← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 35/2024 du 21 mars 2024 Numéro du rôle : 8146 En cause : la
demande de suspension de l'article 13 de la loi du 25 décembre 2023 « modifiant la loi du 23 mars 1989
relative à l'élection du Parlement européen et modifiant La Cour constitutionnelle, composée des présidents
Luc Lavrysen et Pierre Nihoul, et des juges T(...)"
Extrait de l'arrêt n° 35/2024 du 21 mars 2024 Numéro du rôle : 8146 En cause : la demande de suspension de l'article 13 de la loi du 25 décembre 2023 « modifiant la loi du 23 mars 1989 relative à l'élection du Parlement européen et modifiant La Cour constitutionnelle, composée des présidents Luc Lavrysen et Pierre Nihoul, et des juges T(...) | Uittreksel uit arrest nr. 35/2024 van 21 maart 2024 Rolnummer 8146 In zake : de vordering tot schorsing van artikel 13 van de wet van 25 december 2023 « tot wijziging van de wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezing van het Europees Par Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters Luc Lavrysen en Pierre Nihoul, en de rec(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 35/2024 du 21 mars 2024 | Uittreksel uit arrest nr. 35/2024 van 21 maart 2024 |
Numéro du rôle : 8146 | Rolnummer 8146 |
En cause : la demande de suspension de l'article 13 de la loi du 25 | In zake : de vordering tot schorsing van artikel 13 van de wet van 25 |
décembre 2023 « modifiant la loi du 23 mars 1989 relative à l'élection | december 2023 « tot wijziging van de wet van 23 maart 1989 betreffende |
du Parlement européen et modifiant l'ancien code civil, afin de | de verkiezing van het Europees Parlement en tot wijziging van het |
permettre aux jeunes âgés de seize et dix-sept ans de prendre part à | oudburgerlijk wetboek, teneinde de deelname van 16- en 17-jarigen aan |
cette élection sans formalité préalable d'inscription », introduite | de verkiezing van het europees parlement mogelijk te maken zonder |
par Mark Deweerdt. | voorafgaande inschrijvingsplicht », ingesteld door Mark Deweerdt. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents Luc Lavrysen et Pierre Nihoul, et des juges | samengesteld uit de voorzitters Luc Lavrysen en Pierre Nihoul, en de |
Thierry Giet, Joséphine Moerman, Michel Pâques, Yasmine Kherbache, | rechters Thierry Giet, Joséphine Moerman, Michel Pâques, Yasmine |
Danny Pieters, Sabine de Bethune, Emmanuelle Bribosia, Willem | Kherbache, Danny Pieters, Sabine de Bethune, Emmanuelle Bribosia, |
Verrijdt, Kattrin Jadin et Magali Plovie, assistée du greffier Nicolas | Willem Verrijdt, Kattrin Jadin en Magali Plovie, bijgestaan door |
Dupont, présidée par le président Luc Lavrysen, | griffier Nicolas Dupont, onder voorzitterschap van voorzitter Luc |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | Lavrysen, wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la demande et procédure | I. Onderwerp van de vordering en rechtspleging |
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 16 | Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 16 januari |
janvier 2024 et parvenue au greffe le 17 janvier 2024, Mark Deweerdt a | 2024 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 17 |
januari 2024, heeft Mark Deweerdt een vordering tot schorsing | |
introduit une demande de suspension de l'article 13 de la loi du 25 | ingesteld van artikel 13 van de wet van 25 december 2023 « tot |
décembre 2023 « modifiant la loi du 23 mars 1989 relative à l'élection | wijziging van de wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezing van |
du Parlement européen et modifiant l'ancien code civil, afin de | het Europees Parlement en tot wijziging van het oudburgerlijk wetboek, |
permettre aux jeunes âgés de seize et dix-sept ans de prendre part à | teneinde de deelname van 16- en 17-jarigen aan de verkiezing van het |
cette élection sans formalité préalable d'inscription » (publiée au | europees parlement mogelijk te maken zonder voorafgaande |
Moniteur belge du 12 janvier 2024). | inschrijvingsplicht » (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 12 |
Par la même requête, la partie requérante demande également | januari 2024). Bij hetzelfde verzoekschrift vordert de verzoekende partij eveneens de |
l'annulation de la même disposition légale. | vernietiging van dezelfde wetsbepaling. |
(...) | (...) |
II. En droit | II. In rechte |
(...) | (...) |
Quant à la disposition attaquée et à son contexte | Ten aanzien van de bestreden bepaling en de context ervan |
B.1. Le recours en annulation et la demande de suspension portent sur | B.1. Het beroep tot vernietiging en de vordering tot schorsing hebben |
l'article 13 de la loi du 25 décembre 2023 « modifiant la loi du 23 | betrekking op artikel 13 van de wet van 25 december 2023 « tot |
mars 1989 relative à l'élection du Parlement européen et modifiant | wijziging van de wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezing van |
het Europees Parlement en tot wijziging van het [oud Burgerlijk | |
l'ancien code civil, afin de permettre aux jeunes âgés de seize et | Wetboek], teneinde de deelname van 16- en 17-jarigen aan de verkiezing |
dix-sept ans de prendre part à cette élection sans formalité préalable | van het [Europees Parlement] mogelijk te maken zonder voorafgaande |
d'inscription » (ci-après : la loi du 25 décembre 2023). | inschrijvingsplicht » (hierna : de wet van 25 december 2023). |
B.2. Les articles 2 et 3 (non attaqués) de la loi du 25 décembre 2023 | B.2. De (niet bestreden) artikelen 2 en 3 van de wet van 25 december |
disposent : | 2023 bepalen : |
« Art. 2.Dans l'article 1er de la loi du 23 mars 1989 relative à |
« Art. 2.In artikel 1 van de wet van 23 maart 1989 betreffende de |
l'élection du Parlement européen, modifié en dernier lieu par la loi | verkiezing van het Europees Parlement, laatstelijk gewijzigd bij de |
du 28 mars 2023 et annulé en partie par l'arrêt n° 116/2023 de la Cour | wet van 28 maart 2023 en gedeeltelijk vernietigd bij arrest nr. |
constitutionnelle, les modifications suivantes sont apportées : | 116/2023 van het Grondwettelijk Hof, worden de volgende wijzigingen |
a) les paragraphes 1er et 2 sont remplacés par ce qui suit : | aangebracht : a) paragrafen 1 en 2 worden vervangen als volgt : |
` § 1er. Pour être électeur pour le Parlement européen, il faut : | ` § 1. Om kiezer te zijn voor het Europees Parlement, moet men : |
1° être Belge; | 1° Belg zijn; |
2° être âgé de seize ans accomplis; | 2° de volle leeftijd van zestien jaar hebben bereikt; |
3° être inscrit aux registres de population d'une commune belge ou | 3° ingeschreven zijn in de bevolkingsregisters van een Belgische |
être inscrit aux registres de la population tenus dans les postes | gemeente, of ingeschreven zijn in de bevolkingsregisters bijgehouden |
consulaires de carrière situés dans un Etat non membre de l'Union | in een van de consulaire beroepsposten die zich in een Staat bevinden |
européenne, ou être inscrit aux registres de la population tenus dans | die geen lidstaat is van de Europese Unie, of ingeschreven zijn in de |
un des postes consulaires de carrière situés dans un Etat membre de | bevolkingsregisters bijgehouden in een van de consulaire beroepsposten |
l'Union européenne au sein duquel ils ne peuvent pas voter pour le | die zich in een lidstaat van de Europese Unie bevinden waarin zij niet |
Parlement européen; | voor het Europees Parlement mogen stemmen; |
4° ne pas se trouver dans un cas d'exclusion ou de suspension prévus | 4° zich niet bevinden in een der gevallen van uitsluiting of schorsing |
par les articles 6 à 8 du Code électoral. | voorzien bij de artikelen 6 tot 8 van het Kieswetboek. |
Les conditions de l'électorat, visées dans le présent paragraphe, | De voorwaarden tot het kiesrecht, bedoeld in deze paragraaf, dienen |
doivent être réunies le jour de l'établissement de la liste des | vervuld te zijn de dag waarop de kiezerslijst wordt opgemaakt, |
électeurs, à l'exception de celles qui sont visées à l'alinéa 1er, 2° | uitgezonderd deze vermeld onder het eerste lid, 2° en 4°, waaraan |
et 4°, qui doivent être remplies au jour de l'élection. | dient voldaan te worden op de dag van de verkiezing. |
§ 2. Peuvent acquérir la qualité d'électeur pour le Parlement européen | § 2. De hoedanigheid van kiezer voor het Europees Parlement en de |
et être admis à exercer leur droit de vote en faveur de candidats | toelating om hun stemrecht uit te oefenen ten voordele van kandidaten |
figurant sur des listes belges : | die op Belgische lijsten staan, kunnen worden verkregen door: |
1° les Belges qui sont inscrits aux registres de la population tenus | 1° de Belgen die ingeschreven zijn in de bevolkingsregisters |
dans un des postes consulaires de carrière situés dans un Etat membre | bijgehouden in een van de consulaire beroepsposten die zich in een |
de l'Union européenne au sein duquel ils peuvent voter pour le | lidstaat van de Europese Unie bevinden waarin zij voor het Europees |
Parlement européen, qui réunissent les conditions d'électorat visées | Parlement mogen stemmen, die voldoen aan de kiesvoorwaarden bedoeld in |
au § 1er, alinéa 1er, 2° et 4°, qui en font la demande conformément au | § 1, eerste lid, 2° en 4°, die erom vragen, in overeenstemming met |
chapitre II, section II, du présent titre, auprès du poste consulaire | hoofdstuk II, afdeling II, van deze titel, bij de Belgische consulaire |
belge dont ils relèvent et qui n'ont pas manifesté leur volonté | post waarvan ze afhangen en die niet uitdrukkelijk de wens hebben |
