Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 148/2023 du 9 novembre 2023 Numéro du rôle : 7887 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 39, § 1 er , alinéa 3, de la loi du 3 juillet 1978 « relative aux contrats de travail », posée par La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. Gie(...)"
Extrait de l'arrêt n° 148/2023 du 9 novembre 2023 Numéro du rôle : 7887 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 39, § 1 er , alinéa 3, de la loi du 3 juillet 1978 « relative aux contrats de travail », posée par La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. Gie(...) Uittreksel uit arrest nr. 148/2023 van 9 november 2023 Rolnummer 7887 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 39, § 1, derde lid, van de wet van 3 juli 1978 « betreffende de arbeidsovereenkomsten », gesteld door de Franstalige Arbei Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 148/2023 du 9 novembre 2023 Uittreksel uit arrest nr. 148/2023 van 9 november 2023
Numéro du rôle : 7887 Rolnummer 7887
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 39, § 1er, In zake : de prejudiciële vraag over artikel 39, § 1, derde lid, van
alinéa 3, de la loi du 3 juillet 1978 « relative aux contrats de de wet van 3 juli 1978 « betreffende de arbeidsovereenkomsten »,
travail », posée par le Tribunal du travail francophone de Bruxelles. gesteld door de Franstalige Arbeidsrechtbank te Brussel.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de
Giet, Y. Kherbache, D. Pieters, S. de Bethune et M. Plovie, assistée rechters T. Giet, Y. Kherbache, D. Pieters, S. de Bethune en M.
du greffier N. Dupont, présidée par le président P. Nihoul, Plovie, bijgestaan door de griffier N. Dupont, onder voorzitterschap van voorzitter P. Nihoul,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 7 novembre 2022, dont l'expédition est parvenue au Bij vonnis van 7 november 2022, waarvan de expeditie ter griffie van
greffe de la Cour le 14 novembre 2022, le Tribunal du travail het Hof is ingekomen op 14 november 2022, heeft de Franstalige
francophone de Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante : Arbeidsrechtbank te Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 39, § 1er, alinéa 3 de la loi du 3 juillet 1978 relative « Schendt artikel 39, § 1, derde lid, van de wet van 3 juli 1978
aux contrats de travail, interprété en ce que le travailleur dont la betreffende de arbeidsovereenkomsten, geïnterpreteerd in die zin dat
rémunération en cours est partiellement ou totalement variable, qui een werknemer wiens lopende loon geheel of gedeeltelijk veranderlijk
est licencié au cours de la période pendant laquelle il a cessé is, die wordt ontslagen tijdens de periode waarin hij zijn
totalement ses prestations de travail pour cause de chômage pour force arbeidsprestaties volledig heeft stopgezet als gevolg van werkloosheid
majeure liée au COVID-19 - alors que, par définition, il n'a pas wegens overmacht ten gevolge van COVID-19 - terwijl hij per definitie
niet ervoor heeft gekozen om in werkloosheid te worden gesteld wegens
choisi d'être placé en chômage pour force majeure liée au COVID-19, overmacht ten gevolge van COVID-19, werkloosheid die hem wordt
lequel s'impose à lui (comme c'est le cas dans les hypothèses ayant opgelegd (zoals in de gevallen die aanleiding hebben gegeven tot de
donné lieu aux arrêts de la Cour constitutionnelle du 28 mai 2009 et arresten van het Grondwettelijk Hof van 28 mei 2009 en van 5 december
du 5 décembre 2013) - a droit à une indemnité compensatoire de préavis 2013) - recht heeft op een compenserende opzeggingsvergoeding die is
calculée, quant à la partie variable de sa rémunération, sur la base berekend, wat het veranderlijke gedeelte van zijn loon betreft, op
de la moyenne des douze mois antérieurs à la rupture de son contrat de basis van het gemiddelde van de twaalf maanden voorafgaand aan de
travail indépendamment de la suspension de son contrat de travail pour beëindiging van zijn arbeidsovereenkomst ongeacht de schorsing van
zijn arbeidsovereenkomst als gevolg van werkloosheid wegens overmacht
cause de chômage pour force majeure liée au COVID-19, ce qui aboutit à ten gevolge van COVID-19, hetgeen leidt tot een loon waarvan het
une rémunération dont le montant est limité, voire nul, et ce faisant, bedrag beperkt of zelfs nihil is, en bijgevolg tot een compenserende
à une indemnité compensatoire de préavis dont le montant est limité, voire nul, opzeggingsvergoeding waarvan het bedrag beperkt of zelfs nihil is,
viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution de artikelen 10 en 11 van de Grondwet
alors que : terwijl :
- sa situation est différente du travailleur dont la rémunération est - zijn situatie verschillend is van die van een werknemer wiens loon
partiellement ou totalement variable et dont le contrat de travail n'a geheel of gedeeltelijk veranderlijk is en wiens arbeidsovereenkomst
pas été suspendu au cours des douze mois précédant la rupture de son niet werd geschorst gedurende de twaalf maanden voorafgaand aan de
beëindiging van zijn arbeidsovereenkomst, die ook recht heeft op een
contrat de travail, lequel a lui aussi droit à une indemnité compenserende opzeggingsvergoeding berekend op basis van het
compensatoire de préavis calculée sur la base de la moyenne des douze gemiddelde van de twaalf maanden voorafgaand aan de beëindiging van
mois antérieurs à la rupture de son contrat de travail, ce traitement zijn arbeidsovereenkomst, waarbij die gelijke behandeling niet
égal n'étant pas raisonnablement justifié ? redelijk verantwoord is ?
