Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 73/2023 du 4 mai 2023 Numéro du rôle : 7763 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 91, § 1 er , alinéa 1 er , et § 3, du Code de la taxe sur la valeur ajoutée, posées pa La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. Gie(...)"
Extrait de l'arrêt n° 73/2023 du 4 mai 2023 Numéro du rôle : 7763 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 91, § 1 er , alinéa 1 er , et § 3, du Code de la taxe sur la valeur ajoutée, posées pa La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. Gie(...) Uittreksel uit arrest nr. 73/2023 van 4 mei 2023 Rolnummer 7763 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 91, § 1, eerste lid, en § 3, van het Wetboek van de belasting over de toegevoegde waarde, gesteld door de Franstali Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 73/2023 du 4 mai 2023 Uittreksel uit arrest nr. 73/2023 van 4 mei 2023
Numéro du rôle : 7763 Rolnummer 7763
En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 91, § 1er, In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 91, § 1, eerste
alinéa 1er, et § 3, du Code de la taxe sur la valeur ajoutée, posées lid, en § 3, van het Wetboek van de belasting over de toegevoegde
par le Tribunal de première instance francophone de Bruxelles. waarde, gesteld door de Franstalige Rechtbank van eerste aanleg te
La Cour constitutionnelle, Brussel. Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de
Giet, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne, D. Pieters, S. rechters T. Giet, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne, D.
de Bethune, E. Bribosia, W. Verrijdt et K. Jadin, assistée du greffier Pieters, S. de Bethune, E. Bribosia, W. Verrijdt en K. Jadin,
P.-Y. Dutilleux, présidée par le président P. Nihoul, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter P. Nihoul,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par jugement du 4 février 2022, dont l'expédition est parvenue au Bij vonnis van 4 februari 2022, waarvan de expeditie ter griffie van
greffe de la Cour le 28 février 2022, le Tribunal de première instance het Hof is ingekomen op 28 februari 2022, heeft de Franstalige
francophone de Bruxelles a posé les questions préjudicielles suivantes Rechtbank van eerste aanleg te Brussel de volgende prejudiciële vragen
: gesteld :
« L'article 91, § 1er, alinéa 1er, du Code de la taxe sur la valeur « Schendt artikel 91, § 1, eerste lid, van het Wetboek van de
ajoutée viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce belasting over de toegevoegde waarde de artikelen 10 en 11 van de
qu'il énonce qu'un intérêt de retard de 0,8 p.c. par mois - à savoir Grondwet in zoverre het bepaalt dat een nalatigheidsinterest van 0,8
9,6 % en taux annuel - est exigible de plein droit si la taxe n'a pas pct. per maand - wat neerkomt op een jaarlijkse rentevoet van 9,6 % -
van rechtswege verschuldigd is wanneer de belasting niet voldaan is,
été payée, alors que l'article 414, § 1er, du Code des impôts sur les terwijl artikel 414, § 1, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen
revenus 1992 prévoit qu'à défaut de paiement dans les délais fixés aux 1992 bepaalt dat, bij wanbetaling binnen de in de artikelen 412, 413
articles 412, 413 et 413/1 du même Code, les sommes dues sont en 413/1 van hetzelfde Wetboek gestelde termijnen, de verschuldigde
productives au profit du Trésor pour la durée du retard, par sommen ten bate van de Schatkist, voor de duur van het verwijl, in
dérogation à l'article 2, § 2, de la loi du 5 mai 1865 relative au afwijking van artikel 2, § 2, van de wet van 5 mei 1865 betreffende de
prêt à intérêt, d'un intérêt au taux adapté annuellement et lening tegen intrest, een interest opbrengen tegen een rentevoet die
correspondant à la moyenne des indices de référence J relative aux jaarlijks wordt aangepast en die overeenkomt met het gemiddelde van de
obligations linéaires à 10 ans des mois de juillet, août et septembre referte-indexen J met betrekking tot de lineaire obligaties op 10 jaar
de l'année précédant celle au cours de laquelle le taux est van de maanden juli, augustus en september van het laatste jaar dat
het jaar waarin de rentevoet van toepassing is voorafgaat, zonder dat
applicable, sans que celui-ci ne puisse être inférieur à 4 p.c., ni deze minder dan 4 pct. of meer dan 10 pct. mag bedragen, gelet op
supérieur à 10 p.c., eu égard notamment au fait que sont traitées de onder meer de verschillende behandeling van, enerzijds, de personen
manière différente d'une part les personnes qui sont redevables die nalatigheidsinteresten verschuldigd zijn krachtens artikel 91, §
d'intérêts de retard en vertu de l'article 91, § 1er, du Code de la 1, eerste lid, van het Wetboek van de belasting over de toegevoegde
taxe sur la valeur ajoutée (pouvant s'avérer disproportionnés et waarde (die onevenredig kunnen blijken en die niet worden aangepast
inadaptés à la réalité économique), et d'autre part les personnes qui aan de economische realiteit) en, anderzijds, de personen die de
sont redevables des intérêts de retard prévus par l'article 414, § 1er, nalatigheidsinteresten bepaald bij artikel 414, § 1, van het Wetboek
du Code des impôts sur les revenus 1992 (lesquels sont adaptés à la van de inkomstenbelastingen 1992 verschuldigd zijn (die wel worden
aangepast aan de economische realiteit) en de personen die
réalité économique) et les personnes qui sont redevables d'intérêts de nalatigheidsinteresten verschuldigd zijn die zijn berekend tegen de
retard calculés au taux de l'intérêt légal sur les sommes dont elles wettelijke rentevoet, op de sommen die zij, hetzij als belasting,
sont redevables, que ce soit à titre d'impôt ou à un autre titre ? hetzij op een andere grond verschuldigd zijn ?
