← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 8/2023 du 19 janvier 2023 Numéros du rôle : 7736 et 7740 En
cause : les questions préjudicielles concernant l'article 32decies, § 1/1, de la loi du 4 août
1996 « relative au bien-être des travailleurs lors de l'exéc La Cour constitutionnelle, composée du juge T. Giet, faisant fonction
de président, du président(...)"
Extrait de l'arrêt n° 8/2023 du 19 janvier 2023 Numéros du rôle : 7736 et 7740 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 32decies, § 1/1, de la loi du 4 août 1996 « relative au bien-être des travailleurs lors de l'exéc La Cour constitutionnelle, composée du juge T. Giet, faisant fonction de président, du président(...) | Uittreksel uit arrest nr. 8/2023 van 19 januari 2023 Rolnummers 7736 en 7740 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 32decies, § 1/1, van de wet van 4 augustus 1996 « betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit rechter T. Giet, waarnemend voorzitter, voorzitter L. L(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 8/2023 du 19 janvier 2023 | Uittreksel uit arrest nr. 8/2023 van 19 januari 2023 |
Numéros du rôle : 7736 et 7740 | Rolnummers 7736 en 7740 |
En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 32decies, | In zake : de prejudiciële vragen over artikel 32decies, § 1/1, van de |
§ 1/1, de la loi du 4 août 1996 « relative au bien-être des | wet van 4 augustus 1996 « betreffende het welzijn van de werknemers |
travailleurs lors de l'exécution de leur travail », posées par la Cour | bij de uitvoering van hun werk », gesteld door het Hof van Beroep te |
d'appel de Liège. | Luik. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée du juge T. Giet, faisant fonction de président, du président | samengesteld uit rechter T. Giet, waarnemend voorzitter, voorzitter L. |
L. Lavrysen, et des juges J. Moerman, M. Pâques, D. Pieters, E. | Lavrysen, en de rechters J. Moerman, M. Pâques, D. Pieters, E. |
Bribosia et K. Jadin, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée | Bribosia en K. Jadin, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, |
par le juge T. Giet, | onder voorzitterschap van rechter T. Giet, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet des questions préjudicielles et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging |
a. Par arrêt du 22 avril 2021, dont l'expédition est parvenue au | a. Bij arrest van 22 april 2021, waarvan de expeditie ter griffie van |
greffe de la Cour le 24 janvier 2022, la Cour d'appel de Liège a posé | het Hof is ingekomen op 24 januari 2022, heeft het Hof van Beroep te |
la question préjudicielle suivante : | Luik de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« L'article 32decies paragraphe 1/1 de la loi du 4 août 1996 relative | « Schendt artikel 32decies, § 1/1, van de wet van 4 augustus 1996 |
betreffende het welzijn van de werknemers (bij de uitvoering van hun | |
au bien-être des travailleurs viole-t-il les articles 10 et 11 de la | werk) de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang |
Constitution lus en combinaison ou non avec l'article 6 de la | gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de |
Convention européenne des droits l'homme s'il était interprété comme | mens, indien het zo wordt geïnterpreteerd dat het het slachtoffer van |
permettant à la victime d'un acte de violence au travail d'opérer | een gewelddaad op het werk toelaat alleen voor de arbeidsgerechten een |
devant les seules juridictions du travail un choix entre la réparation | keuze te maken tussen het integrale herstel van zijn schade of het |
intégrale de son préjudice ou la réparation forfaitaire de ce même | forfaitaire herstel van diezelfde schade, terwijl datzelfde |
préjudice alors que cette même victime de faits identiques ne | slachtoffer van identieke feiten niet meer over die keuze zou |
disposerait plus de ce choix si des poursuites sont engagées, devant | beschikken indien, voor een strafgerecht, vervolging wordt ingesteld |
une juridiction répressive, contre l'auteur de cette prévention ? ». | tegen de dader van die tenlastelegging ? ». |
b. Par arrêt du 25 novembre 2021, dont l'expédition est parvenue au | b. Bij arrest van 25 november 2021, waarvan de expeditie ter griffie |
greffe de la Cour le 25 janvier 2022, la Cour d'appel de Liège a posé | van het Hof is ingekomen op 25 januari 2022, heeft het Hof van Beroep |
