Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 35/2024 du 21 mars 2024 Numéro du rôle : 8146 En cause : la demande de suspension de l'article 13 de la loi du 25 décembre 2023 « modifiant la loi du 23 mars 1989 relative à l'élection du Parlement européen et modifiant La Cour constitutionnelle, composée des présidents Luc Lavrysen et Pierre Nihoul, et des juges T(...)"
Extrait de l'arrêt n° 35/2024 du 21 mars 2024 Numéro du rôle : 8146 En cause : la demande de suspension de l'article 13 de la loi du 25 décembre 2023 « modifiant la loi du 23 mars 1989 relative à l'élection du Parlement européen et modifiant La Cour constitutionnelle, composée des présidents Luc Lavrysen et Pierre Nihoul, et des juges T(...) Uittreksel uit arrest nr. 35/2024 van 21 maart 2024 Rolnummer 8146 In zake : de vordering tot schorsing van artikel 13 van de wet van 25 december 2023 « tot wijziging van de wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezing van het Europees Par Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters Luc Lavrysen en Pierre Nihoul, en de rec(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 35/2024 du 21 mars 2024 Uittreksel uit arrest nr. 35/2024 van 21 maart 2024
Numéro du rôle : 8146 Rolnummer 8146
En cause : la demande de suspension de l'article 13 de la loi du 25 In zake : de vordering tot schorsing van artikel 13 van de wet van 25
décembre 2023 « modifiant la loi du 23 mars 1989 relative à l'élection december 2023 « tot wijziging van de wet van 23 maart 1989 betreffende
du Parlement européen et modifiant l'ancien code civil, afin de de verkiezing van het Europees Parlement en tot wijziging van het
permettre aux jeunes âgés de seize et dix-sept ans de prendre part à oudburgerlijk wetboek, teneinde de deelname van 16- en 17-jarigen aan
cette élection sans formalité préalable d'inscription », introduite de verkiezing van het europees parlement mogelijk te maken zonder
par Mark Deweerdt. voorafgaande inschrijvingsplicht », ingesteld door Mark Deweerdt.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents Luc Lavrysen et Pierre Nihoul, et des juges samengesteld uit de voorzitters Luc Lavrysen en Pierre Nihoul, en de
Thierry Giet, Joséphine Moerman, Michel Pâques, Yasmine Kherbache, rechters Thierry Giet, Joséphine Moerman, Michel Pâques, Yasmine
Danny Pieters, Sabine de Bethune, Emmanuelle Bribosia, Willem Kherbache, Danny Pieters, Sabine de Bethune, Emmanuelle Bribosia,
Verrijdt, Kattrin Jadin et Magali Plovie, assistée du greffier Nicolas Willem Verrijdt, Kattrin Jadin en Magali Plovie, bijgestaan door
Dupont, présidée par le président Luc Lavrysen, griffier Nicolas Dupont, onder voorzitterschap van voorzitter Luc
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : Lavrysen, wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la demande et procédure I. Onderwerp van de vordering en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 16 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 16 januari
janvier 2024 et parvenue au greffe le 17 janvier 2024, Mark Deweerdt a 2024 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 17
januari 2024, heeft Mark Deweerdt een vordering tot schorsing
introduit une demande de suspension de l'article 13 de la loi du 25 ingesteld van artikel 13 van de wet van 25 december 2023 « tot
décembre 2023 « modifiant la loi du 23 mars 1989 relative à l'élection wijziging van de wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezing van
du Parlement européen et modifiant l'ancien code civil, afin de het Europees Parlement en tot wijziging van het oudburgerlijk wetboek,
permettre aux jeunes âgés de seize et dix-sept ans de prendre part à teneinde de deelname van 16- en 17-jarigen aan de verkiezing van het
cette élection sans formalité préalable d'inscription » (publiée au europees parlement mogelijk te maken zonder voorafgaande
Moniteur belge du 12 janvier 2024). inschrijvingsplicht » (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 12
Par la même requête, la partie requérante demande également januari 2024). Bij hetzelfde verzoekschrift vordert de verzoekende partij eveneens de
l'annulation de la même disposition légale. vernietiging van dezelfde wetsbepaling.
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
Quant à la disposition attaquée et à son contexte Ten aanzien van de bestreden bepaling en de context ervan
B.1. Le recours en annulation et la demande de suspension portent sur B.1. Het beroep tot vernietiging en de vordering tot schorsing hebben
l'article 13 de la loi du 25 décembre 2023 « modifiant la loi du 23 betrekking op artikel 13 van de wet van 25 december 2023 « tot
mars 1989 relative à l'élection du Parlement européen et modifiant wijziging van de wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezing van
het Europees Parlement en tot wijziging van het [oud Burgerlijk
l'ancien code civil, afin de permettre aux jeunes âgés de seize et Wetboek], teneinde de deelname van 16- en 17-jarigen aan de verkiezing
dix-sept ans de prendre part à cette élection sans formalité préalable van het [Europees Parlement] mogelijk te maken zonder voorafgaande
d'inscription » (ci-après : la loi du 25 décembre 2023). inschrijvingsplicht » (hierna : de wet van 25 december 2023).
B.2. Les articles 2 et 3 (non attaqués) de la loi du 25 décembre 2023 B.2. De (niet bestreden) artikelen 2 en 3 van de wet van 25 december
disposent : 2023 bepalen :
«

Art. 2.Dans l'article 1er de la loi du 23 mars 1989 relative à

«

Art. 2.In artikel 1 van de wet van 23 maart 1989 betreffende de

l'élection du Parlement européen, modifié en dernier lieu par la loi verkiezing van het Europees Parlement, laatstelijk gewijzigd bij de
du 28 mars 2023 et annulé en partie par l'arrêt n° 116/2023 de la Cour wet van 28 maart 2023 en gedeeltelijk vernietigd bij arrest nr.
constitutionnelle, les modifications suivantes sont apportées : 116/2023 van het Grondwettelijk Hof, worden de volgende wijzigingen
a) les paragraphes 1er et 2 sont remplacés par ce qui suit : aangebracht : a) paragrafen 1 en 2 worden vervangen als volgt :
` § 1er. Pour être électeur pour le Parlement européen, il faut : ` § 1. Om kiezer te zijn voor het Europees Parlement, moet men :
1° être Belge; 1° Belg zijn;
2° être âgé de seize ans accomplis; 2° de volle leeftijd van zestien jaar hebben bereikt;
3° être inscrit aux registres de population d'une commune belge ou 3° ingeschreven zijn in de bevolkingsregisters van een Belgische
être inscrit aux registres de la population tenus dans les postes gemeente, of ingeschreven zijn in de bevolkingsregisters bijgehouden
consulaires de carrière situés dans un Etat non membre de l'Union in een van de consulaire beroepsposten die zich in een Staat bevinden
européenne, ou être inscrit aux registres de la population tenus dans die geen lidstaat is van de Europese Unie, of ingeschreven zijn in de
un des postes consulaires de carrière situés dans un Etat membre de bevolkingsregisters bijgehouden in een van de consulaire beroepsposten
l'Union européenne au sein duquel ils ne peuvent pas voter pour le die zich in een lidstaat van de Europese Unie bevinden waarin zij niet
Parlement européen; voor het Europees Parlement mogen stemmen;
4° ne pas se trouver dans un cas d'exclusion ou de suspension prévus 4° zich niet bevinden in een der gevallen van uitsluiting of schorsing
par les articles 6 à 8 du Code électoral. voorzien bij de artikelen 6 tot 8 van het Kieswetboek.
Les conditions de l'électorat, visées dans le présent paragraphe, De voorwaarden tot het kiesrecht, bedoeld in deze paragraaf, dienen
doivent être réunies le jour de l'établissement de la liste des vervuld te zijn de dag waarop de kiezerslijst wordt opgemaakt,
électeurs, à l'exception de celles qui sont visées à l'alinéa 1er, 2° uitgezonderd deze vermeld onder het eerste lid, 2° en 4°, waaraan
et 4°, qui doivent être remplies au jour de l'élection. dient voldaan te worden op de dag van de verkiezing.
§ 2. Peuvent acquérir la qualité d'électeur pour le Parlement européen § 2. De hoedanigheid van kiezer voor het Europees Parlement en de
et être admis à exercer leur droit de vote en faveur de candidats toelating om hun stemrecht uit te oefenen ten voordele van kandidaten
figurant sur des listes belges : die op Belgische lijsten staan, kunnen worden verkregen door:
1° les Belges qui sont inscrits aux registres de la population tenus 1° de Belgen die ingeschreven zijn in de bevolkingsregisters
dans un des postes consulaires de carrière situés dans un Etat membre bijgehouden in een van de consulaire beroepsposten die zich in een
de l'Union européenne au sein duquel ils peuvent voter pour le lidstaat van de Europese Unie bevinden waarin zij voor het Europees
Parlement européen, qui réunissent les conditions d'électorat visées Parlement mogen stemmen, die voldoen aan de kiesvoorwaarden bedoeld in
au § 1er, alinéa 1er, 2° et 4°, qui en font la demande conformément au § 1, eerste lid, 2° en 4°, die erom vragen, in overeenstemming met
chapitre II, section II, du présent titre, auprès du poste consulaire hoofdstuk II, afdeling II, van deze titel, bij de Belgische consulaire
belge dont ils relèvent et qui n'ont pas manifesté leur volonté post waarvan ze afhangen en die niet uitdrukkelijk de wens hebben
d'exercer leur droit de vote dans l'Etat membre dans lequel ils uitgedrukt om hun stemrecht uit te oefenen in de lidstaat waar ze
résident; verblijven;
2° les ressortissants des autres Etats membres de l'Union européenne 2° de onderdanen van de andere lidstaten van de Europese Unie die,
qui, hormis la nationalité, réunissent les autres conditions visées au behalve wat betreft de nationaliteit, voldoen aan de voorwaarden
paragraphe 1er, et qui ont manifesté, conformément au paragraphe 3, gesteld in paragraaf 1, en die overeenkomstig paragraaf 3 de wil te
leur volonté d'exercer leur droit de vote en Belgique. kennen gegeven hebben om hun stemrecht in België uit te oefenen.