Dans le cas où la Cour, répondant à la question précédente, jugerait Indien het Hof, in zijn antwoord op de voorgaande vraag, zou oordelen
que l'article 91, § 1er, alinéa 1er, du Code de la taxe sur la valeur dat artikel 91, § 1, eerste lid, van het Wetboek van de belasting over
ajoutée est discriminatoire et inconstitutionnel, l'Etat belge, en de toegevoegde waarde discriminerend en ongrondwettig is, zou de
tant qu'il doit les intérêts moratoires comptés au même taux de 0,8 Belgische Staat, in zoverre hij, krachtens artikel 91, § 3, van het
p.c. par mois sur les sommes à restituer, en vertu de l'article 91, § 3, du Code de la taxe sur la valeur ajoutée, subirait-il une différence de traitement injustifiée si on le compare avec les personnes qui doivent la taxe qui n'a pas été payée, ces derniers n'étant en ce cas pas redevables de l'intérêt de retard compté au même taux ? L'Etat belge, en tant qu'il doit les intérêts moratoires comptés au même taux de 0,8 p.c. par mois sur les sommes à restituer, en vertu de l'article 91, § 3, du Code de la taxe sur la valeur ajoutée, subit-il une différence de traitement injustifiée si on le compare avec les autres personnes de droit public qui doivent des intérêts de retard sur des impôts restituables ou avec les personnes qui sont redevables d'intérêts de retard calculés au taux de l'intérêt Wetboek van de belasting over de toegevoegde waarde, moratoriuminteresten verschuldigd is die zijn berekend tegen dezelfde rentevoet van 0,8 pct. per maand, op sommen die moeten worden teruggegeven, een onverantwoord verschil in behandeling ondergaan wanneer men hem vergelijkt met personen die een niet-voldane belasting verschuldigd zijn, doordat die laatsten in dat geval geen nalatigheidsinterest verschuldigd zijn die is berekend tegen dezelfde rentevoet ? Ondergaat de Belgische Staat, in zoverre hij, krachtens artikel 91, § 3, van het Wetboek van de belasting over de toegevoegde waarde, moratoriuminteresten verschuldigd is die zijn berekend tegen dezelfde rentevoet van 0,8 pct. per maand, op sommen die moeten worden teruggegeven, een onverantwoord verschil in behandeling wanneer men hem vergelijkt met andere publiekrechtelijke personen die nalatigheidsinteresten verschuldigd zijn op terug te geven belastingen, of met personen die nalatigheidsinteresten verschuldigd zijn die zijn berekend tegen de wettelijke rentevoet, op sommen die
légal sur les sommes dont elles sont débitrices ? ». zij verschuldigd zijn ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
Quant à la disposition en cause et à sa portée Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling en de draagwijdte
B.1.1. Les questions préjudicielles portent sur l'article 91, § 1er, ervan B.1.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 91, § 1,
alinéa 1er, et § 3, du Code de la taxe sur la valeur ajoutée (ci-après eerste lid, en § 3, van het Wetboek van de belasting over de
: le Code de la TVA), en ce qu'il fixe à 0,8 % par mois le taux des toegevoegde waarde (hierna : het BTW-Wetboek), in zoverre het de
intérêts de retard et des intérêts moratoires. rentevoet van de nalatigheidsinteresten en van de moratoriuminteresten
B.1.2. Avant sa modification par la loi du 20 novembre 2022 « portant vaststelt op 0,8 % per maand. B.1.2. Vóór de wijziging ervan bij de wet van 20 november 2022 «
des dispositions fiscales et financières diverses » (ci-après : la loi houdende diverse fiscale en financiële bepalingen » (hierna : de wet
du 20 novembre 2022), l'article 91, § 1er, alinéa 1er, du Code de la van 20 november 2022) voorzag artikel 91, § 1, eerste lid, van het
TVA prévoyait plusieurs hypothèses dans lesquelles un intérêt de BTW-Wetboek in verschillende gevallen waarin een nalatigheidsinterest
retard de 0,8 % par mois était exigible de plein droit sur les sommes van 0,8 % per maand van rechtswege verschuldigd was over de sommen die
à restituer en cas de retard de paiement de la TVA de la part du moesten worden teruggegeven in geval van niet-tijdige betaling van de
contribuable. L'article 91, § 3, du Code de la TVA prévoyait quant à btw door de belastingplichtige. Artikel 91, § 3, van het BTW-Wetboek
voorzag dan weer in verschillende gevallen waarin een
lui plusieurs hypothèses dans lesquelles un intérêt moratoire du même moratoriuminterest tegen dezelfde rentevoet van rechtswege
taux était exigible de plein droit sur les sommes à restituer par verschuldigd was over de door de Staat terug te geven sommen.
