Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 12/2023 du 19 janvier 2023 Numéro du rôle : 7822 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 8, § 4, du Code de la nationalité belge, posée par la Cour d'appel d'Anvers. La Cour constitutionnelle,"
Extrait de l'arrêt n° 12/2023 du 19 janvier 2023 Numéro du rôle : 7822 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 8, § 4, du Code de la nationalité belge, posée par la Cour d'appel d'Anvers. La Cour constitutionnelle, Uittreksel uit arrest nr. 12/2023 van 19 januari 2023 Rolnummer 7822 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 8, § 4, van het Wetboek van de Belgische nationaliteit, gesteld door het Hof van Beroep te Antwerpen. Het Grondwe samengesteld uit voorzitter L. Lavrysen, rechter T. Giet, waarnemend voorzitter, en de rechters Y. (...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 12/2023 du 19 janvier 2023 Uittreksel uit arrest nr. 12/2023 van 19 januari 2023
Numéro du rôle : 7822 Rolnummer 7822
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 8, § 4, du In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 8, § 4, van het
Code de la nationalité belge, posée par la Cour d'appel d'Anvers. Wetboek van de Belgische nationaliteit, gesteld door het Hof van
Beroep te Antwerpen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée du président L. Lavrysen, du juge T. Giet, faisant fonction samengesteld uit voorzitter L. Lavrysen, rechter T. Giet, waarnemend
de président, et des juges Y. Kherbache, T. Detienne, E. Bribosia, W. voorzitter, en de rechters Y. Kherbache, T. Detienne, E. Bribosia, W.
Verrijdt et K. Jadin, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée Verrijdt en K. Jadin, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux,
par le président L. Lavrysen, onder voorzitterschap van voorzitter L. Lavrysen,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt du 28 juin 2022, dont l'expédition est parvenue au greffe de Bij arrest van 28 juni 2022, waarvan de expeditie ter griffie van het
la Cour le 29 juin 2022, la Cour d'appel d'Anvers a posé une question Hof is ingekomen op 29 juni 2022, heeft het Hof van Beroep te
préjudicielle qui, par ordonnance de la Cour du 12 juillet 2022, a été Antwerpen een prejudiciële vraag gesteld die bij beschikking van het
reformulée comme suit : Hof van 12 juli 2022 als volgt werd geherformuleerd :
« L'article 8, § 4, du Code de la nationalité belge viole-t-il les « Schendt artikel 8 § 4 van het Wetboek van de Belgische Nationaliteit
articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison ou non avec de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang
l'article 24 du Pacte international relatif aux droits civils et
politiques, avec l'article 7 de la Convention relative aux droits de gelezen met artikel 24 BUPO-verdrag, artikel 7 Verdrag over de rechten
l'enfant et avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de en het Kind en artikel 6 van het EVRM, doordat er een ongelijke
l'homme, en ce qu'il existe une inégalité de traitement à l'égard de behandeling bestaat voor een persoon van wie de afstamming niet langer
la personne dont la filiation cesse d'être établie avant l'âge de blijkt vast te staan vooraleer hij de leeftijd van 18 jaar heeft
dix-huit ans ou l'émancipation antérieure à cet âge et qui perd de bereikt of werd ontvoogd en die van rechtswege zijn nationaliteit
plein droit sa nationalité, alors que, d'une part, une personne [dont verliest, daar waar enerzijds een persoon [van wie de afstamming niet
la filiation cesse d'être établie] après l'âge de dix-huit ans ou langer blijkt vast te staan] nadat hij reeds de leeftijd van 18 jaar
l'émancipation antérieure à cet âge conserve sa nationalité et que, heeft bereikt of werd ontvoogd voor die leeftijd zijn nationaliteit
d'autre part, une personne n'est déchue de sa nationalité que pour les behoudt, en anderzijds een persoon pas vervallen wordt verklaard van
motifs mentionnés à l'article 23 du Code de la nationalité belge et à zijn nationaliteit wegens redenen vermeld in artikel 23 van het
Wetboek van de Belgische Nationaliteit en na het voeren van de daartoe
l'issue de la procédure ad hoc ? ». geëigende procedure ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. La question préjudicielle porte sur la perte de la nationalité B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op het verlies van de
belge par un mineur lorsque la filiation sur la base de laquelle cette Belgische nationaliteit door een minderjarige, wanneer de afstamming
nationalité a été attribuée cesse d'être établie. op grond waarvan die nationaliteit werd toegekend niet langer blijkt vast te staan.
B.2.1. L'article 8 du Code de la nationalité belge dispose : B.2.1. Artikel 8 van het Wetboek van de Belgische nationaliteit
« § 1er. Sont Belges : bepaalt : « § 1. Belg zijn :
1° l'enfant né en Belgique d'un auteur belge; 1° het kind geboren in België uit een Belgische ouder;
2° l'enfant né à l'étranger : 2° het kind geboren in het buitenland :
a) d'un auteur belge né en Belgique ou dans des territoires soumis à a) uit een Belgische ouder geboren in België of in gebieden onder
la souveraineté belge ou confiés à l'administration de la Belgique; Belgische soevereiniteit of onder Belgisch bestuur;
b) d'un auteur belge ayant fait dans un délai de cinq ans à dater de b) uit een Belgische ouder die, binnen een termijn van vijf jaar na de
la naissance une déclaration réclamant, pour son enfant, l'attribution geboorte, een verklaring heeft afgelegd waarin hij verzoekt om
de la nationalité belge; toekenning van de Belgische nationaliteit aan zijn kind;
c) d'un auteur belge, à condition que l'enfant ne possède pas, ou ne c) uit een Belgische ouder, op voorwaarde dat het kind geen andere
conserve pas jusqu'à l'âge de dix-huit ans ou son émancipation avant nationaliteit bezit of behoudt tot de leeftijd van achttien jaar of
cet âge, une autre nationalité. zijn ontvoogding voor die leeftijd.
La déclaration visée à l'alinéa 1er, 2°, b, est faite, et, sur la base De verklaring bedoeld in het eerste lid, 2°, b, wordt afgelegd, en op
de celle-ci, un acte de nationalité est établi conformément à basis ervan wordt een akte van nationaliteit opgesteld, overeenkomstig
l'article un 22, § 4. artikel 22, § 4.
La déclaration a effet à compter de l'établissement de l'acte de De verklaring heeft gevolg vanaf de opmaak van de akte van
nationalité. nationaliteit.
Celui à qui la nationalité belge a été attribuée en vertu du premier Diegene aan wie de Belgische nationaliteit krachtens het eerste lid,
alinéa, 2°, c, conserve cette nationalité tant qu'il n'a pas été 2°, c, is toegekend, behoudt die nationaliteit zolang niet is
établi, avant qu'il n'ait atteint l'âge de dix-huit ans ou n'ait été aangetoond, voordat hij de leeftijd van achttien jaar heeft bereikt of
émancipé avant cet âge, qu'il possède une nationalité étrangère. ontvoogd is voor die leeftijd, dat hij een vreemde nationaliteit bezit.
§ 2. Pour l'application du paragraphe 1er, l'auteur doit avoir la § 2. Voor de toepassing van paragraaf 1 dient de ouder de Belgische
nationalité belge au jour de la naissance de l'enfant ou, s'il est nationaliteit te bezitten op de geboortedag van het kind of, indien
mort avant cette naissance, au jour de son décès. hij overleden is voor deze geboorte, op de dag van zijn overlijden.
