Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêté Royal du 19/11/2020
← Retour vers "Arrêté royal rendant obligatoire la convention collective de travail du 17 octobre 2019, conclue au sein de la Commission paritaire pour les attractions touristiques, relative au statut de la délégation syndicale "
Arrêté royal rendant obligatoire la convention collective de travail du 17 octobre 2019, conclue au sein de la Commission paritaire pour les attractions touristiques, relative au statut de la délégation syndicale Koninklijk besluit waarbij algemeen verbindend wordt verklaard de collectieve arbeidsovereenkomst van 17 oktober 2019, gesloten in het Paritair Comité voor toeristische attracties, betreffende het statuut van de syndicale afvaardiging
SERVICE PUBLIC FEDERAL EMPLOI, TRAVAIL ET CONCERTATION SOCIALE FEDERALE OVERHEIDSDIENST WERKGELEGENHEID, ARBEID EN SOCIAAL OVERLEG
19 NOVEMBRE 2020. - Arrêté royal rendant obligatoire la convention 19 NOVEMBER 2020. - Koninklijk besluit waarbij algemeen verbindend
collective de travail du 17 octobre 2019, conclue au sein de la wordt verklaard de collectieve arbeidsovereenkomst van 17 oktober
Commission paritaire pour les attractions touristiques, relative au 2019, gesloten in het Paritair Comité voor toeristische attracties,
statut de la délégation syndicale (1) betreffende het statuut van de syndicale afvaardiging (1)
PHILIPPE, Roi des Belges, FILIP, Koning der Belgen,
A tous, présents et à venir, Salut. Aan allen die nu zijn en hierna wezen zullen, Onze Groet.
Vu la loi du 5 décembre 1968 sur les conventions collectives de Gelet op de wet van 5 december 1968 betreffende de collectieve
travail et les commissions paritaires, notamment l'article 28; arbeidsovereenkomsten en de paritaire comités, inzonderheid op artikel 28;
Vu la demande de la Commission paritaire pour les attractions Gelet op het verzoek van het Paritair Comité voor toeristische
touristiques; attracties;
Sur la proposition du Ministre du Travail, Op de voordracht van de Minister van Werk,
Nous avons arrêté et arrêtons : Hebben Wij besloten en besluiten Wij :

Article 1er.Est rendue obligatoire la convention collective de

Artikel 1.Algemeen verbindend wordt verklaard de als bijlage

travail du 17 octobre 2019, reprise en annexe, conclue au sein de la overgenomen collectieve arbeidsovereenkomst van 17 oktober 2019,
Commission paritaire pour les attractions touristiques, relative au gesloten in het Paritair Comité voor toeristische attracties,
statut de la délégation syndicale. betreffende het statuut van de syndicale afvaardiging.

Art. 2.Le ministre qui a le Travail dans ses attributions est chargé

Art. 2.De minister bevoegd voor Werk is belast met de uitvoering van

de l'exécution du présent arrêté. dit besluit.
Donné à Bruxelles, le 19 novembre 2020. Gegeven te Brussel, 19 november 2020.
PHILIPPE FILIP
Par le Roi : Van Koningswege :
Le Ministre du Travail, De Minister van Werk,
P.-Y. DERMAGNE P.-Y. DERMAGNE
_______ _______
Note Nota
(1) Référence au Moniteur belge : (1) Verwijzing naar het Belgisch Staatsblad :
Loi du 5 décembre 1968, Moniteur belge du 15 janvier 1969. Wet van 5 december 1968, Belgisch Staatsblad van 15 januari 1969.
Annexe Bijlage
Commission paritaire pour les attractions touristiques Paritair Comité voor toeristische attracties
Convention collective de travail du 17 octobre 2019 Collectieve arbeidsovereenkomst van 17 oktober 2019
Statut de la délégation syndicale Statuut van de syndicale afvaardiging
(Convention enregistrée le 20 novembre 2019 sous le numéro (Overeenkomst geregistreerd op 20 november 2019 onder het nummer
155336/CO/333) 155336/CO/333)
CHAPITRE Ier. - Champ d'application HOOFDSTUK I. - Toepassingsgebied

Article 1er.La présente convention collective de travail s'applique

Artikel 1.De collectieve arbeidsovereenkomst is van toepassing op de

aux employeurs et aux travailleurs des entreprises ressortissant à la werkgevers en de werknemers van de ondernemingen die ressorteren onder
Commission paritaire pour les attractions touristiques qui occupent en het Paritair Comité voor toeristische attracties, welke gemiddeld
moyenne au moins 50 travailleurs (ETP). minstens 50 werknemers (FTE) tewerkstellen.
Pour l'application de la présente convention collective de travail, il Voor de toepassing van deze collectieve arbeidsovereenkomst wordt
y a lieu d'entendre par "travailleurs" : les travailleurs masculins et féminins. onder "werknemers" verstaan : de mannelijke en vrouwelijke werknemers.
Pour le calcul du nombre moyen de travailleurs, mentionné au premier Voor de berekening van het gemiddeld aantal werknemers, vermeld in het
alinéa, il y a lieu d'entendre par "entreprise" : l'entité juridique eerste lid, dient te worden verstaan onder "onderneming" : de
ou l'unité technique d'exploitation telle que visée dans le cadre de juridische entiteit of de technische bedrijfseenheid zoals bepaald in
la loi d'août 1996 relative au bien-être des travailleurs lors de de wet van augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij
l'exécution de leur travail. de uitvoering van hun werk.
Pour le calcul du nombre moyen de travailleurs, mentionné au premier Voor de berekening van het gemiddeld aantal werknemers, vermeld in het
alinéa, il y a lieu d'entendre par "travailleur" : toute personne liée eerste lid, dient te worden verstaan onder "werknemer" : iedere
à l'entreprise par un contrat de travail. persoon die verbonden is met de onderneming door een
arbeidsovereenkomst.
Ne sont pas considérés comme "travailleur" : Worden niet als "werknemer" beschouwd :
- le travailleur lié par un contrat de remplacement conclu - de werknemer die verbonden is door een vervangingsovereenkomst
conformément aux dispositions de l'article 11ter de la loi du 3 gesloten overeenkomstig artikel 11ter van de wet van 3 juli 1978
juillet 1978 relative aux contrats de travail; betreffende de arbeidsovereenkomsten;
- le travailleur qui remplace un travailleur dont le contrat de - de werknemer die een werknemer vervangt wiens arbeidsovereenkomst
travail est complètement suspendu dans le cadre du système de volledig geschorst is in het kader van het stelsel van tijdskrediet
crédit-temps, visé à la convention collective de travail n° 103, bedoeld in de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 103 gesloten in de
conclue au sein du Conseil national du travail; Nationale Arbeidsraad;
- les étudiants. - de studenten.
Het gemiddeld aantal werknemers, vermeld in het eerste lid, wordt
La moyenne de travailleurs, mentionnée au premier alinéa, se calcule berekend op basis van het gemiddeld aantal tewerkgestelde werknemers
sur la base du nombre moyen de travailleurs occupés en équivalents uitgedrukt in voltijdse equivalenten op basis van de sociale balans
temps plein sur la base du bilan social de l'exercice qui précède la van het werkjaar dat de vraag tot oprichting van een syndicale
demande d'institution d'une délégation syndicale, conformément à afvaardiging voorafgaat, zoals voorzien in artikel 7, derde lid van
l'article 7, alinéa trois de la présente convention collective de onderhavige collectieve arbeidsovereenkomst. Voor de nieuwe
travail. Pour les nouvelles entreprises et les entreprises existantes ondernemingen en de bestaande ondernemingen die geen rekeningen
qui ne déposent pas les comptes avec bilan social, l'employeur fournit neerleggen met de sociale balans verschaft de werkgever de informatie
l'information au président de la commission paritaire pour le comptage. aan de voorzitter van het paritair comité voor de telling.
CHAPITRE II. - Principes généraux HOOFDSTUK II. - Algemene principes

