← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 9/2023 du 19 janvier 2023 Numéro du rôle : 7744 En cause : la
question préjudicielle relative à l'article 39quater, § 1er, alinéa 2, du Code de la taxe sur
la valeur ajoutée, posée par la Cour d'appel d'Anvers. L composée
du président L. Lavrysen, du juge T. Giet, faisant fonction de président, et des juges J. (...)"
Extrait de l'arrêt n° 9/2023 du 19 janvier 2023 Numéro du rôle : 7744 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 39quater, § 1er, alinéa 2, du Code de la taxe sur la valeur ajoutée, posée par la Cour d'appel d'Anvers. L composée du président L. Lavrysen, du juge T. Giet, faisant fonction de président, et des juges J. (...) | Uittreksel uit arrest nr. 9/2023 van 19 januari 2023 Rolnummer 7744 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 39quater, § 1, tweede lid, van het Wetboek van de belasting over de toegevoegde waarde, gesteld door het Hof van Bero Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit voorzitter L. Lavrysen, rechter T. Giet, waarnemend voo(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 9/2023 du 19 janvier 2023 | Uittreksel uit arrest nr. 9/2023 van 19 januari 2023 |
Numéro du rôle : 7744 | Rolnummer 7744 |
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 39quater, § | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 39quater, § 1, |
1er, alinéa 2, du Code de la taxe sur la valeur ajoutée, posée par la | tweede lid, van het Wetboek van de belasting over de toegevoegde |
Cour d'appel d'Anvers. | waarde, gesteld door het Hof van Beroep te Antwerpen. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée du président L. Lavrysen, du juge T. Giet, faisant fonction | samengesteld uit voorzitter L. Lavrysen, rechter T. Giet, waarnemend |
de président, et des juges J. Moerman, T. Detienne, E. Bribosia, W. | voorzitter, en de rechters J. Moerman, T. Detienne, E. Bribosia, W. |
Verrijdt et K. Jadin, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée | Verrijdt en K. Jadin, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, |
par le président L. Lavrysen, | onder voorzitterschap van voorzitter L. Lavrysen, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par arrêt du 25 janvier 2022, dont l'expédition est parvenue au greffe | Bij arrest van 25 januari 2022, waarvan de expeditie ter griffie van |
de la Cour le 1er février 2022, la Cour d'appel d'Anvers a posé la | het Hof is ingekomen op 1 februari 2022, heeft het Hof van Beroep te |
question préjudicielle suivante : | Antwerpen de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« L'article 39quater, § 1er, alinéa 2, du Code de la taxe sur la | « Schendt artikel 39quater, § 1 tweede lid W.B.T.W. de artikelen 10, |
valeur ajoutée viole-t-il les articles 10, 11, 170 et 172 de la | 11, 170 en 172 G.W. doordat aan de Koning de macht wordt gedelegeerd |
Constitution, en ce que le Roi se voit déléguer le pouvoir de limiter | |
l'exemption prévue par l'article 39quater, § 1er, alinéa 1er, du Code | om de vrijstelling voorzien in artikel 39quater, § 1, eerste lid |
de la taxe sur la valeur ajoutée, à la suite de quoi le Roi a limité, | W.B.T.W. te beperken, ingevolge waarvan de Koning de vrijstelling in |
dans l'article 3 de l'arrêté royal n° 54, l'exemption à certains | artikel 3 K.B. nr. 54 heeft beperkt tot welbepaalde goederen waardoor |
biens, excluant de la sorte les autres biens de l'exemption, sans que | andere goederen van de vrijstelling werden uitgesloten, zonder dat |
l'arrêté royal n° 54 semble avoir été confirmé par le législateur ? ». | K.B. nr. 54 door de wetgever lijkt te zijn bekrachtigd ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
Quant au contexte de la disposition en cause | Ten aanzien van de situering van de in het geding zijnde bepaling |
B.1.1. Selon les articles 2, 3 et 3bis du Code de la taxe sur la | B.1.1. Volgens de artikelen 2, 3 en 3bis van het Wetboek van de |
valeur ajoutée (ci-après : le Code de la TVA), les livraisons de biens | belasting over de toegevoegde waarde (hierna : het BTW-Wetboek) zijn, |
et les prestations de services effectuées à titre onéreux par un | wanneer ze in België plaatsvinden, de leveringen van goederen en de |
assujetti agissant en tant que tel, les importations de biens et les | diensten die door een als zodanig handelende belastingplichtige onder |
acquisitions intracommunautaires de certains biens à titre onéreux et | bezwarende titel worden verricht, de invoer van goederen en de |
dans certaines conditions, lorsqu'elles ont lieu en Belgique, sont en | intracommunautaire verwervingen van bepaalde goederen onder bezwarende |
principe soumises à la taxe sur la valeur ajoutée (ci-après : la TVA). | titel en onder bepaalde voorwaarden in beginsel onderworpen aan de |
Dans un cycle de production et de distribution de biens, chacune des | belasting over de toegevoegde waarde (hierna : de btw). |
opérations précitées est en principe soumise à la TVA. Afin d'éviter | In een productie- en distributiecyclus van goederen is elke voormelde |
handeling in beginsel onderworpen aan de btw. Om een te hoge | |