§ 3. La filiation établie à l'égard d'un auteur belge après la date du § 3. De afstamming vastgesteld ten aanzien van een Belgische ouder na
jugement ou de l'arrêt homologuant ou prononçant l'adoption n'attribue de datum van het vonnis of het arrest dat de adoptie homologeert of
la nationalité belge à l'enfant que si cette filiation est établie à uitspreekt, verleent de Belgische nationaliteit maar aan het kind,
l'égard de l'adoptant ou du conjoint de celui-ci. indien die afstamming wordt vastgesteld ten aanzien van de adoptant of
diens echtgenoot.
§ 4. La personne à laquelle a été attribuée la nationalité belge de § 4. De persoon aan wie de Belgische nationaliteit van zijn ouder is
son auteur conserve cette nationalité si la filiation cesse d'être toegekend, behoudt die nationaliteit wanneer zijn afstamming niet
établie après qu'elle a atteint l'âge de dix-huit ans ou été émancipée langer vaststaat nadat hij de leeftijd van achttien jaar heeft bereikt
of ontvoogd is voor die leeftijd. Indien zijn afstamming niet langer
avant cet âge. Si la filiation cesse d'être établie avant l'âge de blijkt vast te staan voor de leeftijd van achttien jaar of de
dix-huit ans ou l'émancipation antérieure à cet âge, les actes passés ontvoogding voor die leeftijd, kunnen de handelingen die zijn
avant que la filiation cesse d'être établie et dont la validité est aangegaan toen de afstamming nog vaststond en voor de geldigheid
subordonnée à la possession de la nationalité belge ne peuvent être waarvan de staat van Belg vereist was, niet worden betwist enkel en
contestés pour le seul motif que l'intéressé n'avait pas cette alleen omdat de belanghebbende die nationaliteit niet bezat. Hetzelfde
nationalité. Il en est de même des droits acquis avant la même date ». geldt voor de rechten welke zijn verkregen voor die datum ».
B.2.2. L'article 23 du Code de la nationalité belge dispose : B.2.2. Artikel 23 van het Wetboek van de Belgische nationaliteit
« § 1er. Les Belges qui ne tiennent pas leur nationalité d'un auteur bepaalt : « § 1. De Belgen die hun nationaliteit niet hebben verkregen van een
ou adoptant belge au jour de leur naissance et les Belges qui ne se ouder of een adoptant die Belg was op de dag van hun geboorte en de
sont pas vu attribuer leur nationalité en vertu des articles 11 et 11bis peuvent être déchus de la nationalité belge : 1° s'ils ont acquis la nationalité belge à la suite d'une conduite frauduleuse, par de fausses informations, par faux en écriture et/ou utilisation de documents faux ou falsifiés, par fraude à l'identité ou par fraude à l'obtention du droit de séjour; 2° s'ils manquent gravement à leurs devoirs de citoyen belge. La Cour ne prononce pas la déchéance au cas où celle-ci aurait pour effet de rendre l'intéressé apatride, à moins que la nationalité n'ait été acquise à la suite d'une conduite frauduleuse, par de fausses informations ou par dissimulation d'un fait pertinent. Dans ce cas, même si l'intéressé n'a pas réussi à recouvrer sa nationalité d'origine, la déchéance de nationalité ne sera prononcée qu'à l'expiration d'un délai raisonnable accordé par la Cour à l'intéressé afin de lui permettre d'essayer de recouvrer sa nationalité d'origine. § 2. La déchéance est poursuivie par le ministère public. Les manquements reprochés sont spécifiés dans l'exploit de citation. § 3. L'action en déchéance se poursuit devant la Cour d'appel de la résidence principale en Belgique du défendeur ou, à défaut, devant la Cour d'appel de Bruxelles. Belgen wier nationaliteit niet werd toegekend op grond van de artikelen 11 en 11bis, kunnen van de Belgische nationaliteit vervallen worden verklaard : 1° indien zij de Belgische nationaliteit hebben verkregen ten gevolge van een bedrieglijke handelwijze, door valse informatie, het plegen van valsheid in geschrifte en/of het gebruik van valse of vervalste stukken, door identiteitsfraude of fraude bij het verkrijgen van het recht op verblijf; 2° indien zij ernstig tekortkomen aan hun verplichtingen als Belgische burger. Het Hof spreekt de vervallenverklaring niet uit indien dit tot gevolg zou hebben dat de betrokkene staatloos zou worden, tenzij de nationaliteit verkregen werd ten gevolge van een bedrieglijke handelwijze, door valse informatie of door verzwijging van enig relevant feit. In dat geval, zelfs indien de betrokkene er niet in geslaagd is zijn oorspronkelijke nationaliteit te herkrijgen, zal de vervallenverklaring van de nationaliteit slechts uitgesproken worden na het verstrijken van een redelijke termijn die door het Hof aan de belanghebbende werd toegekend om te pogen zijn oorspronkelijke nationaliteit te herkrijgen. § 2. De vervallenverklaring wordt gevorderd door het openbaar ministerie. De ten laste gelegde tekortkomingen worden in het dagvaardingsexploot nauwkeurig omschreven. § 3. De vordering tot vervallenverklaring wordt vervolgd voor het hof van beroep van de hoofdverblijfplaats in België van de verweerder of, bij gebreke daarvan, voor het hof van beroep te Brussel.
[...] ». [...] ».
B.3. Selon la juridiction a quo, l'article 8, § 4, du Code de la B.3. Volgens het verwijzende rechtscollege roept artikel 8, § 4, van
nationalité belge fait tout d'abord naître une différence de traitement entre les personnes qui se sont vu attribuer la nationalité belge d'un de leurs auteurs et dont la filiation cesse d'être établie à l'égard de cet auteur, selon qu'elles ont atteint ou non l'âge de dix-huit ans ou selon qu'elles ont été émancipées avant cet âge ou non. Si la personne concernée est majeure ou émancipée au moment où la filiation cesse d'être établie, elle conserve la nationalité belge, alors que, dans la même situation, une personne mineure non émancipée perd la nationalité belge. La question préjudicielle porte également sur la différence de traitement entre, d'une part, les personnes qui perdent la nationalité het Wetboek van de Belgische nationaliteit allereerst een verschil in behandeling in het leven tussen personen aan wie de Belgische nationaliteit van een van de ouders is toegekend en van wie de afstamming ten aanzien van die ouder niet langer blijkt vast te staan, naargelang zij al dan niet de leeftijd van achttien jaar hebben bereikt of ontvoogd zijn vóór die leeftijd. Indien de betrokkene meerderjarig of ontvoogd is op het ogenblik dat de afstamming niet langer vaststaat, behoudt hij de Belgische nationaliteit, terwijl een niet-ontvoogde minderjarige in een dergelijke situatie de Belgische nationaliteit verliest. De prejudiciële vraag heeft eveneens betrekking op het verschil in behandeling tussen, enerzijds, personen die de Belgische nationaliteit
belge conformément à l'article 8, § 4, du Code de la nationalité belge verliezen overeenkomstig artikel 8, § 4, van het Wetboek van de
et, d'autre part, les personnes qui sont déchues de la nationalité Belgische nationaliteit en, anderzijds, personen die van de Belgische
belge conformément à l'article 23 du même Code, en ce que l'article nationaliteit vervallen worden verklaard overeenkomstig artikel 23 van
23, contrairement à l'article 8, § 4, prévoit des garanties hetzelfde Wetboek, in zoverre artikel 23, in tegenstelling tot artikel
procédurales vis-à-vis des personnes concernées. 8, § 4, voorziet in procedurele waarborgen ten aanzien van de
La juridiction a quo demande à la Cour d'examiner la compatibilité de betrokkene. Het verwijzende rechtscollege vraagt aan het Hof de bestaanbaarheid na
ces différences de traitement avec les articles 10 et 11 de la te gaan van die verschillen in behandeling met de artikelen 10 en 11
Constitution, lus en combinaison ou non avec l'article 24 du Pacte van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 24 van
international relatif aux droits civils et politiques, avec l'article het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten,
7 de la Convention relative aux droits de l'enfant, et avec l'article met artikel 7 van het Verdrag inzake de rechten van het kind en met
6 de la Convention européenne des droits de l'homme. artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens.