Art. 2.La présente convention collective de travail est conclue entre

Art. 2.Deze collectieve arbeidsovereenkomst wordt aangegaan door de

les organisations représentatives de travailleurs et d'employeurs representatieve werknemers- en werkgeversorganisaties vertegenwoordigd
représentées à la Commission paritaire pour les attractions
touristiques, en exécution de et conformément à la convention in het Paritair Comité voor toeristische attracties, ter uitvoering
collective de travail, intervenue le 24 mai 1971 au sein du Conseil van en overeenkomstig de op 24 mei 1971 in de Nationale Arbeidsraad
national du travail, concernant le statut des délégations syndicales tot stand gekomen collectieve arbeidsovereenkomst, betreffende het
statuut van de syndicale afvaardigingen van het personeel der
du personnel des entreprises. ondernemingen.
Elle règle les principes essentiels concernant la compétence et les Zij bepaalt de essentiële principes betreffende de bevoegdheid en de
modalités de fonctionnement des délégations syndicales du personnel werkingsmodaliteiten van de syndicale afvaardigingen van het personeel
pour les entreprises dépendant de ladite commission paritaire. voor de ondernemingen welke van vermeld paritair comité afhangen.

Art. 3.Les employeurs reconnaissent que les membres de leur

Art. 3.De ondernemingshoofden erkennen dat de leden van hun

personnel, syndiqués auprès de l'une des organisations représentatives personeel, die zijn aangesloten bij één van de ondertekenende
de travailleurs signataires, soient représentés auprès d'eux par une representatieve werknemersorganisaties, bij hen zijn vertegenwoordigd
délégation syndicale. door een syndicale afvaardiging.

Art. 4.Les travailleurs reconnaissent la nécessité d'une autorité

Art. 4.De werknemers erkennen de noodzakelijkheid van een wettig

légitime des employeurs et mettent leur honneur à exécuter gezag van de ondernemingshoofden en zij maken ervan een erepunt hun
consciencieusement leur travail. werk plichtsgetrouw uit te voeren.
Les employeurs respectent la dignité des travailleurs et mettent leur De werkgevers eerbiedigen de waardigheid van de werknemers en zij
honneur à les traiter avec justice. Ils s'engagent à ne porter, maken ervan een erepunt hen met rechtvaardigheid te behandelen. Zij
directement ou indirectement, aucune entrave à leur liberté verbinden zich ertoe hun vrijheid van vereniging en de vrije
d'association, ni au libre développement de leur organisation dans ontplooiing van hun organisatie in de onderneming, direct of indirect,
l'entreprise. niet te hinderen.

Art. 5.Les employeurs s'engagent à n'exercer aucune pression sur le

Art. 5.De ondernemingshoofden verbinden zich ertoe geen enkele druk

uit te oefenen op het personeel om hen te beletten bij een vakbond aan
personnel pour l'empêcher de se syndiquer et à ne pas consentir aux te sluiten en aan de niet-aangesloten werknemers geen andere
travailleurs non syndiqués d'autres prérogatives qu'aux travailleurs syndiqués. voorrechten dan aan de aangesloten werknemers toe te kennen.

Art. 6.Les organisations représentatives de travailleurs, ainsi que

Art. 6.De representatieve werknemersorganisaties, evenals de

les délégations syndicales, s'engagent à recommander à leurs membres syndicale afvaardigingen, verbinden zich ertoe hun aangeslotenen aan
d'exécuter consciencieusement leur travail, de témoigner en toutes te bevelen hun werk gewetensvol uit te voeren, in alle omstandigheden
circonstances d'un esprit de justice, d'équité et de conciliation qui blijk te geven van zin voor rechtvaardigheid, billijkheid en
conditionne les bonnes relations sociales dans l'entreprise, verzoening, welke bepalend zijn voor goede sociale verhoudingen in de
d'observer les pratiques des relations paritaires conformes à l'esprit onderneming, de praktijken van paritaire verhoudingen, welke met de
de la présente convention collective de travail et de ne pas entraver geest van deze collectieve arbeidsovereenkomst stroken, na te leven en
l'action de la direction de l'entreprise et de ses représentants aux de actie van de directie van de onderneming en haar vertegenwoordigers
différents échelons.
Les employeurs et les travailleurs s'engagent également à assurer le van om het even welke rang, niet te belemmeren.
respect de la législation sociale, des conventions collectives de De werkgevers en de werknemers verbinden er zich eveneens toe de
travail et du règlement de travail. eerbiediging van de sociale wetgeving van de collectieve
Les interlocuteurs sociaux s'engagent à ne pas utiliser abusivement la arbeidsovereenkomsten, alsmede van het arbeidsreglement, te verzekeren.
protection contre le licenciement des délégués syndicaux. De sociale gesprekspartners engageren er zich toe geen misbruik te
CHAPITRE III. - Instauration et composition de la délégation syndicale maken van de ontslagbescherming van de syndicaal afgevaardigden.

