Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 8/2023 du 19 janvier 2023 Numéros du rôle : 7736 et 7740 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 32decies, § 1/1, de la loi du 4 août 1996 « relative au bien-être des travailleurs lors de l'exéc La Cour constitutionnelle, composée du juge T. Giet, faisant fonction de président, du président(...)"
Extrait de l'arrêt n° 8/2023 du 19 janvier 2023 Numéros du rôle : 7736 et 7740 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 32decies, § 1/1, de la loi du 4 août 1996 « relative au bien-être des travailleurs lors de l'exéc La Cour constitutionnelle, composée du juge T. Giet, faisant fonction de président, du président(...) Uittreksel uit arrest nr. 8/2023 van 19 januari 2023 Rolnummers 7736 en 7740 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 32decies, § 1/1, van de wet van 4 augustus 1996 « betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit rechter T. Giet, waarnemend voorzitter, voorzitter L. L(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 8/2023 du 19 janvier 2023 Uittreksel uit arrest nr. 8/2023 van 19 januari 2023
Numéros du rôle : 7736 et 7740 Rolnummers 7736 en 7740
En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 32decies, In zake : de prejudiciële vragen over artikel 32decies, § 1/1, van de
§ 1/1, de la loi du 4 août 1996 « relative au bien-être des wet van 4 augustus 1996 « betreffende het welzijn van de werknemers
travailleurs lors de l'exécution de leur travail », posées par la Cour bij de uitvoering van hun werk », gesteld door het Hof van Beroep te
d'appel de Liège. Luik.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée du juge T. Giet, faisant fonction de président, du président samengesteld uit rechter T. Giet, waarnemend voorzitter, voorzitter L.
L. Lavrysen, et des juges J. Moerman, M. Pâques, D. Pieters, E. Lavrysen, en de rechters J. Moerman, M. Pâques, D. Pieters, E.
Bribosia et K. Jadin, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée Bribosia en K. Jadin, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux,
par le juge T. Giet, onder voorzitterschap van rechter T. Giet,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
a. Par arrêt du 22 avril 2021, dont l'expédition est parvenue au a. Bij arrest van 22 april 2021, waarvan de expeditie ter griffie van
greffe de la Cour le 24 janvier 2022, la Cour d'appel de Liège a posé het Hof is ingekomen op 24 januari 2022, heeft het Hof van Beroep te
la question préjudicielle suivante : Luik de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 32decies paragraphe 1/1 de la loi du 4 août 1996 relative « Schendt artikel 32decies, § 1/1, van de wet van 4 augustus 1996
betreffende het welzijn van de werknemers (bij de uitvoering van hun
au bien-être des travailleurs viole-t-il les articles 10 et 11 de la werk) de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang
Constitution lus en combinaison ou non avec l'article 6 de la gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de
Convention européenne des droits l'homme s'il était interprété comme mens, indien het zo wordt geïnterpreteerd dat het het slachtoffer van
permettant à la victime d'un acte de violence au travail d'opérer een gewelddaad op het werk toelaat alleen voor de arbeidsgerechten een
devant les seules juridictions du travail un choix entre la réparation keuze te maken tussen het integrale herstel van zijn schade of het
intégrale de son préjudice ou la réparation forfaitaire de ce même forfaitaire herstel van diezelfde schade, terwijl datzelfde
préjudice alors que cette même victime de faits identiques ne slachtoffer van identieke feiten niet meer over die keuze zou
disposerait plus de ce choix si des poursuites sont engagées, devant beschikken indien, voor een strafgerecht, vervolging wordt ingesteld
une juridiction répressive, contre l'auteur de cette prévention ? ». tegen de dader van die tenlastelegging ? ».
