Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêté Royal du 17/05/2007
← Retour vers "Arrêté royal relatif à la prévention de la charge psychosociale occasionnée par le travail dont la violence, le harcèlement moral ou sexuel au travail "
Arrêté royal relatif à la prévention de la charge psychosociale occasionnée par le travail dont la violence, le harcèlement moral ou sexuel au travail Koninklijk besluit betreffende de voorkoming van psychosociale belasting veroorzaakt door het werk, waaronder geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk
SERVICE PUBLIC FEDERAL EMPLOI, TRAVAIL ET CONCERTATION SOCIALE FEDERALE OVERHEIDSDIENST WERKGELEGENHEID, ARBEID EN SOCIAAL OVERLEG
17 MAI 2007. - Arrêté royal relatif à la prévention de la charge 17 MEI 2007. - Koninklijk besluit betreffende de voorkoming van
psychosociale occasionnée par le travail dont la violence, le psychosociale belasting veroorzaakt door het werk, waaronder geweld,
harcèlement moral ou sexuel au travail (1) pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk (1)
ALBERT II, Roi des Belges, ALBERT II, Koning der Belgen,
A tous, présents et à venir, Salut. Aan allen die nu zijn en hierna wezen zullen, Onze Groet.
Vu la loi du 4 août 1996 relative au bien-être des travailleurs lors Gelet op de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de
de l'exécution de leur travail, notamment, l'article 4, § 1er, modifié werknemers bij de uitvoering van hun werk, inzonderheid op artikel 4,
par les lois du 7 avril 1999, 11 juin 2002 et 10 janvier 2007, le § 1, gewijzigd bij de wetten van 7 april 1999, 11 juni 2002 en 10
chapitre Vbis, inséré par la loi du 11 juin 2002 et modifié par les januari 2007, het hoofdstuk Vbis, ingevoegd bij de wet van 11 juni
lois du 10 janvier 2007 et du 6 février 2007 et l'article 33, § 3 ; 2002 en gewijzigd bij de wetten van 10 januari 2007 en 6 februari 2007
en het artikel 33, § 3;
Vu l'arrêté royal du 18 septembre 1992 organisant la protection des Gelet op het koninklijk besluit van 18 september 1992 ter bescherming
travailleurs contre le harcèlement sexuel sur les lieux de travail; van de werknemers tegen ongewenst sexueel gedrag op het werk;
Vu l'arrêté royal du 27 mars 1998 relatif à la politique du bien-être Gelet op het koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende het
des travailleurs lors de l'exécution de leur travail, notamment les beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun
articles 4 et 9, modifiés par l'arrêté royal du 11 juillet 2002; werk, inzonderheid op de artikelen 4 en 9, gewijzigd bij het koninklijk besluit van 11 juli 2002;
Vu l'arrêté royal du 27 mars 1998 relatif au Service interne pour la Gelet op het koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende de
prévention et la protection au travail, notamment l'annexe III, Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het werk, inzonderheid
remplacée par l'arrêté royal du 29 janvier 2007; op bijlage III, vervangen bij het koninklijk besluit van 29 januari
Vu l'arrêté royal du 11 juillet 2002 relatif à la protection contre la 2007; Gelet op het koninklijk besluit van 11 juli 2002 betreffende de
violence et le harcèlement moral ou sexuel au travail; bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op
Vu l'avis du Conseil supérieur pour la prévention et la protection au het werk; Gelet op het advies van de Hoge Raad voor preventie en bescherming op
travail, donné le 13 mars 2007; het werk, gegeven op 13 maart 2007;
Vu l'avis n° 42.691/1 du Conseil d'Etat, donné le 19 avril 2007, en Gelet op het advies nr. 42.691/1 van de Raad van State, gegeven op 19
application de l'article 84, § 1er, alinéa 1er, 1° des lois april 2007 met toepassing van artikel 84, § 1, eerste lid, 1° van de
coordonnées sur le Conseil d'Etat; gecoördineerde wetten op de Raad van State;
Sur la proposition de Notre Ministre de l'Emploi, Op de voordracht van Onze Minister van Werk,
Nous avons arrêté et arrêtons : Hebben Wij besloten en besluiten Wij :
Section Ire. - Champ d'application et définitions Afdeling I. - Toepassingsgebied en definities

Article 1er.Le présent arrêté s'applique aux employeurs et aux

Artikel 1.Dit besluit is van toepassing op de werkgevers en de

travailleurs ainsi qu'aux personnes y assimilées, visées à l'article werknemers alsmede op de daarmee gelijkgestelde personen bedoeld in
2, § 1er, de la loi du 4 août 1996 relative au bien-être des artikel 2, § 1 van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn
travailleurs lors de l'exécution de leur travail. van de werknemers bij de uitvoering van hun werk.

Art. 2.Pour l'application des dispositions du présent arrêté on

Art. 2.Voor de toepassing van de bepalingen van dit besluit wordt

entend par : verstaan onder :
1° la loi : la loi du 4 août 1996 relative au bien-être des 1° de wet : de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de
travailleurs lors de l'exécution de leur travail; werknemers bij de uitvoering van hun werk;
2° le comité : le comité pour la prévention et la protection au 2° het comité : het comité voor preventie en bescherming op het werk,
bij ontstentenis van een comité, de vakbondsafvaardiging en bij
travail ou, à défaut, la délégation syndicale ou, à défaut, les ontstentenis van een vakbondsafvaardiging de werknemers zelf
travailleurs eux-mêmes conformément aux dispositions de l'article 53 de la loi; overeenkomstig de bepalingen van artikel 53 van de wet;
3° la charge psychosociale occasionnée par le travail : toute charge, 3° de psychosociale belasting veroorzaakt door het werk : elke
de nature psychosociale, qui trouve son origine dans l'exécution du belasting van psychosociale aard die haar oorsprong vindt in de
uitvoering van het werk of die voorkomt naar aanleiding van de
travail ou qui survient à l'occasion de l'exécution du travail, qui a uitvoering van het werk, die schadelijke gevolgen heeft voor de
des conséquences dommageables sur la santé physique ou mentale de la lichamelijke of psychische gezondheid van de persoon;
personne; 4° le conseiller en prévention compétent : la personne physique liée 4° de bevoegde preventieadviseur : de natuurlijke persoon die
soit à un service interne soit à un service externe pour la prévention verbonden is hetzij aan een interne dienst hetzij aan een externe
et la protection au travail qui répond aux conditions visées à la dienst voor preventie en bescherming op het werk en die beantwoordt
section III; aan de voorwaarden bedoeld in afdeling III;
5° la personne de confiance : la personne visée et désignée 5° de vertrouwenspersoon : de persoon bedoeld in en aangewezen
conformément à l'article 32sexies, § 2 de la loi; overeenkomstig artikel 32sexies, § 2 van de wet;
6° autres personnes sur les lieux de travail : toute personne, autre 6° andere personen op de arbeidsplaatsen : iedere andere persoon dan
que celles visées à l'article 2, § 1er de la loi, qui entre en contact deze bedoeld bij artikel 2, § 1 van de wet die in contact treedt met
avec les travailleurs lors de l'exécution de leur travail, notamment de werknemers bij de uitvoering van hun werk, inzonderheid klanten,
les clients, les fournisseurs, les prestataires de service, les élèves leveranciers, dienstverleners, leerlingen en studenten en personen die
et étudiants et les bénéficiaires d'allocations. uitkeringen genieten.
Section II. - Principes généraux relatifs à la prévention de la charge Afdeling II. - Algemene beginselen betreffende de preventie van
psychosociale occasionnée par le travail psychosociale belasting veroorzaakt door het werk.

Art. 3.Dans le cadre du système dynamique de gestion des risques,

Art. 3.Binnen het kader van het dynamisch risicobeheersingssysteem

l'employeur identifie les situations qui peuvent engendrer une charge identificeert de werkgever de situaties die aanleiding kunnen geven
psychosociale et il détermine et évalue les risques. tot het ontstaan van psychosociale belasting en bepaalt hij en
Lors de l'exécution de cette analyse des risques l'employeur tient evalueert hij de risico's. Bij de uitvoering van deze risicoanalyse houdt de werkgever
compte notamment des situations où sont présents du stress, des inzonderheid rekening met de situaties waarin er stress, conflicten,
conflits, de la violence ou du harcèlement moral ou sexuel au travail. geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk aanwezig zijn.
Cette analyse des risques est réalisée avec la collaboration du Deze risicoanalyse wordt opgesteld in samenwerking met de bevoegde
conseiller en prévention compétent et tient compte du contenu du preventieadviseur en houdt rekening met de arbeidsinhoud, de
travail, des conditions de travail, des conditions de vie au travail arbeidsvoorwaarden, de arbeidsomstandigheden en de arbeidsverhoudingen
et des relations de travail et permet à l'employeur de prendre les en stelt de werkgever in staat om passende preventiemaatregelen te
mesures de prévention appropriées en vue de prévenir la charge psychosociale. treffen met het oog op het voorkomen van de psychosociale belasting.