que les biens concernés subissent une pression fiscale trop élevée, le | belastingdruk op de desbetreffende goederen te voorkomen, bevat het |
Code de la TVA contient une règle qui, sous certaines conditions, | BTW-Wetboek een regeling die de belastingplichtige, onder bepaalde |
permet à l'assujetti de déduire de la taxe dont il est redevable « les | voorwaarden, toelaat op de belasting die hij verschuldigd is « de |
taxes ayant grevé les biens et les services qui lui ont été fournis, | belasting geheven van de aan hem geleverde goederen en verleende |
les biens qu'il a importés et les acquisitions intracommunautaires de | diensten, van de door hem ingevoerde goederen en de door hem verrichte |
biens qu'il a effectuées » (article 45 du Code de la TVA). | intracommunautaire verwervingen van goederen » in aftrek te brengen (artikel 45 van het BTW-Wetboek). |
B.1.2. Afin de simplifier les obligations des personnes actives sur le | B.1.2. Om de verplichtingen te vereenvoudigen van personen die actief |
marché des biens qui font l'objet de ventes en chaîne ou qui sont | zijn in de handel van goederen die het voorwerp uitmaken van |
négociés sur des marchés à terme internationaux, la directive | kettingverkopen of op internationale termijnmarkten worden verhandeld, |
2006/112/CE du Conseil du 28 novembre 2006 « relative au système | biedt de richtlijn 2006/112/EG van de Raad van 28 november 2006 « |
betreffende het gemeenschappelijke stelsel van belasting over de | |
commun de taxe sur la valeur ajoutée » (ci-après : la directive | toegevoegde waarde » (hierna : de richtlijn 2006/112/EG) de lidstaten |
2006/112/CE) permet aux Etats membres de déroger, sous certaines | de mogelijkheid om onder bepaalde voorwaarden af te wijken van de |
conditions, à la taxation obligatoire de chaque étape distincte du | verplichte belastingheffing per onderscheiden stadium van het |
processus de production et de distribution. Les articles 154 et | productie- en distributieproces. De artikelen 154 en volgende van de |
suivants de la directive précitée permettent notamment aux Etats | voormelde richtlijn laten de lidstaten onder meer toe een vrijstelling |
membres d'instaurer une exemption pour les opérations effectuées sur | in te voeren voor handelingen die op hun grondgebied worden verricht |
leur territoire dans le cadre d'un régime d'entrepôt « autre que | in het kader van « een andere regeling van entrepot dan |
douanier », souvent appelé « entrepôt TVA ». | douane-entrepot », vaak omschreven als « btw-entrepot ». |
B.2.1. Par l'article 39quater du Code de la TVA, le législateur a fait | B.2.1. Bij artikel 39quater van het BTW-Wetboek heeft de wetgever |
usage de la possibilité, précitée, d'instaurer une exemption pour les | gebruikgemaakt van de voormelde mogelijkheid tot het invoeren van een |
opérations effectuées dans le cadre d'un régime d'entrepôt « autre que | vrijstelling voor handelingen verricht in het kader van « een andere |
douanier ». Cet article dispose : | regeling van entrepot dan douane-entrepot ». Dat artikel bepaalt : |
« § 1er. Sont exemptées de la taxe : | « § 1. Van de belasting zijn vrijgesteld : |
1° les importations, les acquisitions intracommunautaires et les | 1° de invoeren, de intracommunautaire verwervingen en de leveringen |
livraisons de biens qui sont placés sous le régime de l'entrepôt autre | van goederen die worden geplaatst onder een andere regeling van |
que douanier; | entrepot dan douane-entrepot; |
2° les livraisons de biens qui ont été placés sous le régime de | 2° de leveringen van goederen geplaatst onder een andere regeling van |
l'entrepôt autre que douanier, avec maintien de ce régime; | entrepot dan douane-entrepot, met handhaving van die regeling; |
3° les prestations de services, autres que celles exemptées par | 3° de diensten andere dan die vrijgesteld bij toepassing van de |
application des articles 41 et 42, qui se rapportent à des biens qui | artikelen 41 en 42, die betrekking hebben op goederen die het voorwerp |
font l'objet des opérations visées sous 1° ou qui se trouvent en | uitmaken van de in 1° bedoelde handelingen of die zich in België |
Belgique sous le régime de l'entrepôt autre que douanier. | bevinden onder een andere regeling van entrepot dan douane-entrepot. |
Le Roi fixe les limites et les conditions d'application de la présente | De Koning bepaalt de beperkingen en de voorwaarden voor de toepassing |
exemption et peut à cet effet déroger aux articles 16, § 1er, 17, 22, | van deze vrijstelling en kan daarbij afwijken van de artikelen 16, § |
§ 1er, 22bis, 24 et 25sexies. | 1, 17, 22, § 1, 22bis, 24 en 25sexies. |
§ 2. Aux fins du présent article, sont considérés comme entrepôts | § 2. In de zin van onderhavig artikel worden als andere entrepots dan |
autres que douaniers : | douane-entrepots beschouwd : |
1° pour les produits soumis à accise, les endroits situés en Belgique | 1° voor accijnsprodukten, de in België gelegen plaatsen die aangemerkt |
et définis comme entrepôts fiscaux au sens de l'article 4, point 11, | worden als belastingentrepots in de zin van artikel 4, punt 11, van de |
de la directive 2008/118/CE; | richtlijn 2008/118/EG; |
