Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 14/2024 du 25 janvier 2024 Numéro du rôle : 7977 En cause : le recours en annulation des articles 2 à 5 du décret de la Région wallonne du 22 septembre 2022 « suspendant les coupures et insérant un article 66/1 dans le d La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. Gie(...)"
Extrait de l'arrêt n° 14/2024 du 25 janvier 2024 Numéro du rôle : 7977 En cause : le recours en annulation des articles 2 à 5 du décret de la Région wallonne du 22 septembre 2022 « suspendant les coupures et insérant un article 66/1 dans le d La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. Gie(...) Uittreksel uit arrest nr. 14/2024 van 25 januari 2024 Rolnummer 7977 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 2 tot 5 van het decreet van het Waalse Gewest van 22 september 2022 « tot opschorting van de afsluitingen en tot invoe Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 14/2024 du 25 janvier 2024 Uittreksel uit arrest nr. 14/2024 van 25 januari 2024
Numéro du rôle : 7977 Rolnummer 7977
En cause : le recours en annulation des articles 2 à 5 du décret de la In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 2 tot 5 van het
Région wallonne du 22 septembre 2022 « suspendant les coupures et decreet van het Waalse Gewest van 22 september 2022 « tot opschorting
van de afsluitingen en tot invoeging van een artikel 66/1 in het
insérant un article 66/1 dans le décret du 12 avril 2001 relatif à decreet van 12 april 2001 betreffende de organisatie van de
l'organisation du marché régional de l'électricité et un article 2bis gewestelijke elektriciteitsmarkt en een artikel 2bis in het decreet
dans le décret du 19 décembre 2002 relatif à l'organisation du marché van 19 december 2002 betreffende de organisatie van de gewestelijke
régional du gaz », introduit par l'ASBL « Fédération Belge des gasmarkt », ingesteld door de vzw « Federatie van de Belgische
Entreprises Electriques et Gazières ». Elektriciteits- en Gasbedrijven ».
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de
Giet, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, D. Pieters, S. de Bethune, rechters T. Giet, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, D. Pieters, S.
E. Bribosia, W. Verrijdt, K. Jadin et M. Plovie, assistée du greffier de Bethune, E. Bribosia, W. Verrijdt, K. Jadin en M. Plovie,
N. Dupont, présidée par le président P. Nihoul, bijgestaan door de griffier N. Dupont, onder voorzitterschap van voorzitter P. Nihoul,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 13 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 13 april 2023
avril 2023 et parvenue au greffe le 14 avril 2023, l'ASBL « Fédération ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 14 april
Belge des Entreprises Electriques et Gazières », assistée et 2023, heeft de vzw « Federatie van de Belgische Elektriciteits- en
représentée par Me D. Verhoeven, Me F. Tulkens et Me L. Malluquin, Gasbedrijven », bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. D. Verhoeven,
avocats au barreau de Bruxelles, a introduit un recours en annulation Mr. F. Tulkens en Mr. L. Malluquin, advocaten bij de balie te Brussel,
des articles 2 à 5 du décret de la Région wallonne du 22 septembre beroep tot vernietiging ingesteld van de artikelen 2 tot 5 van het
2022 « suspendant les coupures et insérant un article 66/1 dans le decreet van het Waalse Gewest van 22 september 2022 « tot opschorting
van de afsluitingen en tot invoeging van een artikel 66/1 in het
décret du 12 avril 2001 relatif à l'organisation du marché régional de decreet van 12 april 2001 betreffende de organisatie van de
gewestelijke elektriciteitsmarkt en een artikel 2bis in het decreet
l'électricité et un article 2bis dans le décret du 19 décembre 2002 van 19 december 2002 betreffende de organisatie van de gewestelijke
relatif à l'organisation du marché régional du gaz » (publié au Moniteur belge du 13 octobre 2022). gasmarkt » (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 13 oktober 2022).
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
Quant aux dispositions attaquées et à leur contexte Ten aanzien van de bestreden bepalingen en de context ervan
B.1. La partie requérante demande l'annulation des articles 2 à 5 du B.1. De verzoekende partij vordert de vernietiging van de artikelen 2
décret de la Région wallonne du 22 septembre 2022 « suspendant les tot 5 van het decreet van het Waalse Gewest van 22 september 2022 «
tot opschorting van de afsluitingen en tot invoeging van een artikel
coupures et insérant un article 66/1 dans le décret du 12 avril 2001 66/1 in het decreet van 12 april 2001 betreffende de organisatie van
relatif à l'organisation du marché régional de l'électricité et un de gewestelijke elektriciteitsmarkt en een artikel 2bis in het decreet
article 2bis dans le décret du 19 décembre 2002 relatif à van 19 december 2002 betreffende de organisatie van de gewestelijke
l'organisation du marché régional du gaz » (ci-après : le décret du 22 gasmarkt » (hierna : het decreet van 22 september 2022).
septembre 2022).
B.2.1. L'article 2 du décret du 22 septembre 2022 insère, dans le B.2.1. Artikel 2 van het decreet van 22 september 2022 voegt in het
décret de la Région wallonne du 12 avril 2001 « relatif à decreet van het Waalse Gewest van 12 april 2001 « betreffende de
l'organisation du marché régional de l'électricité » (ci-après : le organisatie van de gewestelijke elektriciteitsmarkt » (hierna : het
décret « Electricité »), un article 66/1, qui crée une nouvelle Elektriciteitsdecreet) een artikel 66/1 in dat een nieuwe categorie
catégorie de clients protégés appelée « clients protégés conjoncturels van beschermde afnemers invoert, de « conjunctureel beschermde
». afnemers » genoemd.
