Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 169/2023 du 30 novembre 2023 Numéro du rôle : 7946 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 162bis et 194 du Code d'instruction criminelle, posée par la Cour d'appel de Mons. La Cour constitutionnell composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. Giet, J. Moerman, M. Pâques, Y. K(...)"
Extrait de l'arrêt n° 169/2023 du 30 novembre 2023 Numéro du rôle : 7946 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 162bis et 194 du Code d'instruction criminelle, posée par la Cour d'appel de Mons. La Cour constitutionnell composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. Giet, J. Moerman, M. Pâques, Y. K(...) Uittreksel uit arrest nr. 169/2023 van 30 november 2023 Rolnummer 7946 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 162bis en 194 van het Wetboek van strafvordering, gesteld door het Hof van Beroep te Bergen. Het Grondwettelijk samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters T. Giet, J. Moerman, M. Pâ(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 169/2023 du 30 novembre 2023 Uittreksel uit arrest nr. 169/2023 van 30 november 2023
Numéro du rôle : 7946 Rolnummer 7946
En cause : la question préjudicielle relative aux articles 162bis et
194 du Code d'instruction criminelle, posée par la Cour d'appel de In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 162bis en 194
van het Wetboek van strafvordering, gesteld door het Hof van Beroep te
Mons. Bergen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de
Giet, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, D. Pieters, S. de Bethune, rechters T. Giet, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, D. Pieters, S.
E. Bribosia, W. Verrijdt, K. Jadin et M. Plovie, assistée du greffier de Bethune, E. Bribosia, W. Verrijdt, K. Jadin en M. Plovie,
N. Dupont, présidée par le président P. Nihoul, bijgestaan door de griffier N. Dupont, onder voorzitterschap van voorzitter P. Nihoul,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt du 17 janvier 2023, dont l'expédition est parvenue au greffe Bij arrest van 17 januari 2023, waarvan de expeditie ter griffie van
de la Cour le 13 mars 2023, la Cour d'appel de Mons a posé la question het Hof is ingekomen op 13 maart 2023, heeft het Hof van Beroep te
préjudicielle suivante : Bergen de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« Les articles 162bis et 194 du Code d'instruction criminelle, qui « Schenden de artikelen 162bis en 194 van het Wetboek van
renvoient à l'article 1022 du Code judiciaire en ce qui concerne la strafvordering, die naar artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek
débition d'une indemnité de procédure, violent-ils les articles 10 et verwijzen wat het verschuldigd zijn van een rechtsplegingsvergoeding
11 de la Constitution, lu indépendamment ou en combinaison avec les betreft, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, afzonderlijk beschouwd
articles 6 et 14 de la Convention européenne des droits de l'homme of in samenhang gelezen met de artikelen 6 en 14 van het Europees
et/ou l'article 9 de la Convention d'Aarhus sur l'accès à Verdrag voor de rechten van de mens en/of artikel 9 van het Verdrag
l'information, la participation du public au processus décisionnel et van Aarhus betreffende toegang tot informatie, inspraak in
l'accès à la justice en matière d'environnement, lorsqu'ils sont besluitvorming en toegang tot de rechter inzake milieuaangelegenheden,
interprétés de manière telle que le Fonctionnaire délégué, agissant wanneer zij in die zin worden geïnterpreteerd dat de gemachtigde
sur pied de l'article D.VII.13 du CoDT, ne pourrait pas obtenir une ambtenaar, handelend op grond van artikel D.VII.13 van het Waalse
Wetboek van Ruimtelijke Ontwikkeling, geen rechtsplegingsvergoeding
indemnité de procédure à charge du prévenu qui succombe sur la demande zou kunnen verkrijgen ten laste van de beklaagde die in de vordering
du Fonctionnaire délégué ? ». van de gemachtigde ambtenaar in het ongelijk is gesteld ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. L'indemnité de procédure est une « intervention forfaitaire dans B.1. De rechtsplegingsvergoeding is een « forfaitaire tegemoetkoming
les frais et honoraires d'avocat de la partie ayant obtenu gain de in de kosten en erelonen van de advocaat van de in het gelijk gestelde
cause » (article 1022, alinéa 1er, du Code judiciaire, tel qu'il a été partij » (artikel 1022, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek,
remplacé par l'article 7 de la loi du 21 avril 2007 « relative à la zoals vervangen bij artikel 7 van de wet van 21 april 2007 «
betreffende de verhaalbaarheid van de erelonen en de kosten verbonden
répétibilité des honoraires et des frais d'avocat »). aan de bijstand van een advocaat »).