2° pour les biens autres que les produits soumis à accise, les | 2° voor andere goederen dan accijnsprodukten, de in België gelegen |
endroits situés en Belgique et définis comme tels par le Roi ». | plaatsen die als zodanig door de Koning worden aangemerkt ». |
B.2.2. En exécution de l'article 39quater, § 1er, alinéa 2, du Code de | B.2.2. Ter uitvoering van artikel 39quater, § 1, tweede lid, van het |
la TVA (la disposition en cause), le Roi a fixé un certain nombre de | BTW-Wetboek (de in het geding zijnde bepaling), heeft de Koning een |
limitations et de conditions en ce qui concerne l'application de | aantal beperkingen en voorwaarden voor de toepassing van de in het |
l'exemption contenue dans le premier alinéa de ce paragraphe, par | eerste lid van die paragraaf vervatte vrijstelling vastgesteld bij het |
l'arrêté royal n° 54 du 25 février 1996 « relatif au régime de | koninklijk besluit nr. 54 van 25 februari 1996 « met betrekking tot de |
andere regeling van entrepot dan douane-entrepot bedoeld in artikel | |
l'entrepôt autre que douanier visé à l'article 39quater du Code de la | 39quater van het Wetboek van de belasting over de toegevoegde waarde » |
taxe sur la valeur ajoutée » (ci-après : l'arrêté royal du 25 février 1996). | (hierna : het koninklijk besluit van 25 februari 1996). |
L'article 3, § 1er, 2°, de cet arrêté royal dispose que le placement | Artikel 3, § 1, 2°, van dat koninklijk besluit bepaalt dat de |
plaatsing van goederen onder de « andere regeling van entrepot dan | |
de biens « sous le régime de l'entrepôt autre que douanier » est | douane-entrepot » beperkt is tot de goederen opgenomen in de bijlage |
limité aux biens énumérés dans l'annexe à l'arrêté royal, lorsqu'il | bij het koninklijk besluit, wanneer het gaat om andere goederen dan |
s'agit de biens autres que ceux visés sous 1°. Les biens autres que | die bedoeld onder 1°. De andere goederen dan die bedoeld onder 1° |
ceux visés sous 1° sont des biens provenant de Belgique ou d'un autre | betreffen goederen afkomstig uit België of uit een andere lidstaat van |
Etat membre de l'Union européenne. | de Europese Unie. |
En ce qui concerne l'annexe à l'arrêté royal du 25 février 1996, le « | Met betrekking tot de bijlage bij het koninklijk besluit van 25 |
commentaire TVA » du Service public fédéral Finances mentionne : | februari 1996 vermeldt de « BTW-commentaar » van de Federale Overheidsdienst Financiën : |
« Les biens repris à cette annexe sont essentiellement des métaux et | « De in bedoelde bijlage opgenomen goederen zijn voornamelijk metalen |
des matières premières qui font l'objet de ventes successives, telles | en grondstoffen die het voorwerp uitmaken van kettingverkopen, zoals |
qu'elles sont pratiquées sur les marchés internationaux. Les seuls | die op internationale grondstoffenmarkten plaatsvinden. De enige |
produits soumis à accise de la liste sont un certain nombre de | accijnsproducten die op de lijst voorkomen, zijn een aantal |
produits énergétiques » (section 4 du chapitre 8 du livre II). | energieproducten » (afdeling 4 van hoofdstuk 8 van boekwerk II). |
Quant à la question préjudicielle et à sa recevabilité | Ten aanzien van de prejudiciële vraag en de ontvankelijkheid ervan |
B.3.1. Compte tenu de la motivation de la décision de renvoi, la Cour | B.3.1. Rekening houdend met de motivering van de |
est invitée à examiner la compatibilité de l'article 39quater, § 1er, | verwijzingsbeslissing, wordt het Hof gevraagd of artikel 39quater, § |
1, tweede lid, van het BTW-Wetboek bestaanbaar is met de artikelen 10, | |
alinéa 2, du Code de la TVA avec les articles 10, 11, 170 et 172 de la | 11, 170 en 172 van de Grondwet, doordat de Koning wordt gemachtigd de |
Constitution, en ce qu'il habilite le Roi à limiter à certains biens | in artikel 39quater, § 1, eerste lid, bedoelde vrijstelling te |
l'exemption visée à l'article 39quater, § 1er, alinéa 1er. | beperken tot bepaalde goederen. |
B.3.2. Il ressort des faits du litige pendant devant la juridiction a | B.3.2. Uit de feiten van de zaak die hangende is voor het verwijzende |
rechtscollege blijkt dat de betwisting voor dat rechtscollege | |
betrekking heeft op de beperking van de vrijstelling bedoeld in | |
quo que la contestation portée devant cette juridiction concerne la | artikel 39quater, § 1, eerste lid, van het BTW-Wetboek tot de goederen |
limitation aux biens énumérés dans l'annexe à l'arrêté royal du 25 | die zijn opgenomen in de bijlage bij het koninklijk besluit van 25 |
février 1996 de l'exemption visée à l'article 39quater, § 1er, alinéa | februari 1996 en meer bepaald op de niet-toepassing van die |
1er, du Code de la TVA, et plus précisément la non-application de | vrijstelling op alcoholhoudende dranken wegens de niet-opname ervan in |
cette exemption aux boissons alcoolisées en raison du fait que | |
celles-ci ne sont pas énumérées dans l'annexe précitée. | de voormelde bijlage. |
B.4. Le Conseil des ministres fait valoir que la question | B.4. De Ministerraad voert aan dat de prejudiciële vraag niet |