b. Par arrêt du 25 novembre 2021, dont l'expédition est parvenue au b. Bij arrest van 25 november 2021, waarvan de expeditie ter griffie
greffe de la Cour le 25 janvier 2022, la Cour d'appel de Liège a posé van het Hof is ingekomen op 25 januari 2022, heeft het Hof van Beroep
la question préjudicielle suivante : te Luik de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 32decies paragraphe 1/1 de la loi du 4 août 1996 relative « Schendt artikel 32decies, § 1/1, van de wet van 4 augustus 1996
betreffende het welzijn van de werknemers (bij de uitvoering van hun
au bien-être des travailleurs viole-t-il les articles 10 et 11 de la werk) de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang
Constitution lus en combinaison ou non avec l'article 6 de la gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de
Convention européenne des droits l'homme s'il était interprété comme mens, indien het zo wordt geïnterpreteerd dat het het slachtoffer van
permettant à la victime d'un acte de violence au travail d'opérer een gewelddaad op het werk toelaat alleen voor de arbeidsgerechten een
devant les seules juridictions du travail un choix entre la réparation keuze te maken tussen het integrale herstel van zijn schade of het
intégrale de son préjudice ou la réparation forfaitaire de ce même forfaitaire herstel van diezelfde schade, terwijl datzelfde
préjudice alors que cette même victime de faits identiques, qui se slachtoffer van identieke feiten, dat zich burgerlijke partij stelt
constitue partie civile à l`occasion de poursuite engagée devant une naar aanleiding van een voor een strafgerecht ingestelde vervolging,
juridiction répressive, ne disposerait plus de ce choix contre niet meer over die keuze zou beschikken tegen de dader die aan die
l'auteur reconnu coupable de cette prévention ? ». tenlastelegging schuldig is bevonden ? ».
Ces affaires, inscrites sous les numéros 7736 et 7740 du rôle de la Die zaken, ingeschreven onder de nummers 7736 en 7740 van de rol van
Cour, ont été jointes. het Hof, werden samengevoegd.
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
Quant à la disposition en cause et à son contexte Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling en de context ervan
B.1.1. L'article 32decies, § 1/1, de la loi du 4 août 1996 « relative B.1.1. Artikel 32decies, § 1/1, van de wet van 4 augustus 1996 «
au bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail » betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun
(ci-après : la loi du 4 août 1996) dispose : werk » (hierna : de wet van 4 augustus 1996) bepaalt :
« Toute personne qui justifie d'un intérêt peut intenter une procédure « Al wie een belang kan aantonen kan voor de arbeidsrechtbank een
devant le tribunal du travail pour demander des dommages et intérêts. vordering tot schadevergoeding instellen.
En réparation du préjudice matériel et moral causé par la violence ou Tot herstel van de materiële en morele schade wegens geweld,
le harcèlement moral ou sexuel au travail, l'auteur des faits est pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk is de dader van de
redevable de dommages et intérêts correspondant, au choix de la feiten een schadevergoeding verschuldigd die, naar keuze van het
victime : slachtoffer, gelijk is aan :
1° soit au dommage réellement subi par elle, à charge pour elle de 1° hetzij de werkelijk door het slachtoffer geleden schade. In dit
prouver l'étendue de ce dommage; geval moet het slachtoffer de omvang van de geleden schade bewijzen;
2° soit à un montant forfaitaire correspondant à trois mois de 2° hetzij een forfaitair bedrag dat overeenstemt met het brutoloon
rémunération brute. voor drie maanden.
Le montant s'élève à six mois de rémunération brute dans l'une des In de volgende gevallen wordt het bedrag verhoogd tot het brutoloon
trois hypothèses suivantes : voor zes maanden :
a) les conduites sont liées à un critère de discrimination visé dans a) wanneer de gedragingen verband houden met een discriminatiegrond
les lois tendant à lutter contre les discriminations; bedoeld in de wetten ter bestrijding van discriminatie;
b) l'auteur se trouve dans une relation d'autorité vis-à-vis de la b) wanneer de dader zich in een gezagsrelatie bevindt ten aanzien van
victime; het slachtoffer;
c) en raison de la gravité des faits. c) omwille van de ernst van de feiten.
