← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 73/2023 du 4 mai 2023 Numéro du rôle : 7763 En cause : les questions
préjudicielles relatives à l'article 91, § 1 er , alinéa 1 er ,
et § 3, du Code de la taxe sur la valeur ajoutée, posées pa La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul
et L. Lavrysen, et des juges T. Gie(...)"
Extrait de l'arrêt n° 73/2023 du 4 mai 2023 Numéro du rôle : 7763 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 91, § 1 er , alinéa 1 er , et § 3, du Code de la taxe sur la valeur ajoutée, posées pa La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. Gie(...) | Uittreksel uit arrest nr. 73/2023 van 4 mei 2023 Rolnummer 7763 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 91, § 1, eerste lid, en § 3, van het Wetboek van de belasting over de toegevoegde waarde, gesteld door de Franstali Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 73/2023 du 4 mai 2023 | Uittreksel uit arrest nr. 73/2023 van 4 mei 2023 |
Numéro du rôle : 7763 | Rolnummer 7763 |
En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 91, § 1er, | In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 91, § 1, eerste |
alinéa 1er, et § 3, du Code de la taxe sur la valeur ajoutée, posées | lid, en § 3, van het Wetboek van de belasting over de toegevoegde |
par le Tribunal de première instance francophone de Bruxelles. | waarde, gesteld door de Franstalige Rechtbank van eerste aanleg te |
La Cour constitutionnelle, | Brussel. Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. | samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de |
Giet, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne, D. Pieters, S. | rechters T. Giet, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne, D. |
de Bethune, E. Bribosia, W. Verrijdt et K. Jadin, assistée du greffier | Pieters, S. de Bethune, E. Bribosia, W. Verrijdt en K. Jadin, |
P.-Y. Dutilleux, présidée par le président P. Nihoul, | bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter P. Nihoul, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet des questions préjudicielles et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging |
Par jugement du 4 février 2022, dont l'expédition est parvenue au | Bij vonnis van 4 februari 2022, waarvan de expeditie ter griffie van |
greffe de la Cour le 28 février 2022, le Tribunal de première instance | het Hof is ingekomen op 28 februari 2022, heeft de Franstalige |
francophone de Bruxelles a posé les questions préjudicielles suivantes | Rechtbank van eerste aanleg te Brussel de volgende prejudiciële vragen |
: | gesteld : |
« L'article 91, § 1er, alinéa 1er, du Code de la taxe sur la valeur | « Schendt artikel 91, § 1, eerste lid, van het Wetboek van de |
ajoutée viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce | belasting over de toegevoegde waarde de artikelen 10 en 11 van de |
qu'il énonce qu'un intérêt de retard de 0,8 p.c. par mois - à savoir | Grondwet in zoverre het bepaalt dat een nalatigheidsinterest van 0,8 |
9,6 % en taux annuel - est exigible de plein droit si la taxe n'a pas | pct. per maand - wat neerkomt op een jaarlijkse rentevoet van 9,6 % - |
van rechtswege verschuldigd is wanneer de belasting niet voldaan is, | |
été payée, alors que l'article 414, § 1er, du Code des impôts sur les | terwijl artikel 414, § 1, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen |
revenus 1992 prévoit qu'à défaut de paiement dans les délais fixés aux | 1992 bepaalt dat, bij wanbetaling binnen de in de artikelen 412, 413 |
articles 412, 413 et 413/1 du même Code, les sommes dues sont | en 413/1 van hetzelfde Wetboek gestelde termijnen, de verschuldigde |
productives au profit du Trésor pour la durée du retard, par | sommen ten bate van de Schatkist, voor de duur van het verwijl, in |
dérogation à l'article 2, § 2, de la loi du 5 mai 1865 relative au | afwijking van artikel 2, § 2, van de wet van 5 mei 1865 betreffende de |
prêt à intérêt, d'un intérêt au taux adapté annuellement et | lening tegen intrest, een interest opbrengen tegen een rentevoet die |
correspondant à la moyenne des indices de référence J relative aux | jaarlijks wordt aangepast en die overeenkomt met het gemiddelde van de |
obligations linéaires à 10 ans des mois de juillet, août et septembre | referte-indexen J met betrekking tot de lineaire obligaties op 10 jaar |
de l'année précédant celle au cours de laquelle le taux est | van de maanden juli, augustus en september van het laatste jaar dat |
het jaar waarin de rentevoet van toepassing is voorafgaat, zonder dat | |