préjudicielle est irrecevable « à défaut d'intérêt », parce que, s'il | ontvankelijk is bij « gebrek aan belang », omdat, indien zou moeten |
devait être admis que le Roi n'est pas compétent pour adopter la liste | worden aangenomen dat de Koning niet bevoegd is om de lijst van de |
des biens contenus dans l'annexe à l'arrêté royal du 25 février 1996, | goederen vervat in de bijlage bij het koninklijk besluit van 25 |
il faudrait admettre également qu'Il n'est pas compétent pour inclure | februari 1996 aan te nemen, eveneens zou moeten worden aanvaard dat |
Hij niet bevoegd is om alcoholhoudende dranken in die lijst op te | |
les boissons alcoolisées dans cette liste. Le Conseil des ministres | nemen. De Ministerraad voert eveneens aan dat de prejudiciële vraag |
indique également que la question préjudicielle est irrecevable en ce | niet ontvankelijk is in zoverre het Hof wordt gevraagd het koninklijk |
que la Cour est invitée à contrôler l'arrêté royal du 25 février 1996 | besluit van 25 februari 1996 te toetsen aan de Grondwet, daar het Hof |
au regard de la Constitution, dès lors que la Cour n'est pas | niet bevoegd is om te oordelen over de grondwettigheid van een |
compétente pour apprécier la constitutionnalité d'un arrêté royal. | koninklijk besluit. |
B.5.1. C'est en règle à la juridiction a quo qu'il appartient | B.5.1. In de regel komt het de verwijzende rechter toe te oordelen of |
d'apprécier si la réponse à la question préjudicielle est utile à la | het antwoord op de prejudiciële vraag nuttig is voor het oplossen van |
solution du litige. Ce n'est que lorsque tel n'est manifestement pas | het geschil. Alleen indien dat klaarblijkelijk niet het geval is, kan |
le cas que la Cour peut décider que la question n'appelle pas de | het Hof beslissen dat de vraag geen antwoord behoeft. |
réponse. B.5.2. Dès lors qu'en cas de réponse affirmative de la Cour à la | B.5.2. Daar bij een bevestigend antwoord van het Hof op de gestelde |
question préjudicielle posée, la légalité des dispositions concernées | prejudiciële vraag, de wettigheid van de desbetreffende bepalingen van |
de l'arrêté royal du 25 février 1996 pourrait être mise en cause | het koninklijk besluit van 25 februari 1996 voor het verwijzende |
devant la juridiction a quo, la réponse à cette question n'est pas | rechtscollege in het geding zou kunnen worden gebracht, is het |
manifestement inutile à la solution du litige pendant devant cette | antwoord op die vraag niet klaarblijkelijk onnuttig voor het oplossen |
juridiction. | van het geschil dat hangende is voor dat rechtscollege. |
B.5.3. Il ressort de la question préjudicielle que la Cour est invitée | B.5.3. Uit de prejudiciële vraag blijkt dat het Hof wordt gevraagd |
à contrôler l'article 39quater, § 1er, alinéa 2, du Code de la TVA au | artikel 39quater, § 1, tweede lid, van het BTW-Wetboek te toetsen aan |
regard des articles 10, 11, 170 et 172 de la Constitution. Ni cette | de artikelen 10, 11, 170 en 172 van de Grondwet. Noch uit die vraag, |
question ni la motivation de la décision de renvoi ne permettent de | noch uit de motivering van de verwijzingsbeslissing kan worden |
déduire que la Cour serait invitée à contrôler l'arrêté royal du 25 | afgeleid dat het Hof zou worden gevraagd het koninklijk besluit van 25 |
février 1996 au regard des articles constitutionnels précités. | februari 1996 te toetsen aan de voormelde grondwetsartikelen. |
B.6. Les exceptions sont rejetées. | B.6. De excepties worden verworpen. |
Quant au fond | Ten gronde |
B.7.1. L'article 170, § 1er, de la Constitution dispose : | B.7.1. Artikel 170, § 1, van de Grondwet bepaalt : |
« Aucun impôt au profit de l'Etat ne peut être établi que par une loi | « Geen belasting ten behoeve van de Staat kan worden ingevoerd dan |
». | door een wet ». |
L'article 172, alinéa 2, de la Constitution dispose : | Artikel 172, tweede lid, van de Grondwet bepaalt : |
« Nulle exemption ou modération d'impôt ne peut être établie que par | « Geen vrijstelling of vermindering van belasting kan worden ingevoerd |
une loi ». | dan door een wet ». |
B.7.2. Il se déduit de l'article 170, § 1er, et de l'article 172, | B.7.2. Uit de artikelen 170, § 1, en 172, tweede lid, van de Grondwet |
alinéa 2, de la Constitution qu'aucun impôt ne peut être levé et | kan worden afgeleid dat geen enkele belasting kan worden geheven en |
qu'aucune exemption d'impôt ne peut être accordée sans qu'ait été | dat geen enkele vrijstelling van belasting kan worden verleend zonder |
recueilli le consentement des contribuables, exprimé par leurs | instemming van de belastingplichtigen, uitgedrukt door hun |
représentants. Il s'ensuit que la matière fiscale est une compétence | vertegenwoordigers. Daaruit volgt dat de fiscale aangelegenheid een |
que la Constitution réserve en l'espèce à la loi et que toute | bevoegdheid is die door de Grondwet aan de wet wordt voorbehouden en |
délégation qui porte sur la détermination d'un des éléments essentiels | dat elke delegatie die betrekking heeft op het bepalen van één van de |
de l'impôt est, en principe, inconstitutionnelle. | essentiële elementen van de belasting in beginsel ongrondwettig is. |
