← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 140/2023 du 19 octobre 2023 Numéro du rôle : 7940 En cause :
les questions préjudicielles relatives à l'article 4.8.11, § 2, du Code flamand de l'aménagement
du territoire, posées par le Conseil pour les contestatio La Cour constitutionnelle, composée
de la juge J. Moerman, faisant fonction de présidente, du pr(...)"
Extrait de l'arrêt n° 140/2023 du 19 octobre 2023 Numéro du rôle : 7940 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 4.8.11, § 2, du Code flamand de l'aménagement du territoire, posées par le Conseil pour les contestatio La Cour constitutionnelle, composée de la juge J. Moerman, faisant fonction de présidente, du pr(...) | Uittreksel uit arrest nr. 140/2023 van 19 oktober 2023 Rolnummer 7940 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 4.8.11, § 2, van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, gesteld door de Raad voor Vergunningsbetwistingen. Het samengesteld uit rechter J. Moerman, waarnemend voorzitster, voorzitter P. Nihoul, en de rechters Y(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 140/2023 du 19 octobre 2023 | Uittreksel uit arrest nr. 140/2023 van 19 oktober 2023 |
Numéro du rôle : 7940 | Rolnummer 7940 |
En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 4.8.11, | In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 4.8.11, § 2, van |
§ 2, du Code flamand de l'aménagement du territoire, posées par le | de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, gesteld door de Raad voor |
Conseil pour les contestations des autorisations. | Vergunningsbetwistingen. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée de la juge J. Moerman, faisant fonction de présidente, du | samengesteld uit rechter J. Moerman, waarnemend voorzitster, |
président P. Nihoul, et des juges Y. Kherbache, S. de Bethune, E. | voorzitter P. Nihoul, en de rechters Y. Kherbache, S. de Bethune, E. |
Bribosia, W. Verrijdt et K. Jadin, assistée du greffier F. | Bribosia, W. Verrijdt en K. Jadin, bijgestaan door de griffier F. |
Meersschaut, présidée par la juge J. Moerman, | Meersschaut, onder voorzitterschap van rechter J. Moerman, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet des questions préjudicielles et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging |
Par arrêt du 12 janvier 2023, dont l'expédition est parvenue au greffe | Bij arrest van 12 januari 2023, waarvan de expeditie ter griffie van |
de la Cour le 1er mars 2023, le Conseil pour les contestations des | het Hof is ingekomen op 1 maart 2023, heeft de Raad voor |
autorisations a posé les questions préjudicielles suivantes : | Vergunningsbetwistingen de volgende prejudiciële vragen gesteld : |
« L'article 4.8.11, § 2, du Code flamand de l'aménagement du | « Schendt artikel 4.8.11, § 2 VCRO de artikelen 10, 11 en 13 van de |
territoire viole-t-il les articles 10, 11 et 13 de la Constitution, | |
lus en combinaison avec l'article 6 de la Convention européenne des | Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 van het EVRM en artikel 9 |
droits de l'homme et avec l'article 9 de la Convention d'Aarhus, en ce que cette disposition prévoit que, pour un tiers intéressé, le délai de recours relatif à l'inscription d'une construction réputée autorisée dans le registre des autorisations commence à courir le jour suivant la date d'inscription dans le registre des autorisations, sans que la moindre publication soit organisée à cet effet, de sorte que la durée du délai de recours ouvert devant le Conseil pour les contestations des autorisations contre une telle décision dépend d'un devoir de vigilance trop strict incombant au tiers intéressé et sera au moins partiellement écoulée au moment où le tiers intéressé prendra effectivement connaissance de la décision d'inscription dans le registre des autorisations, alors que dans le cas de l'octroi d'un permis d'environnement, qui est également susceptible de faire l'objet d'un recours devant le Conseil pour les contestations des | van het Verdrag van Aarhus, in zoverre op basis van deze bepaling de beroepstermijn voor een derde-belanghebbende ten aanzien van een opname van een constructie als vergund geacht in het vergunningenregister, begint te lopen de dag na de opname in het vergunningenregister zonder dat hiervoor enige vorm van bekendmaking is voorzien, waardoor de lengte van de beroepstermijn bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen die openstaat tegen een dergelijke beslissing, afhankelijk is van een te strenge waakzaamheidsplicht voor een derde-belanghebbende en minstens gedeeltelijk verlopen zal zijn op het ogenblik dat een derde-belanghebbende effectief kennis krijgt van een beslissing tot opname in het vergunningenregister, terwijl voor een derde-belanghebbende, in het geval van het verlenen van een omgevingsvergunning waartegen eveneens een beroep bij de Raad voor |
autorisations, le délai de recours pour un tiers intéressé commence à | Vergunningsbetwistingen openstaat, de beroepstermijn overeenkomstig |
courir, conformément à l'article 105, § 3, 2°, du décret du 25 avril | artikel 105, § 3, 2° Omgevingsvergunningsdecreet begint te lopen de |
2014 relatif au permis d'environnement, le jour suivant l'affichage de | dag na de aanplakking van die beslissing waardoor |
cette décision, de sorte que les tiers intéressés peuvent compter sur | derde-belanghebbenden kunnen vertrouwen op deze vorm van bekendmaking |
ce mode de publication pour, le cas échéant, agir en temps utile | om in voorkomend geval tijdig in rechte op te treden tegen een |
contre une telle décision ? »; | dergelijke beslissing ? »; |
« L'article 4.8.11, § 2, du Code flamand de l'aménagement du | « Schendt artikel 4.8.11, § 2 VCRO de artikelen 10, 11 en 13 van de |
territoire viole-t-il les articles 10, 11 et 13 de la Constitution, | |
lus en combinaison avec l'article 6 de la Convention européenne des | Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 van het EVRM en artikel 9 |
droits de l'homme et avec l'article 9 de la Convention d'Aarhus, en ce | van het Verdrag van Aarhus, in zoverre deze bepaling een onderscheid |
que cette disposition opère une distinction entre, d'une part, le cas | maakt tussen enerzijds het geval van een beslissing tot opname van een |
d'une décision d'inscription d'une construction dans le registre des | |
autorisations, le délai de recours pour un tiers intéressé commençant | constructie in het vergunningenregister, waarbij de beroepstermijn |
dans ce cas à courir le jour suivant l'inscription de la construction | voor een derde-belanghebbende start op de dag na de opname van de |
dans le registre des autorisations, sans que cette décision | constructie in het vergunningenregister, zonder dat deze |
d'inscription soit publiée, de sorte que le délai de recours sera au | registratiebeslissing bekendgemaakt wordt, waardoor de beroepstermijn |
moins partiellement écoulé au moment où le tiers intéressé prendra | minstens gedeeltelijk verlopen zal zijn op het ogenblik dat een |
effectivement connaissance de la décision d'inscription dans le | derde-belanghebbende effectief kennis krijgt van een beslissing tot |
registre des autorisations, et, d'autre part, le cas d'une décision | opname in het vergunningenregister, en anderzijds het geval van een |
refusant d'inscrire une construction dans le registre des | beslissing tot weigering van de opname van een constructie in het |
autorisations, cas dans lequel le Code flamand de l'aménagement du | vergunningenregister waarbij het aanvangspunt van de beroepstermijn |
territoire ne règle pas le point de départ du délai de recours à | ten aanzien van een derde-belanghebbende niet wordt geregeld in de |
l'égard du tiers intéressé et dans lequel la jurisprudence du Conseil | VCRO en de rechtspraak van de Raad voor [Vergunningsbetwistingen] in |
pour les contestations des autorisations prend, comme point de départ | dat geval de effectieve kennisname van de beslissing tot weigering van |
pour le délai de recours, la prise de connaissance effective de la | de opname in het register als aanvangspunt van de beroepstermijn |
décision refusant l'inscription dans le registre, de sorte que, pour | neemt, waardoor er voor een derde-belanghebbende bij een beslissing |
un tiers intéressé, la décision d'inscrire une construction réputée | tot opname van een constructie als vergund geacht in het |
autorisée dans le registre des autorisations et la décision de refus à | vergunningenregister en bij een beslissing tot weigering hiertoe een |
cette fin sont soumises à des délais de recours différents ? ». | verschillende beroepstermijn geldt ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
Quant à la disposition en cause et à son contexte | Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling en de context ervan |
B.1. Les questions préjudicielles portent sur le délai dont dispose un | B.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op de termijn voor een |