Art. 7.Seules les organisations représentatives de travailleurs

HOOFDSTUK III. - Oprichting en samenstelling van de syndicale
reconnues visées à l'article 2 ayant des élus au conseil d'entreprise (CE) ou au comité pour la prévention et la protection au travail (CPPT) sont habilitées à présenter des candidats pour la désignation d'une délégation syndicale. Elles se mettent d'accord entre elles, en recourant éventuellement à l'initiative conciliatrice du président de la commission paritaire, pour la désignation, dans les entreprises, d'une délégation syndicale commune, compte tenu du nombre de membres qu'elle doit comporter et de celui qui revient à chaque organisation représentée, à raison de afvaardiging

Art. 7.Alleen de in artikel 2 bedoelde erkende representatieve werknemersorganisaties die gekozenen hebben in de ondernemingsraad (OR) of in het comité voor preventie en bescherming van het werk (CPBW) zijn gerechtigd om kandidaten voor te stellen voor de aanwijzing van een syndicale afvaardiging. Zij stellen zich onderling akkoord, eventueel door beroep te doen op het verzoeningsinitiatief van de voorzitter van het paritair comité, voor de aanwijzing, in de ondernemingen, van een gemeenschappelijke syndicale afvaardiging, rekening houdend met het aantal leden dat zij moet omvatten en van het aan iedere vertegenwoordigde organisatie toekomend aantal in verhouding tot het effectief van haar

l'effectif de ses affiliés dans l'entreprise. aangeslotenen in de onderneming.
La demande d'institution d'une délégation syndicale doit être faite, De vraag tot oprichting van een syndicale afvaardiging moet
par écrit, à l'employeur par au moins une des organisations schriftelijk worden ingediend bij het ondernemingshoofd door ten
représentatives de travailleurs reconnues ayant des élus au conseil minste één van de erkende representatieve werknemersorganisaties welke
d'entreprise ou au comité pour la prévention et la protection au verkozenen hebben in de ondernemingsraad of het Comité voor preventie
travail. en bescherming op het werk.
Pour les entreprises où il n'existe pas encore de délégation syndicale Voor de ondernemingen waar geen syndicale delegatie bestaat op het
ogenblik van de ondertekening van deze collectieve
au moment de la signature de la présente convention collective de arbeidsovereenkomst, teneinde de aanvraag zoals vermeld in de vorige
travail, afin de valider la demande visée à l'alinéa précédent, 50 alinea te valideren dient 50 pct. van het betrokken personeel van de
p.c. du personnel concerné de l'entreprise doit être affilié au moment onderneming aangesloten te zijn op het ogenblik van de vraag tot
de la demande d'institution d'une délégation syndicale telle que visée oprichting van een syndicale afvaardiging bedoeld in het vorige lid.
à l'alinéa précédent. Het ondernemingshoofd dient op deze vraag te reageren binnen een
L'employeur doit réagir à cette demande dans un délai de 15 jours termijn van 15 werkdagen.
ouvrables. Les délégués syndicaux sont proposés pour l'autorité dont ils devront De syndicale afgevaardigden worden voorgesteld, rekening houdend met
disposer dans l'exercice de leur mandat et pour leur compétence, qui het gezag waarover zij moeten beschikken bij de uitoefening van hun
comporte une bonne connaissance de l'entreprise et de la branche mandaat en met hun bevoegdheid welke een goede kennis van de
d'activité et un esprit de travail et de dialogue conformément aux onderneming en van de bedrijfstak omvat en een geest van werkinzet en
principes généraux prévus dans la convention collective de travail n° dialoog overeenkomstig de algemene principes zoals voorzien
5 et de la présente convention collective de travail. L'employeur peut toujours s'opposer, pour des motifs sérieux, à la désignation ou au maintien d'un délégué. Dans ce cas, l'employeur fait connaître les motifs d'opposition aux organisations représentatives de travailleurs en cause, dans les quinze jours ouvrables qui suivent la communication de la liste proposée. En cas de désaccord entre les parties concernant l'instauration de la collectieve arbeidsovereenkomst nr. 5 en in deze collectieve arbeidsovereenkomst. Het ondernemingshoofd mag zich steeds verzetten, uit hoofde van ernstige redenen, tegen de aanduiding of het behoud van een afgevaardigde. In dit geval, laat het ondernemingshoofd aan de betrokken representatieve werknemersorganisaties de reden kennen van zijn verzet, en dit binnen de vijftien werkdagen welke volgen op de mededeling van de voorgestelde lijst. In geval tussen de partijen geen akkoord wordt bereikt over de
délégation syndicale, le différend est soumis au président de la oprichting van de syndicale delegatie, wordt de betwisting aan de
commission paritaire qui tranche, après avoir entendu les parties, voorzitter van het paritair comité voorgelegd, die ter zake beslist na
éventuellement assistées de leur conseil. de partijen, eventueel bijgestaan door hun raadgever, te hebben
En cas de désaccord entre les parties concernant la désignation ou le gehoord. In geval tussen de partijen geen akkoord wordt bereikt over de
maintien de délégués syndicaux, le différend est soumis au bureau de aanduiding of het behoud van de syndicaal afgevaardigden, wordt de
conciliation de la commission paritaire qui tranche, après avoir betwisting aan het verzoeningsbureau van het paritair comité
entendu les parties, éventuellement assistées de leur conseil. voorgelegd, die ter zake beslist na de partijen, eventueel bijgestaan
door hun raadgever, te hebben gehoord.