d'exercer leur droit de vote dans l'Etat membre dans lequel ils | uitgedrukt om hun stemrecht uit te oefenen in de lidstaat waar ze |
résident; | verblijven; |
2° les ressortissants des autres Etats membres de l'Union européenne | 2° de onderdanen van de andere lidstaten van de Europese Unie die, |
qui, hormis la nationalité, réunissent les autres conditions visées au | behalve wat betreft de nationaliteit, voldoen aan de voorwaarden |
paragraphe 1er, et qui ont manifesté, conformément au paragraphe 3, | gesteld in paragraaf 1, en die overeenkomstig paragraaf 3 de wil te |
leur volonté d'exercer leur droit de vote en Belgique. | kennen gegeven hebben om hun stemrecht in België uit te oefenen. |
[...] | [...] |
De minderjarigen kunnen slechts een aanvraag bedoeld in het eerste | |
Les mineurs ne peuvent introduire une demande visée à l'alinéa 1er, 1° | lid, 1° en 2°, indienen vanaf het moment dat ze de volle leeftijd van |
et 2°, qu'à partir de l'âge de quatorze ans accomplis. '; | veertien jaar hebben bereikt. '; |
b) le paragraphe 3/1 est abrogé. | b) paragraaf 3/1 wordt opgeheven. |
Art. 3.Dans l'article 3 de la même loi, modifié en dernier lieu par |
Art. 3.In artikel 3 van dezelfde wet, laatstelijk gewijzigd bij de |
la loi du 28 mars 2023 et annulé en partie par l'arrêt n° 116/2023 de | wet van 28 maart 2023 en gedeeltelijk vernietigd bij het arrest nr. |
la Cour constitutionnelle, l'alinéa 1er est remplacé par ce qui suit : | 116/2023 van het Grondwettelijk Hof, wordt het eerste lid vervangen |
` Le premier jour du deuxième mois qui précède celui au cours duquel | als volgt : ` De eerste dag van de tweede maand vóór de verkiezing van het |
l'élection du Parlement européen a lieu, le collège des bourgmestre et | Europese Parlement maakt het college van burgemeester en schepenen van |
échevins de chaque commune dresse la liste rassemblant les électeurs | elke gemeente de lijst op waarop de Belgische kiezers bedoeld in |
belges visés à l'article 1er, § 1er, inscrits dans les registres de la | artikel 1, § 1, die ingeschreven zijn in de bevolkgingsregisters van |
population de cette commune, ainsi que les électeurs visés à l'article | deze gemeente, alsook de kiezers bedoeld in artikel 1, § 2, eerste lid, |
1er, § 2, alinéa 1er, 2°. Pour cette opération, le collège des | 2°, verzameld worden. Voor deze verrichting belast het college van |
bourgmestre et échevins charge le Service public fédéral Intérieur de | burgemeester en schepenen de Federale Overheidsdienst Binnenlandse |
lui fournir gratuitement et de manière digitale les données visées à | Zaken ermee hem kosteloos en digitaal de in het tweede lid, eerste |
l'alinéa 2, première phrase, de chaque personne satisfaisant aux | zin, bedoelde gegevens te leveren van elke persoon die aan de |
conditions de l'électorat et inscrite aux registres de la population. | kiesbevoegdheidsvoorwaarden voldoet en in de bevolkingsregisters is |
Ces données sont détruites le lendemain du jour de la validation des | ingeschreven. Deze gegevens worden vernietigd de dag volgend op de dag |
élections. ' ». | waarop de verkiezingen gevalideerd worden. ' ». |
Il découle de ces dispositions que les jeunes âgés de seize et | Uit die bepalingen volgt dat de 16- en 17-jarigen van rechtswege |
dix-sept ans sont inscrits d'office sur la liste rassemblant les | worden opgenomen op de kiezerslijst van hun gemeente en op die manier |
électeurs de leur commune et qu'ils sont ainsi intégrés au corps | worden opgenomen in het kiezerskorps voor de verkiezing van de leden, |
électoral pour l'élection des membres du Parlement européen, pour la Belgique. | voor België, van het Europees Parlement. |
B.3.1. L'article 13, attaqué, de la loi du 25 décembre 2023 remplace | B.3.1. Het bestreden artikel 13 van de wet van 25 december 2023 |
l'article 39, alinéa 1er, de la loi du 23 mars 1989 « relative à | vervangt artikel 39, eerste lid, van de wet van 23 maart 1989 « |
l'élection du Parlement européen » (ci-après : la loi du 23 mars 1989) comme suit : | betreffende de verkiezing van het Europese Parlement » (hierna : de wet van 23 maart 1989) als volgt : |
« La participation au scrutin est obligatoire : | « De deelneming aan de stemming is verplicht : |
1° pour les Belges majeurs inscrits au registre de population d'une | 1° voor de meerderjarige Belgen die in het bevolkingsregister van een |
commune belge; | Belgische gemeente ingeschreven zijn; |
2° pour les Belges majeurs qui résident sur le territoire d'un Etat | 2° voor de meerderjarige Belgen die op het grondgebied van een |
non membre de l'Union européenne et qui sont inscrits dans les | niet-lidstaat van de Europese Unie verblijven en in de |
registres de la population tenus dans les postes consulaires de carrière; | bevolkingsregisters in de consulaire beroepsposten ingeschreven zijn; |
3° pour les Belges majeurs qui résident sur le territoire d'un autre | 3° voor de meerderjarige Belgen die op het grondgebied van een andere |
Etat membre de l'Union européenne et qui sont inscrits sur la liste | lidstaat van de Europese Unie verblijven en die ingeschreven zijn op |
des électeurs visés à l'article 7; | de kiezerslijst bedoeld in artikel 7; |
4° pour les ressortissants majeurs des autres Etats membres de l'Union | 4° voor de meerderjarige onderdanen van de andere lidstaten van de |
européenne inscrits sur la liste des électeurs de la commune de leur | Europese Unie die ingeschreven zijn op de kiezerslijst van de gemeente |
résidence, en exécution de l'article 3 ». | waar zij verblijven, in uitvoering van artikel 3 ». |
B.3.2. En vertu de l'article 39, alinéa 2, de la loi du 23 mars 1989, | B.3.2. Krachtens artikel 39, tweede lid, van de wet van 23 maart 1989 |
les articles 207 à 210 du Code électoral sont applicables à ces | zijn de artikelen 207 tot 210 van het Kieswetboek op die kiezers van |
électeurs. Ces dispositions contiennent le régime de sanction | toepassing. Die bepalingen bevatten de sanctieregeling ten aanzien van |
applicable aux électeurs qui ne participent pas au scrutin en vue de | de kiezers die niet deelnemen aan de stemming voor de federale |
l'élection législative fédérale. | parlementsverkiezing. |
B.3.3. Avant son remplacement par l'article 13 de la loi du 25 | B.3.3. Vóór de vervanging ervan bij artikel 13 van de wet van 25 |
décembre 2023, l'article 39, alinéa 1er, de la loi du 23 mars 1989, | december 2023, bepaalde artikel 39, eerste lid, van de wet van 23 |
tel qu'il avait été modifié par l'article 15 de la loi du 1er juin | maart 1989, zoals het werd gewijzigd bij artikel 15 van de wet van 1 |
2022, disposait : | juni 2022 : |
« La participation au scrutin est obligatoire : | « De deelneming aan de stemming is verplicht : |
1° pour les Belges majeurs inscrits au registre de la population d'une | 1° voor de meerderjarige Belgen die in het bevolkingsregister van een |
commune belge; | Belgische gemeente ingeschreven zijn; |
2° pour les Belges mineurs de plus de seize ans qui sont inscrits au | 2° voor de minderjarige Belgen die ouder zijn dan 16 jaar, in het |
registre de la population d'une commune belge et qui sont inscrits sur | bevolkingsregister van een Belgische gemeente ingeschreven zijn en op |
la liste des électeurs de la commune de leur résidence, en exécution | de kiezerslijst van de gemeente van hun verblijfplaats ingeschreven |
de l'article 3; | zijn, in uitvoering van artikel 3; |
3° pour les Belges majeurs qui résident sur le territoire d'un Etat | 3° voor de meerderjarige Belgen die op het grondgebied van een Staat |
non membre de l'Union européenne et qui sont inscrits dans les | verblijven die geen lidstaat is van de Europese Unie en in de |
registres de la population tenus dans les postes consulaires de carrière; | bevolkingsregisters in de consulaire beroepsposten ingeschreven zijn; |
4° pour les Belges mineurs de plus de seize ans qui résident sur le | 4° voor de minderjarige Belgen die ouder zijn dan 16 jaar, op het |
territoire d'un Etat non membre de l'Union européenne et qui sont | grondgebied van een Staat verblijven die geen lidstaat is van de |
Europese Unie en ingeschreven zijn op de kiezerslijst van de Belgische | |
inscrits sur la liste des électeurs du poste consulaire belge de | consulaire beroepspost waarvan zij afhangen, in uitvoering van |
carrière dont ils relèvent, en exécution des articles 5 à 7; | artikelen 5 tot 7; |
5° pour les Belges de plus de seize ans qui résident sur le territoire | 5° voor de Belgen die ouder zijn dan 16 jaar, op het grondgebied van |
d'un autre Etat membre de l'Union européenne et qui sont inscrits sur | een andere lidstaat van de Europese Unie verblijven en ingeschreven |
la liste des électeurs du poste consulaire belge de carrière dont ils | zijn op de kiezerslijst van de Belgische consulaire beroepspost |
relèvent, en exécution des articles 5 à 7; | waarvan zij afhangen, in uitvoering van artikelen 5 tot 7; |
6° pour les ressortissants des autres Etats membres de l'Union | 6° voor de onderdanen van de andere lidstaten van de Europese Unie die |
européenne de plus de seize ans inscrits sur la liste des électeurs de | ouder zijn dan 16 jaar en ingeschreven zijn op de kiezerslijst van hun |
la commune belge de leur résidence, en exécution de l'article 3 ». | Belgische gemeente van inschrijving, in uitvoering van artikel 3 ». |
Par son arrêt n° 116/2023 du 20 juillet 2023 | Bij zijn arrest nr. 116/2023 van 20 juli 2023 |