Le montant forfaitaire visé à l'alinéa 2, 2°, ne peut être accordé aux Het forfaitair bedrag bedoeld in het tweede lid, 2°, kan niet worden
personnes autres que celles visées à l'article 2, § 1er, qui entrent toegekend aan andere dan de in artikel 2, § 1, bedoelde personen die
en contact avec les travailleurs lors de l'exécution de leur travail in contact komen met de werknemers bij de uitvoering van hun werk,
lorsqu'elles agissent en dehors du cadre de leur activité professionnelle. wanneer zij handelen buiten het kader van hun beroepsactiviteit.
La rémunération mensuelle brute de l'indépendant est calculée en Het bruto maandloon van de zelfstandige wordt berekend door het bruto
tenant compte des revenus professionnels bruts imposables indiqués belastbaar beroepsinkomen dat is vermeld op het meest recente
dans la feuille de revenus la plus récente de l'impôt des personnes aanslagbiljet van de personenbelasting te delen door twaalf.
divisé par douze.
La rémunération mensuelle brute servant de base à la fixation du Het bruto maandloon dat als basis dient voor de berekening van het
montant forfaitaire visé à l'alinéa 2, 2°, ne peut pas dépasser le forfaitair bedrag bedoeld in het tweede lid, 2°, mag het bedrag van
montant des salaires mentionné à l'article 39 de la loi du 10 avril het loon vermeld in artikel 39 van de arbeidsongevallenwet van 10
1971 sur les accidents du travail, divisé par douze ». april 1971, dat gedeeld wordt door twaalf, niet overschrijden ».
Cette disposition figure dans la sous-section 3 (« La protection des Die bepaling maakt deel uit van onderafdeling 3 (« De bescherming van
travailleurs, des employeurs et des autres personnes qui se trouvent de werknemers, de werkgevers en de andere personen die zich op de
sur le lieu de travail contre la violence et le harcèlement moral ou arbeidsplaats bevinden tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel
sexuel au travail »), de la section 2 (« Dispositions spécifiques gedrag op het werk ») van afdeling 2 (« Bijzondere bepalingen
concernant la violence et le harcèlement moral ou sexuel au travail ») betreffende geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het
du chapitre Vbis (« Dispositions spécifiques concernant la prévention werk ») van hoofdstuk Vbis (« Bijzondere bepalingen betreffende de
des risques psychosociaux au travail dont le stress, la violence et le preventie van psychosociale risico's op het werk, waaronder stress,
harcèlement moral ou sexuel au travail ») de la loi du 4 août 1996. geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk ») van de wet van 4 augustus 1996.
B.1.2. La violence au travail est définie comme visant chaque B.1.2. Geweld op het werk wordt gedefinieerd als elke feitelijkheid
situation de fait dans laquelle un travailleur ou une autre personne à
laquelle la section 2 (« Dispositions spécifiques concernant la waarbij een werknemer of een andere persoon waarop afdeling 2 («
violence et le harcèlement moral ou sexuel au travail ») est Bijzondere bepalingen betreffende geweld, pesterijen en ongewenst
applicable, est menacé ou agressé psychiquement ou physiquement lors seksueel gedrag op het werk ») van toepassing is, psychisch of fysiek
de l'exécution du travail (article 32ter, alinéa 1er, 1°, de la loi du wordt bedreigd of aangevallen bij de uitvoering van het werk (artikel
4 août 1996). 32ter, eerste lid, 1°, van de wet van 4 augustus 1996).
B.1.3. Le paragraphe 1/1 de l'article 32decies de la loi du 4 août B.1.3. Paragraaf 1/1 van artikel 32decies van de wet van 4 augustus
1996 a été inséré dans cette disposition par la loi du 28 mars 2014 « 1996 werd in die bepaling ingevoegd bij de wet van 28 maart 2014 « tot
modifiant le Code judiciaire et la loi du 4 août 1996 relative au wijziging van het Gerechtelijk Wetboek en de wet van 4 augustus 1996
bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail en ce betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun
qui concerne les procédures judiciaires » (ci-après : la loi du 28 werk wat de gerechtelijke procedures betreft » (hierna : de wet van 28
mars 2014). maart 2014).