Les dispositions constitutionnelles précitées ne vont toutefois pas | De voormelde grondwetsbepalingen gaan evenwel niet zover dat ze de |
jusqu'à obliger le législateur compétent à régler lui-même chacun des | bevoegde wetgever ertoe zouden verplichten elk aspect van een |
aspects d'un impôt ou d'une exemption. Une délégation conférée à une | belasting of van een vrijstelling zelf te regelen. Een aan een andere |
overheid verleende bevoegdheid is niet in strijd met het | |
autre autorité n'est pas contraire au principe de légalité pour autant | wettigheidsbeginsel voor zover de machtiging voldoende nauwkeurig is |
qu'elle soit définie de manière suffisamment précise et qu'elle porte | omschreven en betrekking heeft op de tenuitvoerlegging van maatregelen |
sur l'exécution de mesures dont les éléments essentiels ont été fixés | waarvan de essentiële elementen voorafgaandelijk door de bevoegde |
préalablement par le législateur compétent. | wetgever zijn vastgesteld. |
Font partie des éléments essentiels de l'impôt la désignation des | Tot de essentiële elementen van de belasting behoren de aanwijzing van |
contribuables, la matière imposable, la base d'imposition, le taux | de belastingplichtigen, de belastbare materie, de heffingsgrondslag, |
d'imposition et les éventuelles exonérations d'impôt. | de aanslagvoet en de eventuele belastingvrijstellingen. |
B.7.3. Toutefois, lorsque le législateur se trouve dans | B.7.3. Wanneer de wetgever zich evenwel in de onmogelijkheid bevindt |
l'impossibilité d'établir lui-même tous les éléments essentiels d'un | om zelf alle essentiële elementen van een belasting vast te stellen |
impôt parce que le respect de la procédure parlementaire ne lui | omdat de inachtneming van de parlementaire procedure hem niet ertoe in |
permettrait pas d'agir avec la promptitude voulue pour réaliser un | staat zou stellen met de vereiste spoed te handelen om een |
objectif d'intérêt général, il peut être admis qu'il habilite le Roi à | doelstelling van algemeen belang te verwezenlijken, kan worden |
le faire, pourvu qu'il détermine explicitement et sans équivoque | aanvaard dat hij de Koning ertoe machtigt zulks te doen op voorwaarde |
l'objet de cette délégation et que les mesures prises par le Roi | dat die machtiging uitdrukkelijk en ondubbelzinnig is en dat de door |
soient examinées par le pouvoir législatif dans un délai relativement | de Koning genomen maatregelen door de wetgevende macht worden |
court, fixé dans la loi d'habilitation. | onderzocht binnen een relatief korte termijn, vastgesteld in de |
B.8.1. Aux termes de l'article 105, entre-temps abrogé, du Code de la | machtigingswet. B.8.1. Volgens het inmiddels opgeheven artikel 105 van het |
TVA, tel qu'il avait été inséré par l'article 98 de la loi du 28 | BTW-Wetboek, in de versie ervan zoals ingevoegd bij artikel 98 van de |
décembre 1992 « modifiant le Code de la taxe sur la valeur ajoutée et | wet van 28 december 1992 « tot wijziging van het Wetboek van de |
le Code des droits d'enregistrement, d'hypothèque et de greffe », le | belasting over de toegevoegde waarde en het Wetboek der registratie-, |
Roi pouvait, « [j]usqu'au 31 décembre 1996 au plus tard, par arrêté | hypotheek- en griffierechten », kon de Koning « ten laatste tot 31 |
december 1996, bij in Ministerraad overlegd besluit, alle maatregelen | |
délibéré en Conseil des Ministres, prendre toutes les mesures propres | treffen om een goede uitvoering van de verordeningen en richtlijnen |
à assurer la bonne exécution des règlements et des directives du | van de Raad of de Commissie van de Europese Gemeenschappen die |
Conseil ou de la Commission des Communautés européennes, relatifs à | betrekking hebben op de afschaffing van de fiscale binnengrenzen op 1 |
l'abolition des frontières fiscales au 1er janvier 1993, ainsi que | januari 1993, alsmede om de juiste heffing van de belasting te |
l'exacte perception de la taxe ». Selon cette même disposition, le Roi | verzekeren ». Volgens diezelfde bepaling diende de Koning bij de |
devait saisir les chambres législatives, immédiatement si elles | wetgevende kamers, onmiddellijk indien ze in zitting zijn, zo niet bij |
étaient réunies, sinon dès l'ouverture de leur plus prochaine session, | de opening van de eerstvolgende zitting, een ontwerp van wet in te |
d'un projet de loi de confirmation des arrêtés pris en la matière. | dienen tot bekrachtiging van de ter zake genomen besluiten. Bij |
L'article 2 de la loi du 15 octobre 1998 « modifiant le Code de la | artikel 2 van de wet van 15 oktober 1998 « tot wijziging van het |
taxe sur la valeur ajoutée » a prolongé jusqu'au 31 décembre 1999 le | Wetboek van de belasting over de toegevoegde waarde » werd de termijn |
délai d'application de l'habilitation précitée. | waarvoor de voormelde machtiging gold verlengd tot 31 december 1999. |
B.8.2. L'article 39quater a été inséré dans le Code de la TVA par | B.8.2. Artikel 39quater werd in het BTW-Wetboek ingevoegd bij artikel |
11 van het - op grond van het voormelde artikel 105 van het | |
l'article 11 de l'arrêté royal du 22 décembre 1995 « modifiant le Code | BTW-Wetboek genomen - koninklijk besluit van 22 december 1995 « tot |
