de veiligheid of de gezondheid van een zwangere werkneemster.
Il souligne que cette pratique s'inscrit dans le cadre de la De Raad wil er op wijzen dat deze praktijk kadert in de reglementering
réglementation relative au congé de prophylaxie : dès qu'une met betrekking tot het profylactisch verlof : zodra een zwangere
travailleuse enceinte a mis son employeur au courant de sa situation, werkneemster haar werkgever van haar toestand op de hoogte heeft
ou qu'après l'accouchement, elle l'a informé du fait qu'elle allaite gebracht dan wel na de bevalling heeft laten weten dat zij haar kind
son enfant, et lorsque l'évaluation générale montre l'existence d'un zoogt en wanneer de algemene evaluatie op het bestaan van een risico
risque pour la sécurité ou la santé de la travailleuse ou de son voor de veiligheid of de gezondheid van haar of haar kind wijst, moet
enfant, elle doit se soumettre à un examen médical, selon les zij onderworpen worden aan een medisch onderzoek volgens de bepalingen
dispositions du RGPT; le médecin propose une mesure afin d'éviter van het ARAB; de geneesheer stelt een maatregel voor om blootstelling
l'exposition de la travailleuse au risque (articles 41bis et 42 de la van de werkneemster aan het risico te vermijden (artikel 41bis en 42
loi sur le travail; arrêté royal du 2 mai 1995). Arbeidswet; koninklijk besluit 2 mei 1995).
Le Conseil demande que les instances compétentes veillent à ce que De Raad vraagt dat de bevoegde instanties er voor zorgen dat het
l'interdiction de principe prévue dans la Convention-OIT soit inscrite principiële verbod van het IAO-Verdrag in Belgisch recht wordt
dans le droit belge et que les dérogations jugées nécessaires soient ingeschreven en dat de nodig geachte afwijkingen eenduidig in de
décrites clairement dans la réglementation. reglementering worden omschreven.
Le Conseil a jugé opportun de poursuivre son examen de la De Raad achtte het raadzaam verder te werken aan zijn onderzoek van de
problematiek van het moederschapsverlof in het kader van het
problématique du congé de maternité dans le cadre de la Convention-OIT IAO-Verdrag alvorens zich te buigen over de wetsvoorstellen die
avant de se pencher sur les propositions de loi dont M. A. DE DECKER aanleiding waren van de adviesaanvraag uitgaande van de heer A. DE
l'a saisi le 23 juillet 2001. DECKER van 23 juli 2001.
La nouvelle convention collective de travail n° 80 et le présent avis De nieuwe collectieve arbeidsovereenkomst nr. 80 en het onderhavig
sont un premier résultat substantiel de cet examen et offrent déjà une advies zijn een eerste substantieel resultaat van dit onderzoek en
réponse aux propositions des parlementaires dans le cadre de cette bieden reeds een antwoord op de voorstellen van de parlementsleden in
problématique. het kader van deze problematiek.
En outre, comme indiqué dans le présent avis, les partenaires sociaux Zoals uit het onderhavig advies bovendien blijkt, nemen de sociale
réunis au sein du Conseil prennent l'engagement d'examiner la partners in de Raad bijeen het engagement om tijdens de
problématique du congé de maternité dans tous ses aspects lors des onderhandelingsronde voor een interprofessioneel akkoord voor de
négociations qui seront menées en vue de la conclusion d'un accord periode 2003-2004 de problematiek van het moederschapsverlof in al
interprofessionnel pour la période 2003-2004. Ils sont en effet d'avis zijn aspecten te bekijken. Zij zijn immers van oordeel dat deze
que cette matière relève traditionnellement du champ de leur materie traditioneel tot de bevoegdheid van de sociale partners
compétence et qu'il serait préférable qu'elle soit débattue dans le behoort en het best in het kader van een globale onderhandelingsronde
cadre de négociations globales. kan besproken worden.
(1) La Belgique a ratifié l'article 8, § 3 de la Charte sociale (1) België heeft artikel 8, § 3 van het Europees Sociaal Handvest bij
européenne par la loi du 11 juillet 1990. Lors de l'examen de la Wet van 11 juli 1990 goedgekeurd. Bij de bespreking van de
problématique, le Conseil a pris connaissance de l'avis du Conseil de problematiek nam de Raad kennis van het advies van de Raad van de
l'Egalité des Chances entre hommes et femmes, du 12 mars 1999. Gelijke Kansen voor Mannen en Vrouwen van 12 maart 1999.
(2) La Convention-OIT n° 103 n'a pas été ratifiée par la Belgique. (2) IAO-Verdrag nr. 103 werd niet door België geratificeerd.
(3) Saisine de M. H. DE CROO, Président de la Chambre des (3) Adviesaanvraag van de heer H. DE CROO, Voorzitter van de Kamer van
représentants, en date du 27 mars 2001. volksvertegenwoordigers, van 27 maart 2001.
^