la question préjudicielle suivante : | te Luik de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« L'article 32decies paragraphe 1/1 de la loi du 4 août 1996 relative | « Schendt artikel 32decies, § 1/1, van de wet van 4 augustus 1996 |
betreffende het welzijn van de werknemers (bij de uitvoering van hun | |
au bien-être des travailleurs viole-t-il les articles 10 et 11 de la | werk) de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang |
Constitution lus en combinaison ou non avec l'article 6 de la | gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de |
Convention européenne des droits l'homme s'il était interprété comme | mens, indien het zo wordt geïnterpreteerd dat het het slachtoffer van |
permettant à la victime d'un acte de violence au travail d'opérer | een gewelddaad op het werk toelaat alleen voor de arbeidsgerechten een |
devant les seules juridictions du travail un choix entre la réparation | keuze te maken tussen het integrale herstel van zijn schade of het |
intégrale de son préjudice ou la réparation forfaitaire de ce même | forfaitaire herstel van diezelfde schade, terwijl datzelfde |
préjudice alors que cette même victime de faits identiques, qui se | slachtoffer van identieke feiten, dat zich burgerlijke partij stelt |
constitue partie civile à l`occasion de poursuite engagée devant une | naar aanleiding van een voor een strafgerecht ingestelde vervolging, |
juridiction répressive, ne disposerait plus de ce choix contre | niet meer over die keuze zou beschikken tegen de dader die aan die |
l'auteur reconnu coupable de cette prévention ? ». | tenlastelegging schuldig is bevonden ? ». |
Ces affaires, inscrites sous les numéros 7736 et 7740 du rôle de la | Die zaken, ingeschreven onder de nummers 7736 en 7740 van de rol van |
Cour, ont été jointes. | het Hof, werden samengevoegd. |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
Quant à la disposition en cause et à son contexte | Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling en de context ervan |
B.1.1. L'article 32decies, § 1/1, de la loi du 4 août 1996 « relative | B.1.1. Artikel 32decies, § 1/1, van de wet van 4 augustus 1996 « |
au bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail » | betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun |
(ci-après : la loi du 4 août 1996) dispose : | werk » (hierna : de wet van 4 augustus 1996) bepaalt : |
« Toute personne qui justifie d'un intérêt peut intenter une procédure | « Al wie een belang kan aantonen kan voor de arbeidsrechtbank een |
devant le tribunal du travail pour demander des dommages et intérêts. | vordering tot schadevergoeding instellen. |
En réparation du préjudice matériel et moral causé par la violence ou | Tot herstel van de materiële en morele schade wegens geweld, |
le harcèlement moral ou sexuel au travail, l'auteur des faits est | pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk is de dader van de |
redevable de dommages et intérêts correspondant, au choix de la | feiten een schadevergoeding verschuldigd die, naar keuze van het |
victime : | slachtoffer, gelijk is aan : |
1° soit au dommage réellement subi par elle, à charge pour elle de | 1° hetzij de werkelijk door het slachtoffer geleden schade. In dit |
prouver l'étendue de ce dommage; | geval moet het slachtoffer de omvang van de geleden schade bewijzen; |
2° soit à un montant forfaitaire correspondant à trois mois de | 2° hetzij een forfaitair bedrag dat overeenstemt met het brutoloon |
rémunération brute. | voor drie maanden. |
Le montant s'élève à six mois de rémunération brute dans l'une des | In de volgende gevallen wordt het bedrag verhoogd tot het brutoloon |
trois hypothèses suivantes : | voor zes maanden : |
a) les conduites sont liées à un critère de discrimination visé dans | a) wanneer de gedragingen verband houden met een discriminatiegrond |
les lois tendant à lutter contre les discriminations; | bedoeld in de wetten ter bestrijding van discriminatie; |
b) l'auteur se trouve dans une relation d'autorité vis-à-vis de la | b) wanneer de dader zich in een gezagsrelatie bevindt ten aanzien van |
victime; | het slachtoffer; |
c) en raison de la gravité des faits. | c) omwille van de ernst van de feiten. |
Le montant forfaitaire visé à l'alinéa 2, 2°, ne peut être accordé aux | Het forfaitair bedrag bedoeld in het tweede lid, 2°, kan niet worden |