applicable, sans que celui-ci ne puisse être inférieur à 4 p.c., ni | deze minder dan 4 pct. of meer dan 10 pct. mag bedragen, gelet op |
supérieur à 10 p.c., eu égard notamment au fait que sont traitées de | onder meer de verschillende behandeling van, enerzijds, de personen |
manière différente d'une part les personnes qui sont redevables | die nalatigheidsinteresten verschuldigd zijn krachtens artikel 91, § |
d'intérêts de retard en vertu de l'article 91, § 1er, du Code de la | 1, eerste lid, van het Wetboek van de belasting over de toegevoegde |
taxe sur la valeur ajoutée (pouvant s'avérer disproportionnés et | waarde (die onevenredig kunnen blijken en die niet worden aangepast |
inadaptés à la réalité économique), et d'autre part les personnes qui | aan de economische realiteit) en, anderzijds, de personen die de |
sont redevables des intérêts de retard prévus par l'article 414, § 1er, | nalatigheidsinteresten bepaald bij artikel 414, § 1, van het Wetboek |
du Code des impôts sur les revenus 1992 (lesquels sont adaptés à la | van de inkomstenbelastingen 1992 verschuldigd zijn (die wel worden |
aangepast aan de economische realiteit) en de personen die | |
réalité économique) et les personnes qui sont redevables d'intérêts de | nalatigheidsinteresten verschuldigd zijn die zijn berekend tegen de |
retard calculés au taux de l'intérêt légal sur les sommes dont elles | wettelijke rentevoet, op de sommen die zij, hetzij als belasting, |
sont redevables, que ce soit à titre d'impôt ou à un autre titre ? | hetzij op een andere grond verschuldigd zijn ? |
Dans le cas où la Cour, répondant à la question précédente, jugerait | Indien het Hof, in zijn antwoord op de voorgaande vraag, zou oordelen |
que l'article 91, § 1er, alinéa 1er, du Code de la taxe sur la valeur | dat artikel 91, § 1, eerste lid, van het Wetboek van de belasting over |
ajoutée est discriminatoire et inconstitutionnel, l'Etat belge, en | de toegevoegde waarde discriminerend en ongrondwettig is, zou de |
tant qu'il doit les intérêts moratoires comptés au même taux de 0,8 | Belgische Staat, in zoverre hij, krachtens artikel 91, § 3, van het |
p.c. par mois sur les sommes à restituer, en vertu de l'article 91, § 3, du Code de la taxe sur la valeur ajoutée, subirait-il une différence de traitement injustifiée si on le compare avec les personnes qui doivent la taxe qui n'a pas été payée, ces derniers n'étant en ce cas pas redevables de l'intérêt de retard compté au même taux ? L'Etat belge, en tant qu'il doit les intérêts moratoires comptés au même taux de 0,8 p.c. par mois sur les sommes à restituer, en vertu de l'article 91, § 3, du Code de la taxe sur la valeur ajoutée, subit-il une différence de traitement injustifiée si on le compare avec les autres personnes de droit public qui doivent des intérêts de retard sur des impôts restituables ou avec les personnes qui sont redevables d'intérêts de retard calculés au taux de l'intérêt | Wetboek van de belasting over de toegevoegde waarde, moratoriuminteresten verschuldigd is die zijn berekend tegen dezelfde rentevoet van 0,8 pct. per maand, op sommen die moeten worden teruggegeven, een onverantwoord verschil in behandeling ondergaan wanneer men hem vergelijkt met personen die een niet-voldane belasting verschuldigd zijn, doordat die laatsten in dat geval geen nalatigheidsinterest verschuldigd zijn die is berekend tegen dezelfde rentevoet ? Ondergaat de Belgische Staat, in zoverre hij, krachtens artikel 91, § 3, van het Wetboek van de belasting over de toegevoegde waarde, moratoriuminteresten verschuldigd is die zijn berekend tegen dezelfde rentevoet van 0,8 pct. per maand, op sommen die moeten worden teruggegeven, een onverantwoord verschil in behandeling wanneer men hem vergelijkt met andere publiekrechtelijke personen die nalatigheidsinteresten verschuldigd zijn op terug te geven belastingen, of met personen die nalatigheidsinteresten verschuldigd zijn die zijn berekend tegen de wettelijke rentevoet, op sommen die |
légal sur les sommes dont elles sont débitrices ? ». | zij verschuldigd zijn ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
Quant à la disposition en cause et à sa portée | Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling en de draagwijdte |
B.1.1. Les questions préjudicielles portent sur l'article 91, § 1er, | ervan B.1.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 91, § 1, |
alinéa 1er, et § 3, du Code de la taxe sur la valeur ajoutée (ci-après | eerste lid, en § 3, van het Wetboek van de belasting over de |
: le Code de la TVA), en ce qu'il fixe à 0,8 % par mois le taux des | toegevoegde waarde (hierna : het BTW-Wetboek), in zoverre het de |
