Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 28/2023 du 16 février 2023 Numéro du rôle : 7705 En cause : le recours en annulation de l'article 48 de la loi du 2 juin 2021 « portant dispositions financières diverses relatives à la lutte contre la fraude » La Cour constitutionnelle, composée des présidents L. Lavrysen et P. Nihoul, et des juges T. Gi(...)"
Extrait de l'arrêt n° 28/2023 du 16 février 2023 Numéro du rôle : 7705 En cause : le recours en annulation de l'article 48 de la loi du 2 juin 2021 « portant dispositions financières diverses relatives à la lutte contre la fraude » La Cour constitutionnelle, composée des présidents L. Lavrysen et P. Nihoul, et des juges T. Gi(...) Uittreksel uit arrest nr. 28/2023 van 16 februari 2023 Rolnummer 7705 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 48 van de wet van 2 juni 2021 « houdende diverse financiële bepalingen inzake fraudebestrijding » Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en P. Nihoul, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 28/2023 du 16 février 2023 Uittreksel uit arrest nr. 28/2023 van 16 februari 2023
Numéro du rôle : 7705 Rolnummer 7705
En cause : le recours en annulation de l'article 48 de la loi du 2 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 48 van de wet van 2
juin 2021 « portant dispositions financières diverses relatives à la juni 2021 « houdende diverse financiële bepalingen inzake
lutte contre la fraude » (insertion de l'article 74/1 dans la loi du fraudebestrijding » (invoeging van artikel 74/1 in de wet van 18
18 septembre 2017 « relative à la prévention du blanchiment de september 2017 « tot voorkoming van het witwassen van geld en de
capitaux et du financement du terrorisme et à la limitation de financiering van terrorisme en tot beperking van het gebruik van
l'utilisation des espèces »), introduit par l'Institut des conseillers contanten »), ingesteld door het Instituut van de Belastingadviseurs
fiscaux et des experts-comptables et autres. en de Accountants en anderen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents L. Lavrysen et P. Nihoul, et des juges T. samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en P. Nihoul, en de
Giet, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne, D. Pieters, S. rechters T. Giet, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne, D.
de Bethune, E. Bribosia, W. Verrijdt et K. Jadin, assistée du greffier Pieters, S. de Bethune, E. Bribosia, W. Verrijdt en K. Jadin,
F. Meersschaut, présidée par le président L. Lavrysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter L. Lavrysen,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 16 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 16 december
décembre 2021 et parvenue au greffe le 17 décembre 2021, un recours en 2021 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 17
annulation de l'article 48 de la loi du 2 juin 2021 « portant december 2021, is beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 48 van
dispositions financières diverses relatives à la lutte contre la de wet van 2 juni 2021 « houdende diverse financiële bepalingen inzake
fraude » (insertion de l'article 74/1 dans la loi du 18 septembre 2017 fraudebestrijding » (invoeging van artikel 74/1 in de wet van 18
« relative à la prévention du blanchiment de capitaux et du september 2017 « tot voorkoming van het witwassen van geld en de
financement du terrorisme et à la limitation de l'utilisation des financiering van terrorisme en tot beperking van het gebruik van
espèces »), publiée au Moniteur belge du 18 juin 2021, a été introduit contanten »), bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 18 juni
par l'Institut des conseillers fiscaux et des experts-comptables, Bart 2021, door het Instituut van de Belastingadviseurs en de Accountants,
Van Coile et Frédéric Delrue, assistés et représentés par Me D. Bart Van Coile en Frédéric Delrue, bijgestaan en vertegenwoordigd door
Dewandeleer, avocat au barreau de Louvain, et par Me J. Vanheule, Mr. D. Dewandeleer, advocaat bij de balie te Leuven, en door Mr. J.
avocat au barreau de Bruxelles. Vanheule, advocaat bij de balie te Brussel.
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
Quant à la disposition attaquée Ten aanzien van de bestreden bepaling
B.1. Les parties requérantes demandent l'annulation d'une disposition B.1. De verzoekende partijen vorderen de vernietiging van een bepaling
qui règle l'obligation de coopérer au registre UBO. Le registre UBO die de verplichting tot medewerking aan het UBO-register regelt. Het
est le registre central des bénéficiaires effectifs (Ultimate UBO-register is het centraal register van uiteindelijk begunstigden
Beneficial Owners). (Ultimate Beneficial Owners).
Le registre UBO a pour but de mettre à disposition des informations Het UBO-register beoogt toereikende, accurate en actuele informatie
adéquates, exactes et actuelles sur les bénéficiaires effectifs des ter beschikking te stellen over de uiteindelijk begunstigden van in
sociétés et d'autres entités juridiques constituées en Belgique. België opgerichte vennootschappen en andere juridische entiteiten. De
L'Administration de la Trésorerie est chargée de recueillir, de Administratie van de Thesaurie is belast met het verzamelen, bewaren,
conserver, de gérer et de contrôler la qualité des données (article 74 beheren en controleren van de kwaliteit van de gegevens (artikel 74
de la loi du 18 septembre 2017 « relative à la prévention du van de wet van 18 september 2017 « tot voorkoming van het witwassen
blanchiment de capitaux et du financement du terrorisme et à la van geld en de financiering van terrorisme en tot beperking van het
limitation de l'utilisation des espèces », ci-après : la loi du 18 gebruik van contanten », hierna : de wet van 18 september 2017).
septembre 2017). La loi du 18 septembre 2017 vise à transposer en droit belge la De wet van 18 september 2017 strekt tot de omzetting in Belgisch recht
directive (UE) 2015/849 du Parlement européen et du Conseil du 20 mai van de richtlijn (EU) 2015/849 van het Europees Parlement en de Raad
2015 « relative à la prévention de l'utilisation du système financier van 20 mei 2015 « inzake de voorkoming van het gebruik van het
aux fins du blanchiment de capitaux ou du financement du terrorisme, financiële stelsel voor het witwassen van geld of
modifiant le règlement (UE) n° 648/2012 du Parlement européen et du terrorismefinanciering, tot wijziging van Verordening (EU) nr.
Conseil et abrogeant la directive 2005/60/CE du Parlement européen et 648/2012 van het Europees Parlement en de Raad en tot intrekking van
du Conseil et la directive 2006/70/CE de la Commission » (appelée Richtlijn 2005/60/EG van het Europees Parlement en de Raad en
également la « quatrième directive anti-blanchiment », ci-après : la Richtlijn 2006/70/EG van de Commissie » (ook « vierde
directive (UE) 2015/849). antiwitwasrichtlijn » genoemd, hierna : de richtlijn (EU) 2015/849).
La nécessité de disposer d'informations exactes et actualisées sur les De noodzaak van nauwkeurige en actuele informatie over de uiteindelijk
bénéficiaires effectifs joue un rôle déterminant pour remonter begunstigden is een bepalende factor bij het opsporen van criminelen
jusqu'aux criminels, qui pourraient autrement masquer leur identité die hun identiteit anders achter een vennootschapsrechtelijke
derrière une structure de société. Les Etats membres doivent donc structuur kunnen verbergen. Daarom moeten de lidstaten ervoor zorgen
veiller à ce que les entités constituées sur leur territoire
conformément au droit national recueillent et conservent des dat entiteiten opgericht op hun grondgebied overeenkomstig het
informations suffisantes, exactes et actuelles sur leurs bénéficiaires nationale vennootschapsrecht, naast de basisgegevens zoals naam en
effectifs, outre les informations de base telles que le nom et adres van de vennootschap en het bewijs van oprichting en juridische
l'adresse de la société, et la preuve de constitution et de propriété eigendom, adequate, accurate en actuele informatie verkrijgen en
légale (voy. le considérant 14 de la directive (UE) 2015/849). bijhouden betreffende hun uiteindelijk begunstigden (zie overweging 14
van de richtlijn (EU) 2015/849).