B.2.1. L'article 162bis du Code d'instruction criminelle est l'une des B.2.1. Artikel 162bis van het Wetboek van strafvordering is een van de
dispositions législatives qui règlent le déroulement de la procédure wetsbepalingen die het verloop van de procedure voor de
devant les tribunaux de police. politierechtbanken regelen.
Inséré dans ce Code par l'article 9 de la loi précitée du 21 avril Dat artikel 162bis, dat in dat Wetboek werd ingevoegd bij artikel 9
2007 et modifié la dernière fois par l'article 6 de la loi du 18 mars van de voormelde wet van 21 april 2007 en de laatste keer werd
2018 « modifiant diverses dispositions du droit pénal, de la procédure gewijzigd bij artikel 6 van de wet van 18 maart 2018 « houdende
wijzigingen van diverse bepalingen van het strafrecht, de
pénale et du droit judiciaire », cet article 162bis dispose : strafvordering en het gerechtelijk recht », bepaalt :
« Tout jugement de condamnation rendu contre le prévenu et les « Ieder veroordelend vonnis, uitgesproken tegen de beklaagde en tegen
personnes civilement responsables de l'infraction les condamnera de personen die voor het misdrijf burgerrechtelijk aansprakelijk zijn,
envers la partie civile à l'indemnité de procédure visée à l'article veroordeelt hen tot het betalen aan de burgerlijke partij van de
1022 du Code judiciaire. rechtsplegingsvergoeding bedoeld in artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek.
La partie civile qui aura lancé une citation directe ou qui a greffé De burgerlijke partij die rechtstreeks heeft gedagvaard of die zich
met een afzonderlijke vordering heeft aangesloten bij een
une action distincte sur une citation directe lancée par une autre rechtstreekse dagvaarding van een andere burgerlijke partij, of die,
partie civile, ou qui, en l'absence de tout recours du ministère bij ontstentenis van enig beroep van het openbaar ministerie, de
public, du prévenu ou du civilement responsable, aura interjeté appel beklaagde of burgerrechtelijk aansprakelijke persoon, hoger beroep
heeft ingesteld en die in het ongelijk wordt gesteld, kan worden
et qui succombera, pourra être condamnée envers le prévenu ainsi veroordeeld tot het aan de beklaagde en aan de burgerrechtelijke
qu'envers le civilement responsable à l'indemnité visée à l'article aansprakelijke persoon betalen van de vergoeding bedoeld in artikel
1022 du Code judiciaire. L'indemnité sera liquidée par le jugement ». 1022 van het Gerechtelijk Wetboek. De vergoeding wordt bepaald door
B.2.2. L'article 194 du Code d'instruction criminelle est l'une des het vonnis ». B.2.2. Artikel 194 van het Wetboek van strafvordering is een van de
dispositions législatives qui règlent le déroulement de la procédure wetsbepalingen die het verloop van de procedure voor de correctionele
devant les tribunaux correctionnels. rechtbanken regelen.
Depuis sa modification par l'article 10 de la loi du 21 avril 2007, Sinds de wijziging ervan bij artikel 10 van de wet van 21 april 2007
cet article 194 dispose qu'il sera statué « sur l'indemnité visée à bepaalt dat artikel 194 dat uitspraak wordt gedaan « over de
l'article 1022 du Code judiciaire conformément à l'article 162bis ». vergoeding bedoeld in artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek,
B.2.3. L'article 211 du Code d'instruction criminelle, qui fait partie overeenkomstig artikel 162bis ». B.2.3. Artikel 211 van het Wetboek van strafvordering, dat deel
des dispositions réglant l'appel des jugements correctionnels, uitmaakt van de bepalingen tot regeling van het hoger beroep van
correctionele vonnissen, bepaalt, sinds de wijziging ervan bij artikel
prévoit, depuis sa modification par l'article 11 de la loi du 21 avril 11 van de wet van 21 april 2007, dat de « bepalingen van de voorgaande
2007, que les « dispositions des articles précédents sur [...] la artikelen betreffen de [...] de veroordeling [...] [tot] de vergoeding
condamnation [...] à l'indemnité visée à l'article 1022 du Code bedoeld in artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek [...] eveneens
judiciaire [...] seront communes aux jugements rendus sur l'appel ». [gelden] voor de vonnissen in hoger beroep gewezen ».