Art. 4.En application de l'article 3, l'employeur dont les

Art. 4.In toepassing van artikel 3, verricht de werkgever, wiens

travailleurs entrent, lors de l'exécution de leur travail, en contact werknemers bij de uitvoering van hun werk in contact komen met andere
avec d'autres personnes sur les lieux de travail, effectue, avec la personen op de arbeidsplaats, in samenwerking met de bevoegde
collaboration du conseiller en prévention compétent, une analyse des preventieadviseur, een risicoanalyse van de vormen van psychosociale
risques relative à la charge psychosociale occasionnée du fait de ces personnes. belasting veroorzaakt door deze andere personen.
L'employeur détermine sur la base de l'analyse des risques visée à De werkgever bepaalt op grond van de risicoanalyse bedoeld in het
l'alinéa 1er les mesures de prévention qui doivent être prises. eerste lid welke preventiemaatregelen moeten getroffen worden.

Art. 5.L'employeur effectue en outre, avec la collaboration du

Art. 5.De werkgever voert bovendien, in samenwerking met de bevoegde

conseiller en prévention compétent, une analyse des incidents de preventieadviseur, een analyse uit van de incidenten op het vlak van
nature psychosociale qui se répètent ou pour lesquels le conseiller en psychosociale belasting, die zich bij herhaling voordoen of waarover
prévention a donné un avis. de preventieadviseur een advies heeft gegeven.
Sans préjudice des articles 21 à 31, l'employeur détermine, sur base Onverminderd de bepalingen van de artikelen 21 tot 31 bepaalt de
de cette analyse des risques, les mesures de prévention qui seront werkgever, op grond van deze risicoanalyse, welke preventiemaatregelen
prises pour prévenir ou gérer la charge psychosociale. zullen getroffen worden om de psychosociale belasting te voorkomen of

Art. 6.L'employeur transmet au comité les résultats de l'analyse des

te beheersen.

Art. 6.De werkgever deelt aan het comité de resultaten mee van de

risques visée aux articles 3 et 4 et demande l'avis du comité sur les risicoanalyse bedoeld in artikel 3 en 4 en vraagt het advies van het
mesures de prévention. comité over de preventiemaatregelen.
L'employeur ne transmet au comité que des données collectives et De werkgever deelt aan het comité uitsluitend anonieme en collectieve
anonymes relatives aux résultats de l'analyse des risques visée à gegevens mee betreffende de resultaten van de risicoanalyse bedoeld in
l'article 5 et demande l'avis du comité sur les mesures de prévention. artikel 5 en vraagt het advies van het comité over de preventiemaatregelen.

Art. 7.Les résultats de l'analyse des risques et les mesures de

Art. 7.De resultaten van de risicoanalyse en de preventiemaatregelen

prévention visés à l'article 6 sont intégrés dans un volet spécifique bedoeld in artikel 6 worden opgenomen in een specifiek luik van het
au plan global de prévention et, le cas échéant, au plan d'action globaal preventieplan en, in voorkomend geval, in het jaarlijks
annuel visés aux articles 10 et 11 de l'arrêté royal du 27 mars 1998 actieplan bedoeld in de artikelen 10 en 11 van het koninklijk besluit
relatif à la politique du bien-être des travailleurs lors de van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn van de
l'exécution de leur travail. werknemers bij de uitvoering van hun werk.

Art. 8.En vue de la rédaction du rapport annuel visé à l'article 7, §

Art. 8.Met het oog op het opstellen van het jaarverslag bedoeld in

1er, 2°, b de l'arrêté royal du 27 mars 1998 relatif au service artikel 7, § 1er, 2°, b, van het koninklijk besluit van 27 maart 1998
interne pour la prévention et la protection au travail, le conseiller betreffende de interne dienst voor preventie en bescherming op het
en prévention compétent et la personne de confiance transmettent au werk, delen de bevoegde preventieadviseur en de vertrouwenspersoon aan
conseiller en prévention du service interne les données pertinentes de preventieadviseur van de interne dienst de pertinente gegevens mede
qui doivent lui permettre de compléter le rapport annuel. die hem moeten toelaten het jaarverslag aan te vullen.
Section III. - Conditions spécifiques relatives à l'accès à la Afdeling III. - Specifieke voorwaarden inzake de toegang tot de
fonction de conseiller en prévention spécialisé dans les aspects functie van preventieadviseur die gespecialiseerd is in de
psychosociaux du travail psychosociale aspecten van het werk

Art. 9.Les conseillers en prévention des services internes et

Art. 9.De preventieadviseurs van de interne en de externe dienst voor

externes pour la prévention et la protection au travail, chargés des preventie en bescherming op het werk die belast zijn met opdrachten en
missions et des tâches en matière de charge psychosociale occasionnée taken inzake psychosociale belasting veroorzaakt door het werk moeten
par le travail doivent répondre aux conditions visées à l'article 22, beantwoorden aan de voorwaarden vastgesteld in artikel 22, eerste lid,
alinéa 1er, 5°, de l'arrêté royal du 27 mars 1998 relatif aux services 5° van het koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende de externe
externes pour la prévention et la protection au travail. diensten voor preventie en bescherming op het werk.

Art. 10.Les personnes désignées avant l'entrée en vigueur du présent

Art. 10.De personen die vóór de datum van inwerkingtreding van dit

arrêté dans le service interne en application des articles 16, alinéa besluit in de interne dienst werden aangeduid in toepassing van de
2 et 17 de l'arrêté royal du 11 juillet 2002 relatif à la protection artikelen 16, tweede lid en 17 van het koninklijk besluit van 11 juli
contre la violence et le harcèlement moral ou sexuel au travail 2002 betreffende de bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst
peuvent continuer à exercer la fonction de conseiller en prévention seksueel gedrag op het werk, mogen de functie van bevoegde
compétent dans les conditions déterminées dans ces articles. preventieadviseur blijven uitoefenen, onder de voorwaarden vastgesteld
in die artikelen.
Section IV. - Dispositions spécifiques relatives à la violence et au Afdeling IV. - Specifieke bepalingen betreffende geweld, pesterijen en
harcèlement moral ou sexuel au travail ongewenst seksueel gedrag op het werk.
Sous-section Ire. - Dispositions spécifiques relatives à la prévention Onderafdeling I. - Specifieke bepalingen betreffende de preventie van
de la violence et du harcèlement moral ou sexuel au travail. geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk

Art. 11.Pour l'application des dispositions de la présente section,

Art. 11.Bij de toepassing van de bepalingen van deze afdeling doet de

l'employeur fait appel au conseiller en prévention compétent qui a été werkgever een beroep op de bevoegde preventieadviseur die werd
désigné conformément à l'article 32sexies de la loi. aangewezen overeenkomstig artikel 32sexies van de wet.
Les dispositions de la présente sous-section ne portent pas préjudice De bepalingen van deze onderafdeling doen geen afbreuk aan de
à l'obligation de l'employeur d'appliquer les dispositions de la verplichting voor de werkgever om de bepalingen van afdeling II toe te
section II. passen.

Art. 12.En vue de l'analyse des risques visée à l'article 4,

Art. 12.Met het oog op de risicoanalyse bedoeld in artikel 4 neemt de

l'employeur dont les travailleurs entrent en contact avec d'autres werkgever waarvan de werknemers in contact komen met andere personen
personnes sur les lieux de travail lors de l'exécution de leur travail op de arbeidsplaats kennis van de verklaringen van de werknemers die
prend connaissance des déclarations des travailleurs qui sont reprises
dans un registre. opgenomen zijn in een register.
Ce registre est tenu par la personne de confiance ou le conseiller en Dit register wordt bijgehouden door de vertrouwenspersoon of de
prévention compétent ou par le service interne pour la prévention et bevoegde preventieadviseur of door de interne dienst voor preventie en
la protection au travail si le conseiller en prévention compétent fait bescherming op het werk indien de bevoegde preventieadviseur deel
partie d'un service externe et qu'aucune personne de confiance n'a été uitmaakt van een externe dienst en er geen enkele vertrouwenspersoon
désignée. werd aangewezen.
Ces déclarations contiennent une description des faits de violence, de harcèlement moral ou sexuel au travail causés par d'autres personnes sur le lieu de travail dont le travailleur estime avoir été l'objet ainsi que la date de ces faits. Elle ne comprend pas l'identité du travailleur. Seuls l'employeur, le conseiller en prévention compétent et la personne de confiance ont accès à ce registre. Il est tenu à la disposition du fonctionnaire chargé de la surveillance. L'employeur conserve les déclarations des faits repris dans le registre pendant cinq ans à dater du jour où le travailleur a consigné ces déclarations.