tiers intéressé pour introduire un recours contre l'inscription d'une | derde-belanghebbende om een beroep in te stellen tegen de opname van |
construction au registre des permis comme étant « réputée autorisée ». | een constructie in het vergunningenregister als « vergund geacht ». |
B.2. L'article 4.2.1 du Code flamand de l'aménagement du territoire | B.2. Artikel 4.2.1 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (hierna : |
instaure un régime de permis pour les actes urbanistiques. Un permis | de VCRO) voert een vergunningenstelsel in voor stedenbouwkundige |
d'environnement préalable est notamment requis pour la réalisation de | handelingen. Een voorafgaande omgevingsvergunning is onder meer |
certains travaux de construction, parmi lesquels l'édification ou la | vereist om bepaalde bouwwerken te verrichten, waaronder het optrekken |
pose et la démolition, la reconstruction, la transformation et | of plaatsen en het afbreken, herbouwen, verbouwen of uitbreiden van |
l'agrandissement d'une construction (article 4.2.1, 1°, a), et c)). | een constructie (artikel 4.2.1, 1°, a) en c)). |
B.3.1. L'article 4.2.14 du Code flamand de l'aménagement du territoire | B.3.1. Artikel 4.2.14 van de VCRO voorziet ten aanzien van bepaalde |
prévoit une présomption de permis pour certaines constructions. Il | constructies in een vermoeden van vergunning. Het gaat om de bestaande |
s'agit des constructions existantes qui ont été édifiées avant le 22 | constructies gebouwd vóór 22 april 1962, waarvoor het vermoeden |
avril 1962, pour lesquelles la présomption revêt un caractère | |
irréfragable, et des constructions existantes édifiées entre le 22 | onweerlegbaar is, en de bestaande constructies gebouwd tussen 22 april |
avril 1962 et la première entrée en vigueur du plan régional, pour | 1962 en de eerste inwerkingtreding van het gewestplan, waarvoor het |
lesquelles la présomption revêt un caractère réfragable : | vermoeden weerlegbaar is : |
« § 1er. Les constructions existantes dont il a été démontré par un | « § 1. Bestaande constructies waarvan door enig rechtens toegelaten |
quelconque élément de preuve autorisé de droit qu'elles ont été | bewijsmiddel wordt aangetoond dat ze gebouwd werden vóór 22 april |
édifiées avant le 22 avril 1962 sont de tout temps réputées autorisées | 1962, worden voor de toepassing van deze codex te allen tijde geacht |
pour l'application du présent code. | te zijn vergund. |
§ 2. Les constructions existantes, dont il a été démontré par un | § 2. Bestaande constructies waarvan door enig rechtens toegelaten |
quelconque élément de preuve autorisé de droit qu'elles ont été | bewijsmiddel wordt aangetoond dat ze gebouwd werden in de periode |
édifiées dans la période allant du 22 avril 1962 à la première entrée en vigueur du plan régional dans le cadre duquel elles s'inscrivent, sont ` réputées autorisées ' pour l'application du présent code, sauf si le caractère autorisé est contesté par le biais d'un procès-verbal ou d'un acte d'opposition non anonyme, chaque fois rédigé dans un délai de cinq ans après l'édification ou la pose de la construction. Une fois que la construction est enregistrée depuis un an dans le registre des permis comme ` réputée autorisée ', la preuve contraire visée au premier alinéa ne peut plus être fournie. Le 1er septembre 2009 vaut comme première date possible pour le commencement de ce délai d'un an. Cette réglementation ne vaut pas lorsque la construction est située dans une zone vulnérable d'un point de vue spatial. | vanaf 22 april 1962 tot de eerste inwerkingtreding van het gewestplan waarbinnen zij gelegen zijn, worden voor de toepassing van deze codex geacht te zijn vergund, tenzij het vergund karakter wordt tegengesproken middels een proces-verbaal of een niet anoniem bezwaarschrift, telkens opgesteld binnen een termijn van vijf jaar na het optrekken of plaatsen van de constructie. Het tegenbewijs, vermeld in het eerste lid, kan niet meer worden geleverd eens de constructie één jaar als vergund geacht opgenomen is in het vergunningenregister. 1 september 2009 geldt als eerste mogelijke startdatum voor deze termijn van één jaar. Deze regeling geldt niet indien de constructie gelegen is in een ruimtelijk kwetsbaar gebied. |
§ 3. Si, par rapport à une construction réputée autorisée, des actes | § 3. Indien met betrekking tot een vergund geachte constructie |
ont été effectués qui ne satisfont pas aux conditions du § 1er et du § | handelingen zijn verricht die niet aan de voorwaarden van § 1 en § 2, |
2, premier alinéa, ces actes ne sont pas couverts en raison des | eerste lid, voldoen, worden deze handelingen niet door de vermoedens, |
présomptions visées à cet article. | vermeld in dit artikel, gedekt. |
§ 4. Cet article n'entraîne jamais la révocation des décisions passées | § 4. Dit artikel heeft nimmer voor gevolg dat teruggekomen wordt op in |
en force de choses jugées, qui contredisent le caractère autorisé | kracht van gewijsde gegane rechterlijke beslissingen die het vergund |
d'une construction ». | karakter van een constructie tegenspreken ». |
B.3.2. Des constructions réputées autorisées sont en principe | B.3.2. Vergund geachte constructies worden in beginsel gelijkgesteld |
assimilées à des constructions autorisées, même si elles n'ont pas | met vergunde constructies, ook al is er daarvoor geen |
fait l'objet d'un permis d'urbanisme ou d'un permis d'environnement | stedenbouwkundige vergunning of omgevingsvergunning voorhanden (zie |
(voy. notamment l'article 4.1.1, 7°, du Code flamand de l'aménagement | onder meer artikel 4.1.1, 7°, van de VCRO; zie ook Parl. St., Vlaams |
du territoire; voy. aussi Doc. parl., Parlement flamand, 2008-2009, n° 2011/1, p. 87). | Parlement, 2008-2009, nr. 2011/1, p. 87). |
B.4. L'article 5.1.3 du Code flamand de l'aménagement du territoire | B.4. Artikel 5.1.3 van de VCRO voorziet in de opname in het |
prévoit d'inscrire dans le registre des permis les constructions | vergunningenregister van de constructies waarop een vermoeden van |
auxquelles s'applique une présomption de permis : | vergunning van toepassing is : |
« § 1er. Les constructions existantes, à l'exception des | « § 1. Bestaande constructies, met uitzondering van |
infrastructures et des enseignes publicitaires, dont il a été démontré | publiciteitsinrichtingen of uithangborden, waarvan door enig rechtens |
par un quelconque élément de preuve autorisé de droit dans le sens du | toegelaten bewijsmiddel in de zin van boek III, titel III, hoofdstuk |
livre III, titre III, chapitre VI du Code civil qu'elles ont été | VI van het Burgerlijk Wetboek is aangetoond dat ze gebouwd werden vóór |
édifiées avant le 22 avril 1962, sont incluses dans le registre des | 22 april 1962, worden in het vergunningenregister opgenomen als ` |
permis comme étant ` réputées autorisées ', sans préjudice de | |
l'article 4.2.14, § 3 et § 4. L'autorité communale est soumise à une | vergund geacht ', onverminderd artikel 4.2.14, § 3 en § 4. Op de |
obligation active d'enquête pertinente. | gemeentelijke overheid rust ter zake een actieve onderzoeksplicht. |
La constatation de la présence d'une preuve valable attestant que la | De vaststelling van de aanwezigheid van een geldig bewijs dat de |
construction existante a été édifiée avant le 22 avril 1962 - et la | bestaande constructie vóór 22 april 1962 gebouwd werd, en de |
description de la nature de cette preuve - vaut comme motivation pour | omschrijving van de aard van dat bewijs, geldt als motivering voor de |
la décision d'enregistrement en tant que ` réputée autorisée '. | beslissing tot opname als ` vergund geacht '. |
La constatation du fait que la construction n'existe plus, de | De vaststelling van het feit dat de constructie niet meer bestaat, van |
l'absence d'un quelconque élément de preuve ou du fait que les | de afwezigheid van enig bewijsmiddel, of van het feit dat het |
éléments de preuve disponibles sont entamés par des irrégularités | voorhanden zijnde bewijsmiddel aangetast is door uitdrukkelijk |
explicitement indiquées, vaut comme motivation pour le refus de son | aangegeven onregelmatigheden, geldt als motivering voor de weigering |
inclusion en tant que ` réputée autorisée '. | tot opname als ` vergund geacht '. |
Un refus d'enregistrement de la construction comme étant ` réputée | Een weigering tot opname als ` vergund geacht ', wordt per beveiligde |
autorisée ' sera signifié au propriétaire par le biais d'un envoi | zending aan de eigenaar betekend. |
sécurisé. § 2. Les constructions existantes, à l'exception des infrastructures | § 2. Bestaande constructies, met uitzondering van |
et des enseignes publicitaires, dont il a été démontré par un | publiciteitsinrichtingen of uithangborden, waarvan door enig rechtens |
quelconque élément de preuve autorisé de droit dans le sens du livre | toegelaten bewijsmiddel in de zin van boek III, titel III, hoofdstuk |
III, titre III, chapitre VI du Code civil qu'elles ont été édifiées | VI van het Burgerlijk Wetboek is aangetoond dat ze gebouwd werden in |