B.3.1. Pour la région de langue française, l'article D.VII.13 du Code B.3.1. Voor het Franse taalgebied bepaalt artikel D.VII.13 van het
du Développement territorial de la Région wallonne (ci-après : le Wetboek van Ruimtelijke Ontwikkeling van het Waalse Gewest (hierna :
CoDT), qui fait partie du chapitre V (« Poursuite devant le tribunal het WWRO), dat deel uitmaakt van hoofdstuk V (« Vervolging voor de
correctionnel ») du livre VII (« Infractions et sanctions ») de ce correctionele rechtbank ») van boek VII (« Overtredingen en straffen
Code, dispose : ») van dat Wetboek :
« Outre la pénalité, le tribunal ordonne, à la demande motivée du « Naast de straf beveelt de rechtbank op met redenen omkleed verzoek
fonctionnaire délégué ou du collège communal : van de gemachtigde ambtenaar of het gemeentecollege :
1° soit la remise en état des lieux ou la cessation de l'utilisation 1° ofwel het herstel van de plaats in haar oorspronkelijke staat of de
abusive; stopzetting van het onrechtmatige gebruik;
2° soit l'exécution d'ouvrages ou de travaux d'aménagement pour autant 2° ofwel de uitvoering van werken of inrichtingswerken voor zover de
que les actes et travaux ou l'urbanisation à maintenir et les ouvrages handelingen en werken of de te handhaven bebouwing en de uit te voeren
ou travaux d'aménagement à exécuter respectent le plan de secteur et werken of inrichtingswerken het gewestplan en de normen van de
les normes du guide régional d'urbanisme, ou respectent les conditions leidraad voor gewestelijke stedenbouw naleven of de voorwaarden m.b.t.
de dérogation au plan de secteur ou aux normes du guide régional de afwijking van het gewestplan of de normen van de leidraad voor
d'urbanisme; gewestelijke stedenbouw naleven;
3° soit le paiement d'une somme représentative de la plus-value 3° ofwel de betaling van een som gelijk aan de meerwaarde die het goed
acquise par le bien à la suite de l'infraction pour autant qu'il ne ingevolge de overtreding verworven heeft, voor zover het noch op de
soit ni inscrit sur la liste de sauvegarde, ni classé en vertu du Code beschermingslijst noch op de monumentenlijst voorkomt krachtens het
wallon du Patrimoine, et que les actes et travaux ou l'urbanisation Waals Erfgoedwetboek en voor zover de in overtreding uitgevoerde
réalisés en infraction respectent le plan de secteur et les normes du guide régional d'urbanisme, ou respectent les conditions de dérogation au plan de secteur ou aux normes du guide régional d'urbanisme. La motivation du fonctionnaire délégué ou du collège communal porte notamment sur l'impact du mode de réparation choisi sur l'environnement au regard de l'article D.66 du Livre Ier du Code de l'Environnement et sur le respect des conditions visées à l'alinéa 1er, 2° ou 3°. Le tribunal fixe à cette fin un délai qui, dans les cas visés aux 1° et 2°, ne peut dépasser un an. En cas de condamnation au paiement d'une somme, le tribunal fixe celle-ci à tout ou partie de la plus-value acquise par le bien et ordonne que le condamné puisse s'exécuter valablement en remettant les lieux en état dans le délai d'un an. Le paiement de la somme se fait à un compte spécial du budget handelingen en werken of de uitgevoerde bebouwing het gewestplan en de normen van de leidraad voor gewestelijke stedenbouw of de voorwaarden m.b.t. de afwijking van het gewestplan of de normen van de leidraad voor gewestelijke stedenbouw naleven. De motivering van de gemachtigd ambtenaar of van het gemeentecollege heeft met name betrekking op de impact van de gekozen wijze van herstel op het leefmilieu ten opzichte van artikel D.66 van Boek I van het Milieuwetboek en op de naleving van de in het eerste lid, 2° of 3°, bedoelde voorwaarden. De rechtbank bepaalt daarvoor een termijn, die in sub 1° en 2° bedoelde gevallen één jaar niet mag overschrijven. In geval van veroordeling tot betaling van een som, legt de rechtbank deze vast op de gehele of gedeeltelijke meerwaarde die het goed verworven heeft, en beveelt dat de veroordeelde op geldige wijze voldoening kan geven door de plaats binnen één jaar in haar oorspronkelijke staat te herstellen. De som wordt gestort op een speciale rekening van de begroting van het
de la Région ». Gewest ».