intérêts de retard et des intérêts moratoires. | rentevoet van de nalatigheidsinteresten en van de moratoriuminteresten |
B.1.2. Avant sa modification par la loi du 20 novembre 2022 « portant | vaststelt op 0,8 % per maand. B.1.2. Vóór de wijziging ervan bij de wet van 20 november 2022 « |
des dispositions fiscales et financières diverses » (ci-après : la loi | houdende diverse fiscale en financiële bepalingen » (hierna : de wet |
du 20 novembre 2022), l'article 91, § 1er, alinéa 1er, du Code de la | van 20 november 2022) voorzag artikel 91, § 1, eerste lid, van het |
TVA prévoyait plusieurs hypothèses dans lesquelles un intérêt de | BTW-Wetboek in verschillende gevallen waarin een nalatigheidsinterest |
retard de 0,8 % par mois était exigible de plein droit sur les sommes | van 0,8 % per maand van rechtswege verschuldigd was over de sommen die |
à restituer en cas de retard de paiement de la TVA de la part du | moesten worden teruggegeven in geval van niet-tijdige betaling van de |
contribuable. L'article 91, § 3, du Code de la TVA prévoyait quant à | btw door de belastingplichtige. Artikel 91, § 3, van het BTW-Wetboek |
voorzag dan weer in verschillende gevallen waarin een | |
lui plusieurs hypothèses dans lesquelles un intérêt moratoire du même | moratoriuminterest tegen dezelfde rentevoet van rechtswege |
taux était exigible de plein droit sur les sommes à restituer par | verschuldigd was over de door de Staat terug te geven sommen. |
l'Etat. Par ailleurs, l'article 91, § 5, du Code de la TVA précisait | Daarenboven werd in artikel 91, § 5, van het BTW-Wetboek gepreciseerd |
que le Roi pouvait adapter le taux prévu à l'article 91, § 1er, alinéa | dat de Koning de in artikel 91, § 1, eerste lid, en § 3, bedoelde |
1er, et § 3, « lorsque les fluctuations du taux de l'intérêt pratiqué | rentevoet kon aanpassen « wanneer zulks ingevolge de op de geldmarkt |
sur le marché financier le justifient ». | toegepaste rentevoeten verantwoord is ». |
B.1.3. L'article 17 de la loi du 20 novembre 2022 a ultérieurement | B.1.3. Artikel 17 van de wet van 20 november 2022 heeft de in artikel |
modifié le taux de 0,8 % fixé à l'article 91, § 1er, alinéa 1er, et § | 91, § 1, eerste lid, en § 3, van het BTW-Wetboek vastgestelde |
3, du Code de la TVA. Désormais, le taux de l'intérêt est déterminé | rentevoet van 0,8 % later gewijzigd. Voortaan wordt de rentevoet |
conformément à l'article 2, § 2/1, alinéa 1er, 1°, de la loi du 5 mai | bepaald overeenkomstig artikel 2, § 2/1, eerste lid, 1°, van de wet |
1865 « relative au prêt à l'intérêt », augmenté de quatre points de | van 5 mei 1865 « betreffende de lening tegen intrest », verhoogd met |
pourcentage dans l'hypothèse d'intérêts de retard (article 91, § 1er, | vier procentpunten in het geval van nalatigheidsinteresten (artikel |
alinéa 2, du Code de la TVA) et diminué de deux points de pourcentage | 91, § 1, tweede lid, van het BTW-Wetboek) en verminderd met twee |
dans l'hypothèse d'intérêts moratoires (article 91, § 5, alinéa 1er, | procentpunten in het geval van moratoriuminteresten (artikel 91, § 5, |
du Code de la TVA). L'article 17 précité a par ailleurs supprimé la | eerste lid, van het BTW-Wetboek). Bij het voormelde artikel 17 werd de |
possibilité pour le Roi de modifier le taux des intérêts de retard et | mogelijkheid voor de Koning om de rentevoet van de nalatigheids- en |
moratoires. | moratoriuminteresten te wijzigen daarenboven afgeschaft. |
B.1.4. L'entrée en vigueur de l'article 17 de la loi du 20 novembre | B.1.4. De inwerkingtreding van artikel 17 van de wet van 20 november |
2022 est fixée au 1er janvier 2023 par l'article 38 de cette même loi. | 2022 wordt vastgesteld op 1 januari 2023 bij artikel 38 van diezelfde |
Initialement, l'article 37 de l'avant-projet à l'origine de la loi du | wet. Oorspronkelijk voorzag artikel 37 van het voorontwerp dat aan de |
20 novembre 2022 prévoyait une application immédiate du nouveau taux | oorsprong van de wet van 20 november 2022 lag, in een onmiddellijke |
des intérêts de retard à toutes les situations en cours (Doc. parl., | toepassing van de nieuwe rentevoet van de nalatigheidsinteresten op |
Chambre, 2021-2022, DOC 55-2899/001, p. 92). Dans son avis, la section | alle lopende situaties (Parl. St., Kamer, 2021-2022, DOC 55-2899/001, |
de législation du Conseil d'Etat a observé à ce sujet : | p. 92). In haar advies heeft de afdeling wetgeving van de Raad van |
« L'effet immédiat sur toutes les situations en cours, que prévoit | State dienaangaande opgemerkt : |