l'Etat. Par ailleurs, l'article 91, § 5, du Code de la TVA précisait Daarenboven werd in artikel 91, § 5, van het BTW-Wetboek gepreciseerd
que le Roi pouvait adapter le taux prévu à l'article 91, § 1er, alinéa dat de Koning de in artikel 91, § 1, eerste lid, en § 3, bedoelde
1er, et § 3, « lorsque les fluctuations du taux de l'intérêt pratiqué rentevoet kon aanpassen « wanneer zulks ingevolge de op de geldmarkt
sur le marché financier le justifient ». toegepaste rentevoeten verantwoord is ».
B.1.3. L'article 17 de la loi du 20 novembre 2022 a ultérieurement B.1.3. Artikel 17 van de wet van 20 november 2022 heeft de in artikel
modifié le taux de 0,8 % fixé à l'article 91, § 1er, alinéa 1er, et § 91, § 1, eerste lid, en § 3, van het BTW-Wetboek vastgestelde
3, du Code de la TVA. Désormais, le taux de l'intérêt est déterminé rentevoet van 0,8 % later gewijzigd. Voortaan wordt de rentevoet
conformément à l'article 2, § 2/1, alinéa 1er, 1°, de la loi du 5 mai bepaald overeenkomstig artikel 2, § 2/1, eerste lid, 1°, van de wet
1865 « relative au prêt à l'intérêt », augmenté de quatre points de van 5 mei 1865 « betreffende de lening tegen intrest », verhoogd met
pourcentage dans l'hypothèse d'intérêts de retard (article 91, § 1er, vier procentpunten in het geval van nalatigheidsinteresten (artikel
alinéa 2, du Code de la TVA) et diminué de deux points de pourcentage 91, § 1, tweede lid, van het BTW-Wetboek) en verminderd met twee
dans l'hypothèse d'intérêts moratoires (article 91, § 5, alinéa 1er, procentpunten in het geval van moratoriuminteresten (artikel 91, § 5,
du Code de la TVA). L'article 17 précité a par ailleurs supprimé la eerste lid, van het BTW-Wetboek). Bij het voormelde artikel 17 werd de
possibilité pour le Roi de modifier le taux des intérêts de retard et mogelijkheid voor de Koning om de rentevoet van de nalatigheids- en
moratoires. moratoriuminteresten te wijzigen daarenboven afgeschaft.
B.1.4. L'entrée en vigueur de l'article 17 de la loi du 20 novembre B.1.4. De inwerkingtreding van artikel 17 van de wet van 20 november
2022 est fixée au 1er janvier 2023 par l'article 38 de cette même loi. 2022 wordt vastgesteld op 1 januari 2023 bij artikel 38 van diezelfde
Initialement, l'article 37 de l'avant-projet à l'origine de la loi du wet. Oorspronkelijk voorzag artikel 37 van het voorontwerp dat aan de
20 novembre 2022 prévoyait une application immédiate du nouveau taux oorsprong van de wet van 20 november 2022 lag, in een onmiddellijke
des intérêts de retard à toutes les situations en cours (Doc. parl., toepassing van de nieuwe rentevoet van de nalatigheidsinteresten op
Chambre, 2021-2022, DOC 55-2899/001, p. 92). Dans son avis, la section alle lopende situaties (Parl. St., Kamer, 2021-2022, DOC 55-2899/001,
de législation du Conseil d'Etat a observé à ce sujet : p. 92). In haar advies heeft de afdeling wetgeving van de Raad van
« L'effet immédiat sur toutes les situations en cours, que prévoit State dienaangaande opgemerkt :
l'article 37 de l'avant-projet, ne peut se concilier avec « De onmiddellijke werking op alle lopende situaties waarin artikel 37
l'interdiction de la non-rétroactivité que s'il est conçu de façon van het voorontwerp voorziet, is slechts verenigbaar met het verbod op
telle que, lors du calcul des intérêts dus pour la période jusqu'à non-retroactiviteit indien dit zo wordt opgevat dat bij de berekening
l'entrée en vigueur de la loi à adopter, les taux d'intérêt en vigueur van de verschuldigde interesten voor het tijdvak tot de
à l'époque sont appliqués, et pour la période postérieure à l'entrée inwerkingtreding van de aan te nemen wet, de toen geldende
en vigueur de cette loi, ce sont les taux d'intérêt nouvellement interestvoeten worden toegepast, en voor het tijdvak na de
instaurés qui s'appliquent » (ibid., p. 140). inwerkingtreding van die wet, de nieuw ingevoerde interestvoeten » (ibid., p. 140).