wijziging van het Wetboek van de belasting over de toegevoegde waarde | |
de la taxe sur la valeur ajoutée » (ci-après : l'arrêté royal du 22 | » (hierna : het koninklijk besluit van 22 december 1995). |
décembre 1995), pris sur la base de l'article 105, précité, du Code de | Uit de aanhef bij dat koninklijk besluit blijkt dat het nemen ervan |
la TVA. Il ressort du préambule de cet arrêté royal que l'adoption de celui-ci | |
avait été dictée par « l'urgence motivée par le fait que la Directive | was ingegeven door een « dringende noodzakelijkheid gemotiveerd door |
95/7/CE [du Conseil du 10 avril 1995 ` modifiant la directive | het feit dat de Richtlijn 95/7/EG [van de Raad van 10 april 1995 ` tot |
wijziging van Richtlijn 77/388/EEG en tot invoering van nieuwe | |
77/388/CEE et portant nouvelles mesures de simplification en matière | vereenvoudigingsmaatregelen op het gebied van de belasting over de |
de taxe sur la valeur ajoutée - champ d'application de certaines | toegevoegde waarde - werkingssfeer en praktische regeling voor de |
exonérations et modalités pratiques de leur mise en oeuvre ' (ci-après | toepassing van bepaalde vrijstellingen ' (hierna : de richtlijn |
: la directive 95/7/CE)] entre en vigueur le 1er janvier 1996 et | 95/7/EG)] op 1 januari 1996 in werking treedt en dat zij wijzigingen |
qu'elle apporte des modifications qui, à défaut de mesures, feraient | teweeg brengt die bij gebrek aan maatregelen een grote |
naître une grande insécurité juridique à partir de cette date ». | rechtsonzekerheid zou doen ontstaan vanaf deze datum ». |
Aux termes de l'article 39quater du Code de la TVA, tel qu'il avait | In de bij artikel 11 van het koninklijk besluit van 22 december 1995 |
été instauré par l'article 11 de l'arrêté royal du 22 décembre 1995, | ingevoerde versie van artikel 39quater van het BTW-Wetboek werd de |
le Roi était habilité à fixer « les limites et les conditions | Koning gemachtigd om de « beperkingen en voorwaarden » te bepalen van |
d'application » de l'exemption contenue dans ce dernier article. | de in dat laatste artikel vervatte vrijstelling. |
B.8.3. L'article 1er de l'arrêté royal du 10 novembre 1996 « modifiant | B.8.3. Bij artikel 1 van het koninklijk besluit van 10 november 1996 « |
le Code de la taxe sur la valeur ajoutée » (ci-après : l'arrêté royal | tot wijziging van het Wetboek van de belasting over de toegevoegde |
du 10 novembre 1996) a apporté les modifications suivantes dans | waarde » (hierna : het koninklijk besluit van 10 november 1996) werden |
l'article 39quater du Code de la TVA : | de volgende wijzigingen aangebracht in artikel 39quater van het BTW-Wetboek : |
« A) les mots ` dans les conditions et les limites fixées par le Roi ' | « A) de woorden ` onder de door de Koning bepaalde beperkingen en |
sont supprimés; | voorwaarden ' worden geschrapt; |
B) il est ajouté un alinéa 2, rédigé comme suit : | B) wordt een tweede lid ingevoegd, luidend als volgt : |
` Le Roi fixe les limites et les conditions d'applications de la | ` De Koning bepaalt de beperkingen en de voorwaarden voor de |
présente exemption et peut à cet effet déroger aux articles 17, 22, 24 et 25septies. ' ». | toepassing van deze vrijstelling en kan daarbij afwijken van de artikelen 17, 22, 24 en 25septies. ' ». |
Cette modification habilite le Roi non seulement à fixer les limites | Door die wijziging wordt de Koning niet alleen gemachtigd om de |
et les conditions d'application de l'exemption contenue dans l'article | beperkingen en de voorwaarden voor de toepassing van de in artikel |
39quater du Code de la TVA, mais aussi à déroger, pour ce faire, aux | 39quater van het BTW-Wetboek vervatte vrijstelling te bepalen, maar |
articles 17, 22, 24 et 25septies du même Code. | eveneens om daarbij af te wijken van de artikelen 17, 22, 24 en |
25septies van dat Wetboek. | |
Il ressort du préambule de cet arrêté royal que l'adoption de celui-ci | Uit de aanhef van dat koninklijk besluit blijkt dat het nemen ervan |
avait été dictée également par le fait que la directive 95/7/CE était | eveneens was ingegeven door het feit dat de richtlijn 95/7/EG op 1 |
entrée en vigueur le 1er janvier 1996. | januari 1996 in werking trad. |
B.8.4. L'article 3 de la loi du 15 octobre 1998 « modifiant le Code de | B.8.4. Bij artikel 3 van de wet van 15 oktober 1998 « tot wijziging |
van het Wetboek van de belasting over de toegevoegde waarde » (hierna | |
la taxe sur la valeur ajoutée » (ci-après : la loi du 15 octobre 1998) | : de wet van 15 oktober 1998) werden de voormelde koninklijke |
a confirmé les arrêtés royaux, précités, du 22 décembre 1995 et du 10 | besluiten van 22 december 1995 en 10 november 1996 bekrachtigd « met |
novembre 1996 « avec effet aux dates de leur entrée en vigueur | uitwerking op de data van hun respectieve inwerkingtreding ». |
respective ». A la suite de cette confirmation, qui n'est pas contestée dans | Ten gevolge van die bekrachtiging, die in de voorliggende zaak niet |
l'affaire présentement examinée, les dispositions des arrêtés royaux | ter discussie staat, hebben de bepalingen van de koninklijke besluiten |