l'article 37 de l'avant-projet, ne peut se concilier avec | « De onmiddellijke werking op alle lopende situaties waarin artikel 37 |
l'interdiction de la non-rétroactivité que s'il est conçu de façon | van het voorontwerp voorziet, is slechts verenigbaar met het verbod op |
telle que, lors du calcul des intérêts dus pour la période jusqu'à | non-retroactiviteit indien dit zo wordt opgevat dat bij de berekening |
l'entrée en vigueur de la loi à adopter, les taux d'intérêt en vigueur | van de verschuldigde interesten voor het tijdvak tot de |
à l'époque sont appliqués, et pour la période postérieure à l'entrée | inwerkingtreding van de aan te nemen wet, de toen geldende |
en vigueur de cette loi, ce sont les taux d'intérêt nouvellement | interestvoeten worden toegepast, en voor het tijdvak na de |
instaurés qui s'appliquent » (ibid., p. 140). | inwerkingtreding van die wet, de nieuw ingevoerde interestvoeten » (ibid., p. 140). |
Il ressort des travaux préparatoires que le législateur a suivi la | Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de wetgever de opmerking |
remarque de la section de législation du Conseil d'Etat sur ce point : | van de afdeling wetgeving van de Raad van State op dat punt is gevolgd : |
« L'article 37 de l'avant-projet a été supprimé de sorte qu'il | « [...] artikel 37 van het voorontwerp [werd] geschrapt, zodat het |
convient d'interpréter le principe de l'application immédiate de la | beginsel van de onmiddellijke toepassing van de nieuwe wet moet worden |
loi nouvelle au sens donné par ce point de l'avis susmentionné » | uitgelegd in de zin van punt 2 van bovengenoemd advies » (ibid., pp. |
(ibid., pp. 21-22). | 21-22). |
B.1.5. Partant, il faut considérer que le taux de 0,8 % fixé à | B.1.5. Bijgevolg moet worden geoordeeld dat de rentevoet van 0,8 % die |
l'article 91, § 1er, alinéa 1er, et § 3, du Code de la TVA, tel qu'il | is vastgesteld in artikel 91, § 1, eerste lid, en § 3, van het |
BTW-Wetboek, zoals die luidde vóór de wijziging ervan bij de wet van | |
était libellé avant sa modification par la loi du 20 novembre 2022, | 20 november 2022, van toepassing is op het geschil voor het |
s'applique au litige devant la juridiction a quo, de sorte que les | verwijzende rechtscollege, zodat de prejudiciële vragen niet zonder |
questions préjudicielles ne sont pas devenues sans objet à la suite de | voorwerp zijn geworden ingevolge het aannemen van die wet. |
l'adoption de cette loi. B.2.1. L'article 91 du Code de la TVA fait partie du Chapitre XIV de | B.2.1. Artikel 91 van het BTW-Wetboek maakt deel uit van hoofdstuk XIV |
ce Code, intitulé « Poursuites et instances ». Il ressort des travaux | van dat Wetboek, met als opschrift « Vervolgingen en gedingen ». Uit |
préparatoires du Code de la TVA que ce chapitre s'inspire du régime du | de parlementaire voorbereiding van het BTW-Wetboek blijkt dat dat |
hoofdstuk is geïnspireerd op de regeling van het Wetboek der met het | |
Code des taxes assimilées au timbre - actuel Code des droits et taxes | zegel gelijkgestelde taksen - het huidige Wetboek diverse rechten en |
divers (Doc. parl., Chambre, 1968, n° 88/1, pp. 70-72). Les travaux | taksen (Parl. St., Kamer, 1968, nr. 88/1, pp. 70-72). In de |
parlementaire voorbereiding van de bepaling die aan de oorsprong van | |
préparatoires de la disposition à l'origine de l'article 2043 du Code | artikel 2043 van het Wetboek diverse rechten en taksen ligt, dat met |
des droits et taxes divers, qui prévoit notamment que les sommes à | name bepaalt dat de in te vorderen of terug te geven sommen aanleiding |
recouvrer ou à restituer donnent lieu à des intérêts, précisent que | geven tot interesten, wordt gepreciseerd dat het doel van de wetgever |
l'objectif du législateur était d'assurer la juste perception de | erin bestond de juiste inning van de belasting te verzekeren, fiscale |
l'impôt, d'éviter la fraude fiscale et d'assurer une uniformisation de | fraude te voorkomen en de toepasselijke wetgeving inzake |
la législation applicable en matière d'intérêts de retard en matière | nalatigheidsinteresten in fiscale zaken te uniformiseren (Parl. St., |
fiscale (Doc. parl., Chambre, 1946-1947, n° 44, pp. 74 et 86). | Kamer, 1946-1947, nr. 44, pp. 74 en 86). |
B.2.2. Le taux de 0,8 % fixé à l'article 91, § 1er, alinéa 1er, et § | B.2.2. De rentevoet van 0,8 % die is vastgesteld in artikel 91, § 1, |
eerste lid, en § 3, van het BTW-Wetboek, vloeit voort uit de wet van 4 | |
3, du Code de la TVA est issu de la loi du 4 août 1986 « portant des | augustus 1986 « houdende fiscale bepalingen » (hierna : de wet van 4 |
dispositions fiscales » (ci-après : la loi du 4 août 1986). En | |