Art. 13.En application de l'article 5, l'employeur effectue une analyse des risques de tous les faits qui ont fait l'objet d'une

Deze verklaringen omvatten een beschrijving van de feiten van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk die werden veroorzaakt door andere personen op de arbeidsplaats en waarvan de werknemer meent het voorwerp te zijn geweest, evenals de data van die feiten. Ze vermeldt de identiteit van de werknemer niet. Alleen de werkgever, de bevoegde preventieadviseur en de vertrouwenspersoon hebben toegang tot dit register. Het wordt ter beschikking gehouden van de met het toezicht belaste ambtenaar. De werkgever bewaart de verklaringen inzake de feiten die in het register zijn opgenomen, gedurende vijf jaren, te rekenen vanaf de dag dat de werknemer deze verklaringen heeft laten optekenen.

Art. 13.Met toepassing van artikel 5 voert de werkgever een risicoanalyse uit van alle feiten die het voorwerp zijn geweest van

plainte motivée. een met redenen omklede klacht.

Art. 14.L'employeur détermine, conformément à l'article 32quater de

Art. 14.De werkgever bepaalt overeenkomstig artikel 32quater van de

la loi, les mesures de prévention qui doivent être prises, désigne, wet welke preventiemaatregelen dienen getroffen te worden, duidt
conformément à l'article 32sexies, § 1er de la loi, un conseiller en overeenkomstig artikel 32sexies, § 1 van de wet een bevoegde
prévention compétent, désigne éventuellement une ou plusieurs preventieadviseur aan en duidt eventueel één of meerdere
personnes de confiance et les écarte de leur fonction, conformément à vertrouwenspersonen aan en verwijdert hen uit hun functie
l'article 32sexies, § 2 de la loi. overeenkomstig artikel 32sexies, § 2 van de wet.
Lorsqu'aucun accord n'est atteint au sein du comité dans la procédure Wanneer er binnen het comité geen akkoord wordt bereikt in het kader
visée à l'article 32quater, § 1er de la loi ou lorsque l'accord de van de procedure bedoeld in artikel 32quater, § 1 van de wet of
wanneer het akkoord van alle leden-vertegenwoordigers van de
tous les membres représentant les travailleurs au sein du comité, visé personeelsleden binnen het comité, zoals bedoeld in artikel 32sexies,
à l'article 32sexies, § 1er et § 2 de la loi, n'est pas atteint, § 1 en § 2 van de wet niet bereikt wordt, vraagt de werkgever het
l'employeur demande l'avis du fonctionnaire chargé de la surveillance. advies van de met het toezicht belaste ambtenaar.
Le fonctionnaire entend les parties concernées et tente de concilier De ambtenaar hoort de betrokken partijen en poogt de standpunten met
les positions de chacun. En l'absence de conciliation, il émet un avis elkaar te verzoenen. Indien geen verzoening wordt bereikt, verstrekt
qui est notifié à l'employeur par lettre recommandée. L'employeur deze ambtenaar een advies waarvan per aangetekend schrijven kennis
informe le comité ou, selon le cas, les membres représentants les wordt gegeven aan de werkgever. De werkgever stelt, al naargelang het
travailleurs au sein du comité de l'avis de ce fonctionnaire dans un geval, het comité of de leden vertegenwoordigers van de
personeelsleden in het comité in kennis van het advies van deze
délai de trente jours à dater de la notification. ambtenaar binnen een termijn van dertig dagen vanaf de kennisgeving.

Art. 15.§ 1er. Sans préjudice des dispositions des articles 17 à 21

Art. 15.Onverminderd de toepassing van de bepalingen van de artikelen

de l'arrêté royal du 27 mars 1998 relatif à la politique du bien-être 17 tot 21 van het koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende het
des travailleurs lors de l'exécution de leur travail, l'employeur beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun
prend les mesures nécessaires pour que les travailleurs, les membres werk, neemt de werkgever de nodige maatregelen opdat de werknemers, de
de la ligne hiérarchique et les membres du comité disposent de toutes leden van de hiërarchische lijn en de leden van het comité over alle
les informations utiles relatives : nuttige informatie beschikken betreffende :
1° aux résultats de l'analyse des risques visée aux articles 3 et 4 et 1° de resultaten van de risicoanalyse bedoeld in de artikelen 3 en 4
aux données collectives et anonymes visées à l'article 6; en de collectieve en anonieme gegevens bedoeld in artikel 6;
2°aux mesures de prévention applicables; 2° de toepasselijke preventiemaatregelen;
3° aux procédures à appliquer lorsqu'un travailleur estime être 3° de procedures die van toepassing zijn wanneer een werknemer meent
l'objet de violence ou de harcèlement moral ou sexuel au travail; het voorwerp te zijn van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel
gedrag op het werk;
4° au droit pour le travailleur d'acter une déclaration dans le 4° het recht voor de werknemer om een verklaring te doen acteren in
registre visé à l'article 12; het register bedoeld in artikel 12;
5° aux services ou institutions auxquels il est fait appel en 5° de diensten of instellingen waarop een beroep wordt gedaan in
application de l'article 32quinquies de la loi; toepassing van artikel 32quinquies van de wet;
6° à l'obligation de s'abstenir de violence et de harcèlement moral ou 6° de verplichting om zich te onthouden van geweld, pesterijen of
sexuel au travail. ongewenst seksueel gedrag op het werk.
§ 2. En outre, l'employeur veille à ce que les travailleurs, les § 2. Bovendien zorgt de werkgever er voor dat de werknemers, de leden
membres de la ligne hiérarchique et les membres du comité reçoivent la van de hiërarchische lijn en de leden van het comité de nodige
formation nécessaire pour qu'ils puissent appliquer de manière opleiding ontvangen opdat zij de preventiemaatregelen, de procedures
adéquate les mesures de prévention, les procédures, les droits et les en de rechten en plichten waarover zij informatie ontvangen in
obligations au sujet desquels ils reçoivent les informations visées au § 1er, 2°, 3°, 4° et 6°. toepassing van § 1, 2°, 3°, 4° en 6° adequaat kunnen toepassen.
Sous-section II. - Statut de la personne de confiance Onderafdeling II. - Statuut van de vertrouwenspersoon

Art. 16.L'employeur veille à ce que la personne de confiance

Art. 16.De werkgever zorgt er voor dat de vertrouwenspersoon zijn

accomplisse en tout temps ses missions de manière complète et efficace. opdrachten te allen tijde volledig en doeltreffend kan vervullen.
A cet effet : Hiertoe :
1° lorsqu'elle agit dans le cadre de sa fonction de personne de 1° hangt de vertrouwenspersoon die behoort tot het personeel van de
confiance, la personne de confiance qui appartient au personnel de werkgever, wanneer hij handelt in het kader van zijn functie als
l'employeur est rattachée fonctionnellement au service interne de prévention et de protection au travail et a un accès direct à la personne chargée de la gestion journalière de l'entreprise ou de l'institution; 2° elle dispose du temps nécessaire à l'exercice de ses missions; 3° elle dispose d'un local adéquat pour exercer ses missions en toute confidentialité; 4° elle a le droit et l'obligation d'entretenir tous les contacts avec le conseiller en prévention compétent qui sont utiles à l'accomplissement de sa mission; vertrouwenspersoon, functioneel af van de interne dienst voor preventie en bescherming op het werk en heeft hij rechtstreeks toegang tot de persoon belast met het dagelijks beheer van de onderneming of instelling; 2° beschikt hij over de nodige tijd voor de uitoefening van zijn opdrachten; 3° beschikt hij over een passend lokaal om zijn opdrachten op volledig vertrouwelijke wijze te kunnen uitoefenen; 4° heeft hij het recht en de plicht met de bevoegde preventieadviseur alle contacten te onderhouden die nuttig zijn voor het vervullen van zijn opdracht;
5° elle dispose des compétences en terme de savoir-faire et des 5° beschikt hij over de bekwaamheid op het vlak van de vaardigheden en
connaissances nécessaires à l'accomplissement de ses missions, telles de kennis die nodig zijn voor het vervullen van zijn opdrachten zoals
que visées à l'annexe Ire du présent arrêté et elle a donc la bedoeld in bijlage I bij dit besluit en beschikt hij dus over de
possibilité de suivre les formations pour les acquérir et les mogelijkheid om vormingen te volgen om ze te verwerven en te
perfectionner. verbeteren.
Les frais liés aux formations visées à l'alinéa 2, 5° de même que les De kosten verbonden aan de opleidingen bedoeld in het tweerde lid, 5°
frais de déplacement y afférents sont à charge de l'employeur. Le evenals de verplaatsingskosten zijn ten laste van de werkgever. De aan
temps consacré à ces formations est rémunéré comme temps de travail. deze opleidingen bestede tijd wordt als arbeidstijd bezoldigd.
En outre l'employeur prend les mesures nécessaires afin qu'aucune Bovendien treft de werkgever de nodige maatregelen opdat geen enkele
personne ne fasse pression d'une quelconque manière, aussi bien persoon op welke wijze ook rechtstreeks of onrechtstreeks druk
directement qu'indirectement, sur la personne de confiance dans uitoefent op de vertrouwenspersoon bij de uitoefening van zijn functie
l'exercice de sa fonction, notamment en vue d'obtenir de l'information en inzonderheid wat betreft de druk met het oog op het bekomen van
qui est liée ou qui peut être liée à l'exercice de sa fonction. informatie die verband houdt of kan houden met de uitoefening van deze functie.