- sa situation est sinon identique, à tout le moins comparable, à - zijn situatie zo niet identiek, dan toch vergelijkbaar is met die
celle du travailleur dont le contrat de travail est suspendu van een werknemer wiens arbeidsovereenkomst geheel wordt geschorst om
totalement en raison de son placement en chômage pour force majeure reden dat hij in werkloosheid wordt gesteld wegens overmacht ten
liée au COVID-19 et dont la rémunération est fixe, lequel a droit à gevolge van COVID-19 en die een vast loon heeft, die recht heeft op
une indemnité compensatoire de préavis calculée sur la base de sa een compenserende opzeggingsvergoeding berekend op basis van zijn
rémunération fixe proméritée en n'ayant pas égard à la suspension de vaste loon en zonder rekening te houden met de schorsing van zijn
son contrat de travail, cette différence de traitement n'étant pas arbeidsovereenkomst, waarbij dat verschil in behandeling niet redelijk
raisonnablement justifiée ? verantwoord is ?
- sa situation est sinon identique, à tout le moins comparable, à - zijn situatie zo niet identiek, dan toch vergelijkbaar is met die
van een werknemer wiens arbeidsovereenkomst wordt geschorst in geval
celle du travailleur dont le contrat de travail est suspendu en cas de van een deeltijdse werkhervatting met toestemming van de werkgever en
reprise du travail à temps partiel moyennant l'autorisation de van de adviserend arts van het ziekenfonds en/of in geval van
l'employeur et du médecin-conseil de la mutuelle et/ou en cas de congé deeltijds verlof voor het verlenen van palliatieve zorg, die in die
à temps partiel pour l'octroi de soins palliatifs, lequel a droit en gevallen recht heeft op een compenserende opzeggingsvergoeding
ces hypothèses à une indemnité compensatoire de préavis calculée sur berekend op basis van het loon dat daadwerkelijk aan de werknemer
base de la rémunération effectivement due au travailleur avant la verschuldigd was vóór de gedeeltelijke schorsing van de
suspension partielle du contrat de travail, la Cour constitutionnelle arbeidsovereenkomst, waarbij het Grondwettelijk Hof in zijn arresten
ayant souligné en ses arrêts n° 164/2013 du 5 décembre 2013 et n° nr. 164/2013 van 5 december 2013 en nr. 89/2009 van 28 mei 2009 heeft
89/2009 du 28 mai 2009 que la suspension du contrat de travail onderstreept dat, in die gevallen, de schorsing van de
s'imposait en ces occurrences au travailleur, comme c'est le cas pour arbeidsovereenkomst wordt opgelegd aan de werknemer, zoals dat het
travailleur devant subir la suspension de son contrat de travail pour geval is voor een werknemer die de schorsing van zijn
arbeidsovereenkomst moet ondergaan wegens overmacht ten gevolge van
cause de force majeure liée au COVID-19, cette différence de COVID-19, waarbij dat verschil in behandeling niet redelijk
traitement n'étant pas raisonnablement justifiée ? ». verantwoord is ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. La question préjudicielle porte sur la compatibilité de B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op de bestaanbaarheid
l'article 39, § 1er, alinéa 3, de la loi du 3 juillet 1978 « relative van artikel 39, § 1, derde lid, van de wet van 3 juli 1978 «
aux contrats de travail » (ci-après : la loi du 3 juillet 1978) avec betreffende de arbeidsovereenkomsten » (hierna : de wet van 3 juli
les articles 10 et 11 de la Constitution. 1978), met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
B.1.2. Tel qu'il a été modifié par la loi du 26 décembre 2013 « B.1.2. Zoals het werd gewijzigd bij de wet van 26 december 2013 «
concernant l'introduction d'un statut unique entre ouvriers et betreffende de invoering van een eenheidsstatuut tussen arbeiders en
employés en ce qui concerne les délais de préavis et le jour de bedienden inzake de opzeggingstermijnen en de carenzdag en
carence ainsi que des mesures d'accompagnement » (ci-après : la loi du begeleidende maatregelen » (hierna : de wet van 26 december 2013),