L'article 30, paragraphe 4, de la directive (UE) 2015/849, modifié par Artikel 30, lid 4, van de richtlijn (EU) 2015/849, zoals gewijzigd bij
la directive (UE) 2018/843 du Parlement européen et du Conseil du 30 de richtlijn (EU) 2018/843 van het Europees Parlement en de Raad van
mai 2018 « modifiant la directive (UE) 2015/849 relative à la 30 mei 2018 « tot wijziging van Richtlijn (EU) 2015/849 inzake de
prévention de l'utilisation du système financier aux fins du voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het
blanchiment de capitaux ou du financement du terrorisme ainsi que les witwassen van geld of terrorismefinanciering, en tot wijziging van de
directives 2009/138/CE et 2013/36/UE » (ci-après : la directive (UE) Richtlijnen 2009/138/EG en 2013/36/EU » (hierna : richtlijn (EU)
2018/843), dispose : 2018/843), bepaalt :
« Les Etats membres exigent que les informations conservées dans le
registre central visé au paragraphe 3 soient adéquates, exactes et « De lidstaten verlangen dat de in het in lid 3 bedoelde centraal
actuelles, et mettent en place des mécanismes à cet effet. Parmi ces register bijgehouden informatie toereikend, accuraat en actueel is, en
mécanismes figure l'obligation pour les entités assujetties et, le cas voorzien daartoe in mechanismen. Deze mechanismen houden onder meer in
échéant et dans la mesure où cette exigence n'interfère pas dat de meldingsplichtige entiteiten en, indien nodig en voor zover dit
inutilement avec leurs fonctions, les autorités compétentes de vereiste hun taken niet onnodig doorkruist, de bevoegde autoriteiten
signaler toute divergence qu'elles rencontrent entre les informations verplicht zijn melding te maken van iedere discrepantie die zij
sur les bénéficiaires effectifs disponibles dans le registre central aantreffen tussen de informatie over uiteindelijk begunstigden in de
et les informations sur les bénéficiaires effectifs qui sont à leur centrale registers en de informatie over uiteindelijk begunstigden
disposition. Lorsque des divergences sont signalées, les Etats membres waarover zij beschikken. Wanneer er discrepanties worden gemeld,
veillent à ce que des mesures appropriées soient prises afin de zorgen de lidstaten ervoor dat er passende maatregelen worden genomen
résoudre ces divergences en temps utile et, le cas échéant, à ce que, om de discrepanties tijdig te verhelpen en dat er zo nodig ondertussen
dans l'intervalle, une mention spécifique figure dans le registre central ». een specifieke vermelding in het centrale register wordt opgenomen ».
B.2. La disposition attaquée, à savoir l'article 48 de la loi du 2 B.2. De bestreden bepaling, artikel 48 van de wet van 2 juni 2021 «
juin 2021 « portant dispositions financières diverses relatives à la houdende diverse financiële bepalingen inzake fraudebestrijding »
lutte contre la fraude » (ci-après : la loi du 2 juin 2021), insère (hierna : de wet van 2 juni 2021), voegt in de wet van 18 september
dans la loi du 18 septembre 2017 un article 74/1, qui prévoit comme 2017 een artikel 74/1 in, dat als volgt in de bedoelde meldingsplicht
suit l'obligation de collaboration en question : voorziet :
« § 1er. Toute entité assujettie signale par voie électronique à « § 1. De onderworpen entiteiten maken langs elektronische weg aan de
l'Administration de la Trésorerie toute différence qu'elle constate Administratie van de Thesaurie melding van ieder verschil dat zij
entre les informations sur les bénéficiaires effectifs disponibles vaststellen tussen de informatie over uiteindelijke begunstigden in
dans le registre UBO et les informations sur les bénéficiaires het UBO-register en de informatie over uiteindelijke begunstigden
effectifs qui sont à sa disposition. waarover zij beschikken.
Par dérogation à l'alinéa 1er, les avocats qui, dans l'exercice des In afwijking van het eerste lid moeten de advocaten die bij de
activités énumérées à l'article 5, § 1er, 28°, sont confrontés à une uitoefening van de activiteiten opgesomd in artikel 5, § 1, 28°,
différence visée au même alinéa, en informent immédiatement le worden geconfronteerd met een verschil bedoeld in hetzelfde lid, de
Bâtonnier de l'Ordre dont ils relèvent. Stafhouder van de Orde waartoe zij behoren daarvan onmiddellijk op de
hoogte brengen.
Le Bâtonnier vérifie le respect des conditions visées à l'alinéa 4 et De Stafhouder controleert of de voorwaarden bedoeld in het vierde lid
l'article 5, § 1er, 28°. Le cas échéant, il transmet par voie en artikel 5, § 1, 28°, zijn nageleefd. In voorkomend geval geeft hij
électronique, conformément à l'alinéa 1er, et de manière immédiate et de informatie en inlichtingen in overeenstemming met het eerste lid,
non filtrée, les informations et renseignements à l'Administration de onmiddellijk en ongefilterd, op elektronische wijze door aan de
la Trésorerie. Administratie van de Thesaurie.
Par dérogation à l'alinéa 1er, les entités assujetties visées à In afwijking van het eerste lid, delen de onderworpen entiteiten
l'article 5, § 1er, 23° à 28°, ne communiquent pas la différence bedoeld in artikel 5, § 1, 23° tot en met 28°, het vastgesteld
constatée visée au même alinéa, lorsque les informations et verschil bedoeld in hetzelfde lid niet mee, wanneer de informatie en
renseignements ont été reçus d'un client ou obtenus sur un client lors inlichtingen van één van hun cliënten ontvangen werd of over één van
de l'évaluation de la situation juridique de ce client ou dans hun cliënten verkregen werd tijdens de bepaling van de rechtspositie
l'exercice de leur mission de défense ou de représentation du client van deze cliënt, of in de uitoefening van hun opdracht die cliënt in
dans une procédure judiciaire ou concernant une telle procédure, y of in verband met een rechtsgeding te verdedigen of te
compris dans le cadre de conseils relatifs à la manière d'engager ou vertegenwoordigen, met inbegrip van advies over het instellen of
d'éviter une procédure, que ces informations ou renseignements soient vermijden van een rechtsgeding, ongeacht of dergelijke informatie of
reçus ou obtenus avant, pendant ou après cette procédure, sauf si les inlichtingen vóór, gedurende of na een dergelijk geding wordt
entités assujetties visées ont pris part à des activités de ontvangen of verkregen, tenzij de bedoelde onderworpen entiteiten zelf
blanchiment de capitaux ou de financement du terrorisme, ont fourni un hebben deelgenomen aan de witwasactiviteiten of de activiteiten voor
conseil juridique à des fins de blanchiment de capitaux ou de financiering van terrorisme, zij juridisch advies voor
financement du terrorisme ou savent que le client a sollicité un conseil juridique à de telles fins. L'obligation de signalement visée à l'alinéa 1er est applicable aux autorités compétentes autres que la CTIF dans la mesure où elle n'interfère pas inutilement avec leurs fonctions. § 2. Lorsque des différences sont signalées, ou d'initiative, l'Administration de la Trésorerie prend des mesures appropriées pour modifier, confirmer, compléter, corriger ou clarifier les informations sur les bénéficiaires effectifs figurant dans le registre UBO. Elle peut notamment communiquer les fondements du signalement visé au witwasdoeleinden of voor financiering van terrorisme hebben verstrekt, of zij weten dat hun cliënt juridisch advies wenst voor dergelijke doeleinden. De meldingsplicht bedoeld in het eerste lid is, indien nodig en voor zover deze vereiste hun taken niet onnodig doorkruist, van toepassing op de bevoegde autoriteiten behalve de CFI. § 2. Wanneer er verschillen worden gemeld, of op eigen initiatief, neemt de Administratie van de Thesaurie passende maatregelen om de informatie over uiteindelijke begunstigden in het UBO-register te bevestigen, te verbeteren, te verduidelijken, te vervolledigen of te wijzigen. Ze kan met name de betrokken informatieplichtige bedoeld in
paragraphe 1er au redevable d'information concerné, visé à l'article artikel 74, § 1, eerste lid, in kennis stellen van de gronden van de
74, § 1er, alinéa 1er, qui modifie, confirme, complète, corrige ou melding bedoeld in paragraaf 1 en vragen om de desbetreffende
clarifie les informations sur les bénéficiaires effectifs figurant informatie over uiteindelijke begunstigden in het UBO-register binnen
dans le registre UBO dans le mois à compter de la réception de cette een termijn van een maand na de ontvangst van deze kennisgeving te
bevestigen, te verbeteren, te verduidelijken, te vervolledigen of te
communication. L'identité de l'entité assujettie ou autorité wijzigen. De identiteit van de onderworpen entiteit of de bevoegde
compétente à l'origine de ce signalement ne pourra pas être autoriteit die de melding heeft gemaakt, wordt in geen geval
communiquée au redevable d'information concerné. meegedeeld aan de betrokken informatieplichtige.