B.3.2. Le « fonctionnaire délégué » dont il est question dans la B.3.2. De « gemachtigde ambtenaar » waarvan sprake is in de voormelde
disposition législative précitée est un fonctionnaire de la « decretale bepaling is een ambtenaar van het « Operationeel
Direction générale opérationnelle Aménagement du Territoire, Logement, Directoraat-generaal Ruimtelijke Ordening, Huisvesting, Patrimonium en
Patrimoine et Energie » du Service public de Wallonie que le Energie » van de Waalse Overheidsdienst die door de Waalse Regering
Gouvernement wallon a désigné afin d'accomplir certaines missions werd aangewezen om bepaalde in het WWRO beschreven opdrachten te
décrites par le CoDT (article D.I.3 de ce Code, tel qu'il est vervullen (artikel D.I.3 van dat Wetboek, zoals van toepassing in het
applicable en région de langue française). Franse taalgebied).
B.3.3. L'ordre que le tribunal correctionnel donne au prévenu à la B.3.3. Het bevel dat de correctionele rechtbank, met toepassing van
demande du fonctionnaire précité, en application de l'article artikel D.VII.13, eerste lid, van het WWRO, op verzoek van de
D.VII.13, alinéa 1er, du CoDT, est une « mesure de nature civile ». voormelde ambtenaar geeft aan de beklaagde is een « maatregel van
Cet ordre ressortit cependant à l'action publique, à savoir l'« action burgerlijke aard ». Dat bevel valt evenwel onder de strafvordering,
pour l'application des peines » aux termes de l'article 1er de la loi namelijk de « rechtsvordering tot toepassing van de straffen » naar
du 17 avril 1878 « contenant le titre préliminaire du Code de luid van artikel 1 van de wet van 17 april 1878 « houdende de
procédure pénale ». La mesure ainsi ordonnée par le tribunal, qui voorafgaande titel van het Wetboek van strafvordering ». De maatregel
die aldus door de rechtbank wordt bevolen, die een verplichte
constitue un complément obligé de la condamnation pénale, ne tend pas aanvulling op de strafrechtelijke veroordeling vormt, strekt niet
à indemniser un dommage causé par l'infraction à des intérêts privés, ertoe schade te vergoeden die door een misdrijf is toegebracht aan
mais tend à rendre non avenues, dans l'intérêt général, les particuliere belangen, maar strekt ertoe om, in het algemeen belang,
conséquences d'une infraction (Cass., 29 avril 2015, P.15.0002.F, de gevolgen van een misdrijf ongedaan te maken (Cass., 29 april 2015,
ECLI:BE:CASS:2015:ARR.20150429.3; 24 mars 2021, P.20.1344.F, P.15.0002.F, ECLI:BE:CASS:2015:ARR.20150429.3; 24 maart 2021,
ECLI:BE:CASS:2021:ARR.20210324.2F.5). P.20.1344.F, ECLI:BE:CASS:2021:ARR.20210324.2F.5).
B.4. De rechtsplegingsvergoeding waarvan sprake is in het in B.2.1
B.4. L'indemnité de procédure dont il est question à l'article 162bis weergegeven artikel 162bis van het Wetboek van strafvordering heeft
du Code d'instruction criminelle, reproduit en B.2.1, ne concerne que enkel betrekking op de burgerlijke rechtsvordering, namelijk de
l'action civile, soit l'action pour la réparation du dommage causé par rechtsvordering tot herstel van de door een misdrijf veroorzaakte
une infraction, qui est visée à l'article 3 du titre préliminaire du schade, die wordt bedoeld in artikel 3 van de voorafgaande titel van
het Wetboek van strafvordering.