B.2.2. L'article 4 du décret du 22 septembre 2022 insère, dans le B.2.2. Artikel 4 van het decreet van 22 september 2022 voegt in het
décret de la Région wallonne du 19 décembre 2002 « relatif à decreet van het Waalse Gewest van 19 december 2002 « betreffende de
l'organisation du marché régional du gaz » (ci-après : le décret « Gaz organisatie van de gewestelijke gasmarkt » (hierna : het Gasdecreet)
»), un article 2bis, qui, pour l'application de ce décret, définit le een artikel 2bis in dat, voor de toepassing van dat decreet, de «
« client protégé » en référence, notamment, à l'article 66/1 du décret beschermde afnemer » definieert met verwijzing naar onder meer artikel
« Electricité ». 66/1 van het Elektriciteitsdecreet.
B.3. Le régime des clients protégés trouve son origine dans la B.3. Het stelsel van de beschermde afnemers vindt zijn oorsprong in de
législation de l'autorité fédérale, notamment dans la loi du 29 avril wetgeving van de federale overheid, met name in de wet van 29 april
1999 « relative à l'organisation du marché de l'électricité » 1999 « betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt » (hierna
(ci-après : la loi « Electricité ») et dans la loi du 12 avril 1965 « : de Elektriciteitswet) en in de wet van 12 april 1965 « betreffende
relative au transport de produits gazeux et autres par canalisations » het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van
(ci-après : la loi « Gaz »). leidingen » (hierna : de Gaswet).
Ces lois prévoient que les « clients protégés résidentiels » Die wetten bepalen dat de « beschermde residentiële afnemers » «
bénéficient des « prix maximaux » pour la fourniture d'électricité maximumprijzen » genieten voor de levering van elektriciteit (artikel
(article 20, § 2, de la loi « Electricité ») et de gaz (article 15/10, 20, § 2, van de Elektriciteitswet) en van gas (artikel 15/10, § 2, van
§ 2, de la loi « Gaz »). Ces prix sont également appelés le « tarif de Gaswet). Die prijzen worden ook het « het sociaal tarief » genoemd.
social ». Le « client protégé résidentiel » est défini par les deux lois Beide voormelde wetten beschouwen de « beschermde residentiële afnemer
précitées comme étant : » als :
« tout client résidentiel qui peut prouver que lui-même ou que toute « elke huishoudelijke afnemer die kan bewijzen dat hijzelf of iedere
personne vivant sous le même toit bénéficie d'une décision d'octroi : persoon die onder hetzelfde dak leeft een beslissing geniet tot toekenning van :
1° par un CPAS, : 1° door een OCMW, :
a) du revenu d'intégration accordé en vertu de la loi du 26 mai 2002 a) het leefloon toegekend in toepassing van de wet van 26 mei 2002
concernant le droit à l'intégration sociale; betreffende het recht op maatschappelijke integratie;
b) d'une aide sociale financière dispensée et prise en charge b) een financiële maatschappelijke dienstverlening, die geheel of
totalement ou partiellement par l'Etat conformément à l'article 5 de gedeeltelijk door de Federale Staat ten laste wordt genomen op grond
la loi du 2 avril 1965 relative à la prise en charge des secours van artikel 5 van de wet van 2 april 1965 betreffende het ten laste
accordés par les centres publics d'aide sociale; nemen van de steun verleend door de openbare centra voor
maatschappelijk welzijn;
c) d'une allocation d'attente soit du revenu garanti aux personnes c) een wachtuitkering op het gewaarborgd inkomen voor bejaarden, de
âgées, soit de la garantie de revenus aux personnes âgées, soit d'une inkomensgarantie voor ouderen of de uitkering voor personen met een
allocation pour personnes avec un handicap; handicap;
2° par le SPF Sécurité Sociale Direction Générale Personnes 2° door de FOD Sociale Zekerheid Directie Generaal Personen met een
Handicapées, Handicap,
a) de l'allocation de remplacement de revenus prévue à l'article 2, § a) de inkomensvervangende tegemoetkoming bedoeld in artikel 2, § 1,
1er, de la loi du 27 février 1987 relative aux allocations aux van de wet van 27 februari 1987 betreffende de tegemoetkomingen aan
personnes handicapées; personen met een handicap;
b) de l'allocation d'intégration visée à l'article 2, § 2, de la loi b) de integratietegemoetkoming bedoeld in artikel 2, § 2, van de wet
du 27 février 1987 relative aux allocations aux personnes handicapées; van 27 februari 1987 betreffende de tegemoetkomingen aan personen met een handicap;
c) d'une allocation telle que visée dans la loi du 27 juin 1969 c) een tegemoetkoming bedoeld in de wet van 27 juni 1969 betreffende
relative à l'octroi d'allocations aux handicapés; het toekennen van tegemoetkomingen aan mindervaliden;
d) d'une allocation complémentaire telle que visée dans la loi du 27 d) een aanvullende tegemoetkoming, bedoeld in de wet van 27 juni 1969
juin 1969 relative à l'octroi d'allocations aux handicapés; betreffende het toekennen van tegemoetkomingen aan mindervaliden;