personnes autres que celles visées à l'article 2, § 1er, qui entrent | toegekend aan andere dan de in artikel 2, § 1, bedoelde personen die |
en contact avec les travailleurs lors de l'exécution de leur travail | in contact komen met de werknemers bij de uitvoering van hun werk, |
lorsqu'elles agissent en dehors du cadre de leur activité professionnelle. | wanneer zij handelen buiten het kader van hun beroepsactiviteit. |
La rémunération mensuelle brute de l'indépendant est calculée en | Het bruto maandloon van de zelfstandige wordt berekend door het bruto |
tenant compte des revenus professionnels bruts imposables indiqués | belastbaar beroepsinkomen dat is vermeld op het meest recente |
dans la feuille de revenus la plus récente de l'impôt des personnes | aanslagbiljet van de personenbelasting te delen door twaalf. |
divisé par douze. | |
La rémunération mensuelle brute servant de base à la fixation du | Het bruto maandloon dat als basis dient voor de berekening van het |
montant forfaitaire visé à l'alinéa 2, 2°, ne peut pas dépasser le | forfaitair bedrag bedoeld in het tweede lid, 2°, mag het bedrag van |
montant des salaires mentionné à l'article 39 de la loi du 10 avril | het loon vermeld in artikel 39 van de arbeidsongevallenwet van 10 |
1971 sur les accidents du travail, divisé par douze ». | april 1971, dat gedeeld wordt door twaalf, niet overschrijden ». |
Cette disposition figure dans la sous-section 3 (« La protection des | Die bepaling maakt deel uit van onderafdeling 3 (« De bescherming van |
travailleurs, des employeurs et des autres personnes qui se trouvent | de werknemers, de werkgevers en de andere personen die zich op de |
sur le lieu de travail contre la violence et le harcèlement moral ou | arbeidsplaats bevinden tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel |
sexuel au travail »), de la section 2 (« Dispositions spécifiques | gedrag op het werk ») van afdeling 2 (« Bijzondere bepalingen |
concernant la violence et le harcèlement moral ou sexuel au travail ») | betreffende geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het |
du chapitre Vbis (« Dispositions spécifiques concernant la prévention | werk ») van hoofdstuk Vbis (« Bijzondere bepalingen betreffende de |
des risques psychosociaux au travail dont le stress, la violence et le | preventie van psychosociale risico's op het werk, waaronder stress, |
harcèlement moral ou sexuel au travail ») de la loi du 4 août 1996. | geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk ») van de wet van 4 augustus 1996. |
B.1.2. La violence au travail est définie comme visant chaque | B.1.2. Geweld op het werk wordt gedefinieerd als elke feitelijkheid |
situation de fait dans laquelle un travailleur ou une autre personne à | |
laquelle la section 2 (« Dispositions spécifiques concernant la | waarbij een werknemer of een andere persoon waarop afdeling 2 (« |
violence et le harcèlement moral ou sexuel au travail ») est | Bijzondere bepalingen betreffende geweld, pesterijen en ongewenst |
applicable, est menacé ou agressé psychiquement ou physiquement lors | seksueel gedrag op het werk ») van toepassing is, psychisch of fysiek |
de l'exécution du travail (article 32ter, alinéa 1er, 1°, de la loi du | wordt bedreigd of aangevallen bij de uitvoering van het werk (artikel |
4 août 1996). | 32ter, eerste lid, 1°, van de wet van 4 augustus 1996). |
B.1.3. Le paragraphe 1/1 de l'article 32decies de la loi du 4 août | B.1.3. Paragraaf 1/1 van artikel 32decies van de wet van 4 augustus |
1996 a été inséré dans cette disposition par la loi du 28 mars 2014 « | 1996 werd in die bepaling ingevoegd bij de wet van 28 maart 2014 « tot |
modifiant le Code judiciaire et la loi du 4 août 1996 relative au | wijziging van het Gerechtelijk Wetboek en de wet van 4 augustus 1996 |
bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail en ce | betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun |
qui concerne les procédures judiciaires » (ci-après : la loi du 28 | werk wat de gerechtelijke procedures betreft » (hierna : de wet van 28 |
mars 2014). | maart 2014). |
La loi du 28 mars 2014 a également modifié l'article 578, 11°, du Code | Tevens wijzigde de wet van 28 maart 2014 artikel 578, 11°, van het |
judiciaire, qui dispose : | Gerechtelijk Wetboek, dat bepaalt : |
« Le tribunal du travail connaît : | « De arbeidsrechtbank neemt kennis : |
[...] | [...] |