Art. 17.Les personnes désignées en tant que personne de confiance

Art. 17.De personen, die vóór de datum van inwerkingtreding van dit

avant l'entrée en vigueur du présent arrêté en application de l'arrêté
royal du 11 juillet 2002 relatif à la protection contre la violence et besluit in toepassing van het koninklijk besluit van 11 juli 2002
le harcèlement moral ou sexuel au travail et qui ont déjà suivi une betreffende de bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst
seksueel gedrag op het werk werden aangewezen als vertrouwenspersoon
formation peuvent continuer à exercer la fonction de personne de en die reeds een opleiding hebben gevolgd mogen de functie van
confiance même si cette formation ne répond pas à toutes les vertrouwenspersoon verder blijven uitoefenen zelfs indien deze
conditions mentionnées à l'annexe II. opleiding niet beantwoordt aan alle voorwaarden vermeld in bijlage II.
Sous-section III. - Obligations spécifiques du conseiller en Onderafdeling III. - Specifieke verplichtingen
prévention-médecin du travail van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer.

Art. 18.Le conseiller en prévention-médecin du travail qui, à

Art. 18.De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer die bij gelegenheid

van om het even welk medisch onderzoek betreffende het
l'occasion de tout examen médical de surveillance de la santé des gezondheidstoezicht op de werknemers vaststelt dat de
travailleurs, constate que l'état de santé d'un travailleur est altéré gezondheidstoestand van een werknemer is aangetast en die vermoedt dat
et présume que cela peut provenir d'un comportement de violence, de dit het gevolg kan zijn van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel
harcèlement moral ou sexuel au travail : gedrag op het werk :
1° informe le travailleur sur les possibilités de s'adresser au 1° informeert de werknemer over de mogelijkheid zich te wenden tot de
conseiller en prévention compétent ou à la personne de confiance; bevoegde preventieadviseur of vertrouwenspersoon;
2° peut lui-même informer le conseiller en prévention compétent s'il 2° kan de bevoegde preventieadviseur zelf informeren, indien hij
estime que le travailleur n'est pas en mesure de s'adresser lui-même oordeelt dat de werknemer niet in staat is zich zelf tot deze adviseur
au conseiller et sous réserve de son accord. te wenden en onder voorbehoud van het akkoord van die werknemer.
Sous-section IV. - Tâches du conseiller en prévention Onderafdeling IV. - Taken van de preventieadviseur
et de la personne de confiance en de vertrouwenspersoon

Art. 19.§ 1er. Le conseiller en prévention compétent et, le cas

Art. 19.§ 1. De bevoegde preventieadviseur en, in voorkomend geval,

échéant, la personne de confiance assistent l'employeur, les membres de vertrouwenspersoon staan, binnen de hierna bepaalde grenzen, de
de la ligne hiérarchique et les travailleurs pour l'application des werkgever, de leden van de hiërarchische lijn en de werknemers bij
mesures visées par la loi et le présent arrêté dans la mesure définie voor de toepassing van de maatregelen bedoeld door de wet en dit
ci-après. besluit.
Le conseiller en prévention compétent et la personne de confiance se De bevoegde preventieadviseur en de vertrouwenspersonen plegen
concertent régulièrement. regelmatig overleg.
§ 2. Le conseiller en prévention compétent est chargé des tâches suivantes : § 2. De bevoegde preventieadviseur is belast met de volgende taken :
1° il collabore à l'analyse des risques visée aux articles 3 à 5 et 12 1° hij werkt mee aan de risicoanalyse bedoeld in de artikelen 3 tot 5
et 13; en 12 en 13;
2° il dispense des conseils, accorde l'accueil des personnes qui 2° hij geeft raad en biedt opvang aan de personen die verklaren het
déclarent être l'objet de violence, de harcèlement moral ou sexuel au voorwerp te zijn van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag
travail et, le cas échéant, il participe de manière informelle à la op het werk en, in voorkomend geval, neemt hij op informele wijze deel
recherche d'une solution; aan het zoeken van een oplossing;
3° il reçoit les plaintes motivées des personnes qui déclarent être 3° hij ontvangt de met redenen omklede klachten van de personen die
verklaren het voorwerp te zijn van geweld, pesterijen of ongewenst
l'objet de violence ou de harcèlement moral ou sexuel au travail, il seksueel gedrag op het werk, hij ontvangt de getuigenverklaringen en
reçoit les témoignages et avise l'employeur du fait que ces personnes, brengt de werkgever op de hoogte van het feit dat deze personen,
dont il transmet l'identité, bénéficient de la protection visée à waarvan hij de identiteit meedeelt, de bescherming genieten bedoeld in
l'article 32tredecies de la loi; artikel 32tredecies van de wet;
4° il examine les plaintes motivées et propose à l'employeur des 4° hij onderzoekt de met redenen omklede klachten en stelt aan de
mesures appropriées; werkgever passende maatregelen voor;
5° il procède si nécessaire aux démarches utiles visées à l'article 5° indien nodig, onderneemt hij de nuttige stappen bedoeld in artikel
32septies de la loi; 32septies van de wet;
6° il donne son avis sur le choix des services ou institutions visés à 6° hij brengt een advies uit over de keuze van de diensten of
l'article 32quinquies de la loi; instellingen bedoeld in artikel 32quinquies van de wet;
7° wanneer een met redenen omklede klacht werd ingediend, stelt hij
7° il ouvre et tient à jour le dossier individuel visé à l'article 20 het individueel klachtendossier bedoeld in artikel 20 samen en houdt
lorsqu'une plainte motivée a été déposée; het bij;
8° il fournit au conseiller en prévention du service interne les 8° hij verstrekt aan de preventieadviseur van de interne dienst de
données qui sont pertinentes pour la rédaction du rapport annuel visé gegevens die pertinent zijn voor het opstellen van het jaarverslag
à l'article 8. bedoeld in artikel 8.
§ 3. La personne de confiance est chargée des tâches suivantes : § 3. De vertrouwenspersoon is belast met de volgende taken :
1° dans le cadre de l'analyse des risques : 1° in het kader van de risicoanalyse :
a) elle participe à l'élaboration des procédures à suivre par le travailleur qui déclare être l'objet de violence ou de harcèlement moral ou sexuel au travail; b) elle transmet au conseiller en prévention compétent les données des incidents qui se sont répétés qu'elle a traités et qui sont nécessaires à l'exécution de l'analyse visée à l'article 5; 2° elle dispense des conseils, accorde l'accueil des personnes qui déclarent être l'objet de violence, de harcèlement moral ou sexuel au travail et, le cas échéant, elle participe de manière informelle à la recherche d'une solution; 3° elle reçoit les plaintes motivées des personnes qui déclarent être l'objet de violence ou de harcèlement moral ou sexuel au travail et les transmet au conseiller en prévention compétent; a) neemt hij deel aan de uitwerking van de procedures die moeten gevolgd worden door de werknemer die verklaart het voorwerp te zijn van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk; b) deelt hij aan de bevoegde preventieadviseur de gegevens mede van de door hem behandelde incidenten die zich bij herhaling voordoen en die noodzakelijk zijn voor de uitvoering van de analyse bedoeld in artikel 5; 2° hij geeft raad en biedt opvang aan de personen die verklaren het voorwerp te zijn van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk en, in voorkomend geval, neemt hij op informele wijze deel aan het zoeken van een oplossing; 3° hij ontvangt de met redenen omklede klachten van de personen die verklaren het voorwerp te zijn van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk en zendt ze door naar de bevoegde preventieadviseur;
4° elle fournit au conseiller en prévention du service interne les 4° hij verstrekt aan de preventieadviseur van de interne dienst de
données qui sont pertinentes pour la rédaction du rapport annuel visé gegevens die pertinent zijn voor het opstellen van het jaarverslag
à l'article 8. bedoeld in artikel 8.