Code de procédure pénale. Wanneer hij partij is in een zaak die hangende is voor de
Lorsqu'il est partie à une cause pendante devant le tribunal correctionele rechtbank die kennisneemt van een met toepassing van
correctionnel qui connaît d'une demande faite en application de artikel D.VII.13 van het WWRO ingestelde vordering, is de in B.3
l'article D.VII.13 du CoDT, le fonctionnaire délégué visé en B.3 n'est bedoelde gemachtigde ambtenaar dus geen burgerlijke partij in de zin
donc pas une partie civile au sens de l'article 162bis, alinéa 1er, du van artikel 162bis, eerste lid, van het Wetboek van strafvordering
Code d'instruction criminelle (Cass., 12 mars 2019, P.18.0747.N, (Cass., 12 maart 2019, P.18.0747.N, ECLI:BE:CASS:2019:ARR.20190312.2).
ECLI:BE:CASS:2019:ARR.20190312.2).
B.5. Il ressort de la question préjudicielle, éclairée par les motifs B.5. Uit de prejudiciële vraag blijkt dat het Hof wordt verzocht na te
de la décision de renvoi, que la Cour est invitée à examiner si
l'article 162bis, alinéa 1er, du Code d'instruction criminelle, lu en gaan of artikel 162bis, eerste lid, van het Wetboek van
combinaison avec l'article 194 du même Code, est compatible, entre strafvordering, in samenhang gelezen met artikel 194 van datzelfde
autres, avec le principe d'égalité et de non-discrimination, tel qu'il Wetboek, bestaanbaar is met, onder meer, het beginsel van gelijkheid
découle des articles 10 et 11 de la Constitution, en ce que ces en niet-discriminatie, zoals het voortvloeit uit de artikelen 10 en 11
dispositions législatives feraient naître une différence de traitement van de Grondwet, in zoverre die wetsbepalingen een discriminerend
discriminatoire entre deux catégories de parties demanderesses à un verschil in behandeling zouden doen ontstaan tussen twee categorieën
procès pénal qui obtiennent gain de cause devant le tribunal correctionnel, lorsque cette juridiction est amenée à statuer sur des infractions au CoDT : d'une part, la partie civile, qui a droit à l'indemnité de procédure à charge du prévenu, et, d'autre part, le fonctionnaire délégué qui a formé la demande visée à l'article D.VII.13 du même Code, et qui ne peut obtenir la condamnation du prévenu à une telle indemnité. B.6. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité et de non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés van eisende partijen in een strafproces die voor de correctionele rechtbank in het gelijk worden gesteld, wanneer dat rechtscollege ertoe wordt gebracht zich uit te spreken over inbreuken op het WWRO : enerzijds, de burgerlijke partij die recht heeft op een rechtsplegingsvergoeding ten laste van de beklaagde, en, anderzijds, de gemachtigde ambtenaar die de in artikel D.VII.13 van datzelfde Wetboek bedoelde vordering heeft ingesteld en die niet kan verkrijgen dat de beklaagde wordt veroordeeld tot het betalen van een dergelijke vergoeding. B.6. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de
et le but visé. aangewende middelen en het beoogde doel.