11° des contestations relatives aux risques psychosociaux au travail, | 11° van de geschillen betreffende psychosociale risico's op het werk, |
dont la violence et le harcèlement moral ou sexuel au travail, qui | waaronder geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk, |
sont fondées sur le chapitre Vbis de la loi du 4 août 1996 relative au | die hun oorzaak vinden in hoofdstuk Vbis van de wet van 4 augustus |
bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail ». | 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van |
Toutefois, la loi précitée n'a pas modifié l'article 578, 7°, du Code | hun werk ». De voormelde wet wijzigde evenwel niet artikel 578, 7°, van het |
judiciaire. En vertu de cette disposition, qui n'est pas en cause, le | Gerechtelijk Wetboek. Krachtens die, niet in het geding zijnde, |
tribunal du travail connaît « des contestations civiles résultant | bepaling neemt de arbeidsrechtbank kennis « van geschillen van |
d'une infraction aux lois et arrêtés relatifs à la réglementation du | burgerlijke aard die het gevolg zijn van een overtreding van de wetten |
travail et aux matières qui relèvent de la compétence du tribunal du | en besluiten betreffende de arbeidsreglementering en de |
travail, sans préjudice de l'application des dispositions qui | aangelegenheden onder de bevoegdheid van de arbeidsrechtbank, |
attribuent cette compétence aux juridictions répressives lorsqu'elles | onverminderd de toepassing van de wetbepalingen die deze bevoegdheid |
sont saisies de l'action publique ». | verlenen aan de strafgerechten wanneer een strafvordering voor hen aanhangig is ». |
B.1.4. Par la modification de l'article 32decies, le législateur a | B.1.4. Bij de wijziging van artikel 32decies heeft de wetgever in het |
posé, à l'alinéa 1er du paragraphe 1/1, le principe de la compétence du tribunal du travail pour connaître des demandes en réparation du dommage matériel et moral résultant d'un acte de violence ou de harcèlement moral ou sexuel au travail. L'alinéa 2 du paragraphe 1/1 porte sur la réparation du dommage que la victime a subi à la suite des comportements abusifs. Dans cet alinéa 2, le législateur a plus précisément introduit la possibilité pour la victime d'un acte de violence ou de harcèlement au travail de choisir entre, d'une part, une réparation du dommage réel, ce qui implique qu'elle doit apporter | eerste lid van paragraaf 1/1 het principe opgenomen dat de arbeidsrechtbank bevoegd is om kennis te nemen van de vorderingen tot herstel van de materiële en morele schade als gevolg van een daad van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk. Het tweede lid van paragraaf 1/1 heeft betrekking op het herstel van de schade die het slachtoffer als gevolg van de onrechtmatige gedragingen heeft geleden. In dat tweede lid heeft de wetgever voor het slachtoffer van een daad van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk meer bepaald de mogelijkheid ingevoerd om te kiezen tussen, enerzijds, een herstel van de werkelijke schade, hetgeen impliceert dat het slachtoffer het bewijs moet leveren van de |
la preuve du dommage réellement subi par elle, et, d'autre part, une | werkelijk door hem geleden schade en, anderzijds, een forfaitaire |
indemnisation forfaitaire de son dommage (Doc. parl., Chambre, | vergoeding van zijn schade (Parl. St., Kamer, 2013-2014, DOC |
2013-2014, DOC 53-3101/001 et DOC 53-3102/001, pp. 7 et 71). | 53-3101/001 en DOC 53-3102/001, pp. 7 en 71). |
B.2.1. A propos de ce choix entre une réparation forfaitaire et une | B.2.1. In verband met de keuze tussen een forfaitair herstel en een |
réparation intégrale du dommage subi par la victime d'un acte de | integraal herstel van de schade geleden door het slachtoffer van een |
violence, de harcèlement moral ou sexuel au travail, les travaux | daad van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk, |
préparatoires mentionnent : | wordt in de parlementaire voorbereiding vermeld : |
« [...] Il n'était pas prévu d'indemnité forfaitaire dans la loi pour | « [...] De wet voorzag daarentegen niet in een forfaitaire vergoeding |
réparer les dommages découlant de la violence ou du harcèlement. La | tot herstel van de schade die voortvloeit uit pesterijen, geweld of |
victime devait dès lors en vertu du droit commun apporter la preuve du | ongewenst seksueel gedrag op het werk. Het slachtoffer moest dus op |