e) de l'allocation d'aide aux personnes âgées visée à l'article 2, § e) de tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden bedoeld in artikel 2, §
3, de la loi du 27 février 1987 relative aux allocations aux personnes 3, van de wet van 27 februari 1987 betreffende de tegemoetkomingen aan
handicapées; personen met een handicap;
f) au moins 4 points dans le pilier P1 visé à l'article 6, § 2, 1°, de f) ten minste 4 punten in pijler 1 bedoeld in artikel 6, § 2, 1°, van
l'arrêté royal du 28 mars 2003 portant exécution des articles 47, het koninklijk besluit van 28 maart 2003 tot uitvoering van de
56septies et 63 des lois coordonnées relatives aux allocations artikelen 47, 56septies en 63 van de samengeordende wetten betreffende
familiales pour travailleurs salariés et de l'article 88 de la de kinderbijslag voor loonarbeiders en van artikel 88 van de
loi-programme (I) du 24 décembre 2002; programmawet (I) van 24 december 2002;
3° par une institution d'une région ou d'une communauté, d'une 3° door een instelling van een gewest of een gemeenschap, een
allocation d'aide aux personnes âgées que le Roi assimile à une tegemoetkoming voor de hulp aan bejaarden die de Koning gelijkstelt
allocation visée à l'article 2°, e); met de in 2°, e), bedoelde tegemoetkoming;
4° une décision prise sur base d'un décret ou une ordonnance octroyant 4° op basis van een decreet of ordonnantie genomen beslissing tot
un certain nombre de points ou un score à un enfant, assimilée par le toekenning van een aantal punten of een score aan een kind die de
Roi à une décision visée au 2°, f); Koning gelijkstelt met een in 2°, f), bedoelde beslissing;
5° par le Service Fédéral des Pensions, 5° door de Federale Pensioendienst,
a) du revenu garanti aux personnes âgées, en vertu de la loi du 1er a) het gewaarborgd inkomen voor bejaarden, bedoeld in de wet van 1
avril 1969 instituant un revenu garanti aux personnes âgées; april 1969 tot instelling van het ingesteld gewaarborgd inkomen voor
b) de la garantie de revenus aux personnes âgées en vertu de la loi du bejaarden;
22 mars 2001, instituant la garantie de revenus aux personnes âgées; b) de inkomensgarantie voor ouderen, bedoeld in de wet van 22 maart
2001, tot instelling van een inkomensgarantie voor ouderen;
c) d'une allocation pour l'aide d'une tierce personne, telle que visée c) een tegemoetkoming voor hulp van derden bedoeld in de wet van 27
dans la loi du 27 juin 1969 relative à l'octroi d'allocations aux juni 1969 betreffende het toekennen van tegemoetkomingen aan
handicapés; mindervaliden;
d) d'une allocation de complément du revenu garanti aux personnes d) een tegemoetkoming ter aanvulling van het gewaarborgd inkomen voor
âgées, telle que visée dans la loi du 27 juin 1969 relative à l'octroi bejaarden, bedoeld in de wet van 27 juni 1969 betreffende het
d'allocations aux handicapés; toekennen van tegemoetkomingen aan mindervaliden;
6° pour lui-même, de l'intervention majorée de l'assurance au sens de 6° voor zichzelf de verhoogde verzekeringstegemoetkoming bedoeld in
l'article 37, § 19, des lois coordonnées du 14 juillet 1994 ` relative artikel 37, § 19, van de gecoördineerde wet van 14 juli 1994
à l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités ' (article betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en
15/10, § 2/2, de la loi ` Gaz '; article 20, § 2/1, de la loi ` uitkeringen » (artikel 15/10, § 2/2, van de Gaswet; artikel 20, § 2/1,
Electricité ') ». van de Elektriciteitswet).
B.4. Les « clients protégés résidentiels » bénéficient du statut de « B.4. De « beschermde residentiële afnemers » genieten het statuut van
client protégé » au sens du décret « Electricité » (article 33). « beschermde afnemer » in de zin van het Elektriciteitsdecreet
L'article 33bis, alinéa 2, du décret « Electricité » prévoit que le (artikel 33). Artikel 33bis, tweede lid, van het Elektriciteitsdecreet bepaalt dat
gestionnaire de réseau de distribution est habilité à fournir de distributienetbeheerder ertoe gemachtigd is elektriciteit tegen het
l'électricité aux clients protégés résidentiels au tarif social, sociaal tarief te leveren aan de beschermde residentiële afnemers als
lorsque ceux-ci le demandent. zij daarom vragen.
Des règles similaires sont prévues aux articles 31bis et 31ter du De artikelen 31bis en 31ter van het Gasdecreet voorzien in
décret « Gaz ». vergelijkbare regels.
B.5.1. Le Gouvernement wallon peut étendre la liste des clients B.5.1. De Waalse Regering kan de lijst van de beschermde afnemers
protégés à d'autres clients finals que ceux qui sont visés par les uitbreiden tot andere eindafnemers dan diegenen die worden beoogd in
deux décrets précités (article 33, § 2, du décret « Electricité » et de twee voormelde decreten (artikel 33, § 2, van het
article 31bis, § 2, du décret « Gaz »). Elektriciteitsdecreet en artikel 31bis, § 2, van het Gasdecreet).