Lorsque l'Administration de la Trésorerie fait une communication à un Wanneer de Administratie van de Thesaurie een mededeling doet aan een
tiers, y compris le procureur du Roi ou le procureur fédéral, derde, de Procureur des Konings of de federale procureur inbegrepen,
l'identité de l'entité assujettie ou de l'autorité compétente à l'origine du signalement de différence visé au paragraphe 1er ne pourra en aucun cas être communiquée. L'Administration de la Trésorerie fait mention dans le registre UBO qu'un signalement a été introduit conformément au paragraphe 1er sans détailler l'entité assujettie ou l'autorité compétente qui en est à l'origine. Cette mention est uniquement visible pour les autorités compétentes et est retirée dès que les informations sur les bénéficiaires effectifs figurant dans le registre UBO sont modifiées, confirmées, complétées, corrigées ou clarifiées conformément à l'alinéa premier ». dan zal de identiteit van de onderworpen entiteit of de bevoegde autoriteit die de melding van een verschil als bedoeld in paragraaf 1 heeft gemaakt in geen geval meegedeeld worden. De Administratie van de Thesaurie vermeldt in het UBO-register dat een melding bedoeld in paragraaf 1 werd gemaakt zonder te preciseren welke onderworpen entiteit of bevoegde autoriteit eraan ten grondslag ligt. Deze vermelding is alleen zichtbaar voor de bevoegde autoriteiten en wordt verwijderd zodra de informatie over uiteindelijke begunstigden in het UBO-register is bevestigd, verbeterd, verduidelijkt, vervolledigd of gewijzigd overeenkomstig het eerste lid ».
B.3. Cet article 74/1 oblige ainsi les « entités assujetties » à B.3. Dat artikel 74/1 verplicht de « onderworpen entiteiten » aldus om
collaborer au registre UBO. mee te werken aan het UBO-register.
Les parties requérantes sont un expert-comptable certifié, un De verzoekende partijen zijn een gecertificeerd accountant, een
expert-comptable fiscaliste et l'Institut des Conseillers fiscaux et fiscaal accountant en het Instituut van de Belastingadviseurs en de
des Experts-comptables. La Cour limite son examen à l'obligation de Accountants. Het Hof beperkt zijn onderzoek tot de medewerkingsplicht
collaboration en ce que celle-ci porte sur les professionnels in zoverre zij betrekking heeft op de vermelde beroepsbeoefenaars
mentionnés (ci-après : les conseillers fiscaux et experts comptables). (hierna : belastingadviseurs en accountants). Zij behoren ook tot de «
Ils relèvent également des « entités assujetties visées à l'article 5,
§ 1er, 23° à 28° », auxquelles s'applique la dérogation mentionnée à onderworpen entiteiten bedoeld in artikel 5, § 1, 23° tot en met 28°
l'article 74/1, § 1er, alinéa 4. », waarvoor de in artikel 74/1, § 1, vierde lid, vermelde afwijking
B.4. L'obligation pour les conseillers fiscaux et experts-comptables geldt. B.4. De verplichting voor de belastingadviseurs en accountants om mee
de collaborer au registre UBO, sous la forme d'une obligation de te werken aan het UBO-register, in de vorm van een meldingsplicht van
déclarer toute différence qu'ils constatent entre les informations ieder verschil dat zij vaststellen tussen de informatie in het
figurant dans le registre UBO et les informations dont ils disposent, UBO-register en de informatie waarover zij beschikken, strekt louter
tend seulement à recueillir des informations exactes sur les tot het verzamelen van accurate informatie over de uiteindelijk
bénéficiaires effectifs. begunstigden.
Les directives européennes mentionnées visent non seulement à détecter De vermelde Europese richtlijnen hebben niet alleen tot doel het
le blanchiment de capitaux et à enquêter en la matière mais aussi à le witwassen van geld op te sporen en te onderzoeken, maar ook witwassen
prévenir. L'amélioration de la transparence en ce qui concerne les te voorkomen. Meer transparantie over de uiteindelijk begunstigden van
bénéficiaires effectifs d'entités juridiques peut être un puissant juridische entiteiten kan een krachtig afschrikkend effect hebben (zie
moyen de dissuasion (voy. le considérant 4 de la directive (UE) overweging 4 van de richtlijn (EU) 2018/843).
2018/843). Il y a lieu de distinguer l'obligation de collaboration au registre De verplichting tot medewerking aan het UBO-register moet worden
UBO de l'obligation, qui incombe notamment aux conseillers fiscaux et onderscheiden van de verplichting tot melding aan de Cel voor
aux experts-comptables, de déclarer à la Cellule de traitement des financiële informatieverwerking (hierna : de CFI), voor met name
informations financières (ci-après : la CTIF) tout soupçon de belastingadviseurs en accountants, van elk vermoeden van witwassen van
blanchiment de capitaux ou de financement du terrorisme (article 33 de gelden of van terrorismefinanciering (artikel 33 van de richtlijn (EU)
la directive (UE) 2015/849 et article 47 de la loi du 18 septembre 2015/849 en artikel 47 van de wet van 18 september 2017). Die laatste
2017). Cette obligation de déclaration ne vise pas seulement la meldingsplicht is niet louter gericht op het verzamelen van
collecte de données administratives, mais la détection effective et la administratieve gegevens, maar op een daadwerkelijke opsporing en
poursuite éventuelle d'infractions potentielles. eventuele vervolging van mogelijke misdrijven.
Quant au premier moyen Ten aanzien van het eerste middel
B.5.1. Les parties requérantes dénoncent la violation des articles 10, B.5.1. De verzoekende partijen voeren de schending aan van de
11, 12, 14 et 22 de la Constitution, lus en combinaison avec les artikelen 10, 11, 12, 14 en 22 van de Grondwet, in samenhang gelezen
articles 6, 8 et 14 de la Convention européenne des droits de l'homme, met de artikelen 6, 8 en 14 van het Europees Verdrag voor de rechten
avec les articles 7, 20, 21, 47 et 48 de la Charte des droits van de mens, met de artikelen 7, 20, 21, 47 en 48 van het Handvest van
fondamentaux de l'Union européenne et avec l'article 34 de la de grondrechten van de Europese Unie en met artikel 34 van de
directive (UE) 2015/849, en ce que l'article 74/1 de la loi du 18 richtlijn (EU) 2015/849, doordat artikel 74/1 van de wet van 18
décembre 2017, inséré par l'article 48 de la loi du 2 juin 2021, ne december 2017, ingevoegd bij artikel 48 van de wet van 2 juni 2021,
prévoit pas l'intervention d'un organisme d'autorégulation afin de niet voorziet in het optreden van een zelfregulerend orgaan als
garantir l'application de l'obligation de signalement imposée aux waarborg bij de toepassing van de meldingsplicht voor
conseillers fiscaux et aux experts-comptables. belastingadviseurs en accountants.
