Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 164/2022 du 15 décembre 2022 Numéro du rôle : 7495 En cause : la question préjudicielle relative aux articles L1133-1 et L1133-2 du Code de la démocratie locale et de la décentralisation, posée par le Tribunal de premièr La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. Gie(...)"
Extrait de l'arrêt n° 164/2022 du 15 décembre 2022 Numéro du rôle : 7495 En cause : la question préjudicielle relative aux articles L1133-1 et L1133-2 du Code de la démocratie locale et de la décentralisation, posée par le Tribunal de premièr La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. Gie(...) Uittreksel uit arrest nr. 164/2022 van 15 december 2022 Rolnummer 7495 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen L1133-1 en L1133-2 van het Wetboek van de plaatselijke democratie en de decentralisatie, gesteld door de Rechtbank Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 164/2022 du 15 décembre 2022 Uittreksel uit arrest nr. 164/2022 van 15 december 2022
Numéro du rôle : 7495 Rolnummer 7495
En cause : la question préjudicielle relative aux articles L1133-1 et In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen L1133-1 en
L1133-2 du Code de la démocratie locale et de la décentralisation, L1133-2 van het Wetboek van de plaatselijke democratie en de
posée par le Tribunal de première instance du Luxembourg, division de decentralisatie, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg
Marche-en-Famenne. Luxemburg, afdeling Marche-en-Famenne.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de
Giet, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne, D. Pieters, S. rechters T. Giet, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne, D.
de Bethune, E. Bribosia, W. Verrijdt et K. Jadin, assistée du greffier Pieters, S. de Bethune, E. Bribosia, W. Verrijdt en K. Jadin,
F. Meersschaut, présidée par le président P. Nihoul, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter P. Nihoul,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 6 janvier 2021, dont l'expédition est parvenue au Bij vonnis van 6 januari 2021, waarvan de expeditie ter griffie van
greffe de la Cour le 18 janvier 2021, le Tribunal de première instance het Hof is ingekomen op 18 januari 2021, heeft de Rechtbank van eerste
du Luxembourg, division de Marche-en-Famenne, a posé la question aanleg Luxemburg, afdeling Marche-en-Famenne, de volgende prejudiciële
préjudicielle suivante : vraag gesteld :
« Les articles L1133-1 et L1133-2 du Code de la démocratie locale et « Schenden de artikelen L1133-1 en L1133-2 van het Wetboek van de
de la décentralisation violent-ils les articles 10 et 11 de la plaatselijke democratie en decentralisatie de artikelen 10 en 11 van
Constitution, lus en combinaison avec le principe de sécurité de Grondwet, in samenhang gelezen met het beginsel van
juridique, en ce qu'ils prévoient que les règlements et les rechtszekerheid, in zoverre zij erin voorzien dat de reglementen en
ordonnances des communes deviennent obligatoires le cinquième jour qui verordeningen van de gemeenten bindend worden de vijfde dag volgend op
de bekendmaking ervan door middel van aanplakking, waarin het
suit le jour de leur publication, par la voie d'une affiche indiquant onderwerp van het reglement of de verordening worden aangegeven,
l'objet du règlement ou de l'ordonnance, la date de la décision par evenals de datum van de beslissing waarbij de goedkeuring ervan
laquelle il a été adopté, et, le cas échéant, la décision de geschiedde en, in voorkomend geval, de beslissing van de
l'autorité de tutelle, et que le fait et la date de la publication de toezichthoudende overheid, en dat van de bekendmaking en van de datum
ces règlements et ordonnances sont constatés par une annotation dans van bekendmaking van die reglementen en verordeningen moet blijken
un registre spécialement tenu à cet effet, alors que les articles door aantekening in een speciaal daartoe gehouden register, terwijl de
L2213-2 et L2213-3 du même code, dans leur interprétation postérieure artikelen L2213-2 en L2213-3 van hetzelfde Wetboek, in de
à l'arrêt de la Cour constitutionnelle du 12 novembre 2020, prévoient interpretatie ervan na het arrest van het Grondwettelijk Hof van 12
que les règlements et les ordonnances des provinces deviennent november 2020, erin voorzien dat de reglementen en verordeningen van
obligatoires le huitième jour après celui de l'insertion dans le de provincies bindend worden de achtste dag na die van de opneming in
Bulletin provincial et alors que le législateur n'a défini ni het Bulletin provincial en terwijl de wetgever noch de aanplakking,
l'affichage ni la manière d'en rapporter la preuve ? ». noch de wijze waarop daarvan het bewijs wordt aangebracht, heeft gedefinieerd ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. La Cour est invitée à statuer sur la compatibilité des articles B.1.1. Het Hof wordt verzocht zich uit te spreken over de
L1133-1 et L1133-2 du Code de la démocratie locale et de la bestaanbaarheid van de artikelen L1133-1 en L1133-2 van het Wetboek
van de plaatselijke democratie en de decentralisatie (hierna : het
décentralisation (ci-après : le CDLD) avec les articles 10 et 11 de la WPDD) met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre zij aan de
Constitution, en ce qu'ils imposent aux communes de publier leurs gemeenten de verplichting opleggen om hun reglementen en verordeningen
règlements et ordonnances par la voie de l'affichage pour qu'ils aient bekend te maken door middel van aanplakking opdat zij bindende kracht