dommage qu'elle avait réellement subi et du lien de causalité entre | basis van het gemeen recht het bewijs leveren van de omvang van de |
les comportements et le dommage. Or, il est généralement très | door hem werkelijk geleden schade en van het causaal verband tussen de |
difficile d'obtenir une réparation effective du dommage subi (surtout | gedragingen en de schade. Het is echter in het algemeen erg moeilijk |
le dommage moral) en raison des problèmes de preuve inhérents à de | een effectieve vergoeding voor de geleden schade te bekomen (vooral |
telles actions. Le système du forfait résout ce problème de preuve et | bij morele schade) omwille van de bewijsproblemen die inherent zijn |
permet une économie substantielle de débats sur le montant de | aan deze vorderingen. Het systeem van de forfaitaire vergoeding lost |
dit bewijsprobleem op en leidt tot een sterke afname van discussies | |
l'indemnisation. | over het bedrag van de vergoeding. |
Introduire cette indemnisation forfaitaire a également pour avantage | Het invoeren van deze forfaitaire vergoeding heeft ook als voordeel |
de clarifier le montant auquel [lire : que] l'auteur de faits de | dat het bedrag waartoe de dader van de feiten wordt veroordeeld |
harcèlement serait condamné à payer, avec l'espoir que cela ait un | duidelijker is, wat hopelijk een afschrikkend effect zal hebben ten |
effet dissuasif sur cet auteur. Jusqu'ici, les juges décidaient du | aanzien van deze dader. Tot op heden beslisten de rechters ex aequo et |
montant de l'indemnisation ex aequo et bono. Certains d'ailleurs ont | bono over het bedrag van de vergoeding. Sommigen onder hen maakten |
utilisé erronément le forfait prévu dans le cadre de l'article | overigens verkeerdelijk gebruik van het forfait bepaald bij artikel |
32tredecies précité (c.-à-d. le dédommagement en cas de violation de | 32tredecies (namelijk de vergoeding wegens schending van de |
la protection contre le licenciement) pour réparer les dommages | ontslagbescherming) om de schade voortvloeiend uit geweld, pesterijen |
découlant de la violence ou du harcèlement » (ibid., p. 72). | of ongewenst seksueel gedrag te vergoeden » (ibid., p 72). |
B.2.2. En commission, la ministre a précisé : | B.2.2. In de commissie heeft de minister gepreciseerd : |
« En ce qui concerne le but visé par le forfait, [...] : | « Wat het beoogde objectief betreft van het forfait, [...] : |
- il doit être suffisamment dissuasif; | - het moet voldoende ontradend zijn; |
- il doit faciliter l'administration de la charge de la preuve | - het moet de bewijslast van de schade vergemakkelijken wanneer de |
relative au préjudice, lorsque les faits sont établis. Si aucun | |
forfait n'était prévu, la victime devrait prouver de manière très | feiten bewezen zijn. Indien er geen forfait zou voorzien zijn, dan |
circonstanciée le préjudice subi et démontrer l'existence d'un lien de | moet het slachtoffer zijn schade in detail bewijzen en het |
cause à effet entre les faits et le préjudice » (Doc. parl., Sénat, | oorzakelijke verband aantonen tussen de feiten en de schade » (Parl. |
2013-2014, n° 5-2468/2, p. 5). | St., Senaat, 2013-2014, nr. 5-2468/2, p. 5). |
B.2.3. Il ressort également des travaux préparatoires qu'en permettant | B.2.3. Uit de parlementaire voorbereiding blijkt ook dat door een |
un dédommagement forfaitaire de la victime d'un acte de violence ou de | forfaitaire schadeloosstelling van het slachtoffer van een daad van |
harcèlement moral ou sexuel au travail, le législateur a souhaité | geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk mogelijk |
harmoniser la législation sur le bien-être au travail avec la | te maken, de wetgever de wetgeving over het welzijn op het werk heeft |
législation relative à la lutte contre les discriminations, qui | willen harmoniseren met de wetgeving met betrekking tot de strijd |
prévoit des cas de dédommagement forfaitaire de la victime (Doc. | tegen discriminatie, die voorziet in gevallen van forfaitaire |
parl., Chambre, 2013-2014, DOC 53-3101/001 et DOC 53-3102/001, p. 12). | schadeloosstelling van het slachtoffer (Parl. St., Kamer, 2013-2014, DOC 53-3101/001 en DOC 53-3102/001, p. 12). |
Quant aux questions préjudicielles | Ten aanzien van de prejudiciële vragen |
B.3. Les questions préjudicielles portent sur la compatibilité de la | B.3. De prejudiciële vragen hebben betrekking op de bestaanbaarheid |