Art. 20.Le dossier individuel de plainte comprend :

Art. 20.Het individueel klachtendossier omvat :

1° le document contenant la plainte motivée; 1° het document dat de met redenen omklede klacht omvat;
2° le document qui avertit l'employeur qu'une plainte motivée a été 2° het document waarbij de werkgever wordt op de hoogte gebracht van
déposée; het feit dat een met redenen omklede klacht werd ingediend;
3° le document contenant, le cas échéant, le résultat de la tentative 3° in voorkomend geval, het document dat het resultaat van de
de conciliation; verzoeningspoging bevat;
4° le cas échéant, le document visé à l'article 28, alinéa 6 relatif à 4° in voorkomend geval, het document betreffende de verlenging van de
la prolongation du délai pour rendre un avis à l'employeur; termijn om een advies te verstrekken aan de werkgever bedoeld in
5° l'avis du conseiller en prévention compétent destiné à l'employeur artikel 28, zesde lid; 5° het voor de werkgever bestemde advies van de bevoegde
visé à l'article 28, alinéa 4; preventieadviseur zoals bedoeld in artikel 28, vierde lid;
6° le cas échéant, la demande d'intervention du fonctionnaire chargé 6° in voorkomend geval, de vraag tot tussenkomst van de met het
de la surveillance; toezicht belaste ambtenaar;
7° les documents reprenant les déclarations des personnes entendues 7° de documenten die de verklaringen bevatten van de personen die
par le conseiller en prévention compétent. werden gehoord door de bevoegde preventieadviseur.
Les données particulières à caractère personnel relevées par le De specifieke gegevens van persoonlijke aard die de bevoegde
conseiller en prévention compétent lors de ses démarches et qui lui preventieadviseur heeft vastgesteld bij de door hem ondernomen stappen
sont spécifiquement réservées ne peuvent pas figurer dans le dossier en die uitsluitend aan hem zijn voorbehouden mogen niet voorkomen in
individuel de plainte. het individueel klachtendossier.
Le dossier individuel de plainte est confié à la garde et à la Het individueel klachtendossier wordt bijgehouden door de bevoegde
responsabilité exclusive du conseiller en prévention compétent. preventieadviseur en valt uitsluitend onder zijn verantwoordelijkheid.
Le dossier individuel de plainte, contenant les données visées à Het individueel klachtendossier dat de gegevens bedoeld in het eerste
l'alinéa 1er, 1° à 6° est tenu à la disposition du fonctionnaire lid, 1° tot 6° bevat wordt ter beschikking gehouden van de met het
chargé de la surveillance. toezicht belaste ambtenaar.
Sous-section V. - Procédure interne Onderafdeling V. - Interne procedure.

Art. 21.Lorsqu'un travailleur estime être l'objet de violence ou de

Art. 21.Wanneer een werknemer meent het voorwerp te zijn van geweld,

harcèlement moral ou sexuel au travail, une procédure interne à pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk kan hij een beroep
l'entreprise ou l'institution s'offre à lui selon les modalités doen op een procedure die intern is aan de onderneming of instelling,
détaillées ci-après. volgens de hierna nader bepaalde regels.

Art. 22.Lorsqu'une personne de confiance est désignée, le travailleur

Art. 22.Wanneer er een vertrouwenspersoon werd aangewezen, wendt de

qui estime être l'objet de violence ou de harcèlement moral ou sexuel werknemer die meent het voorwerp te zijn van geweld, pesterijen of
au travail s'adresse à cette personne sauf s'il préfère s'adresser ongewenst seksueel gedrag op het werk zich tot deze persoon, tenzij
directement au conseiller en prévention compétent. hij verkiest zich rechtstreeks te wenden tot de bevoegde

Art. 23.La personne de confiance entend le travailleur qui s'adresse

preventieadviseur.

Art. 23.De vertrouwenspersoon hoort de werknemer die zich tot hem

à elle dans un délai de huit jours calendrier après le premier wendt binnen een termijn van acht kalenderdagen na het eerste contact
contact. Elle l'informe sur la possibilité de rechercher une solution en informeert hem over de mogelijkheid om op informele wijze een
de manière informelle par le biais d'une intervention auprès d'un oplossing te bekomen via een interventie bij een lid van de
membre de la ligne hiérarchique ou par le biais d'une conciliation hiërarchische lijn of via een verzoening met de aangeklaagde.
avec la personne mise en cause. De vertrouwenspersoon handelt enkel met het akkoord van de werknemer.
La personne de confiance n'agit qu'avec l'accord du travailleur. Het verzoeningsproces vereist het akkoord van de partijen.
Le processus de conciliation nécessite l'accord des parties. Indien de werknemer niet wenst dat er op informele wijze gezocht wordt
Si le travailleur ne désire pas s'engager dans la recherche d'une naar een oplossing, indien de werknemer aan deze procedure een einde
solution de manière informelle, si le travailleur désire y mettre fin wil stellen, indien de verzoening of interventie niet leidt tot een
ou si la conciliation ou l'intervention n'aboutit pas à une solution oplossing of indien de feiten hierna blijven bestaan, kan de werknemer
ou si les faits persistent, le travailleur qui déclare être l'objet de die verklaart het voorwerp te zijn van geweld, pesterijen of ongewenst
violence ou de harcèlement peut déposer une plainte motivée auprès de seksueel gedrag op het werk een met redenen omklede klacht indienen
la personne de confiance, conformément à l'article 25. bij de vertrouwenspersoon, overeenkomstig artikel 25.

Art. 24.Si une personne de confiance n'a pas été désignée, le

Art. 24.Indien er geen vertrouwenspersoon werd aangewezen, wendt de

travailleur qui estime être l'objet de violence ou de harcèlement werknemer die meent het voorwerp te zijn van geweld, pesterijen of
moral ou sexuel au travail s'adresse au conseiller en prévention ongewenst seksueel gedrag op het werk zich tot de bevoegde
compétent qui agit conformément à l'article 23. preventieadviseur die handelt overeenkomstig artikel 23.

Art. 25.Le travailleur peut uniquement déposer une plainte motivée auprès de la personne de confiance ou du conseiller en prévention compétent s'il a eu un entretien personnel avec au moins une de ces personnes avant d'introduire la plainte motivée. La personne de confiance ou le conseiller en prévention compétent auprès de qui la plainte motivée sera déposée ainsi que le travailleur qui veut déposer la plainte motivée veillent à ce que l'entretien personnel ait lieu dans un délai de huit jours calendrier à partir du moment où le travailleur exprime sa volonté de déposer une plainte motivée. Selon le cas, la personne de confiance ou le conseiller en prévention signe une copie de la plainte motivée et la remet au travailleur. Cette copie, qui a valeur d'accusé de réception, mentionne que l'entretien personnel a eu lieu. Lorsque la personne de confiance reçoit la plainte motivée, elle la transmet immédiatement au conseiller en prévention compétent. Dès que le conseiller en prévention reçoit la plainte motivée, il avise immédiatement l'employeur du fait que le travailleur qui a déposé la plainte motivée, dont il transmet l'identité, bénéficie de la protection visée à l'article 32tredecies de la loi.

Art. 26.Les travailleurs doivent pouvoir consulter la personne de confiance ou le conseiller en prévention compétent pendant les heures de travail.