La loi du 28 mars 2014 a également modifié l'article 578, 11°, du Code Tevens wijzigde de wet van 28 maart 2014 artikel 578, 11°, van het
judiciaire, qui dispose : Gerechtelijk Wetboek, dat bepaalt :
« Le tribunal du travail connaît : « De arbeidsrechtbank neemt kennis :
[...] [...]
11° des contestations relatives aux risques psychosociaux au travail, 11° van de geschillen betreffende psychosociale risico's op het werk,
dont la violence et le harcèlement moral ou sexuel au travail, qui waaronder geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk,
sont fondées sur le chapitre Vbis de la loi du 4 août 1996 relative au die hun oorzaak vinden in hoofdstuk Vbis van de wet van 4 augustus
bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail ». 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van
Toutefois, la loi précitée n'a pas modifié l'article 578, 7°, du Code hun werk ». De voormelde wet wijzigde evenwel niet artikel 578, 7°, van het
judiciaire. En vertu de cette disposition, qui n'est pas en cause, le Gerechtelijk Wetboek. Krachtens die, niet in het geding zijnde,
tribunal du travail connaît « des contestations civiles résultant bepaling neemt de arbeidsrechtbank kennis « van geschillen van
d'une infraction aux lois et arrêtés relatifs à la réglementation du burgerlijke aard die het gevolg zijn van een overtreding van de wetten
travail et aux matières qui relèvent de la compétence du tribunal du en besluiten betreffende de arbeidsreglementering en de
travail, sans préjudice de l'application des dispositions qui aangelegenheden onder de bevoegdheid van de arbeidsrechtbank,
attribuent cette compétence aux juridictions répressives lorsqu'elles onverminderd de toepassing van de wetbepalingen die deze bevoegdheid
sont saisies de l'action publique ». verlenen aan de strafgerechten wanneer een strafvordering voor hen aanhangig is ».
B.1.4. Par la modification de l'article 32decies, le législateur a B.1.4. Bij de wijziging van artikel 32decies heeft de wetgever in het
posé, à l'alinéa 1er du paragraphe 1/1, le principe de la compétence du tribunal du travail pour connaître des demandes en réparation du dommage matériel et moral résultant d'un acte de violence ou de harcèlement moral ou sexuel au travail. L'alinéa 2 du paragraphe 1/1 porte sur la réparation du dommage que la victime a subi à la suite des comportements abusifs. Dans cet alinéa 2, le législateur a plus précisément introduit la possibilité pour la victime d'un acte de violence ou de harcèlement au travail de choisir entre, d'une part, une réparation du dommage réel, ce qui implique qu'elle doit apporter eerste lid van paragraaf 1/1 het principe opgenomen dat de arbeidsrechtbank bevoegd is om kennis te nemen van de vorderingen tot herstel van de materiële en morele schade als gevolg van een daad van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk. Het tweede lid van paragraaf 1/1 heeft betrekking op het herstel van de schade die het slachtoffer als gevolg van de onrechtmatige gedragingen heeft geleden. In dat tweede lid heeft de wetgever voor het slachtoffer van een daad van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk meer bepaald de mogelijkheid ingevoerd om te kiezen tussen, enerzijds, een herstel van de werkelijke schade, hetgeen impliceert dat het slachtoffer het bewijs moet leveren van de
la preuve du dommage réellement subi par elle, et, d'autre part, une werkelijk door hem geleden schade en, anderzijds, een forfaitaire
indemnisation forfaitaire de son dommage (Doc. parl., Chambre, vergoeding van zijn schade (Parl. St., Kamer, 2013-2014, DOC
2013-2014, DOC 53-3101/001 et DOC 53-3102/001, pp. 7 et 71). 53-3101/001 en DOC 53-3102/001, pp. 7 en 71).