26 décembre 2013), l'article 39, § 1er, de la loi du 3 juillet 1978 bepaalt artikel 39, § 1, van de wet van 3 juli 1978 :
dispose : « Si le contrat a été conclu pour une durée indéterminée, la partie « Is de overeenkomst voor onbepaalde tijd gesloten, dan is de partij
die de overeenkomst beëindigt zonder dringende reden of zonder
qui résilie le contrat sans motif grave ou sans respecter le délai de inachtneming van de opzeggingstermijn vastgesteld in de artikelen
préavis fixé aux articles 37/2, 37/5, 37/6 et 37/11, est tenue de 37/2, 37/5, 37/6 en 37/11, gehouden de andere partij een vergoeding te
payer à l'autre partie une indemnité égale à la rémunération en cours betalen die gelijk is aan het lopend loon dat overeenstemt hetzij met
correspondant soit à la durée du délai de préavis, soit à la partie de de duur van de opzeggingstermijn, hetzij met het resterende gedeelte
ce délai restant à courir. L'indemnité est toutefois toujours égale au van die termijn. De vergoeding is nochtans steeds gelijk aan het
montant de la rémunération en cours correspondant à la durée du délai lopend loon dat overeenstemt met de duur van de opzeggingstermijn,
de préavis, lorsque le congé est donné par l'employeur et en wanneer de opzegging uitgaat van de werkgever en met miskenning van
méconnaissance des dispositions de l'article 40 de la loi sur le travail du 16 mars 1971. L'indemnité de congé comprend non seulement la rémunération en cours, mais aussi les avantages acquis en vertu du contrat. Lorsque la rémunération en cours ou les avantages acquis en vertu du contrat sont partiellement ou entièrement variables, on prend en compte, pour la partie variable, la moyenne des douze mois antérieurs ou, le cas échéant, la partie de ces douze mois au cours de laquelle le travailleur a été en service. Pour les travailleurs payés au forfait, la détermination de la rémunération hebdomadaire pour calculer l'indemnité de congé s'obtient en multipliant la rémunération mensuelle par trois et en la divisant par treize ». het bepaalde in artikel 40 van de arbeidswet van 16 maart 1971. De opzeggingsvergoeding behelst niet alleen het lopende loon, maar ook de voordelen verworven krachtens de overeenkomst. Wanneer het lopend loon of de voordelen verworven krachtens de overeenkomst geheel of gedeeltelijk veranderlijk zijn, wordt voor het veranderlijke gedeelte het gemiddelde genomen van de twaalf voorafgaande maanden of, in voorkomend, geval het gedeelte van die twaalf maanden tijdens hetwelk de werknemer in dienst was. Voor de werknemers die forfaitair worden betaald, wordt het weekloon dat nodig is om de opzeggingsvergoeding te berekenen, verkregen door het maandloon te vermenigvuldigen met drie en te delen door dertien ».
B.2. En vertu des articles 37 et 39 de la loi du 3 juillet 1978, les B.2. Krachtens de artikelen 37 en 39 van de wet van 3 juli 1978 kunnen
contrats de travail qui ont été conclus pour une durée indéterminée arbeidsovereenkomsten die voor onbepaalde tijd zijn gesloten,
eenzijdig worden beëindigd door middel van een opzeggingstermijn, of,
peuvent être résiliés unilatéralement moyennant un préavis ou, à bij ontstentenis daarvan, door middel van een compenserende
défaut, moyennant une indemnité compensatoire de préavis, hormis le opzeggingsvergoeding, het ontslag om dringende reden buiten
licenciement pour motif grave. beschouwing gelaten.
Par l'article 39 de la loi du 3 juillet 1978, le législateur vise à Met artikel 39 van de wet van 3 juli 1978 beoogt de wetgever de
tempérer les effets que peut avoir une résiliation unilatérale du gevolgen van een eenzijdige beëindiging van de arbeidsovereenkomst
contrat de travail, en subordonnant en principe la résiliation à un enigszins af te zwakken, door de opzegging in beginsel afhankelijk te
délai de préavis ou, à défaut, au paiement d'une indemnité stellen van een zekere opzeggingstermijn of, bij ontstentenis daarvan,
compensatoire de préavis. van de betaling van een compenserende opzeggingsvergoeding.