Art. 25.De werknemer kan enkel een met redenen omklede klacht indienen bij de vertrouwenspersoon of de bevoegde preventieadviseur, indien hij voorafgaand aan de indiening van de met redenen omklede klacht een persoonlijk onderhoud heeft gehad met ten minste een van deze personen. De vertrouwenspersoon of de bevoegde preventieadviseur bij wie de met redenen omklede klacht zal ingediend worden evenals de werknemer die de met redenen omklede klacht wil indienen zorgen er voor dat het persoonlijk onderhoud plaats vindt binnen een termijn van acht kalenderdagen vanaf het ogenblik dat de werknemer zijn wil uitdrukt om een met redenen omklede klacht in te dienen. Al naargelang het geval, ondertekent de vertrouwenspersoon of de preventieadviseur een kopie van de met redenen omklede klacht en overhandigt haar aan de werknemer. Deze kopie, die geldt als ontvangstbewijs, vermeldt dat het persoonlijk onderhoud heeft plaats gevonden. Wanneer de vertrouwenspersoon de met redenen omklede klacht in ontvangst neemt, stuurt hij haar onmiddellijk door naar de bevoegde preventieadviseur. Van zodra de preventieadviseur een met redenen omklede klacht heeft ontvangen, brengt hij de werkgever onmiddellijk op de hoogte van het feit dat de werknemer die een met redenen omklede klacht heeft ingediend de bescherming geniet bedoeld in artikel 32tredecies van de wet en deelt hij aan de werkgever diens identiteit mee.

Art. 26.De werknemers moeten de vertrouwenspersoon of de bevoegde

Lorsque l'organisation habituelle du temps de travail qui est preventieadviseur kunnen raadplegen tijdens de werkuren.
d'application chez l'employeur ne permet pas au travailleur de pouvoir Indien de gewone arbeidstijdsregeling die van toepassing is bij de
consulter la personne de confiance ou le conseiller en prévention werkgever het onmogelijk maakt dat de werknemer de vertrouwenspersoon
compétent pendant les heures de travail, cette consultation peut avoir of de bevoegde preventieadviseur kan raadplegen tijdens de werkuren,
lieu en dehors des heures de travail si une convention collective du mag deze raadpleging ook buiten deze werkuren gebeuren, indien
travail le prévoit. hierover een collectieve arbeidsovereenkomst werd gesloten.
Dans les deux cas, le temps consacré à la consultation de la personne In beide gevallen wordt de tijd besteed aan de raadpleging van de
de confiance ou du conseiller en prévention est considéré comme du vertrouwenspersoon of de preventieadviseur beschouwd als arbeidstijd
temps de travail et les frais de déplacement sont à charge de l'employeur.

Art. 27.La plainte motivée est un document daté et signé par le travailleur qui comprend, outre la demande à l'employeur de prendre des mesures appropriées pour mettre fin aux actes : 1° la description précise des faits constitutifs, selon le travailleur, de violence ou de harcèlement moral ou sexuel au travail; 2° le moment et l'endroit où chacun des faits se sont déroulés;

en zijn de verplaatsingskosten ten laste van de werkgever.

Art. 27.De met redenen omklede klacht is een door de werknemer ondertekend en gedateerd document dat, naast het verzoek aan de werkgever om passende maatregelen te treffen om een einde te stellen aan de feiten, de volgende gegevens bevat : 1° de nauwkeurige omschrijving van de feiten die volgens de werknemer constitutief zijn voor geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk; 2° het ogenblik en de plaats waarop elk van deze feiten zich hebben voorgedaan;

3° l'identité de la personne mise en cause. 3° de identiteit van de aangeklaagde;

Art. 28.Le conseiller en prévention compétent communique à la

Art. 28.De bevoegde preventieadviseur deelt zo snel mogelijk aan de

personne mise en cause les faits qui lui sont reprochés dans les plus aangeklaagde de feiten mee die hem worden ten laste gelegd, hoort de
brefs délais, entend les personnes, témoins ou autres, qu'il juge personen, getuigen en anderen, die hij nuttig oordeelt en onderzoekt
utiles, et examine en toute impartialité la plainte motivée. de met redenen omklede klacht op volledig onpartijdige wijze.
La personne mise en cause et les témoins reçoivent une copie de leurs déclarations. De aangeklaagde en de getuigen ontvangen een kopie van hun verklaring.
Le conseiller en prévention avise immédiatement l'employeur du fait De preventieadviseur brengt onmiddellijk de werkgever op de hoogte van
que le travailleur qui a déposé un témoignage au sens de l'article 32 het feit dat de werknemer die een getuigenverklaring heeft afgelegd in
tredecies, § 1er, 5° de la loi et dont il transmet l'identité de zin van artikel 32tredecies, § 1, 5° van de wet de bescherming
bénéficie de la protection visée à cet article. geniet bedoeld in dat artikel en deelt aan de werkgever diens
identiteit mee.
Il remet un avis écrit à l'employeur contenant : Hij overhandigt een geschreven advies aan de werkgever dat de volgende elementen bevat :
1° le compte rendu des faits; 1° de samenvatting van de feiten;
2° le cas échéant, le résultat de la tentative de conciliation; 2° in voorkomend geval, het resultaat van de verzoeningspoging;
3° pour autant que les données relevées du cas le permettent, un avis 3° voor zover de vastgestelde gegevens van de zaak het toelaten, een
motivé sur la question de savoir si ces faits peuvent être considérés gemotiveerd advies over de vraag of deze feiten al dan niet kunnen
comme de la violence ou du harcèlement moral ou sexuel au travail ou beschouwd worden als geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag
comme des faits d'une autre nature qui créent une charge psychosociale op het werk of als feiten van een andere aard die een psychosociale
du fait du travail; belasting ingevolge het werk veroorzaken;
4° l'analyse des causes primaires, secondaires et tertiaires des 4° de analyse van de primaire, secundaire en tertiaire oorzaken van de
faits; feiten;
5° les mesures qui doivent être prises dans le cas individuel pour 5° de maatregelen die moeten worden getroffen om, in het individuele
mettre fin aux faits; geval, een einde te stellen aan de feiten;
6° les autres mesures de prévention à mettre en oeuvre. 6° de andere toe te passen preventiemaatregelen.
Cet avis est remis à l'employeur dans un délai de trois mois maximum à Dit advies wordt aan de werkgever verstrekt binnen een termijn van
partir du dépôt de la plainte motivée. drie maanden vanaf de indiening van de met redenen omklede klacht.
Ce délai peut être prolongé à plusieurs reprises d'un délai de trois Deze termijn kan meermaals worden verlengd met een termijn van drie
mois pour autant que le conseiller en prévention puisse le justifier à maanden, voor zover de preventieadviseur dit telkens kan
chaque fois et en transmettre les motifs par écrit à l'employeur et au rechtvaardigen en de redenen hiervoor schriftelijk meedeelt aan de
travailleur qui a déposé la plainte motivée. werkgever en aan de werknemer die de met redenen omklede klacht heeft
En tout état de cause, l'avis est donné au plus tard douze mois après ingediend. In elk geval wordt het advies ten laatste twaalf maanden na de
le dépôt de la plainte motivée. indiening van de met redenen omklede klacht verstrekt.

Art. 29.L'employeur informe le plaignant et la personne mise en cause

Art. 29.De werkgever informeert de klager en de aangeklaagde over de

des mesures individuelles qu'il envisage de prendre. individuele maatregelen die hij overweegt te nemen.
Si ces mesures peuvent modifier les conditions de travail du Indien deze maatregelen de arbeidsvoorwaarden van de werknemer kunnen
travailleur, l'employeur transmet au travailleur une copie de l'avis wijzigen, deelt de werkgever een afschrift van het advies van de
du conseiller en prévention visé à l'article 28 à l'exception des preventieadviseur bedoeld in artikel 28 met uitzondering van de
propositions de mesures collectives et entend ce travailleur qui peut voorstellen betreffende de collectieve preventiemaatregelen mee aan de
se faire assister lors de cet entretien. werknemer en hoort hij deze werknemer die zich kan laten bijstaan
tijdens dit onderhoud.

Art. 30.L'employeur communique au travailleur qui envisage

Art. 30.De werkgever deelt aan de werknemer die overweegt een

d'introduire une action en justice une copie de l'avis du conseiller rechtsvordering in te stellen een afschrift mee van het advies van de
en prévention visé à l'article 28 à l'exception des propositions de preventieadviseur bedoeld in artikel 28 met uitzondering van de
mesures collectives. voorstellen betreffende de collectieve preventiemaatregelen.