[...] [...]
De minderjarigen kunnen slechts een aanvraag bedoeld in het eerste
Les mineurs ne peuvent introduire une demande visée à l'alinéa 1er, 1° lid, 1° en 2°, indienen vanaf het moment dat ze de volle leeftijd van
et 2°, qu'à partir de l'âge de quatorze ans accomplis. '; veertien jaar hebben bereikt. ';
b) le paragraphe 3/1 est abrogé. b) paragraaf 3/1 wordt opgeheven.

Art. 3.Dans l'article 3 de la même loi, modifié en dernier lieu par

Art. 3.In artikel 3 van dezelfde wet, laatstelijk gewijzigd bij de

la loi du 28 mars 2023 et annulé en partie par l'arrêt n° 116/2023 de wet van 28 maart 2023 en gedeeltelijk vernietigd bij het arrest nr.
la Cour constitutionnelle, l'alinéa 1er est remplacé par ce qui suit : 116/2023 van het Grondwettelijk Hof, wordt het eerste lid vervangen
` Le premier jour du deuxième mois qui précède celui au cours duquel als volgt : ` De eerste dag van de tweede maand vóór de verkiezing van het
l'élection du Parlement européen a lieu, le collège des bourgmestre et Europese Parlement maakt het college van burgemeester en schepenen van
échevins de chaque commune dresse la liste rassemblant les électeurs elke gemeente de lijst op waarop de Belgische kiezers bedoeld in
belges visés à l'article 1er, § 1er, inscrits dans les registres de la artikel 1, § 1, die ingeschreven zijn in de bevolkgingsregisters van
population de cette commune, ainsi que les électeurs visés à l'article deze gemeente, alsook de kiezers bedoeld in artikel 1, § 2, eerste lid,
1er, § 2, alinéa 1er, 2°. Pour cette opération, le collège des 2°, verzameld worden. Voor deze verrichting belast het college van
bourgmestre et échevins charge le Service public fédéral Intérieur de burgemeester en schepenen de Federale Overheidsdienst Binnenlandse
lui fournir gratuitement et de manière digitale les données visées à Zaken ermee hem kosteloos en digitaal de in het tweede lid, eerste
l'alinéa 2, première phrase, de chaque personne satisfaisant aux zin, bedoelde gegevens te leveren van elke persoon die aan de
conditions de l'électorat et inscrite aux registres de la population. kiesbevoegdheidsvoorwaarden voldoet en in de bevolkingsregisters is
Ces données sont détruites le lendemain du jour de la validation des ingeschreven. Deze gegevens worden vernietigd de dag volgend op de dag
élections. ' ». waarop de verkiezingen gevalideerd worden. ' ».
Il découle de ces dispositions que les jeunes âgés de seize et Uit die bepalingen volgt dat de 16- en 17-jarigen van rechtswege
dix-sept ans sont inscrits d'office sur la liste rassemblant les worden opgenomen op de kiezerslijst van hun gemeente en op die manier
électeurs de leur commune et qu'ils sont ainsi intégrés au corps worden opgenomen in het kiezerskorps voor de verkiezing van de leden,
électoral pour l'élection des membres du Parlement européen, pour la Belgique. voor België, van het Europees Parlement.
B.3.1. L'article 13, attaqué, de la loi du 25 décembre 2023 remplace B.3.1. Het bestreden artikel 13 van de wet van 25 december 2023
l'article 39, alinéa 1er, de la loi du 23 mars 1989 « relative à vervangt artikel 39, eerste lid, van de wet van 23 maart 1989 «
l'élection du Parlement européen » (ci-après : la loi du 23 mars 1989) comme suit : betreffende de verkiezing van het Europese Parlement » (hierna : de wet van 23 maart 1989) als volgt :
« La participation au scrutin est obligatoire : « De deelneming aan de stemming is verplicht :
1° pour les Belges majeurs inscrits au registre de population d'une 1° voor de meerderjarige Belgen die in het bevolkingsregister van een
commune belge; Belgische gemeente ingeschreven zijn;
2° pour les Belges majeurs qui résident sur le territoire d'un Etat 2° voor de meerderjarige Belgen die op het grondgebied van een
non membre de l'Union européenne et qui sont inscrits dans les niet-lidstaat van de Europese Unie verblijven en in de
registres de la population tenus dans les postes consulaires de carrière; bevolkingsregisters in de consulaire beroepsposten ingeschreven zijn;
3° pour les Belges majeurs qui résident sur le territoire d'un autre 3° voor de meerderjarige Belgen die op het grondgebied van een andere
Etat membre de l'Union européenne et qui sont inscrits sur la liste lidstaat van de Europese Unie verblijven en die ingeschreven zijn op
des électeurs visés à l'article 7; de kiezerslijst bedoeld in artikel 7;
4° pour les ressortissants majeurs des autres Etats membres de l'Union 4° voor de meerderjarige onderdanen van de andere lidstaten van de
européenne inscrits sur la liste des électeurs de la commune de leur Europese Unie die ingeschreven zijn op de kiezerslijst van de gemeente
résidence, en exécution de l'article 3 ». waar zij verblijven, in uitvoering van artikel 3 ».
B.3.2. En vertu de l'article 39, alinéa 2, de la loi du 23 mars 1989, B.3.2. Krachtens artikel 39, tweede lid, van de wet van 23 maart 1989
les articles 207 à 210 du Code électoral sont applicables à ces zijn de artikelen 207 tot 210 van het Kieswetboek op die kiezers van
électeurs. Ces dispositions contiennent le régime de sanction toepassing. Die bepalingen bevatten de sanctieregeling ten aanzien van
applicable aux électeurs qui ne participent pas au scrutin en vue de de kiezers die niet deelnemen aan de stemming voor de federale
l'élection législative fédérale. parlementsverkiezing.
B.3.3. Avant son remplacement par l'article 13 de la loi du 25 B.3.3. Vóór de vervanging ervan bij artikel 13 van de wet van 25
décembre 2023, l'article 39, alinéa 1er, de la loi du 23 mars 1989, december 2023, bepaalde artikel 39, eerste lid, van de wet van 23
tel qu'il avait été modifié par l'article 15 de la loi du 1er juin maart 1989, zoals het werd gewijzigd bij artikel 15 van de wet van 1
2022, disposait : juni 2022 :
« La participation au scrutin est obligatoire : « De deelneming aan de stemming is verplicht :
1° pour les Belges majeurs inscrits au registre de la population d'une 1° voor de meerderjarige Belgen die in het bevolkingsregister van een
commune belge; Belgische gemeente ingeschreven zijn;
2° pour les Belges mineurs de plus de seize ans qui sont inscrits au 2° voor de minderjarige Belgen die ouder zijn dan 16 jaar, in het
registre de la population d'une commune belge et qui sont inscrits sur bevolkingsregister van een Belgische gemeente ingeschreven zijn en op
la liste des électeurs de la commune de leur résidence, en exécution de kiezerslijst van de gemeente van hun verblijfplaats ingeschreven
de l'article 3; zijn, in uitvoering van artikel 3;
3° pour les Belges majeurs qui résident sur le territoire d'un Etat 3° voor de meerderjarige Belgen die op het grondgebied van een Staat
non membre de l'Union européenne et qui sont inscrits dans les verblijven die geen lidstaat is van de Europese Unie en in de
registres de la population tenus dans les postes consulaires de carrière; bevolkingsregisters in de consulaire beroepsposten ingeschreven zijn;
4° pour les Belges mineurs de plus de seize ans qui résident sur le 4° voor de minderjarige Belgen die ouder zijn dan 16 jaar, op het
territoire d'un Etat non membre de l'Union européenne et qui sont grondgebied van een Staat verblijven die geen lidstaat is van de
Europese Unie en ingeschreven zijn op de kiezerslijst van de Belgische
inscrits sur la liste des électeurs du poste consulaire belge de consulaire beroepspost waarvan zij afhangen, in uitvoering van
carrière dont ils relèvent, en exécution des articles 5 à 7; artikelen 5 tot 7;
5° pour les Belges de plus de seize ans qui résident sur le territoire 5° voor de Belgen die ouder zijn dan 16 jaar, op het grondgebied van
d'un autre Etat membre de l'Union européenne et qui sont inscrits sur een andere lidstaat van de Europese Unie verblijven en ingeschreven
la liste des électeurs du poste consulaire belge de carrière dont ils zijn op de kiezerslijst van de Belgische consulaire beroepspost
relèvent, en exécution des articles 5 à 7; waarvan zij afhangen, in uitvoering van artikelen 5 tot 7;
6° pour les ressortissants des autres Etats membres de l'Union 6° voor de onderdanen van de andere lidstaten van de Europese Unie die
européenne de plus de seize ans inscrits sur la liste des électeurs de ouder zijn dan 16 jaar en ingeschreven zijn op de kiezerslijst van hun
la commune belge de leur résidence, en exécution de l'article 3 ». Belgische gemeente van inschrijving, in uitvoering van artikel 3 ».