Il ressort des travaux préparatoires que le législateur a suivi la Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de wetgever de opmerking
remarque de la section de législation du Conseil d'Etat sur ce point : van de afdeling wetgeving van de Raad van State op dat punt is gevolgd :
« L'article 37 de l'avant-projet a été supprimé de sorte qu'il « [...] artikel 37 van het voorontwerp [werd] geschrapt, zodat het
convient d'interpréter le principe de l'application immédiate de la beginsel van de onmiddellijke toepassing van de nieuwe wet moet worden
loi nouvelle au sens donné par ce point de l'avis susmentionné » uitgelegd in de zin van punt 2 van bovengenoemd advies » (ibid., pp.
(ibid., pp. 21-22). 21-22).
B.1.5. Partant, il faut considérer que le taux de 0,8 % fixé à B.1.5. Bijgevolg moet worden geoordeeld dat de rentevoet van 0,8 % die
l'article 91, § 1er, alinéa 1er, et § 3, du Code de la TVA, tel qu'il is vastgesteld in artikel 91, § 1, eerste lid, en § 3, van het
BTW-Wetboek, zoals die luidde vóór de wijziging ervan bij de wet van
était libellé avant sa modification par la loi du 20 novembre 2022, 20 november 2022, van toepassing is op het geschil voor het
s'applique au litige devant la juridiction a quo, de sorte que les verwijzende rechtscollege, zodat de prejudiciële vragen niet zonder
questions préjudicielles ne sont pas devenues sans objet à la suite de voorwerp zijn geworden ingevolge het aannemen van die wet.
l'adoption de cette loi. B.2.1. L'article 91 du Code de la TVA fait partie du Chapitre XIV de B.2.1. Artikel 91 van het BTW-Wetboek maakt deel uit van hoofdstuk XIV
ce Code, intitulé « Poursuites et instances ». Il ressort des travaux van dat Wetboek, met als opschrift « Vervolgingen en gedingen ». Uit
préparatoires du Code de la TVA que ce chapitre s'inspire du régime du de parlementaire voorbereiding van het BTW-Wetboek blijkt dat dat
hoofdstuk is geïnspireerd op de regeling van het Wetboek der met het
Code des taxes assimilées au timbre - actuel Code des droits et taxes zegel gelijkgestelde taksen - het huidige Wetboek diverse rechten en
divers (Doc. parl., Chambre, 1968, n° 88/1, pp. 70-72). Les travaux taksen (Parl. St., Kamer, 1968, nr. 88/1, pp. 70-72). In de
parlementaire voorbereiding van de bepaling die aan de oorsprong van
préparatoires de la disposition à l'origine de l'article 2043 du Code artikel 2043 van het Wetboek diverse rechten en taksen ligt, dat met
des droits et taxes divers, qui prévoit notamment que les sommes à name bepaalt dat de in te vorderen of terug te geven sommen aanleiding
recouvrer ou à restituer donnent lieu à des intérêts, précisent que geven tot interesten, wordt gepreciseerd dat het doel van de wetgever
l'objectif du législateur était d'assurer la juste perception de erin bestond de juiste inning van de belasting te verzekeren, fiscale
l'impôt, d'éviter la fraude fiscale et d'assurer une uniformisation de fraude te voorkomen en de toepasselijke wetgeving inzake
la législation applicable en matière d'intérêts de retard en matière nalatigheidsinteresten in fiscale zaken te uniformiseren (Parl. St.,
fiscale (Doc. parl., Chambre, 1946-1947, n° 44, pp. 74 et 86). Kamer, 1946-1947, nr. 44, pp. 74 en 86).