La durée du délai de préavis est réglée aux articles 37/1 et suivants De duur van de opzeggingstermijn wordt geregeld in de artikelen 37/1
de la loi du 3 juillet 1978. En vertu de l'article 39, § 1er, de cette en volgende van de wet van 3 juli 1978. Krachtens artikel 39, § 1, van
loi, l'indemnité compensatoire de préavis est fixée sur la base de la die wet moet de compenserende opzeggingsvergoeding worden bepaald aan
« rémunération en cours » au moment de la notification du congé, qui de hand van het « lopende loon » op het ogenblik van de kennisgeving
van de opzegging, dat in beginsel overeenstemt hetzij met de duur van
correspond en principe soit à la durée du délai de préavis, soit à la de opzeggingstermijn, hetzij met het resterende gedeelte van die
partie restant à courir de ce délai. L'article 39, § 1er, alinéa 2, termijn. Artikel 39, § 1, tweede lid, preciseert dat de
précise que l'indemnité de congé comprend non seulement la opzeggingsvergoeding niet alleen het lopende loon behelst maar ook
rémunération en cours mais aussi tous les avantages acquis en vertu du alle voordelen verworven krachtens de overeenkomst. Artikel 39, § 1,
contrat. L'article 39, § 1er, alinéa 3, détaille le mode de calcul de derde lid, geeft de gedetailleerde berekeningsmethode voor de
l'indemnité compensatoire de préavis lorsque la rémunération en cours compenserende opzeggingsvergoeding wanneer het lopende loon of de
ou les avantages acquis en vertu du contrat sont partiellement ou krachtens de overeenkomst verworven voordelen geheel of gedeeltelijk
entièrement variables : il faut prendre en compte, pour la partie variabel zijn : voor het variabele gedeelte dient rekening te houden
variable, la moyenne des douze mois antérieurs ou, le cas échéant, la met het gemiddelde van de twaalf voorafgaande maanden of, in
partie de ces douze mois au cours de laquelle le travailleur a été en voorkomend geval, het gedeelte van die twaalf maanden tijdens hetwelk
service. de werknemer in dienst was.
B.3. L'alinéa 3 de l'article 39, § 1er, de la loi du 3 juillet 1978 a B.3. Het derde lid van artikel 39, § 1, van de wet van 3 juli 1978
été inséré par l'article 14 de la loi du 26 décembre 2013, afin de werd ingevoegd bij artikel 14 van de wet van 26 december 2013,
préciser les règles relatives au calcul de l'assiette de l'indemnité teneinde de regels voor de berekening van de grondslag van de
de congé, en cas de rémunération variable. opzeggingsvergoeding te verduidelijken in geval van een variabel loon.
Les travaux préparatoires exposent à cet égard : In de parlementaire voorbereiding word in dat verband uiteengezet :
« En ce qui concerne l'article 14, 2°, les modifications apportées à « Wat betreft artikel 14, 2°, hebben de aanpassingen aangebracht in
l'article 39 de la loi ont pour seul objectif d'y intégrer les artikel 39 van de wet als enig doel om in dit artikel de principes van
principes de l'article 86/4 de la loi du 3 juillet 1978 relative aux artikel 86/4 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de
contrats de travail. Les principes pour déterminer l'assiette servant arbeidsovereenkomsten te integreren. De principes voor de bepaling van
de base à l'indemnité de congé ne sont pas modifiés sous réserve des de basis van de ontslagvergoeding worden niet gewijzigd, onder
précisions apportées par les règles contenues actuellement dans voorbehoud van de preciseringen aangebracht door de regels die nu
l'article 86/4. vervat liggen in artikel 86/4.
L'article 39 prévoit actuellement que l'indemnité de congé doit être Artikel 39 voorziet actueel dat de opzeggingsvergoeding moet worden
calculée en tenant compte de la rémunération et des avantages auxquels berekend rekening houdende met het loon en de voordelen waarop de
le travailleur a droit au moment de la notification du congé. Le werknemer recht heeft op het ogenblik van de kennisgeving van het
ontslag. Aangezien het bedrag van die voordelen met zekerheid moet
montant de ces avantages devant être déterminé avec certitude au worden bepaald op het ogenblik van het ontslag, bestaat één van de
moment du congé, une des méthodes offrant le plus de sécurité meest rechtszekere methodes erin om te refereren naar het laatste
juridique est de se référer au dernier montant qui était dû dans les bedrag dat verschuldigd was in de twaalf maanden die het ontslag
douze mois précédant le congé. voorafgingen.
Il est précisé à l'article 39 que, lorsque la rémunération et/ou les Er wordt in artikel 39 gepreciseerd dat, wanneer het loon en/of de
avantages sont totalement ou partiellement variables, il y a lieu de voordelen verworven krachtens de overeenkomst geheel of gedeeltelijk
tenir compte, pour le calcul du montant à inclure dans la base de variabel zijn, er voor de berekening van het bedrag dat moet worden
calcul de l'indemnité de congé, de la moyenne de ces rémunérations opgenomen in de berekeningsbasis van de opzeggingsvergoeding, rekening
et/ou avantages dont le droit au paiement est exigible dans les douze moet worden gehouden met het gemiddelde van die lonen en/of voordelen
waarvan het recht op betaling eisbaar is in de twaalf maanden die het
mois qui précèdent le congé. Ainsi, lorsqu'un bonus est par exemple dû ontslag voorafgaan. Wanneer bijvoorbeeld elke drie maanden een bonus
tous les trois mois aux travailleurs et dont le montant est variable, verschuldigd is aan de werknemers waarvan het bedrag variabel is, zal
men aldus het gemiddelde van de twaalf maanden die het ontslag
on prendra en compte la moyenne des douze mois antérieurs précédant le voorafgaan, in rekening nemen » (Parl. St., Kamer, 2013-2014, DOC
congé » (Doc. parl., Chambre, 2013-2014, DOC 53-3144/001, p. 19). 53-3144/001, p. 19).