Par son arrêt n° 116/2023 du 20 juillet 2023 Bij zijn arrest nr. 116/2023 van 20 juli 2023
(ECLI:BE:GHCC:2023:ARR.116), la Cour a annulé la loi du 1er juin 2022, (ECLI:BE:GHCC:2023:ARR.116) heeft het Hof de wet van 1 juni 2022
en ce qu'elle subordonne le droit de vote pour les jeunes âgés de vernietigd, in zoverre zij het stemrecht voor 16- en 17-jarigen
seize et dix-sept ans à la condition qu'ils demandent à être inscrits afhankelijk maakte van de vereiste om een aanvraag in te dienen om
sur la liste des électeurs.
B.3.4. Il découle de la disposition attaquée que la participation au ingeschreven te worden op de kieslijst.
scrutin en vue de l'élection européenne n'est pas obligatoire pour les B.3.4. Uit de bestreden bepaling volgt dat de deelname aan de stemming
électeurs âgés de seize et dix-sept ans et que le régime de sanction voor de Europese verkiezing niet verplicht is voor de 16- en 17-jarige
fixé aux articles 207 à 210 du Code électoral ne leur est pas kiezers en dat de bij de artikelen 207 tot 210 van het Kieswetboek
applicable. Les électeurs âgés de seize et dix-sept ans ne sont en vastgestelde sanctieregeling niet op hen van toepassing is. De 16- en
17-jarige kiezers zijn immers niet meer opgenomen in artikel 39,
effet plus repris dans l'article 39, alinéa 1er, de la loi du 23 mars eerste lid, van de wet van 23 maart 1989, zoals vervangen bij de
1989, tel qu'il a été remplacé par la disposition attaquée. bestreden bepaling.
B.4.1. L'exposé général relatif à la proposition de loi ayant conduit B.4.1. De algemene toelichting bij het wetsvoorstel dat heeft geleid
à la loi du 25 décembre 2023 mentionne : tot de wet van 25 december 2023 vermeldt :
« La présente proposition de loi fait suite à l'arrêt n° 116/2023 de « Dit wetsvoorstel geeft gevolg aan arrest nr. 116/2023 van het
la Cour constitutionnelle du 20 juillet 2023. Par cet arrêt, la Cour Grondwettelijk Hof van 20 juli 2023. In dit arrest vernietigde het
constitutionnelle a annulé la loi du 1er juin 2022 modifiant la loi du Grondwettelijk Hof de wet van 1 juni 2022 tot wijziging van de wet van
23 mars 1989 relative à l'élection du Parlement européen en vue 23 maart 1989 betreffende de verkiezing van het Europees Parlement,
d'offrir aux citoyens la faculté de voter dès l'âge de seize ans, en teneinde de burgers vanaf de leeftijd van 16 jaar de mogelijkheid te
ce qu'elle subordonne le droit de vote pour les jeunes Belges de seize geven om te stemmen, voor zover deze wet het stemrecht voor Belgische
et dix-sept ans à la condition qu'ils demandent à être inscrits sur la jongeren van 16 en 17 jaar afhankelijk maakt van de vereiste om een
liste des électeurs. aanvraag in te dienen om ingeschreven te worden op de kiezerslijst.
Dans son arrêt n° 116/2023, la Cour constitutionnelle a jugé que le In dat arrest nr. 116/2023 oordeelde het Grondwettelijk Hof dat de
choix de permettre aux jeunes de seize et dix-sept ans de voter aux keuze om 16- en 17-jarigen de mogelijkheid te geven om te stemmen bij
élections européennes relève de la compétence du législateur et que de Europese verkiezingen onder de bevoegdheid van de wetgever valt, en
rien ne révèle que ce choix serait manifestement déraisonnable. dat uit niets blijkt dat deze keuze kennelijk onredelijk zou zijn.
Cette volonté du législateur s'inscrit pleinement dans la résolution Deze wens van de wetgever kadert volledig binnen de resolutie van het
du Parlement européen du 11 novembre 2015 sur la réforme de la loi Europees Parlement van 11 november 2015 over de hervorming van de
électorale de l'Union européenne (2015/2035(INL)), qui recommande aux kieswet van de Europese Unie (2015/2035(INL)), waarin aan de lidstaten
Etats membres, pour l'avenir, d'envisager d'harmoniser l'âge minimal wordt aanbevolen om, als een volgende stap, na te denken over manieren
des électeurs à seize ans afin de garantir une plus grande égalité aux om te komen tot een geharmoniseerde minimumleeftijd voor de kiezers
citoyens de l'Union lors des élections. van 16 jaar, teneinde de electorale gelijkheid van de burgers van de
Unie verder te vergroten.
[...] [...]
La Cour constitutionnelle a donc clairement confirmé la possibilité Het Grondwettelijk Hof bekrachtigde dus duidelijk de mogelijkheid van
d'élargissement du droit de vote aux jeunes de seize et dix-sept ans de uitbreiding van het stemrecht naar 16- en 17-jarigen, maar
mais a annulé l'obligation préalable d'inscription. La présente vernietigde de voorafgaande inschrijvingsplicht. Dit wetsvoorstel
proposition de loi vise donc à modifier la loi du 23 mars 1989 strekt er dus toe de wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezing
relative à l'élection du Parlement européen, afin de permettre aux van het Europees Parlement te wijzigen en er daarbij voor te zorgen
jeunes de seize et dix-sept ans de prendre part à cette élection sans dat 16- en 17-jarigen de mogelijkheid hebben deel te nemen aan die
verkiezing zonder dat hen evenwel nog een voorafgaande
toutefois leur imposer de formalité préalable d'inscription (Doc. inschrijvingsformaliteit wordt opgelegd » (Parl. St., Kamer,
parl., Chambre, 2023-2024, DOC 55-3700/001, pp. 3-4) ». 2023-2024, DOC 55-3700/001, pp. 3-4).
B.4.2. Le commentaire des articles mentionne : B.4.2. De toelichting bij de artikelen vermeldt :
« La Cour constitutionnelle a expressément reconnu dans l'arrêt n° « Het Grondwettelijk Hof heeft in arrest nr. 116/2023 uitdrukkelijk
116/2023 que le législateur peut raisonnablement choisir d'étendre ce erkend dat de wetgever er in redelijkheid voor kan opteren om dit
droit de vote aux jeunes de seize et dix-sept ans et que cela stemrecht uit te breiden naar 16- en 17-jarigen en dat dit een
constitue un pouvoir discrétionnaire de ce dernier. Toutefois, la Cour discretionaire bevoegdheid van deze laatste uitmaakt. Het Hof spreekt
ne mentionne aucune obligation de se rendre aux urnes pour ce groupe echter niet over een eventuele opkomstplicht voor deze groep van 16-
de jeunes de seize et dix-sept ans. en 17-jarigen.
Actuellement, pour l'élection du Parlement européen, entre autres, les Momenteel geldt, onder andere voor de verkiezing van het Europees
Belges majeurs sont soumis à une obligation de vote, et cette Parlement, een opkomstplicht voor meerderjarige Belgen, en die
obligation de vote est assortie de la possibilité de sanctions opkomstplicht gaat gepaard met de mogelijkheid van strafrechtelijke
pénales. Les mineurs de seize et dix-sept ans constituent toutefois sancties. De 16- en 17-jarigen maken echter een andere categorie van
une catégorie de personnes différente de celle des majeurs, puisque personen uit dan de meerderjarigen, aangezien zij in het kader van het
dans le cadre du droit pénal, ils doivent en principe comparaître strafrecht in principe voor een jeugdrechter dienen te komen die enkel
devant un tribunal de la jeunesse qui ne peut prendre que des mesures bewarende maatregelen kan nemen, tenzij de jeugdrechter van oordeel is
conservatoires, sauf si le juge de la jeunesse estime que ces mineurs dat deze minderjarigen uit handen moeten worden gegeven en dus voor de
doivent faire l'objet d'un dessaisissement et donc comparaître devant
le juge pénal (à l'exception des infractions de roulage, pour strafrechter dienen te verschijnen (met uitzondering van
lesquelles il est de règle que les mineurs de seize et dix-sept ans verkeersmisdrijven, waarin het de regel is dat 16- en 17-jarigen voor
comparaissent devant le tribunal de police). Par conséquent, cette de politierechtbank komen). Bijgevolg wordt deze opkomstplicht niet
obligation de vote n'est pas rendue applicable aux mineurs. van toepassing gemaakt op minderjarigen.
L'accord de gouvernement de 2020 précise également clairement qu'il In het regeerakkoord uit 2020 staat eveneens duidelijk dat het gaat om
s'agit de ` jeunes qui veulent voter '. La volonté du législateur est ` jongeren die willen stemmen '. Het is de wens van de wetgever om het
d'étendre le droit de vote aux jeunes de seize et dix-sept ans, dans stemrecht uit te breiden naar de 16- en 17-jarigen, kaderend in een
le cadre d'une évolution sociale plus large où ils sont considérés ruimere maatschappelijke evolutie waarbij zij bekwaam worden geacht om
comme capables de voter et où le législateur veut leur donner la
possibilité de s'engager politiquement. Cette évolution est d'ailleurs te gaan stemmen en de wetgever hen de mogelijkheid wil geven om zich
conforme à la volonté de l'Union européenne d'harmoniser l'âge du politiek te engageren. Deze wens is overigens in overeenstemming met
droit de vote et aux initiatives législatives récentes visant à de wil van de Europese Unie om de kiesleeftijd te harmoniseren en ook
accorder plus de droits aux jeunes de seize ans, par exemple la loi du in overeenstemming met recente wetgevende initiatieven om 16-jarigen
21 mars 2022 modifiant le Code pénal en ce qui concerne le droit pénal meer rechten toe te kennen, bijvoorbeeld bij de wet van 21 maart 2022
sexuel. Toutefois, le législateur ne souhaite pas que cette extension houdende wijzigingen aan het Strafwetboek met betrekking tot het
aille jusqu'à soumettre cette catégorie de personnes au vote seksueel strafrecht. Het is evenwel niet de wens van de wetgever om
deze uitbreiding zo ver te laten gaan dat deze categorie van personen
obligatoire. aan een opkomstplicht wordt onderworpen.