disposition en cause avec les articles 10 et 11 de la Constitution, | van de in het geding zijnde bepaling met de artikelen 10 en 11 van de |
combinés ou non avec l'article 6 de la Convention européenne des | Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 6 van het |
droits de l'homme, dans l'interprétation selon laquelle la victime | Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in de interpretatie |
d'un acte de violence au travail peut opérer un choix entre une | volgens welke het slachtoffer van een daad van geweld op het werk een |
réparation intégrale et une réparation forfaitaire de son dommage | keuze kan maken tussen een integraal herstel en een forfaitair herstel |
uniquement devant les juridictions du travail, à l'exclusion des | van zijn schade en zulks uitsluitend voor de arbeidsgerechten, en niet |
juridictions pénales, devant lesquelles des poursuites pénales peuvent | voor de strafgerechten, waarvoor strafvervolging kan worden ingesteld |
être engagées pour les mêmes faits et devant lesquelles la victime | voor dezelfde feiten en waarvoor het slachtoffer zich burgerlijke |
peut se constituer partie civile. | partij kan stellen. |
B.4 Il ressort des décisions de renvoi que la juridiction a quo déduit | B.4. Uit de verwijzingsbeslissingen blijkt dat het verwijzende |
de l'article 3 du titre préliminaire du Code d'instruction criminelle | rechtscollege uit artikel 3 van de voorafgaande titel van het Wetboek |
et de l'article 578, 7°, du Code judiciaire que les juridictions | van strafvordering en artikel 578, 7°, van het Gerechtelijk Wetboek |
répressives sont compétentes pour connaître de faits de violence au | afleidt dat de strafgerechten bevoegd zijn om kennis te nemen van de |
feiten van geweld op het werk gepleegd met overtreding van de wet van | |
travail commis en infraction à la loi du 4 août 1996, et pour statuer | 4 augustus 1996, en om uitspraak te doen over de daarop betrekking |
sur l'action civile y relative. | hebbende burgerlijke vordering. |
Par ailleurs, la juridiction a quo interprète la disposition en cause | Daarenboven interpreteert het verwijzende rechtscollege de in het |
comme s'appliquant uniquement aux tribunaux du travail, de sorte que | geding zijnde bepaling in die zin dat zij alleen van toepassing is op |
les juridictions répressives ne peuvent pas, dans cette | de arbeidsgerechten, zodat, in die interpretatie, de strafgerechten op |
interprétation, accorder une indemnisation forfaitaire à la victime | grond van de in het geding zijnde bepaling geen forfaitaire |
d'un acte de violence au travail sur la base de la disposition en | schadevergoeding kunnen toekennen aan het slachtoffer van een daad van |
cause. | geweld op het werk. |
B.5. C'est dans cette interprétation que la Cour examine si la | B.5. Het Hof onderzoekt of de in het geding zijnde bepaling in die |
disposition en cause est compatible avec les articles 10 et 11 de la | interpretatie bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de |
Constitution. | Grondwet. |
B.6. Dans l'interprétation retenue par la juridiction a quo, la | B.6. In de interpretatie van het verwijzende rechtscollege doet de in |
disposition en cause fait naître une différence de traitement entre, | het geding zijnde bepaling een verschil in behandeling ontstaan |
d'une part, la personne qui demande la réparation de son dommage | tussen, enerzijds, de persoon die voor een arbeidsgerecht het herstel |
résultant d'un acte de violence au travail devant une juridiction du | vordert van zijn schade als gevolg van een daad van geweld op het werk |
travail et, d'autre part, la personne qui demande la réparation du | en, anderzijds, de persoon die voor een strafgerecht in het kader van |
même dommage devant une juridiction répressive dans le cadre d'une | een burgerlijke partijstelling het herstel vordert van dezelfde schade. |
constitution de partie civile. | Terwijl de eerste persoon om een forfaitair herstel van zijn schade |
Tandis que la première peut solliciter une réparation forfaitaire de | kan verzoeken op grond van de in het geding zijnde bepaling, hetgeen |
son dommage sur la base de la disposition en cause, ce qui la dispense | hem ervan vrijstelt de omvang van zijn schade te bewijzen, moet de |
de prouver l'étendue de son dommage, la seconde doit démontrer | tweede persoon de omvang van zijn reële schade aantonen om een herstel |