dans la période allant du 22 avril 1962 à la première entrée en | de periode vanaf 22 april 1962 tot de eerste inwerkingtreding van het |
vigueur du plan régional se rapportant à l'endroit où elles se | |
situent, et dont le caractère autorisé n'a pas été contesté par les | gewestplan waarbinnen zij gelegen zijn, en waarvan het vergund |
autorités publiques au moyen d'un procès-verbal ou d'un acte | karakter door de overheid niet is tegengesproken middels een |
d'opposition non anonyme, chaque fois rédigé dans un délai de cinq ans | proces-verbaal of een niet anoniem bezwaarschrift, telkens opgesteld |
après l'édification ou l'installation de la construction, sont | binnen een termijn van vijf jaar na het optrekken of plaatsen van de |
enregistrées dans le registre des permis comme étant ` réputées | constructie, worden in het vergunningenregister opgenomen als ` |
autorisées ', sans préjudice de l'article 4.2.14, § 3 et § 4. | vergund geacht ', onverminderd artikel 4.2.14, § 3 en § 4. Op de |
L'autorité communale est soumise à une obligation active d'enquête | gemeentelijke overheid rust ter zake een actieve onderzoeksplicht. Het |
pertinente. Le registre des permis mentionne la date d'enregistrement | vergunningenregister vermeldt de datum van opname van de constructie |
de la construction comme ` réputée autorisée '. | als ` vergund geacht '. |
La constatation du fait que les autorités n'ont pas connaissance d'une | De vaststelling van het feit dat bij de overheid geen geldig |
preuve contraire valable constitue une motivation pour un | tegenbewijs bekend is, geldt als motivering voor een opname als ` |
enregistrement de la construction comme étant ` réputée autorisée '. | vergund geacht '. |
La constatation du fait que les autorités ont connaissance d'une | |
preuve contraire valable accompagnée de la description de sa nature | De vaststelling dat bij de overheid een geldig tegenbewijs bekend is, |
constitue une motivation de refus pour un enregistrement de la | en de omschrijving van de aard daarvan, geldt als motivering voor de |
construction comme étant ` réputée autorisée '. | weigering tot opname als ` vergund geacht '. |
Un refus d'enregistrement de la construction comme étant ` réputée | Een weigering tot opname als ` vergund geacht ', wordt per beveiligde |
autorisée ' sera signifié au propriétaire par le biais d'un envoi | |
sécurisé. Cette obligation de communication n'est pas applicable aux | zending aan de eigenaar betekend. Deze mededelingsplicht geldt niet |
constructions pour lesquelles une communication motivée a déjà été | ten aanzien van die constructies waarvoor reeds een gemotiveerde |
effectuée lors de l'établissement de l'avant-projet du registre des | mededeling werd verricht bij de opmaak van het ontwerp van |
permis. | vergunningenregister. |
§ 3. L'enregistrement ou le refus d'enregistrement d'une construction | § 3. De opname of de weigering tot opname van een constructie als ` |
comme étant ` réputée autorisée ' dans le registre des permis peut | vergund geacht ' in het vergunningenregister kan worden bestreden met |
être contesté par l'introduction d'un recours auprès du Conseil pour | |
les Contestations des Autorisations, conformément aux, et en tenant | een beroep bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen, overeenkomstig en |
compte des modalités visées au chapitre VIII du titre IV et au décret | met inachtneming van de regelen, vermeld in hoofdstuk VIII van titel |
du 4 avril 2014 relatif à l'organisation et à la procédure de | IV en het decreet van 4 april 2014 betreffende de organisatie en de |
certaines juridictions administratives flamandes. L'article 14, § 3, | rechtspleging van sommige Vlaamse bestuursrechtscolleges. Artikel 14, |
des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat est d'application | § 3, van de gecoördineerde wetten op de Raad van State is van |
correspondante ». | overeenkomstige toepassing ». |
B.5.1. L'article 5.1.3, § 3, précité, du Code flamand de l'aménagement | B.5.1. Het voormelde artikel 5.1.3, § 3, van de VCRO voorziet in een |
du territoire prévoit la possibilité d'introduire un recours auprès du | beroep bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen tegen de opname of de |
Conseil pour les contestations des autorisations contre | weigering tot opname van een constructie als vergund geacht in het |
l'enregistrement ou le refus d'enregistrement d'une construction dans | vergunningenregister. Artikel 4.8.2 van de VCRO bevestigt dat « de |
le registre des permis comme étant ` réputée autorisée '. L'article | Raad [...] als administratief rechtscollege, bij wijze van arresten, |
4.8.2 du Code flamand de l'aménagement du territoire confirme que « le | uitspraak [doet] over de beroepen die worden ingesteld tot |
Conseil, en tant que juridiction administrative, se prononce, sous | |
forme d'arrêts, sur les recours introduits d'annulation de : [...] 3° | vernietiging van : [...] 3° registratiebeslissingen, zijnde |
décisions d'enregistrement, à savoir des décisions administratives où | bestuurlijke beslissingen waarbij een constructie als ` vergund geacht |
une construction est reprise comme ` supposée être autorisée ' au | ' wordt opgenomen in het vergunningenregister of waarbij een |
registre des permis ou où une telle reprise est refusée ». | dergelijke opname geweigerd wordt ». |
B.5.2. En vertu de l'article 4.8.11, § 1er, alinéa 1er, du Code | B.5.2. Krachtens artikel 4.8.11, § 1, eerste lid, van de VCRO kunnen |
flamand de l'aménagement du territoire, les recours auprès du Conseil | de beroepen bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen inzake |
pour les contestations des autorisations concernant des décisions | |
d'enregistrement peuvent être introduits par : | registratiebeslissingen worden ingesteld door : |
« 1° la personne disposant de droits réels ou personnels à l'égard | « 1° de persoon die beschikt over zakelijke of persoonlijke rechten |
d'une construction qui fait l'objet d'une décision d'enregistrement, | ten aanzien van een constructie die het voorwerp uitmaakt van een |
ou qui utilise cette construction de fait; | registratiebeslissing, of die deze constructie feitelijk gebruikt; |
2° chaque personne physique ou morale à qui la décision | 2° elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die rechtstreekse of |
d'enregistrement contestée pourrait causer, directement ou | onrechtstreekse hinder of nadelen kan ondervinden als gevolg van de |
indirectement, des désagréments ou des inconvénients; | registratiebeslissing; |
3° des associations dotées d'une compétence procédurale qui agissent | 3° procesbekwame verenigingen die optreden namens een groep wiens |
au nom d'un groupe dont les intérêts collectifs sont menacés ou lésés | collectieve belangen door de registratiebeslissing zijn bedreigd of |
par la décision d'enregistrement, pour autant qu'elles disposent d'un | geschaad, voor zover zij beschikken over een duurzame en effectieve |
fonctionnement durable et effectif conformément aux statuts ». | werking overeenkomstig de statuten ». |
B.5.3. L'article 4.8.11, § 2, en cause, du Code flamand de | B.5.3. Het in het geding zijnde artikel 4.8.11, § 2, van de VCRO stelt |
l'aménagement du territoire fixe les délais dans lesquels de tels | de termijnregeling vast met betrekking tot dergelijke beroepen : |
recours doivent être introduits : | |
« Les recours relatifs aux décisions [...] d'enregistrement sont | « De beroepen inzake registratiebeslissingen worden ingesteld binnen |
introduits dans une échéance de quarante-cinq jours, qui prend cours comme suit : | een vervaltermijn van vijfenveertig dagen, die ingaat als volgt : |
1° ...; | 1° ...; |
2° en ce qui concerne les décisions d'enregistrement : | 2° wat betreft registratiebeslissingen : |
a) soit le jour suivant la notification, lorsqu'une telle notification | a) hetzij de dag na de betekening, wanneer een dergelijke betekening |
est requise; | vereist is; |
b) soit le jour suivant la date d'inscription de la construction dans | b) hetzij de dag na de opname van de constructie in het |
le registre des autorisations, dans tous les autres cas ». | vergunningenregister, in alle andere gevallen ». |
Le choix de faire débuter le délai de recours le jour qui suit celui | De keuze om, in de gevallen waarin geen betekening is vereist, de |
de l'inscription de la construction au registre des permis | beroepstermijn te doen ingaan de dag na de opname in het |
lorsqu'aucune notification n'est requise répond au souci d'une | vergunningenregister, past in het kader van de bekommernis om een |
procédure rapide visant à offrir le plus rapidement possible la | snelle procedure, teneinde de aanvrager zo snel mogelijk |
sécurité juridique au demandeur (Doc. parl., Parlement flamand, | rechtszekerheid te verschaffen (Parl. St., Vlaams Parlement, |
2008-2009, n° 2011/1, p. 218; ibid., 2010-2011, n° 1171/1, pp. 10-11). | 2008-2009, nr. 2011/1, p. 218; ibid., 2010-2011, nr. 1171/1, pp. 10-11). |