(ECLI:BE:GHCC:2023:ARR.116), la Cour a annulé la loi du 1er juin 2022, | (ECLI:BE:GHCC:2023:ARR.116) heeft het Hof de wet van 1 juni 2022 |
en ce qu'elle subordonne le droit de vote pour les jeunes âgés de | vernietigd, in zoverre zij het stemrecht voor 16- en 17-jarigen |
seize et dix-sept ans à la condition qu'ils demandent à être inscrits | afhankelijk maakte van de vereiste om een aanvraag in te dienen om |
sur la liste des électeurs. | |
B.3.4. Il découle de la disposition attaquée que la participation au | ingeschreven te worden op de kieslijst. |
scrutin en vue de l'élection européenne n'est pas obligatoire pour les | B.3.4. Uit de bestreden bepaling volgt dat de deelname aan de stemming |
électeurs âgés de seize et dix-sept ans et que le régime de sanction | voor de Europese verkiezing niet verplicht is voor de 16- en 17-jarige |
fixé aux articles 207 à 210 du Code électoral ne leur est pas | kiezers en dat de bij de artikelen 207 tot 210 van het Kieswetboek |
applicable. Les électeurs âgés de seize et dix-sept ans ne sont en | vastgestelde sanctieregeling niet op hen van toepassing is. De 16- en |
17-jarige kiezers zijn immers niet meer opgenomen in artikel 39, | |
effet plus repris dans l'article 39, alinéa 1er, de la loi du 23 mars | eerste lid, van de wet van 23 maart 1989, zoals vervangen bij de |
1989, tel qu'il a été remplacé par la disposition attaquée. | bestreden bepaling. |
B.4.1. L'exposé général relatif à la proposition de loi ayant conduit | B.4.1. De algemene toelichting bij het wetsvoorstel dat heeft geleid |
à la loi du 25 décembre 2023 mentionne : | tot de wet van 25 december 2023 vermeldt : |
« La présente proposition de loi fait suite à l'arrêt n° 116/2023 de | « Dit wetsvoorstel geeft gevolg aan arrest nr. 116/2023 van het |
la Cour constitutionnelle du 20 juillet 2023. Par cet arrêt, la Cour | Grondwettelijk Hof van 20 juli 2023. In dit arrest vernietigde het |
constitutionnelle a annulé la loi du 1er juin 2022 modifiant la loi du | Grondwettelijk Hof de wet van 1 juni 2022 tot wijziging van de wet van |
23 mars 1989 relative à l'élection du Parlement européen en vue | 23 maart 1989 betreffende de verkiezing van het Europees Parlement, |
d'offrir aux citoyens la faculté de voter dès l'âge de seize ans, en | teneinde de burgers vanaf de leeftijd van 16 jaar de mogelijkheid te |
ce qu'elle subordonne le droit de vote pour les jeunes Belges de seize | geven om te stemmen, voor zover deze wet het stemrecht voor Belgische |
et dix-sept ans à la condition qu'ils demandent à être inscrits sur la | jongeren van 16 en 17 jaar afhankelijk maakt van de vereiste om een |
liste des électeurs. | aanvraag in te dienen om ingeschreven te worden op de kiezerslijst. |
Dans son arrêt n° 116/2023, la Cour constitutionnelle a jugé que le | In dat arrest nr. 116/2023 oordeelde het Grondwettelijk Hof dat de |
choix de permettre aux jeunes de seize et dix-sept ans de voter aux | keuze om 16- en 17-jarigen de mogelijkheid te geven om te stemmen bij |
élections européennes relève de la compétence du législateur et que | de Europese verkiezingen onder de bevoegdheid van de wetgever valt, en |
rien ne révèle que ce choix serait manifestement déraisonnable. | dat uit niets blijkt dat deze keuze kennelijk onredelijk zou zijn. |
Cette volonté du législateur s'inscrit pleinement dans la résolution | Deze wens van de wetgever kadert volledig binnen de resolutie van het |
du Parlement européen du 11 novembre 2015 sur la réforme de la loi | Europees Parlement van 11 november 2015 over de hervorming van de |
électorale de l'Union européenne (2015/2035(INL)), qui recommande aux | kieswet van de Europese Unie (2015/2035(INL)), waarin aan de lidstaten |
Etats membres, pour l'avenir, d'envisager d'harmoniser l'âge minimal | wordt aanbevolen om, als een volgende stap, na te denken over manieren |
des électeurs à seize ans afin de garantir une plus grande égalité aux | om te komen tot een geharmoniseerde minimumleeftijd voor de kiezers |
citoyens de l'Union lors des élections. | van 16 jaar, teneinde de electorale gelijkheid van de burgers van de |
Unie verder te vergroten. | |
[...] | [...] |
La Cour constitutionnelle a donc clairement confirmé la possibilité | Het Grondwettelijk Hof bekrachtigde dus duidelijk de mogelijkheid van |
d'élargissement du droit de vote aux jeunes de seize et dix-sept ans | de uitbreiding van het stemrecht naar 16- en 17-jarigen, maar |
mais a annulé l'obligation préalable d'inscription. La présente | vernietigde de voorafgaande inschrijvingsplicht. Dit wetsvoorstel |
proposition de loi vise donc à modifier la loi du 23 mars 1989 | strekt er dus toe de wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezing |
relative à l'élection du Parlement européen, afin de permettre aux | van het Europees Parlement te wijzigen en er daarbij voor te zorgen |
jeunes de seize et dix-sept ans de prendre part à cette élection sans | dat 16- en 17-jarigen de mogelijkheid hebben deel te nemen aan die |
verkiezing zonder dat hen evenwel nog een voorafgaande | |
toutefois leur imposer de formalité préalable d'inscription (Doc. | inschrijvingsformaliteit wordt opgelegd » (Parl. St., Kamer, |
parl., Chambre, 2023-2024, DOC 55-3700/001, pp. 3-4) ». | 2023-2024, DOC 55-3700/001, pp. 3-4). |
B.4.2. Le commentaire des articles mentionne : | B.4.2. De toelichting bij de artikelen vermeldt : |
« La Cour constitutionnelle a expressément reconnu dans l'arrêt n° | « Het Grondwettelijk Hof heeft in arrest nr. 116/2023 uitdrukkelijk |
116/2023 que le législateur peut raisonnablement choisir d'étendre ce | erkend dat de wetgever er in redelijkheid voor kan opteren om dit |
droit de vote aux jeunes de seize et dix-sept ans et que cela | stemrecht uit te breiden naar 16- en 17-jarigen en dat dit een |
constitue un pouvoir discrétionnaire de ce dernier. Toutefois, la Cour | discretionaire bevoegdheid van deze laatste uitmaakt. Het Hof spreekt |
ne mentionne aucune obligation de se rendre aux urnes pour ce groupe | echter niet over een eventuele opkomstplicht voor deze groep van 16- |
de jeunes de seize et dix-sept ans. | en 17-jarigen. |
Actuellement, pour l'élection du Parlement européen, entre autres, les | Momenteel geldt, onder andere voor de verkiezing van het Europees |
Belges majeurs sont soumis à une obligation de vote, et cette | Parlement, een opkomstplicht voor meerderjarige Belgen, en die |
obligation de vote est assortie de la possibilité de sanctions | opkomstplicht gaat gepaard met de mogelijkheid van strafrechtelijke |
pénales. Les mineurs de seize et dix-sept ans constituent toutefois | sancties. De 16- en 17-jarigen maken echter een andere categorie van |
une catégorie de personnes différente de celle des majeurs, puisque | personen uit dan de meerderjarigen, aangezien zij in het kader van het |
dans le cadre du droit pénal, ils doivent en principe comparaître | strafrecht in principe voor een jeugdrechter dienen te komen die enkel |
devant un tribunal de la jeunesse qui ne peut prendre que des mesures | bewarende maatregelen kan nemen, tenzij de jeugdrechter van oordeel is |
conservatoires, sauf si le juge de la jeunesse estime que ces mineurs | dat deze minderjarigen uit handen moeten worden gegeven en dus voor de |
doivent faire l'objet d'un dessaisissement et donc comparaître devant | |
le juge pénal (à l'exception des infractions de roulage, pour | strafrechter dienen te verschijnen (met uitzondering van |
lesquelles il est de règle que les mineurs de seize et dix-sept ans | verkeersmisdrijven, waarin het de regel is dat 16- en 17-jarigen voor |
comparaissent devant le tribunal de police). Par conséquent, cette | de politierechtbank komen). Bijgevolg wordt deze opkomstplicht niet |
obligation de vote n'est pas rendue applicable aux mineurs. | van toepassing gemaakt op minderjarigen. |
L'accord de gouvernement de 2020 précise également clairement qu'il | In het regeerakkoord uit 2020 staat eveneens duidelijk dat het gaat om |
s'agit de ` jeunes qui veulent voter '. La volonté du législateur est | ` jongeren die willen stemmen '. Het is de wens van de wetgever om het |
d'étendre le droit de vote aux jeunes de seize et dix-sept ans, dans | stemrecht uit te breiden naar de 16- en 17-jarigen, kaderend in een |
le cadre d'une évolution sociale plus large où ils sont considérés | ruimere maatschappelijke evolutie waarbij zij bekwaam worden geacht om |
comme capables de voter et où le législateur veut leur donner la | |
possibilité de s'engager politiquement. Cette évolution est d'ailleurs | te gaan stemmen en de wetgever hen de mogelijkheid wil geven om zich |
conforme à la volonté de l'Union européenne d'harmoniser l'âge du | politiek te engageren. Deze wens is overigens in overeenstemming met |
droit de vote et aux initiatives législatives récentes visant à | de wil van de Europese Unie om de kiesleeftijd te harmoniseren en ook |
accorder plus de droits aux jeunes de seize ans, par exemple la loi du | in overeenstemming met recente wetgevende initiatieven om 16-jarigen |
21 mars 2022 modifiant le Code pénal en ce qui concerne le droit pénal | meer rechten toe te kennen, bijvoorbeeld bij de wet van 21 maart 2022 |
sexuel. Toutefois, le législateur ne souhaite pas que cette extension | houdende wijzigingen aan het Strafwetboek met betrekking tot het |
aille jusqu'à soumettre cette catégorie de personnes au vote | seksueel strafrecht. Het is evenwel niet de wens van de wetgever om |
deze uitbreiding zo ver te laten gaan dat deze categorie van personen | |