Selon les parties requérantes, le secret professionnel n'est pas Volgens de verzoekende partijen is het beroepsgeheim onvoldoende
suffisamment garanti en ce que l'article 74/1, § 1er, de la loi du 18 gewaarborgd doordat artikel 74/1, § 1, van de wet van 18 september
septembre 2017 ne prévoit pas l'intervention d'un organisme d'autorégulation qui doit examiner si les conditions légales de la violation du secret professionnel des professionnels sont remplies ou si ceux-ci se trouvent dans un des cas exceptionnels (première branche du moyen). Les parties requérantes dénoncent également une différence de traitement injustifiée, parce que l'intervention d'un organisme d'autorégulation est uniquement prévue pour les avocats mais pas pour les conseillers fiscaux et experts-comptables (seconde branche du moyen). B.5.2. Les deux branches du moyen critiquent l'absence d'un organisme d'autorégulation pour les professionnels précités et invoquent la violation du principe d'égalité et de non-discrimination, du droit au respect de la vie privée et du droit à un procès équitable. Etant 2017 niet voorziet in het optreden van een zelfregulerend orgaan dat dient te oordelen of de wettelijke voorwaarden voor het doorbreken van het beroepsgeheim van de beroepsbeoefenaars vervuld zijn, dan wel of zij zich bevinden in een van de uitzonderingsgevallen (eerste onderdeel van het middel). Bovendien voeren de verzoekende partijen een niet-verantwoord verschil in behandeling aan, omdat in het optreden van een zelfregulerend orgaan enkel is voorzien voor advocaten en niet voor belastingadviseurs en accountants (tweede onderdeel van het middel). B.5.2. Beide onderdelen van het middel bekritiseren de afwezigheid van een zelfregulerend orgaan voor de voormelde beroepsbeoefenaars, waarbij de schending wordt aangevoerd van het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie, van het recht op eerbiediging van het
donné que la disposition attaquée met en oeuvre le droit de l'Union, privéleven en van het recht op een eerlijk proces. Aangezien de
la Cour examine le respect de ces droits fondamentaux en tenant compte bestreden bepaling het Unierecht ten uitvoer brengt, onderzoekt het
notamment des articles de la Charte des droits fondamentaux de l'Union Hof de eerbiediging van die grondrechten mede in het licht van de
européenne invoqués. En application de l'article 52, paragraphe 3, de aangevoerde artikelen van het Handvest van de grondrechten van de
la Charte, les dispositions de celle-ci ont, en principe, le même sens Europese Unie. De bepalingen van het Handvest hebben in beginsel, met
et la même portée que les droits analogues garantis par la Convention toepassing van artikel 52, lid 3, ervan, dezelfde inhoud en reikwijdte
européenne des droits de l'homme. als de analoge rechten in het Europees Verdrag voor de rechten van de
B.5.3. Eu égard à leur connexité, la Cour examine les deux branches du mens. B.5.3. Gelet op hun onderlinge samenhang, onderzoekt het Hof beide
moyen ensemble. onderdelen van het middel samen.
B.6.1. Les articles 10 et 11 de la Constitution garantissent le B.6.1. De artikelen 10 en 11 van de Grondwet waarborgen het beginsel
principe d'égalité et de non-discrimination. Les articles 20 et 21 de van gelijkheid en niet-discriminatie. De artikelen 20 en 21 van het
la Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne garantissent Handvest van de grondrechten van de Europese Unie waarborgen hetzelfde
le même principe. L'article 14 de la Convention européenne des droits beginsel. Artikel 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de
de l'homme interdit la discrimination dans la jouissance des droits mens verbiedt discriminatie bij het genot van de in dat Verdrag
reconnus dans cette Convention. vermelde rechten.
B.6.2. L'article 12, alinéa 1er, de la Constitution garantit la B.6.2. Artikel 12, eerste lid, van de Grondwet waarborgt de vrijheid
liberté individuelle. Les articles 12, alinéa 2, et 14 de la van persoon. Artikel 12, tweede lid, en artikel 14 van de Grondwet
Constitution garantissent le principe de la légalité en matière waarborgen het strafrechtelijk wettigheidsbeginsel.
pénale. B.6.3. L'article 22 de la Constitution, l'article 8 de la Convention B.6.3. Artikel 22 van de Grondwet, artikel 8 van het Europees Verdrag
européenne des droits de l'homme et l'article 7 de la Charte des voor de rechten van de mens en artikel 7 van het Handvest van de
droits fondamentaux de l'Union européenne garantissent le droit au grondrechten van de Europese Unie waarborgen het recht op eerbiediging
respect de la vie privée. van het privéleven.
B.6.4. L'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme B.6.4. Artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens
et les articles 47 et 48 de la Charte des droits fondamentaux de en de artikelen 47 en 48 van het Handvest van de grondrechten van de
l'Union européenne garantissent le droit à un procès équitable. Europese Unie waarborgen het recht op een eerlijk proces.
B.6.5. L'article 34 de la directive (UE) 2015/849, tel qu'il a été B.6.5. Artikel 34 van de richtlijn (EU) 2015/849, zoals gewijzigd bij
modifié par la directive (UE) 2018/843, dispose : de richtlijn (EU) 2018/843, bepaalt :
« 1. Par dérogation à l'article 33, paragraphe 1, les Etats membres « 1. In afwijking van artikel 33, lid 1, kunnen de lidstaten, in het
peuvent, s'agissant des entités assujetties visées à l'article 2, paragraphe 1, point 3) a), b) et d), désigner un organisme d'autorégulation approprié de la profession concernée pour être l'autorité qui recevra les informations visées à l'article 33, paragraphe 1. Sans préjudice du paragraphe 2, dans les cas visés au premier alinéa du présent paragraphe, l'organisme d'autorégulation désigné transmet rapidement et de manière non filtrée les informations à la CRF. 2. Les Etats membres n'appliquent pas les obligations prévues à l'article 33, paragraphe 1, aux notaires, aux membres des autres professions juridiques indépendantes, aux auditeurs, aux experts-comptables externes ni aux conseillers fiscaux, uniquement dans la stricte mesure où cette exemption concerne des informations geval van de in artikel 2, lid 1, punt 3), onder a), b) en d), bedoelde meldingsplichtige entiteiten, een passend zelfregulerend orgaan van de relevante beroepsgroep aanwijzen als de autoriteit die de in artikel 33, lid 1, bedoelde informatie ontvangt. Onverminderd lid 2 geeft het aangewezen zelfregulerend orgaan in de in de eerste alinea van dit lid bedoelde gevallen de informatie onverwijld en ongefilterd aan de FIE door. 2. De lidstaten passen de in artikel 33, lid 1, neergelegde verplichtingen niet toe op notarissen, andere onafhankelijke beoefenaars van juridische beroepen, auditors, externe accountants en belastingadviseurs, alleen voor zover die uitzondering betrekking
qu'ils reçoivent de l'un de leurs clients ou obtiennent sur l'un de heeft op de inlichtingen die zij van een van hun cliënten ontvangen,
leurs clients, lors de l'évaluation de la situation juridique de ce of over een van hun cliënten verkrijgen, tijdens het bepalen van de
client ou dans l'exercice de leur mission de défense ou de rechtspositie van hun cliënt of bij het verrichten van hun taak van
représentation de ce client dans une procédure judiciaire ou verdediging of vertegenwoordiging van die cliënt in het kader van of
concernant une telle procédure, y compris dans le cadre de conseils in verband met een rechtsgeding, daaronder begrepen advies over het
relatifs à la manière d'engager ou d'éviter une procédure, que ces instellen of vermijden van een rechtsgeding, ongeacht of die
informations soient reçues ou obtenues avant, pendant ou après cette inlichtingen vóór, gedurende of na een dergelijk geding worden
procédure. ontvangen of verkregen.
3. Les organismes d'autorégulation désignés par les Etats membres 3. Door de lidstaten aangewezen zelfregulerende organen publiceren
publient un rapport annuel contenant des informations sur : jaarlijks een verslag met informatie over :
a) les mesures prises en vertu des articles 58, 59 et 60; a) de krachtens de artikelen 58, 59 en 60 genomen maatregelen;
b) le nombre de signalements d'infractions reçus visés à l'article 61, b) het aantal ontvangen meldingen van inbreuken als bedoeld in artikel
le cas échéant; 61, in voorkomend geval;
c) le nombre de rapports reçus par l'organisme d'autorégulation visés
au paragraphe 1 et le nombre de rapports transmis par l'organisme c) het aantal meldingen dat het in lid 1 bedoelde zelfregulerende
orgaan heeft ontvangen en het aantal meldingen dat het zelfregulerende
d'autorégulation à la CRF, le cas échéant; orgaan aan de FIE heeft doorgezonden, in voorkomend geval;
d) le cas échéant, le nombre et la description des mesures prises en d) in voorkomend geval, het aantal en een beschrijving van de
vertu des articles 47 et 48 pour contrôler le respect, par les entités maatregelen die krachtens de artikelen 47 en 48 zijn genomen om te
assujetties, de leurs obligations en vertu des articles suivants : controleren of de meldingsplichtige entiteiten hebben voldaan aan hun
verplichtingen uit hoofde van :
i) articles 10 à 24 (vigilance à l'égard de la clientèle); i) de artikelen 10 tot en met 24 (cliëntenonderzoek);
ii) articles 33, 34 et 35 (déclaration de transactions suspectes); ii) de artikelen 33, 34 en 35 (melding van verdachte transacties);
iii) article 40 (conservation des documents et pièces); et iii) artikel 40 (bewaring van bewijsstukken), en
iv) articles 45 et 46 (contrôles internes) ». iv) de artikelen 45 en 46 (interne controles) ».