B.4.1. Les articles 10 et 11 de la Constitution ont une portée B.4.1. De artikelen 10 en 11 van de Grondwet hebben een algemene
générale. Ils interdisent toute discrimination, quelle qu'en soit draagwijdte. Zij verbieden elke discriminatie, ongeacht de oorsprong
l'origine : les règles constitutionnelles de l'égalité et de la ervan : de grondwettelijke regels van de gelijkheid en van de
non-discrimination sont applicables à l'égard de tous les droits et de niet-discriminatie zijn toepasselijk ten aanzien van alle rechten en
toutes les libertés, en ce compris ceux résultant des conventions alle vrijheden, met inbegrip van die welke voortvloeien uit
internationales liant la Belgique. internationale verdragen die België binden.
Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas qu'une Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit dat
différence de traitement soit établie entre des catégories de een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt
personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust
qu'elle soit raisonnablement justifiée. en het redelijk verantwoord is.
L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel
nature des principes en cause; le principe d'égalité et de en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van
non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat
de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de
et le but visé. aangewende middelen en het beoogde doel.
B.4.2. L'article 24 du Pacte international relatif aux droits civils B.4.2. Artikel 24 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten
et politiques dispose : en politieke rechten bepaalt :
« 1. Tout enfant, sans discrimination aucune fondée sur la race, la « 1. Elk kind heeft, zonder onderscheid naar ras, huidskleur,
couleur, le sexe, la langue, la religion, l'origine nationale ou geslacht, taal, godsdienst, nationale of maatschappelijke afkomst,
sociale, la fortune ou la naissance, a droit, de la part de sa eigendom of geboorte, recht op die beschermende maatregelen van de
famille, de la société et de l'Etat, aux mesures de protection zijde van het gezin waartoe het behoort, de gemeenschap en de Staat,
qu'exige sa condition de mineur. waarop het in verband met zijn status van minderjarige recht heeft.
2. Tout enfant doit être enregistré immédiatement après sa naissance 2. Elk kind wordt onmiddellijk na de geboorte ingeschreven en krijgt
et avoir un nom. een naam.
3. Tout enfant a le droit d'acquérir une nationalité ». 3. Elk kind heeft het recht een nationaliteit te verwerven ».
B.4.3. L'article 7 de la Convention relative aux droits de l'enfant B.4.3. Artikel 7 van het Verdrag inzake de rechten van het kind
dispose : bepaalt :
« 1. L'enfant est enregistré aussitôt sa naissance et a dès celle-ci « 1. Het kind wordt onmiddellijk na de geboorte ingeschreven en heeft
le droit à un nom, le droit d'acquérir une nationalité et, dans la vanaf de geboorte het recht op een naam, het recht een nationaliteit
mesure du possible, le droit de connaître ses parents et d'être élevé par eux. te verwerven en, voor zover mogelijk, het recht zijn of haar ouders te
2. Les Etats parties veillent à mettre ces droits en oeuvre kennen en door hen te worden verzorgd.
conformément à leur législation nationale et aux obligations que leur 2. De Staten die partij zijn, waarborgen de verwezenlijking van deze
imposent les instruments internationaux applicables en la matière, en rechten in overeenstemming met hun nationale recht en hun
particulier dans les cas où faute de cela l'enfant se trouverait verplichtingen krachtens de desbetreffende internationale akten op dit
apatride ». gebied, in het bijzonder wanneer het kind anders staatloos zou zijn ».
B.5.1. L'article 24 du Pacte international relatif aux droits civils B.5.1. Artikel 24 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten
et politiques et l'article 7 de la Convention relative aux droits de en politieke rechten en artikel 7 van het Verdrag inzake de rechten
l'enfant garantissent entre autres le droit qu'a tout enfant van het kind waarborgen onder meer het recht van elk kind om een
d'acquérir une nationalité. nationaliteit te verwerven.
B.5.2. L'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme B.5.2. Artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens
contient notamment des garanties relatives à un procès équitable bevat waarborgen onder meer voor een eerlijk proces bij het
lorsque sont en jeu des contestations sur des droits et obligations de vaststellen van burgerlijke rechten en verplichtingen of bij het
caractère civil ou sur le bien-fondé de toute accusation en matière bepalen van de gegrondheid van een ingestelde strafvervolging.
pénale. Cette disposition conventionnelle ne s'applique pas à des litiges Die verdragsbepaling is niet van toepassing op geschillen over een
relatifs à une perte de nationalité, puisque de tels litiges ne verlies van nationaliteit, aangezien zulke geschillen geen betrekking
portent ni sur des droits et obligations de caractère civil ni sur le hebben op burgerlijke rechten en verplichtingen, noch op de
bien-fondé d'une accusation en matière pénale (voy. CEDH, 6 juillet gegrondheid van een strafvordering (zie EHRM, beslissing, 6 juli 2006,
2006, Smirnov c. Russie, ECLI:CE:ECHR:2006:0706DEC001408504; CEDH, 14 Smirnov t. Rusland, ECLI:CE:ECHR:2006:0706DEC001408504; EHRM, 14 juni
juin 2011, Borisov c. Lituanie, ECLI:CE:ECHR:2011:0614JUD000995804). 2011, Borisov t. Litouwen, ECLI:CE:ECHR:2011:0614JUD000995804).
Néanmoins, le droit à un procès équitable est également garanti par un Niettemin is het recht op een eerlijk proces ook gewaarborgd bij een
principe général de droit. algemeen rechtsbeginsel.
B.6.1. Lors de la détermination des conditions auxquelles la B.6.1. Bij het bepalen van de voorwaarden waaronder de Belgische
nationalité belge peut être attribuée et conservée, le législateur nationaliteit kan worden toegekend en behouden, beschikt de wetgever
dispose d'un large pouvoir d'appréciation. Lorsque les choix opérés over een ruime beoordelingsbevoegdheid. Wanneer de door de wetgever
par le législateur entraînent une différence de traitement, la Cour gemaakte keuzes leiden tot een verschil in behandeling, dient het Hof
doit toutefois examiner si cette différence repose sur une evenwel na te gaan of dat verschil op een redelijke verantwoording
justification raisonnable. berust.
B.6.2. Bien que la détermination des conditions auxquelles la B.6.2. Hoewel het bepalen van de voorwaarden voor het toekennen en
nationalité belge peut être attribuée et conservée relève de la behouden van de Belgische nationaliteit tot de soevereine bevoegdheid
compétence souveraine du législateur, ce dernier est tenu à cet égard van de wetgever behoort, dient hij daarbij het Unierecht te
de respecter le droit de l'Union (CJCE, 19 octobre 2004, C-200/02, Zhu eerbiedigen (HvJ, 19 oktober 2004, C-200/02, Zhu en Chen,
et Chen, ECLI:EU:C:2004:639, point 37; CJUE, 2 mars 2010, C-135/08, ECLI:EU:C:2004:639, punt 37; grote kamer, 2 maart 2010, C-135/08,
Rottmann, ECLI:EU:C:2010:104, points 41 et 45; grande chambre, 12 mars Rottmann, ECLI:EU:C:2010:104, punten 41 en 45; grote kamer, 12 maart
2019, C-221/17, Tjebbes e.a., ECLI:EU:C:2019:189, point 30 ; grande 2019, C-221/17, Tjebbes e.a., ECLI:EU:C:2019:189, punt 30; grote
chambre, 18 janvier 2022, C-118/20, JY, ECLI:EU:C:2022:34, point 37). kamer, 18 januari 2022, C-118/20, JY, ECLI:EU:C:2022:34, punt 37).