l'étendue de son dommage réel pour obtenir une réparation. Or, comme | te verkrijgen. Zoals uit de in B.2.1 aangehaalde parlementaire |
il ressort des travaux préparatoires cités en B.2.1, il est très | voorbereiding blijkt, is het voor een slachtoffer van een daad van |
difficile pour une victime d'un acte de violence au travail de prouver | geweld op het werk echter zeer moeilijk de omvang van zijn schade te |
l'étendue de son dommage, surtout lorsqu'il s'agit d'un dommage moral. | bewijzen, vooral wanneer het gaat om een morele schade. |
B.7. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas | B.7. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit |
qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de | dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt |
personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et | ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust |
qu'elle soit raisonnablement justifiée. | en het redelijk verantwoord is. |
L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant | Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld |
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la | rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel |
nature des principes en cause; le principe d'égalité et de | en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van |
non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas | gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat |
de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés | er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de |
et le but visé. | aangewende middelen en het beoogde doel. |
B.8.1. Il ressort des travaux préparatoires cités en B.2.1 à B.2.3 | B.8.1. Uit de in B.2.1 tot B.2.3 vermelde parlementaire voorbereiding |
qu'en offrant à la victime d'un acte de violence au travail la | blijkt dat door het slachtoffer van een daad van geweld op het werk de |
possibilité d'opter pour une réparation forfaitaire de son dommage | mogelijkheid te bieden om te kiezen voor een forfaitair herstel van |
plutôt que pour une réparation intégrale qui requiert qu'elle démontre | zijn schade veeleer dan voor een integraal herstel, dat vereist dat |
au préalable l'étendue du dommage qu'elle a réellement subi, le | het slachtoffer vooraf de omvang aantoont van de schade die het |
législateur a voulu alléger la charge de la preuve de la victime, | werkelijk heeft geleden, de wetgever de bewijslast voor het |
slachtoffer heeft willen verlichten, het aantal betwistingen over het | |
réduire le nombre de contestations relatives au montant de | bedrag van de vergoeding heeft willen doen afnemen en een ontradend |
l'indemnisation et créer un effet dissuasif sur l'auteur des faits. | effect heeft willen creëren ten aanzien van de dader van de feiten. |
Enfin, il a également voulu harmoniser la législation sur le bien-être | Tot slot heeft hij ook de wetgeving over het welzijn op het werk |
au travail avec la législation relative à la lutte contre les | willen harmoniseren met de wetgeving met betrekking tot de strijd |
discriminations. | tegen discriminatie. |
B.8.2. Dans son mémoire, le Conseil des ministres indique que la | B.8.2. In zijn memorie wijst de Ministerraad erop dat de wijziging van |
modification de la disposition en cause par la loi du 28 mars 2014 n'a pas eu pour objet de modifier les compétences respectives des juridictions du travail et des juridictions pénales pour connaître d'une demande d'indemnisation d'une victime d'un acte de violence au travail. B.8.3. En conséquence, puisque le législateur a voulu laisser intacte la possibilité pour la victime d'un acte de violence au travail de demander la réparation de son dommage devant les juridictions pénales, il est dénué de pertinence, eu égard aux objectifs poursuivis par la disposition en cause, d'accorder à cette victime la possibilité d'opter pour une réparation forfaitaire uniquement devant les juridictions du travail et non également devant les juridictions pénales. Les motifs mentionnés en B.8.1 sont en effet tout aussi valables pour l'introduction d'une demande d'indemnisation devant une juridiction pénale que devant une juridiction du travail. B.9. Dans cette interprétation, la disposition en cause n'est pas | de in het geding zijnde bepaling bij de wet van 28 maart 2014 niet tot doel heeft