B.2.1. A propos de ce choix entre une réparation forfaitaire et une B.2.1. In verband met de keuze tussen een forfaitair herstel en een
réparation intégrale du dommage subi par la victime d'un acte de integraal herstel van de schade geleden door het slachtoffer van een
violence, de harcèlement moral ou sexuel au travail, les travaux daad van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk,
préparatoires mentionnent : wordt in de parlementaire voorbereiding vermeld :
« [...] Il n'était pas prévu d'indemnité forfaitaire dans la loi pour « [...] De wet voorzag daarentegen niet in een forfaitaire vergoeding
réparer les dommages découlant de la violence ou du harcèlement. La tot herstel van de schade die voortvloeit uit pesterijen, geweld of
victime devait dès lors en vertu du droit commun apporter la preuve du ongewenst seksueel gedrag op het werk. Het slachtoffer moest dus op
dommage qu'elle avait réellement subi et du lien de causalité entre basis van het gemeen recht het bewijs leveren van de omvang van de
les comportements et le dommage. Or, il est généralement très door hem werkelijk geleden schade en van het causaal verband tussen de
difficile d'obtenir une réparation effective du dommage subi (surtout gedragingen en de schade. Het is echter in het algemeen erg moeilijk
le dommage moral) en raison des problèmes de preuve inhérents à de een effectieve vergoeding voor de geleden schade te bekomen (vooral
telles actions. Le système du forfait résout ce problème de preuve et bij morele schade) omwille van de bewijsproblemen die inherent zijn
permet une économie substantielle de débats sur le montant de aan deze vorderingen. Het systeem van de forfaitaire vergoeding lost
dit bewijsprobleem op en leidt tot een sterke afname van discussies
l'indemnisation. over het bedrag van de vergoeding.
Introduire cette indemnisation forfaitaire a également pour avantage Het invoeren van deze forfaitaire vergoeding heeft ook als voordeel
de clarifier le montant auquel [lire : que] l'auteur de faits de dat het bedrag waartoe de dader van de feiten wordt veroordeeld
harcèlement serait condamné à payer, avec l'espoir que cela ait un duidelijker is, wat hopelijk een afschrikkend effect zal hebben ten
effet dissuasif sur cet auteur. Jusqu'ici, les juges décidaient du aanzien van deze dader. Tot op heden beslisten de rechters ex aequo et
montant de l'indemnisation ex aequo et bono. Certains d'ailleurs ont bono over het bedrag van de vergoeding. Sommigen onder hen maakten
utilisé erronément le forfait prévu dans le cadre de l'article overigens verkeerdelijk gebruik van het forfait bepaald bij artikel
32tredecies précité (c.-à-d. le dédommagement en cas de violation de 32tredecies (namelijk de vergoeding wegens schending van de
la protection contre le licenciement) pour réparer les dommages ontslagbescherming) om de schade voortvloeiend uit geweld, pesterijen
découlant de la violence ou du harcèlement » (ibid., p. 72). of ongewenst seksueel gedrag te vergoeden » (ibid., p 72).
B.2.2. En commission, la ministre a précisé : B.2.2. In de commissie heeft de minister gepreciseerd :
« En ce qui concerne le but visé par le forfait, [...] : « Wat het beoogde objectief betreft van het forfait, [...] :
- il doit être suffisamment dissuasif; - het moet voldoende ontradend zijn;
- il doit faciliter l'administration de la charge de la preuve - het moet de bewijslast van de schade vergemakkelijken wanneer de
relative au préjudice, lorsque les faits sont établis. Si aucun
forfait n'était prévu, la victime devrait prouver de manière très feiten bewezen zijn. Indien er geen forfait zou voorzien zijn, dan
circonstanciée le préjudice subi et démontrer l'existence d'un lien de moet het slachtoffer zijn schade in detail bewijzen en het
cause à effet entre les faits et le préjudice » (Doc. parl., Sénat, oorzakelijke verband aantonen tussen de feiten en de schade » (Parl.
2013-2014, n° 5-2468/2, p. 5). St., Senaat, 2013-2014, nr. 5-2468/2, p. 5).