B.6.3. Par son arrêt du 12 mars 2019 en cause de Tjebbes e.a. B.6.3. Bij zijn arrest van 12 maart 2019 in zake Tjebbes e.a.
(C-221/17), la Cour de justice de l'Union européenne a jugé : (C-221/17) heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie geoordeeld :
« 33. Dans ce contexte, la Cour a déjà jugé qu'il est légitime pour un « 33. Het Hof heeft in dit verband reeds geoordeeld dat het rechtmatig
Etat membre de vouloir protéger le rapport particulier de solidarité is dat een lidstaat de bijzondere band van solidariteit en loyaliteit
et de loyauté entre lui-même et ses ressortissants ainsi que la tussen hem en zijn onderdanen, evenals de wederkerigheid van rechten
réciprocité de droits et de devoirs, qui sont le fondement du lien de en plichten, die de grondslag vormen van de nationaliteitsverhouding,
nationalité (arrêt du 2 mars 2010, Rottmann, C-135/08, EU:C:2010:104, wil beschermen (arrest van 2 maart 2010, Rottmann, C-135/08,
point 51). EU:C:2010:104, punt 51).
[...] [...]
35. Ainsi que l'indique M. l'avocat général aux points 53 et 55 de ses 35. Zoals de advocaat-generaal in de punten 53 en 55 van zijn
conclusie heeft opgemerkt, is het rechtmatig dat een lidstaat, bij de
conclusions, dans l'exercice de sa compétence lui permettant de uitoefening van de bevoegdheid op grond waarvan hij de voorwaarden
définir les conditions d'acquisition et de perte de la nationalité, il voor de verkrijging en het verlies van de nationaliteit kan bepalen,
est légitime pour un Etat membre de considérer que la nationalité ervan uitgaat dat de nationaliteit de uitdrukking vormt van een
traduit la manifestation d'un lien effectif entre lui-même et ses effectieve band tussen hem en zijn onderdanen, en derhalve dat hij aan
ressortissants, et d'attacher en conséquence à l'absence ou à la het ontbreken of eindigen van een dergelijke effectieve band het
cessation d'un tel lien effectif la perte de sa nationalité. Il est, verlies van zijn nationaliteit verbindt. Het is eveneens rechtmatig
de même, légitime qu'un Etat membre veuille protéger l'unité de dat een lidstaat de eenheid van nationaliteit binnen een en hetzelfde
nationalité au sein d'une même famille. gezin wil beschermen.
36. A cet égard, un critère, tel que celui prévu à l'article 15, 36. In dit verband kan een criterium dat, zoals het in artikel 15, lid
paragraphe 1, sous c), de la loi sur la nationalité, fondé sur la 1, onder c, RWN neergelegde criterium, is gebaseerd op het gewone
résidence habituelle des ressortissants du Royaume des Pays-Bas verblijf van de onderdanen van het Koninkrijk der Nederlanden
pendant une période ininterrompue de dix ans en dehors de cet Etat gedurende een ononderbroken periode van tien jaar buiten deze lidstaat
membre et des territoires auxquels le traité UE est applicable peut en buiten de gebieden waarop het VEU van toepassing is, worden geacht
être considéré comme reflétant l'absence de ce lien effectif. De même, het ontbreken van die effectieve band tot uitdrukking te brengen.
il peut être considéré, ainsi que l'indique le gouvernement Evenzo kan worden geoordeeld dat, zoals de Nederlandse regering in
néerlandais à propos de l'article 16, paragraphe 1, sous d), de cette verband met artikel 16, lid 1, onder d, van die wet opmerkt, het
loi, que l'absence de lien effectif entre les parents d'un enfant ontbreken van een effectieve band tussen de ouders van een
mineur et le Royaume des Pays-Bas implique, en principe, l'absence de minderjarige en het Koninkrijk der Nederlanden in beginsel impliceert
ce lien entre cet enfant et cet Etat membre. dat een dergelijke band ook ontbreekt tussen die minderjarige en die
37. La légitimité, dans son principe, de la perte de la nationalité lidstaat. 37. Dat het in beginsel rechtmatig is dat de nationaliteit van een
d'un Etat membre dans de telles situations est, d'ailleurs, corroborée lidstaat in dergelijke situaties verloren gaat, wordt overigens
par les dispositions de l'article 6 et de l'article 7, paragraphes 3 à bevestigd door artikel 6 en artikel 7, leden 3 tot en met 6, van het
6, de la convention sur la réduction des cas d'apatridie, qui
prévoient, dans des situations similaires, qu'un individu est Verdrag beperking staatloosheid, waarin voor soortgelijke situaties is
susceptible de perdre la nationalité d'un Etat contractant, pour bepaald dat een persoon de nationaliteit van een verdragsluitende
autant qu'il ne devient pas apatride. Ce risque d'apatridie est, en staat kan verliezen mits hij daardoor niet staatloos wordt. Dit risico
l'occurrence, écarté par les dispositions nationales en cause au op staatloosheid is in casu uitgesloten door de nationale bepalingen
principal, étant donné que leur application est subordonnée à la die in het hoofdgeding aan de orde zijn, aangezien deze enkel kunnen
possession par la personne concernée, en plus de la nationalité worden toegepast wanneer de betrokkene naast de Nederlandse
néerlandaise, de celle d'un autre Etat. De même, l'article 7, nationaliteit tevens de nationaliteit van een andere staat bezit.
paragraphe 1, sous e), et paragraphe 2, de la convention sur la Evenzo bepalen artikel 7, lid 1, onder e), en artikel 7, lid 2, van
nationalité dispose qu'un Etat partie peut prévoir la perte de sa het Nationaliteitsverdrag dat een staat die partij is, onder meer kan
nationalité, notamment, dans le cas d'un majeur, lorsque tout lien voorzien in het verlies van zijn nationaliteit wanneer - in het geval
effectif est absent entre cet Etat et un ressortissant qui réside van een meerderjarige - een effectieve band ontbreekt tussen die staat
habituellement à l'étranger et, dans le cas d'un mineur, pour l'enfant en een onderdaan die zijn gewone verblijf in het buitenland heeft, en
wanneer - in het geval van een minderjarige - de ouders van de
dont les parents perdent la nationalité dudit Etat. betrokkene de nationaliteit van die staat verliezen.
[...] [...]
39. Dans ces conditions, le droit de l'Union ne s'oppose pas, par 39. Het Unierecht staat in beginsel dan ook niet eraan in de weg dat
principe, à ce que, dans des situations telles que celles visées à
l'article 15, paragraphe 1, sous c), de la loi sur la nationalité et à een lidstaat - in situaties als die waarop artikel 15, lid 1, onder c,
l'article 16, paragraphe 1, sous d), de cette loi, un Etat membre RWN en artikel 16, lid 1, onder d, van deze wet betrekking hebben - om
prévoie, pour des motifs d'intérêt général, la perte de sa redenen van algemeen belang voorziet in het verlies van zijn
nationalité, quand bien même cette perte entraîne, pour la personne nationaliteit, ook al leidt dit verlies voor de betrokkene tot het
concernée, celle de son statut de citoyen de l'Union. verlies van zijn burgerschap van de Unie.