du 22 décembre 1995 et du 10 novembre 1996 ont acquis force de loi. | van 22 december 1995 en 10 november 1996 kracht van wet verkregen. |
B.8.5. L'article 26 de la loi du 17 décembre 2012 « modifiant le Code | B.8.5. Bij artikel 26 van de wet van 17 december 2012 « tot wijziging |
de la taxe sur la valeur ajoutée (I) » a remplacé, à l'article | van de belasting over de toegevoegde waarde (I) » werden in artikel |
39quater, § 1er, alinéa 2, du Code de la TVA, les mots « aux articles | 39quater, § 1, tweede lid, van het BTW-Wetboek de woorden « de |
17, 22, 24 et 25septies » par les mots « aux articles 16, § 1er, 17, | artikelen 17, 22, 24 en 25septies » vervangen door de woorden « de |
22, § 1er, 22bis, 24 et 25sexies ». Il ressort des travaux | artikelen 16, § 1, 17, 22, § 1, 22bis, 24 en 25sexies ». Uit de |
préparatoires que cette modification est de nature purement technique | parlementaire voorbereiding blijkt dat die wijziging louter technisch |
et qu'elle avait été dictée par « la nouvelle formulation des articles | van aard is en dat zij was ingegeven door de « de nieuwe formulering |
16, 17, 22, 22bis et 25sexies du Code » (Doc. parl., Chambre, | van de artikelen 16, 17, 22, 22bis en 25sexies van het Wetboek » |
2012-2013, DOC 53-2450/001, p. 19). | (Parl. St., Kamer, 2012-2013, DOC 53-2450/001, p. 19). |
B.9.1. Dans l'affaire présentement examinée, il y a lieu de considérer | B.9.1. In de voorliggende zaak moet ervan worden uitgegaan dat de |
que l'exemption fiscale contenue dans l'article 39quater, § 1er, | belastingvrijstelling vervat in artikel 39quater, § 1, eerste lid, van |
alinéa 1er, du Code de la TVA, par suite de la confirmation par la loi | het BTW-Wetboek, ten gevolge van de bekrachtiging van de koninklijke |
du 15 octobre 1998 des arrêtés royaux du 22 décembre 1995 et du 10 | besluiten van 22 december 1995 en 10 november 1996 bij de wet van 15 |
novembre 1996, a été instaurée par la loi. | oktober 1998, werd ingevoerd bij wet. |
B.9.2. En conférant au Roi, de manière générale et sans autre | B.9.2. Door de Koning op een algemene wijze en zonder nadere |
précision, le pouvoir de fixer les limitations et les conditions | specificering de bevoegdheid te verlenen om de beperkingen en de |
d'application de cette exemption et de déroger à cet effet aux | voorwaarden voor de toepassing van die vrijstelling te bepalen en om |
articles 16, § 1er, 17, 22, § 1er, 22bis, 24 et 25sexies du Code de la TVA, le législateur habilite le Roi à déterminer un élément essentiel de la TVA. En effet, en limitant une exemption fiscale instaurée par la loi, le Roi contribue à déterminer les faits et les situations qui entraînent la débition de la taxe concernée, de sorte qu'il est porté atteinte à la garantie que nul ne peut être soumis à un impôt qui n'a pas été décidé par une assemblée délibérante démocratiquement élue. B.9.3. Dès lors qu'il ne ressort d'aucune disposition législative que les mesures prises par le Roi doivent être examinées et confirmées par le pouvoir législatif dans un délai relativement bref, il n'est pas satisfait à l'une des conditions auxquelles une délégation au Roi du pouvoir de déterminer un élément essentiel d'un impôt peut être considérée comme justifiée. Du reste, l'arrêté royal du 25 février 1996, pris en exécution de la disposition en cause, n'a jamais fait l'objet d'une confirmation législative. Le fait que le Roi, pour exécuter la disposition en cause, est tenu de | daarbij af te wijken van de artikelen 16, § 1, 17, 22, § 1, 22bis, 24 en 25sexies van het BTW-Wetboek, machtigt de wetgever de Koning om een essentieel bestanddeel van de btw vast te stellen. Door het beperken van een bij wet ingevoerde belastingvrijstelling, bepaalt de Koning immers mee de feiten en de situaties die het verschuldigd zijn van de desbetreffende belasting met zich meebrengen, waardoor afbreuk wordt gedaan aan de waarborg dat niemand kan worden onderworpen aan een belasting indien daartoe niet is beslist door een democratisch verkozen beraadslagende vergadering. B.9.3. Vermits uit geen enkele wettelijke bepaling blijkt dat de door de Koning genomen maatregelen binnen een relatief korte termijn door de wetgevende macht dienen te worden onderzocht en bekrachtigd, is niet voldaan aan een van de voorwaarden waaronder een delegatie aan de Koning van de bevoegdheid tot het vaststellen van de essentiële bestanddelen van een belasting verantwoord kan worden geacht. Het ter uitvoering van de in het geding zijnde bepaling genomen koninklijk besluit van 25 februari 1996 heeft overigens nooit het voorwerp uitgemaakt van een wettelijke bekrachtiging. |
respecter les directives de l'Union européenne applicables en l'espèce | Het feit dat de Koning bij het uitvoeren van de in het geding zijnde |
n'est pas de nature à remédier à l'inconstitutionnalité de la | bepaling de ter zake toepasselijke richtlijnen van de Europese Unie |
disposition en cause. | dient te eerbiedigen, is niet van die aard dat het de |
ongrondwettigheid van de in het geding zijnde bepaling kan verhelpen. | |