B.5.2. Sur la base de cette habilitation, le Gouvernement wallon a B.5.2. Op grond van die machtiging heeft de Waalse Regering
verschillende besluiten genomen teneinde een nieuwe categorie van
pris plusieurs arrêtés afin de créer une nouvelle catégorie de clients beschermde afnemers in te voeren, namelijk de « conjunctureel
protégés, à savoir les « clients protégés conjoncturels » (arrêté du beschermde afnemers » (besluit van de Waalse Regering van 24 september
Gouvernement wallon du 24 septembre 2020 « établissant une catégorie 2020 « tot vaststelling van een categorie conjunctureel beschermde
de client protégé conjoncturel en électricité et en gaz dans le cadre afnemers van elektriciteit en gas op korte termijn in het kader van de
de la crise COVID-19 »; arrêté du Gouvernement wallon du 1er avril COVID-19-crisis »; besluit van de Waalse Regering van 1 april 2021 «
2021 « modifiant l'arrêté du Gouvernement wallon du 24 septembre 2020 tot wijziging van het besluit van de Waalse Regering van 24 september
établissant une catégorie de client protégé conjoncturel en 2020 tot instelling van een categorie van conjunctureel beschermde
électricité et en gaz dans le cadre de la crise COVID-19 »; arrêté du afnemers van elektriciteit en gas op korte termijn in het kader van de
Gouvernement wallon du 3 février 2022 « modifiant l'arrêté du COVID-19-crisis »; besluit van de Waalse Regering van 3 februari 2022
Gouvernement wallon du 24 septembre 2020 établissant une catégorie de client protégé conjoncturel en électricité et en gaz dans le cadre de la crise COVID-19 »). Ces clients bénéficient de la fourniture d'électricité et de la fourniture de gaz aux prix maximaux, lesquels sont déterminés par l'autorité fédérale. Il est également prévu que la fourniture d'énergie est assurée par le gestionnaire de réseau de distribution. B.5.3. Ces arrêtés font l'objet de recours pendants devant le Conseil d'Etat. « tot wijziging van het besluit van de Waalse Regering van 24 september 2020 tot instelling van een categorie van conjunctureel beschermde afnemers van elektriciteit en gas op korte termijn in het kader van de COVID-19-crisis »). Die afnemers genieten de levering van elektriciteit en van gas tegen de maximumprijzen die door de federale overheid zijn vastgesteld. Er is eveneens in voorzien dat de energielevering wordt verzekerd door de distributienetbeheerder. B.5.3. Die besluiten maken het voorwerp uit van beroepen die hangende zijn voor de Raad van State.
B.6. Les dispositions attaquées ont notamment pour objectif d'apporter B.6. De bestreden bepalingen hebben met name tot doel een wetgevende
une validation législative au régime mis en place par ces arrêtés validatie tot stand te brengen voor de door die besluiten ingevoerde
(Doc. parl., Parlement wallon, 2022-2023, n° 1029/1, p. 3). regeling (Parl. St., Waals Parlement, 2022-2023, nr. 1029/1, p. 3).
B.7.1. L'article 66/1, §§ 1er et 2, du décret « Electricité », tel B.7.1. Artikel 66/1, §§ 1 en 2, van het Elektriciteitsdecreet, zoals
qu'il a été inséré par l'article 2 du décret du 22 septembre 2022, ingevoegd bij artikel 2 van het decreet van 22 september 2022, neemt
intègre la catégorie des « clients protégés conjoncturels » dans la de categorie van « conjunctureel beschermde afnemers » op in de Waalse
législation wallonne. wetgeving.
Il dispose : Het bepaalt :
« § 1 er. Il est créé une catégorie de client protégé appelée client « § 1. Er wordt een categorie beschermde afnemers opgericht, die `
protégé conjoncturel octroyée : conjunctureel beschermde afnemers ' wordt genoemd en die toegekend wordt :
1° du 20 septembre 2020 au 31 août 2023, aux clients résidentiels, ou 1° van 20 september 2020 tot en met 31 augustus 2023, aan de
toute personne vivant sous le même toit, bénéficiant d'une attestation residentiële afnemers, of elke persoon die onder hetzelfde dak woont,
du C.P.A.S. ou d'un service social reconnaissant une difficulté pour die genieten van een attest van het OCMW of van een sociale dienst dat
faire face à ses factures d'énergie, conformément à l'annexe 1; erkent dat het moeilijk is om aan zijn energiefactuur te voldoen overeenkomstig bijlage 1;
2° aux clients résidentiels, à l'exclusion des clients visés à 2° aan de residentiële afnemers, met uitzondering van de afnemers
l'article 33, § 1 er, en situation de défaut de paiement dans les cas bedoeld in artikel 33, § 1, in gebreke van betaling in de volgende
suivants : gevallen :
a) du 20 septembre 2020 au 31 août 2022, un client, ou toute personne a) van 20 september 2020 tot en met 31 augustus 2022, een afnemer, of
vivant sous le même toit, dont le revenu professionnel est impacté par een persoon die onder hetzelfde dak woont, wiens beroepsinkomen wordt
la crise de la COVID-19 au sens du paragraphe 2, 1° ; beïnvloed door de COVID 19-crisis in de zin van paragraaf 2, 1° ;
b) du 20 septembre 2020 au 31 août 2023, un client, ou toute personne b) van 20 september 2020 tot en met 31 augustus 2023, een afnemer, of
vivant sous le même toit, disposant d'une allocation en tant que een persoon die onder hetzelfde dak woont, die als volledig vergoede
chômeur complet indemnisé; werkloze een uitkering heeft;
c) du 20 septembre 2020 au 31 août 2023, un client, ou toute personne c) van 20 september 2020 tot en met 31 augustus 2023, een afnemer, of
vivant sous le même toit, bénéficiant d'une intervention majorée een persoon die onder hetzelfde dak woont, die geniet van een
versée par leur mutuelle en vertu de l'article 37 de la loi coordonnée verhoogde tegemoetkoming van zijn ziekenfonds krachtens artikel 37 van
du 14 juillet 1994 relative à l'assurance obligatoire soins de santé de gecoördineerde wet van 14 juli 1994 betreffende de verplichte
et indemnités; verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen;
d) du 1er janvier 2022 au 31 août 2023, un client disposant d'une d) van 1 januari 2022 tot en met 31 augustus 2023, een afnemer met een
attestation de sinistre de l'assurance du client faisant suite aux schadeattest van de verzekeringsmaatschappij van de afnemer als gevolg
inondations du mois de juillet 2021 ou un accusé de réception d'une van de overstromingen van juli 2021 of een ontvangstbevestiging van
demande d'aide du Fonds des calamités par suite des inondations de een aanvraag om bijstand van het Rampenfonds als gevolg van de
juillet 2021; overstromingen van juli 2021;
e) du 1er septembre 2022 au 31 août 2023 un client, ou toute personne e) van 1 september 2022 tot en met 31 augustus 2023, een afnemer, of
vivant sous le même toit, dont le revenu professionnel est impacté een persoon die onder hetzelfde dak woont, wiens beroepsinkomen
significativement par la crise des prix de l'énergie. aanzienlijk wordt beïnvloed door de energieprijscrisis.