abaissant le taux antérieur, qui était de 1 %, le législateur a | augustus 1986). Door de vroegere rentevoet, die 1 % bedroeg, te |
souhaité « rapprocher des taux d'intérêt des marchés financiers, le | verlagen, heeft de wetgever « de rentevoet die van rechtswege |
taux de l'intérêt exigible de plein droit sur les sommes à recouvrer | verschuldigd is inzake de in te vorderen of terug te geven |
ou à restituer en matière d'impôts sur les revenus et de taxe sur la | inkomstenbelastingen en belasting over de toegevoegde waarde[, dichter |
valeur ajoutée » (Doc. parl., Sénat, 1985-1986, n° 310/1, p. 3). | willen brengen bij de rentestand van de geldmarkt] » (Parl. St., Senaat, 1985-1986, nr. 310/1, p. 3). |
B.2.3. Les travaux préparatoires de la loi du 4 août 1986 précisent à | B.2.3. In de parlementaire voorbereiding van de wet van 4 augustus |
ce sujet : | 1986 wordt dienaangaande gepreciseerd : |
« Compte tenu du taux actuel de l'intérêt légal (10 p.c.) et de la | « Gelet op het huidige tarief van de wettelijke rentevoet (10 pct.) en |
baisse continue des taux d'intérêts conventionnels, le Gouvernement | op de daling van de rentetarieven, is de Regering van oordeel dat het |
est d'avis que le taux auquel sont pour l'instant calculés les | tarief van de momenteel aangerekende nalatigheids- en |
intérêts de retard et les intérêts moratoires (1 p.c. par mois civil | moratoriuminteresten (nl. 1 pct. per kalendermaand of 12 pct. per |
ou 12 p.c. l'an) tant en matière d'impôts directs qu'en matière de | jaar) zowel inzake directe belastingen als inzake belasting over de |
taxe sur la valeur ajoutée, ne se justifie plus. C'est pourquoi il est | toegevoegde waarde niet meer verantwoord is. Daarom wordt voorgesteld |
proposé de ramener ce dernier taux à 0,8 p.c. | dat tarief terug te brengen tot 0,8 pct. |
De plus, il est apparu opportun de confier au Roi le soin d'adapter, à | Daarenboven wordt voorzien dat de Koning in de toekomst de bedoelde |
l'avenir, le taux en question, pour tenir compte des taux du marché | tarieven kan aanpassen wanneer zulks ingevolge de op de geldmarkt |
financier » (ibid., p. 16). | toegepaste rentevoeten verantwoord is » (ibid., p. 16). |
Et : | En : |
« Un commissaire demande comment le Ministre a établi le taux de 0,8 | « Een commissielid vraagt hoe de Minister het tarief van 0,8 pct. |
p.c. qui lui paraît trop élevé en comparaison avec les taux pratiqués | heeft vastgesteld : het lijkt hem immers te hoog in vergelijking met |
actuellement. Il demande aussi confirmation du coût de la mesure. | de andere thans toegepaste tarieven. Tevens vraagt spreker de |
Le Ministre reconnaît que le calcul effectué pour fixer à 0,8 p.c. le | kostprijs van deze maatregel te bevestigen. |
taux de retard est aujourd'hui dépassé depuis la baisse d'intérêt | Wat betreft de berekening van die 0,8 pct., erkent de Minister dat |
intervenue sur le marché. C'est pourquoi il a été prévu de permettre | interest wegens vertraging op dit ogenblik achterhaald is sedert de |
au Roi de modifier ce taux [...]. Le Ministre estime que l'abaissement | rentevoet op de markt is gedaald. Daarom wordt aan de Koning de |
du taux interviendra, le cas échéant, annuellement. | mogelijkheid geboden dit tarief te wijzigen. [...] De Minister is van |
Un autre membre se demande s'il ne serait pas plus judicieux de | oordeel dat in voorkomend geval de rentevoet jaarlijks zal dalen. |
supprimer le taux de 0,8 p.c. et de confier au Roi le pouvoir de fixer | Een ander lid vraagt zich af of het niet wijzer zou zijn het tarief |
le taux applicable en l'espèce. | van 0,8 pct. te schrappen en de vaststelling ervan aan de Koning over |
Le Ministre estime que ce taux doit rester indiqué dans la loi, étant | te laten. De Minister is van oordeel dat dit tarief moet behouden blijven in de |
donné que le coût de la mesure ne pourra pas dépasser 200 millions de | wet omdat de maatregel voor 1986 niet meer mag kosten dan 200 miljoen |
francs pour 1986. Il estime d'ailleurs utile que le contribuable | frank. Hij vindt het overigens nuttig dat de belastingbetaler in de |
trouve une indication dans la loi elle-même. Il considère, par | wet zelf een indicatie vindt. Van de andere kant is het zinvol aan de |
ailleurs, qu'il est raisonnable de confier au Roi le pouvoir de | Koning de macht te geven om dit tarief te wijzigen » (Parl. St., |
modifier ce taux » (Doc. parl., Sénat, 1985-1986, n° 310/2-1, p. 92). | Senaat, 1985-1986, nr. 310/2-1, p. 92). |
Par ailleurs, un amendement qui visait à obliger expressément le Roi à | Overigens werd een amendement verworpen dat ertoe strekte de Koning |