obligatoire. | aan een opkomstplicht wordt onderworpen. |
Lors de son introduction (certes, au niveau fédéral), le vote | De opkomstplicht werd bij de invoering ervan (weliswaar op federaal |
obligatoire a été conçu comme un devoir du citoyen, dans l'intérêt de | vlak) opgevat als een plicht van de burger, in het belang van de |
la société, pour participer à l'exercice de la souveraineté ou encore | samenleving, om deel te nemen aan de uitoefening van de |
comme un ` mandat '. Toutefois, ce mandat n'a pas vocation à être | soevereiniteit, of nog als een ` mandaat '. Het is echter niet de |
imposé aux mineurs. Bien qu'il y ait une volonté de donner aux jeunes | bedoeling om dit mandaat op te leggen ten aanzien van minderjarigen. |
de seize et dix-sept ans la possibilité de s'engager politiquement, le | Hoewel men 16-en 17-jarigen de kans wil geven om zich politiek te |
législateur ne veut pas les obliger à le faire. | engageren, wil de wetgever hen niet verplichten dit te doen. |
Par conséquent, il semble objectif et raisonnable de ne pas soumettre | Het lijkt bijgevolg objectief en redelijk om 16- en 17-jarigen niet |
les jeunes de seize et dix-sept ans au vote obligatoire, mais | aan de stemplicht te onderwerpen, maar wel een overgangsfase van |
d'introduire une phase transitoire de vote non obligatoire pour les | niet-verplichte stemming in te bouwen voor 16- en 17-jarigen, en zo de |
jeunes de seize et dix-sept ans, permettant ainsi aux mineurs de | minderjarigen de mogelijkheid te bieden om volledig autonoom te |
décider en toute autonomie s'ils souhaitent ou non participer à | beslissen of zij al dan niet wensen deel te nemen aan de verkiezing |
l'élection du Parlement européen, sans craindre les sanctions liées au | van het Europees Parlement, zonder vrees voor de sancties waarmee de |
vote obligatoire. Une fois majeurs, les jeunes citoyens à partir de | verplichte stemming gepaard gaat. Wanneer zij meerderjarig zijn, |
dix-huit ans sont à juste titre soumis à l'obligation de vote. | worden de jonge burgers vanaf 18 jaar terecht onderworpen aan de |
Inscription automatique | opkomstplicht. |
Cette loi prévoit donc l'inscription automatique sur les listes | Automatische inschrijving |
électorales et le vote non obligatoire pour les groupes de Belges de | Deze wet voorziet dus in een automatische inschrijving op de |
seize et dix-sept ans, qui ne peuvent exercer leur droit de vote que | kiezerslijsten en een niet-verplichte stemming voor de groepen van 16- |
par rapport aux listes belges. Ces mesures concernent d'abord les | en 17-jarige Belgen, die hun stemrecht enkel kunnen uitoefenen ten |
Belges résidant en Belgique. Elles concernent par ailleurs également | aanzien van Belgische lijsten. Het betreft vooreerst de Belgen die in |
les Belges âgés de seize et dix-sept ans qui vivent à l'étranger, en | België verblijven. Daarnaast betreft het ook Belgen van 16 en 17 jaar |
particulier dans les Etats non membres de l'Union européenne, ainsi | in het buitenland, met name in niet EU-lidstaten, alsook diegenen in |
que dans les Etats membres de l'Union européenne où les jeunes ne | EU-lidstaten waar jongeren pas vanaf 18 jaar mogen stemmen voor het |
peuvent voter pour le Parlement européen qu'à partir de l'âge de | Europees Parlement. Voor deze groepen van Belgen in het buitenland |
dix-huit ans. Ces groupes de Belges résidant à l'étranger devront, | geldt, net zoals voor meerderjarigen en voor de verkiezing van de |
comme les majeurs et comme pour l'élection de la Chambre, remplir un | Kamer, dat ze een formulier voor de registratie als kiezer moeten |
formulaire d'enregistrement en tant qu'électeur, sur lequel ils | invullen waarop ze hun gemeente van aanhechting en de wijze waarop ze |
doivent indiquer leur commune de rattachement et la manière dont ils | hun stem wensen uit te brengen dienen op te geven (zie verder bij art. |
souhaitent voter (voir plus loin les art. 5 et 6). Le fait de remplir | 5 en 6). Het invullen van dit formulier doet geen afbreuk aan de |
ce formulaire n'a pas d'incidence sur l'inscription automatique » (ibid., pp. 4-5). | automatische inschrijving » (ibid., pp. 4-5). |
B.5. Aux termes de ces travaux préparatoires, la loi du 25 décembre | B.5. Blijkens die parlementaire voorbereiding beoogt de wet van 25 |
2023 vise à donner exécution à l'arrêt de la Cour n° 116/2023, | december 2023 uitvoering te geven aan het voormelde arrest van het Hof |
précité. Par cet arrêt, la Cour a annulé la loi du 1er juin 2022 « | nr. 116/2023. Bij dat arrest heeft het Hof de wet van 1 juni 2022 « |
modifiant la loi du 23 mars 1989 relative à l'élection du Parlement | tot wijziging van de wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezing |
européen en vue d'offrir aux citoyens la faculté de voter dès l'âge de | van het Europees Parlement, teneinde de burgers vanaf de leeftijd van |
16 ans » (ci-après : la loi du 1er juin 2022), « en ce qu'elle | 16 jaar de mogelijkheid te geven om te stemmen » (hierna : de wet van |
subordonne le droit de vote pour les jeunes de seize et dix-sept ans à | 1 juni 2022) vernietigd, « in zoverre zij het stemrecht voor 16- en |
la condition qu'ils demandent à être inscrits sur la liste des | 17-jarigen afhankelijk maakt van de vereiste om een aanvraag in te |
électeurs ». | dienen om ingeschreven te worden op de kiezerslijst ». |
De wet van 1 juni 2022 voorzag erin dat 16- en 17-jarigen over een | |
La loi du 1er juin 2022 offrait aux jeunes âgés de seize et dix-sept | mogelijkheid beschikten de hoedanigheid van kiezer voor het Europese |
ans la faculté d'obtenir la qualité d'électeur pour le Parlement | Parlement te verkrijgen, door bij de gemeente een schriftelijke |
européen en introduisant auprès de la commune une demande écrite | aanvraag in te dienen om te worden ingeschreven op de kiezerslijst, |
d'inscription sur la liste des électeurs, conformément à un modèle | overeenkomstig een door de minister van Binnenlandse Zaken vastgesteld |
établi par le ministre de l'Intérieur (article 1er, §§ 2 et 3/1, de la | model (artikel 1, §§ 2 en 3/1, van de wet van 23 maart 1989, zoals die |
loi du 23 mars 1989, tels que ces paragraphes ont été respectivement | paragrafen respectievelijk gewijzigd en ingevoegd zijn geweest bij |
modifiés et insérés par l'article 2 de la loi du 1er juin 2022). | artikel 2 van de wet van 1 juni 2022). |
Par l'effet de l'annulation par l'arrêt n° 116/2023 précité, la | Ingevolge de vernietiging bij het voormelde arrest nr. 116/2023 zou de |
participation au scrutin aurait été obligatoire pour les jeunes âgés | deelname aan de stemming verplicht zijn geweest voor de 16- en |
de seize et dix-sept ans inscrits au registre de la population de leur | 17-jarigen die ingeschreven zijn in het bevolkingsregister van hun |
commune (article 39, alinéa 1er, de la loi du 23 mars 1989, tel qu'il | gemeente (artikel 39, eerste lid, van de wet van 23 maart 1989, zoals |
a été remplacé par l'article 15 de la loi du 1er juin 2022), si le législateur n'était pas intervenu en adoptant la loi attaquée. Par son arrêt n° 116/2023 précité, la Cour a notamment jugé : « B.4.5. Le choix de permettre aux jeunes de seize et dix-sept ans de voter aux élections européennes relève du pouvoir d'appréciation du législateur. Il n'appartient pas à la Cour de substituer son appréciation à celle du législateur alors que rien ne révèle qu'elle serait manifestement déraisonnable. B.4.6. A la lumière des objectifs poursuivis consistant à contribuer à une harmonisation progressive des conditions de participation aux élections européennes et à éveiller l'intérêt pour ces élections, chez les jeunes aussi, le législateur a pu raisonnablement, sans violer le principe d'égalité et de non-discrimination, étendre aux jeunes de | vervangen bij artikel 15 van de wet van 1 juni 2022) indien de wetgever niet was opgetreden met de bestreden wet. Bij zijn voormelde arrest nr. 116/2023 heeft het Hof onder meer geoordeeld : « B.4.5. De keuze om 16- en 17-jarigen de mogelijkheid te geven om te stemmen bij de Europese verkiezing, valt onder de beoordelingsbevoegdheid van de wetgever. Het staat niet aan het Hof zijn beoordeling in de plaats te stellen van die van de wetgever, terwijl uit niets blijkt dat die kennelijk onredelijk zou zijn. B.4.6. In het licht van de beoogde doelstellingen om bij te dragen aan een geleidelijke harmonisatie van de voorwaarden van de deelname aan de Europese verkiezing en om de interesse voor die verkiezing, ook bij jongeren, aan te wakkeren, kon de wetgever, zonder het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie te schenden, in redelijkheid het |
seize et dix-sept ans le droit de vote à ces élections ». | stemrecht voor die verkiezing uitbreiden naar 16- en 17-jarigen ». |
Et, plus loin : | En verder : |
« B.7.1. En ce que l'élargissement du droit de vote pour ces élections | « B.7.1. In de mate dat de uitbreiding van het stemrecht voor die |
aux jeunes de seize et dix-sept ans repose sur le constat que les | verkiezing naar 16- en 17-jarigen is ingegeven door de vaststelling |
jeunes, tout comme les adultes, sont en mesure de se faire une opinion | dat jongeren, net als meerderjarigen, in staat zijn om zich een |
politique et de voter pour le parti ou le candidat qui représente le | politieke mening te vormen en te kiezen voor de partij of de kandidaat |
mieux leur opinion (Doc. parl., Chambre, 2021-2022, DOC 55-2373/004, | die hun mening het best vertegenwoordigt (Parl. St., Kamer, 2021-2022, |