B.6.1. Le Code flamand de l'aménagement du territoire a coordonné les | B.6.1. De VCRO heeft de bepalingen gecoördineerd van het decreet van |
dispositions du décret de la Région flamande du 18 mai 1999 « portant | het Vlaamse Gewest van 18 mei 1999 « houdende de organisatie van de |
organisation de l'aménagement du territoire » (ci-après : le décret du | ruimtelijke ordening » (hierna : het DRO). |
18 mai 1999). L'article 133/71 du décret du 18 mai 1999, qui a été inséré par | Artikel 133/71 van het DRO, dat werd ingevoegd bij artikel 36 van het |
l'article 36 du décret de la Région flamande du 27 mars 2009 « | decreet van het Vlaamse Gewest van 27 maart 2009 « tot aanpassing en |
adaptant et complétant la politique d'aménagement du territoire, des | aanvulling van het ruimtelijke plannings-, vergunningen- en |
autorisations et du maintien » (ci-après : le décret du 27 mars 2009), | handhavingsbeleid » (hierna : het decreet van 27 maart 2009), had niet |
portait non seulement sur les recours relatifs aux décisions | alleen betrekking op de beroepen tegen registratiebeslissingen, maar |
d'enregistrement, mais aussi sur les recours relatifs aux décisions | ook op de beroepen tegen vergunnings- en valideringsbeslissingen. |
d'autorisation et de validation. Initialement, le paragraphe 2 de | Initieel voorzag paragraaf 2 van die bepaling in een beroepstermijn |
cette disposition prévoyait un délai de recours de trente jours au | |
lieu de quarante-cinq jours : | van dertig in plaats van vijfenveertig dagen : |
« Les recours sont introduits dans un délai de déchéance de trente | « De beroepen worden ingesteld binnen een vervaltermijn van dertig |
jours, à compter comme suit : | dagen, die ingaat als volgt : |
1° pour ce qui est des décisions d'autorisation : | 1° wat betreft vergunningsbeslissingen : |
a) soit le jour après la date de signification, lorsqu'une telle | a) hetzij de dag na deze van de betekening, wanneer dergelijke |
signification est requise; | betekening vereist is; |
b) soit, dans tous les autres cas, le jour après la date d'affichage; | b) hetzij de dag na deze van aanplakking, in alle andere gevallen; |
2° pour ce qui est des décisions de validation : | 2° wat betreft valideringsbeslissingen : |
a) soit le jour après la date de signification, lorsqu'une telle | a) hetzij de dag na deze van de betekening, wanneer dergelijke |
signification est requise; | betekening vereist is; |
b) soit, dans tous les autres cas, le jour après la date | b) hetzij de dag na deze van de opname in het vergunningenregister, in |
d'enregistrement dans le registre des permis; | alle andere gevallen; |
3° pour ce qui est des décisions d'enregistrement : | 3° wat betreft registratiebeslissingen : |
a) soit le jour après la date de signification, lorsqu'une telle | a) hetzij de dag na deze van de betekening, wanneer dergelijke |
signification est requise; | betekening vereist is; |
b) soit, dans tous les autres cas, le jour après la date | b) hetzij de dag na deze van de opname van de constructie in het |
d'enregistrement de la construction dans le registre des permis ». | vergunningenregister, in alle andere gevallen ». |
B.6.2. Par son arrêt n° 8/2011 du 27 janvier 2011 | B.6.2. Bij zijn arrest nr. 8/2011 van 27 januari 2011 |
(ECLI:BE:GHCC:2011:ARR.008), la Cour a annulé l'article 133/71, § 2, | (ECLI:BE:GHCC:2011:ARR.008) heeft het Hof artikel 133/71, § 2, 1°, b), |
1°, b), 2°, b), et 3°, b), du décret du 18 mai 1999. | 2°, b), en 3°, b), van het DRO vernietigd. |
La Cour a jugé : | Het Hof heeft geoordeeld : |
« B.13.3.3.4. Le fait que le délai de recours pour les décisions | « B.13.3.3.4. Het feit dat de beroepstermijn voor |
relatives aux autorisations débute le jour qui suit celui de | vergunningsbeslissingen ingaat de dag na die van de aanplakking is |
l'affichage est dicté par le but de procurer au plus tôt la sécurité | ingegeven door het doel de vergunningsaanvrager zo snel mogelijk |
juridique au demandeur de permis, ce qui n'est pas possible si le | rechtszekerheid te verschaffen, wat niet mogelijk is wanneer de |
début du délai de recours dépend de la connaissance de la décision par | aanvang van de beroepstermijn afhangt van de kennisneming van de |
la partie qui introduit le recours. A cet égard, le législateur | beslissing door de verzoeker. |
décrétal a pu tenir compte de ce qu'il s'agit soit de grands projets, | Daarbij vermocht de decreetgever rekening te houden met het feit dat |
dont il sera suffisamment connu que le permis a été accordé, soit de | het gaat om hetzij grote projecten, waarvan genoegzaam bekend zal zijn |
projets dont l'incidence est limitée à l'environnement immédiat de | dat de vergunning werd verleend, hetzij projecten waarvan de weerslag |
l'endroit sur lequel porte la demande de permis. Le législateur | is beperkt tot de onmiddellijke omgeving van de plaats waarop de |
décrétal pouvait donc raisonnablement partir du principe que | vergunningsaanvraag betrekking heeft. De decreetgever kon dan ook |
l'affichage constitue une forme de publicité adéquate pour informer | redelijkerwijs ervan uitgaan dat de aanplakking een geschikte vorm van |
les personnes intéressées de l'existence de la décision relative à | bekendmaking is om belanghebbenden op de hoogte te brengen van het |
l'autorisation. | bestaan van de vergunningsbeslissing. |
[...] | [...] |
B.13.3.3.5. En ce qui concerne le fait que le délai de recours pour | B.13.3.3.5. Wat het feit betreft dat de beroepstermijn voor |
les décisions de validation débute le jour qui suit celui de la | valideringsbeslissingen ingaat de dag na die van de opname in het |
transcription dans le registre des permis, le législateur décrétal a | vergunningenregister, vermocht de decreetgever rekening te houden met |
pu tenir compte de ce que ces décisions de validation sont, | het feit dat die valideringsbeslissingen, overeenkomstig artikel 101 |
conformément à l'article 101 du décret du 18 mai 1999, tel qu'il a été | van het decreet van 18 mei 1999, zoals vervangen bij het bestreden |
remplacé par l'article 36 attaqué, limitées à l'attestation as-built, | artikel 36, beperkt zijn tot een as-builtattest waarin wordt verklaard |
dans laquelle il est déclaré que les actes relatifs à une construction | dat handelingen betreffende een constructie of een gebouwencomplex |
ou à un ensemble immobilier ne dérogent pas ou ne dérogent que de | niet of slechts marginaal afwijken van de plannen die het voorwerp |
façon marginale aux plans qui font l'objet du permis d'urbanisme ou de | uitmaken van de stedenbouwkundige vergunning of de melding (artikel |
la déclaration (article 99, alinéa 1er, du décret précité). Par | 99, eerste lid, van het voormelde decreet). Het as-builtattest heeft |
conséquent, l'attestation as-built porte sur des plans qui ont déjà | derhalve betrekking op reeds vergunde of aangemelde plannen. Voor |
été autorisés ou déclarés. Si une autorisation a été délivrée, | zover een vergunning werd uitgereikt, werd die bekendgemaakt bij |
celle-ci a été publiée par voie d'affichage et a pu être attaquée dans | aanplakking en kon die worden aangevochten binnen de dertig dagen na |
les trente jours de l'affichage. | die van de aanplakking. |
B.13.3.3.6.1. Bien que le fait que le délai de recours soit de trente | B.13.3.3.6.1. Ofschoon het feit dat de beroepstermijn dertig dagen |
jours et le fait que ce délai débute le jour qui suit celui de | betreft en het feit dat die termijn ingaat de dag na die van de |
l'affichage ou de la transcription dans le registre des permis ne limitent pas de manière disproportionnée le droit d'accès au juge lorsqu'ils sont envisagés séparément, la Cour doit vérifier si la combinaison des deux éléments ne diminue pas sensiblement le niveau de protection offert par la législation applicable. B.13.3.3.6.2. Ainsi qu'il est mentionné en B.13.3.3.2, les recours en annulation doivent être introduits devant la section du contentieux administratif du Conseil d'Etat dans les soixante jours qui suivent la publication ou la notification des actes, règlements ou décisions attaqués ou, s'ils ne doivent être publiés ni notifiés, dans un délai de soixante jours à compter du moment où le requérant en a eu connaissance. | aanplakking of van de opname in het vergunningenregister, elk afzonderlijk genomen, geen onevenredige beperking inhouden van het recht op toegang tot de rechter, dient het Hof na te gaan of er door het samengaan van beide elementen een aanzienlijke vermindering is van het beschermingsniveau dat werd geboden door de van toepassing zijnde wetgeving. B.13.3.3.6.2. Zoals vermeld in B.13.3.3.2, dienen beroepen tot nietigverklaring bij de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State te worden ingesteld binnen zestig dagen nadat de bestreden akten, reglementen of beslissingen werden bekendgemaakt of betekend of, indien ze noch bekendgemaakt noch betekend dienen te worden, zestig dagen nadat de verzoeker er kennis van heeft gehad. |