B.10. La disposition en cause n'est pas compatible avec les articles | B.10. De in het geding zijnde bepaling is niet bestaanbaar met de |
10, 11, 170, § 1er, et 172, alinéa 2, de la Constitution. | artikelen 10, 11, 170, § 1, en 172, tweede lid, van de Grondwet. |
Quant au maintien des effets | Ten aanzien van de handhaving van de gevolgen |
B.11. Le Conseil des ministres demande à la Cour de maintenir les | B.11. De Ministerraad verzoekt het Hof de gevolgen van de in het |
effets de la disposition en cause afin de permettre au législateur de | geding zijnde bepaling te handhaven om de wetgever toe te laten het |
confirmer l'arrêté royal du 25 février 1996. Il estime qu'un constat | koninklijk besluit van 25 februari 1996 te bekrachtigen. Hij meent dat |
d'inconstitutionnalité de la disposition en cause entraîne une | het ongrondwettig verklaren van de in het geding zijnde bepaling leidt |
incompatibilité du droit belge avec la directive 2006/112/CE, dès lors | tot een onverenigbaarheid van het Belgisch recht met de richtlijn |
que, selon la jurisprudence de la Cour de justice de l'Union | 2006/112/EG, daar btw-vrijstellingen volgens de rechtspraak van het |
européenne, les exemptions de TVA doivent être interprétées | Hof van Justitie van de Europese Unie strikt dienen te worden |
strictement, et qu'il serait porté atteinte à cette interprétation | geïnterpreteerd en daar aan die strikte interpretatie afbreuk zou |
stricte si la disposition législative qui constitue le fondement de la | worden gedaan door het ongrondwettig verklaren van de wetskrachtige |
liste limitative de biens contenue dans l'annexe à l'arrêté royal du | bepaling die de grondslag vormt voor de beperkende lijst van goederen |
25 février 1996 était déclarée inconstitutionnelle. | vervat in de bijlage bij het koninklijk besluit van 25 februari 1996. |
B.12.1. Le maintien des effets doit être considéré comme une exception | B.12.1. De handhaving van de gevolgen dient als een uitzondering op de |
à la nature déclaratoire de l'arrêt rendu au contentieux préjudiciel. | declaratoire aard van het in het prejudiciële contentieux gewezen |
Avant de décider de maintenir les effets de la disposition en cause, | arrest te worden beschouwd. Alvorens te beslissen de gevolgen van de |
in het geding zijnde bepaling te handhaven, moet het Hof vaststellen | |
la Cour doit constater que l'avantage tiré de l'effet du constat | dat het voordeel dat uit de niet-gemoduleerde vaststelling van |
d'inconstitutionnalité non modulé est disproportionné par rapport à la | ongrondwettigheid voortvloeit, buiten verhouding staat tot de |
perturbation qu'il impliquerait pour l'ordre juridique. | verstoring die het voor de rechtsorde met zich zou meebrengen. |
B.12.2. Le Conseil des ministres ne démontre pas qu'un constat | B.12.2. De Ministerraad maakt het niet aannemelijk dat een |
d'inconstitutionnalité non modulé impliquerait une perturbation pour | niet-gemoduleerde vaststelling van ongrondwettigheid verstoringen met |
l'ordre juridique. En effet, un constat d'inconstitutionnalité d'une | zich zou meebrengen voor de rechtsorde. Een vaststelling van |
disposition législative au contentieux préjudiciel n'entraîne pas en | ongrondwettigheid van een wetskrachtige bepaling in het prejudicieel |
soi la disparition de l'ordonnancement juridique des arrêtés | contentieux leidt er immers op zich niet toe dat de |
d'exécution qui auraient été pris sur la base de cette disposition. | uitvoeringsbesluiten die op grond van die bepaling zouden zijn |
Ainsi, dans l'affaire présentement examinée, le constat | genomen, uit de rechtsorde verdwijnen. In de onderhavige zaak brengt |
d'inconstitutionnalité n'a pas en soi pour effet de faire disparaître | de vaststelling van ongrondwettigheid aldus op zich niet met zich mee |
l'arrêté royal du 25 février 1996 de l'ordre juridique. Au demeurant, | dat het koninklijk besluit van 25 februari 1996 uit de rechtsorde |
le Conseil des ministres ne démontre pas de manière convaincante qu'un | verdwijnt. Overigens toont de Ministerraad niet op een overtuigende |
wijze aan dat een niet-gemoduleerde vaststelling van ongrondwettigheid | |
constat d'inconstitutionnalité non modulé entraînerait une | leidt tot een onverenigbaarheid van het Belgisch recht met het recht |
incompatibilité du droit belge avec le droit de l'Union européenne | van de Europese Unie. |
B.13. Il n'y a pas lieu de maintenir les effets de la disposition en | B.13. De gevolgen van de in het geding zijnde bepaling dienen niet te |
cause. | worden gehandhaafd. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 39quater, § 1er, alinéa 2, du Code de la taxe sur la valeur | Artikel 39quater, § 1, tweede lid, van het Wetboek van de belasting |
ajoutée viole les articles 10, 11, 170, § 1er, et 172, alinéa 2, de la | over de toegevoegde waarde schendt de artikelen 10, 11, 170, § 1, en |
Constitution. | 172, tweede lid, van de Grondwet. |
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
la Cour constitutionnelle, le 19 janvier 2023. | op 19 januari 2023. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
Le président, | De voorzitter, |
L. Lavrysen | L. Lavrysen |