pp. 27 et 50), il n'est pas raisonnablement justifié de subordonner | DOC 55-2373/004, pp. 27 en 50), is het niet redelijk verantwoord om |
l'exercice de ce droit de vote, pour les Belges de seize et dix-sept | voor de 16- en 17-jarige Belgen de uitoefening van dat recht |
ans, à la condition qu'ils demandent à être inscrits sur la liste des | afhankelijk te maken van de vereiste om een aanvraag in te dienen om |
ingeschreven te worden op de kiezerslijst. Immers, zoals is vermeld in | |
électeurs. Comme il est dit en B.2.4, le droit de vote constitue un | B.2.4, is het kiesrecht een fundamenteel politiek recht in een |
droit politique fondamental dans une démocratie représentative ». | representatieve democratie ». |
Quant à la recevabilité | Ten aanzien van de ontvankelijkheid |
B.6.1. La demande de suspension étant subordonnée au recours en | B.6.1. Aangezien de vordering tot schorsing ondergeschikt is aan het |
annulation, la recevabilité de celui-ci, et en particulier l'existence | beroep tot vernietiging, moet de ontvankelijkheid van het beroep, en |
in het bijzonder het bestaan van het vereiste belang, reeds bij het | |
de l'intérêt requis, doit être abordée dès l'examen de la demande de | onderzoek van de vordering tot schorsing worden betrokken. |
suspension. B.6.2. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle imposent à toute personne physique ou morale qui introduit un recours en annulation de justifier d'un intérêt. Ne justifient de l'intérêt requis que les personnes dont la situation pourrait être affectée directement et défavorablement par la norme attaquée; il s'ensuit que l'action populaire n'est pas admissible. B.6.3. La partie requérante, qui se prévaut de sa qualité d'électeur, estime que la disposition attaquée est de nature à porter atteinte à son droit de vote. Le fait que, en l'absence d'une obligation de vote, | B.6.2. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof vereisen dat elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die een beroep tot vernietiging instelt, doet blijken van een belang. Van het vereiste belang doen slechts blijken de personen wier situatie door de bestreden norm rechtstreeks en ongunstig zou kunnen worden geraakt; bijgevolg is de actio popularis niet toelaatbaar. B.6.3. De verzoekende partij, die zich beroept op haar hoedanigheid van kiezer, is van oordeel dat de bestreden bepaling van dien aard is dat zij een invloed heeft op haar recht om te kiezen. Het feit dat, bij gebrek aan stemplicht, slechts een beperkt gedeelte van de 16- en |
seuls quelques jeunes de seize et dix-sept ans aillent voter aurait | 17-jarigen zou gaan stemmen, zou het resultaat van de verkiezing van |
une incidence sur le résultat de l'élection du Parlement européen et | het Europees Parlement en het gewicht van de door de verzoekende |
sur le poids du vote exprimé par la partie requérante. | partij uitgebrachte stem beïnvloeden. |
B.6.4. La disposition attaquée concerne le droit de vote. Le droit de | B.6.4. De bestreden bepaling heeft betrekking op het kiesrecht. Het |
vote est un aspect de l'état de droit démocratique qui est à ce point | kiesrecht is een aspect van de democratische rechtsstaat dat dermate |
essentiel que sa protection intéresse tous les citoyens. | essentieel is dat de vrijwaring ervan alle burgers aanbelangt. |
B.6.5. Il ne ressort dès lors pas de l'examen limité de la | B.6.5. Uit het beperkte onderzoek van de ontvankelijkheid van het |
recevabilité du recours en annulation auquel la Cour a pu procéder | beroep tot vernietiging waartoe het Hof in het kader van de vordering |
dans le cadre de la demande de suspension que le recours en annulation | tot schorsing is kunnen overgaan, blijkt bijgevolg niet dat het beroep |
- et donc la demande de suspension - doit être considéré comme | tot vernietiging - en dus de vordering tot schorsing - onontvankelijk |
irrecevable à défaut d'intérêt. | moet worden geacht wegens gebrek aan belang. |
Quant aux conditions de la suspension | Ten aanzien van de voorwaarden van de schorsing |
B.7. Aux termes de l'article 20, 1°, de la loi spéciale du 6 janvier | B.7. Naar luid van artikel 20, 1°, van de voormelde bijzondere wet van |
1989, deux conditions doivent être remplies pour que la suspension | 6 januari 1989 dient aan twee voorwaarden te zijn voldaan opdat tot |
puisse être décidée : | schorsing kan worden besloten : |
- des moyens sérieux doivent être invoqués; | - de middelen die worden aangevoerd moeten ernstig zijn; |
- l'exécution immédiate de la règle attaquée doit risquer de causer un | - de onmiddellijke uitvoering van de bestreden maatregel moet een |
préjudice grave difficilement réparable. | moeilijk te herstellen ernstig nadeel kunnen berokkenen. |
B.8. Le moyen sérieux ne se confond pas avec le moyen fondé. | B.8. Het ernstig middel mag niet worden verward met het gegrond |
Pour qu'un moyen soit considéré comme sérieux au sens de l'article 20, | middel. Wil een middel als ernstig worden beschouwd in de zin van artikel 20, |
1°, de la loi spéciale du 6 janvier 1989, il ne suffit pas qu'il ne | 1°, van de voormelde bijzondere wet van 6 januari 1989, volstaat het |
soit pas manifestement non fondé au sens de l'article 72, mais il faut | niet dat het kennelijk niet ongegrond is in de zin van artikel 72, |
aussi qu'il revête une apparence de fondement au terme d'un premier | maar moet het ook gegrond lijken na een eerste onderzoek van de |
examen des éléments dont la Cour dispose à ce stade de la procédure. | gegevens waarover het Hof beschikt in dit stadium van de procedure. |
B.9. La partie requérante invoque quatre moyens, tous pris de la | B.9. De verzoekende partij voert vier middelen aan, die alle zijn |
violation des articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison | afgeleid uit de schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, |
avec l'article 25, b), du Pacte international relatif aux droits | in samenhang gelezen met artikel 25, b), van het Internationaal |
civils et politiques. | Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten. |
In het eerste, derde en vierde middel bekritiseert de verzoekende | |
Dans les premier, troisième et quatrième moyens, la partie requérante | partij het verschil in behandeling tussen de 16- en 17-jarige kiezers |
critique la différence de traitement entre les électeurs âgés de seize | en de meerderjarige kiezers. Als gevolg van de bestreden bepaling zijn |
et dix-sept ans et les électeurs majeurs. Par l'effet de la | de 16- en 17-jarige kiezers, in tegenstelling tot de meerderjarige |
disposition attaquée, les électeurs âgés de seize et dix-sept ans, | kiezers, niet verplicht deel te nemen aan de stemming voor de |
contrairement aux électeurs majeurs, ne sont pas obligés de participer | verkiezing van het Europees Parlement. Volgens de verzoekende partij |
au scrutin pour l'élection du Parlement européen. Selon la partie | is het in een representatieve democratie essentieel dat de burgers |
requérante, il est essentiel, dans une démocratie représentative, que | gelijk worden behandeld met betrekking tot alle aspecten van het |
les citoyens soient traités de la même manière en ce qui concerne le | kiesrecht en mag de wetgever geen onderscheid maken tussen de kiezers |
droit électoral dans tous ses aspects et le législateur ne peut | naargelang van hun leeftijd, hetgeen volgens haar wordt bevestigd in |
établir entre les électeurs aucune distinction fondée sur l'âge, ce | het voormelde arrest nr. 116/2023. De door de wetgever nagestreefde |
que confirme, selon elle, l'arrêt n° 116/2023 précité. L'objectif, | doelstelling om minderjarigen niet te verplichten zich politiek te |
poursuivi par le législateur, de ne pas obliger les personnes mineures | engageren, zou het bekritiseerde verschil in behandeling niet kunnen |
à s'engager politiquement ne saurait justifier la différence de | verantwoorden (eerste middel). Volgens de verzoekende partij wordt dat |
traitement critiquée (premier moyen). Selon la partie requérante, | verschil in behandeling evenmin verantwoord door het feit dat |
cette différence de traitement n'est pas justifiée non plus par le | minderjarigen, zoals wordt vermeld in de parlementaire voorbereiding |
fait que les personnes mineures doivent en principe, ainsi qu'il est | |
mentionné dans les travaux préparatoires de la loi du 25 décembre | van de wet van 25 december 2023, in beginsel voor de jeugdrechter |
2023, comparaître devant le juge de la jeunesse (troisième moyen). Il | dienen te verschijnen (derde middel). Evenmin zou het redelijk |
ne serait pas raisonnablement justifié non plus que les articles 207 à | verantwoord zijn dat de artikelen 207 tot 210 van het Kieswetboek in |
210 du Code électoral ne soient pas applicables aux électeurs âgés de | het kader van de Europese verkiezing niet van toepassing zijn op de |
seize et dix-sept ans dans le cadre des élections européennes, si bien | 16- en 17-jarige kiezers, zodat uitsluitend tegen de meerderjarige |
que des poursuites pénales ne pourraient être engagées que contre les | kiezers een strafvervolging kan worden ingesteld (vierde middel). |