B.4. La question préjudicielle est liée à l'interprétation de la B.4. De prejudiciële vraag houdt verband met de interpretatie van het
notion de « rémunération en cours » et du mode de calcul de begrip « lopend loon » en van de berekeningswijze van de compenserende
l'indemnité compensatoire de préavis dans le cas du licenciement d'un opzeggingsvergoeding in geval van ontslag van een werknemer wiens loon
travailleur dont la rémunération est totalement ou partiellement geheel of gedeeltelijke variabel is maar wiens arbeidsovereenkomst
variable, mais dont le contrat de travail a été suspendu totalement geheel is geschorst wegens tijdelijke werkloosheid door overmacht ten
pour cause de chômage temporaire pour force majeure liée à la
COVID-19, d'avril 2020 jusqu'à la mi-septembre 2020. gevolge van COVID-19, van april 2020 tot half september 2020.
En vertu de l'article 26, alinéa 1er, de la loi du 3 juillet 1978, les Krachtens artikel 26, eerste lid, van de wet van 3 juli 1978 hebben
événements de force majeure n'entraînent pas la rupture du contrat door overmacht ontstane gebeurtenissen niet de beëindiging van de
lorsqu'ils ne font que suspendre momentanément l'exécution du contrat. overeenkomst tot gevolg wanneer zij slechts tijdelijk de uitvoering
En application de cette disposition, l'article 11 de l'arrêté de van de overeenkomst schorsen. Met toepassing van die bepaling is bij
pouvoirs spéciaux n° 37 du 24 juin 2020 « pris en exécution des artikel 11 van het bijzonderemachtenbesluit nr. 37 van 24 juni 2020 «
articles 2 et 5 de la loi du 27 mars 2020 accordant des pouvoirs au tot uitvoering van [de] artikelen 2 en 5 van de wet van 27 maart 2020
Roi afin de prendre des mesures dans la lutte contre la propagation du die machtiging verleent aan de Koning om maatregelen te nemen in de
coronavirus COVID-19 (II) visant à soutenir les travailleurs » strijd tegen de verspreiding van het coronavirus COVID-19 (II) tot
organise la réglementation du chômage temporaire pour cause de force ondersteuning van de werknemers » de regeling van de tijdelijke
majeure au cas où l'employeur invoque à l'égard de son travailleur la werkloosheid ingesteld wanneer de werkgever zich ten aanzien van zijn
suspension de l'exécution du contrat de travail en raison d'une werknemer beroept op de schorsing van de uitvoering van de
situation de force majeure temporaire résultant de l'épidémie de arbeidsovereenkomst wegens een situatie van tijdelijke overmacht die het gevolg is van de COVID-19-epidemie.
COVID-19. La Cour limite son examen à une telle situation. Het Hof beperkt zijn onderzoek tot dergelijke situatie.
B.5.1. La Cour est interrogée sur la compatibilité avec les articles B.5.1. Aan het Hof wordt gevraagd of de in het geding zijnde bepaling
10 et 11 de la Constitution, de la disposition en cause, interprétée bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet van de in het
en ce sens que « le travailleur dont la rémunération en cours est geding zijnde bepaling, geïnterpreteerd in die zin dat « een werknemer
partiellement ou totalement variable, qui est licencié au cours de la wiens lopende loon geheel of gedeeltelijk veranderlijk is, die wordt
période pendant laquelle il a cessé totalement ses prestations de ontslagen tijdens de periode waarin hij zijn arbeidsprestaties
volledig heeft stopgezet wegens werkloosheid door overmacht ten
travail pour cause de chômage pour force majeure liée au COVID-19 gevolge van COVID-19 [...] recht heeft op een compenserende
[...] a droit à une indemnité compensatoire de préavis calculée, quant opzeggingsvergoeding die is berekend, wat het variabele gedeelte van
à la partie variable de sa rémunération, sur la base de la moyenne des zijn loon betreft, op basis van het gemiddelde van de twaalf maanden
douze mois antérieurs à la rupture de son contrat de travail voorafgaand aan de beëindiging van zijn arbeidsovereenkomst ongeacht
indépendamment de la suspension de son contrat de travail pour cause de schorsing van zijn arbeidsovereenkomst als gevolg van werkloosheid
de chômage pour force majeure liée au COVID-19, ce qui aboutit à une wegens overmacht ten gevolge van COVID-19, hetgeen leidt tot een loon
rémunération dont le montant est limité, voire nul, et ce faisant, à waarvan het bedrag beperkt of zelfs nihil is, en bijgevolg tot een
une indemnité compensatoire de préavis dont le montant est limité, compenserende opzeggingsvergoeding waarvan het bedrag beperkt of zelfs
voire nul ». nihil is ».