B.2.3. Il ressort également des travaux préparatoires qu'en permettant B.2.3. Uit de parlementaire voorbereiding blijkt ook dat door een
un dédommagement forfaitaire de la victime d'un acte de violence ou de forfaitaire schadeloosstelling van het slachtoffer van een daad van
harcèlement moral ou sexuel au travail, le législateur a souhaité geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk mogelijk
harmoniser la législation sur le bien-être au travail avec la te maken, de wetgever de wetgeving over het welzijn op het werk heeft
législation relative à la lutte contre les discriminations, qui willen harmoniseren met de wetgeving met betrekking tot de strijd
prévoit des cas de dédommagement forfaitaire de la victime (Doc. tegen discriminatie, die voorziet in gevallen van forfaitaire
parl., Chambre, 2013-2014, DOC 53-3101/001 et DOC 53-3102/001, p. 12). schadeloosstelling van het slachtoffer (Parl. St., Kamer, 2013-2014, DOC 53-3101/001 en DOC 53-3102/001, p. 12).
Quant aux questions préjudicielles Ten aanzien van de prejudiciële vragen
B.3. Les questions préjudicielles portent sur la compatibilité de la B.3. De prejudiciële vragen hebben betrekking op de bestaanbaarheid
disposition en cause avec les articles 10 et 11 de la Constitution, van de in het geding zijnde bepaling met de artikelen 10 en 11 van de
combinés ou non avec l'article 6 de la Convention européenne des Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 6 van het
droits de l'homme, dans l'interprétation selon laquelle la victime Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in de interpretatie
d'un acte de violence au travail peut opérer un choix entre une volgens welke het slachtoffer van een daad van geweld op het werk een
réparation intégrale et une réparation forfaitaire de son dommage keuze kan maken tussen een integraal herstel en een forfaitair herstel
uniquement devant les juridictions du travail, à l'exclusion des van zijn schade en zulks uitsluitend voor de arbeidsgerechten, en niet
juridictions pénales, devant lesquelles des poursuites pénales peuvent voor de strafgerechten, waarvoor strafvervolging kan worden ingesteld
être engagées pour les mêmes faits et devant lesquelles la victime voor dezelfde feiten en waarvoor het slachtoffer zich burgerlijke
peut se constituer partie civile. partij kan stellen.
B.4 Il ressort des décisions de renvoi que la juridiction a quo déduit B.4. Uit de verwijzingsbeslissingen blijkt dat het verwijzende
de l'article 3 du titre préliminaire du Code d'instruction criminelle rechtscollege uit artikel 3 van de voorafgaande titel van het Wetboek
et de l'article 578, 7°, du Code judiciaire que les juridictions van strafvordering en artikel 578, 7°, van het Gerechtelijk Wetboek
répressives sont compétentes pour connaître de faits de violence au afleidt dat de strafgerechten bevoegd zijn om kennis te nemen van de
feiten van geweld op het werk gepleegd met overtreding van de wet van
travail commis en infraction à la loi du 4 août 1996, et pour statuer 4 augustus 1996, en om uitspraak te doen over de daarop betrekking
sur l'action civile y relative. hebbende burgerlijke vordering.
Par ailleurs, la juridiction a quo interprète la disposition en cause Daarenboven interpreteert het verwijzende rechtscollege de in het
comme s'appliquant uniquement aux tribunaux du travail, de sorte que geding zijnde bepaling in die zin dat zij alleen van toepassing is op
les juridictions répressives ne peuvent pas, dans cette de arbeidsgerechten, zodat, in die interpretatie, de strafgerechten op
interprétation, accorder une indemnisation forfaitaire à la victime grond van de in het geding zijnde bepaling geen forfaitaire
d'un acte de violence au travail sur la base de la disposition en schadevergoeding kunnen toekennen aan het slachtoffer van een daad van
cause. geweld op het werk.
B.5. C'est dans cette interprétation que la Cour examine si la B.5. Het Hof onderzoekt of de in het geding zijnde bepaling in die
disposition en cause est compatible avec les articles 10 et 11 de la interpretatie bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de
Constitution. Grondwet.