modifier le taux des intérêts de retard et des intérêts moratoires dès | uitdrukkelijk te verplichten het tarief van de nalatigheids- en |
l'instant où ce taux s'écarterait de plus de 1,5 % du taux de | moratoriuminteresten te wijzigen zodra dat tarief meer dan 1,5 % zou |
l'intérêt légal a été rejeté (ibid., n° 310/3, p. 2). Le ministre des | afwijken van de wettelijke rentevoet (ibid., nr. 310/3, p. 2). De |
Finances a souligné à cet égard que « la logique même impose au | minister van Financiën onderstreepte daaromtrent dat « in geval van |
Gouvernement, lorsque l'écart devient trop grand par rapport aux | een te grote afwijking van de rentevoet die op de markt wordt |
intérêts qui sont pratiqués sur le marché, d'adapter les taux | toegepast, de logica gebiedt dat de Regering de tarieven van de |
d'intérêt ». Il a estimé « qu'il n'y a aucune raison de prendre des | interesten aanpast ». Hij was van mening « dat geen dwingende |
mesures contraignantes pour ce qui dépend en fait du marché lui-même » | maatregelen nodig zijn voor wat in feite van de markt zelf afhangt » |
et a considéré « qu'il n'est pas opportun que le Gouvernement se voie | en achtte « het niet opportuun dat aan de Regering dergelijke |
imposer de façon contraignante et mécanique de telles dispositions » | bepalingen op een dwingende en mechanische wijze worden opgelegd » |
(ibid., n° 310/58, pp. 5-6). | (ibid., nr. 310/58, pp. 5-6). |
Quant aux questions préjudicielles | Ten aanzien van de prejudiciële vragen |
B.3.1. La première question préjudicielle porte sur la compatibilité, | B.3.1. De eerste prejudiciële vraag heeft betrekking op de |
avec les articles 10 et 11 de la Constitution, de la différence de | bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van het |
traitement entre les personnes redevables d'intérêts de retard sur la | verschil in behandeling tussen de personen die nalatigheidsinteresten |
base de l'article 91, § 1er, alinéa 1er, du Code de la TVA, en ce | verschuldigd zijn op grond van artikel 91, § 1, eerste lid, van het |
qu'il établit un taux d'intérêt de 0,8 % par mois, et, d'une part, les | BTW-Wetboek in zoverre het een rentevoet van 0,8 % per maand vaststelt |
personnes redevables d'intérêts de retard sur la base de l'article | en, enerzijds, de personen die nalatigheidsinteresten verschuldigd |
zijn op grond van artikel 414, § 1, van het Wetboek van de | |
414, § 1er, du Code des impôts sur les revenus 1992 (ci-après : le CIR | inkomstenbelastingen 1992 (hierna : het WIB 1992), dat voorziet in een |
1992), qui prévoit un taux adapté annuellement à la réalité | rentevoet die jaarlijks wordt aangepast aan de economische realiteit, |
économique, sans que celui-ci puisse être inférieur à 4 % ni supérieur | zonder dat die minder dan 4 % of meer dan 10 % mag bedragen, en, |
à 10 %, et, d'autre part, les personnes redevables d'intérêts de | anderzijds, de personen die nalatigheidsinteresten verschuldigd zijn |
retard calculés au taux de l'intérêt légal sur les sommes dont elles | die zijn berekend tegen de wettelijke rentevoet, op de sommen die zij, |
sont redevables, que ce soit à titre d'impôt ou à un autre titre. | hetzij als belasting, hetzij op een andere grond verschuldigd zijn. |
B.3.2. La seconde question préjudicielle porte sur la compatibilité, | B.3.2. De tweede prejudiciële vraag heeft betrekking op de |
avec les articles 10 et 11 de la Constitution, de la différence de | bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van het |
traitement entre l'Etat belge redevable d'intérêts moratoires sur la | verschil in behandeling tussen de Belgische Staat die |
base de l'article 91, § 3, du Code de la TVA, en ce qu'il établit un | moratoriuminteresten verschuldigd is op grond van artikel 91, § 3, van |
taux d'intérêt de 0,8 % par mois, et plusieurs autres catégories de | het BTW-Wetboek, in zoverre het een rentevoet van 0,8 % per maand |
vaststelt, en verschillende andere categorieën van personen, namelijk, | |
personnes, à savoir, premièrement, les personnes redevables de la taxe | ten eerste, de personen die de niet-voldane belasting verschuldigd |
qui n'a pas été payée, ces dernières n'étant en ce cas pas redevables | zijn, waarbij die laatsten in dat geval geen nalatigheidsinterest |
de l'intérêt de retard calculé au même taux au regard de la réponse | verschuldigd zijn die is berekend tegen dezelfde rentevoet gelet op |
apportée à la première question préjudicielle, deuxièmement, les | het antwoord op de eerste prejudiciële vraag; ten tweede, andere |