B.5.2. La juridiction a quo invite la Cour à comparer la situation du B.5.2. Het verwijzende rechtscollege verzoekt het Hof om de situatie
travailleur dont la rémunération en cours est partiellement ou van een werknemer wiens lopende loon geheel of gedeeltelijk
totalement variable, qui est licencié au cours de la période pendant laquelle il a cessé totalement ses prestations de travail pour cause de chômage pour force majeure liée à la COVID-19 avec : - la situation du travailleur dont la rémunération est partiellement ou totalement variable et dont le contrat de travail n'a pas été suspendu au cours des douze mois précédant la rupture de son contrat de travail, lequel a lui aussi droit à une indemnité compensatoire de préavis calculée sur la base de la moyenne des douze mois antérieurs à la rupture de son contrat de travail; veranderlijk is, die wordt ontslagen tijdens de periode waarin hij zijn arbeidsprestaties volledig heeft stopgezet als gevolg van werkloosheid door overmacht ten gevolge van COVID-19, te vergelijken met : - de situatie van een werknemer wiens loon geheel of gedeeltelijk veranderlijk is en wiens arbeidsovereenkomst niet werd geschorst gedurende de twaalf maanden voorafgaand aan de beëindiging van zijn arbeidsovereenkomst, die ook recht heeft op een compenserende opzeggingsvergoeding berekend op basis van het gemiddelde van de twaalf maanden voorafgaand aan de beëindiging van zijn arbeidsovereenkomst;
- la situation du travailleur dont le contrat de travail est suspendu - de situatie van een werknemer wiens arbeidsovereenkomst geheel wordt
totalement en raison de son placement en chômage pour force majeure geschorst om reden dat hij in werkloosheid wordt gesteld wegens
liée à la COVID-19 et dont la rémunération est fixe, lequel a droit à overmacht ten gevolge van COVID-19 en die een vast loon heeft, die
une indemnité compensatoire de préavis calculée sur la base de sa recht heeft op een compenserende opzeggingsvergoeding berekend op
rémunération fixe proméritée en n'ayant pas égard à la suspension de basis van zijn vaste loon en zonder rekening te houden met de
son contrat de travail, et schorsing van zijn arbeidsovereenkomst, en
- la situation du travailleur dont le contrat de travail est suspendu - de situatie van een werknemer wiens arbeidsovereenkomst wordt
en cas de reprise du travail à temps partiel moyennant l'autorisation geschorst in geval van een deeltijdse werkhervatting met toestemming
de l'employeur et du médecin-conseil de la mutuelle et/ou en cas de van de werkgever en van de adviserend arts van het ziekenfonds en/of
congé à temps partiel pour l'octroi de soins palliatifs, lequel a in geval van deeltijds verlof voor het verlenen van palliatieve zorg,
die in die gevallen recht heeft op een compenserende
droit en ces hypothèses à une indemnité compensatoire de préavis opzeggingsvergoeding berekend op basis van het loon dat daadwerkelijk
calculée sur base de la rémunération effectivement due au travailleur aan de werknemer verschuldigd was vóór de gedeeltelijke schorsing van
avant la suspension partielle du contrat de travail, comme la Cour l'a de arbeidsovereenkomst, zoals het Hof heeft geoordeeld bij zijn
jugé par ses arrêts n° 164/2013 du 5 décembre 2013 arresten nr. 164/2013 van 5 december 2013 (ECLI:BE:GHCC:2013:ARR.164)
(ECLI:BE:GHCC:2013:ARR.164) et n° 89/2009 du 28 mai 2009 en nr. 89/2009 van 28 mei 2009 (ECLI:BE:GHCC:2009:ARR.089).
(ECLI:BE:GHCC:2009:ARR.089).
B.6. Le Conseil des ministres estime, en ordre principal, que la B.6. De Ministerraad werpt in hoofdorde op dat de prejudiciële vraag
question préjudicielle n'appelle pas de réponse. En effet, elle serait geen antwoord behoeft. Ze zou immers berusten op een kennelijk
fondée sur une lecture manifestement erronée de la disposition en verkeerde lezing van de in het geding zijnde bepaling.
cause. B.7. Il appartient en règle à la juridiction a quo d'interpréter les B.7. Het staat in de regel aan het verwijzende rechtscollege de
dispositions qu'elle applique, sous réserve d'une lecture bepalingen te interpreteren die het toepast, onder voorbehoud van een
manifestement erronée de celles-ci. kennelijk verkeerde lezing ervan.