Lors de son introduction (certes, au niveau fédéral), le vote De opkomstplicht werd bij de invoering ervan (weliswaar op federaal
obligatoire a été conçu comme un devoir du citoyen, dans l'intérêt de vlak) opgevat als een plicht van de burger, in het belang van de
la société, pour participer à l'exercice de la souveraineté ou encore samenleving, om deel te nemen aan de uitoefening van de
comme un ` mandat '. Toutefois, ce mandat n'a pas vocation à être soevereiniteit, of nog als een ` mandaat '. Het is echter niet de
imposé aux mineurs. Bien qu'il y ait une volonté de donner aux jeunes bedoeling om dit mandaat op te leggen ten aanzien van minderjarigen.
de seize et dix-sept ans la possibilité de s'engager politiquement, le Hoewel men 16-en 17-jarigen de kans wil geven om zich politiek te
législateur ne veut pas les obliger à le faire. engageren, wil de wetgever hen niet verplichten dit te doen.
Par conséquent, il semble objectif et raisonnable de ne pas soumettre Het lijkt bijgevolg objectief en redelijk om 16- en 17-jarigen niet
les jeunes de seize et dix-sept ans au vote obligatoire, mais aan de stemplicht te onderwerpen, maar wel een overgangsfase van
d'introduire une phase transitoire de vote non obligatoire pour les niet-verplichte stemming in te bouwen voor 16- en 17-jarigen, en zo de
jeunes de seize et dix-sept ans, permettant ainsi aux mineurs de minderjarigen de mogelijkheid te bieden om volledig autonoom te
décider en toute autonomie s'ils souhaitent ou non participer à beslissen of zij al dan niet wensen deel te nemen aan de verkiezing
l'élection du Parlement européen, sans craindre les sanctions liées au van het Europees Parlement, zonder vrees voor de sancties waarmee de
vote obligatoire. Une fois majeurs, les jeunes citoyens à partir de verplichte stemming gepaard gaat. Wanneer zij meerderjarig zijn,
dix-huit ans sont à juste titre soumis à l'obligation de vote. worden de jonge burgers vanaf 18 jaar terecht onderworpen aan de
Inscription automatique opkomstplicht.
Cette loi prévoit donc l'inscription automatique sur les listes Automatische inschrijving
électorales et le vote non obligatoire pour les groupes de Belges de Deze wet voorziet dus in een automatische inschrijving op de
seize et dix-sept ans, qui ne peuvent exercer leur droit de vote que kiezerslijsten en een niet-verplichte stemming voor de groepen van 16-
par rapport aux listes belges. Ces mesures concernent d'abord les en 17-jarige Belgen, die hun stemrecht enkel kunnen uitoefenen ten
Belges résidant en Belgique. Elles concernent par ailleurs également aanzien van Belgische lijsten. Het betreft vooreerst de Belgen die in
les Belges âgés de seize et dix-sept ans qui vivent à l'étranger, en België verblijven. Daarnaast betreft het ook Belgen van 16 en 17 jaar
particulier dans les Etats non membres de l'Union européenne, ainsi in het buitenland, met name in niet EU-lidstaten, alsook diegenen in
que dans les Etats membres de l'Union européenne où les jeunes ne EU-lidstaten waar jongeren pas vanaf 18 jaar mogen stemmen voor het
peuvent voter pour le Parlement européen qu'à partir de l'âge de Europees Parlement. Voor deze groepen van Belgen in het buitenland
dix-huit ans. Ces groupes de Belges résidant à l'étranger devront, geldt, net zoals voor meerderjarigen en voor de verkiezing van de
comme les majeurs et comme pour l'élection de la Chambre, remplir un Kamer, dat ze een formulier voor de registratie als kiezer moeten
formulaire d'enregistrement en tant qu'électeur, sur lequel ils invullen waarop ze hun gemeente van aanhechting en de wijze waarop ze
doivent indiquer leur commune de rattachement et la manière dont ils hun stem wensen uit te brengen dienen op te geven (zie verder bij art.
souhaitent voter (voir plus loin les art. 5 et 6). Le fait de remplir 5 en 6). Het invullen van dit formulier doet geen afbreuk aan de
ce formulaire n'a pas d'incidence sur l'inscription automatique » (ibid., pp. 4-5). automatische inschrijving » (ibid., pp. 4-5).
B.5. Aux termes de ces travaux préparatoires, la loi du 25 décembre B.5. Blijkens die parlementaire voorbereiding beoogt de wet van 25
2023 vise à donner exécution à l'arrêt de la Cour n° 116/2023, december 2023 uitvoering te geven aan het voormelde arrest van het Hof
précité. Par cet arrêt, la Cour a annulé la loi du 1er juin 2022 « nr. 116/2023. Bij dat arrest heeft het Hof de wet van 1 juni 2022 «
modifiant la loi du 23 mars 1989 relative à l'élection du Parlement tot wijziging van de wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezing
européen en vue d'offrir aux citoyens la faculté de voter dès l'âge de van het Europees Parlement, teneinde de burgers vanaf de leeftijd van
16 ans » (ci-après : la loi du 1er juin 2022), « en ce qu'elle 16 jaar de mogelijkheid te geven om te stemmen » (hierna : de wet van
subordonne le droit de vote pour les jeunes de seize et dix-sept ans à 1 juni 2022) vernietigd, « in zoverre zij het stemrecht voor 16- en
la condition qu'ils demandent à être inscrits sur la liste des 17-jarigen afhankelijk maakt van de vereiste om een aanvraag in te
électeurs ». dienen om ingeschreven te worden op de kiezerslijst ».
De wet van 1 juni 2022 voorzag erin dat 16- en 17-jarigen over een
La loi du 1er juin 2022 offrait aux jeunes âgés de seize et dix-sept mogelijkheid beschikten de hoedanigheid van kiezer voor het Europese
ans la faculté d'obtenir la qualité d'électeur pour le Parlement Parlement te verkrijgen, door bij de gemeente een schriftelijke
européen en introduisant auprès de la commune une demande écrite aanvraag in te dienen om te worden ingeschreven op de kiezerslijst,
d'inscription sur la liste des électeurs, conformément à un modèle overeenkomstig een door de minister van Binnenlandse Zaken vastgesteld
établi par le ministre de l'Intérieur (article 1er, §§ 2 et 3/1, de la model (artikel 1, §§ 2 en 3/1, van de wet van 23 maart 1989, zoals die
loi du 23 mars 1989, tels que ces paragraphes ont été respectivement paragrafen respectievelijk gewijzigd en ingevoegd zijn geweest bij
modifiés et insérés par l'article 2 de la loi du 1er juin 2022). artikel 2 van de wet van 1 juni 2022).
Par l'effet de l'annulation par l'arrêt n° 116/2023 précité, la Ingevolge de vernietiging bij het voormelde arrest nr. 116/2023 zou de
participation au scrutin aurait été obligatoire pour les jeunes âgés deelname aan de stemming verplicht zijn geweest voor de 16- en
de seize et dix-sept ans inscrits au registre de la population de leur 17-jarigen die ingeschreven zijn in het bevolkingsregister van hun
commune (article 39, alinéa 1er, de la loi du 23 mars 1989, tel qu'il gemeente (artikel 39, eerste lid, van de wet van 23 maart 1989, zoals
a été remplacé par l'article 15 de la loi du 1er juin 2022), si le législateur n'était pas intervenu en adoptant la loi attaquée. Par son arrêt n° 116/2023 précité, la Cour a notamment jugé : « B.4.5. Le choix de permettre aux jeunes de seize et dix-sept ans de voter aux élections européennes relève du pouvoir d'appréciation du législateur. Il n'appartient pas à la Cour de substituer son appréciation à celle du législateur alors que rien ne révèle qu'elle serait manifestement déraisonnable. B.4.6. A la lumière des objectifs poursuivis consistant à contribuer à une harmonisation progressive des conditions de participation aux élections européennes et à éveiller l'intérêt pour ces élections, chez les jeunes aussi, le législateur a pu raisonnablement, sans violer le principe d'égalité et de non-discrimination, étendre aux jeunes de vervangen bij artikel 15 van de wet van 1 juni 2022) indien de wetgever niet was opgetreden met de bestreden wet. Bij zijn voormelde arrest nr. 116/2023 heeft het Hof onder meer geoordeeld : « B.4.5. De keuze om 16- en 17-jarigen de mogelijkheid te geven om te stemmen bij de Europese verkiezing, valt onder de beoordelingsbevoegdheid van de wetgever. Het staat niet aan het Hof zijn beoordeling in de plaats te stellen van die van de wetgever, terwijl uit niets blijkt dat die kennelijk onredelijk zou zijn. B.4.6. In het licht van de beoogde doelstellingen om bij te dragen aan een geleidelijke harmonisatie van de voorwaarden van de deelname aan de Europese verkiezing en om de interesse voor die verkiezing, ook bij jongeren, aan te wakkeren, kon de wetgever, zonder het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie te schenden, in redelijkheid het
seize et dix-sept ans le droit de vote à ces élections ». stemrecht voor die verkiezing uitbreiden naar 16- en 17-jarigen ».