B.7.1. Les activités professionnelles des conseillers fiscaux et des B.7.1. De beroepsactiviteiten van de belastingadviseurs en de
experts-comptables sont énumérées aux articles 3 et 6 de la loi du 17 accountants worden opgesomd in de artikelen 3 en 6 van de wet van 17
mars 2019 « relative aux professions d'expert-comptable et de maart 2019 « betreffende de beroepen van accountant en
conseiller fiscal ». Pour toutes ces activités réglementées, les belastingadviseur ». Voor al die gereglementeerde activiteiten zijn de
conseillers fiscaux et les experts-comptables sont soumis à la loi du belastingadviseurs en accountants onderworpen aan de wet van 18
18 septembre 2017 (article 5, 24° et 25°). september 2017 (artikel 5, 24° en 25°).
Les avocats ne sont quant à eux soumis à la loi du 18 septembre 2017 De advocaten daarentegen zijn slechts onderworpen aan de wet van 18
que lorsqu'ils assistent leur client dans la préparation ou la september 2017 wanneer zij hun cliënt bijstaan bij het voorbereiden of
réalisation d'opérations concernant l'achat ou la vente de biens uitvoeren van verrichtingen in verband met de aan- en verkoop van
immeubles ou d'entreprises commerciales, la gestion de fonds, de onroerend goed of bedrijven, het beheren van het geld van hun cliënt,
titres ou d'autres actifs appartenant au client, l'ouverture ou la waardepapieren of andere activa, de opening of het beheer van bank-,
gestion de comptes bancaires ou de portefeuilles, l'organisation des spaar- of effectenrekeningen, het organiseren van de inbreng die nodig
apports nécessaires à la constitution, à la gestion ou à la direction is voor de oprichting, de exploitatie of het beheer van
de sociétés, la constitution, la gestion ou la direction de sociétés, vennootschappen, de oprichting, de exploitatie of het beheer van
de fiducies ou de trusts, de sociétés, de fondations ou de structures fiducieën of trusts, vennootschappen, stichtingen of soortgelijke
similaires ou lorsqu'ils agissent au nom de leur client et pour le structuren, of wanneer zij optreden namens en voor rekening van hun
compte de celui-ci dans toute opération financière ou immobilière cliënt in enigerlei financiële verrichtingen of verrichtingen in
(article 5, 28°). Selon le législateur en effet, telles ne sont pas onroerend goed (artikel 5, 28°). Volgens de wetgever zijn dit immers
les missions essentielles d'un avocat (Doc. parl., Chambre, 2003-2004, niet de kerntaken van een advocaat (Parl. St., Kamer, 2003-2004, DOC
DOC 51-0383/001, p. 28). 51-0383/001, p. 28).
La violation du secret professionnel, lors du signalement de la De schending van het beroepsgeheim, bij de melding van de discrepantie
divergence dans le registre UBO à l'Administration de la Trésorerie, in het UBO-register aan de Administratie van de Thesaurie, is derhalve
enkel mogelijk ten aanzien van die activiteiten van de
n'est dès lors possible qu'à l'égard des activités des professionnels beroepsbeoefenaars en de advocaten die onderworpen zijn aan de wet van
et des avocats qui sont soumises à la loi du 18 septembre 2017. 18 september 2017.
B.7.2. Le dépositaire du secret professionnel doit, en principe, B.7.2. Een houder van het beroepsgeheim moet in principe elke
garder secrète toute information confidentielle obtenue dans les vertrouwelijke mededeling die is verkregen in de omstandigheden
conditions visées à l'article 458 du Code pénal. vermeld in artikel 458 van het Strafwetboek, geheimhouden.
Cette obligation de secret, mise à charge du dépositaire par le Die geheimhoudingsplicht, die door de wetgever aan de houder van het
beroepsgeheim is opgelegd, heeft hoofdzakelijk tot doel het
législateur, vise, à titre principal, à protéger le droit fondamental fundamentele recht op eerbiediging van het privéleven te beschermen
à la vie privée de la personne qui se confie, parfois dans ce qu'elle van diegene die iemand in vertrouwen neemt, soms over iets heel
a de plus intime. Ce lien de confiance permet au détenteur du secret persoonlijks. Die vertrouwensband maakt het voor de houder van het
professionnel d'apporter utilement une aide à la personne qui se beroepsgeheim mogelijk de persoon die hem in vertrouwen neemt op
confie à lui. Ces informations bénéficient aussi, dans certaines dienstige wijze bijstand te verlenen. Die informatie geniet ook, in
hypothèses, de la protection découlant, pour le justiciable, des bepaalde gevallen, de bescherming die voor de rechtzoekende
garanties inscrites à l'article 6 de la Convention européenne des voortvloeit uit de waarborgen die zijn neergelegd in artikel 6 van het
droits de l'homme. Europees Verdrag voor de rechten van de mens.
B.8.1. Le législateur a protégé le secret professionnel des deux B.8.1. De wetgever heeft het beroepsgeheim van beide in het middel
catégories d'entités assujetties mentionnées dans le moyen, mais il vermelde categorieën van meldingsplichtige entiteiten beschermd, maar
l'a fait de deux manières différentes. op een verschillende manier.
B.8.2. Les conseillers fiscaux et les experts-comptables ne doivent B.8.2. De belastingadviseurs en de accountants dienen de discrepantie
pas signaler la divergence qu'ils constatent dans le registre UBO à in het UBO-register die zij vaststellen niet te melden aan de
l'Administration de la Trésorerie lorsque les informations ou les Administratie van de Thesaurie, wanneer de informatie of de
renseignements ont été reçus ou obtenus « lors de l'évaluation de la inlichtingen ontvangen of verkregen werden « tijdens de bepaling van
situation juridique de [leur] client ou dans l'exercice de leur de rechtspositie van [hun] cliënt, of in de uitoefening van hun
mission de défense ou de représentation du client dans une procédure opdracht die cliënt in of in verband met een rechtsgeding te
judiciaire ou concernant une telle procédure, y compris dans le cadre verdedigen of te vertegenwoordigen, met inbegrip van advies over het
de conseils relatifs à la manière d'engager ou d'éviter une procédure, instellen of vermijden van een rechtsgeding, ongeacht of dergelijke
que ces informations ou renseignements soient reçus ou obtenus avant, informatie of inlichtingen vóór, gedurende of na een dergelijk geding
pendant ou après cette procédure ». La divergence doit être signalée wordt ontvangen of verkregen ». De discrepantie moet wel worden gemeld
lorsque les conseillers fiscaux ou les experts-comptables ont wanneer de belastingadviseurs of accountants zelf hebben deelgenomen
participé eux-mêmes aux activités de blanchiment ou aux activités de aan de witwasactiviteiten of de activiteiten voor de financiering van
financement du terrorisme ou lorsqu'ils savent que leur client terrorisme, of wanneer zij weten dat hun cliënt juridisch advies wenst
souhaite des conseils juridiques à de telles fins (article 74/1, § 1er, voor dergelijke doeleinden (artikel 74/1, § 1, vierde lid, van de wet
alinéa 4, de la loi du 18 septembre 2017). van 18 september 2017).