Art. 8.§ 1er. La délégation syndicale est composée de délégués

Art. 8.§ 1. De syndicale afvaardiging is samengesteld uit effectieve

effectifs et de délégués suppléants. afgevaardigden en uit plaatsvervangende afgevaardigden.
Les délégués suppléants n'exercent leur mandat qu'en cas de De plaatsvervangende afgevaardigden oefenen hun mandaat slechts uit
remplacement du délégué effectif : ter vervanging van een effectief lid :
1. en cas d'empêchement de celui-ci, résultant d'une suspension de son 1. indien dit lid is belet wegens een onderbreking van zijn
contrat; arbeidsovereenkomst;
2. lorsque le membre effectif est décédé; 2. indien het effectief lid is overleden;
3. lorsque le membre effectif ne remplit plus les conditions
déterminées à l'article 11 de la présente convention collective de 3. indien het effectief lid de in artikel 11 van deze collectieve
travail; arbeidsovereenkomst bepaalde voorwaarden niet meer vervult;
4. lorsque le mandat du membre effectif est venu à échéance. 4. indien het mandaat van een effectief lid is vervallen.
§ 2. Le nombre de délégués est fixé comme suit : § 2. Het aantal leden is als volgt vastgesteld :
1. dans les entreprises occupant de 50 à 99 travailleurs : 1 délégué 1. in de ondernemingen welke 50 tot 99 werknemers tewerkstellen : 1
effectif et 1 délégué suppléant qui font partie du conseil effectieve afgevaardigde en 1 plaatsvervangende afgevaardigde die
d'entreprise ou du comité pour la prévention et la protection au behoren tot de ondernemingsraad of het comité voor preventie en
travail; bescherming op het werk;
2. dans les entreprises occupant 100 travailleurs et plus : 2 délégués 2. in de ondernemingen welke 100 en meer werknemers tewerkstellen : 2
effectifs et 1 délégué suppléant qui font partie du conseil effectieve afgevaardigden en 1 plaatsvervangende afgevaardigde die
d'entreprise ou du comité pour la prévention et la protection au behoren tot de ondernemingsraad of het comité voor preventie en
travail. bescherming op het werk.
A partir du 1er juillet 2020 le nombre de délégués est fixé comme suit Vanaf 1 juli 2020 is het aantal leden als volgt samengesteld :
: 1. dans les entreprises occupant de 50 à 99 travailleurs : 2 délégués 1. in de ondernemingen welke 50 tot 99 werknemers tewerkstellen : 2
effectifs et 1 délégué suppléant qui font partie du conseil effectieve afgevaardigde en 1 plaatsvervangende afgevaardigde die
d'entreprise ou du comité pour la prévention et la protection au behoren tot de ondernemingsraad of het comité voor preventie en
travail; bescherming op het werk;
2. dans les entreprises occupant 100 travailleurs et plus : 3 délégués 2. in de ondernemingen welke 100 en meer werknemers tewerkstellen : 3
effectifs et 1 délégué suppléant qui font partie du conseil effectieve afgevaardigden en 1 plaatsvervangende afgevaardigde die
d'entreprise ou du comité pour la prévention et la protection au behoren tot de ondernemingsraad of het comité voor preventie en
travail. bescherming op het werk.".

Art. 9.Si le mandat d'un délégué syndical prend fin, l'organisation

Art. 9.Indien het mandaat van een syndicale afgevaardigde een einde

représentative des travailleurs à laquelle celui-ci est affilié a le neemt, heeft de representatieve werknemersorganisatie waarbij deze
droit, après avoir informé l'employeur et sans préjudice des afgevaardigde is aangesloten, het recht, na kennisgeving aan de
dispositions de l'article 7, de désigner une personne qui terminera le werkgever en onverminderd de bepalingen van artikel 7, een persoon aan
mandat pour autant qu'il fait partie du conseil d'entreprise ou du te duiden die het mandaat zal voleindigen voor zover deze behoort tot
comité pour la prévention et la protection du travail et qu'il remplit de ondernemingsraad of het comité voor preventie en bescherming op het
les conditions prévues dans l'article 11. werk en voldoet aan de voorwaarden voorzien in artikel 11.

Art. 10.Lors de la désignation des délégués, les organisations

Art. 10.Bij de aanwijzing van de afgevaardigden, zorgen de

représentatives de travailleurs veillent, dans la mesure du possible, representatieve werknemersorganisaties in de mate van het mogelijke
à ce que les diverses divisions de l'entreprise et catégories de ervoor dat de verschillende afdelingen van de onderneming en de
personnel ou d'équipes en service soient représentées. bestaande personeels- of ploegencategorieën zijn vertegenwoordigd.

Art. 11.Pour pouvoir remplir les fonctions de délégué effectif ou

Art. 11.Om de functies van effectief of plaatsvervangende

suppléant, les travailleurs doivent satisfaire aux conditions afgevaardigde te kunnen vervullen, moeten de werknemers voldoen aan de
suivantes : volgende voorwaarden :
1. être de nationalité belge ou ressortissant d'un état membre de la 1. van Belgische nationaliteit of een onderdaan van een lidstaat van
Communauté économique européenne ou être titulaire d'une carte de de Europese Economische Gemeenschap of houder van een arbeidskaart
travail; zijn;
2. être âgé de dix-huit ans accomplis; 2. de leeftijd van ten volle achttien jaar hebben bereikt;
3. travailler depuis six mois consécutifs dans l'entreprise au moment 3. sinds zes opeenvolgende maanden in de onderneming werken op het
de la désignation; ogenblik van de aanwijzing;
4. ne pas être en période de préavis; 4. niet in opzeggingstermijn zijn;
5. être affilié à l'une des organisations représentatives de 5. aangesloten zijn bij één van de representatieve
travailleurs visées à l'article 2; werknemersorganisaties bedoeld in artikel 2;
6. faire partie du conseil d'entreprise ou du comité pour la 6. behoren tot de ondernemingsraad of het comité voor preventie en
prévention et la protection au travail. bescherming op het werk.
CHAPITRE IV. - Compétence de la délégation syndicale HOOFDSTUK IV. - Bevoegdheid van de syndicale afvaardiging

Art. 12.La compétence de la délégation syndicale concerne entre

Art. 12.De bevoegdheid van de syndicale afvaardiging heeft onder meer

autres : betrekking op :
1. les relations de travail; 1. de arbeidsverhoudingen;
2. les négociations en vue de la conclusion des conventions 2. de onderhandelingen met het oog op het sluiten van de collectieve
collectives de travail ou accords collectifs au sein de l'entreprise, arbeidsovereenkomsten of akkoorden in de schoot van de onderneming,
sans préjudice des conventions collectives de travail ou accords onverminderd de collectieve arbeidsovereenkomsten of akkoord gesloten
conclus à d'autres niveaux; op andere vlakken;
3. l'application, dans l'entreprise, de la législation sociale, des 3. de toepassing, in de onderneming, van de sociale wetgeving, de
conventions collectives de travail, du règlement de travail et des collectieve arbeidsovereenkomsten, het arbeidsreglement en de
individuele arbeidsovereenkomsten;
contrats individuels de travail; 4. het eerbiedigen van de algemene principes vastgesteld bij de
4. le respect des principes généraux précisés aux articles 2 à 6 de la présente convention collective de travail.