B.13.3.3.6.3. Les dispositions attaquées ont pour effet que le délai | B.13.3.3.6.3. De bestreden bepalingen hebben tot gevolg dat de |
de recours est réduit de soixante jours à compter de la connaissance | beroepstermijn wordt verkort van zestig dagen vanaf de kennisneming |
de la décision à trente jours à compter de l'affichage ou de la | van de beslissing tot dertig dagen vanaf de aanplakking of de opname |
transcription dans le registre des permis. | in het vergunningenregister. |
B.13.3.3.6.4. Un tel abrègement du délai de recours a pour conséquence | B.13.3.3.6.4. Een dergelijke vermindering van de beroepstermijn heeft |
que les intéressés ne disposeront que d'une durée limitée pour prendre | tot gevolg dat belanghebbenden slechts over een beperkte tijd |
connaissance de l'affichage ou de la transcription dans le registre | beschikken om kennis te nemen van de aanplakking of van de opname in |
des permis et, le cas échéant, pour introduire un recours. Il est vrai | het vergunningenregister en om in voorkomend geval een beroep in te |
que l'affichage et la transcription dans le registre des permis sont | stellen. Zoals het Hof in B.13.3.3.4 en B.13.3.3.5 heeft vastgesteld, |
une forme de publication adéquate pour informer les personnes | zijn de aanplakking en de opname in het vergunningsregister inderdaad |
intéressées de l'existence de la décision, ainsi que la Cour l'a | een geschikte vorm van bekendmaking om belanghebbenden op de hoogte te |
constaté en B.13.3.3.4 et B.13.3.3.5. Toutefois, l'article 133/71, § | brengen van het bestaan van de beslissing. Artikel 133/71, § 2, 1°, |
2, 1°, b), 2°, b), et 3°, b), du décret du 18 mai 1999, en réduisant | b), 2°, b), en 3°, b), van het decreet van 18 mei 1999, dat de |
le délai de recours à trente jours à compter de l'affichage ou de la | beroepstermijn beperkt tot dertig dagen vanaf de aanplakking of de |
transcription dans le registre des permis au lieu de soixante jours à | opname in het vergunningenregister, in plaats van zestig dagen vanaf |
compter de la connaissance de la décision, impose un devoir de | de kennisneming, legt evenwel een onevenredig strenge verplichting tot |
vigilance dont la rigueur est disproportionnée. | waakzaamheid op. |
B.13.3.3.6.5. Eu égard à ce qui précède, le délai de trente jours, | B.13.3.3.6.5. Gelet op het voorgaande, houdt de termijn van dertig |
dans les cas prévus par l'article 133/71, § 2, 1°, b), 2°, b), et 3°, | dagen in de in artikel 133/71, § 2, 1°, b), 2°, b), en 3°, b), van het |
b), du décret du 18 mai 1999, limite de manière disproportionnée le | decreet van 18 mei 1999 bepaalde gevallen een onevenredige beperking |
droit d'accès au juge ». | in van het recht op toegang tot de rechter ». |
B.6.3. Par suite de cette annulation, le législateur décrétal a porté | B.6.3. Ingevolge die vernietiging heeft de decreetgever in artikel |
à quarante-cinq jours le délai de recours prévu à l'article 4.8.16 du | 4.8.16 van de VCRO, dat artikel 133/71 van het DRO heeft |
Code flamand de l'aménagement du territoire, qui a coordonné l'article | gecoördineerd, de beroepstermijn verhoogd naar vijfenveertig dagen |
133/71 du décret de la Région flamande du 18 mai 1999 (article 5 du | (artikel 5 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 8 juli 2011 « |
décret du 8 juillet 2011 « modifiant diverses dispositions du Code | tot wijziging van diverse bepalingen van de Vlaamse Codex Ruimtelijke |
flamand de l'Aménagement du Territoire »; voy. aussi Doc. parl., | Ordening »; zie ook Parl. St., Vlaams Parlement, 2010-2011, nr. |
Parlement flamand, 2010-2011, n° 1171/1, pp. 10-11). | 1171/1, pp. 10-11). |
B.6.4. Par le décret de la Région flamande du 6 juillet 2012 « | B.6.4. Bij het decreet van het Vlaamse Gewest van 6 juli 2012 « |
modifiant diverses dispositions du Code flamand de l'aménagement du | houdende wijziging van diverse bepalingen van de Vlaamse Codex |
territoire, en ce qui concerne le Conseil pour les contestations des | Ruimtelijke Ordening, wat de Raad voor Vergunningsbetwistingen betreft |
autorisations », le contenu de l'article 4.8.16 du Code flamand de | » werd de inhoud van artikel 4.8.16 van de VCRO overgenomen in artikel |
l'aménagement du territoire a été repris dans l'article 4.8.11 du même | 4.8.11 van dezelfde Codex (zie ook Parl. St., Vlaams Parlement, |
Code (voy. aussi Doc. parl., Parlement flamand, 2011-2012, n° 1509/1, p. 12). | 2011-2012, nr. 1509/1, p. 12). |
Quant au fond | Ten gronde |
B.7. Les questions préjudicielles portent sur la constitutionnalité de | B.7. De prejudiciële vragen peilen naar de grondwettigheid van artikel |
l'article 4.8.11, § 2, du Code flamand de l'aménagement du territoire, | 4.8.11, § 2, van de VCRO, in zoverre krachtens die bepaling de |
en ce qu'en vertu de cette disposition, le délai de recours pour un | beroepstermijn voor een derde-belanghebbende, dat wil zeggen de |
tiers intéressé, c'est-à-dire pour une personne « à qui la décision | persoon « die rechtstreekse of onrechtstreekse hinder of nadelen kan |
d'enregistrement contestée pourrait causer, directement ou | |
indirectement, des désagréments ou des inconvénients » (article | ondervinden als gevolg van de registratiebeslissing » (artikel 4.8.11, |
4.8.11, § 1er, alinéa 1er, 2°, du même Code), prend cours le jour qui | § 1, eerste lid, 2°, van de VCRO), een aanvang neemt de dag na de |
suit celui de l'inscription de la construction au registre des permis | opname van de constructie in het vergunningenregister als vergund |
comme étant réputée autorisée. | geacht. |
Les questions préjudicielles portent ainsi exclusivement sur l'article | Aldus hebben de prejudiciële vragen uitsluitend betrekking op artikel |
4.8.11, § 2, 2°, b), du Code flamand de l'aménagement du territoire, | 4.8.11, § 2, 2°, b), van de VCRO, dat het aanvangspunt van de |
qui fixe le point de départ du délai de recours pour les cas dans | beroepstermijn vaststelt voor de gevallen waarin er geen betekening |
lesquels aucune notification de la décision d'enregistrement n'est | van de registratiebeslissing is vereist. Het Hof beperkt zijn |
requise. La Cour limite son examen à cette disposition. | onderzoek tot die bepaling. |
B.8. Selon les termes de la première question préjudicielle, la | B.8. Luidens de eerste prejudiciële vraag roept de in het geding |
disposition en cause fait naître une différence de traitement entre le | zijnde bepaling een verschil in behandeling in het leven tussen de |
tiers intéressé qui souhaite introduire un recours contre une décision | derde-belanghebbende die een beroep wenst in te stellen tegen een |
d'enregistrement et le tiers intéressé qui souhaite introduire un | registratiebeslissing en de derde-belanghebbende die een beroep wenst |
recours contre un permis d'environnement. Dans ce dernier cas, le | in te stellen tegen een omgevingsvergunning. In het laatste geval gaat |
délai de recours de quarante-cinq jours prend cours à compter « du | de beroepstermijn van vijfenveertig dagen in « de dag na de eerste dag |
jour après le premier jour d'affichage de la décision », conformément | van de aanplakking van de beslissing », overeenkomstig artikel 105, § |
3, 2°, van het decreet van het Vlaamse Gewest van 25 april 2014 « | |
à l'article 105, § 3, 2°, du décret de la Région flamande du 25 avril | betreffende de omgevingsvergunning » (hierna : het decreet van 25 |
2014 « relatif au permis d'environnement » (ci-après : le décret du 25 | |
avril 2014). Le Conseil pour les contestations des autorisations | april 2014). De Raad voor Vergunningsbetwistingen ondervraagt het Hof |
interroge la Cour sur la compatibilité de cette différence de | over de bestaanbaarheid van dat verschil in behandeling met de |
traitement avec les articles 10, 11 et 13 de la Constitution, lus en | artikelen 10, 11 en 13 van de Grondwet, in samenhang gelezen met |
combinaison avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de | artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met |
l'homme et avec l'article 9 de la Convention d'Aarhus du 25 juin 1998 | artikel 9 van het Verdrag van Aarhus van 25 juni 1998 betreffende |
sur l'accès à l'information, la participation du public au processus | |
décisionnel et l'accès à la justice en matière d'environnement | toegang tot informatie, inspraak in besluitvorming en toegang tot de |
(ci-après : la Convention d'Aarhus). | rechter inzake milieuaangelegenheden (hierna : het Verdrag van |
B.9.1. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas | Aarhus). B.9.1. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet |
qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de | uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen |
personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et | wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium |
qu'elle soit raisonnablement justifiée. | berust en het redelijk verantwoord is. |