B.2.2. Le taux de 0,8 % fixé à l'article 91, § 1er, alinéa 1er, et § B.2.2. De rentevoet van 0,8 % die is vastgesteld in artikel 91, § 1,
eerste lid, en § 3, van het BTW-Wetboek, vloeit voort uit de wet van 4
3, du Code de la TVA est issu de la loi du 4 août 1986 « portant des augustus 1986 « houdende fiscale bepalingen » (hierna : de wet van 4
dispositions fiscales » (ci-après : la loi du 4 août 1986). En
abaissant le taux antérieur, qui était de 1 %, le législateur a augustus 1986). Door de vroegere rentevoet, die 1 % bedroeg, te
souhaité « rapprocher des taux d'intérêt des marchés financiers, le verlagen, heeft de wetgever « de rentevoet die van rechtswege
taux de l'intérêt exigible de plein droit sur les sommes à recouvrer verschuldigd is inzake de in te vorderen of terug te geven
ou à restituer en matière d'impôts sur les revenus et de taxe sur la inkomstenbelastingen en belasting over de toegevoegde waarde[, dichter
valeur ajoutée » (Doc. parl., Sénat, 1985-1986, n° 310/1, p. 3). willen brengen bij de rentestand van de geldmarkt] » (Parl. St., Senaat, 1985-1986, nr. 310/1, p. 3).
B.2.3. Les travaux préparatoires de la loi du 4 août 1986 précisent à B.2.3. In de parlementaire voorbereiding van de wet van 4 augustus
ce sujet : 1986 wordt dienaangaande gepreciseerd :
« Compte tenu du taux actuel de l'intérêt légal (10 p.c.) et de la « Gelet op het huidige tarief van de wettelijke rentevoet (10 pct.) en
baisse continue des taux d'intérêts conventionnels, le Gouvernement op de daling van de rentetarieven, is de Regering van oordeel dat het
est d'avis que le taux auquel sont pour l'instant calculés les tarief van de momenteel aangerekende nalatigheids- en
intérêts de retard et les intérêts moratoires (1 p.c. par mois civil moratoriuminteresten (nl. 1 pct. per kalendermaand of 12 pct. per
ou 12 p.c. l'an) tant en matière d'impôts directs qu'en matière de jaar) zowel inzake directe belastingen als inzake belasting over de
taxe sur la valeur ajoutée, ne se justifie plus. C'est pourquoi il est toegevoegde waarde niet meer verantwoord is. Daarom wordt voorgesteld
proposé de ramener ce dernier taux à 0,8 p.c. dat tarief terug te brengen tot 0,8 pct.
De plus, il est apparu opportun de confier au Roi le soin d'adapter, à Daarenboven wordt voorzien dat de Koning in de toekomst de bedoelde
l'avenir, le taux en question, pour tenir compte des taux du marché tarieven kan aanpassen wanneer zulks ingevolge de op de geldmarkt
financier » (ibid., p. 16). toegepaste rentevoeten verantwoord is » (ibid., p. 16).
Et : En :
« Un commissaire demande comment le Ministre a établi le taux de 0,8 « Een commissielid vraagt hoe de Minister het tarief van 0,8 pct.
p.c. qui lui paraît trop élevé en comparaison avec les taux pratiqués heeft vastgesteld : het lijkt hem immers te hoog in vergelijking met
actuellement. Il demande aussi confirmation du coût de la mesure. de andere thans toegepaste tarieven. Tevens vraagt spreker de
Le Ministre reconnaît que le calcul effectué pour fixer à 0,8 p.c. le kostprijs van deze maatregel te bevestigen.
taux de retard est aujourd'hui dépassé depuis la baisse d'intérêt Wat betreft de berekening van die 0,8 pct., erkent de Minister dat
intervenue sur le marché. C'est pourquoi il a été prévu de permettre interest wegens vertraging op dit ogenblik achterhaald is sedert de
au Roi de modifier ce taux [...]. Le Ministre estime que l'abaissement rentevoet op de markt is gedaald. Daarom wordt aan de Koning de
du taux interviendra, le cas échéant, annuellement. mogelijkheid geboden dit tarief te wijzigen. [...] De Minister is van
Un autre membre se demande s'il ne serait pas plus judicieux de oordeel dat in voorkomend geval de rentevoet jaarlijks zal dalen.
supprimer le taux de 0,8 p.c. et de confier au Roi le pouvoir de fixer Een ander lid vraagt zich af of het niet wijzer zou zijn het tarief
le taux applicable en l'espèce. van 0,8 pct. te schrappen en de vaststelling ervan aan de Koning over
Le Ministre estime que ce taux doit rester indiqué dans la loi, étant te laten. De Minister is van oordeel dat dit tarief moet behouden blijven in de
donné que le coût de la mesure ne pourra pas dépasser 200 millions de wet omdat de maatregel voor 1986 niet meer mag kosten dan 200 miljoen
francs pour 1986. Il estime d'ailleurs utile que le contribuable frank. Hij vindt het overigens nuttig dat de belastingbetaler in de
trouve une indication dans la loi elle-même. Il considère, par wet zelf een indicatie vindt. Van de andere kant is het zinvol aan de
ailleurs, qu'il est raisonnable de confier au Roi le pouvoir de Koning de macht te geven om dit tarief te wijzigen » (Parl. St.,
modifier ce taux » (Doc. parl., Sénat, 1985-1986, n° 310/2-1, p. 92). Senaat, 1985-1986, nr. 310/2-1, p. 92).