autres personnes de droit public redevables d'intérêts de retard sur | publiekrechtelijke personen die nalatigheidsinteresten verschuldigd |
des impôts restituables et, troisièmement, les personnes qui sont | zijn op terug te geven belastingen en, ten derde, personen die |
redevables d'intérêts de retard calculés au taux de l'intérêt légal | nalatigheidsinteresten verschuldigd zijn die zijn berekend tegen de |
sur les sommes dont elles sont débitrices. | wettelijke rentevoet, op sommen die zij verschuldigd zijn. |
B.4. Les questions préjudicielles concernent le montant des intérêts | B.4. De prejudiciële vragen betreffen de hoogte van de nalatigheids- |
de retard et des intérêts moratoires applicables à la taxe sur la | en moratoriuminteresten van toepassing op de belasting over de |
valeur ajoutée. En vertu de l'article 91, §§ 1er et 3, du Code de la | toegevoegde waarde. Krachtens artikel 91, §§ 1, en 3, van het |
TVA, tel qu'il est applicable devant la juridiction a quo, ces | BTW-Wetboek, zoals het van toepassing was voor het verwijzende |
intérêts s'élèvent à 0,8 % par mois. Ce taux d'intérêt ne refléterait | rechtscollege, bedragen die interesten 0,8 % per maand. Die |
plus l'évolution du taux du marché, à la différence, notamment, des | interestvoet zou niet langer de evolutie van de marktrente |
taux d'intérêt qui sont applicables à l'impôt des personnes physiques | weerspiegelen, in tegenstelling tot onder meer de interestvoeten van |
toepassing op de personen- en vennootschapsbelasting, die van | |
et des sociétés, qui sont adaptés d'office, conformément à l'article | rechtswege worden aangepast, overeenkomstig artikel 2, § 2/1, eerste |
2, § 2/1, alinéa 1er, 1°, de la loi du 5 mai 1865 « relative au prêt à | lid, 1°, van de wet van 5 mei 1865 « betreffende de lening tegen |
l'intérêt » (article 414 du Code des impôts sur les revenus 1992). Eu | intrest » (artikel 414 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen |
égard à leur connexité, la Cour examine les deux questions | 1992). Gelet op hun onderlinge samenhang, onderzoekt het Hof de beide |
préjudicielles conjointement. | prejudiciële vragen samen. |
B.5. Comme il est dit en B.1.2, l'article 91, § 5, du Code de la TVA, | B.5. Zoals is vermeld in B.1.2, bepaalt artikel 91, § 5, zoals het van |
tel qu'il est applicable devant la juridiction a quo, prévoit que, | toepassing was voor het verwijzende rechtscollege, dat, teneinde |
pour tenir compte des taux du marché financier, « le Roi peut adapter | rekening te houden met de rentevoeten op de geldmarkt, « de Koning |
les taux d'intérêt prévus aux §§ 1er, 2 et 3 ». | [...] de in de §§ 1, 2 en 3 bedoelde interestvoeten [kan] aanpassen ». |
B.6. Lorsqu'il détermine sa politique en matière fiscale, le | B.6. Bij het bepalen van zijn beleid in fiscale zaken beschikt de |
législateur dispose d'un pouvoir d'appréciation étendu. Tel est | wetgever over een ruime beoordelingsvrijheid. Dat is met name het |
notamment le cas lorsqu'il détermine les modalités de calcul des | geval wanneer hij de nadere regels voor de berekening van de door de |
belastingplichtige inzake btw verschuldigde nalatigheidsinteresten | |
bepaalt. Het Hof vermag, in die aangelegenheid, de beleidskeuzen van | |
intérêts de retard dus par le contribuable en matière de TVA. Dans | de wetgever, alsook de motieven die daaraan ten grondslag liggen, |
cette matière, la Cour ne peut censurer les choix politiques du | slechts af te keuren indien zij op een manifeste vergissing zouden |
législateur et les motifs qui les fondent que s'ils reposent sur une | berusten of indien zij zonder redelijke verantwoording zouden zijn. |
erreur manifeste ou ne sont pas raisonnablement justifiés. | Voor zover het niet de wezenlijke bestanddelen van de belasting |
Pour autant qu'il ne s'agisse pas des éléments essentiels de l'impôt, | betreft, behoort het eveneens tot de beoordelingsvrijheid van de |
il relève également du pouvoir d'appréciation du législateur de | wetgever om een bevoegdheid te delegeren aan de Koning. De bevoegdheid |
déléguer un pouvoir au Roi. Le pouvoir d'adapter les taux d'intérêt | om de bedoelde interestvoeten aan te passen maakt geen deel uit van de |
visés ne fait pas partie des éléments essentiels de l'impôt. | wezenlijke bestanddelen van de belasting. |