L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant | Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld |
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la | rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel |
nature des principes en cause; le principe d'égalité et de | en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van |
non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas | gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat |
de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés | er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de |
et le but visé. | aangewende middelen en het beoogde doel. |
B.9.2. L'article 13 de la Constitution garantit le droit d'accès au | B.9.2. Artikel 13 van de Grondwet waarborgt het recht op toegang tot |
juge assigné par la loi. | de bij de wet ingestelde rechter. |
L'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme garantit | Artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens |
tout autant le droit d'accès à un juge pour les contestations sur des | waarborgt evenzeer het recht op toegang tot een rechter voor |
droits et obligations de caractère civil et pour établir le bien-fondé | geschillen over burgerlijke rechten en verplichtingen en bij het |
d'une accusation en matière pénale. | vaststellen van de gegrondheid van een strafvervolging. |
B.10.1. L'accès au juge peut être soumis à des conditions de | B.10.1. De toegang tot de rechter kan worden onderworpen aan |
recevabilité. Ces conditions ne peuvent cependant pas aboutir à | ontvankelijkheidsvoorwaarden. Die voorwaarden mogen echter niet ertoe |
restreindre le droit de manière telle que celui-ci s'en trouve atteint | leiden dat het recht op zodanige wijze wordt beperkt dat de kern ervan |
dans sa substance même. Tel serait le cas si les restrictions imposées | wordt aangetast. Dat zou het geval zijn wanneer de opgelegde |
ne tendaient pas vers un but légitime et s'il n'existait pas un | beperkingen geen wettig doel nastreven en indien er geen redelijk |
rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et | verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het |
nagestreefde doel. De verenigbaarheid van die beperkingen met het | |
le but visé. La compatibilité de ces limitations avec le droit d'accès | recht op toegang tot een rechterlijke instantie hangt af van de |
à un tribunal dépend des particularités de la procédure en cause et | bijzonderheden van de in het geding zijnde procedure en wordt |
s'apprécie au regard de l'ensemble du procès (CEDH, 24 février 2009, | beoordeeld in het licht van het proces in zijn geheel (EHRM, 24 |
L'Erablière A.S.B.L. c. Belgique, ECLI:CE:ECHR:2009:0224JUD004923007, | februari 2009, L'Erablière A.S.B.L. t. België, |
§ 36; 29 mars 2011, RTBF c. Belgique, | ECLI:CE:ECHR:2009:0224JUD004923007, § 36; 29 maart 2011, RTBF t. |
ECLI:CE:ECHR:2011:0329JUD005008406, § 69; 18 octobre 2016, Miessen c. | België, ECLI:CE:ECHR:2011:0329JUD005008406, § 69; 18 oktober 2016, |
Belgique, ECLI:CE:ECHR:2016:1018JUD003151712, § 64; 17 juillet 2018, | Miessen t. België, ECLI:CE:ECHR:2016:1018JUD003151712, § 64; 17 juli |
Ronald Vermeulen c. Belgique, ECLI:CE:ECHR:2018:0717JUD000547506, § | 2018, Ronald Vermeulen t. België, ECLI:CE:ECHR:2018:0717JUD000547506, |
43). | § 43). |
B.10.2. Plus particulièrement, les règles relatives aux formalités et | B.10.2. Meer in het bijzonder zijn de regels betreffende de |
délais fixés pour former un recours visent à assurer une bonne | vormvoorschriften en termijnen om beroep in te stellen gericht op een |
administration de la justice et à écarter les risques d'insécurité | goede rechtsbedeling en het weren van de risico's van |
juridique. Toutefois, ces règles ne peuvent empêcher les justiciables | rechtsonzekerheid. Die regels mogen de rechtzoekenden echter niet |
de se prévaloir des voies de recours disponibles. | verhinderen de beschikbare rechtsmiddelen te doen gelden. |
De surcroît, les tribunaux doivent, en appliquant des règles de | Bovendien dienen de rechtbanken, bij het toepassen van de |
procédure, éviter à la fois un excès de formalisme qui porterait | procedureregels, zowel een overdreven formalisme dat afbreuk zou doen |
atteinte à l'équité de la procédure, et une souplesse excessive qui | aan het eerlijke karakter van de procedure, als een buitensporige |
aboutirait à supprimer les conditions de procédure établies par les | soepelheid die zou leiden tot het afschaffen van de bij de wet |
lois (CEDH, 26 juillet 2007, Walchli c. France, | vastgestelde procedurele vereisten, te vermijden (EHRM, 26 juli 2007, |
ECLI:CE:ECHR:2007:0726JUD003578703, § 29; 25 mai 2004, Kadlec et | Walchli t. Frankrijk, ECLI:CE:ECHR:2007:0726JUD003578703, § 29; 25 mei |
2004, Kadlec en anderen t. Tsjechische Republiek, | |
autres c. République tchèque, ECLI:CE:ECHR:2004:0525JUD004947899, § | ECLI:CE:ECHR:2004:0525JUD004947899, § 26). Het recht op toegang tot |
26). En effet, le droit d'accès à un tribunal se trouve atteint | een rechter wordt immers aangetast wanneer de reglementering ervan |
lorsque sa réglementation cesse de servir les buts de la sécurité | niet langer de doelstellingen van de rechtszekerheid en de goede |
juridique et de la bonne administration de la justice et constitue une | rechtsbedeling dient en een soort van hinderpaal vormt die de |
sorte de barrière qui empêche le justiciable de voir son litige | rechtzoekende verhindert zijn geschil ten gronde door het bevoegde |
tranché au fond par la juridiction compétente (CEDH, 18 octobre 2016, | rechtscollege beslecht te zien (EHRM, 18 oktober 2016, Miessen t. |
Miessen c. Belgique, ECLI:CE:ECHR:2016:1018JUD003151712, § 66). | België, ECLI:CE:ECHR:2016:1018JUD003151712, § 66). |
B.11. Contrairement à ce que le Gouvernement flamand fait valoir, il | B.11. In tegenstelling tot wat de Vlaamse Regering aanvoert, volgt uit |
ne découle pas de l'arrêt n° 8/2011 mentionné en B.6.2 que la | het in B.6.2 vermelde arrest nr. 8/2011 niet dat de in het geding |
disposition en cause est compatible avec les dispositions | zijnde bepaling bestaanbaar is met de voormelde grondwets- en |
constitutionnelles et conventionnelle précitées. Ainsi qu'il ressort | |
des considérants B.13.3.3.4 et B.13.3.3.5 de cet arrêt, la Cour n'a, à | verdragsbepalingen. Zoals blijkt uit de overwegingen B.13.3.3.4 en |
cet égard, compte tenu de la portée des moyens invoqués, apprécié que | B.13.3.3.5 van dat arrest, heeft het Hof daarbij, gelet op de |
le caractère approprié des points de départ du délai de recours | draagwijdte van de aangevoerde middelen, slechts de aanvangspunten van |
relatif aux décisions d'autorisation et de validation. La Cour n'a | de beroepstermijn voor vergunnings- en valideringsbeslissingen op hun |
pas, par cet arrêt, examiné la constitutionnalité du fait que le délai | geschiktheid beoordeeld. Het Hof heeft bij dat arrest niet de |
de recours relatif aux décisions d'enregistrement prend également | grondwettigheid onderzocht van het feit dat ook de beroepstermijn voor |
cours le jour qui suit celui de l'inscription au registre des permis. Elle ne s'est pas non plus prononcée sur la différence de traitement soulevée dans la première question préjudicielle entre des tiers intéressés, selon qu'ils souhaitent introduire un recours contre une décision d'enregistrement ou contre un permis d'environnement. B.12. Bien qu'ils portent tous deux sur le caractère autorisé d'une construction, permis d'environnement et décision d'enregistrement ont des portées différentes. Un permis d'environnement est « la décision écrite de l'autorité délivrant le permis portant autorisation d'un projet soumis à | registratiebeslissingen ingaat de dag na de opname in het vergunningenregister. Evenmin heeft het zich uitgesproken over het in de eerste prejudiciële vraag vermelde verschil in behandeling tussen derde-belanghebbenden, naargelang zij een beroep wensen in te stellen tegen een registratiebeslissing of een omgevingsvergunning. B.12. Hoewel zij allebei verband houden met de vergunningstoestand van een constructie, hebben de omgevingsvergunningen en de registratiebeslissingen een verschillende draagwijdte. Een omgevingsvergunning is « de schriftelijke beslissing van de vergunningverlenende overheid houdende toelating voor een vergunningsplichtig project » (artikel 2, eerste lid, 7°, van het |
autorisation » (article 2, alinéa 1er, 7°, du décret du 25 avril | decreet van 25 april 2014). Een dergelijke vergunning wordt verleend |
2014). Un tel permis est octroyé à l'issue d'une procédure ordinaire | overeenkomstig een gewone of een vereenvoudigde procedure, waarbij al |
ou simplifiée, avec ou sans obligation d'organiser une enquête | dan niet een openbaar onderzoek moet worden georganiseerd en diverse |
publique et de recueillir différents avis (chapitre 2 du même décret). | adviezen moeten worden ingewonnen (hoofdstuk 2 van hetzelfde decreet). |
Het gaat om de toelating van stedenbouwkundige handelingen die in | |