40. Toutefois, il appartient aux autorités nationales compétentes et 40. Het staat evenwel aan de bevoegde nationale autoriteiten en aan de
aux juridictions nationales de vérifier si la perte de la nationalité nationale rechterlijke instanties om na te gaan of het verlies van de
de l'Etat membre concerné, lorsqu'elle entraîne la perte du statut de nationaliteit van de betrokken lidstaat, wanneer dit het verlies van
citoyen de l'Union et des droits qui en découlent, respecte le het burgerschap van de Unie en de daaruit voortvloeiende rechten met
principe de proportionnalité en ce qui concerne les conséquences zich meebrengt, in overeenstemming is met het evenredigheidsbeginsel
qu'elle comporte sur la situation de la personne concernée et, le cas wat de gevolgen ervan voor de situatie van de betrokkene en in
échéant, des membres de sa famille, au regard du droit de l'Union voorkomend geval voor die van zijn gezinsleden uit het oogpunt van het
(voir, en ce sens, arrêt du 2 mars 2010, Rottmann, C-135/08, Unierecht betreft (zie in die zin arrest van 2 maart 2010, Rottmann,
EU:C:2010:104, points 55 et 56). C-135/08, EU:C:2010:104, punten 55 en 56).
41. La perte de plein droit de la nationalité d'un Etat membre serait 41. Het verlies van rechtswege van de nationaliteit van een lidstaat
incompatible avec le principe de proportionnalité si les règles is onverenigbaar met het evenredigheidsbeginsel indien de relevante
nationales pertinentes ne permettaient, à aucun moment, un examen nationale voorschriften het op geen enkel ogenblik mogelijk maken dat
individuel des conséquences que comporte cette perte pour les de gevolgen die dat verlies voor de betrokken personen heeft uit het
personnes concernées au regard du droit de l'Union. oogpunt van het Unierecht, in het individuele geval worden getoetst.
42. Il s'ensuit que, dans une situation telle que celle en cause au 42. Hieruit volgt dat de bevoegde nationale autoriteiten en nationale
principal, dans laquelle la perte de la nationalité d'un Etat membre rechterlijke instanties in situaties als die welke in het hoofdgeding
intervient de plein droit et entraîne la perte du statut de citoyen de aan de orde zijn, waarin de nationaliteit van een lidstaat van
l'Union, les autorités et les juridictions nationales compétentes rechtswege verloren gaat en dit verlies tevens het verlies van het
doivent être en mesure d'examiner, de manière incidente, les burgerschap van de Unie met zich meebrengt, incidenteel moeten kunnen
conséquences de cette perte de nationalité et, le cas échéant, de onderzoeken welke gevolgen dat nationaliteitsverlies heeft en in
faire recouvrer ex tunc la nationalité à la personne concernée, à voorkomend geval ervoor moeten kunnen zorgen dat de betrokkene met
l'occasion de la demande, par celle-ci, d'un document de voyage ou de terugwerkende kracht de nationaliteit herkrijgt wanneer hij een
tout autre document attestant de sa nationalité. aanvraag indient voor een reisdocument of enig ander document waaruit
zijn nationaliteit blijkt.
[...] [...]
44. Un tel examen exige une appréciation de la situation individuelle 44. Dat onderzoek vereist dat de individuele situatie van de
de la personne concernée ainsi que de celle de sa famille afin de betrokkene en de situatie van zijn gezin worden beoordeeld om te
déterminer si la perte de la nationalité de l'Etat membre concerné, bepalen of het verlies van de nationaliteit van de betrokken lidstaat,
lorsqu'elle emporte celle du statut de citoyen de l'Union, a des wanneer dit verlies tevens het verlies van het burgerschap van de Unie
conséquences qui affecteraient de manière disproportionnée, par met zich meebrengt, gevolgen heeft die de normale ontwikkeling van het
rapport à l'objectif poursuivi par le législateur national, le gezins- en beroepsleven van de betrokkene uit het oogpunt van het
développement normal de sa vie familiale et professionnelle, au regard Unierecht aantasten op een wijze die onevenredig is aan de
du droit de l'Union. De telles conséquences ne sauraient être doelstelling die wordt nagestreefd door de nationale wetgever. Niet
bedoeld zijn gevolgen die hypothetisch zijn of waarvan niet vaststaat
hypothétiques ou éventuelles. dat zij zich zullen voordoen.
45. Dans le cadre de cet examen de proportionnalité, il incombe, en 45. In het kader van die evenredigheidstoetsing dienen met name de
particulier, aux autorités nationales compétentes et, le cas échéant, bevoegde nationale autoriteiten en in voorkomend geval de nationale
aux juridictions nationales de s'assurer qu'une telle perte de rechterlijke instanties zich ervan te vergewissen dat het
nationalité est conforme aux droits fondamentaux garantis par la nationaliteitsverlies verenigbaar is met de door het Handvest
Charte dont la Cour assure le respect et, tout particulièrement, au gewaarborgde grondrechten, waarvan het Hof de eerbiediging verzekert,
droit au respect de la vie familiale, tel qu'il est énoncé à l'article en in het bijzonder met het recht op eerbiediging van het familie- en
7 de la Charte, cet article devant être lu en combinaison avec gezinsleven zoals dat is neergelegd in artikel 7 van het Handvest,
l'obligation de prendre en considération l'intérêt supérieur de waarbij dit artikel moet worden gelezen in samenhang met de
l'enfant, reconnu à l'article 24, paragraphe 2, de la Charte (arrêt du verplichting tot inachtneming van het in artikel 24, lid 2, van het
10 mai 2017, Chavez-Vilchez e.a., C-133/15, EU:C:2017:354, point 70). Handvest erkende belang van het kind (arrest van 10 mei 2017,
46. S'agissant des circonstances relatives à la situation individuelle Chavez-Vilchez e.a., C-133/15, EU:C:2017:354, punt 70).