§ 2. 1° le client dont le revenu professionnel est impacté par la § 2. 1° de in paragraaf 1, 2°, a), bedoelde afnemer wiens
crise de la COVID-19 au paragraphe 1er, 2°, a), est : beroepsinkomsten worden beïnvloed door de COVID-19 crisis, is :
a) une personne ayant bénéficié d'allocations de chômage temporaire a) een persoon die een tijdelijke werkloosheidsuitkering heeft
pour force majeure en raison de la COVID-19 ou pour raisons ontvangen wegens overmacht als gevolg van COVID-19 of om economische
économiques conformément à l'arrêté royal du 25 novembre 1991 portant redenen overeenkomstig het koninklijk besluit van 25 november 1991
houdende de werkloosheidsreglementering en het koninklijk besluit van
réglementation du chômage et à l'arrêté royal du 30 mars 2020 visant à 30 maart 2020 tot aanpassing van de procedures in het kader van
adapter les procédures dans le cadre du chômage temporaire dû au virus tijdelijke werkloosheid omwille van het COVID-19-virus en tot
de la COVID-19 et à modifier l'article 10 de l'arrêté royal du 6 mai wijziging van artikel 10 van het koninklijk besluit van 6 mei 2019 tot
2019 modifiant les articles 27, 51, 52bis, 58, 58/3 et 63 de l'arrêté wijziging van de artikelen 27, 51, 52bis, 58, 58/3 en 63 van het
royal du 25 novembre 1991 portant réglementation du chômage et koninklijk besluit van 25 november 1991 houdende de
werkloosheidsreglementering en tot invoeging van de artikelen
insérant les articles 36sexies, 63bis et 124bis dans le même arrêté 36sexies, 63bis en 124bis in hetzelfde besluit, wanneer deze uitkering
lorsque ces allocations portent sur au moins quatorze jours de chômage ten minste 14 dagen tijdelijke werkloosheid dekt;
temporaire; b) un travailleur indépendant, un aidant ou un conjoint aidant, au b) een zelfstandige, een helper of een meewerkende echtgeno(o)t(e) in
sens des articles 3, 5quater, 6 et 7bis de l'arrêté royal n° 38 du 27 de zin van de artikelen 3, 5quater, 6 en 7bis van het koninklijk
juillet 1967 organisant le statut social des travailleurs indépendants besluit nr. 38 van 27 juli 1967 houdende inrichting van het sociaal
qui a bénéficié en 2020, 2021 et 2022 d'une prestation financière à la statuut der zelfstandigen, die in 2020, 2021 en 2022 een financiële
uitkering heeft ontvangen na een gedwongen onderbreking, geheel of
suite d'une interruption forcée, totale ou partielle, de son activité gedeeltelijk, van zijn of haar zelfstandige activiteit als gevolg van
indépendante qui s'est produite à la suite de la COVID-19, en vertu de COVID-19 krachtens de wet van 23 maart 2020 tot wijziging van de wet
la loi du 23 mars 2020 modifiant la loi du 22 décembre 2016 instaurant van 22 december 2016 houdende invoering van een overbruggingsrecht ten
un droit passerelle en faveur des travailleurs indépendants et gunste van zelfstandigen en tot invoering van tijdelijke maatregelen
introduisant les mesures temporaires dans le cadre du COVID-19 en in het kader van COVID-19 ten gunste van zelfstandigen;
faveur des travailleurs indépendants; 2° le client dont le revenu professionnel est impacté 2° de in paragraaf 1, 2°, e), bedoelde afnemer wiens beroepsinkomsten
significativement par la crise des prix de l'énergie visé au aanzienlijk worden beïnvloed door de energieprijscrisis, is :
paragraphe 1er, 2°, e), est :
a) une personne ayant bénéficié d'allocations de chômage temporaire a) een persoon die een tijdelijke werkloosheidsuitkering heeft
pour force majeure en raison de la crise des prix de l'énergie au sens ontvangen wegens overmacht als gevolg van de energieprijscrisis in de
de la réglementation fédérale; zin van de federale reglementering;
b) une personne ayant bénéficié du droit passerelle en raison de la b) een persoon die het overbruggingsrecht heeft ontvangen [...] als
crise des prix de l'énergie au sens de la réglementation fédérale ». gevolg van de energieprijscrisis in de zin van de federale reglementering ».
B.7.2. L'article 66/1, §§ 3 à 8, du décret « Electricité » et l'annexe B.7.2. Artikel 66/1, §§ 3 tot 8, van het Elektriciteitsdecreet en
1redu même décret, insérée par l'article 3 du décret du 22 septembre bijlage 1 van hetzelfde decreet, ingevoegd bij artikel 3 van het
2022, règlent les aspects procéduraux de la fourniture d'électricité decreet van 22 september 2022, regelen de procedurele aspecten van de
aux clients protégés. Il en ressort notamment que l'électricité est elektriciteitslevering aan de beschermde afnemers. Hieruit vloeit met
name voort dat elektriciteit wordt geleverd door de
fournie par le gestionnaire de réseau de distribution et que le distributienetbeheerder en dat de overeenkomst die de leverancier en
contrat qui lie le fournisseur et le client est suspendu. de afnemer met elkaar bindt, wordt opgeschort.