B.7. La Cour ne peut se prononcer sur le caractère justifié ou non d'une différence de traitement au regard des dispositions de la Constitution qu'elle est habilitée à faire respecter que si cette différence de traitement est imputable à une norme législative. Il ressort de ce qui est dit en B.5 que les différences de traitement concrètes au sujet desquelles la Cour est invitée à se prononcer ne doivent pas être imputées à une norme législative, mais à l'attente d'un arrêté royal adaptant les taux d'intérêt visés à l'article 91, §§ 1er et 3. Lorsqu'un législateur délègue, il faut supposer, sauf indications contraires, qu'il entend exclusivement habiliter le délégué à faire de | B.7. Het Hof mag zich slechts uitspreken over het al dan niet verantwoorde karakter van een verschil in behandeling, ten aanzien van de bepalingen van de Grondwet op de naleving waarvan het Hof mag toezien, wanneer dat verschil aan een norm met wetgevend karakter kan worden toegeschreven. Uit hetgeen is vermeld in B.5, blijkt dat de concrete verschillen in behandeling waarover het Hof wordt gevraagd zich uit te spreken, niet dienen te worden toegeschreven aan een norm met wetgevend karakter, maar aan het uitblijven van een koninklijk besluit tot aanpassing van de in artikel 91, §§ 1, en 3, bedoelde interestvoeten. Wanneer een wetgever een machtiging verleent, moet worden aangenomen - behoudens aanwijzingen in de tegenovergestelde zin - dat hij de gemachtigde enkel de bevoegdheid verleent om die machtiging aan te |
son pouvoir un usage conforme à la Constitution. | wenden in overeenstemming met de Grondwet. |
Ni l'article 26, § 1er, de la loi spéciale du 6 janvier 1989 ni aucune | Noch artikel 26, § 1, van de bijzondere wet van 6 januari 1989, noch |
autre disposition constitutionnelle ou législative ne confèrent à la | enige andere grondwettelijke of wettelijke bepaling verleent het Hof |
Cour le pouvoir de statuer, à titre préjudiciel, sur la manière dont | de bevoegdheid om bij wijze van prejudiciële beslissing uitspraak te |
le Roi a exercé ou non les pouvoirs qui Lui avaient été conférés par | doen over de wijze waarop de Koning de Hem door de wetgever toegekende |
le législateur. Ce pouvoir appartient au juge ordinaire et au Conseil | machtigingen al dan niet heeft uitgeoefend. Die bevoegdheid komt toe |
aan de gewone rechter en aan de Raad van State, afdeling | |
d'Etat, section du contentieux administratif, qui, conformément à | bestuursrechtspraak, die overeenkomstig artikel 14, § 3, van de wetten |
l'article 14, § 3, des lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées le 12 | op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, overigens |
janvier 1973, est par ailleurs compétent pour se prononcer sur des | bevoegd is uitspraak te doen over beroepen tot nietigverklaring van |
recours en annulation du silence de l'autorité. | een stilzwijgen van de overheid. |
B.8. Lorsque le législateur fait naître une différence de traitement, | B.8. Wanneer de wetgever een verschil in behandeling doet ontstaan, |
il viole les articles 10 et 11 de la Constitution s'il est établi | schendt hij de artikelen 10 en 11 van de Grondwet indien niet wordt |
qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre | aangetoond dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat |
les moyens employés et le but visé. | tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. |
Etant donné que le législateur a rendu possible l'adaptation des taux | Aangezien de wetgever een aanpassing van de intrestvoeten mogelijk |
d'intérêt, il a respecté les principes du raisonnable et de la | heeft gemaakt, heeft hij de beginselen van redelijkheid en |
proportionnalité. | evenredigheid nageleefd. |
B.9. Par conséquent, l'article 91, §§ 1er et 3, du Code de la TVA, tel | B.9. Bijgevolg is artikel 91, §§ 1, en 3, van het BTW-Wetboek, zoals |
qu'il est applicable devant la juridiction a quo, est compatible avec | het van toepassing is voor het verwijzende rechtscollege, bestaanbaar |
les articles 10 et 11 de la Constitution. | met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 91, § 1er, alinéa 1er, et § 3, du Code de la taxe sur la | Artikel 91, § 1, eerste lid, en § 3, van het Wetboek van de belasting |
valeur ajoutée, tel qu'il était applicable avant sa modification par | over de toegevoegde waarde, zoals het van toepassing was vóór de |
la loi du 20 novembre 2022 « portant des dispositions fiscales et | wijziging ervan bij de wet van 20 november 2022 « houdende diverse |
financières diverses », ne viole pas les articles 10 et 11 de la | fiscale en financiële bepalingen », schendt de artikelen 10 en 11 van |
Constitution. | de Grondwet niet. |
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
la Cour constitutionnelle, le 4 mai 2023. | op 4 mei 2023. |
Le greffier, Le président, | De griffier, De voorzitter, |
P.-Y. Dutilleux P. Nihoul | P.-Y. Dutilleux P. Nihoul |