B.6. Dans l'interprétation retenue par la juridiction a quo, la B.6. In de interpretatie van het verwijzende rechtscollege doet de in
disposition en cause fait naître une différence de traitement entre, het geding zijnde bepaling een verschil in behandeling ontstaan
d'une part, la personne qui demande la réparation de son dommage tussen, enerzijds, de persoon die voor een arbeidsgerecht het herstel
résultant d'un acte de violence au travail devant une juridiction du vordert van zijn schade als gevolg van een daad van geweld op het werk
travail et, d'autre part, la personne qui demande la réparation du en, anderzijds, de persoon die voor een strafgerecht in het kader van
même dommage devant une juridiction répressive dans le cadre d'une een burgerlijke partijstelling het herstel vordert van dezelfde schade.
constitution de partie civile. Terwijl de eerste persoon om een forfaitair herstel van zijn schade
Tandis que la première peut solliciter une réparation forfaitaire de kan verzoeken op grond van de in het geding zijnde bepaling, hetgeen
son dommage sur la base de la disposition en cause, ce qui la dispense hem ervan vrijstelt de omvang van zijn schade te bewijzen, moet de
de prouver l'étendue de son dommage, la seconde doit démontrer tweede persoon de omvang van zijn reële schade aantonen om een herstel
l'étendue de son dommage réel pour obtenir une réparation. Or, comme te verkrijgen. Zoals uit de in B.2.1 aangehaalde parlementaire
il ressort des travaux préparatoires cités en B.2.1, il est très voorbereiding blijkt, is het voor een slachtoffer van een daad van
difficile pour une victime d'un acte de violence au travail de prouver geweld op het werk echter zeer moeilijk de omvang van zijn schade te
l'étendue de son dommage, surtout lorsqu'il s'agit d'un dommage moral. bewijzen, vooral wanneer het gaat om een morele schade.
B.7. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas B.7. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit
qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt
personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust
qu'elle soit raisonnablement justifiée. en het redelijk verantwoord is.
L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel
nature des principes en cause; le principe d'égalité et de en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van
non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat
de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de
et le but visé. aangewende middelen en het beoogde doel.
B.8.1. Il ressort des travaux préparatoires cités en B.2.1 à B.2.3 B.8.1. Uit de in B.2.1 tot B.2.3 vermelde parlementaire voorbereiding
qu'en offrant à la victime d'un acte de violence au travail la blijkt dat door het slachtoffer van een daad van geweld op het werk de
possibilité d'opter pour une réparation forfaitaire de son dommage mogelijkheid te bieden om te kiezen voor een forfaitair herstel van
plutôt que pour une réparation intégrale qui requiert qu'elle démontre zijn schade veeleer dan voor een integraal herstel, dat vereist dat
au préalable l'étendue du dommage qu'elle a réellement subi, le het slachtoffer vooraf de omvang aantoont van de schade die het
législateur a voulu alléger la charge de la preuve de la victime, werkelijk heeft geleden, de wetgever de bewijslast voor het
slachtoffer heeft willen verlichten, het aantal betwistingen over het
réduire le nombre de contestations relatives au montant de bedrag van de vergoeding heeft willen doen afnemen en een ontradend
l'indemnisation et créer un effet dissuasif sur l'auteur des faits. effect heeft willen creëren ten aanzien van de dader van de feiten.
Enfin, il a également voulu harmoniser la législation sur le bien-être Tot slot heeft hij ook de wetgeving over het welzijn op het werk
au travail avec la législation relative à la lutte contre les willen harmoniseren met de wetgeving met betrekking tot de strijd
discriminations. tegen discriminatie.