Art. 13.La délégation syndicale a le droit d'être reçue par l'employeur ou par son représentant, à l'occasion de tout litige ou différend de caractère individuel ou collectif survenant dans l'entreprise. Le même droit lui appartient en cas de menace de pareils litiges ou différends.

Art. 14.Toute réclamation individuelle est présentée en suivant la voie hiérarchique habituelle par le travailleur intéressé, assisté, à sa demande, par son délégué syndical. La délégation syndicale a le droit d'être reçue à l'occasion de tous litiges ou différends de caractère individuel, qui n'ont pu être résolus par cette voie.

artikelen 2 tot en met 6 van deze collectieve arbeidsovereenkomst.

Art. 13.De syndicale afvaardiging heeft het recht door het ondernemingshoofd of door zijn vertegenwoordiger te worden ontvangen, naar aanleiding van ieder geschil of betwisting van individuele of collectieve aard, welk(e) in de onderneming voorkomt. Hetzelfde recht komt haar toe, wanneer dergelijke geschillen of betwistingen dreigen uit te breken.

Art. 14.Iedere individuele klacht wordt door de betrokken werknemer, op aanvraag bijgestaan door zijn syndicale afgevaardigde, langs de gewone hiërarchische weg voorgelegd. De syndicale afvaardiging heeft het recht te worden ontvangen naar aanleiding van alle geschillen of betwistingen van individuele aard, welke niet langs deze zijde konden worden opgelost.

Art. 15.En vue de prévenir les litiges ou différends visés aux

Art. 15.Teneinde de geschillen of betwistingen bedoeld bij de

articles 13 et 14, la délégation syndicale entière doit être informée artikelen 13 en 14 te voorkomen, moet de hele syndicale afvaardiging
préalablement par l'employeur des changements susceptibles de modifier voorafgaandelijk door het ondernemingshoofd worden ingelicht over de
les conditions contractuelles ou habituelles de travail et de veranderingen welke de contractuele of gebruikelijke arbeids- en
rémunération, à l'exclusion des informations à caractère individuel. loonvoorwaarden zouden kunnen wijzigen, met uitsluiting van de
inlichtingen van individuele aard.

Art. 16.L'employeur ou son représentant reçoit la délégation

Art. 16.Het ondernemingshoofd of zijn vertegenwoordiger ontvangt de

syndicale au plus tard dans les huit jours qui suivent l'introduction syndicale afvaardiging ten laatste binnen de acht dagen welke volgen
de la demande. op het indienen van de aanvraag.
CHAPITRE V. - Statuts des membres de la délégation syndicale

Art. 17.La durée du mandat des membres de la délégation syndicale est fixée à quatre ans et coïncide avec la durée du mandat des représentants du personnel au conseil d'entreprise ou du comité pour la prévention et la protection au travail. Les mandats sont renouvelables pour autant que les conditions prévues dans l'article 11 sont remplies. Si l'organisation représentative de travailleurs intéressée n'a pas communiqué son intention de modification dans les quatorze jours après l'expiration du mandat, le mandat du délégué sortant est tacitement prorogé.

Art. 18.Le mandat du délégué syndical prend fin : a) à l'expiration de son contrat de travail conclu pour une durée déterminée; b) à l'expiration de son contrat de travail conclu pour un travail déterminé; c) par rupture du contrat de travail du chef du travailleur, sauf lorsqu'il s'agit d'une rupture du contrat émanant du travailleur pour

HOOFDSTUK V. - Statuut van de leden van de syndicale afvaardiging

Art. 17.De duur van het mandaat van de leden van de syndicale afvaardiging wordt vastgesteld op vier jaar en loopt samen met de duur van het mandaat van de werknemersvertegenwoordigers in de ondernemingsraad of het comité voor preventie en bescherming op het werk. De mandaten zijn hernieuwbaar voor zover voldaan wordt aan de voorwaarden voorzien in artikel 11. Indien de betrokken representatieve werknemersorganisatie haar voornemen tot wijziging niet binnen de veertien dagen na het verstrijken van het mandaat heeft meegedeeld, wordt het mandaat van de uittredende afgevaardigde stilzwijgend verlengd.

Art. 18.Het mandaat van de syndicale afvaardiging neemt een einde : a) na verloop van zijn arbeidsovereenkomst afgesloten voor bepaalde duur; b) na verloop van zijn arbeidsovereenkomst afgesloten voor een bepaald werk; c) bij de verbreking van de arbeidsovereenkomst op initiatief van de werknemer met uitzondering van de verbreking van de arbeidsovereenkomst door de werknemer om een dringende reden in hoofde

faute grave du chef de l'employeur; van de werkgever;
d) en cas de décès du travailleur; d) bij het overlijden van de werknemer;
e) en cas de force majeure si les conséquences ont un caractère e) door overmacht indien de gevolgen ervan een definitief karakter
définitif; hebben;
f) lorsque l'employeur et le travailleur sont d'accord pour mettre un f) bij het akkoord van de werkgever en werknemer om de
terme au contrat; arbeidsovereenkomst te beëindigen;
g) lorsqu'il est relevé de son mandat par l'organisation g) wanneer hij van zijn mandaat wordt ontheven door de representatieve
représentative de travailleurs qui l'a désigné; werknemersorganisatie welke hem heeft aangesteld;
h) lorsqu'il ne fait plus partie du conseil d'entreprise ou du comité h) wanneer hij niet meer behoort tot de ondernemingsraad of het comité
pour la prévention et la protection au travail. voor preventie en bescherming op het werk.