Il s'agit d'autoriser des actes urbanistiques qui, en principe, n'ont | beginsel nog niet hebben plaatsgevonden, en waarover de |
pas encore eu lieu et pour lesquels l'autorité qui délivre les permis | vergunningverlenende overheid van oordeel is dat zij onder meer de |
estime qu'ils respectent notamment les prescriptions urbanistiques et | stedenbouwkundige voorschriften en de goede ruimtelijke ordening |
le bon aménagement du territoire. | eerbiedigen. |
Une décision d'enregistrement est une décision administrative en vertu | Een registratiebeslissing is een bestuurlijke beslissing « waarbij een |
de laquelle « une construction est reprise comme ` supposée être | constructie als ` vergund geacht ' wordt opgenomen in het |
autorisée ' au registre des permis » ou en vertu de laquelle « une | vergunningenregister of waarbij een dergelijke opname geweigerd wordt |
telle reprise est refusée » (article 4.8.2, 3°, du Code flamand de | » (artikel 4.8.2, 3°, van de VCRO). De bevoegdheid van het college van |
l'aménagement du territoire). La compétence du collège des bourgmestre | |
et échevins est en outre limitée à un examen actif des moyens de | burgemeester en schepenen is daarbij beperkt tot een actief onderzoek |
preuve disponibles, dans le but de vérifier si les constructions ont | van de beschikbare bewijsmiddelen, met als doel na te gaan of de |
réellement été édifiées avant le 22 avril 1962 ou entre le 22 avril | constructies daadwerkelijk werden gebouwd vóór 22 april 1962, dan wel |
1962 et la première entrée en vigueur du plan régional (voy. aussi | in de periode vanaf 22 april 1962 tot de eerste inwerkingtreding van |
Conseil pour les contestations des autorisations, 12 novembre 2020, n° | het gewestplan (zie ook Raad voor Vergunningsbetwistingen, 12 november |
RvVb-A-2021-0270, p. 11). Un défaut de conformité aux prescriptions | 2020, nr. RvVb-A-2021-0270, p. 11). Een gebrek aan overeenstemming met |
urbanistiques ou au bon aménagement du territoire ne peut pas conduire | de stedenbouwkundige voorschriften of de goede ruimtelijke ordening |
au refus de l'inscription au registre des permis (voy. aussi Conseil | kan niet leiden tot de weigering van de opname in het |
pour les contestations des autorisations, 21 avril 2020, n° | vergunningenregister (zie ook Raad voor Vergunningsbetwistingen, 21 |
RvVb-A-1920-0762, p. 9). Les présomptions d'autorisation existent en | april 2020, nr. RvVb-A-1920-0762, p. 9). De vermoedens van vergunning |
outre « indépendamment de l'inscription au registre des permis, de | bestaan bovendien « los van de inschrijving in het |
sorte qu'il ne fait aucun doute qu'elles peuvent être valablement | vergunningenregister, zodanig dat het zeer duidelijk is dat zij geldig |
invoquées, et ce même s'il n'est pas encore question d'une mention | kunnen worden ingeroepen, ook al is er nog geen sprake van een |
dans le (projet de) registre des permis » (Doc. parl., Parlement | vermelding in het (ontwerp van) vergunningenregister » (Parl. St., |
flamand, 2008-2009, n° 2011/1, p. 107). | Vlaams Parlement, 2008-2009, nr. 2011/1, p. 107). |
B.13.1. La différence de traitement entre certaines catégories de | B.13.1. Het verschil in behandeling tussen bepaalde categorieën van |
personnes qui découle de l'application de règles procédurales | personen dat voortvloeit uit de toepassing van verschillende |
différentes dans des circonstances différentes n'est pas | procedureregels in verschillende omstandigheden houdt op zich geen |
discriminatoire en soi. Il ne pourrait être question de discrimination | discriminatie in. Van discriminatie zou slechts sprake zijn indien het |
que si la différence de traitement qui découle de l'application de ces | verschil in behandeling dat voortvloeit uit de toepassing van die |
règles de procédure entraînait une limitation disproportionnée des | procedureregels een onevenredige beperking van de rechten van de |
droits des personnes concernées. | daarbij betrokken personen met zich zou meebrengen. |
B.13.2. Compte tenu des différences qui existent entre les permis | B.13.2. Gelet op de verschillen tussen omgevingsvergunningen en |
d'environnement et les décisions d'enregistrement, le législateur | registratiebeslissingen, is de decreetgever niet ertoe gehouden de |
décrétal n'est pas tenu de soumettre les recours dirigés contre | beroepen tegen elk van die beslissingen aan identieke |
chacune de ces décisions à des règles de procédure identiques, en | procedurevoorschriften te onderwerpen, in het bijzonder wat de |
particulier en ce qui concerne le calcul du délai de recours. La Cour | berekening van de beroepstermijn betreft. Het Hof dient evenwel na te |
doit toutefois vérifier si le choix du législateur décrétal de faire | gaan of de keuze van de decreetgever om de beroepstermijn voor |
débuter le délai de recours relatif aux décisions d'enregistrement le | registratiebeslissingen te doen ingaan de dag na de opname van de |
jour qui suit celui de l'inscription de la construction au registre | constructie in het vergunningenregister, niet op onevenredige wijze |
des permis ne porte pas une atteinte disproportionnée au droit des | afbreuk doet aan het recht op toegang tot de rechter van |
tiers intéressés d'accéder au juge. | derde-belanghebbenden. |
B.14.1. Chaque commune est « tenue d'établir et d'actualiser un | B.14.1. Elke gemeente is « verplicht om een vergunningenregister op te |
registre des permis, de permettre sa consultation et d'en délivrer des | maken, te actualiseren, ter inzage te houden van elkeen en er |
extraits conformément aux dispositions du présent code » (article | uittreksels uit af te leveren volgens de bepalingen van deze codex » |
5.1.2, § 2, du Code flamand de l'aménagement du territoire). Le registre des permis est accessible « au public dans la maison communale » (article 5.1.6, alinéa 2, du même Code). Comme le soutient le Gouvernement flamand, des tiers peuvent donc aisément consulter le registre des permis. Mais, dans la plupart des cas, ils ne sont pas au courant qu'une construction qui pourrait leur causer des désagréments ou des inconvénients a été inscrite à ce registre comme étant réputée autorisée. En effet, les constructions auxquelles s'applique une présomption de permis et à l'égard desquelles une décision d'enregistrement a été prise existent par définition depuis longtemps de manière inchangée. Ni le demandeur ni la commune ne sont tenus de rendre public le projet d'inscription au registre des permis, et il n'est pas nécessaire d'organiser une | (artikel 5.1.2, § 2, van de VCRO). Het vergunningenregister is « toegankelijk voor het publiek in het gemeentehuis » (artikel 5.1.6, tweede lid, van de VCRO). Derden kunnen bijgevolg, zoals de Vlaamse Regering aanvoert, op eenvoudige wijze het vergunningenregister raadplegen. In de meeste gevallen zijn zij echter niet ervan op de hoogte dat een constructie waarvan zij mogelijk hinder of nadelen ondervinden, als vergund geacht in dat register werd opgenomen. Constructies waarop een vermoeden van vergunning van toepassing is en ten aanzien waarvan een registratiebeslissing wordt genomen, bestaan immers per definitie reeds lange tijd in ongewijzigde toestand. Noch de aanvrager, noch de gemeente dient het voornemen tot opname in het vergunningenregister |
enquête publique. Le Code flamand de l'aménagement du territoire ne | bekend te maken, en evenmin moet er een openbaar onderzoek worden |
prévoit par ailleurs pas la moindre forme de publicité, tel | georganiseerd. De VCRO voorziet daarnaast niet in enige andere vorm |
l'affichage, à l'égard de tiers en ce qui concerne la décision | van bekendmaking van de registratiebeslissing, zoals een aanplakking, |
d'enregistrement. | ten aanzien van derden. |
B.14.2. En outre, l'inscription d'une construction au registre des | B.14.2. Bovendien kan een opname in het vergunningenregister als |
permis comme étant réputée autorisée peut produire des effets | vergund geacht rechtsgevolgen hebben, ook al bestaat het vermoeden van |
juridiques, même si la présomption de permis existe en principe | vergunning in beginsel los van een dergelijke opname. Wat de bestaande |
indépendamment d'une telle inscription. En ce qui concerne les | |
constructions existantes édifiées entre le 22 avril 1962 et la | constructies gebouwd tussen 22 april 1962 en de eerste |
première entrée en vigueur du plan régional, le caractère autorisé | inwerkingtreding van het gewestplan betreft, kan het vergund karakter |
peut en effet être « contesté par le biais d'un procès-verbal ou d'un | immers worden « tegengesproken middels een proces-verbaal of een niet |
acte d'opposition non anonyme, chaque fois rédigé dans un délai de | anoniem bezwaarschrift, telkens opgesteld binnen een termijn van vijf |
cinq ans après l'édification ou la pose de la construction » (article | jaar na het optrekken of plaatsen van de constructie » (artikel |
4.2.14, § 2, alinéa 1er, du Code flamand de l'aménagement du | 4.2.14, § 2, eerste lid, van de VCRO). Dat tegenbewijs kan evenwel « |