B.8.3. Les avocats doivent immédiatement signaler la divergence qu'ils B.8.3. De advocaten dienen de discrepantie in het UBO-register die zij
constatent au bâtonnier de l'ordre dont ils relèvent. Celui-ci vérifie vaststellen onmiddellijk te melden aan de stafhouder van de orde
waartoe zij behoren. Die laatstgenoemde gaat eerst na of de
d'abord que la divergence a effectivement été constatée par l'avocat discrepantie wel degelijk is vastgesteld door de advocaat bij de
dans l'exercice d'une activité visée à l'article 5, § 1er, 28°, cité uitoefening van een activiteit bedoeld in artikel 5, § 1, 28°,
en B.7.1. Il procède ensuite à un contrôle identique à celui qui est aangehaald in B.7.1. Vervolgens doet hij dezelfde controle die de
effectué par les conseillers fiscaux et experts-comptables eux-mêmes, belastingadviseurs en de accountants zelf doen, namelijk nagaan of «
qui consiste à vérifier si « les informations et renseignements ont de informatie en inlichtingen van één van hun cliënten ontvangen werd
été reçus d'un client ou obtenus sur un client lors de l'évaluation de of over één van hun cliënten verkregen werd tijdens de bepaling van de
la situation juridique de ce client ou dans l'exercice de leur mission rechtspositie van deze cliënt, of in de uitoefening van hun opdracht
de défense ou de représentation du client dans une procédure die cliënt in of in verband met een rechtsgeding te verdedigen of te
judiciaire ou concernant une telle procédure, y compris dans le cadre vertegenwoordigen, met inbegrip van advies over het instellen of
de conseils relatifs à la manière d'engager ou d'éviter une procédure, vermijden van een rechtsgeding, ongeacht of dergelijke informatie of
que ces informations ou renseignements soient reçus ou obtenus avant, inlichtingen vóór, gedurende of na een dergelijk geding wordt
pendant ou après cette procédure, sauf si les entités assujetties ontvangen of verkregen, tenzij de bedoelde onderworpen entiteiten zelf
visées ont pris part à des activités de blanchiment de capitaux ou de hebben deelgenomen aan de witwasactiviteiten of de activiteiten voor
financement du terrorisme, ont fourni un conseil juridique à des fins financiering van terrorisme, zij juridisch advies voor
de blanchiment de capitaux ou de financement du terrorisme ou savent witwasdoeleinden of voor financiering van terrorisme hebben verstrekt,
que le client a sollicité un conseil juridique à de telles fins ». Le of zij weten dat hun cliënt juridisch advies wenst voor dergelijke
cas échéant, le bâtonnier transmet par voie électronique, de manière doeleinden ». In voorkomend geval geeft de stafhouder de informatie en
immédiate et non filtrée, les informations et renseignements à inlichtingen, onmiddellijk en ongefilterd, op elektronische wijze door
l'Administration de la Trésorerie (article 74/1, § 1er, alinéas 2, 3 aan de Administratie van de Thesaurie (artikel 74/1, § 1, tweede,
et 4, de la loi du 18 septembre 2017). derde en vierde lid, van de wet van 18 september 2017).
B.8.4. La Cour a déduit du statut particulier des avocats, établi par B.8.4. Uit het bijzondere statuut van de advocaten, vastgesteld in het
le Code judiciaire et par les réglementations adoptées par les ordres Gerechtelijk Wetboek en in de reglementeringen die zijn aangenomen
créés par la loi du 4 juillet 2001, que la profession d'avocat en door de bij de wet van 4 juli 2001 opgerichte orden, heeft het Hof
Belgique se distingue d'autres professions juridiques indépendantes afgeleid dat het beroep van advocaat in België zich onderscheidt van
(voy. l'arrêt n° 10/2008 du 23 janvier 2008 andere zelfstandige juridische beroepen (zie arrest nr. 10/2008 van 23
(ECLI:BE:GHCC:2008:ARR.010), B.6.3). Par le même arrêt, la Cour a jugé : « B.7.1. L'effectivité des droits de la défense de tout justiciable suppose nécessairement qu'une relation de confiance puisse être établie entre lui et l'avocat qui le conseille et le défend. Cette nécessaire relation de confiance ne peut être établie et maintenue que si le justiciable a la garantie que ce qu'il confiera à son avocat ne sera pas divulgué par celui-ci. Il en découle que la règle du secret professionnel, dont la violation est sanctionnée notamment par januari 2008 (ECLI:BE:GHCC:2008:ARR.010), B.6.3). In hetzelfde arrest heeft het Hof geoordeeld : « B.7.1. De effectiviteit van de rechten van de verdediging van iedere rechtzoekende veronderstelt noodzakelijkerwijs dat een vertrouwensrelatie tot stand kan komen tussen hem en de advocaat die hem raad geeft en hem verdedigt. Die noodzakelijke vertrouwensrelatie kan alleen tot stand komen en behouden blijven indien de rechtzoekende de waarborg heeft dat wat hij aan zijn advocaat toevertrouwt, door die laatstgenoemde niet openbaar zal worden gemaakt. Hieruit volgt dat de regel van het beroepsgeheim, waarvan de schending met name bij artikel
l'article 458 du Code pénal, est un élément fondamental des droits de 458 van het Strafwetboek wordt bestraft, een fundamenteel element van
la défense ». de rechten van de verdediging is ».
Par son arrêt n° 114/2020 du 24 septembre 2020 Bij zijn arrest nr. 114/2020 van 24 september 2020
(ECLI:BE:GHCC:2020:ARR.114), la Cour a jugé : (ECLI:BE:GHCC:2020:ARR.114) heeft het Hof als volgt geoordeeld :
« Le secret professionnel de l'avocat est une composante essentielle « Het beroepsgeheim van de advocaat is een essentieel bestanddeel van
du droit au respect de la vie privée et du droit à un procès het recht op eerbiediging van het privéleven en van het recht op een
équitable. eerlijk proces.
Le secret professionnel de l'avocat vise en effet principalement à Het beroepsgeheim van de advocaat heeft immers hoofdzakelijk tot doel
protéger le droit fondamental qu'a la personne qui se confie, parfois het fundamentele recht op eerbiediging van het privéleven te
dans ce qu'elle a de plus intime, au respect de sa vie privée » beschermen van diegene die iemand in vertrouwen neemt, soms over iets
(B.9.1). heel persoonlijks » (B.9.1).
La Cour de justice a jugé, dans un arrêt du 8 décembre 2022 : Het Hof van Justitie heeft in een arrest van 8 december 2022
« La protection spécifique que l'article 7 de la Charte et l'article geoordeeld : « De specifieke bescherming die artikel 7 van het Handvest en artikel
8, paragraphe 1, de la CEDH accordent au secret professionnel des 8, lid 1, EVRM toekennen aan het beroepsgeheim van advocaten, die
avocats, qui se traduit avant tout par des obligations à leur charge, vooral tot uiting komt in de op hen rustende verplichtingen, wordt
se justifie par le fait que les avocats se voient confier une mission gerechtvaardigd door het feit dat advocaten een fundamentele taak
fondamentale dans une société démocratique, à savoir la défense des hebben in een democratische samenleving, namelijk justitiabelen
justiciables (Cour EDH, arrêt du 6 décembre 2012, Michaud c. France, verdedigen (EHRM, arrest van 6 december 2012, Michaud tegen Frankrijk,
CE:ECHR:2012:1206JUD001232311, §§ 118 et 119). Cette mission CE:ECHR:2012:1206JUD001232311, §§ 118 en 119). Deze fundamentele taak
fondamentale comporte, d'une part, l'exigence, dont l'importance est
reconnue dans tous les Etats membres, que tout justiciable doit avoir omvat, ten eerste, het in alle lidstaten als belangrijk erkende
la possibilité de s'adresser en toute liberté à son avocat, dont la vereiste dat elke justitiabele de mogelijkheid moet hebben in alle
profession même englobe, par essence, la tâche de donner, de façon vrijheid een advocaat te raadplegen, wiens beroep het in wezen is,
indépendante, des avis juridiques à tous ceux qui en ont besoin et, onafhankelijk juridisch advies te geven aan eenieder die het behoeft
d'autre part, celle, corrélative, de loyauté de l'avocat envers son en, ten tweede, het daarmee verband houdende vereiste van loyaliteit
client (voir, en ce sens, arrêt du 18 mai 1982, AM & S van de advocaat jegens zijn cliënt (zie in die zin arrest van 18 mei
Europe/Commission, 155/79, EU:C:1982:157, point 18) » (CJUE, grande 1982, AM & S Europe/Commissie, 155/79, EU: C:1982:157, punt 18) »
chambre, 8 décembre 2022, C-694/20, Orde van Vlaamse Balies e.a., (HvJ, grote kamer, 8 december 2022, C-694/20, Orde van Vlaamse Balies
ECLI:EU:C:2022:963, point 28). e.a., ECLI:EU:C:2022: 963, punt 28).