B.7.1. Lorsque, au cours des travaux préparatoires de la loi du 21 B.7.1. Toen tijdens de parlementaire voorbereiding van de wet van 21
avril 2007, la question de l'application de la répétibilité des frais april 2007 de vraag werd opgeworpen inzake de toepassing van de
et honoraires d'avocat devant les juridictions répressives a été verhaalbaarheid van de kosten en erelonen van advocaten bij de
soulevée, le législateur a jugé qu'il était « plus conforme aux strafgerechten, heeft de wetgever geoordeeld dat het « meer conform
principes d'égalité et de non-discrimination de traiter de manière [was] met de principes van gelijkheid en non-discriminatie dat men de
rechtsonderhorigen die het herstel vragen van een schade voor een
identique les justiciables qui sollicitent la réparation d'un dommage burgerlijke of een strafrechtelijke jurisdictie op gelijke voet zou
devant une juridiction civile ou une juridiction répressive ». Le behandelen ». De wetgever heeft dan ook ervoor gekozen « het systeem
législateur a dès lors choisi « d'étendre le système de la van de verhaalbaarheid uit te breiden tot de relaties tussen de
répétibilité dans les relations entre le prévenu (ou l'accusé) et la beklaagde (of de beschuldigde) en de burgerlijke partij » (Parl. St.,
partie civile » (Doc. parl., Sénat, 2006-2007, n° 3-1686/4, p. 8). En Senaat, 2006-2007, nr. 3-1686/4, p. 8). De wetgever heeft daarentegen
revanche, le législateur a décidé que la répétibilité ne jouerait pas beslist dat de verhaalbaarheid niet zou gelden in de verhouding tussen
dans les relations entre le prévenu et l'Etat, représenté par le de beklaagde en de Staat, die is vertegenwoordigd door het openbaar
ministère public. A cet égard, il fut relevé que « le ministère ministerie. In dat verband werd opgemerkt dat « het openbaar
public, en exerçant les poursuites, représente l'intérêt général et ne ministerie, door vervolging in te stellen, het algemeen belang
peut dès lors être mis sur le même pied qu'une partie civile qui vertegenwoordigt en derhalve niet op één lijn kan worden gesteld met
mettrait seule en mouvement l'action publique pour la défense d'un een burgerlijke partij die de strafvordering alleen in gang zou zetten
intérêt particulier » (Doc. parl., Chambre, 2006-2007, DOC om een privébelang te verdedigen » (Parl. St., Kamer, 2006-2007, DOC
51-2891/002, p. 7). 51-2891/002, p. 7).
B.7.2. Par la loi du 21 avril 2007, le législateur a dès lors exclu B.7.2. De wetgever heeft derhalve bij de wet van 21 april 2007
par principe toute répétibilité des frais et honoraires d'avocat dans principieel elke verhaalbaarheid uitgesloten van de kosten en erelonen
les relations entre le prévenu et le ministère public. van advocaten in de betrekkingen tussen de beklaagde en het openbaar ministerie.
B.7.3. Par son arrêt n° 182/2008 du 18 décembre 2008 B.7.3. Bij zijn arrest nr. 182/2008 van 18 december 2008
(ECLI:BE:GHCC:2008:ARR.182) concernant les recours en annulation de la (ECLI:BE:GHCC:2008:ARR.182) betreffende de beroepen tot vernietiging
loi du 21 avril 2007, la Cour a jugé que les différences fondamentales van de wet van 21 april 2007 heeft het Hof geoordeeld dat de
fundamentele verschillen tussen het openbaar ministerie, dat in het
entre le ministère public, lequel est chargé, dans l'intérêt de la belang van de maatschappij belast is met het onderzoek en de
société, de la recherche et de la poursuite des infractions et exerce vervolging van misdrijven en de strafvordering uitoefent, en de
l'action publique, et la partie civile, qui défend son intérêt burgerlijke partij, die haar eigen belang nastreeft, konden
personnel, pouvaient justifier la non-application, à charge de l'Etat, verantwoorden het systeem van de forfaitaire vergoeding waarin de wet
du système d'indemnisation forfaitaire prévu par la loi du 21 avril van 21 april 2007 voorziet, niet wordt toegepast ten laste van de
2007. Staat.
Le législateur a pu raisonnablement considérer qu'il ne convenait pas, Wegens de opdracht die aan het openbaar ministerie is toegewezen,
en raison de la mission qui lui est dévolue, d'étendre au ministère vermocht de wetgever redelijkerwijs ervan uit te gaan dat een regeling
public un système selon lequel une indemnité de procédure serait volgens welke een rechtsplegingsvergoeding automatisch verschuldigd
automatiquement due chaque fois que son action reste sans effet. zou zijn telkens wanneer zijn vordering zonder gevolg blijft, niet tot
het openbaar ministerie diende te worden uitgebreid.