de la personne concernée, susceptibles d'être pertinentes aux fins de 46. Wat betreft de omstandigheden die verband houden met de
l'appréciation que les autorités nationales compétentes et les individuele situatie van de betrokkene en die relevant kunnen zijn
juridictions nationales doivent effectuer en l'occurrence, il y a lieu voor de beoordeling die de bevoegde nationale autoriteiten en de
de mentionner, notamment, le fait que, à la suite de la perte de plein nationale rechterlijke instanties in het onderhavige geval moeten
droit de la nationalité néerlandaise et du statut de citoyen de verrichten, dient met name het feit te worden vermeld dat de
l'Union, la personne concernée se verrait exposée à des limitations betrokkene ten gevolge van het verlies van rechtswege van het
dans l'exercice de son droit de circuler et de séjourner librement sur Nederlanderschap en van het burgerschap van de Unie zou worden
le territoire des Etats membres comportant, le cas échéant, des geconfronteerd met beperkingen in de uitoefening van zijn recht van
difficultés particulières pour continuer à se rendre aux Pays-Bas ou vrij verkeer en verblijf op het grondgebied van de lidstaten, wat in
dans un autre Etat membre afin d'y maintenir des liens effectifs et voorkomend geval leidt tot bijzondere moeilijkheden om zich naar
réguliers avec des membres de sa famille, d'y exercer son activité Nederland of een andere lidstaat te blijven begeven teneinde
professionnelle ou d'y entreprendre les démarches nécessaires pour y daadwerkelijke en regelmatige banden met gezinsleden te onderhouden
exercer une telle activité. Sont également pertinents, d'une part, le dan wel aldaar zijn beroepsactiviteiten te verrichten of de
fait que la personne concernée n'aurait pas pu renoncer à la noodzakelijke stappen te ondernemen om er dergelijke activiteiten te
nationalité d'un Etat tiers et, de ce fait, relève de l'application de verrichten. Eveneens relevant zijn ten eerste het feit dat de
l'article 15, paragraphe 1, sous c), de la loi sur la nationalité et, betrokkene mogelijkerwijs geen afstand kon doen van de nationaliteit
d'autre part, le risque sérieux de détérioration substantielle de sa van een derde staat en om die reden binnen de werkingssfeer van
artikel 15, lid 1, onder c, RWN valt, en ten tweede het ernstige
sécurité ou de sa liberté d'aller et venir auquel serait exposée la risico dat zijn veiligheid of zijn vrijheid om te gaan en staan waar
personne concernée en raison de l'impossibilité pour elle de hij wil aanzienlijk zou afnemen, aan welk risico de betrokkene zou
bénéficier, sur le territoire de l'Etat tiers où cette personne blootstaan omdat hij op het grondgebied van de derde staat waar hij
réside, de la protection consulaire au titre de l'article 20, verblijft, niet de consulaire bescherming op grond van artikel 20, lid
paragraphe 2, sous c), TFUE. 2, onder c), VWEU kan genieten.
47. S'agissant de personnes mineures, les autorités administratives ou 47. Wat minderjarigen betreft, moeten de bevoegde administratieve
judiciaires compétentes se doivent, en outre, de prendre en compte, autoriteiten of rechterlijke instanties bij hun individuele toetsing
dans le cadre de leur examen individuel, l'existence éventuelle de bovendien rekening houden met het eventuele bestaan van omstandigheden
circonstances dont il découle que la perte, par le mineur concerné, de die ertoe leiden dat het verlies door de betrokken minderjarige van
sa nationalité néerlandaise, qui est attachée par le législateur
national à la perte de la nationalité néerlandaise de l'un de ses het Nederlanderschap - dat door de nationale wetgever aan het verlies
parents aux fins de préserver l'unité de nationalité au sein de la van het Nederlanderschap door een van de ouders van die minderjarige
famille, ne correspond pas, en raison des conséquences d'une telle
perte pour ce mineur au regard du droit de l'Union, à l'intérêt wordt verbonden om de eenheid van nationaliteit binnen het gezin te
supérieur de l'enfant, tel que consacré à l'article 24 de la Charte. behouden - niet met het in artikel 24 van het Handvest erkende belang
van het kind strookt, gelet op de gevolgen die dat verlies voor die
minderjarige heeft uit het oogpunt van het Unierecht.
48. Eu égard aux considérations qui précèdent, il y a lieu de répondre 48. Gelet op een en ander dient op de prejudiciële vraag te worden
à la question posée que l'article 20 TFUE, lu à la lumière des geantwoord dat artikel 20 VWEU, gelezen in het licht van de artikelen
articles 7 et 24 de la Charte, doit être interprété en ce sens qu'il 7 en 24 van het Handvest, aldus moet worden uitgelegd dat het niet in
ne s'oppose pas à une législation d'un Etat membre, telle que celle en de weg staat aan een wettelijke regeling van een lidstaat, zoals die
welke in het hoofdgeding aan de orde is, op grond waarvan de
cause au principal, qui prévoit, sous certaines conditions, la perte nationaliteit van die lidstaat in bepaalde omstandigheden van
de plein droit de la nationalité de cet Etat membre, entraînant, rechtswege verloren gaat, wat voor personen die niet tevens de
s'agissant des personnes n'ayant pas également la nationalité d'un nationaliteit van een andere lidstaat hebben, het verlies van hun
autre Etat membre, la perte de leur statut de citoyen de l'Union et burgerschap van de Unie en de daaraan verbonden rechten met zich
des droits qui y sont attachés, pour autant que les autorités meebrengt, mits de bevoegde nationale autoriteiten, waaronder in
nationales compétentes, y compris, le cas échéant, les juridictions voorkomend geval de nationale rechterlijke instanties, incidenteel
nationales, sont en mesure d'examiner, de manière incidente, les kunnen onderzoeken welke gevolgen dat nationaliteitsverlies heeft en
conséquences de cette perte de nationalité et, éventuellement, de eventueel ervoor kunnen zorgen dat de betrokken personen met
faire recouvrer ex tunc la nationalité aux personnes concernées, à terugwerkende kracht de nationaliteit herkrijgen wanneer zij een
l'occasion de la demande, par celles-ci, d'un document de voyage ou de aanvraag indienen voor een reisdocument of enig ander document waaruit
tout autre document attestant de leur nationalité. Dans le cadre de hun nationaliteit blijkt. In het kader van dat onderzoek dienen die
cet examen, ces autorités et juridictions doivent vérifier si la perte autoriteiten en rechterlijke instanties na te gaan of het verlies van
de la nationalité de l'Etat membre concerné, qui emporte celle du de nationaliteit van de betrokken lidstaat, dat het verlies van het
burgerschap van de Unie met zich meebrengt, in overeenstemming is met
statut de citoyen de l'Union, respecte le principe de proportionnalité het evenredigheidsbeginsel wat de gevolgen ervan voor de situatie van
en ce qui concerne les conséquences qu'elle comporte sur la situation elke betrokkene en in voorkomend geval voor die van zijn gezinsleden
de chaque personne concernée et, le cas échéant, sur celle des membres uit het oogpunt van het Unierecht betreft ».
de sa famille au regard du droit de l'Union ». B.7.1. De Ministerraad voert aan dat de wetgever met de in het geding
B.7.1. Le Conseil des ministres fait valoir que, par la disposition en zijnde bepaling onder meer beoogde om het toekennen en het behoud van
cause, le législateur visait notamment à faire dépendre l'attribution de Belgische nationaliteit afhankelijk te maken van het bestaan van
et la conservation de la nationalité belge de l'existence d'un lien een daadwerkelijke band met de Belgische samenleving, alsook om de
effectif avec la société belge, ainsi qu'à protéger l'unité de eenheid van nationaliteit binnen hetzelfde gezin te beschermen. Zulke
nationalité au sein d'une même famille. De tels objectifs sont doelstellingen zijn legitiem (zie ook het voormelde arrest van het Hof
légitimes (voyez également l'arrêt de la Cour de justice du 12 mars van Justitie van 12 maart 2019, punt 35).
2019, précité, point 35). B.7.2. Ten aanzien van die doelstellingen is het redelijk verantwoord
B.7.2. Au regard de ces objectifs, il est raisonnablement justifié dat een niet-ontvoogde minderjarige aan wie de Belgische nationaliteit
qu'un mineur non émancipé qui s'est vu attribuer la nationalité belge van een van de ouders werd toegekend, van rechtswege die nationaliteit
de l'un de ses auteurs perde de plein droit cette nationalité lorsque verliest wanneer de afstamming niet langer blijkt vast te staan,
la filiation cesse d'être établie, alors que, dans la même situation, terwijl een meerderjarige of een ontvoogde minderjarige in een
une personne majeure ou un mineur émancipé conserve cette nationalité. dergelijke situatie die nationaliteit behoudt. In tegenstelling tot
Contrairement à une personne majeure ou à un mineur émancipé, un een meerderjarige of een ontvoogde minderjarige, staat een
mineur non émancipé est en effet sous l'autorité parentale et se niet-ontvoogde minderjarige immers onder het ouderlijk gezag en
trouve en principe dans une situation de dépendance tant juridique que bevindt hij zich in beginsel in een toestand van zowel juridische als
matérielle vis-à-vis de ses parents. feitelijke afhankelijkheid ten aanzien van zijn ouders.