Comme il est dit en B.2.2, pour la période du 20 septembre 2020 au 1er Zoals in B.2.2 is vermeld, wordt, voor de periode van 20 september
septembre 2024, le client protégé au sens du décret « Gaz » est défini 2020 tot 1 september 2024, de beschermde afnemer in de zin van het
par référence, notamment, à l'article 66/1 du décret « Electricité » Gasdecreet gedefinieerd onder verwijzing naar onder meer artikel 66/1
(article 4 du décret du 22 septembre 2022), de sorte que la même van het Elektriciteitsdecreet (artikel 4 van het decreet van 22
procédure est applicable dans le cadre des deux législations. september 2022), zodat dezelfde procedure van toepassing is in het
kader van de twee wetgevingen.
B.8. L'article 66/1 du décret « Electricité » et l'article 2bis du B.8. Artikel 66/1 van het Elektriciteitsdecreet en artikel 2bis van
décret « Gaz » cessent d'être en vigueur le 1er septembre 2024 het Gasdecreet treden buiten werking op 1 september 2024 (artikel 5
(article 5 du décret du 22 septembre 2022). van het decreet van 22 september 2022).
Quant au fond Ten gronde
B.9. Le premier moyen est pris de la violation de l'article 143 de la B.9. Het eerste middel is afgeleid uit de schending van artikel 143
Constitution et de l'article 6, § 1er, VI, alinéa 3, alinéa 4, 2°, van de Grondwet en van artikel 6, § 1, VI, derde lid, vierde lid, 2°,
alinéa 5, 3° à 5°, et VII, alinéa 2, d), § 3, 2°, de l'article 10 et vijfde lid, 3° tot 5°, en VII, tweede lid, d), § 3, 2°, van artikel 10
de l'article 92bis de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes en van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot
institutionnelles (ci-après : la loi spéciale du 8 août 1980). hervorming der instellingen (hierna : de bijzondere wet van 8 augustus
Dans une première branche, la partie requérante soutient que les 1980). In een eerste onderdeel voert de verzoekende partij aan dat de
dispositions attaquées modifient le prix pour la fourniture d'énergie bestreden bepalingen de prijs voor de energielevering wijzigen die van
applicable aux clients protégés et dérogent au régime des prix toepassing is op de beschermde afnemers, en afwijken van het in de
maximaux, prévu par la législation fédérale, pour la fourniture federale wetgeving vastgelegde stelsel van de maximumprijzen voor de
d'électricité et de gaz à des clients protégés résidentiels. Il levering van elektriciteit en gas aan de beschermde residentiële
s'ensuit que ces dispositions empiéteraient sur les compétences de afnemers. Hieruit vloeit voort dat die bepalingen inbreuk zouden maken
l'autorité fédérale en matière de prix, de tarifs de l'énergie - en ce op de bevoegdheden van de federale overheid inzake energieprijzen en
compris la politique sociale des prix de l'énergie -, de protection du -tarieven - met inbegrip van het sociaal beleid inzake de
consommateur, de droit de la concurrence, de droit des pratiques du energieprijzen -, de bescherming van de consument, het
commerce et de droit commercial. mededingingsrecht, het recht inzake de handelspraktijken en het
De surcroît, les dispositions attaquées violeraient l'article 6, § 1er, handelsrecht. Daarnaast zouden de bestreden bepalingen artikel 6, § 1, VI, derde
VI, alinéa 3, de la loi spéciale du 8 août 1980, dès lors qu'elles ne lid, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 schenden, daar zij niet
seraient pas conformes à la libre circulation des services ni au cadre in overeenstemming zouden zijn met het vrij verkeer van diensten, noch
normatif général de l'union économique et monétaire. met het algemene normatieve kader van de economische en monetaire
Dans une seconde branche, la partie requérante allègue que la Région unie. In een tweede onderdeel voert de verzoekende partij aan dat het Waalse
wallonne ne peut se prévaloir des pouvoirs implicites. Gewest zich niet kan beroepen op de impliciete bevoegdheden.
B.10.1. L'article 6, § 1er, VI, alinéa 5, 3°, de la loi spéciale du 8 B.10.1. Artikel 6, § 1, VI, vijfde lid, 3°, van de bijzondere wet van
août 1980 dispose : 8 augustus 1980 bepaalt :
« L'autorité fédérale est [...] seule compétente pour « [Alleen] de federale overheid [is] bevoegd voor
[...] [...]
3° la politique des prix et des revenus, à l'exception de la 3° het prijs- en inkomensbeleid, met uitzondering van de regeling van
réglementation des prix dans les matières qui relèvent de la de prijzen in de aangelegenheden die tot de bevoegdheid van de
compétence des régions et des communautés, sous réserve de l'article gewesten en de gemeenschappen behoren, onder voorbehoud van hetgeen
6, § 1er, VII, alinéa 2, d) ». bepaald is in artikel 6, § 1, VII, tweede lid, d) ».
B.10.2. L'article 6, § 1er, VII, alinéa 2, d), de la loi spéciale du 8 B.10.2. Artikel 6, § 1, VII, tweede lid, d), van de bijzondere wet van
août 1980 prévoit que l'autorité fédérale est compétente pour les 8 augustus 1980 bepaalt dat de federale overheid bevoegd is voor de
tarifs, en ce compris la politique des prix, sans préjudice de la tarieven, met inbegrip van het prijsbeleid, onverminderd de
compétence régionale en matière de tarifs de distribution d'énergie. gewestelijke bevoegdheid inzake de energiedistributietarieven.