Par ailleurs, un amendement qui visait à obliger expressément le Roi à Overigens werd een amendement verworpen dat ertoe strekte de Koning
modifier le taux des intérêts de retard et des intérêts moratoires dès uitdrukkelijk te verplichten het tarief van de nalatigheids- en
l'instant où ce taux s'écarterait de plus de 1,5 % du taux de moratoriuminteresten te wijzigen zodra dat tarief meer dan 1,5 % zou
l'intérêt légal a été rejeté (ibid., n° 310/3, p. 2). Le ministre des afwijken van de wettelijke rentevoet (ibid., nr. 310/3, p. 2). De
Finances a souligné à cet égard que « la logique même impose au minister van Financiën onderstreepte daaromtrent dat « in geval van
Gouvernement, lorsque l'écart devient trop grand par rapport aux een te grote afwijking van de rentevoet die op de markt wordt
intérêts qui sont pratiqués sur le marché, d'adapter les taux toegepast, de logica gebiedt dat de Regering de tarieven van de
d'intérêt ». Il a estimé « qu'il n'y a aucune raison de prendre des interesten aanpast ». Hij was van mening « dat geen dwingende
mesures contraignantes pour ce qui dépend en fait du marché lui-même » maatregelen nodig zijn voor wat in feite van de markt zelf afhangt »
et a considéré « qu'il n'est pas opportun que le Gouvernement se voie en achtte « het niet opportuun dat aan de Regering dergelijke
imposer de façon contraignante et mécanique de telles dispositions » bepalingen op een dwingende en mechanische wijze worden opgelegd »
(ibid., n° 310/58, pp. 5-6). (ibid., nr. 310/58, pp. 5-6).
Quant aux questions préjudicielles Ten aanzien van de prejudiciële vragen
B.3.1. La première question préjudicielle porte sur la compatibilité, B.3.1. De eerste prejudiciële vraag heeft betrekking op de
avec les articles 10 et 11 de la Constitution, de la différence de bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van het
traitement entre les personnes redevables d'intérêts de retard sur la verschil in behandeling tussen de personen die nalatigheidsinteresten
base de l'article 91, § 1er, alinéa 1er, du Code de la TVA, en ce verschuldigd zijn op grond van artikel 91, § 1, eerste lid, van het
qu'il établit un taux d'intérêt de 0,8 % par mois, et, d'une part, les BTW-Wetboek in zoverre het een rentevoet van 0,8 % per maand vaststelt
personnes redevables d'intérêts de retard sur la base de l'article en, enerzijds, de personen die nalatigheidsinteresten verschuldigd
zijn op grond van artikel 414, § 1, van het Wetboek van de
414, § 1er, du Code des impôts sur les revenus 1992 (ci-après : le CIR inkomstenbelastingen 1992 (hierna : het WIB 1992), dat voorziet in een
1992), qui prévoit un taux adapté annuellement à la réalité rentevoet die jaarlijks wordt aangepast aan de economische realiteit,
économique, sans que celui-ci puisse être inférieur à 4 % ni supérieur zonder dat die minder dan 4 % of meer dan 10 % mag bedragen, en,
à 10 %, et, d'autre part, les personnes redevables d'intérêts de anderzijds, de personen die nalatigheidsinteresten verschuldigd zijn
retard calculés au taux de l'intérêt légal sur les sommes dont elles die zijn berekend tegen de wettelijke rentevoet, op de sommen die zij,
sont redevables, que ce soit à titre d'impôt ou à un autre titre. hetzij als belasting, hetzij op een andere grond verschuldigd zijn.
B.3.2. La seconde question préjudicielle porte sur la compatibilité, B.3.2. De tweede prejudiciële vraag heeft betrekking op de
avec les articles 10 et 11 de la Constitution, de la différence de bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van het
traitement entre l'Etat belge redevable d'intérêts moratoires sur la verschil in behandeling tussen de Belgische Staat die
base de l'article 91, § 3, du Code de la TVA, en ce qu'il établit un moratoriuminteresten verschuldigd is op grond van artikel 91, § 3, van
taux d'intérêt de 0,8 % par mois, et plusieurs autres catégories de het BTW-Wetboek, in zoverre het een rentevoet van 0,8 % per maand
vaststelt, en verschillende andere categorieën van personen, namelijk,
personnes, à savoir, premièrement, les personnes redevables de la taxe ten eerste, de personen die de niet-voldane belasting verschuldigd
qui n'a pas été payée, ces dernières n'étant en ce cas pas redevables zijn, waarbij die laatsten in dat geval geen nalatigheidsinterest
de l'intérêt de retard calculé au même taux au regard de la réponse verschuldigd zijn die is berekend tegen dezelfde rentevoet gelet op
apportée à la première question préjudicielle, deuxièmement, les het antwoord op de eerste prejudiciële vraag; ten tweede, andere
autres personnes de droit public redevables d'intérêts de retard sur publiekrechtelijke personen die nalatigheidsinteresten verschuldigd
des impôts restituables et, troisièmement, les personnes qui sont zijn op terug te geven belastingen en, ten derde, personen die
redevables d'intérêts de retard calculés au taux de l'intérêt légal nalatigheidsinteresten verschuldigd zijn die zijn berekend tegen de
sur les sommes dont elles sont débitrices. wettelijke rentevoet, op sommen die zij verschuldigd zijn.