électeurs majeurs (quatrième moyen). Dans le deuxième moyen, la partie requérante critique la différence de traitement entre les électeurs qui, le 9 juin 2024, auront pour la première fois l'âge requis pour voter lors de l'élection du Parlement européen, selon qu'ils seront, à cette date, mineurs ou majeurs. Selon la partie requérante, il n'est pas raisonnablement justifié que le législateur n'ait prévu une phase transitoire de vote facultatif que pour les électeurs âgés de seize et dix-sept ans. Compte tenu de leur connexité, la Cour examine les premier, troisième et quatrième moyens conjointement. B.10.1. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la | In het tweede middel bekritiseert de verzoekende partij het verschil in behandeling tussen de kiezers die op 9 juni 2024 voor het eerst de vereiste leeftijd zullen hebben om te stemmen voor de verkiezing van het Europees Parlement, naargelang zij op dat ogenblik minderjarig of meerderjarig zijn. Volgens de verzoekende partij is het niet redelijk verantwoord dat de wetgever uitsluitend ten aanzien van de 16- en 17-jarige kiezers heeft voorzien in een overgangsfase van niet-verplichte stemming. Gelet op hun samenhang, onderzoekt het Hof het eerste, derde en vierde middel samen. B.10.1. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel |
nature des principes en cause; le principe d'égalité et de | en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van |
non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas | gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat |
de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés | er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de |
et le but visé. | aangewende middelen en het beoogde doel. |
B.10.2. L'article 25 du Pacte international relatif aux droits civils | B.10.2. Artikel 25 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten |
et politiques dispose : | en politieke rechten bepaalt : |
« Tout citoyen a le droit et la possibilité, sans aucune des | « Elke burger heeft het recht en dient in de gelegenheid te worden |
discriminations visées à l'article 2 et sans restrictions | gesteld, zonder dat het onderscheid bedoeld in artikel 2 wordt gemaakt |
déraisonnables : a) de prendre part à la direction des affaires publiques, soit directement, soit par l'intermédiaire de représentants librement choisis; b) de voter et d'être élu, au cours d'élections périodiques, honnêtes, au suffrage universel et égal et au scrutin secret, assurant l'expression libre de la volonté des électeurs; c) d'accéder, dans des conditions générales d'égalité, aux fonctions publiques de son pays ». | en zonder onredelijke beperkingen : a) deel te nemen aan de behandeling van openbare aangelegenheden, hetzij rechtstreeks of door middel van vrijelijk gekozen vertegenwoordigers; b) te stemmen en gekozen te worden door middel van betrouwbare periodieke verkiezingen die gehouden worden krachtens algemeen en gelijkwaardig kiesrecht en bij geheime stemming, waardoor het vrijelijk tot uitdrukking brengen van de wil van de kiezers wordt verzekerd; c) op algemene voet van gelijkheid te worden toegelaten tot de overheidsdiensten van zijn land ». |
B.10.3. En vertu de l'article 8, alinéas 2 à 4, de la Constitution, il | B.10.3. Krachtens artikel 8, tweede tot vierde lid, van de Grondwet, |
appartient au législateur de déterminer les conditions d'exercice du | staat het aan de wetgever om de voorwaarden te bepalen voor het |
droit de vote pour l'élection du Parlement européen. Toute différence | uitoefenen van het kiesrecht voor de verkiezing van het Europees |
de traitement entre les membres du corps électoral doit toutefois être | Parlement. Elk verschil in behandeling onder de leden van het |
compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en | kiezerskorps moet evenwel bestaanbaar zijn met de artikelen 10 en 11 |
combinaison avec l'article 25 du Pacte international relatif aux | van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 25 van het |
droits civils et politiques. | Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten. |
B.11.1. Le Conseil des ministres fait valoir que les électeurs âgés de | B.11.1. De Ministerraad voert aan dat de 16- en 17-jarige kiezers en |
seize et dix-sept ans et les électeurs majeurs ne se trouvent pas dans | |
des situations comparables, parce que les jeunes âgés de seize et | de meerderjarige kiezers niet vergelijkbaar zijn, omdat 16- en |
dix-sept ans doivent en principe comparaître devant le tribunal de la | 17-jarigen in beginsel voor de jeugdrechtbank dienen te verschijnen en |
jeunesse et que le régime de sanction contenu dans les articles 207 à | de sanctieregeling van de artikelen 207 tot 210 van het Kieswetboek |
210 du Code électoral ne pourrait leur être appliqué que si le tribunal de la jeunesse décidait de se dessaisir à leur égard. B.11.2. Il ne faut pas confondre différence et non-comparabilité. La circonstance que, lorsqu'une personne mineure commet un fait qualifié infraction, c'est en principe le droit en matière de délinquance juvénile qui est applicable et non le droit pénal commun et le droit commun de la procédure pénale peut certes constituer un élément dans l'appréciation d'une différence de traitement, mais elle ne saurait suffire pour conclure à la non-comparabilité. Sinon, le contrôle exercé au regard du principe d'égalité et de non-discrimination serait vidé de toute substance. | enkel op hen zou kunnen worden toegepast indien de jeugdrechtbank beslist hen uit handen te geven. B.11.2. Verschil en niet-vergelijkbaarheid mogen niet met elkaar worden verward. De omstandigheid dat, wanneer een minderjarige een als misdrijf omschreven feit pleegt, daarop in beginsel het jeugddelinquentierecht in plaats van het gemeen straf- en strafprocesrecht van toepassing is, kan weliswaar een element zijn bij de beoordeling van een verschil in behandeling, maar kan niet volstaan om te besluiten tot niet-vergelijkbaarheid. Zo niet zou de controle die wordt uitgevoerd in het licht van het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie van elke inhoud worden ontdaan. |
B.11.3. Comme la Cour l'a jugé par l'arrêt n° 116/2023 précité | B.11.3. Zoals het Hof heeft geoordeeld bij het voormelde arrest nr. |
(B.4.5), le choix de permettre aux jeunes âgés de seize et dix-sept | 116/2023 (B.4.5), valt de keuze om aan de 16- en 17-jarigen de |
ans de voter aux élections européennes relève du pouvoir | mogelijkheid te geven om te stemmen bij de Europese verkiezing onder |
d'appréciation du législateur. Il n'appartient pas à la Cour de | de beoordelingsvrijheid van de wetgever en staat het niet aan het Hof |
substituer son appréciation à celle du législateur, alors que rien | zijn beoordeling in de plaats te stellen van die van de wetgever, |
n'indique que celle-ci serait manifestement déraisonnable. | terwijl uit niets blijkt dat die kennelijk onredelijk zou zijn. |
B.12.1. Les jeunes âgés de seize et dix-sept ans font partie du corps | B.12.1. De jongeren van 16 en 17 jaar maken deel uit van het |
électoral pour l'élection du Parlement européen, au même titre que les | kiezerskorps voor de verkiezing van het Europees Parlement, zoals de |
autres électeurs. | andere kiezers. |
B.12.2. La disposition attaquée fait naître une différence de | B.12.2. De bestreden bepaling roept een verschil in behandeling tussen |
traitement entre deux catégories d'électeurs, en ce qu'elle octroie | twee categorieën van kiezers in het leven, in zoverre zij de 16- en |
aux jeunes âgés de seize et dix-sept ans un simple droit de vote sans | 17-jarigen een louter stemrecht zonder stemplicht toekent, terwijl zij |
obligation de vote, alors qu'elle soumet les électeurs majeurs à une | de meerderjarige kiezers aan een stemplicht onderwerpt. |
obligation de vote. | |
A cet égard, il convient de rappeler que le droit de vote constitue un | In dat opzicht dient eraan te worden herinnerd dat het kiesrecht een |
droit politique fondamental de la démocratie représentative et qu'il | fundamenteel politiek recht is in de representatieve democratie en van |
est d'une importance cruciale pour l'établissement et le maintien des | cruciaal belang is voor het vestigen en het handhaven van de |
fondements de la démocratie. Etant donné que le caractère obligatoire | grondslagen van de democratie. Aangezien het verplichte of |
ou facultatif de la participation au vote constitue une | facultatieve karakter van de deelname aan de stemming een wezenlijk |
caractéristique essentielle du droit de vote, une fragmentation du | kenmerk van het kiesrecht is, moet een fragmentatie van het |
corps électoral doit être justifiée par des motifs impérieux d'intérêt | kiezerskorps door dwingende motieven van algemeen belang worden |
général. | verantwoord. |
B.13. La loi du 25 décembre 2023 vise à contribuer à une plus grande | B.13. De wet van 25 december 2023 beoogt bij te dragen tot een grotere |
implication des jeunes dans les élections du Parlement européen et à | betrokkenheid van de jongeren bij de verkiezing van het Europees |
une harmonisation progressive, au niveau européen, de la majorité | Parlement en tot een geleidelijke harmonisatie, op Europees vlak, van |
électorale pour ces élections, conformément à la résolution du | de kiesgerechtigde leeftijd voor die verkiezing, in overeenstemming |
Parlement européen précitée. Ainsi qu'il ressort des travaux | met de voormelde resolutie van het Europees Parlement. Zoals blijkt |
préparatoires mentionnés en B.4.2, le souhait du législateur était en | uit de in B.4.2 vermelde parlementaire voorbereiding, was het in het |
particulier « d'étendre le droit de vote aux jeunes de seize et | bijzonder « de wens van de wetgever om het stemrecht uit te breiden |