Art. 19.Le mandat de délégué syndical ne peut entraîner ni préjudice,

Art. 19.Het mandaat van syndicaal afgevaardigde mag geen aanleiding

ni avantages spéciaux pour celui qui l'exerce. geven tot enig nadeel noch tot speciale voordelen voor degene die het
Les délégués syndicaux jouissent des promotions et avancements normaux uitoefent. De syndicale afgevaardigden genieten de normale promoties en
de la catégorie de travailleurs à laquelle ils appartiennent. bevorderingen van de categorie werknemers waartoe zij behoren.

Art. 20.Les membres de la délégation syndicale ne peuvent pas être

Art. 20.De leden van de syndicale afvaardiging mogen niet worden

licenciés pour des motifs inhérents à l'exercice normal de leur mandat et conformes à la présente convention collective de travail. Les membres de la délégation syndicale ne peuvent être licenciés - sauf licenciement pour motif grave - que pour des motifs économiques ou techniques reconnus, étrangers à l'activité syndicale. L'employeur qui envisage de licencier un délégué syndical, sauf pour motif grave, en avise préalablement la délégation syndicale, ainsi que la personne qui a présenté la candidature de ce délégué. Une information motivée doit se faire par lettre recommandée et sort afgedankt om redenen welke verband houden met de normale uitoefening van hun mandaat en welke stroken met deze collectieve arbeidsovereenkomst. De leden van de syndicale afvaardiging mogen - behoudens een ontslag om dringende reden - niet worden afgedankt dan om erkende economische of technische redenen vreemd aan de vakbondsactiviteit. De werkgever die overweegt een syndicale afgevaardigde af te danken, dringende reden uitgezonderd, moet hiervan de syndicale afvaardiging voorafgaandelijk in kennis stellen, evenals de indiener van de kandidatuur van deze afgevaardigde. Een gemotiveerde kennisgeving moet worden betekend per aangetekend
ses effets le troisième jour suivant la date de son expédition. schrijven en wordt van kracht op de derde dag na haar verzending.
L'organisation représentative de travailleurs intéressée dispose d'un De betrokken representatieve werknemersorganisatie beschikt over een
délai de 14 jours calendriers pour notifier son refus motivé termijn van 14 kalenderdagen om zijn gemotiveerde weigering voor de
d'admettre la validité du licenciement envisagé. Cette notification se erkenning van de geldigheid van het voorgenomen ontslag te betekenen.
Deze betekening gebeurt bij een ter post aangetekend schrijven; de
fait par lettre recommandée à la poste; la période de 14 jours periode van 14 kalenderdagen neemt een aanvang de dag dat het
calendriers débute le jour où la lettre envoyée par l'employeur schrijven toegezonden door de werkgever van kracht wordt.
produit ses effets.
L'absence de réaction de l'organisation représentative de travailleurs Het uitblijven van reactie vanwege de betrokken representatieve
intéressée est considérée comme une acceptation de la validité du werknemersorganisatie wordt beschouwd als een erkenning van de
licenciement envisagé. geldigheid van de voorgenomen afdanking.
Si l'organisation représentative de travailleurs intéressée refuse Indien de betrokken representatieve werknemersorganisatie weigert de
d'admettre la validité du licenciement envisagé, la partie la plus geldigheid van de voorgenomen afdanking te erkennen, staat het de
diligente a la faculté de soumettre le cas à l'appréciation du bureau meest gerede partij vrij het geval voor te leggen aan de beoordeling
de conciliation de la commission paritaire; l'exécution de la mesure van het verzoeningscomité van het paritair comité; de uitvoering van
de licenciement ne peut intervenir pendant la durée de cette de afdankingsmaatregel mag tijdens de duur van de procedure niet
procédure. worden getroffen.
Si le bureau de conciliation n'a pu arriver à une décision unanime Indien het verzoeningscomité niet tot een eenparige beslissing is
dans les 30 jours suivant la demande de conciliation, le litige kunnen komen binnen de 30 dagen na de aanvraag tot verzoening, kan het
concernant la validité des motifs invoqués par l'employeur pour geschil inzake de geldigheid van redenen, door de werkgever ingeroepen
justifier le licenciement est éventuellement soumis au tribunal du om de afdanking te rechtvaardigen, eventueel aan de arbeidsrechtbank
travail. worden voorgelegd.

Art. 21.En cas de licenciement d'un délégué syndical pour motif

Art. 21.In geval van afdanking van een syndicale afgevaardigde wegens

grave, l'organisation représentative de travailleurs concernée doit en dringende reden, moet de betrokken representatieve
être informée immédiatement. werknemersorganisatie hiervan onmiddellijk op de hoogte worden

Art. 22.La durée de la protection est limitée à la durée du mandat

gebracht.

Art. 22.De duurtijd van de bescherming is beperkt tot de duurtijd van

des membres de la délégation syndicale. het mandaat van de leden van de syndicale afvaardiging.