Et, plus loin : En verder :
« B.7.1. En ce que l'élargissement du droit de vote pour ces élections « B.7.1. In de mate dat de uitbreiding van het stemrecht voor die
aux jeunes de seize et dix-sept ans repose sur le constat que les verkiezing naar 16- en 17-jarigen is ingegeven door de vaststelling
jeunes, tout comme les adultes, sont en mesure de se faire une opinion dat jongeren, net als meerderjarigen, in staat zijn om zich een
politique et de voter pour le parti ou le candidat qui représente le politieke mening te vormen en te kiezen voor de partij of de kandidaat
mieux leur opinion (Doc. parl., Chambre, 2021-2022, DOC 55-2373/004, die hun mening het best vertegenwoordigt (Parl. St., Kamer, 2021-2022,
pp. 27 et 50), il n'est pas raisonnablement justifié de subordonner DOC 55-2373/004, pp. 27 en 50), is het niet redelijk verantwoord om
l'exercice de ce droit de vote, pour les Belges de seize et dix-sept voor de 16- en 17-jarige Belgen de uitoefening van dat recht
ans, à la condition qu'ils demandent à être inscrits sur la liste des afhankelijk te maken van de vereiste om een aanvraag in te dienen om
ingeschreven te worden op de kiezerslijst. Immers, zoals is vermeld in
électeurs. Comme il est dit en B.2.4, le droit de vote constitue un B.2.4, is het kiesrecht een fundamenteel politiek recht in een
droit politique fondamental dans une démocratie représentative ». representatieve democratie ».
Quant à la recevabilité Ten aanzien van de ontvankelijkheid
B.6.1. La demande de suspension étant subordonnée au recours en B.6.1. Aangezien de vordering tot schorsing ondergeschikt is aan het
annulation, la recevabilité de celui-ci, et en particulier l'existence beroep tot vernietiging, moet de ontvankelijkheid van het beroep, en
in het bijzonder het bestaan van het vereiste belang, reeds bij het
de l'intérêt requis, doit être abordée dès l'examen de la demande de onderzoek van de vordering tot schorsing worden betrokken.
suspension. B.6.2. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle imposent à toute personne physique ou morale qui introduit un recours en annulation de justifier d'un intérêt. Ne justifient de l'intérêt requis que les personnes dont la situation pourrait être affectée directement et défavorablement par la norme attaquée; il s'ensuit que l'action populaire n'est pas admissible. B.6.3. La partie requérante, qui se prévaut de sa qualité d'électeur, estime que la disposition attaquée est de nature à porter atteinte à son droit de vote. Le fait que, en l'absence d'une obligation de vote, B.6.2. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof vereisen dat elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die een beroep tot vernietiging instelt, doet blijken van een belang. Van het vereiste belang doen slechts blijken de personen wier situatie door de bestreden norm rechtstreeks en ongunstig zou kunnen worden geraakt; bijgevolg is de actio popularis niet toelaatbaar. B.6.3. De verzoekende partij, die zich beroept op haar hoedanigheid van kiezer, is van oordeel dat de bestreden bepaling van dien aard is dat zij een invloed heeft op haar recht om te kiezen. Het feit dat, bij gebrek aan stemplicht, slechts een beperkt gedeelte van de 16- en
seuls quelques jeunes de seize et dix-sept ans aillent voter aurait 17-jarigen zou gaan stemmen, zou het resultaat van de verkiezing van
une incidence sur le résultat de l'élection du Parlement européen et het Europees Parlement en het gewicht van de door de verzoekende
sur le poids du vote exprimé par la partie requérante. partij uitgebrachte stem beïnvloeden.
B.6.4. La disposition attaquée concerne le droit de vote. Le droit de B.6.4. De bestreden bepaling heeft betrekking op het kiesrecht. Het
vote est un aspect de l'état de droit démocratique qui est à ce point kiesrecht is een aspect van de democratische rechtsstaat dat dermate
essentiel que sa protection intéresse tous les citoyens. essentieel is dat de vrijwaring ervan alle burgers aanbelangt.
B.6.5. Il ne ressort dès lors pas de l'examen limité de la B.6.5. Uit het beperkte onderzoek van de ontvankelijkheid van het
recevabilité du recours en annulation auquel la Cour a pu procéder beroep tot vernietiging waartoe het Hof in het kader van de vordering
dans le cadre de la demande de suspension que le recours en annulation tot schorsing is kunnen overgaan, blijkt bijgevolg niet dat het beroep
- et donc la demande de suspension - doit être considéré comme tot vernietiging - en dus de vordering tot schorsing - onontvankelijk
irrecevable à défaut d'intérêt. moet worden geacht wegens gebrek aan belang.
Quant aux conditions de la suspension Ten aanzien van de voorwaarden van de schorsing
B.7. Aux termes de l'article 20, 1°, de la loi spéciale du 6 janvier B.7. Naar luid van artikel 20, 1°, van de voormelde bijzondere wet van
1989, deux conditions doivent être remplies pour que la suspension 6 januari 1989 dient aan twee voorwaarden te zijn voldaan opdat tot
puisse être décidée : schorsing kan worden besloten :
- des moyens sérieux doivent être invoqués; - de middelen die worden aangevoerd moeten ernstig zijn;
- l'exécution immédiate de la règle attaquée doit risquer de causer un - de onmiddellijke uitvoering van de bestreden maatregel moet een
préjudice grave difficilement réparable. moeilijk te herstellen ernstig nadeel kunnen berokkenen.
B.8. Le moyen sérieux ne se confond pas avec le moyen fondé. B.8. Het ernstig middel mag niet worden verward met het gegrond
Pour qu'un moyen soit considéré comme sérieux au sens de l'article 20, middel. Wil een middel als ernstig worden beschouwd in de zin van artikel 20,
1°, de la loi spéciale du 6 janvier 1989, il ne suffit pas qu'il ne 1°, van de voormelde bijzondere wet van 6 januari 1989, volstaat het
soit pas manifestement non fondé au sens de l'article 72, mais il faut niet dat het kennelijk niet ongegrond is in de zin van artikel 72,
aussi qu'il revête une apparence de fondement au terme d'un premier maar moet het ook gegrond lijken na een eerste onderzoek van de
examen des éléments dont la Cour dispose à ce stade de la procédure. gegevens waarover het Hof beschikt in dit stadium van de procedure.
B.9. La partie requérante invoque quatre moyens, tous pris de la B.9. De verzoekende partij voert vier middelen aan, die alle zijn
violation des articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison afgeleid uit de schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet,
avec l'article 25, b), du Pacte international relatif aux droits in samenhang gelezen met artikel 25, b), van het Internationaal
civils et politiques. Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten.
In het eerste, derde en vierde middel bekritiseert de verzoekende
Dans les premier, troisième et quatrième moyens, la partie requérante partij het verschil in behandeling tussen de 16- en 17-jarige kiezers
critique la différence de traitement entre les électeurs âgés de seize en de meerderjarige kiezers. Als gevolg van de bestreden bepaling zijn
et dix-sept ans et les électeurs majeurs. Par l'effet de la de 16- en 17-jarige kiezers, in tegenstelling tot de meerderjarige
disposition attaquée, les électeurs âgés de seize et dix-sept ans, kiezers, niet verplicht deel te nemen aan de stemming voor de
contrairement aux électeurs majeurs, ne sont pas obligés de participer verkiezing van het Europees Parlement. Volgens de verzoekende partij
au scrutin pour l'élection du Parlement européen. Selon la partie is het in een representatieve democratie essentieel dat de burgers
requérante, il est essentiel, dans une démocratie représentative, que gelijk worden behandeld met betrekking tot alle aspecten van het
les citoyens soient traités de la même manière en ce qui concerne le kiesrecht en mag de wetgever geen onderscheid maken tussen de kiezers
droit électoral dans tous ses aspects et le législateur ne peut naargelang van hun leeftijd, hetgeen volgens haar wordt bevestigd in
établir entre les électeurs aucune distinction fondée sur l'âge, ce het voormelde arrest nr. 116/2023. De door de wetgever nagestreefde
que confirme, selon elle, l'arrêt n° 116/2023 précité. L'objectif, doelstelling om minderjarigen niet te verplichten zich politiek te
poursuivi par le législateur, de ne pas obliger les personnes mineures engageren, zou het bekritiseerde verschil in behandeling niet kunnen
à s'engager politiquement ne saurait justifier la différence de verantwoorden (eerste middel). Volgens de verzoekende partij wordt dat
traitement critiquée (premier moyen). Selon la partie requérante, verschil in behandeling evenmin verantwoord door het feit dat
cette différence de traitement n'est pas justifiée non plus par le minderjarigen, zoals wordt vermeld in de parlementaire voorbereiding
fait que les personnes mineures doivent en principe, ainsi qu'il est
mentionné dans les travaux préparatoires de la loi du 25 décembre van de wet van 25 december 2023, in beginsel voor de jeugdrechter
2023, comparaître devant le juge de la jeunesse (troisième moyen). Il dienen te verschijnen (derde middel). Evenmin zou het redelijk
ne serait pas raisonnablement justifié non plus que les articles 207 à verantwoord zijn dat de artikelen 207 tot 210 van het Kieswetboek in
210 du Code électoral ne soient pas applicables aux électeurs âgés de het kader van de Europese verkiezing niet van toepassing zijn op de
seize et dix-sept ans dans le cadre des élections européennes, si bien 16- en 17-jarige kiezers, zodat uitsluitend tegen de meerderjarige
que des poursuites pénales ne pourraient être engagées que contre les kiezers een strafvervolging kan worden ingesteld (vierde middel).