B.10.3. La formulation actuelle de cette disposition résulte de B.10.3. De huidige formulering van die bepaling vloeit voort uit
l'article 18 de la loi spéciale du 6 janvier 2014 relative à la artikel 18 van de bijzondere wet van 6 januari 2014 betreffende de
Sixième Réforme de l'Etat. Les travaux préparatoires mentionnent : Zesde Staatshervorming. In de parlementaire voorbereiding wordt vermeld :
« En vertu du nouvel article 6, § 1er, VI, alinéa 5, 3°, de la loi « Krachtens het nieuwe artikel 6, § 1, VI, vijfde lid, 3°, van de
spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles, la politique bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen,
des prix en matière de fourniture d'électricité et de gaz, en ce zal het prijsbeleid inzake de levering van elektriciteit en gas, met
compris la politique sociale des prix, continuera à relever de la daarin begrepen het sociaal prijzenbeleid, tot de exclusieve
compétence exclusive de l'autorité fédérale. Ceci ne porte préjudice bevoegdheid van de federale overheid blijven behoren. Dit doet geen
ni aux compétences des régions d'imposer des obligations de service afbreuk aan de bevoegdheden van de gewesten om openbare
dienstverplichtingen op te leggen die verband houden met hun
public liées à leurs compétences, ni à leur compétence en matière de bevoegdheden, noch aan hun bevoegdheid inzake de distributietarieven »
tarifs de distribution » (Doc. parl., Sénat, 2012-2013, n° 5-2232, p. 103). (Parl. St., Senaat, 2012-2013, nr. 5-2232, p. 103).
B.11. La compétence de l'autorité fédérale relative à la politique B.11. De bevoegdheid van de federale overheid inzake het sociaal
sociale des prix ne porte pas seulement sur le montant des prix. Elle prijsbeleid heeft niet alleen betrekking op het bedrag van de prijzen.
inclut la compétence de déterminer les bénéficiaires des prix Het omvat de bevoegdheid om de begunstigden van de betrokken prijzen
concernés. En effet, sans une identification des bénéficiaires, il est te bepalen. Zonder een identificatie van de begunstigden is het immers
impossible de mener une politique sociale des prix. onmogelijk een sociaal prijsbeleid te voeren.
Cette compétence relève exclusivement de l'autorité fédérale. Die bevoegdheid ressorteert uitsluitend onder de federale overheid. In
Contrairement à ce qu'allègue le Gouvernement wallon, la loi spéciale tegenstelling tot wat de Waalse Regering aanvoert, laat de bijzondere
du 8 août 1980 ne permet pas aux régions d'adopter une politique wet van 8 augustus 1980 de gewesten niet toe een sociaal prijsbeleid
sociale des prix adaptée aux circonstances régionales, sous réserve du aan te nemen dat is aangepast aan de gewestelijke omstandigheden,
recours aux pouvoirs implicites. onder voorbehoud van het gebruik van de impliciete bevoegdheden.
B.12. Bien que les dispositions attaquées ne déterminent pas, en soi, B.12. Hoewel de bestreden bepalingen op zich niet de maximale
les prix maximaux de l'énergie pour les clients protégés, elles energieprijzen voor de beschermde afnemers bepalen, breiden zij de
élargissent considérablement les catégories de bénéficiaires de ces categorieën van begunstigden van die prijzen aanzienlijk uit. Zij
prix. Elles ont donc pour objet de modifier le prix payé par leurs beogen dus de prijs te wijzigen die wordt betaald door de personen op
destinataires. Ce faisant, la Région wallonne empiète sur la politique wie deze van toepassing is. Hiermee maakt het Waalse Gewest inbreuk op
sociale des prix de l'énergie, laquelle ressortit aux compétences de het sociaal prijsbeleid inzake energie, dat ressorteert onder de
l'autorité fédérale. bevoegdheden van de federale overheid.
B.13.1. La Cour doit toutefois encore examiner si la Région wallonne B.13.1. Het Hof moet evenwel nog nagaan of het Waalse Gewest zich kan
peut se prévaloir des pouvoirs implicites. beroepen op de impliciete bevoegdheden.
Aux termes de l'article 10 de la loi spéciale du 8 août 1980, les Luidens artikel 10 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 kunnen de
décrets peuvent porter des dispositions de droit relatives à des decreten rechtsbepalingen bevatten in aangelegenheden waarvoor de
matières pour lesquelles les législateurs décrétaux ne sont pas decreetgevers niet bevoegd zijn, voor zover die bepalingen
compétents, pour autant que ces dispositions soient nécessaires à noodzakelijk zijn voor de uitoefening van hun bevoegdheid. Daartoe is
l'exercice de leur compétence. Il est requis, à cette fin, que la vereist dat de aangenomen regeling noodzakelijk kan worden geacht voor
réglementation adoptée puisse être considérée comme étant nécessaire à de uitoefening van de bevoegdheden van de decreetgever, dat die
l'exercice des compétences du législateur décrétal, que cette matière aangelegenheid zich tot een gedifferentieerde regeling leent en dat de
se prête à un règlement différencié et que l'incidence des weerslag van de in het geding zijnde bepalingen op de te dezen
dispositions en cause sur la matière en l'espèce fédérale ne soit que federale aangelegenheid slechts marginaal is.