B.4. Les questions préjudicielles concernent le montant des intérêts B.4. De prejudiciële vragen betreffen de hoogte van de nalatigheids-
de retard et des intérêts moratoires applicables à la taxe sur la en moratoriuminteresten van toepassing op de belasting over de
valeur ajoutée. En vertu de l'article 91, §§ 1er et 3, du Code de la toegevoegde waarde. Krachtens artikel 91, §§ 1, en 3, van het
TVA, tel qu'il est applicable devant la juridiction a quo, ces BTW-Wetboek, zoals het van toepassing was voor het verwijzende
intérêts s'élèvent à 0,8 % par mois. Ce taux d'intérêt ne refléterait rechtscollege, bedragen die interesten 0,8 % per maand. Die
plus l'évolution du taux du marché, à la différence, notamment, des interestvoet zou niet langer de evolutie van de marktrente
taux d'intérêt qui sont applicables à l'impôt des personnes physiques weerspiegelen, in tegenstelling tot onder meer de interestvoeten van
toepassing op de personen- en vennootschapsbelasting, die van
et des sociétés, qui sont adaptés d'office, conformément à l'article rechtswege worden aangepast, overeenkomstig artikel 2, § 2/1, eerste
2, § 2/1, alinéa 1er, 1°, de la loi du 5 mai 1865 « relative au prêt à lid, 1°, van de wet van 5 mei 1865 « betreffende de lening tegen
l'intérêt » (article 414 du Code des impôts sur les revenus 1992). Eu intrest » (artikel 414 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen
égard à leur connexité, la Cour examine les deux questions 1992). Gelet op hun onderlinge samenhang, onderzoekt het Hof de beide
préjudicielles conjointement. prejudiciële vragen samen.
B.5. Comme il est dit en B.1.2, l'article 91, § 5, du Code de la TVA, B.5. Zoals is vermeld in B.1.2, bepaalt artikel 91, § 5, zoals het van
tel qu'il est applicable devant la juridiction a quo, prévoit que, toepassing was voor het verwijzende rechtscollege, dat, teneinde
pour tenir compte des taux du marché financier, « le Roi peut adapter rekening te houden met de rentevoeten op de geldmarkt, « de Koning
les taux d'intérêt prévus aux §§ 1er, 2 et 3 ». [...] de in de §§ 1, 2 en 3 bedoelde interestvoeten [kan] aanpassen ».
B.6. Lorsqu'il détermine sa politique en matière fiscale, le B.6. Bij het bepalen van zijn beleid in fiscale zaken beschikt de
législateur dispose d'un pouvoir d'appréciation étendu. Tel est wetgever over een ruime beoordelingsvrijheid. Dat is met name het
notamment le cas lorsqu'il détermine les modalités de calcul des geval wanneer hij de nadere regels voor de berekening van de door de
belastingplichtige inzake btw verschuldigde nalatigheidsinteresten
bepaalt. Het Hof vermag, in die aangelegenheid, de beleidskeuzen van
intérêts de retard dus par le contribuable en matière de TVA. Dans de wetgever, alsook de motieven die daaraan ten grondslag liggen,
cette matière, la Cour ne peut censurer les choix politiques du slechts af te keuren indien zij op een manifeste vergissing zouden
législateur et les motifs qui les fondent que s'ils reposent sur une berusten of indien zij zonder redelijke verantwoording zouden zijn.
erreur manifeste ou ne sont pas raisonnablement justifiés. Voor zover het niet de wezenlijke bestanddelen van de belasting
Pour autant qu'il ne s'agisse pas des éléments essentiels de l'impôt, betreft, behoort het eveneens tot de beoordelingsvrijheid van de
il relève également du pouvoir d'appréciation du législateur de wetgever om een bevoegdheid te delegeren aan de Koning. De bevoegdheid
déléguer un pouvoir au Roi. Le pouvoir d'adapter les taux d'intérêt om de bedoelde interestvoeten aan te passen maakt geen deel uit van de
visés ne fait pas partie des éléments essentiels de l'impôt. wezenlijke bestanddelen van de belasting.