B.8.2. Dans son mémoire, le Conseil des ministres indique que la B.8.2. In zijn memorie wijst de Ministerraad erop dat de wijziging van
modification de la disposition en cause par la loi du 28 mars 2014 n'a pas eu pour objet de modifier les compétences respectives des juridictions du travail et des juridictions pénales pour connaître d'une demande d'indemnisation d'une victime d'un acte de violence au travail. B.8.3. En conséquence, puisque le législateur a voulu laisser intacte la possibilité pour la victime d'un acte de violence au travail de demander la réparation de son dommage devant les juridictions pénales, il est dénué de pertinence, eu égard aux objectifs poursuivis par la disposition en cause, d'accorder à cette victime la possibilité d'opter pour une réparation forfaitaire uniquement devant les juridictions du travail et non également devant les juridictions pénales. Les motifs mentionnés en B.8.1 sont en effet tout aussi valables pour l'introduction d'une demande d'indemnisation devant une juridiction pénale que devant une juridiction du travail. B.9. Dans cette interprétation, la disposition en cause n'est pas de in het geding zijnde bepaling bij de wet van 28 maart 2014 niet tot doel heeft gehad om een wijziging aan te brengen in de respectieve bevoegdheden van de arbeidsgerechten en de strafgerechten om kennis te nemen van een vordering tot schadevergoeding van een slachtoffer van een daad van geweld op het werk. B.8.3. Aangezien de wetgever derhalve niet heeft willen raken aan de mogelijkheid voor het slachtoffer van een daad van geweld op het werk om voor de strafgerechten het herstel van zijn schade te vorderen, is het gelet op de bij de in het geding zijnde bepaling nagestreefde doelstellingen, niet pertinent dat slachtoffer enkel voor de arbeidsgerechten en niet ook voor de strafgerechten de mogelijkheid te bieden om te kiezen voor een forfaitair herstel. De in B.8.1 vermelde beweegredenen gaan immers zowel op ten aanzien van de indiening van een vordering tot schadevergoeding voor een strafgerecht als voor een arbeidsgerecht. B.9. In die interpretatie is de in het geding zijnde bepaling niet
compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
B.10.1. A l'instar du Conseil des ministres, la Cour constate qu'une B.10.1. Zoals de Ministerraad stelt het Hof vast dat een andere
autre interprétation de la disposition en cause est possible. Celle-ci interpretatie van de in het geding zijnde bepaling mogelijk is. Die
peut en effet être interprétée comme permettant à la victime d'un acte bepaling kan immers in die zin worden geïnterpreteerd dat zij het
de violence au travail de demander également devant le juge pénal une slachtoffer van een daad van geweld op het werk de mogelijkheid biedt
indemnité forfaitaire sur la base de la disposition en cause. om ook voor het strafgerecht een forfaitaire schadevergoeding te
vorderen op grond van de in het geding zijnde bepaling.
B.10.2. Dans cette interprétation, la disposition en cause est B.10.2. In die interpretatie is de in het geding zijnde bepaling
compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
B.11. Le contrôle au regard de l'article 6 de la Convention européenne B.11. De toetsing aan artikel 6 van het Europees Verdrag voor de
des droits de l'homme, lu en combinaison avec les articles 10 et 11 de rechten van de mens, in samenhang gelezen met de artikelen 10 en 11
la Constitution, ne conduit pas à une autre conclusion. van de Grondwet, leidt niet tot een andere conclusie.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
- L'article 32decies, § 1/1, de la loi du 4 août 1996 « relative au - Artikel 32decies, § 1/1, van de wet van 4 augustus 1996 «
bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail » viole betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun
les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison ou non werk » schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in
avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme, samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de
dans l'interprétation selon laquelle il ne permet pas aux juridictions rechten van de mens, in de interpretatie volgens welke het de
répressives d'accorder aux victimes d'un acte de violence au travail strafgerechten niet toelaat de forfaitaire schadevergoeding waarin het
l'indemnité forfaitaire qu'il prévoit. voorziet toe te kennen aan de slachtoffers van een daad van geweld op het werk.
- La même disposition ne viole pas les articles 10 et 11 de la - Dezelfde bepaling schendt niet de artikelen 10 en 11 van de
Constitution, lus en combinaison ou non avec l'article 6 de la Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 6 van het
Convention européenne des droits de l'homme, dans l'interprétation Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in de interpretatie
selon laquelle elle permet aux juridictions répressives d'accorder aux volgens welke zij de strafgerechten toelaat de forfaitaire
victimes d'un acte de violence au travail l'indemnité forfaitaire schadevergoeding waarin zij voorziet toe te kennen aan de slachtoffers
qu'elle prévoit. van een daad van geweld op het werk.
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 19 janvier 2023. op 19 januari 2023.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président f.f., De wnd. voorzitter,
T. Giet T. Giet
^