marginale. B.13.2. L'article 6, § 1er, VII, alinéa 2, de la loi spéciale du 8 août 1980 réserve à l'autorité fédérale les matières relatives à la politique de l'énergie « dont l'indivisibilité technique et économique requiert une mise en oeuvre homogène sur le plan national », et notamment « les tarifs, en ce compris la politique des prix ». Cette disposition contribue à garantir l'union économique et monétaire. B.14. L'article 66/1, § 1er, 2°, du décret « Electricité » étend fortement le champ d'application ratione personae du régime des prix maximaux pour la fourniture d'énergie, fût-ce pour une durée limitée. En effet, cette disposition vise les clients dont le revenu professionnel a été impacté par la pandémie de COVID-19 ou par la crise des prix de l'énergie, les clients qui ont le statut de chômeurs complets indemnisés, les clients bénéficiant d'une intervention majorée versée par leur mutuelle et qui ne disposent pas du statut de client protégé résidentiel, les victimes des inondations du mois de juillet 2021 et les personnes vivant sous le même toit que ces catégories de clients. B.15. Par conséquent, les dispositions attaquées remettent fondamentalement en cause les arbitrages économiques qui ont été réalisés par l'autorité fédérale, et en particulier l'équilibre entre l'intérêt des fournisseurs d'énergie et celui des clients. B.16. Il s'ensuit que la matière concernée ne se prête pas à un règlement différencié. Le premier moyen est fondé. B.17. Dès lors que les autres moyens ne peuvent donner lieu à une annulation plus étendue, ils ne doivent pas être examinés. Quant au maintien des effets B.18. En soutenant que l'annulation aurait des conséquences catastrophiques pour les clients protégés conjoncturels qui seraient tenus de rembourser à la Région wallonne la différence entre le tarif social et le tarif commercial, le Gouvernement wallon n'établit pas la nécessité de maintenir les effets des dispositions annulées, puisque l'action inconstitutionnelle de la Région est la cause de l'annulation et que la Région peut, partant, être amenée à en supporter les conséquences, notamment vis-à-vis des clients protégés qui ont bénéficié de ces dispositions. Pour le reste, le Gouvernement wallon n'établit pas en quoi l'annulation des dispositions attaquées engendrerait des difficultés administratives insurmontables à charge des fournisseurs. Par ces motifs, la Cour annule les articles 2 à 5 du décret de la Région wallonne du 22 septembre 2022 « suspendant les coupures et insérant un article 66/1 dans le décret du 12 avril 2001 relatif à l'organisation du marché régional de l'électricité et un article 2bis dans le décret du 19 décembre 2002 relatif à l'organisation du marché régional du gaz ». Ainsi rendu en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 25 janvier 2024. Le greffier, le président, B.13.2. Artikel 6, § 1, VII, tweede lid, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 behoudt aan de federale overheid de aangelegenheden voor betreffende het energiebeleid « die wegens hun technische en economische ondeelbaarheid een gelijke behandeling op nationaal vlak behoeven », en met name « de tarieven, met inbegrip van het prijsbeleid ». Die bepaling draagt ertoe bij de economische monetaire unie te waarborgen. B.14. Artikel 66/1, § 1, 2°, van het Elektriciteitsdecreet breidt het toepassingsgebied ratione personae van het stelsel van de maximumprijzen voor de energielevering aanzienlijk uit, zij het voor een beperkte duur. Immers, die bepaling beoogt de afnemers wier beroepsinkomen is getroffen door de COVID-19-pandemie of door de crisis van de energieprijzen, de afnemers die het statuut hebben van uitkeringsgerechtigde volledig werklozen, de afnemers die een verhoogde tegemoetkoming van hun ziekenfonds genieten en die niet het statuut hebben van beschermde residentiële afnemer, de slachtoffers van de overstromingen van de maand juli 2021 en de personen die onder hetzelfde dak als die categorieën van afnemers leven. B.15. De bestreden bepalingen brengen bijgevolg de economische afwegingen die de federale overheid heeft gemaakt, en inzonderheid het evenwicht tussen het belang van de energieleveranciers en het belang van de afnemers, fundamenteel in het geding. B.16. Hieruit vloeit voort dat betrokken aangelegenheid zich niet leent tot een gedifferentieerde regeling. Het eerste middel is gegrond. B.17. Aangezien de andere middelen niet tot een ruimere vernietiging kunnen leiden, moeten zij niet worden onderzocht. Ten aanzien van de handhaving van de gevolgen B.18. Door aan te voeren dat de vernietiging rampzalige gevolgen zou hebben voor de conjunctureel beschermde afnemers die ertoe zouden zijn gehouden het verschil tussen het sociaal tarief en het commercieel tarief terug te betalen aan het Waalse Gewest, toont de Waalse Regering niet aan dat het noodzakelijk is om de gevolgen van de vernietigde bepalingen te handhaven, aangezien het ongrondwettige optreden van het Gewest de oorzaak van de vernietiging is en het Gewest bijgevolg ertoe kan worden gebracht de gevolgen ervan te dragen, met name ten aanzien van de beschermde afnemers die die bepalingen hebben genoten. Voor het overige toont de Waalse Regering niet aan in welk opzicht de vernietiging van de bestreden bepalingen onoverkomelijke administratieve moeilijkheden ten laste van de leveranciers zou doen ontstaan. Om die redenen, het Hof vernietigt de artikelen 2 tot 5 van het decreet van het Waalse Gewest van 22 september 2022 « tot opschorting van de afsluitingen en tot invoeging van een artikel 66/1 in het decreet van 12 april 2001 betreffende de organisatie van de gewestelijke elektriciteitsmarkt en een artikel 2bis in het decreet van 19 december 2002 betreffende de organisatie van de gewestelijke gasmarkt ». Aldus gewezen in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 25 januari 2024. De griffier, De voorzitter,
N. Dupont P. Nihoul N. Dupont P. Nihoul
^