dix-sept ans, dans le cadre d'une évolution sociale plus large où ils | naar de 16- en 17-jarigen, kaderend in een ruimere maatschappelijke |
sont considérés comme capables de voter et où le législateur veut leur | evolutie waarbij zij bekwaam worden geacht om te gaan stemmen en de |
donner la possibilité de s'engager politiquement ». Ces objectifs sont | wetgever hen de mogelijkheid wil geven om zich politiek te engageren |
légitimes. | ». Die doelstellingen zijn legitiem. |
Il ressort des travaux préparatoires que le législateur a écarté | Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de wetgever de |
l'obligation de vote pour les jeunes de seize et dix-sept ans, d'une | stemplicht voor de 16- en 17-jarigen heeft afgewezen wegens de |
part, en raison de la situation juridique particulière des personnes mineures et, d'autre part, dans un souci de ne pas mettre une pression indésirable sur ces jeunes, en prévoyant une phase transitoire stimulante de vote facultatif. Les justifications précitées ne semblent toutefois pas constituer un motif impérieux d'intérêt général susceptible de justifier, au regard d'une caractéristique essentielle du droit de vote, la différence de traitement entre les électeurs selon qu'ils sont majeurs ou mineurs. Le caractère obligatoire du vote ne semble du reste pas constituer un obstacle à la réalisation des objectifs poursuivis par le législateur. B.14. En outre, par la loi du 1er juin 2022, le législateur avait prévu que les jeunes âgés de seize et dix-sept ans, après avoir choisi d'appartenir au corps électoral, étaient inscrits sur la liste des électeurs et soumis au vote obligatoire, et que, partant, ils étaient | bijzondere rechtspositie van minderjarigen, enerzijds, en omwille van de doelstelling om geen ongewenste druk te creëren ten aanzien van die jongeren, maar te voorzien in een stimulerende overgangsfase van niet-verplichte stemming, anderzijds. De voormelde verantwoording lijkt evenwel geen dwingend motief van algemeen belang te vormen dat een verschil in behandeling van de kiezers naargelang zij meerderjarig of minderjarig zijn, en dat in het licht van een wezenlijk kenmerk van het stemrecht, kan rechtvaardigen. Het verplichte karakter van de stemming lijkt overigens geen beletsel te vormen voor de verwezenlijking van de doelstellingen van de wetgever. B.14. Bovendien had de wetgever bij de wet van 1 juni 2022 bepaald dat de 16- en 17-jarigen, na ervoor te hebben gekozen om deel uit te maken van het kiezerskorps, ingeschreven waren op de kiezerslijst en onderworpen waren aan de stemplicht, en bijgevolg de strafsancties |
passibles des sanctions pénales visées aux articles 207 à 210 du Code | bedoeld in de artikelen 207 tot 210 van het Kieswetboek konden |
électoral. Il ressort des travaux préparatoires cités en B.4.1 qu'à | oplopen. Uit de in B.4.1 geciteerde parlementaire voorbereiding blijkt |
l'occasion de la loi du 25 décembre 2023, le législateur est revenu | dat de wetgever, naar aanleiding van de wet van 25 december 2023, op |
sur son intention initiale, en estimant que la possibilité de | zijn oorspronkelijke bedoeling is teruggekomen door het standpunt in |
sanctions pénales faisait obstacle au caractère obligatoire du vote | te nemen dat de mogelijkheid van strafsancties een belemmering vormde |
des jeunes âgés de seize et dix-sept ans, dès lors que ceux-ci doivent | voor het verplichte karakter van de stemming voor 16- en 17-jarigen, |
en principe comparaître devant le tribunal de la jeunesse, dans | aangezien zij in principe voor de jeugdrechtbank moeten verschijnen |
l'hypothèse d'un fait qualifié infraction. | |
La Cour n'aperçoit pas en quoi l'existence de modalités spécifiques | wanneer zij een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd. |
sur le plan de la procédure pénale au profit des personnes mineures, | Het Hof ziet niet in op welke manier het bestaan van specifieke nadere |
qui demeurent applicables en toute hypothèse, est de nature à | regels op het vlak van de strafprocedure voor minderjarigen, die hoe |
justifier que seuls les électeurs âgés de dix-huit ans ou plus sont | dan ook van toepassing blijven, kan verantwoorden dat enkel de kiezers |
susceptibles de faire l'objet de poursuites répressives en cas de | van 18 jaar en ouder strafrechtelijk kunnen worden vervolgd wanneer |
non-exercice du droit de vote. A cet égard, il convient de noter que | zij hun stemrecht niet uitoefenen. In dat opzicht dient te worden |
le régime particulier prévu pour les personnes mineures sur le plan de | opgemerkt dat de specifieke regeling voor minderjarigen op het vlak |
la procédure pénale n'a en principe pas d'incidence sur le caractère | van de strafprocedure in principe geen invloed heeft op het strafbare |
infractionnel du comportement réprimé. | karakter van het bestrafte gedrag. |
B.15. Les premier, troisième et quatrième moyens sont sérieux. | B.15. Het eerste, het derde en het vierde middel zijn ernstig. |
B.16.1. Une suspension par la Cour doit permettre d'éviter qu'un | B.16.1. Een schorsing door het Hof moet kunnen voorkomen dat voor de |
préjudice grave résulte pour la partie requérante de l'application | verzoekende partij, door de onmiddellijke toepassing van de bestreden |
immédiate de la norme attaquée, préjudice qui ne pourrait être réparé | norm, een ernstig nadeel zou ontstaan dat door de gevolgen van een |
ou qui pourrait difficilement être réparé par l'effet d'une annulation | eventuele vernietiging niet of nog moeilijk zou kunnen worden |
éventuelle. | hersteld. |
B.16.2. La partie requérante souligne qu'en cas d'application | B.16.2. De verzoekende partij wijst erop dat bij een onmiddellijke |
immédiate de la disposition attaquée lors de la prochaine élection du | toepassing van de bestreden bepaling op de eerstvolgende verkiezing |
Parlement européen, prévue le 9 juin 2024, l'élection se déroulera sur | van het Europees Parlement, in het vooruitzicht gesteld op 9 juni |
la base de règles inconstitutionnelles. | 2024, het verloop van de verkiezing plaatsvindt op grond van een |
B.16.3. Le préjudice qui naîtrait d'élections organisées sur une base | ongrondwettige regeling. B.16.3. Het nadeel dat zou ontstaan uit verkiezingen die op een |
ongrondwettige basis zouden worden georganiseerd, is | |
inconstitutionnelle serait nécessairement grave puisqu'il s'agirait | noodzakelijkerwijze ernstig omdat het zou gaan om een aantasting van |
d'une atteinte à la substance du droit, essentiel à l'existence même | het recht zelf om te kiezen en te worden verkozen, essentieel voor het |
d'une démocratie représentative, d'élire et d'être élu. | bestaan zelf van een representatieve democratie. |
B.16.4. En vertu de l'article 43 de la loi du 23 mars 1989, la Chambre | B.16.4. Krachtens artikel 43 van de wet van 23 maart 1989 doet de |
des Représentants statue sur la validité des opérations électorales | Kamer van volksvertegenwoordigers uitspraak over de geldigheid van de |
pour l'élection du Parlement européen, ainsi que sur les réclamations | kiesverrichtingen voor de verkiezing van het Europees Parlement, |
qui seraient introduites à cet égard. Le Parlement européen vérifie | alsook over de in dat verband ingebrachte bezwaren. Krachtens de Akte |
les pouvoirs de ses membres, en vertu de l'Acte du 20 septembre 1976 « | van 20 september 1976 « betreffende de verkiezing van de leden van het |
portant élection des membres au Parlement européen au suffrage | Europees Parlement door middel van rechtstreekse algemene verkiezingen |
», onderzoekt het Europees Parlement de geloofsbrieven van zijn leden. | |
universel direct ». Toutefois, conformément à l'article 12 de cet | Overeenkomstig artikel 12 van die Akte is het door het Europees |
Acte, le Parlement européen, pour vérifier ces pouvoirs, se borne à | Parlement gevoerde onderzoek evenwel ertoe beperkt nota te nemen van |
prendre acte des résultats publiés officiellement par les Etats | |
membres et à statuer sur les contestations qui pourraient être | de officieel door de lidstaten bekendgemaakte uitslagen en te |
introduites sur la base des dispositions de cet Acte, à l'exclusion | beslissen over de bezwaren die eventueel kunnen worden ingebracht op |
des dispositions nationales auxquelles ce dernier se réfère. | grond van de bepalingen van die Akte, met uitsluiting van de nationale |
Il s'ensuit qu'une annulation ultérieure de la disposition attaquée ne | bepalingen waarnaar de Akte verwijst. |
pourrait réparer le préjudice causé par l'application, lors du scrutin | Daaruit volgt dat een latere vernietiging van de bestreden bepaling |
du 9 juin 2024, d'une disposition inconstitutionnelle. | het nadeel veroorzaakt door de toepassing, voor de stemming van 9 juni |
2024, van een ongrondwettige bepaling, niet zou kunnen herstellen. | |
B.16.5. Il est donc satisfait à la deuxième condition prévue à | B.16.5. Er is dus voldaan aan de tweede voorwaarde gesteld bij artikel |
l'article 20, 1°, de la loi spéciale du 6 janvier 1989, précitée. | 20, 1°, van de voormelde bijzondere wet van 6 januari 1989. |
B.17.1. Comme la Cour l'a déjà jugé à plusieurs reprises (voy. les | B.17.1. Zoals het Hof reeds meerdere malen heeft geoordeeld (zie de |
arrêts nos 116/2002, ECLI:BE:GHCC:2002:ARR.116, 174/2002, | arresten nrs. 116/2002, ECLI:BE:GHCC:2002:ARR.116, 174/2002, |
ECLI:BE:GHCC:2002:ARR.174, 34/2009, ECLI:BE:GHCC:2009:ARR.034, | ECLI:BE:GHCC:2002:ARR.174, 34/2009, ECLI:BE:GHCC:2009:ARR.034, |