Art. 31.Le travailleur d'une entreprise extérieure qui estime être

Art. 31.De werknemer van een onderneming van buitenaf die meent het

l'objet de violence ou de harcèlement moral ou sexuel au travail de la voorwerp te zijn van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag
part d'un travailleur d'un employeur dans l'établissement duquel il op het werk vanwege een werknemer van de werkgever in wiens inrichting
exécute de façon permanente des activités peut faire appel à la hij permanent werkzaamheden uitvoert kan een beroep doen op de interne
procédure interne de l'employeur auprès duquel ces activités sont exécutées. procedure van de werkgever bij wie de werkzaamheden worden uitgevoerd.
Lorsque des mesures de prévention individuelles doivent être prises Wanneer er individuele preventiemaatregelen moeten getroffen worden
vis-à-vis d'un travailleur d'une l'entreprise extérieure, l'employeur ten aanzien van een werknemer van een onderneming van buitenaf, legt
chez qui sont exécutées les activités de façon permanente prendra tous de werkgever in wiens inrichting permanent werkzaamheden worden
les contacts utiles avec l'employeur de l'entreprise extérieure pour uitgevoerd de nuttige contacten met de werkgever van de onderneming
que les mesures puissent effectivement être mises en oeuvre. van buitenaf, opdat deze maatregelen daadwerkelijk zouden kunnen
getroffen worden.
Section V. - Dispositions finales Afdeling V. - Slotbepalingen

Art. 32.La Direction générale Humanisation du travail du Service

Art. 32.De Algemene Directie Humanisering van de Arbeid van de

public fédéral Emploi, Travail et Concertation sociale est chargée de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg
recevoir les décisions des juridictions prises en matière de violence wordt aangeduid om de beslissingen van de rechtsmachten inzake geweld,
et de harcèlement moral ou sexuel au travail, tel que prévu à pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk, zoals voorzien in
l'article 32 octies decies de la loi. artikel 32octies decies van de wet, in ontvangst te nemen.

Art. 33.Les dispositions des articles 1er à 32 du présent arrêté et

Art. 33.De bepalingen van de artikelen 1 tot 32 van dit besluit en

son annexe Ire constituent le titre Ier, Chapitre V du Code sur le zijn bijlage I vormen titel I, hoofdstuk V van de Codex over het
bien-être au travail avec les intitulés suivants : welzijn op het werk met de volgende opschriften :
1° « Titre Ier. - Principes généraux » 1° « Titel I. - Algemene beginselen »
2° « Chapitre V. - Mesures relatives à la charge psychosociale 2° « Hoofdstuk V. - Maatregelen in verband met psychosociale belasting
occasionnée par le travail » veroorzaakt door het werk »

Art. 34.L'arrêté royal du 18 septembre 1992 organisant la protection

Art. 34.Het koninklijk besluit van 18 september 1992 ter bescherming

des travailleurs contre le harcèlement sexuel sur les lieux de travail van de werknemers tegen ongewenst seksueel gedrag op het werk wordt
est abrogé. opgeheven.

Art. 35.A l'article 4, alinéa 1er de l'arrêté royal du 27 mars 1998

Art. 35.In artikel 4, eerste lid van het koninklijk besluit van 27

maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn van de werknemers
relatif à la politique du bien-être des travailleurs lors de bij de uitvoering van hun werk, gewijzigd bij het koninklijk besluit
l'exécution de leur travail, modifié par l'arrêté royal du 11 juillet van 11 juli 2002, worden de volgende wijzigingen aangebracht :
2002, sont apportées les modifications suivantes :
a) le 3° est remplacé par la disposition suivante : a) de bepaling onder 3° wordt vervangen als volgt :
« 3° la charge psychosociale occasionnée par le travail, dont, « 3° de psychosociale belasting veroorzaakt door het werk, waaronder
notamment, la violence et le harcèlement moral ou sexuel au travail; » inzonderheid geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk; »
b) le 8° est abrogé. b) de bepaling onder 8° wordt opgeheven.

Art. 36.A l'article 9, alinéa 3 du même arrêté, modifié par l'arrêté

Art. 36.In artikel 9, derde lid van hetzelfde besluit, gewijzigd bij

royal du 11 juillet 2002, sont apportées les modifications suivantes : het koninklijk besluit van 11 juli 2002 worden de volgende wijzigingen aangebracht :
a) le 9° est remplacé par la disposition suivante : a) de bepaling onder 9° wordt vervangen als volgt :
« 9° la charge psychosociale occasionnée par le travail, dont, « 9° de psychosociale belasting veroorzaakt door het werk, waaronder
notamment, la violence et le harcèlement moral ou sexuel au travail; » inzonderheid geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk; »
b) le 13° est abrogé. b) de bepaling onder 13° wordt opgeheven.

Art. 37.A l'annexe III Rapport annuel du Service interne pour la

Art. 37.In bijlage III Jaarverslag van de interne Dienst voor

prévention et la protection au travail visé à l'article 7, § 1er, 2°, Preventie en Bescherming op het werk bedoeld in artikel 7, § 1, 2°, b,
b, de l'arrêté royal du 27 mars 1998 relatif au service interne pour bij het koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende de interne
la prévention et la protection au travail, remplacé par l'arrêté royal dienst voor preventie en bescherming op het werk, vervangen bij het
du 29 janvier 2007, un point VIIbis est ajouté dont le texte est koninklijk besluit van 29 januari 2007, wordt een punt VIIbis
repris à l'annexe II du présent arrêté. ingevoegd, waarvan de tekst is opgenomen in bijlage II bij dit

Art. 38.L'arrêté royal du 11 juillet 2002 relatif à la protection

besluit.

Art. 38.Het koninklijk besluit van 11 juli 2002 betreffende de

contre la violence et le harcèlement moral ou sexuel au travail est bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op
abrogé. het werk wordt opgeheven.
Les dispositions de l'arrêté royal précité du 11 juillet 2002 restent De bepalingen van het voornoemde koninklijk besluit van 11 juli 2002
cependant d'application à toutes les plaintes qui ont été introduites blijven evenwel van toepassing op alle klachten die werden ingediend
avant la date d'entrée en vigueur de cet arrêté et au sujet desquelles voor de datum van inwerkingtreding van dit besluit en waarover de
le conseiller en prévention n'a pas encore communiqué d'avis à preventieadviseur nog geen advies heeft meegedeeld aan de werkgever of
l'employeur ou pour lesquelles l'employeur n'a pas encore pris de waarvoor de werkgever nog geen individuele maatregelen heeft
mesures individuelles. getroffen.