gehad om een wijziging aan te brengen in de respectieve bevoegdheden van de arbeidsgerechten en de strafgerechten om kennis te nemen van een vordering tot schadevergoeding van een slachtoffer van een daad van geweld op het werk. B.8.3. Aangezien de wetgever derhalve niet heeft willen raken aan de mogelijkheid voor het slachtoffer van een daad van geweld op het werk om voor de strafgerechten het herstel van zijn schade te vorderen, is het gelet op de bij de in het geding zijnde bepaling nagestreefde doelstellingen, niet pertinent dat slachtoffer enkel voor de arbeidsgerechten en niet ook voor de strafgerechten de mogelijkheid te bieden om te kiezen voor een forfaitair herstel. De in B.8.1 vermelde beweegredenen gaan immers zowel op ten aanzien van de indiening van een vordering tot schadevergoeding voor een strafgerecht als voor een arbeidsgerecht. B.9. In die interpretatie is de in het geding zijnde bepaling niet |
compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. | bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. |
B.10.1. A l'instar du Conseil des ministres, la Cour constate qu'une | B.10.1. Zoals de Ministerraad stelt het Hof vast dat een andere |
autre interprétation de la disposition en cause est possible. Celle-ci | interpretatie van de in het geding zijnde bepaling mogelijk is. Die |
peut en effet être interprétée comme permettant à la victime d'un acte | bepaling kan immers in die zin worden geïnterpreteerd dat zij het |
de violence au travail de demander également devant le juge pénal une | slachtoffer van een daad van geweld op het werk de mogelijkheid biedt |
indemnité forfaitaire sur la base de la disposition en cause. | om ook voor het strafgerecht een forfaitaire schadevergoeding te |
vorderen op grond van de in het geding zijnde bepaling. | |
B.10.2. Dans cette interprétation, la disposition en cause est | B.10.2. In die interpretatie is de in het geding zijnde bepaling |
compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. | bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. |
B.11. Le contrôle au regard de l'article 6 de la Convention européenne | B.11. De toetsing aan artikel 6 van het Europees Verdrag voor de |
des droits de l'homme, lu en combinaison avec les articles 10 et 11 de | rechten van de mens, in samenhang gelezen met de artikelen 10 en 11 |
la Constitution, ne conduit pas à une autre conclusion. | van de Grondwet, leidt niet tot een andere conclusie. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
- L'article 32decies, § 1/1, de la loi du 4 août 1996 « relative au | - Artikel 32decies, § 1/1, van de wet van 4 augustus 1996 « |
bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail » viole | betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun |
les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison ou non | werk » schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in |
avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme, | samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de |
dans l'interprétation selon laquelle il ne permet pas aux juridictions | rechten van de mens, in de interpretatie volgens welke het de |
répressives d'accorder aux victimes d'un acte de violence au travail | strafgerechten niet toelaat de forfaitaire schadevergoeding waarin het |
l'indemnité forfaitaire qu'il prévoit. | voorziet toe te kennen aan de slachtoffers van een daad van geweld op het werk. |
- La même disposition ne viole pas les articles 10 et 11 de la | - Dezelfde bepaling schendt niet de artikelen 10 en 11 van de |
Constitution, lus en combinaison ou non avec l'article 6 de la | Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 6 van het |
Convention européenne des droits de l'homme, dans l'interprétation | Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in de interpretatie |
selon laquelle elle permet aux juridictions répressives d'accorder aux | volgens welke zij de strafgerechten toelaat de forfaitaire |
victimes d'un acte de violence au travail l'indemnité forfaitaire | schadevergoeding waarin zij voorziet toe te kennen aan de slachtoffers |
qu'elle prévoit. | van een daad van geweld op het werk. |
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
la Cour constitutionnelle, le 19 janvier 2023. | op 19 januari 2023. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
Le président f.f., | De wnd. voorzitter, |
T. Giet | T. Giet |