B.7. La Cour ne peut se prononcer sur le caractère justifié ou non d'une différence de traitement au regard des dispositions de la Constitution qu'elle est habilitée à faire respecter que si cette différence de traitement est imputable à une norme législative. Il ressort de ce qui est dit en B.5 que les différences de traitement concrètes au sujet desquelles la Cour est invitée à se prononcer ne doivent pas être imputées à une norme législative, mais à l'attente d'un arrêté royal adaptant les taux d'intérêt visés à l'article 91, §§ 1er et 3. Lorsqu'un législateur délègue, il faut supposer, sauf indications contraires, qu'il entend exclusivement habiliter le délégué à faire de B.7. Het Hof mag zich slechts uitspreken over het al dan niet verantwoorde karakter van een verschil in behandeling, ten aanzien van de bepalingen van de Grondwet op de naleving waarvan het Hof mag toezien, wanneer dat verschil aan een norm met wetgevend karakter kan worden toegeschreven. Uit hetgeen is vermeld in B.5, blijkt dat de concrete verschillen in behandeling waarover het Hof wordt gevraagd zich uit te spreken, niet dienen te worden toegeschreven aan een norm met wetgevend karakter, maar aan het uitblijven van een koninklijk besluit tot aanpassing van de in artikel 91, §§ 1, en 3, bedoelde interestvoeten. Wanneer een wetgever een machtiging verleent, moet worden aangenomen - behoudens aanwijzingen in de tegenovergestelde zin - dat hij de gemachtigde enkel de bevoegdheid verleent om die machtiging aan te
son pouvoir un usage conforme à la Constitution. wenden in overeenstemming met de Grondwet.
Ni l'article 26, § 1er, de la loi spéciale du 6 janvier 1989 ni aucune Noch artikel 26, § 1, van de bijzondere wet van 6 januari 1989, noch
autre disposition constitutionnelle ou législative ne confèrent à la enige andere grondwettelijke of wettelijke bepaling verleent het Hof
Cour le pouvoir de statuer, à titre préjudiciel, sur la manière dont de bevoegdheid om bij wijze van prejudiciële beslissing uitspraak te
le Roi a exercé ou non les pouvoirs qui Lui avaient été conférés par doen over de wijze waarop de Koning de Hem door de wetgever toegekende
le législateur. Ce pouvoir appartient au juge ordinaire et au Conseil machtigingen al dan niet heeft uitgeoefend. Die bevoegdheid komt toe
aan de gewone rechter en aan de Raad van State, afdeling
d'Etat, section du contentieux administratif, qui, conformément à bestuursrechtspraak, die overeenkomstig artikel 14, § 3, van de wetten
l'article 14, § 3, des lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées le 12 op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, overigens
janvier 1973, est par ailleurs compétent pour se prononcer sur des bevoegd is uitspraak te doen over beroepen tot nietigverklaring van
recours en annulation du silence de l'autorité. een stilzwijgen van de overheid.
B.8. Lorsque le législateur fait naître une différence de traitement, B.8. Wanneer de wetgever een verschil in behandeling doet ontstaan,
il viole les articles 10 et 11 de la Constitution s'il est établi schendt hij de artikelen 10 en 11 van de Grondwet indien niet wordt
qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre aangetoond dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat
les moyens employés et le but visé. tussen de aangewende middelen en het beoogde doel.
Etant donné que le législateur a rendu possible l'adaptation des taux Aangezien de wetgever een aanpassing van de intrestvoeten mogelijk
d'intérêt, il a respecté les principes du raisonnable et de la heeft gemaakt, heeft hij de beginselen van redelijkheid en
proportionnalité. evenredigheid nageleefd.
B.9. Par conséquent, l'article 91, §§ 1er et 3, du Code de la TVA, tel B.9. Bijgevolg is artikel 91, §§ 1, en 3, van het BTW-Wetboek, zoals
qu'il est applicable devant la juridiction a quo, est compatible avec het van toepassing is voor het verwijzende rechtscollege, bestaanbaar
les articles 10 et 11 de la Constitution. met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 91, § 1er, alinéa 1er, et § 3, du Code de la taxe sur la Artikel 91, § 1, eerste lid, en § 3, van het Wetboek van de belasting
valeur ajoutée, tel qu'il était applicable avant sa modification par over de toegevoegde waarde, zoals het van toepassing was vóór de
la loi du 20 novembre 2022 « portant des dispositions fiscales et wijziging ervan bij de wet van 20 november 2022 « houdende diverse
financières diverses », ne viole pas les articles 10 et 11 de la fiscale en financiële bepalingen », schendt de artikelen 10 en 11 van
Constitution. de Grondwet niet.
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 4 mai 2023. op 4 mei 2023.
Le greffier, Le président, De griffier, De voorzitter,
P.-Y. Dutilleux P. Nihoul P.-Y. Dutilleux P. Nihoul
^