électeurs majeurs (quatrième moyen). Dans le deuxième moyen, la partie requérante critique la différence de traitement entre les électeurs qui, le 9 juin 2024, auront pour la première fois l'âge requis pour voter lors de l'élection du Parlement européen, selon qu'ils seront, à cette date, mineurs ou majeurs. Selon la partie requérante, il n'est pas raisonnablement justifié que le législateur n'ait prévu une phase transitoire de vote facultatif que pour les électeurs âgés de seize et dix-sept ans. Compte tenu de leur connexité, la Cour examine les premier, troisième et quatrième moyens conjointement. B.10.1. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la In het tweede middel bekritiseert de verzoekende partij het verschil in behandeling tussen de kiezers die op 9 juni 2024 voor het eerst de vereiste leeftijd zullen hebben om te stemmen voor de verkiezing van het Europees Parlement, naargelang zij op dat ogenblik minderjarig of meerderjarig zijn. Volgens de verzoekende partij is het niet redelijk verantwoord dat de wetgever uitsluitend ten aanzien van de 16- en 17-jarige kiezers heeft voorzien in een overgangsfase van niet-verplichte stemming. Gelet op hun samenhang, onderzoekt het Hof het eerste, derde en vierde middel samen. B.10.1. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel
nature des principes en cause; le principe d'égalité et de en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van
non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat
de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de
et le but visé. aangewende middelen en het beoogde doel.
B.10.2. L'article 25 du Pacte international relatif aux droits civils B.10.2. Artikel 25 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten
et politiques dispose : en politieke rechten bepaalt :
« Tout citoyen a le droit et la possibilité, sans aucune des « Elke burger heeft het recht en dient in de gelegenheid te worden
discriminations visées à l'article 2 et sans restrictions gesteld, zonder dat het onderscheid bedoeld in artikel 2 wordt gemaakt
déraisonnables : a) de prendre part à la direction des affaires publiques, soit directement, soit par l'intermédiaire de représentants librement choisis; b) de voter et d'être élu, au cours d'élections périodiques, honnêtes, au suffrage universel et égal et au scrutin secret, assurant l'expression libre de la volonté des électeurs; c) d'accéder, dans des conditions générales d'égalité, aux fonctions publiques de son pays ». en zonder onredelijke beperkingen : a) deel te nemen aan de behandeling van openbare aangelegenheden, hetzij rechtstreeks of door middel van vrijelijk gekozen vertegenwoordigers; b) te stemmen en gekozen te worden door middel van betrouwbare periodieke verkiezingen die gehouden worden krachtens algemeen en gelijkwaardig kiesrecht en bij geheime stemming, waardoor het vrijelijk tot uitdrukking brengen van de wil van de kiezers wordt verzekerd; c) op algemene voet van gelijkheid te worden toegelaten tot de overheidsdiensten van zijn land ».
B.10.3. En vertu de l'article 8, alinéas 2 à 4, de la Constitution, il B.10.3. Krachtens artikel 8, tweede tot vierde lid, van de Grondwet,
appartient au législateur de déterminer les conditions d'exercice du staat het aan de wetgever om de voorwaarden te bepalen voor het
droit de vote pour l'élection du Parlement européen. Toute différence uitoefenen van het kiesrecht voor de verkiezing van het Europees
de traitement entre les membres du corps électoral doit toutefois être Parlement. Elk verschil in behandeling onder de leden van het
compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en kiezerskorps moet evenwel bestaanbaar zijn met de artikelen 10 en 11
combinaison avec l'article 25 du Pacte international relatif aux van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 25 van het
droits civils et politiques. Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten.
B.11.1. Le Conseil des ministres fait valoir que les électeurs âgés de B.11.1. De Ministerraad voert aan dat de 16- en 17-jarige kiezers en
seize et dix-sept ans et les électeurs majeurs ne se trouvent pas dans
des situations comparables, parce que les jeunes âgés de seize et de meerderjarige kiezers niet vergelijkbaar zijn, omdat 16- en
dix-sept ans doivent en principe comparaître devant le tribunal de la 17-jarigen in beginsel voor de jeugdrechtbank dienen te verschijnen en
jeunesse et que le régime de sanction contenu dans les articles 207 à de sanctieregeling van de artikelen 207 tot 210 van het Kieswetboek
210 du Code électoral ne pourrait leur être appliqué que si le tribunal de la jeunesse décidait de se dessaisir à leur égard. B.11.2. Il ne faut pas confondre différence et non-comparabilité. La circonstance que, lorsqu'une personne mineure commet un fait qualifié infraction, c'est en principe le droit en matière de délinquance juvénile qui est applicable et non le droit pénal commun et le droit commun de la procédure pénale peut certes constituer un élément dans l'appréciation d'une différence de traitement, mais elle ne saurait suffire pour conclure à la non-comparabilité. Sinon, le contrôle exercé au regard du principe d'égalité et de non-discrimination serait vidé de toute substance. enkel op hen zou kunnen worden toegepast indien de jeugdrechtbank beslist hen uit handen te geven. B.11.2. Verschil en niet-vergelijkbaarheid mogen niet met elkaar worden verward. De omstandigheid dat, wanneer een minderjarige een als misdrijf omschreven feit pleegt, daarop in beginsel het jeugddelinquentierecht in plaats van het gemeen straf- en strafprocesrecht van toepassing is, kan weliswaar een element zijn bij de beoordeling van een verschil in behandeling, maar kan niet volstaan om te besluiten tot niet-vergelijkbaarheid. Zo niet zou de controle die wordt uitgevoerd in het licht van het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie van elke inhoud worden ontdaan.
B.11.3. Comme la Cour l'a jugé par l'arrêt n° 116/2023 précité B.11.3. Zoals het Hof heeft geoordeeld bij het voormelde arrest nr.
(B.4.5), le choix de permettre aux jeunes âgés de seize et dix-sept 116/2023 (B.4.5), valt de keuze om aan de 16- en 17-jarigen de
ans de voter aux élections européennes relève du pouvoir mogelijkheid te geven om te stemmen bij de Europese verkiezing onder
d'appréciation du législateur. Il n'appartient pas à la Cour de de beoordelingsvrijheid van de wetgever en staat het niet aan het Hof
substituer son appréciation à celle du législateur, alors que rien zijn beoordeling in de plaats te stellen van die van de wetgever,
n'indique que celle-ci serait manifestement déraisonnable. terwijl uit niets blijkt dat die kennelijk onredelijk zou zijn.
B.12.1. Les jeunes âgés de seize et dix-sept ans font partie du corps B.12.1. De jongeren van 16 en 17 jaar maken deel uit van het
électoral pour l'élection du Parlement européen, au même titre que les kiezerskorps voor de verkiezing van het Europees Parlement, zoals de
autres électeurs. andere kiezers.
B.12.2. La disposition attaquée fait naître une différence de B.12.2. De bestreden bepaling roept een verschil in behandeling tussen
traitement entre deux catégories d'électeurs, en ce qu'elle octroie twee categorieën van kiezers in het leven, in zoverre zij de 16- en
aux jeunes âgés de seize et dix-sept ans un simple droit de vote sans 17-jarigen een louter stemrecht zonder stemplicht toekent, terwijl zij
obligation de vote, alors qu'elle soumet les électeurs majeurs à une de meerderjarige kiezers aan een stemplicht onderwerpt.
obligation de vote.
A cet égard, il convient de rappeler que le droit de vote constitue un In dat opzicht dient eraan te worden herinnerd dat het kiesrecht een
droit politique fondamental de la démocratie représentative et qu'il fundamenteel politiek recht is in de representatieve democratie en van
est d'une importance cruciale pour l'établissement et le maintien des cruciaal belang is voor het vestigen en het handhaven van de
fondements de la démocratie. Etant donné que le caractère obligatoire grondslagen van de democratie. Aangezien het verplichte of
ou facultatif de la participation au vote constitue une facultatieve karakter van de deelname aan de stemming een wezenlijk
caractéristique essentielle du droit de vote, une fragmentation du kenmerk van het kiesrecht is, moet een fragmentatie van het
corps électoral doit être justifiée par des motifs impérieux d'intérêt kiezerskorps door dwingende motieven van algemeen belang worden
général. verantwoord.
B.13. La loi du 25 décembre 2023 vise à contribuer à une plus grande B.13. De wet van 25 december 2023 beoogt bij te dragen tot een grotere
implication des jeunes dans les élections du Parlement européen et à betrokkenheid van de jongeren bij de verkiezing van het Europees
une harmonisation progressive, au niveau européen, de la majorité Parlement en tot een geleidelijke harmonisatie, op Europees vlak, van
électorale pour ces élections, conformément à la résolution du de kiesgerechtigde leeftijd voor die verkiezing, in overeenstemming
Parlement européen précitée. Ainsi qu'il ressort des travaux met de voormelde resolutie van het Europees Parlement. Zoals blijkt
préparatoires mentionnés en B.4.2, le souhait du législateur était en uit de in B.4.2 vermelde parlementaire voorbereiding, was het in het
particulier « d'étendre le droit de vote aux jeunes de seize et bijzonder « de wens van de wetgever om het stemrecht uit te breiden
dix-sept ans, dans le cadre d'une évolution sociale plus large où ils naar de 16- en 17-jarigen, kaderend in een ruimere maatschappelijke
sont considérés comme capables de voter et où le législateur veut leur evolutie waarbij zij bekwaam worden geacht om te gaan stemmen en de
donner la possibilité de s'engager politiquement ». Ces objectifs sont wetgever hen de mogelijkheid wil geven om zich politiek te engageren
légitimes. ». Die doelstellingen zijn legitiem.