B.7.3. Par ailleurs, la disposition en cause prévoit que, lorsqu'un B.7.3. Overigens voorziet de in het geding zijnde bepaling erin dat,
mineur non émancipé perd la nationalité belge, « les actes passés wanneer een niet-ontvoogde minderjarige de Belgische nationaliteit
avant que la filiation cesse d'être établie et dont la validité est verliest, « de handelingen die zijn aangegaan toen de afstamming nog
subordonnée à la possession de la nationalité belge ne peuvent être vaststond en voor de geldigheid waarvan de staat van Belg vereist was,
contestés pour le seul motif que l'intéressé n'avait pas cette niet [kunnen] worden betwist enkel en alleen omdat de belanghebbende
nationalité ». Il en est de même « des droits acquis avant la même die nationaliteit niet bezat ». Dat geldt eveneens « voor de rechten
date ». La perte de la nationalité belge ne produit donc des effets welke zijn verkregen voor die datum ». Het verlies van de Belgische
que pour l'avenir. nationaliteit heeft dus slechts gevolgen voor de toekomst.
En outre, l'article 17 du Code de la nationalité belge permet à « la Daarenboven maakt artikel 17 van het Wetboek van de Belgische
personne de bonne foi à qui la nationalité belge a été octroyée nationaliteit het mogelijk om de Belgische nationaliteit te verkrijgen
voor « de persoon te goeder trouw aan wie de Belgische nationaliteit
onterecht is verleend en gedurende ten minste tien jaar zonder
erronément et qui a, de façon constante durant au moins dix années, onderbreking door de Belgische overheden behandeld werd als Belg,
été considérée comme Belge par les autorités belges » [...] d'acquérir [...] wanneer zijn Belgische nationaliteit wordt betwist », door
la nationalité belge « si la nationalité belge lui est contestée », en binnen een termijn van een jaar vanaf de definitieve betwisting van de
nationaliteit door een Belgische overheid een verklaring af te leggen
faisant une déclaration conformément à l'article 15 du même Code avant overeenkomstig artikel 15 van hetzelfde Wetboek. Die termijn wordt
l'expiration d'un délai d'un an prenant cours à partir de la date à
laquelle une autorité belge conteste définitivement la nationalité. Ce
délai est prorogé « jusqu'à l'âge de dix-neuf ans si le déclarant est verlengd « tot de leeftijd van negentien jaar wanneer de
une personne dont la filiation à l'égard d'un auteur belge a cessé belanghebbende een persoon is wiens afstamming van een Belgische ouder
d'être établie alors qu'il n'était pas émancipé et n'avait pas atteint gebleken is niet langer vast te staan voordat hij ontvoogd was en de
l'âge de dix-huit ans ». leeftijd van achttien jaar had bereikt ».
B.8.1. Il n'est cependant pas proportionné aux objectifs poursuivis B.8.1. Het is evenwel niet evenredig met de door de wetgever
par le législateur de priver le mineur concerné de la possibilité de nagestreefde doelstellingen dat aan de betrokken minderjarige de
contester la perte de plein droit de la nationalité belge et de mogelijkheid wordt ontzegd om het verlies van rechtswege van de
demander à une juridiction d'annuler rétroactivement cette perte, si Belgische nationaliteit te betwisten en een rechterlijke instantie te
verzoeken dat verlies met terugwerkende kracht ongedaan te maken,
les effets concrets de celle-ci s'avèrent excessifs (voyez également indien de concrete gevolgen ervan buitensporig blijken te zijn (zie
l'arrêt de la Cour de justice du 12 mars 2019, précité, points 40 à ook het voormelde arrest van het Hof van Justitie van 12 maart 2019,
47). Par ailleurs, tout mineur qui perd la nationalité belge en punten 40 tot 47). Overigens kan niet elke minderjarige die met
application de la disposition en cause ne peut invoquer l'article 17, toepassing van de in het geding zijnde bepaling de Belgische
nationaliteit verliest, een beroep doen op het voormelde artikel 17
précité, du Code de la nationalité belge pour encore acquérir cette van het Wetboek van de Belgische nationaliteit om die nationaliteit
nationalité. alsnog te verkrijgen.
Lors de l'examen du caractère excessif ou non des effets, le juge doit Bij het onderzoek van het al dan niet buitensporige karakter van de
apprécier la situation individuelle du mineur, et plus spécialement gevolgen dient de rechter de individuele situatie van de minderjarige
l'impact de la perte de la nationalité belge et des droits qui en découlent sur sa vie privée et familiale et sur son développement personnel, notamment à la lumière des possibilités de séjour légal dont le mineur dispose en sa qualité d'étranger. A cet égard, il convient de tenir compte en particulier de l'article 22bis, alinéa 4, de la Constitution, qui prévoit que, dans toute décision qui le concerne, l'intérêt de l'enfant est pris en considération de manière primordiale. Un tel examen exige en outre qu'il soit vérifié si le mineur concerné ne risque pas de devenir apatride du fait de la perte de la te beoordelen, en meer bepaald de impact van het verlies van de Belgische nationaliteit en van de daaruit voortvloeiende rechten op zijn privé- en gezinsleven en op zijn persoonlijke ontwikkeling, mede in het licht van de mogelijkheden tot wettig verblijf waarover de minderjarige als vreemdeling beschikt. Daarbij moet in het bijzonder rekening worden gehouden met artikel 22bis, vierde lid, van de Grondwet, volgens hetwelk het belang van het kind de eerste overweging is bij elke beslissing die het kind aangaat. Een dergelijk onderzoek vereist daarnaast dat wordt nagegaan of de betrokken minderjarige als gevolg van het verlies van de Belgische nationaliteit staatloos dreigt te worden, met name wanneer de
nationalité belge, en particulier lorsqu'il est né à l'étranger. Dans minderjarige in het buitenland is geboren. In dat geval kan hij zich
ce cas, il ne pourra effectivement pas invoquer l'article 10, alinéa immers niet beroepen op artikel 10, eerste lid, van het Wetboek van de
1er, du Code de la nationalité belge, qui prévoit qu'est Belge « Belgische nationaliteit, krachtens hetwelk Belg is « het kind geboren
l'enfant né en Belgique et qui, à un moment quelconque avant l'âge de in België en dat, op gelijk welk ogenblik voor de leeftijd van
dix-huit ans ou l'émancipation antérieure à cet âge, serait apatride achttien jaar of voor de ontvoogding voor die leeftijd, staatloos zou
s'il n'avait cette nationalité »., zijn, indien het die nationaliteit niet bezat ».