B.8.5. Le législateur peut raisonnablement considérer que les B.8.5. De wetgever kan in redelijkheid oordelen dat de verschillen
différences entre le groupe professionnel des conseillers fiscaux et tussen de beroepsgroep van de belastingadviseurs en de accountants
des experts-comptables, d'une part, et le groupe professionnel des enerzijds, en de beroepsgroep van de advocaten anderzijds, waarin het
avocats, d'autre part, prévues par l'article 48, attaqué, de la loi du bestreden artikel 48 van de wet van 2 juni 2021 voorziet, gelet op de
2 juin 2021, eu égard à la nature des principes en cause, sont aard van de ter zake geldende beginselen, noodzakelijk zijn om, voor
nécessaires afin d'éviter, en ce qui concerne le groupe professionnel de beroepsgroep van de advocaten, elk risico van aantasting van de
des avocats, tout risque d'atteinte aux droits de la défense et au rechten van de verdediging en van het recht op eerbiediging van het
droit au respect de la vie privée dans son aspect le plus personnel, privéleven in zijn meest persoonlijke aspect te vermijden, terwijl die
alors que cette nécessité ne se présente pas de la même façon à l'égard du groupe professionnel des conseillers fiscaux et des experts-comptables. Bien que les conseillers fiscaux et les experts-comptables, tout comme les avocats, s'exposent à des sanctions administratives et pénales lorsqu'ils ne respectent pas l'obligation de signalement et soient susceptibles de violer le secret professionnel lorsqu'ils respectent, à tort, l'obligation de signalement, ceux-ci se trouvent dans une situation qui diffère fondamentalement de celle des avocats. De la circonstance que le secret professionnel des avocats et des conseillers fiscaux et des experts-comptables est protégé par noodzaak niet op dezelfde manier bestaat ten aanzien van de beroepsgroep van belastingadviseurs en accountants. Hoewel belastingadviseurs en accountants zich, net als advocaten, blootstellen aan administratieve en strafrechtelijke sancties wanneer zij de meldingsplicht niet naleven en zich schuldig kunnen maken aan de schending van het beroepsgeheim wanneer zij, ten onrechte, wel de meldingsplicht naleven, bevinden zij zich in een situatie die wezenlijk verschilt van die van de advocaten. Uit de omstandigheid dat het beroepsgeheim van de advocaten en van de
l'article 458 du Code pénal, il ne peut être déduit que les articles belastingadviseurs en accountants wordt beschermd door artikel 458 van
10 et 11 de la Constitution exigent que les mêmes règles et les mêmes het Strafwetboek, kan niet worden afgeleid dat de artikelen 10 en 11
garanties s'appliquent aux deux catégories de groupes professionnels. van de Grondwet vereisen dat dezelfde regels en dezelfde waarborgen
gelden voor beide categorieën van beroepsgroepen.
B.8.6. Le législateur a mis en oeuvre l'obligation qui découle de la B.8.6. De wetgever heeft de verplichting die voortvloeit uit de
directive (UE) 2015/843, mais il a, ce faisant, considéré que richtlijn (EU) 2015/843 uitgevoerd, maar hij heeft daarbij geoordeeld
l'intervention d'un organisme d'autorégulation n'était pas nécessaire dat het optreden van een zelfregulerend orgaan voor de
en ce qui concerne les conseillers fiscaux et les experts-comptables, belastingadviseurs en accountants niet noodzakelijk was, aldus
faisant ainsi usage de la marge d'appréciation qui lui est laissée par gebruikmakend van de beoordelingsmarge die hem bij de richtlijn (EU)
la directive (UE) 2015/849 (article 48, paragraphe 1, de la directive 2015/849 is gelaten (artikel 48, lid 1, van de richtlijn (EU)
(UE) 2015/849). 2015/849).
Eu égard à cette marge d'appréciation dont il dispose dans les limites Gelet op die beoordelingsmarge waarover de wetgever binnen de grenzen
du droit de l'Union européenne et compte tenu de ce qui est dit en van het recht van de Europese Unie beschikt, en rekening houdend met
B.8.5, le législateur a raisonnablement pu choisir de soumettre les hetgeen is vermeld in B.8.5, vermocht hij redelijkerwijs ervoor te
seuls avocats à l'intervention d'un organisme d'autorégulation, à kiezen alleen de advocaten te onderwerpen aan het optreden van een
savoir le bâtonnier. zelfregulerend orgaan, namelijk de stafhouder.
La disposition attaquée n'a pas d'effets disproportionnés et n'est Het bestreden artikel heeft geen onevenredige gevolgen en is derhalve
donc pas dénuée de justification raisonnable. niet zonder redelijke verantwoording.
B.9. Le premier moyen n'est pas fondé. B.9. Het eerste middel is niet gegrond.
Quant au second moyen Ten aanzien van het tweede middel
B.10. Les parties requérantes invoquent la violation des articles 10 B.10. De verzoekende partijen voeren de schending aan van de artikelen
et 11 de la Constitution, en ce que l'article 74/1 de la loi du 18 10 en 11 van de Grondwet, doordat artikel 74/1 van de wet van 18
septembre 2017 ne prévoit pas de régime dérogatoire dans l'hypothèse september 2017 niet voorziet in een afwijkende regeling voor de
où les conseillers fiscaux et experts-comptables doivent signaler non hypothese waarin belastingadviseurs en accountants niet enkel een
seulement une divergence dans le registre UBO à l'Administration de la discrepantie in het UBO-register moeten melden aan de Administratie
Trésorerie, mais en même temps aussi un soupçon de blanchiment de van de Thesaurie, maar terzelfder tijd ook een vermoeden van het
capitaux ou de financement du terrorisme à la CTIF. witwassen van gelden of van terrorismefinanciering aan de CFI.
L'absence de régime dérogatoire, en cas de soupçon de blanchiment de Het gebrek aan een afwijkende regeling, in geval van een vermoeden van
capitaux ou de financement du terrorisme qui doit être signalé à la het witwassen van gelden of van terrorismefinanciering dat dient
CTIF, compromettrait, selon les parties requérantes, les mesures de gemeld te worden aan de CFI, zou volgens de verzoekende partijen de
protection à l'égard des professionnels en cas de signalement à la CTIF. beschermingsmaatregelen ten aanzien van beroepsbeoefenaars in geval van melding aan de CFI ondergraven.
B.11. Il n'est pas exclu que des criminels s'en prennent aux B.11. Het is niet uitgesloten dat criminelen zich keren tegen de
déclarants de soupçons de blanchiment ou de financement du terrorisme, melders van witwasvermoedens of vermoedens van terrorismefinanciering,
ce qui a amené le législateur à prévoir des mesures de protection waardoor de wetgever het nodig vond bijzondere beschermingsmaatregelen
particulières dans la loi du 18 septembre 2017. Les mesures de in te schrijven in de wet van 18 september 2017. De
protection en cas de signalement à la CTIF sont mentionnées dans les beschermingsmaatregelen in geval van melding aan de CFI zijn vermeld
articles 57 à 59 de cette loi. in de artikelen 57 tot 59 van die wet.
La première mesure consiste en ce que la communication d'informations De eerste maatregel bestaat erin dat het verstrekken te goeder trouw
effectuée de bonne foi à la CTIF par une entité assujettie ne peut van informatie door de meldingsplichtige aan de CFI niet kan leiden
entraîner aucune forme de responsabilité pour le déclarant (article tot enige vorm van aansprakelijkheid van de melder (artikel 57). De
57). La deuxième mesure garantit que la CTIF ne communique pas au tweede maatregel waarborgt dat de CFI de procureur des Konings of de
procureur du Roi ou au procureur fédéral les déclarations de soupçons federale procureur niet in kennis stelt van de vermoedens die ze heeft
qu'elle a reçues des entités assujetties, afin de protéger l'anonymat ontvangen van de onderworpen entiteiten, teneinde de anonimiteit van
du déclarant (article 58). La troisième mesure impose aux autorités de melder te beschermen (artikel 58). De derde maatregel verplicht de
compétentes en matière d'enquête et de poursuite du blanchiment de bevoegde autoriteiten inzake onderzoek en vervolging van het witwassen
capitaux et du financement du terrorisme de prendre « toute mesure van geld en de financiering van terrorisme om alle « passende
appropriée » afin d'assurer aux déclarants à la CTIF d'un soupçon de maatregelen » te nemen om de melders aan het CFI van een vermoeden van
blanchiment de capitaux ou de financement du terrorisme une protection het witwassen van geld of de financiering van terrorisme wettelijk te
légale contre toute menace, mesure de représailles ou tout acte beschermen tegen bedreigingen, vergeldingsmaatregelen of daden van
hostile (article 59). agressie (artikel 59).