Art. 23.Une indemnité forfaitaire est due par l'employeur dans les

Art. 23.De werkgever is een forfaitaire vergoeding verschuldigd in de

cas suivants : volgende gevallen :
1. s'il licencie un délégué syndical sans respecter la procédure 1. indien hij een syndicale afgevaardigde afdankt zonder de procedure
prévue à l'article 20; te eerbiedigen voorzien in artikel 20;
2. si au terme de cette procédure, la validité des motifs de 2. indien, bij het einde van deze procedure, de geldigheid van de
licenciement, au regard de la disposition de l'article 20, alinéa deux, n'est pas reconnue par le bureau de conciliation ou par le tribunal du travail; 3. si l'employeur a licencié le délégué pour motif grave et que le tribunal du travail a déclaré le licenciement non fondé; 4. si le contrat a pris fin en raison d'une faute grave de l'employeur qui constitue, pour le délégué, un motif de résiliation immédiate du contrat. L'indemnité forfaitaire est égale à la rémunération brute d'un an, sans préjudice de l'application des dispositions légales en la matière. Cette indemnité n'est pas due lorsque le délégué syndical bénéficie de ontslagredenen, ten opzichte van de bepaling van artikel 20, tweede alinea, door het verzoeningscomité of door de arbeidsrechtbank niet wordt erkend; 3. indien de werkgever de afgevaardigde ontslagen heeft uit hoofde van dringende reden en de arbeidsrechtbank het ontslag als ongegrond heeft verklaard; 4. indien de arbeidsovereenkomst een einde heeft genomen uit hoofde van een ernstige fout van de werkgever, welke voor de afgevaardigde een reden vormt voor onmiddellijke verbreking van de overeen komst. De forfaitaire vergoeding is gelijk aan het brutoloon van één jaar, onverminderd de toepassing van de wettelijke beschikkingen ter zake. De vergoeding is niet verschuldigd wanneer de syndicale afgevaardigde
l'indemnité prévue aux articles 16, 17 et 18 de la loi du 19 mars 1991 de vergoeding geniet voorzien in de artikelen 16, 17 en 18 van de wet
portant un régime de licenciement particulier pour les délégués du personnel aux conseils d'entreprise et aux comités pour la prévention et la protection au travail, ainsi que pour les candidats-délégués du personnel. CHAPITRE VI. - Conditions d'exercice du mandat de délégué syndical

Art. 24.La délégation syndicale peut, après avoir consulté la direction et sans que cela puisse perturber l'organisation du travail, procéder oralement ou par écrit à toutes communications utiles au personnel. Ces communications doivent avoir un caractère professionnel ou syndical et se rapporter à l'entreprise. Si elles sont faites par écrit, elles doivent être portées au préalable à la connaissance du chef d'entreprise. Des réunions du personnel peuvent avoir lieu dans l'établissement, de commun accord entre la direction et la délégation syndicale. Le jour, l'heure et la durée de ces réunions sont fixés, soit après la journée de travail, soit pendant les pauses. L'organisation de ces réunions ne peut en aucun cas entraver le fonctionnement du service. Les réunions doivent porter sur des objets bien déterminés et se limiter au personnel concerné.

van 19 maart 1991 houdende bijzondere ontslagregeling voor de personeelsafgevaardigden in de ondernemingsraden en in de comités voor preventie en bescherming op het werk, alsmede voor de kandidaat-personeelsafgevaardigden. HOOFDSTUK VI. - Uitoefeningsvoorwaarden van het mandaat van syndicaal afgevaardigde

Art. 24.De syndicale afvaardiging kan, na de directie geraadpleegd te hebben en zonder hierdoor de organisatie van het werk te storen, mondeling of schriftelijk overgaan tot alle mededelingen welke nuttig zijn voor het personeel. Deze mededelingen moeten van professionele of van syndicale aard zijn en verband houden met de onderneming. Indien zij schriftelijk gebeuren moeten zij voorafgaandelijk ter kennis worden gebracht van het ondernemingshoofd. Mits gemeenschappelijk akkoord tussen de directie en de syndicale afvaardiging, mogen er in de onderneming personeelsvergaderingen plaatshebben. Dag, uur en duur van deze vergaderingen worden bepaald, hetzij na de arbeidsdag, hetzij tijdens de rusttijden. Het organiseren van deze vergaderingen mag in geen geval de werking van de dienst belemmeren. De vergaderingen moeten betrekking hebben op goed omschreven onderwerpen en zich beperken tot het betrokken personeel.

Art. 25.En vue de préparer les réunions avec la direction, la

Art. 25.Met het oog op de vergaderingen met de directie, mag de

délégation syndicale peut se réunir pendant les heures de service syndicale afvaardiging tijdens de diensturen vergaderen volgens de
selon les modalités fixées de commun accord entre la direction et la tussen de directie en de syndicale afvaardiging in gemeenschappelijk
délégation syndicale. La délégation syndicale dispose d'un crédit de overleg bepaalde modaliteiten. De syndicale afvaardiging beschikt over
deux heures par mois pour ces réunions préparatoires. een krediet van twee uren per maand voor deze voorbereidende
L'entreprise donne à la délégation syndicale l'usage d'un local - soit vergaderingen. De onderneming stelt een lokaal ter beschikking van de syndicale
en permanence, soit occasionnellement - afin de lui permettre de afvaardiging - hetzij permanent, hetzij tijdelijk - teneinde haar in
remplir adéquatement sa mission. staat te stellen haar taak behoorlijk te vervullen.
Chaque délégué dispose d'un crédit maximum de 2 heures par mois pour Elke afgevaardigde beschikt over een krediet van maximum 2 uren per
l'exercice de son mandat, outre le temps nécessaire aux réunions maand voor de uitoefening van zijn mandaat, naast de tijd voor de
préparatoires aux réunions avec la direction. voorbereiding van de vergaderingen met de directie.
Le délégué se concerte avec son supérieur hiérarchique avant sa De afgevaardigde overlegt met zijn hiërarchische overste voor elke
participation aux activités syndicales; il l'informe de l'endroit, de vakbondsactiviteit; hij licht hem in over de plaats, de reden en de
la raison et du temps prévu de son absence. Sauf cas de force majeure vermoedelijke duur van zijn afwezigheid. Behalve in geval van
ou lorsque la défense d'un travailleur le requiert, cette concertation overmacht of wanneer de bijstand van een arbeider in een individueel
s'opère minimum 7 jours calendrier avant l'activité afin de garantir geschil het vereist, gebeurt dit overleg minstens 7 dagen op voorhand
van de geplande syndicale activiteit, teneinde de goede
une bonne organisation du travail. Le supérieur hiérarchique ne peut werkorganisatie niet te belemmeren. De hiërarchische overste kan niet
refuser arbitrairement. willekeurig weigeren.