Il ressort des travaux préparatoires que le législateur a écarté Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de wetgever de
l'obligation de vote pour les jeunes de seize et dix-sept ans, d'une stemplicht voor de 16- en 17-jarigen heeft afgewezen wegens de
part, en raison de la situation juridique particulière des personnes mineures et, d'autre part, dans un souci de ne pas mettre une pression indésirable sur ces jeunes, en prévoyant une phase transitoire stimulante de vote facultatif. Les justifications précitées ne semblent toutefois pas constituer un motif impérieux d'intérêt général susceptible de justifier, au regard d'une caractéristique essentielle du droit de vote, la différence de traitement entre les électeurs selon qu'ils sont majeurs ou mineurs. Le caractère obligatoire du vote ne semble du reste pas constituer un obstacle à la réalisation des objectifs poursuivis par le législateur. B.14. En outre, par la loi du 1er juin 2022, le législateur avait prévu que les jeunes âgés de seize et dix-sept ans, après avoir choisi d'appartenir au corps électoral, étaient inscrits sur la liste des électeurs et soumis au vote obligatoire, et que, partant, ils étaient bijzondere rechtspositie van minderjarigen, enerzijds, en omwille van de doelstelling om geen ongewenste druk te creëren ten aanzien van die jongeren, maar te voorzien in een stimulerende overgangsfase van niet-verplichte stemming, anderzijds. De voormelde verantwoording lijkt evenwel geen dwingend motief van algemeen belang te vormen dat een verschil in behandeling van de kiezers naargelang zij meerderjarig of minderjarig zijn, en dat in het licht van een wezenlijk kenmerk van het stemrecht, kan rechtvaardigen. Het verplichte karakter van de stemming lijkt overigens geen beletsel te vormen voor de verwezenlijking van de doelstellingen van de wetgever. B.14. Bovendien had de wetgever bij de wet van 1 juni 2022 bepaald dat de 16- en 17-jarigen, na ervoor te hebben gekozen om deel uit te maken van het kiezerskorps, ingeschreven waren op de kiezerslijst en onderworpen waren aan de stemplicht, en bijgevolg de strafsancties
passibles des sanctions pénales visées aux articles 207 à 210 du Code bedoeld in de artikelen 207 tot 210 van het Kieswetboek konden
électoral. Il ressort des travaux préparatoires cités en B.4.1 qu'à oplopen. Uit de in B.4.1 geciteerde parlementaire voorbereiding blijkt
l'occasion de la loi du 25 décembre 2023, le législateur est revenu dat de wetgever, naar aanleiding van de wet van 25 december 2023, op
sur son intention initiale, en estimant que la possibilité de zijn oorspronkelijke bedoeling is teruggekomen door het standpunt in
sanctions pénales faisait obstacle au caractère obligatoire du vote te nemen dat de mogelijkheid van strafsancties een belemmering vormde
des jeunes âgés de seize et dix-sept ans, dès lors que ceux-ci doivent voor het verplichte karakter van de stemming voor 16- en 17-jarigen,
en principe comparaître devant le tribunal de la jeunesse, dans aangezien zij in principe voor de jeugdrechtbank moeten verschijnen
l'hypothèse d'un fait qualifié infraction.
La Cour n'aperçoit pas en quoi l'existence de modalités spécifiques wanneer zij een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd.
sur le plan de la procédure pénale au profit des personnes mineures, Het Hof ziet niet in op welke manier het bestaan van specifieke nadere
qui demeurent applicables en toute hypothèse, est de nature à regels op het vlak van de strafprocedure voor minderjarigen, die hoe
justifier que seuls les électeurs âgés de dix-huit ans ou plus sont dan ook van toepassing blijven, kan verantwoorden dat enkel de kiezers
susceptibles de faire l'objet de poursuites répressives en cas de van 18 jaar en ouder strafrechtelijk kunnen worden vervolgd wanneer
non-exercice du droit de vote. A cet égard, il convient de noter que zij hun stemrecht niet uitoefenen. In dat opzicht dient te worden
le régime particulier prévu pour les personnes mineures sur le plan de opgemerkt dat de specifieke regeling voor minderjarigen op het vlak
la procédure pénale n'a en principe pas d'incidence sur le caractère van de strafprocedure in principe geen invloed heeft op het strafbare
infractionnel du comportement réprimé. karakter van het bestrafte gedrag.
B.15. Les premier, troisième et quatrième moyens sont sérieux. B.15. Het eerste, het derde en het vierde middel zijn ernstig.
B.16.1. Une suspension par la Cour doit permettre d'éviter qu'un B.16.1. Een schorsing door het Hof moet kunnen voorkomen dat voor de
préjudice grave résulte pour la partie requérante de l'application verzoekende partij, door de onmiddellijke toepassing van de bestreden
immédiate de la norme attaquée, préjudice qui ne pourrait être réparé norm, een ernstig nadeel zou ontstaan dat door de gevolgen van een
ou qui pourrait difficilement être réparé par l'effet d'une annulation eventuele vernietiging niet of nog moeilijk zou kunnen worden
éventuelle. hersteld.
B.16.2. La partie requérante souligne qu'en cas d'application B.16.2. De verzoekende partij wijst erop dat bij een onmiddellijke
immédiate de la disposition attaquée lors de la prochaine élection du toepassing van de bestreden bepaling op de eerstvolgende verkiezing
Parlement européen, prévue le 9 juin 2024, l'élection se déroulera sur van het Europees Parlement, in het vooruitzicht gesteld op 9 juni
la base de règles inconstitutionnelles. 2024, het verloop van de verkiezing plaatsvindt op grond van een
B.16.3. Le préjudice qui naîtrait d'élections organisées sur une base ongrondwettige regeling. B.16.3. Het nadeel dat zou ontstaan uit verkiezingen die op een
ongrondwettige basis zouden worden georganiseerd, is
inconstitutionnelle serait nécessairement grave puisqu'il s'agirait noodzakelijkerwijze ernstig omdat het zou gaan om een aantasting van
d'une atteinte à la substance du droit, essentiel à l'existence même het recht zelf om te kiezen en te worden verkozen, essentieel voor het
d'une démocratie représentative, d'élire et d'être élu. bestaan zelf van een representatieve democratie.
B.16.4. En vertu de l'article 43 de la loi du 23 mars 1989, la Chambre B.16.4. Krachtens artikel 43 van de wet van 23 maart 1989 doet de
des Représentants statue sur la validité des opérations électorales Kamer van volksvertegenwoordigers uitspraak over de geldigheid van de
pour l'élection du Parlement européen, ainsi que sur les réclamations kiesverrichtingen voor de verkiezing van het Europees Parlement,
qui seraient introduites à cet égard. Le Parlement européen vérifie alsook over de in dat verband ingebrachte bezwaren. Krachtens de Akte
les pouvoirs de ses membres, en vertu de l'Acte du 20 septembre 1976 « van 20 september 1976 « betreffende de verkiezing van de leden van het
portant élection des membres au Parlement européen au suffrage Europees Parlement door middel van rechtstreekse algemene verkiezingen
», onderzoekt het Europees Parlement de geloofsbrieven van zijn leden.
universel direct ». Toutefois, conformément à l'article 12 de cet Overeenkomstig artikel 12 van die Akte is het door het Europees
Acte, le Parlement européen, pour vérifier ces pouvoirs, se borne à Parlement gevoerde onderzoek evenwel ertoe beperkt nota te nemen van
prendre acte des résultats publiés officiellement par les Etats
membres et à statuer sur les contestations qui pourraient être de officieel door de lidstaten bekendgemaakte uitslagen en te
introduites sur la base des dispositions de cet Acte, à l'exclusion beslissen over de bezwaren die eventueel kunnen worden ingebracht op
des dispositions nationales auxquelles ce dernier se réfère. grond van de bepalingen van die Akte, met uitsluiting van de nationale
Il s'ensuit qu'une annulation ultérieure de la disposition attaquée ne bepalingen waarnaar de Akte verwijst.
pourrait réparer le préjudice causé par l'application, lors du scrutin Daaruit volgt dat een latere vernietiging van de bestreden bepaling
du 9 juin 2024, d'une disposition inconstitutionnelle. het nadeel veroorzaakt door de toepassing, voor de stemming van 9 juni
2024, van een ongrondwettige bepaling, niet zou kunnen herstellen.
B.16.5. Il est donc satisfait à la deuxième condition prévue à B.16.5. Er is dus voldaan aan de tweede voorwaarde gesteld bij artikel
l'article 20, 1°, de la loi spéciale du 6 janvier 1989, précitée. 20, 1°, van de voormelde bijzondere wet van 6 januari 1989.