B.8.2. Cette possibilité doit également exister lorsque, comme c'est B.8.2. Die mogelijkheid dient eveneens voorhanden te zijn wanneer,
le cas dans le litige au fond, le lien de filiation initial a été zoals in het bodemgeschil, de initiële afstammingsband tot stand is
établi sur la base d'une reconnaissance de complaisance dont la gekomen op basis van een schijnerkenning die nadien nietig werd
nullité a été prononcée ultérieurement. Il est certes justifié, comme verklaard. Weliswaar is het, zoals de Ministerraad aanvoert,
le fait valoir le Conseil des ministres, que le législateur tente de gerechtvaardigd dat de wetgever de praktijk tracht tegen te gaan van
lutter contre la pratique des reconnaissances visant uniquement à de erkenningen die enkel zijn gericht op het verkrijgen van een
l'obtention d'un avantage en matière de séjour, en prévoyant verblijfsrechtelijk voordeel, door te voorzien in de nietigverklaring
l'annulation de telles reconnaissances et une incrimination vis-à-vis van zulke erkenningen en in een strafbaarstelling ten aanzien van de
de l'auteur de la reconnaissance et des personnes qui donnent leur erkenner en de personen die hun voorafgaande toestemming geven met de
consentement préalable à la reconnaissance (voyez les articles 330/1 à erkenning (zie de artikelen 330/1 tot 330/3 van het oud Burgerlijk
330/3 de l'ancien Code civil et les articles 79ter-bis et 79quater de Wetboek en de artikelen 79ter-bis en 79quater van de wet van 15
la loi du 15 décembre 1980 « sur l'accès au territoire, le séjour, december 1980 « betreffende de toegang tot het grondgebied, het
l'établissement et l'éloignement des étrangers »). Toutefois, le verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen »). De
comportement des parents dans le cadre de l'octroi de la nationalité handelwijze van de ouders bij de toekenning van de Belgische
belge à leur enfant est indépendant des conséquences concrètes que nationaliteit aan hun kind staat evenwel los van de concrete gevolgen
l'enfant mineur pourra ensuite subir du fait de la perte de cette die de minderjarige vervolgens kan ondervinden van het verlies van die
nationalité. Il est parfaitement possible que cet enfant, en mettant à nationaliteit. Het is perfect mogelijk dat dat kind, door een beroep
profit les droits résultant de la nationalité belge, ait participé te doen op de rechten die voortvloeien uit de Belgische nationaliteit,
assez longtemps à la vie sociale en Belgique, par exemple en y geruime tijd heeft deelgenomen aan het maatschappelijke leven in
habitant, en y allant à l'école et en y développant une vie sociale. België, bijvoorbeeld door daar te wonen, naar school te gaan en een
L'enfant n'est du reste pas responsable du fait qu'à sa naissance, ses sociaal leven te ontwikkelen. Overigens is het kind niet
parents aient frauduleusement fait en sorte, en vue de bénéficier d'un verantwoordelijk voor het feit dat zijn ouders bij de geboorte op
permis de séjour, que la nationalité belge lui soit attribuée. frauduleuze wijze, om redenen van verblijf, de toekenning van de
Belgische nationaliteit hebben bewerkstelligd.
B.9.1. L'article 8, § 4, du Code de la nationalité belge, en ce qu'il B.9.1. In zoverre artikel 8, § 4, van het Wetboek van de Belgische
nationaliteit niet voorziet in een mogelijkheid voor een minderjarige
ne prévoit pas de possibilité pour un mineur de demander à une om een rechterlijke instantie te verzoeken het verlies van rechtswege
juridiction l'annulation rétroactive de la perte de plein droit de la van de Belgische nationaliteit met terugwerkende kracht ongedaan te
nationalité belge lorsque les conséquences concrètes de cette perte maken wanneer de concrete gevolgen ervan buitensporig zijn, is die
sont disproportionnées, est incompatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. B.9.2. Il incombe au législateur de prévoir une telle possibilité de recours. Celui-ci doit à cet égard veiller à ce que le mineur concerné dispose de garanties procédurales suffisantes, ce qui implique entre autres que ce mineur soit formellement informé de la perte de sa nationalité belge et de la possibilité de contester cette perte devant le juge. Dans l'attente de l'intervention du législateur, il revient à la juridiction a quo de mettre fin à l'inconstitutionnalité constatée par bepaling niet bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. B.9.2. Het komt de wetgever toe te voorzien in een dergelijke beroepsmogelijkheid. Daarbij dient hij erop toe te zien dat de betrokken minderjarige over afdoende procedurele waarborgen beschikt, hetgeen onder meer impliceert dat die minderjarige formeel in kennis wordt gesteld van het feit dat hij de Belgische nationaliteit heeft verloren en van de mogelijkheid om dat verlies te betwisten in rechte. In afwachting van het optreden van de wetgever staat het aan het verwijzende rechtscollege een einde te maken aan de door het Hof vastgestelde ongrondwettigheid, door in het kader van de in het
la Cour, en évaluant, dans le cadre de l'action introduite contre bodemgeschil ingestelde vordering tegen de ambtenaar van de
l'officier de l'état civil dans le litige au fond, les conséquences de burgerlijke stand de gevolgen te beoordelen van het verlies van de
la perte de la nationalité belge et en ordonnant, le cas échéant, la Belgische nationaliteit en in voorkomend geval de wijziging te bevelen
modification des actes de l'état civil de la mineure concernée, compte van de akten van de burgerlijke stand van de betrokken minderjarige,
tenu de ce qui est dit en B.8.1. rekening houdend met hetgeen is vermeld in B.8.1.
B.10. Comme il est dit en B.3, la juridiction a quo demande aussi à la B.10. Zoals is vermeld in B.3, vraagt het verwijzende rechtscollege
eveneens aan het Hof om het verschil in behandeling te onderzoeken
Cour d'examiner la différence de traitement entre, d'une part, les tussen, enerzijds, personen die de Belgische nationaliteit verliezen
personnes qui perdent la nationalité belge conformément à l'article 8, overeenkomstig artikel 8, § 4, van het Wetboek van de Belgische
§ 4, du Code de la nationalité belge et, d'autre part, les personnes nationaliteit en, anderzijds, personen die van de Belgische
qui sont déchues de la nationalité belge conformément à l'article 23 nationaliteit vervallen worden verklaard overeenkomstig artikel 23 van
du même Code, en ce qui concerne les garanties procédurales dont les hetzelfde Wetboek, wat betreft de procedurele waarborgen waarover de
deux catégories de personnes disposent ou non. beide categorieën van personen al dan niet beschikken.
Eu égard au constat d'inconstitutionnalité fait en B.9.1, l'examen de Gelet op de in B.9.1 gedane vaststelling van ongrondwettigheid, is het
cette différence de traitement n'est manifestement plus utile à la onderzoek van dat verschil in behandeling klaarblijkelijk niet langer
solution du litige au fond. nuttig voor de oplossing van het bodemgeschil.
Dans cette mesure, la question préjudicielle n'appelle dès lors pas de réponse. In die mate behoeft de prejudiciële vraag bijgevolg geen antwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 8, § 4, du Code de la nationalité belge viole les articles Artikel 8, § 4, van het Wetboek van de Belgische nationaliteit schendt
10 et 11 de la Constitution, en ce qu'il ne prévoit pas la de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre die bepaling niet
possibilité, pour un mineur non émancipé qui a perdu de plein droit la voorziet in een mogelijkheid voor een niet-ontvoogde minderjarige die
nationalité belge parce que la filiation sur la base de laquelle cette van rechtswege de Belgische nationaliteit heeft verloren omdat de
nationalité a été attribuée a cessé d'être établie, de demander à une afstamming op grond waarvan die nationaliteit werd toegekend niet
juridiction d'annuler rétroactivement cette perte lorsque les langer vaststaat, om een rechterlijke instantie te verzoeken dat
conséquences concrètes de celle-ci sont disproportionnées. verlies met terugwerkende kracht ongedaan te maken, wanneer de
concrete gevolgen ervan buitensporig zijn.
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 19 janvier 2023. op 19 januari 2023.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
L. Lavrysen L. Lavrysen
^