Art. 26.La direction d'une entreprise consulte la délégation

Art. 26.De directie van een onderneming raadpleegt de syndicale

syndicale lorsque d'importantes modifications sont envisagées, afvaardiging indien belangrijke wijzigingen worden overwogen welke
influençant directement l'organisation du travail et les conditions de rechtstreeks de arbeidsorganisatie en de arbeidsvoorwaarden
travail. beïnvloeden.
La direction et la délégation syndicale s'engagent à se concerter De directie en de syndicale afvaardiging verbinden zich ertoe samen
chaque fois que l'une des parties sollicite un entretien. Cet overleg te plegen telkens één van beide partijen om een onderhoud
entretien doit avoir lieu dans les huit jours qui suivent la demande. verzoekt. Dit onderhoud moet binnen de acht dagen, volgend op het
Les heures consacrées à ces réunions sont considérées comme heures de verzoek, plaats hebben. De uren, welke aan deze vergaderingen worden
travail normales. Toutefois aucun sursalaire n'est payé si le temps de besteed, worden beschouwd als normale werkuren. Er wordt evenwel geen
réunion dépasse les heures normales de travail. overloon betaald indien de vergadering de normale arbeidsuren
overschrijdt.
CHAPITRE VII. - Règlement d'un différend HOOFDSTUK VII. - Regeling van een geschil

Art. 27.Lorsqu'un différend surgit dans l'entreprise, la délégation

Art. 27.Wanneer er in de onderneming een geschil ontstaat, wenden de

syndicale et la direction utilisent tous les moyens possibles pour syndicale afvaardiging en de directie alle mogelijke middelen aan
régler ce différend par la négociation. teneinde het geschil door onderhandeling te regelen.
Lorsque l'intervention d'une délégation syndicale n'a pas permis Wanneer de tussenkomst van de syndicale afvaardiging niet tot een
d'aboutir à un accord pour le règlement d'un différend, les délégués vergelijk heeft geleid voor het regelen van een geschil, kunnen de
peuvent faire appel aux représentants permanents de leurs afgevaardigden beroep doen op de vrijgestelden van hun representatieve
organisations représentatives de travailleurs. werknemersorganisaties.
L'employeur peut se faire assister par des représentants de son De werkgever mag zich laten bijstaan door vertegenwoordigers van zijn
organisation professionnelle. beroepsvereniging.
Après épuisement des moyens de négociation, la délégation syndicale Nadat alle middelen tot onderhandeling zijn uitgeput, mag de syndicale
peut faire porter le différend devant le président de la commission afvaardiging het geschil voorleggen aan de voorzitter van het paritair
paritaire. comité.
Tout recours au président doit se faire par l'intermédiaire d'une des Ieder beroep op de voorzitter moet gebeuren door bemiddeling van één
organisations représentatives signataires de la présente convention van de ondertekenende representatieve organisaties van deze
collective de travail. collectieve arbeidsovereenkomst.
Un préavis de grève ne peut être notifié que par écrit et, pour les Een stakingsaanzegging mag slechts schriftelijk gebeuren en, voor de
entreprises membres des associations signataires de la présente ondernemingen welke zijn aangesloten bij de verenigingen welke deze
convention collective de travail, après que le bureau de conciliation collectieve arbeidsovereenkomst hebben ondertekend, nadat het
se soit prononcé. verzoeningsbureau zich heeft uitgesproken.
Le préavis de grève a une durée d'au moins 14 jours et commence à De stakingsaanzegging bedraagt minstens 14 dagen en gaat in op de dag
courir le jour suivant la notification. Pendant cette période, le welke volgt op de betekening. Tijdens deze periode moet het personeel
normaal doorwerken.
personnel est tenu de continuer normalement le travail. Elke stakingsaanzegging van de vakorganisaties dient in kopie te
Tout dépôt de préavis de grève par les organisations syndicales doit worden verzonden aan de voorzitter van het paritair comité op
être transmis en copie au président de la commission paritaire en même hetzelfde ogenblik als naar de werkgever.
temps qu'à l'employeur.
CHAPITRE VIII. - Dispositions finales HOOFDSTUK VIII. - Slotbepalingen

Art. 28.Toute contestation concernant l'exécution de la présente

Art. 28.Elk geschil in verband met de uitvoering van deze collectieve

convention collective de travail peut être soumise, par la partie la arbeidsovereenkomst kan door de meest gerede partij aan de voorzitter
plus diligente, au président de la commission paritaire. van het paritair comité worden voorgelegd.

Art. 29.Pendant la durée de la présente convention collective de

Art. 29.Tijdens de duur van deze collectieve arbeidsovereenkomst, met

travail, y compris la durée du préavis de dénonciation, les parties inbegrip van de duur van de opzeggingstermijn, verbinden de partijen
s'engagent à ne pas recourir à la grève ou au lock-out sans avoir er zich toe niet in staking of tot een lock-out over te gaan zonder te
épuisé les procédures reprises au chapitre VII. hebben gebruik gemaakt van de procedures voorzien in hoofdstuk VII.

Art. 30.Les dispositions plus avantageuses dans les entreprises

Art. 30.Bestaande voordeliger bepalingen in de ondernemingen blijven

restent d'application van toepassing.

Art. 31.La présente convention collective de travail est conclue à

Art. 31.Deze collectieve arbeidsovereenkomst is gesloten voor

durée indéterminée et entre en vigueur au 1er janvier 2019, sauf pour onbepaalde duur en treedt in werking op 1 januari 2019, behalve voor
les dispositions pour lesquelles une autre date est prévue. Elle peut
être dénoncée par chacune des parties moyennant le respect d'un délai de bepalingen waarvoor een andere datum is voorzien. Zij kan worden
de préavis de 6 mois signifié par lettre recommandée au président de opgezegd door elk van de partijen mits een opzeggingstermijn van 6
la Commission paritaire pour les attractions touristiques et aux maanden betekend bij aangetekende brief aan de voorzitter van het
Paritair Comité voor toeristische attracties en aan de ondertekenende
organisations signataires. organisaties.
Pendant la durée de la convention collective de travail les Tijdens de duurtijd van de collectieve arbeidsovereenkomst zullen de
porte-paroles des organisations signataires veilleront à la bonne woordvoerders van de ondertekenende organisaties waken over de goede
application de cette convention collective de travail. toepassing van deze collectieve arbeidsovereenkomst.
Vu pour être annexé à l'arrêté royal du 19 novembre 2020. Gezien om te worden gevoegd bij het koninklijk besluit van 19 november 2020.
Le Ministre du Travail, De Minister van Werk,
P.-Y. DERMAGNE P.-Y. DERMAGNE
^