97/2010, ECLI:BE:GHCC:2010:ARR.097, et 113/2021, | 97/2010, ECLI:BE:GHCC:2010:ARR.097, en 113/2021, |
ECLI:BE:GHCC:2021:ARR.113), il résulte de l'emploi du mot « peut » à | ECLI:BE:GHCC:2021:ARR.113), volgt uit het gebruik van het woord « kan |
l'article 19 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 que la Cour, même si | » in artikel 19 van de voormelde bijzondere wet van 6 januari 1989 dat |
elle juge qu'il est satisfait aux deux conditions de fond de l'article | het Hof, zelfs wanneer het oordeelt dat aan de twee grondvoorwaarden |
20, 1°, de la même loi spéciale pour pouvoir procéder à la suspension, | in artikel 20, 1°, van dezelfde bijzondere wet om tot schorsing te |
n'est pas tenue de suspendre. La Cour doit examiner s'il se justifie | kunnen overgaan is voldaan, niet is verplicht tot schorsing over te |
de procéder à la suspension des dispositions attaquées en faisant la | gaan. Het Hof dient na te gaan of het verantwoord is om tot schorsing |
balance des inconvénients que l'application immédiate des dispositions | van de bestreden bepalingen over te gaan, waarbij het de nadelen van |
attaquées cause aux parties requérantes et des inconvénients qu'une | de onmiddellijke toepassing van de bestreden bepalingen voor de |
suspension entraînerait pour l'intérêt général. | verzoekende partijen moet afwegen tegen de nadelen voor het algemeen |
B.17.2. Le Conseil des ministres soutient qu'une suspension de la | belang die een schorsing met zich zou meebrengen. |
disposition attaquée compromettrait le bon déroulement de l'élection | B.17.2. De Ministerraad voert aan dat een schorsing van de bestreden |
du 9 juin 2024 et serait source de confusion pour les jeunes âgés de seize et dix-sept ans. B.17.3. Au regard du risque que des élections soient organisées sur une base inconstitutionnelle et du caractère essentiel du droit de vote pour l'état de droit démocratique, seules des circonstances exceptionnelles pourraient justifier que la disposition attaquée ne soit pas suspendue alors que les conditions de fond de l'article 20, 1°, de la loi spéciale du 6 janvier 1989, précitée, sont réunies. A cet égard, la Cour n'aperçoit pas en quoi la suspension de la | bepaling een goed verloop van de verkiezing van 9 juni 2024 in het gedrang zou brengen en verwarring zou doen ontstaan bij de 16- en 17-jarigen. B.17.3. Wat het risico betreft dat verkiezingen op een ongrondwettige basis worden georganiseerd en in het licht van het wezenlijke karakter van het stemrecht voor een democratische rechtsstaat, zouden alleen uitzonderlijke omstandigheden kunnen rechtvaardigen dat de bestreden bepaling niet wordt geschorst terwijl de grondvoorwaarden van artikel 20, 1°, van de voormelde bijzondere wet van 6 januari 1989 vervuld zijn. In dat verband ziet het Hof niet in op welke manier een schorsing van |
disposition attaquée serait susceptible de compromettre l'organisation | de bestreden bepaling de organisatie van de nakende verkiezing van het |
de l'élection imminente du Parlement européen eu égard à l'agenda | Europees Parlement in het gedrang zou kunnen brengen in het licht van |
électoral, notamment en ce qui concerne l'information des personnes | de verkiezingsagenda, onder meer wat het informeren van de betrokken |
mineures concernées. | minderjarigen betreft. |
B.18. Il y a lieu de suspendre l'article 13 de la loi du 25 décembre | B.18. Artikel 13 van de wet van 25 december 2023 moet worden |
2023. | geschorst. |
B.19.1. L'article 25 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, précitée, | B.19.1. Artikel 25 van de voormelde bijzondere wet van 6 januari 1989 |
dispose : | bepaalt : |
« La Cour rend son arrêt sur la demande principale dans les trois mois | « Het Hof wijst zijn arrest op de hoofdvordering binnen drie maanden |
du prononcé de l'arrêt ordonnant la suspension. Ce délai ne peut être | na de uitspraak van het arrest dat de schorsing beveelt. De termijn |
prorogé. | kan niet worden verlengd. |
Si l'arrêt sur la demande principale n'est pas rendu dans ce délai, la | Indien het arrest op de hoofdvordering niet gewezen is binnen die |
suspension cesse immédiatement ses effets ». | termijn, houdt de schorsing onmiddellijk op gevolg te hebben ». |
B.19.2. Eu égard aux délais prévus au titre V de la loi spéciale du 6 | B.19.2. Gelet op de bij titel V van de voormelde bijzondere wet van 6 |
janvier 1989, la Cour n'est toutefois pas en mesure de statuer sur le | januari 1989 voorziene termijnen, is het Hof evenwel niet in staat om |
recours en annulation avant le 9 juin 2024, date de la prochaine | vóór 9 juni 2024, datum van de volgende verkiezing van het Europees |
élection du Parlement européen. | Parlement, uitspraak te doen over het beroep tot vernietiging. |
B.19.3. Les effets d'une suspension étant, pour la durée de celle-ci, | B.19.3. Aangezien de gevolgen van een schorsing voor de duur ervan |
les mêmes que ceux d'une annulation, il s'ensuit que l'article 39, | dezelfde zijn als die van een vernietiging, volgt hieruit dat het |
alinéa 1er, précité, de la loi du 23 mars 1989, tel qu'il a été | voormelde artikel 39, eerste lid, van de wet van 23 maart 1989 zoals |
modifié par l'article 15 de la loi du 1er juin 2022, telle qu'elle a | gewijzigd bij artikel 15 van de wet van 1 juni 2022, zoals die werd |
été annulée par l'arrêt n° 116/2023 précité, s'applique à l'élection | vernietigd bij het voormelde arrest nr. 116/2023, van toepassing is op |
du Parlement européen du 9 juin 2024, de sorte que la participation au | de verkiezing van het Europees Parlement van 9 juni 2024, zodat de |
scrutin est obligatoire pour les personnes mineures âgées de plus de | deelname aan de stemming verplicht is voor de minderjarigen ouder dan |
seize ans visées par cette disposition, à savoir : | 16 jaar die door die bepaling worden beoogd, namelijk : |
- les Belges âgés de plus de seize ans qui sont inscrits au registre | - de Belgen die ouder zijn dan 16 jaar en die zijn ingeschreven in het |
de la population d'une commune belge; | bevolkingsregister van een Belgische gemeente; |
- les Belges âgés de plus de seize ans qui résident sur le territoire | - de Belgen die ouder zijn dan 16 jaar en die verblijven op het |
d'un Etat non membre de l'Union européenne et qui sont inscrits aux | grondgebied van een Staat die geen lidstaat van de Europese Unie is en |
registres de la population tenus dans les postes consulaires de | die zijn ingeschreven in de bevolkingsregisters in de consulaire |
carrière; | beroepsposten; |
- les Belges âgés de plus de seize ans qui résident sur le territoire | - de Belgen die ouder zijn dan 16 jaar en die verblijven op het |
d'un autre Etat membre de l'Union européenne et qui sont inscrits sur | grondgebied van een andere lidstaat van de Europese Unie en die zijn |
la liste des électeurs du poste consulaire de carrière belge dont ils | ingeschreven op de kiezerslijst van de Belgische consulaire |
relèvent; | beroepspost waarvan zij afhangen; |
- les ressortissants des autres Etats membres de l'Union européenne | - de onderdanen van de andere lidstaten van de Europese Unie die ouder |
âgés de plus de seize ans inscrits sur la liste des électeurs de la | zijn dan 16 jaar en die zijn ingeschreven op de kiezerslijst van hun |
commune belge de leur résidence. | Belgische gemeente van verblijf. |
B.19.4. Dans cette optique, il convient d'observer que l'arrêt qui | B.19.4. In dat opzicht dient te worden opgemerkt dat het arrest dat in |
sera rendu au stade de l'examen du recours en annulation dans la | de fase van het onderzoek van het beroep tot vernietiging in de |
présente affaire, quelle que soit sa portée, n'aura pas la moindre | onderhavige zaak zal worden gewezen, ongeacht de draagwijdte van dat |
conséquence sur la régularité de l'élection du 9 juin 2024 précitée, | laatste arrest, geen enkel gevolg zal hebben voor de regelmatigheid |
dès lors que celle-ci se déroulera valablement sur la base de | van de voormelde verkiezing van 9 juni 2024, aangezien die geldig zal |
l'article 39, alinéa 1er, précité, de la loi du 23 mars 1989, tel | plaatsvinden op basis van het voormelde artikel 39, eerste lid, van de |
qu'il a été modifié par l'article 15 de la loi du 1er juin 2022, telle | wet van 23 maart 1989 zoals gewijzigd bij artikel 15 van de wet van 1 |
qu'elle a été annulée par l'arrêt n° 116/2023, et ce, par l'effet même | juni 2022, zoals die werd vernietigd bij het arrest nr. 116/2023, en |
du présent arrêt de suspension. | dat ingevolge het onderhavige schorsingsarrest zelf. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
suspend l'article 13 de la loi du 25 décembre 2023 « modifiant la loi | schorst artikel 13 van de wet van 25 december 2023 « tot wijziging van |
du 23 mars 1989 relative à l'élection du Parlement européen et modifiant l'ancien [C]ode civil, afin de permettre aux jeunes âgés de seize et dix-sept ans de prendre part à cette élection sans formalité préalable d'inscription ». Ainsi rendu en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 21 mars 2024. Le greffier, Nicolas Dupont Le président, | de wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezing van het Europees Parlement en tot wijziging van het [oud Burgerlijk Wetboek], teneinde de deelname van 16- en 17-jarigen aan de verkiezing van het [Europees Parlement] mogelijk te maken zonder voorafgaande inschrijvingsplicht ». Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 21 maart 2024. De griffier, Nicolas Dupont De voorzitter, |
Luc Lavrysen | Luc Lavrysen |