B.7.4. Par son arrêt n° 83/2011 du 18 mai 2011 B.7.4. Bij zijn arrest nr. 83/2011 van 18 mei 2011
(ECLI:BE:GHCC:2011:ARR.083), la Cour a dit pour droit que l'article (ECLI:BE:GHCC:2011:ARR.083) heeft het Hof voor recht gezegd dat
1022 du Code judiciaire, avant l'entrée en vigueur de la loi du 21 artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, vóór de inwerkingtreding
février 2010 « modifiant les articles 1022 du Code judiciaire et van de wet van 21 februari 2010 « tot wijziging van de artikelen 1022
162bis du Code d'instruction criminelle », violait les articles 10 et van het Gerechtelijk Wetboek en 162bis van het Wetboek van
11 de la Constitution en ce qu'une indemnité de procédure pouvait être mise à charge de l'Etat belge lorsque l'auditorat du travail succombait dans son action intentée sur la base de l'article 138bis, § 2, du Code judiciaire. Le principe d'égalité et de non-discrimination exigeait, selon la Cour, que ces actions, qui sont intentées par un organe public au nom de l'intérêt général et en toute indépendance, soient traitées de la même manière que les actions pénales. B.7.5. Un tel régime spécifique se justifie compte tenu, d'une part, de la nature particulière du contentieux pénal, qui a pour objet de poursuivre et de réprimer les infractions et qui ne vise ni à faire strafvordering », de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schond in zoverre een rechtsplegingsvergoeding ten laste van de Belgische Staat kon worden gelegd wanneer het arbeidsauditoraat in het ongelijk wordt gesteld in zijn rechtsvordering die werd ingesteld op grond van artikel 138bis, § 2, van het Gerechtelijk Wetboek. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie vereiste naar het oordeel van het Hof dat die vorderingen, die worden ingesteld door een publiek orgaan in naam van het algemeen belang en in alle onafhankelijkheid, op dezelfde wijze worden behandeld als de strafvorderingen. B.7.5. Een dergelijke specifieke regeling is verantwoord rekening houdende met, enerzijds, de bijzondere aard van het strafrechtelijk contentieux, dat tot doel heeft de misdrijven te vervolgen en te
constater l'existence ou la violation d'un droit subjectif, ni à bestraffen en dat niet ertoe strekt het bestaan of de schending van
statuer, en principe, sur la légalité d'un acte d'une autorité een subjectief recht te laten vaststellen, noch, in beginsel,
publique, et eu égard, d'autre part, à la mission spécifique dévolue uitspraak te doen over de wettigheid van een handeling van een
au ministère public ou à l'auditorat du travail en matière pénale - overheid, en gelet op, anderzijds, de specifieke opdracht van het
openbaar ministerie of het arbeidsauditoraat in strafzaken - die ermee
qui sont chargés d'exercer l'action publique au nom de la société. belast zijn de strafvordering uit naam van de maatschappij uit te
Enfin, le ministère public et l'auditorat du travail qui, en matière oefenen. Ten slotte zijn de functies van het openbaar ministerie en van het
de droit pénal social, assume les fonctions du ministère public arbeidsauditoraat dat, inzake het sociaal strafrecht, de functies van
(articles 145 et 152 du Code judiciaire) ou qui exerce devant le het openbaar ministerie uitoefent (artikelen 145 en 152 van het
tribunal du travail l'action prévue par l'article 138bis, § 2, du Code Gerechtelijk Wetboek) of dat voor de arbeidsrechtbank de vordering
judiciaire, laquelle s'apparente à l'action publique exercée par le instelt bepaald in artikel 138bis, § 2, van het Gerechtelijk Wetboek,
ministère public devant les juridictions pénales puisqu'elle a pour die vergelijkbaar is met de strafvordering die het openbaar ministerie
objet de constater la commission d'une infraction, voient leurs instelt voor de strafgerechten, omdat die tot doel heeft vast te
fonctions consacrées et leur indépendance garantie à l'article 151, § stellen of een misdrijf werd gepleegd, verankerd in artikel 151, § 1,
1er, de la Constitution. van de Grondwet en wordt hun onafhankelijkheid erbij gewaarborgd.