B.17.1. Comme la Cour l'a déjà jugé à plusieurs reprises (voy. les B.17.1. Zoals het Hof reeds meerdere malen heeft geoordeeld (zie de
arrêts nos 116/2002, ECLI:BE:GHCC:2002:ARR.116, 174/2002, arresten nrs. 116/2002, ECLI:BE:GHCC:2002:ARR.116, 174/2002,
ECLI:BE:GHCC:2002:ARR.174, 34/2009, ECLI:BE:GHCC:2009:ARR.034, ECLI:BE:GHCC:2002:ARR.174, 34/2009, ECLI:BE:GHCC:2009:ARR.034,
97/2010, ECLI:BE:GHCC:2010:ARR.097, et 113/2021, 97/2010, ECLI:BE:GHCC:2010:ARR.097, en 113/2021,
ECLI:BE:GHCC:2021:ARR.113), il résulte de l'emploi du mot « peut » à ECLI:BE:GHCC:2021:ARR.113), volgt uit het gebruik van het woord « kan
l'article 19 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 que la Cour, même si » in artikel 19 van de voormelde bijzondere wet van 6 januari 1989 dat
elle juge qu'il est satisfait aux deux conditions de fond de l'article het Hof, zelfs wanneer het oordeelt dat aan de twee grondvoorwaarden
20, 1°, de la même loi spéciale pour pouvoir procéder à la suspension, in artikel 20, 1°, van dezelfde bijzondere wet om tot schorsing te
n'est pas tenue de suspendre. La Cour doit examiner s'il se justifie kunnen overgaan is voldaan, niet is verplicht tot schorsing over te
de procéder à la suspension des dispositions attaquées en faisant la gaan. Het Hof dient na te gaan of het verantwoord is om tot schorsing
balance des inconvénients que l'application immédiate des dispositions van de bestreden bepalingen over te gaan, waarbij het de nadelen van
attaquées cause aux parties requérantes et des inconvénients qu'une de onmiddellijke toepassing van de bestreden bepalingen voor de
suspension entraînerait pour l'intérêt général. verzoekende partijen moet afwegen tegen de nadelen voor het algemeen
B.17.2. Le Conseil des ministres soutient qu'une suspension de la belang die een schorsing met zich zou meebrengen.
disposition attaquée compromettrait le bon déroulement de l'élection B.17.2. De Ministerraad voert aan dat een schorsing van de bestreden
du 9 juin 2024 et serait source de confusion pour les jeunes âgés de seize et dix-sept ans. B.17.3. Au regard du risque que des élections soient organisées sur une base inconstitutionnelle et du caractère essentiel du droit de vote pour l'état de droit démocratique, seules des circonstances exceptionnelles pourraient justifier que la disposition attaquée ne soit pas suspendue alors que les conditions de fond de l'article 20, 1°, de la loi spéciale du 6 janvier 1989, précitée, sont réunies. A cet égard, la Cour n'aperçoit pas en quoi la suspension de la bepaling een goed verloop van de verkiezing van 9 juni 2024 in het gedrang zou brengen en verwarring zou doen ontstaan bij de 16- en 17-jarigen. B.17.3. Wat het risico betreft dat verkiezingen op een ongrondwettige basis worden georganiseerd en in het licht van het wezenlijke karakter van het stemrecht voor een democratische rechtsstaat, zouden alleen uitzonderlijke omstandigheden kunnen rechtvaardigen dat de bestreden bepaling niet wordt geschorst terwijl de grondvoorwaarden van artikel 20, 1°, van de voormelde bijzondere wet van 6 januari 1989 vervuld zijn. In dat verband ziet het Hof niet in op welke manier een schorsing van
disposition attaquée serait susceptible de compromettre l'organisation de bestreden bepaling de organisatie van de nakende verkiezing van het
de l'élection imminente du Parlement européen eu égard à l'agenda Europees Parlement in het gedrang zou kunnen brengen in het licht van
électoral, notamment en ce qui concerne l'information des personnes de verkiezingsagenda, onder meer wat het informeren van de betrokken
mineures concernées. minderjarigen betreft.
B.18. Il y a lieu de suspendre l'article 13 de la loi du 25 décembre B.18. Artikel 13 van de wet van 25 december 2023 moet worden
2023. geschorst.
B.19.1. L'article 25 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, précitée, B.19.1. Artikel 25 van de voormelde bijzondere wet van 6 januari 1989
dispose : bepaalt :
« La Cour rend son arrêt sur la demande principale dans les trois mois « Het Hof wijst zijn arrest op de hoofdvordering binnen drie maanden
du prononcé de l'arrêt ordonnant la suspension. Ce délai ne peut être na de uitspraak van het arrest dat de schorsing beveelt. De termijn
prorogé. kan niet worden verlengd.
Si l'arrêt sur la demande principale n'est pas rendu dans ce délai, la Indien het arrest op de hoofdvordering niet gewezen is binnen die
suspension cesse immédiatement ses effets ». termijn, houdt de schorsing onmiddellijk op gevolg te hebben ».
B.19.2. Eu égard aux délais prévus au titre V de la loi spéciale du 6 B.19.2. Gelet op de bij titel V van de voormelde bijzondere wet van 6
janvier 1989, la Cour n'est toutefois pas en mesure de statuer sur le januari 1989 voorziene termijnen, is het Hof evenwel niet in staat om
recours en annulation avant le 9 juin 2024, date de la prochaine vóór 9 juni 2024, datum van de volgende verkiezing van het Europees
élection du Parlement européen. Parlement, uitspraak te doen over het beroep tot vernietiging.
B.19.3. Les effets d'une suspension étant, pour la durée de celle-ci, B.19.3. Aangezien de gevolgen van een schorsing voor de duur ervan
les mêmes que ceux d'une annulation, il s'ensuit que l'article 39, dezelfde zijn als die van een vernietiging, volgt hieruit dat het
alinéa 1er, précité, de la loi du 23 mars 1989, tel qu'il a été voormelde artikel 39, eerste lid, van de wet van 23 maart 1989 zoals
modifié par l'article 15 de la loi du 1er juin 2022, telle qu'elle a gewijzigd bij artikel 15 van de wet van 1 juni 2022, zoals die werd
été annulée par l'arrêt n° 116/2023 précité, s'applique à l'élection vernietigd bij het voormelde arrest nr. 116/2023, van toepassing is op
du Parlement européen du 9 juin 2024, de sorte que la participation au de verkiezing van het Europees Parlement van 9 juni 2024, zodat de
scrutin est obligatoire pour les personnes mineures âgées de plus de deelname aan de stemming verplicht is voor de minderjarigen ouder dan
seize ans visées par cette disposition, à savoir : 16 jaar die door die bepaling worden beoogd, namelijk :
- les Belges âgés de plus de seize ans qui sont inscrits au registre - de Belgen die ouder zijn dan 16 jaar en die zijn ingeschreven in het
de la population d'une commune belge; bevolkingsregister van een Belgische gemeente;
- les Belges âgés de plus de seize ans qui résident sur le territoire - de Belgen die ouder zijn dan 16 jaar en die verblijven op het
d'un Etat non membre de l'Union européenne et qui sont inscrits aux grondgebied van een Staat die geen lidstaat van de Europese Unie is en
registres de la population tenus dans les postes consulaires de die zijn ingeschreven in de bevolkingsregisters in de consulaire
carrière; beroepsposten;
- les Belges âgés de plus de seize ans qui résident sur le territoire - de Belgen die ouder zijn dan 16 jaar en die verblijven op het
d'un autre Etat membre de l'Union européenne et qui sont inscrits sur grondgebied van een andere lidstaat van de Europese Unie en die zijn
la liste des électeurs du poste consulaire de carrière belge dont ils ingeschreven op de kiezerslijst van de Belgische consulaire
relèvent; beroepspost waarvan zij afhangen;
- les ressortissants des autres Etats membres de l'Union européenne - de onderdanen van de andere lidstaten van de Europese Unie die ouder
âgés de plus de seize ans inscrits sur la liste des électeurs de la zijn dan 16 jaar en die zijn ingeschreven op de kiezerslijst van hun
commune belge de leur résidence. Belgische gemeente van verblijf.
B.19.4. Dans cette optique, il convient d'observer que l'arrêt qui B.19.4. In dat opzicht dient te worden opgemerkt dat het arrest dat in
sera rendu au stade de l'examen du recours en annulation dans la de fase van het onderzoek van het beroep tot vernietiging in de
présente affaire, quelle que soit sa portée, n'aura pas la moindre onderhavige zaak zal worden gewezen, ongeacht de draagwijdte van dat
conséquence sur la régularité de l'élection du 9 juin 2024 précitée, laatste arrest, geen enkel gevolg zal hebben voor de regelmatigheid
dès lors que celle-ci se déroulera valablement sur la base de van de voormelde verkiezing van 9 juni 2024, aangezien die geldig zal
l'article 39, alinéa 1er, précité, de la loi du 23 mars 1989, tel plaatsvinden op basis van het voormelde artikel 39, eerste lid, van de
qu'il a été modifié par l'article 15 de la loi du 1er juin 2022, telle wet van 23 maart 1989 zoals gewijzigd bij artikel 15 van de wet van 1
qu'elle a été annulée par l'arrêt n° 116/2023, et ce, par l'effet même juni 2022, zoals die werd vernietigd bij het arrest nr. 116/2023, en
du présent arrêt de suspension. dat ingevolge het onderhavige schorsingsarrest zelf.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
suspend l'article 13 de la loi du 25 décembre 2023 « modifiant la loi schorst artikel 13 van de wet van 25 december 2023 « tot wijziging van
du 23 mars 1989 relative à l'élection du Parlement européen et modifiant l'ancien [C]ode civil, afin de permettre aux jeunes âgés de seize et dix-sept ans de prendre part à cette élection sans formalité préalable d'inscription ». Ainsi rendu en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 21 mars 2024. Le greffier, Nicolas Dupont Le président, de wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezing van het Europees Parlement en tot wijziging van het [oud Burgerlijk Wetboek], teneinde de deelname van 16- en 17-jarigen aan de verkiezing van het [Europees Parlement] mogelijk te maken zonder voorafgaande inschrijvingsplicht ». Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 21 maart 2024. De griffier, Nicolas Dupont De voorzitter,
Luc Lavrysen Luc Lavrysen
^