B.8.1. La disposition en cause « établit une règle pour le calcul de B.8.1. De in het geding zijnde bepaling « voert een regel in voor de
la rémunération et des avantages auxquels le travailleur a droit au berekening van het loon en van de voordelen waarop de werknemer recht
moment du congé, lorsque ces avantages et rémunération sont variables heeft op het ogenblik van het ontslag wanneer die voordelen en dat
» (Cass., 6 mai 2019, S.17.0085.F, ECLI:BE:CASS:2019:ARR.20190506.2). loon veranderlijk zijn » (Cass., 6 mei 2019, S.17.0085.F, ECLI:BE:CASS:2019:ARR.20190506.2).
La juridiction a quo juge que la « rémunération en cours » dont parle Het verwijzende rechtscollege is van oordeel dat het « lopende loon »
l'article 39, § 1er, de la loi du 3 juillet 1978, est déterminée, waarvan sprake is in artikel 39, § 1, van de wet van 3 juli 1978,
conformément à l'alinéa 3 de cette disposition, quant à la partie overeenkomstig het derde lid van die bepaling, wat het variabele
variable de cette rémunération, sur la base de la moyenne des douze gedeelte van dat loon betreft, wordt vastgesteld op basis van het
mois antérieurs à la rupture du contrat de travail indépendamment de gemiddelde van de twaalf maanden voorafgaand aan de beëindiging van de
la suspension totale du contrat de travail pour cause de chômage pour arbeidsovereenkomst ongeacht de volledige schorsing van de
force majeure liée à la COVID-19. arbeidsovereenkomst wegens werkloosheid door overmacht ten gevolge van COVID-19.
L'indemnité de congé est en principe fondée sur la rémunération à Voor de vaststelling van de opzeggingsvergoeding wordt in beginsel
laquelle le travailleur a droit en contrepartie de son travail au uitgegaan van het loon waarop de werknemer als tegenprestatie voor
moment de la notification du congé. zijn arbeid recht heeft op het ogenblik van de kennisgeving van de
opzegging. In de door het verwijzende rechtscollege in de prejudiciële vraag
Dans l'interprétation de l'article 39, § 1er, alinéa 3, de la loi du 3 gegeven interpretatie van artikel 39, § 1, derde lid, van de wet van 3
juillet 1978 donnée par la juridiction a quo dans la question
préjudicielle, il serait alors tenu compte, pour déterminer juli 1978, zou dan, teneinde de opzeggingsvergoeding te bepalen op
l'indemnité de congé sur la base de la moyenne des douze mois basis van het gemiddelde van de twaalf maanden voorafgaand aan de
antérieurs à la rupture de son contrat de travail, d'une période au beëindiging van zijn arbeidsovereenkomst rekening worden gehouden, met
cours de laquelle le travailleur n'avait pas droit à une rémunération een periode waarin de werknemer geen recht had op een al dan niet
fût-elle variable en contrepartie de son travail, dès lors que veranderlijk loon als tegenprestatie voor zijn arbeid, aangezien de
l'exécution du contrat de travail du travailleur en question avait été uitvoering van de arbeidsovereenkomst van die werknemer volledig was
suspendue entièrement pour cause de chômage temporaire pour force geschorst wegens tijdelijke werkloosheid door overmacht ten gevolge
majeure liée à la COVID-19. van COVID-19.
Lorsque l'exécution du contrat de travail est suspendue entièrement en Wanneer de uitvoering van de arbeidsovereenkomst volledig wordt
raison de chômage temporaire pour force majeure, la rémunération en geschorst wegens tijdelijke werkloosheid door overmacht, is het loon
contrepartie du travail n'est en effet plus due par l'employeur als tegenprestatie voor de arbeid immers niet meer verschuldigd door
(article 20, 3°, de la loi du 3 juillet 1978). de werkgever (artikel 20, 3°, van de wet van 3 juli 1978).
B.8.2. Ainsi, lorsque le licenciement a lieu au cours de la période où B.8.2. Zo oordeelde het Hof dat, wanneer het ontslag plaatsvindt in de
le travailleur a entièrement suspendu ses prestations de travail en periode waarin de werknemer met toepassing van de herstelwet van 22
application de la loi de redressement du 22 janvier 1985 contenant des januari 1985 houdende sociale bepalingen zijn arbeidsprestaties
dispositions sociales, la Cour a jugé que la « rémunération en cours » volledig heeft geschorst, het « ` lopende loon ' enkel [kan] worden
ne peut s'entendre que comme la rémunération qu'il percevait avant la begrepen als de bezoldiging die hij vóór de schorsing van de
suspension du contrat car « à défaut, il ne pourrait percevoir aucune overeenkomst ontving. Zo niet zou hij geen enkele opzeggingsvergoeding
indemnité compensatoire de préavis et serait privé de toute protection kunnen ontvangen en zou hem elke bescherming in geval van ontslag
en cas de licenciement » (voir l'arrêt n° 119/2001 du 10 octobre 2001, worden ontzegd » (zie het arrest nr. 119/2001 van 10 oktober 2001,
ECLI:BE:GHCC:2001:ARR.119, B.4.2; n° 51/2008 du 13 mars 2008, ECLI:BE:GHCC:2001:ARR.119, B.4.2; nr. 51/2008 van 13 maart 2008,
ECLI:BE:GHCC:2008:ARR.051, B.4.1, alinéa 3). ECLI:BE:GHCC:2008:ARR.051, B.4.1, derde alinea).