B.7.6. Par ses arrêts nos 68/2015 (ECLI:BE:GHCC:2015:ARR.068), 69/2015 B.7.6. Bij zijn arresten nrs. 68/2015 (ECLI:BE:GHCC:2015:ARR.068),
(ECLI:BE:GHCC:2015:ARR.069) et 70/2015 (ECLI:BE:GHCC:2015:ARR.070) du 69/2015 (ECLI:BE:GHCC:2015:ARR.069) en 70/2015
21 mai 2015, la Cour a reconsidéré, dans son ensemble, sa (ECLI:BE:GHCC:2015:ARR.070) van 21 mei 2015 heeft het Hof zijn
jurisprudence relative à la répétibilité des frais et honoraires rechtspraak met betrekking tot de verhaalbaarheid van de kosten en
d'avocat dans les litiges portés devant le juge civil et opposant une erelonen van advocaten in de geschillen voor de burgerlijke rechter
autorité publique agissant dans l'intérêt général à un particulier. En tussen een overheid die in het algemeen belang optreedt en een
ce qui concerne les relations entre le prévenu et le ministère public, particulier, in haar geheel heroverwogen. Voor de betrekkingen tussen
la Cour a en revanche réaffirmé son arrêt n° 182/2008, dans lequel de beklaagde en het openbaar ministerie herbevestigde het Hof evenwel
zijn arrest nr. 182/2008 van 18 december 2008, waarin het beroepen tot
elle a rejeté les recours en annulation de l'article 162bis du Code vernietiging tegen artikel 162bis van het Wetboek van strafvordering,
d'instruction criminelle, inséré par la loi du 21 avril 2007, pour les zoals ingevoegd bij de wet van 21 april 2007, verwierp, om de redenen
motifs indiqués en B.7.5. die in B.7.5 zijn vermeld.
La Cour a limité l'exclusion de l'obligation pour la partie Het Hof heeft de uitsluiting van de verplichting voor de in het
succombante de payer une indemnité de procédure aux relations entre le ongelijk gestelde partij om een rechtsplegingsvergoeding te betalen
prévenu et le ministère public, d'une part, et à l'action de beperkt tot, enerzijds, de betrekkingen tussen de beklaagde en het
l'auditorat du travail intentée devant le tribunal du travail sur la openbaar ministerie en, anderzijds, de door het arbeidsauditoraat voor
base de l'article 138bis, § 2, du Code judiciaire, d'autre part, étant de arbeidsrechtbank ingestelde vordering op grond van artikel 138bis,
donné que cette action s'apparente à l'action publique, puisqu'elle a § 2, van het Gerechtelijk Wetboek, omdat die vordering vergelijkbaar
pour objet de constater la commission d'une infraction et non is met de strafvordering, omdat zij tot doel heeft vast te stellen of
d'obtenir simplement une réparation de nature civile, et qu'elle een misdrijf werd gepleegd, en niet louter een herstel van burgerlijke
éteint de surcroît l'action publique. aard te verkrijgen, en zij bovendien de strafvordering doet vervallen.
B.8. En raison de l'action qui peut être exercée par le fonctionnaire B.8. Wegens de vordering die de gemachtigde ambtenaar kan instellen in
délégué dans le cadre d'une procédure pénale et qui se greffe sur het kader van een strafprocedure en die geënt is op die van het
celle du ministère public, le législateur a pu raisonnablement openbaar ministerie, kon de wetgever redelijkerwijs oordelen dat het
considérer qu'il ne convenait pas d'étendre en sa faveur le système de niet aangewezen was om in diens voordeel de regeling van de
la répétibilité qu'il a expressément voulu limiter, en matière pénale, verhaalbaarheid uit te breiden, die hij op strafrechtelijk vlak
aux relations entre le prévenu et la partie civile. uitdrukkelijk heeft willen beperken tot de verhouding tussen de
beklaagde en de burgerlijke partij.
B.9. Il ressort de ce qui précède que l'article 162bis, alinéa 1er, du B.9. Uit het voormelde volgt dat artikel 162bis, eerste lid, van het
Code d'instruction criminelle, lu en combinaison avec l'article 194 du Wetboek van strafvordering, in samenhang gelezen met artikel 194 van
même Code, est compatible avec les articles 10 et 11 de la datzelfde Wetboek, niet onbestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van
Constitution. de Grondwet.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 162bis, alinéa 1er, du Code d'instruction criminelle, lu en Artikel 162bis, eerste lid, van het Wetboek van strafvordering, in
combinaison avec l'article 194 du même Code, ne viole pas les articles samenhang gelezen met artikel 194 van hetzelfde Wetboek, schendt niet
10 et 11 de la Constitution. de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 30 novembre 2023. op 30 november 2023.
Le greffier, De griffier,
N. Dupont N. Dupont
Le président, De voorzitter,
P. Nihoul P. Nihoul
^