Art. 39.Notre Ministre de l'Emploi est chargé de l'exécution du

Art. 39.Onze Minister van Werk is belast met de uitvoering van dit

présent arrêté. besluit.
Donné à Bruxelles, le 17 mai 2007. Gegeven te Brussel, 17 mei 2007.
ALBERT ALBERT
Par le Roi : Van Koningswege :
Le Ministre de l'Emploi, De Minister van Werk,
P. VANVELTHOVEN P. VANVELTHOVEN
Annexe Ire Bijlage I
Compétences et connaissances des personnes de confiance visées à l'article 16 Bekwaamheden en kennis van de vertrouwenspersoon bedoeld in artikel 16
Les compétences en terme de savoir-faire visées à l'article 16, alinéa De bekwaamheid op het vlak van de vaardigheden bedoeld in artikel 16,
2, 5° ont notamment trait : tweede lid, 5° heeft inzonderheid betrekking op :
1) aux compétences de base de la méthodologie d'intervention 1) de basisvaardigheden inzake de methodologie voor psychosociale
psychosociale et de résolution de problèmes dans les organisations; interventies en het oplossen van problemen in organisaties;
2) à l'analyse des situations conflictuelles et leur gestion selon les 2) de analyse van conflictuele toestanden en de beheersing ervan
dimensions interindividuelles, groupales et organisationnelles; volgens de interindividuele, de groeps- en de organisatorische dimensies;
3) aux techniques d'entretien d'aide et de conseil et notamment la 3) de technieken voor hulpverlenende gesprekken en adviesverlening en
gestion des émotions, l'écoute active, l'assertivité et la inzonderheid de beheersing van emoties, actief luisteren en
communication efficace. doeltreffende communicatie.
Les connaissances visées à l'article 16, alinéa 2, 5° ont notamment De kennis bedoeld in artikel 16, tweede lid, 5° heeft inzonderheid
trait : betrekking op :
1) à la politique du bien-être au travail, notamment ses acteurs et 1) het welzijnsbeleid, inzonderheid de personen die hierbij betrokken
leurs missions, le système dynamique de gestion des risques; zijn en hun opdrachten, het dynamisch risicobeheersingssysteem;
2) aux missions de ces acteurs dans le cadre spécifique de la 2) de opdrachten van deze personen in het specifieke kader van de
protection contre la violence et le harcèlement moral ou sexuel au bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op
travail; het werk;
3) aux dispositifs internes et externes mis en place au profit des 3) de interne en externe maatregelen die werden vastgesteld ten
personnes qui déclarent être l'objet de violence ou de harcèlement voordele van de personen die verklaren het voorwerp te zijn van
moral ou sexuel; geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk;
4) à la définition des phénomènes de violence et de harcèlement moral 4) de definitie van de fenomenen van geweld, pesterijen en ongewenst
ou sexuel au travail; seksueel gedrag op het werk;
5) à des éléments de psychologie sociale des organisations et 5) elementen van de sociale psychologie van organisaties en
institutions notamment les structures, les processus et le changement; instellingen en inzonderheid de structuren, de processen en de veranderingen;
6) à des éléments de déontologie psychosociale; 6) elementen van psychosociale deontologie;
7) aux techniques de rédaction des rapports. 7) rapporteringstechnieken.
Vu pour être annexé à Notre arrêté du 17 mai 2007 relatif à la Gezien om te worden gevoegd bij Ons besluit van 17 mei 2007 beteffende
prévention de la charge psychosociale occasionnée par le travail dont de voorkoming van psychosociale belasting veroorzaakt door het werk,
la violence et le harcèlement moral ou sexuel au travail. waaronder geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk.
ALBERT ALBERT
Par le Roi : Van Koningswege :
Le Ministre de l'Emploi De Minister van Werk,
P. VANVELTHOVEN P. VANVELTHOVEN
Annexe II Bijlage II
Ajout d'un point VIIbis à l'annexe III Invoeging van een punt VIIbis in bijlage III
Rapport annuel du service interne pour la prévention et la protection Jaarverslag van de interne Dienst voor Preventie en bescherming op het
au travail visé à l'article 7, § 1er, 2°, b de l'arrêté royal du 27 werk bedoeld in artikel 7, § 1, 2°, b) bij het koninklijk besluit van
mars 1998 relatif au service interne pour la prévention et le 27 maart 1998 betreffende de Interne Dienst voor Preventie en
protection au travail. Bescherming op het werk
« VIIbis : Renseignements relatifs à la prévention de la charge VIIbis. Inlichtingen betreffende de preventie van de psychosociale
psychosociale occasionnée par le travail belasting veroorzaakt door het werk.
1. Mesures collectives prises pour prévenir la charge psychosociale 1. Collectieve preventiemaatregelen die werden genomen om de
occasionnée par le travail : psychosociale belasting veroorzaakt door het werk te voorkomen :
A. Générales A. Algemeen.
B. Spécifiques à la protection des travailleurs vis-à-vis des autres B. Specifiek betreffende de bescherming van de werknemers ten opzichte
personnes sur les lieux de travail. van andere personen op de arbeidsplaats.
2. Incidents de nature psychosociale qui se sont répétés : 2. Incidenten van psychosociale aard die zich bij herhaling hebben voorgedaan :
2.1 Nombre 2.1. Aantal.
2.2 Nature 2.2 Aard.
2.3 Statut des personnes concernées 2.3. Statuut van de betrokken personen;
3. Incidents de nature psychosociale communiqués directement à la 3. Incidenten van psychosociale aard die rechtstreeks werden gemeld
personne de confiance ou au conseiller en prévention compétent : aan de preventieadviseur of vertrouwenspersoon :
3.1 Interventions informelles 3.1. informele interventies :
a. Nombre d'interventions de la personne de confiance a. aantal interventies door de vertrouwenspersoon;
b. Nombre d'interventions du conseiller en prévention b. aantal interventies door de preventietadviseur;
c. Parties concernées c. betrokken partijen;
c.1 Nombre en fonction du demandeur de l'intervention c.1. aantal volgens persoon die de interventie vraagt;
c.1.1.Employeur c.1.1. werkgever;
c.2.2. Travailleur c.1.2. werknemer;
c.2.3. Membre de la ligne hiérarchique c.1.3. lid van de hiërarchische lijn;
c.2 Nombre en fonction de la personne mise en cause c.2. aantal volgens aangeklaagde;
c.2.1.Employeur c.2.1. Werkgever;
c.2.2. Travailleur c.2.2. werknemer;
c.2.3. Membre de la ligne hiérarchique c.2.3. lid van de hiërarchische lijn;
c.2.4 Autres personnes sur les lieux de travail c.2.4. andere personen op de arbeidsplaats;
d. Nombre en fonction du type d'intervention d. Aantal volgens de aard van de interventie;
d.1.Conseil- accueil d.1. onthaal, advies;
d.2 Intervention d.2. interventie;
d.3. Conciliation d.3. bemiddeling;
d.4. Autre d.4. andere;
3.2 Interventions formelles 3.2. formele interventies;
a. Nombre total de plaintes motivées a. totaal aantal met redenen omklede klachten;
b. Nombre total de plaintes motivées déposée à la suite d'une b. totaal aantal met redenen omklede klachten ingediend na een
intervention informelle informele interventie;
c. Parties concernées c. betrokken partijen;
c.1 Nombre en fonction du plaignant c.1. aantal volgens klager;
c.1.1.Employeur c.1.1. werkgever;
c.2.2. Travailleur c.1.2. werknemer;
c.2.3. Membre de la ligne hiérarchique c.1.3. lid van de hiërarchische lijn;
c.2 Nombre en fonction de la personne mise en cause c.2. aantal volgens aangeklaagde;
c.2.1.Employeur c.2.1. werkgever;
c.2.2. Travailleur c.2.2. werknemer
c.2.3. Membre de la ligne hiérarchique c.2.3. lid van de hiërarchische lijn
c.2.4 Autres personnes sur les lieux de travail c.2.4. andere personen op de arbeidsplaats
d. Nombre de faits selon leur nature d.1 Violence d.2 Harcèlement moral d.3 Harcèlement sexuel d.4 Autres e. Nombre de mesures e.1 Mesures individuelles e.2 Mesures collectives e.3 Pas de mesures e.4 Intervention de l'inspection du Contrôle du Bien-être au travail d. aantal feiten volgens hun aard d.1. geweld; d.2. pesterijen; d.3. ongewenst seksueel gedrag; d.4. andere. e. Aantal maatregelen e.1. individuele maatregelen; e.2. collectieve maatregelen; e.3. geen maatregelen; e.4. interventie door de algemene directie toezicht welzijn op het werk.
4. Registre des faits de tiers visé à l'article 12 de l'arrêté royal 4. Register van feiten bedoeld in artikel 12 van het koninklijk
du 17 mai 2007 relatif à la prévention de la charge psychosociale besluit van 17 mei 2007 betreffende de voorkoming van psychosociale
occasionnée par le travail dont la violence et le harcèlement moral ou belasting veroorzaakt door het werk, waaronder geweld, pesterijen en
sexuel au travail. ongewenst seksueel gedrag op het werk.
a. Nombre de faits enregistrés a. Aantal geregistreerde feiten;
b. Nombre selon la nature des faits b. Aantal volgens de aard van de feiten;
b.1 Violence physique b.1. lichamelijk geweld;
b.2 Violence psychique b.2. psychisch geweld;
b.3 Harcèlement moral b.3. pesterijen;
b.4 Harcèlement sexuel b.4. ongewenst seksueel gedrag;
b.5 Autres. » b.5. andere.
Vu pour être annexé à Notre arrêté du 17 mai 2007 relatif à la Gezien om te worden gevoegd bij Ons besluit van 17 mei 2007
prévention de la charge psychosociale occasionnée par le travail dont betreffende de voorkoming van psychosociale belasting veroorzaakt door
la violence et le harcèlement moral ou sexuel au travail. het werk, waaronder geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk.
ALBERT ALBERT
Par le Roi : Van Koningswege :
Le Ministre de l'Emploi, De Minister van Werk,
P. VANVELTHOVEN P. VANVELTHOVEN
_______ _______
Note Nota
(1 Références au Moniteur belge : (1) Verwijzingen naar het Belgisch Staatsblad :
Loi du 4 août 1996, Moniteur belge du 18 septembre 1996. Wet van 4 augustus 1996, Belgisch Staatsblad van 18 september 1996.
Loi du 7 avril 1999, Moniteur belge du 20 avril 2002. Wet van 7 april 1999, Belgisch Staatsblad van 20 april 1999.
Loi du 11 juin 2002, Moniteur belge du 25 juin 2002. Wet van 11 juni 2002, Belgisch Staatsblad van 25 juni 2002.
Arrêté royal du 18 septembre 1992, Moniteur belge du 7 octobre 1992. Koninklijk besluit van 18 september 1992, Belgisch Staatsblad van 7
Arrêté royal du 27 mars 1998, Moniteur belge du 31 mars 1998. oktober 1992. Koninklijk besluit van 27 maart 1998, Belgisch Staatsblad van 31 maart 1998.
Arrêté royal du 11 juillet 2002, Moniteur belge du 18 juillet 2002. Koninklijk besluit van 11 juli 2002, Belgisch Staatsblad van 18 juli
2002.
^