territoire). Cette preuve contraire ne peut cependant plus être | |
fournie « une fois que la construction est enregistrée depuis un an | niet meer worden geleverd eens de constructie één jaar als vergund |
dans le registre des permis comme étant ` réputée autorisée ' » | geacht opgenomen is in het vergunningenregister » (artikel 4.2.14, § |
(article 4.2.14, § 2, alinéa 2, du même Code). | 2, tweede lid, van de VCRO). |
D'après l'exposé des motifs du décret du 27 mars 2009, « le principe | |
de la sécurité juridique et le principe de la confiance légitime | Luidens de memorie van toelichting van het decreet van 27 maart 2009 |
exigent sous cette perspective que l'inscription comme construction ` | vereist « het rechtszekerheids- en vertrouwensbeginsel [...] in dat |
réputée autorisée ' acquière ainsi un caractère intangible après un | licht dat de inschrijving als ` vergund geacht ' aldus na een |
délai raisonnable d'un an », et « la décision d'enregistrement ou de | redelijke termijn van één jaar onaantastbaar wordt » en kan « de |
non-enregistrement d'une construction (comme ` réputée autorisée ') | beslissing tot (niet-)registratie (als vergund geacht) van een |
sur laquelle repose une présomption peut être génératrice de droits ». | constructie waarop een vermoeden rust, rechtscheppend [...] zijn ». De |
Le législateur décrétal a recherché un « juste équilibre entre la | decreetgever streefde daarmee een « passend evenwicht » na « tussen de |
supériorité de la loi et le principe de la sécurité juridique » (Doc. | superioriteit van de wet en het beginsel van de rechtszekerheid » |
parl., Parlement flamand, 2008-2009, n° 2011/1, pp. 109-110; voy. | (Parl. St., Vlaams Parlement, 2008-2009, nr. 2011/1, pp. 109-110; zie |
aussi Conseil pour les contestations des autorisations, 15 janvier | ook Raad voor Vergunningsbetwistingen, 15 januari 2019, nr. |
2019, n° RvVb-A-1819-0493, pp. 8-9). | RvVb-A-1819-0493, pp. 8-9). |
B.14.3. Compte tenu de ces éléments, la disposition en cause impose un | B.14.3. Rekening houdend met die elementen legt de in het geding |
devoir de vigilance disproportionné aux tiers intéressés qui | zijnde bepaling een onevenredig strenge verplichting tot waakzaamheid |
souhaitent introduire auprès du Conseil pour les contestations des | op aan derde-belanghebbenden die tegen een registratiebeslissing een |
autorisations un recours contre une décision d'enregistrement. L'on ne | beroep wensen in te stellen bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen. |
peut raisonnablement attendre d'un riverain qu'il consulte sur une | Er kan redelijkerwijze niet van een omwonende worden verwacht dat hij |
base très régulière le registre des autorisations, à la seule fin de | op zeer regelmatige basis het vergunningenregister raadpleegt, louter |
vérifier si celui-ci répertorie des constructions susceptibles de lui | om na te gaan of daarin constructies werden opgenomen waarvan hij |
causer des désagréments ou des inconvénients. C'est d'autant plus vrai que les informations qui figurent dans le registre des permis sont « classées par parcelle cadastrale » (article 5.1.2, § 1er, alinéa 2, du Code flamand de l'aménagement du territoire) et qu'il n'est pas exclu que, dans un environnement fortement urbanisé, plusieurs constructions existantes érigées sur différentes parcelles cadastrales causent des désagréments ou des inconvénients à des personnes. L'objectif poursuivi par le législateur décrétal d'offrir le plus rapidement possible une sécurité juridique au demandeur ne permet donc pas de justifier que le délai de quarante-cinq jours pour introduire un recours contre une décision d'enregistrement prenne cours le jour qui suit celui de l'inscription de la construction au registre des permis comme étant réputée autorisée. D'autres formules de délai et formes de publicité peuvent offrir dans un délai raisonnable une | hinder of nadelen kan ondervinden. Dat geldt des te meer aangezien de informatie in het vergunningenregister is « geordend per kadastraal perceel » (artikel 5.1.2, § 1, tweede lid, van de VCRO) en het, met name in een dichtbebouwde omgeving, niet uitgesloten is dat personen hinder of nadelen ondervinden van meerdere bestaande constructies op verschillende kadastrale percelen. De door de decreetgever nagestreefde doelstelling om de aanvrager zo snel mogelijk rechtszekerheid te verschaffen, kan bijgevolg niet verantwoorden dat de termijn van vijfenveertig dagen om een beroep in te stellen tegen een registratiebeslissing ingaat de dag na de opname van de constructie in het vergunningenregister als vergund geacht. Er zijn andere termijnregelingen en vormen van bekendmaking denkbaar die |
sécurité juridique au demandeur quant à la situation de sa | de aanvrager binnen een redelijke termijn rechtszekerheid bieden |
construction en matière de permis, tout en garantissant le droit des | omtrent de vergunningstoestand van zijn constructie, en toch het recht |
tiers intéressés d'accéder au juge. | op toegang tot de rechter van derde-belanghebbenden waarborgen. |
B.14.4. La circonstance que la Cour a jugé, par son arrêt n° 8/2011, | B.14.4. De omstandigheid dat het Hof bij zijn voormelde arrest nr. |
précité, que le législateur décrétal pouvait faire débuter le délai de | 8/2011 heeft geoordeeld dat de decreetgever de beroepstermijn voor |
recours relatif aux décisions de validation le jour qui suit celui de | valideringsbeslissingen mocht doen ingaan de dag na de opname in het |
l'inscription au registre des autorisations ne change rien à ce qui | vergunningenregister, doet aan het voorgaande geen afbreuk. Zoals het |
précède. Comme la Cour l'a indiqué dans cet arrêt (B.13.3.3.5), les | Hof bij dat arrest heeft aangegeven (B.13.3.3.5), waren de - inmiddels |
décisions de validation - entre-temps abrogées - étaient en effet | opgeheven - valideringsbeslissingen immers beperkt tot een |
limitées à une attestation as-built confirmant que les actes relatifs | as-builtattest, waarin werd verklaard dat handelingen betreffende een |
à une construction ou à un ensemble immobilier ne dérogaient pas ou ne | constructie of een gebouwencomplex niet of slechts marginaal afweken |
dérogaient que de façon marginale aux plans autorisés ou déclarés. La | van de vergunde of aangemelde plannen. De vergunningsbeslissing was in |
décision octroyant un permis était généralement publiée par voie | de regel bekendgemaakt door middel van een aanplakking, waardoor |
d'affichage, si bien que les tiers intéressés pouvaient savoir que des | derde-belanghebbenden ervan op de hoogte konden zijn dat |
actes urbanistiques auraient lieu, et cet affichage avait déjà fait | stedenbouwkundige handelingen zouden plaatsvinden, en die aanplakking |
débuter un délai pour attaquer la décision octroyant un permis. | had reeds een termijn doen ingaan om de vergunningsbeslissing aan te vechten. |
B.15. Il ressort de ce qui précède que l'article 4.8.11, § 2, 2°, b) | B.15. Uit het bovenstaande volgt dat artikel 4.8.11, § 2, 2°, b), van |
du Code flamand de l'aménagement du territoire n'est pas compatible | |
avec les articles 10, 11 et 13 de la Constitution, lus en combinaison | de VCRO niet bestaanbaar is met de artikelen 10, 11 en 13 van de |
avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme. | Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag |
La lecture combinée de ces articles de la Constitution avec l'article | voor de rechten van de mens. |
9 de la Convention d'Aarhus ne saurait aboutir à un constat | De combinatie van die grondwetsartikelen met artikel 9 van het Verdrag |
d'inconstitutionnalité plus étendu. | van Aarhus kan niet leiden tot een ruimere vaststelling van |
B.16. Eu égard au constat d'inconstitutionnalité formulé en réponse à | ongrondwettigheid. B.16. Gelet op de in antwoord op de eerste prejudiciële vraag gedane |
la première question préjudicielle, la réponse à la seconde question | vaststelling van ongrondwettigheid, is het antwoord op de tweede |
préjudicielle n'est plus utile à la solution du litige au fond. | prejudiciële vraag niet langer nuttig voor de oplossing van het |
La seconde question préjudicielle n'appelle pas de réponse. | bodemgeschil. De tweede prejudiciële vraag behoeft geen antwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 4.8.11, § 2, 2°, b), du Code flamand de l'aménagement du | Artikel 4.8.11, § 2, 2°, b), van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening |
territoire viole les articles 10, 11 et 13 de la Constitution, lus en | schendt de artikelen 10, 11 en 13 van de Grondwet, in samenhang |
combinaison avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de | gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de |
l'homme. | mens. |
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
la Cour constitutionnelle, le 19 octobre 2023. | op 19 oktober 2023. |
Le greffier, La présidente f.f., | De griffier, De wnd. voorzitster, |
F. Meersschaut J. Moerman | F. Meersschaut J. Moerman |