B.12. Comme il est dit en B.4, il y a lieu de distinguer l'obligation B.12. Zoals reeds in B.4 is vermeld, moet de verplichting tot
de collaboration au registre UBO de l'obligation de déclaration à la medewerking aan het UBO-register worden onderscheiden van de
verplichting tot melding aan de CFI, die gericht is op een
CTIF, qui vise à la détection effective et à la poursuite éventuelle daadwerkelijke opsporing en eventuele vervolging van mogelijke
d'infractions potentielles. L'obligation de collaborer au registre misdrijven. De verplichting tot medewerking aan het UBO-register is
UBO, en revanche, tend seulement à recueillir des données daarentegen louter gericht op het verzamelen van administratieve
administratives. Cette différence de finalité suffit en soi pour gegevens. Die verschillende finaliteit volstaat op zichzelf om de
justifier que les déclarants bénéficient de degrés de protection verschillende graad van bescherming van de melders te verantwoorden.
différents. Si des poursuites pénales sont envisagées, on peut Wanneer strafvervolging dreigt, kan het gevaar van vergelding
raisonnablement s'attendre à un plus grand risque de représailles. redelijkerwijze groter worden geacht.
B.13. Les parties requérantes critiquent toutefois en particulier le B.13. De verzoekende partijen bekritiseren evenwel inzonderheid dat in
fait qu'en cas de signalements parallèles, tant à l'Administration de geval van parallelle meldingen, zowel aan de Administratie van de
la Trésorerie (dans le cas du registre UBO) qu'à la CTIF (en cas de Thesaurie (inzake het UBO-register) als aan de CFI (inzake vermoedens
soupçons de blanchiment ou de financement du terrorisme), l'anonymat van witwassen of terrorismefinanciering), de anonimiteit van de melder
du déclarant ne soit pas garanti de manière adéquate. niet op sluitende wijze is gewaarborgd.
B.14. L'article 74/1, § 2, alinéa 2, de la loi du 18 septembre 2017 B.14. Artikel 74/1, § 2, tweede lid, van de wet van 18 september 2017
prévoit également l'anonymat du déclarant qui collabore au registre voorziet eveneens in de anonimiteit van de melder aan het UBO-register
UBO : :
« Lorsque l'Administration de la Trésorerie fait une communication à « Wanneer de Administratie van de Thesaurie een mededeling doet aan
un tiers, y compris le procureur du Roi ou le procureur fédéral, een derde, de Procureur des Konings of de federale procureur
l'identité de l'entité assujettie ou de l'autorité compétente à inbegrepen, dan zal de identiteit van de onderworpen entiteit of de
l'origine du signalement [d'une] différence visée au paragraphe 1er ne bevoegde autoriteit die de melding van een verschil als bedoeld in
pourra en aucun cas être communiquée ». paragraaf 1 heeft gemaakt in geen geval meegedeeld worden ».
L'amendement visant à insérer cet alinéa a été justifié ainsi : Het amendement tot invoeging van dat lid werd als volgt verantwoord :
« La réglementation anti-blanchiment est un outil important dans la lutte contre la fraude grave et organisée. Les entités assujetties coopèrent quotidiennement à cette lutte en appliquant diverses mesures préventives qui leur sont imposées (p. ex. politique d'acceptation des clients) et en déclarant à la CTIF les soupçons de blanchiment d'argent. Il convient d'éviter le risque physique auquel les entités assujetties sont exposées en raison de l'obligation de communiquer des faits ou des soupçons de blanchiment d'argent. C'est pourquoi la déclaration à la CTIF est légalement encadrée par un « De antiwitwasregelgeving is een belangrijk instrument in de strijd tegen ernstige en georganiseerde fraude. Onderworpen entiteiten verlenen dagelijks hun medewerking aan deze strijd door de toepassing van verschillende preventieve maatregelen die hen worden opgelegd (bijvoorbeeld cliëntenacceptatiebeleid) en door, indien er vermoedens zijn van witwassen van geld, deze te melden aan de CFI. Het fysieke risico waaraan de onderworpen entiteiten worden blootgesteld door de verplichting tot de mededeling van feiten of vermoedens van witwassen van geld dient te worden vermeden. Vandaar dat de melding aan de CFI wettelijk wordt omkaderd door een
arsenal de mesures visant à protéger l'identité du déclarant. Par arsenaal aan maatregelen ter bescherming van de identiteit van de
exemple, l'article 58 de la loi sur la lutte contre le blanchiment d'argent stipule que la CTIF ne révèlera jamais l'identité du déclarant lorsqu'elle fera une communication au procureur du Roi ou au procureur fédéral. Quoique le registre UBO vise à être un registre public administratif dont les informations sont adéquates, exactes et à jour, et n'a donc pas de composante pénale, cet amendement vise à préciser que dans toute communication à un tiers, autre que celui qui a signalé la divergence, l'identité de la personne qui a effectué le signalement n'est jamais révélée et bénéficie d'une protection similaire à celle prévue à l'article 58 susmentionné. Dans ce contexte, il convient de rappeler que, sans préjudice de melder. Zo stelt artikel 58 van de anti-witwaswet dat de CFI de identiteit van de melder nooit zal meedelen wanneer deze een mededeling doet aan de Procureur des Konings of de federale procureur. Hoewel het UBO-register een administratief openbaar register is waarvan de informatie adequaat, nauwkeurig en actueel is, en dus geen strafrechtelijke component heeft, wenst dit amendement te verduidelijken dat bij elke mededeling aan een derde persoon, andere dan degene die de discrepantie heeft gemeld, de identiteit van degene die melding heeft gedaan, nooit kenbaar wordt gemaakt en een gelijkaardige bescherming geniet bepaald in het vernoemde artikel 58. In deze context wordt eraan herinnerd dat, onverminderd de toepassing
l'application de l'article 458 du Code pénal, la sanction disciplinaire visée à l'article 77, § 1er, de l'arrêté royal du 2 octobre 1937 portant le statut des agents de l'Etat peut être applicable en cas de non-respect de ces dispositions. De cette façon, l'anonymat de la personne à l'origine du signalement est assuré d'une manière absolue » (Doc. parl., Chambre, 2020-2021, DOC 55-1900/005, pp. 4-5). B.15. Dans l'hypothèse de signalements parallèles, sous la réserve que, dans un tel cas, l'Administration de la Trésorerie ne soit pas autorisée à informer le redevable de l'information concerné des fondements du signalement de la divergence à l'Administration, l'anonymat du déclarant est donc garanti de manière adéquate. Compte tenu de ces mesures de protection, les parties requérantes ne démontrent pas qu'une identification du déclarant soit possible et que sa protection puisse être compromise d'une quelconque manière. B.16. Sous réserve de ce qui est dit en B.15, le second moyen n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour, sous réserve de ce qui est dit en B.15, rejette le recours. Ainsi rendu en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 16 février 2023. Le greffier, F. Meersschaut Le président, van artikel 458 van het strafwetboek, bij niet naleving van deze bepalingen de tuchtsanctie bedoeld in artikel 77, § 1, van het koninklijk besluit van 2 oktober 1937 houdende het statuut van het rijkspersoneel, van toepassing kan zijn. Op deze wijze wordt de anonimiteit van de melder gewaarborgd op een absolute wijze » (Parl. St., Kamer, 2020-2021, DOC 55-1900/005, pp. 4-5). B.15. In geval van een parallelle melding, onder voorbehoud dat in een dergelijk geval de Administratie van de Thesaurie de betrokken informatieplichtige niet in kennis mag stellen van de gronden van de melding van de discrepantie aan de Administratie, is bijgevolg de anonimiteit van de melder op afdoende wijze gewaarborgd. Rekening houdend met die beschermingsmaatregelen, tonen de verzoekende partijen niet aan dat een identificatie van de melder mogelijk is en dat diens bescherming enigerwijze kan worden ondergraven. B.16. Onder voorbehoud van hetgeen is vermeld in B.15 is het tweede middel niet gegrond. Om die redenen, het Hof, onder voorbehoud van hetgeen is vermeld in B.15, verwerpt het beroep. Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 16 februari 2023. De griffier, F. Meersschaut De voorzitter,
L. Lavrysen L. Lavrysen
^