Un raisonnement analogue s'applique lorsque le licenciement a lieu Een soortgelijke redenering gaat op wanneer het ontslag plaatsvindt na
postérieurement à la période où le travailleur bénéficiant d'une de periode waarin de werknemer met een veranderlijk loon zijn
rémunération variable a entièrement suspendu ses prestations de arbeidsprestaties volledig heeft stopgezet wegens tijdelijke
travail pour cause de chômage temporaire pour force majeure liée à la werkloosheid door overmacht ten gevolge van COVID-19, maar de twaalf
COVID-19, mais que les douze mois antérieurs au congé comprennent maanden voorafgaand aan de opzegging die periode omvatten. Zoals het
cette période. Comme le constate la juridiction a quo, en ce cas, ce verwijzende rechtscollege vaststelt, zou, in dat geval, die
mode de calcul aboutirait à une rémunération dont le montant est berekeningswijze leiden tot een loon waarvan het bedrag beperkt is en
limité et ce faisant, à une indemnité compensatoire de préavis dont le bijgevolg tot een compenserende opzeggingsvergoeding waarvan het
montant est également limité, puisqu'elle est calculée sur une période bedrag ook beperkt is, omdat zij wordt berekend op basis van een
au cours de laquelle aucune rémunération n'était due par l'employeur. periode waarin geen loon verschuldigd was door de werkgever.
B.9. La Cour constate à cet égard que la finale de l'article 39, § 1er, B.9. Het Hof stelt in dat verband vast dat het laatste deel van
alinéa 3, de la loi du 3 juillet 1978 prévoit que, pour déterminer la artikel 39, § 1, derde lid, van de wet van 3 juli 1978 bepaalt dat, om
partie variable de la « rémunération en cours », on prend en compte la het veranderlijk gedeelte van het « lopend loon » te bepalen, het
moyenne des douze mois antérieurs « ou, le cas échéant, la partie de gemiddelde wordt genomen van de twaalf voorafgaande maanden « of, in
ces douze mois au cours de laquelle le travailleur a été en service ». voorkomend geval, het gedeelte van die twaalf maanden tijdens hetwelk de werknemer in dienst was ».
Cette finale permet ainsi d'exclure, dans les douze mois permettant de Dat laatste deel laat aldus toe de periode waarin geen loon
déterminer la moyenne de la rémunération pour calculer l'indemnité de verschuldigd was door de werkgever bij gebrek aan arbeidsprestaties,
congé, la période durant laquelle aucune rémunération n'était due par met inbegrip van de periode waarin de arbeidsovereenkomst volledig
l'employeur en l'absence de prestation de travail, y compris la werd geschorst wegens werkloosheid door overmacht ten gevolge van
période au cours de laquelle le contrat de travail a été suspendu COVID-19, uit te sluiten van de twaalf maanden op basis waarvan het
totalement pour cause de chômage pour force majeure liée à la gemiddelde loon wordt vastgesteld voor de berekening van de
COVID-19. opzeggingsvergoeding.
Il en découle qu'en l'espèce, la partie variable de la « rémunération Daaruit volgt dat te dezen het veranderlijke gedeelte van het «
en cours » doit être déterminée sur la moyenne de la rémunération au lopende loon » moet worden bepaald op basis van het gemiddelde van het
cours des douze mois antérieurs à la rupture de son contrat de loon in de loop van de twaalf maanden voorafgaand aan de beëindiging
travail, cette période de douze mois étant diminuée des cinq mois et van de arbeidsovereenkomst, waarbij die periode van twaalf maanden
demi durant lesquels le travailleur a été placé en chômage temporaire wordt verminderd met de vijf en een halve maand waarin de werknemer in
pour force majeure liée à la COVID-19. tijdelijke werkloosheid werd gesteld wegens overmacht ten gevolge van COVID-19.
B.10. Compte tenu de ce qui précède, la question préjudicielle procède B.10. Gelet op het voorgaande berust de prejudiciële vraag op een
d'une lecture erronée. verkeerde lezing.
B.11. La question préjudicielle n'appelle pas de réponse. B.11. De prejudiciële vraag behoeft geen antwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
Compte tenu de ce qui est dit en B.9, la question préjudicielle Rekening houdend met hetgeen in B.9 is vermeld, behoeft de
n'appelle pas de réponse. prejudiciële vraag geen antwoord.
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 9 novembre 2023. op 9 november 2023.
Le greffier, Le président, De griffier, De voorzitter,
N. Dupont P. Nihoul N. Dupont P. Nihoul
^