force obligatoire et d'effectuer une annotation dans un registre hebben, en om als bewijs van de bekendmaking en van de datum van
spécialement tenu à cet effet pour apporter la preuve de la bekendmaking een aantekening te maken in een speciaal daartoe
publication et de la date de publication, alors que l'article L2213-2 bijgehouden register, terwijl artikel L2213-2 van hetzelfde Wetboek
du même Code prévoit que les actes des provinces sont rendus bepaalt dat de akten van de provincies bindend worden gemaakt door de
obligatoires par la publication au Bulletin provincial. Selon la opneming in het Bulletin provincial. Volgens het verwijzende
juridiction a quo, l'obligation d'affichage et l'obligation rechtscollege zijn de verplichting tot aanplakking en de verplichting
d'annotation de cet affichage dans un registre spécialement tenu à cet tot aantekening van die aanplakking in een speciaal daartoe gehouden
effet sont plus contraignantes que le régime légal de publication au register strenger dan de wettelijke regeling van bekendmaking op
niveau provincial, et engendrent des difficultés particulières et un provinciaal niveau, en leveren zij bijzondere moeilijkheden op en een
contentieux spécifique en ce qui concerne la preuve de l'affichage. specifiek contentieux met betrekking tot het te leveren bewijs van de aanplakking.
B.1.2. L'article L1133-1 du CDLD dispose : B.1.2. Artikel L1133-1 van het WPDD bepaalt :
« Les règlements et ordonnances du conseil communal, du collège des « De reglementen en verordeningen van de gemeenteraad, het
bourgmestre et échevins et du bourgmestre sont publiés par ce dernier par la voie d'une affiche indiquant l'objet du règlement ou de l'ordonnance, la date de la décision par laquelle il a été adopté, et, le cas échéant, la décision de l'autorité de tutelle. L'affiche mentionne également le ou les lieux où le texte du règlement ou de l'ordonnance peut être consulté par le public ». Selon la Cour de cassation, un tel affichage est un mode permanent de publication qui permet aux intéressés de prendre connaissance, à toute heure, de l'existence d'un règlement ou d'une ordonnance. Il leur appartiendra donc, s'ils le souhaitent, de s'informer de sa teneur à gemeentecollege en van de burgemeester worden bekendgemaakt bij aanplakking, waarin het onderwerp van het reglement of de verordening [wordt] aangegeven, evenals de datum van de beslissing waarbij de goedkeuring ervan geschiedde, en, in voorkomend geval, de beslissing van de toezichthoudende overheid. Op de aanplakking wordt eveneens melding gemaakt van de plaats(en) waar de tekst van het reglement of de verordening door het publiek kan worden ingezien ». Volgens het Hof van Cassatie is een dergelijke aanplakking een permanente wijze van bekendmaking, die het belanghebbenden mogelijk maakt op elk ogenblik kennis te nemen van het bestaan van een reglement of verordening. Het komt hen aldus toe, indien ze dit wensen, zich over de draagwijdte ervan te informeren op de bij de
l'endroit précisé par l'affiche (Cass., 20 décembre 2018, F.17.0148.F; aanplakking vermelde locatie (Cass., 20 december 2018, F.17.0148.F; 17
17 mai 2021, F.20.0159.F; 4 mars 2022, C.21.0440.F). mei 2021, F.20.0159.F; 4 maart 2022, C.21.0440.F).
L'article L1133-2 du CDLD dispose : Artikel L1133-2 van het WPDD bepaalt :
« Les règlements et ordonnances visés à l'article L1133-1 deviennent « De reglementen en verordeningen bedoeld in artikel L1133-1 zijn
obligatoires le cinquième jour qui suit le jour de leur publication bindend de vijfde dag volgend op de bekendmaking ervan door middel van
par la voie de l'affichage, sauf s'ils en disposent autrement. aanplakking, tenzij andersluidend.
Le fait et la date de la publication de ces règlements et ordonnances Van de bekendmaking en van de datum van bekendmaking van de
sont constatés par une annotation dans un registre spécialement tenu à reglementen en besluiten moet blijken door aantekening in een speciaal
cet effet, dans la forme qui sera déterminée par arrêté du Gouvernement ». daartoe gehouden register, in de bij regeringsbesluit bepaalde vorm ».
Eu égard à l'absence d'un arrêté d'exécution du Gouvernement wallon Gelet op de ontstentenis van een uitvoeringsbesluit van de Waalse
qui détermine la forme du registre, cette disposition doit être lue en Regering dat de vorm van het register bepaalt, moet die bepaling in
combinaison avec les articles 1er et 2 de l'arrêté royal du 14 octobre samenhang worden gelezen met de artikelen 1 en 2 van het koninklijk
1991 « relatif aux annotations dans le registre de publication des besluit van 14 oktober 1991 « betreffende de aantekeningen in het
règlements et ordonnances des autorités communales » (ci-après : register voor de bekendmaking van de reglementen en verordeningen van
l'arrêté royal du 14 octobre 1991), qui disposent : de gemeenteoverheden » (hierna : het koninklijk besluit van 14 oktober
«

Article 1er.Le fait et la date de la publication des règlements et

1991), die bepalen : «

Artikel 1.De bekendmaking en de datum van bekendmaking van de

ordonnances visés à l'article 112 de la nouvelle loi communale sont reglementen en verordeningen bedoeld in artikel 112 van de nieuwe
constatés par une annotation dans un registre spécialement tenu à cet gemeentewet moeten blijken uit de aantekening in een speciaal door de
effet par le secrétaire communal. gemeentesecretaris daartoe gehouden register.

Art. 2.L'annotation dans le registre est faite le premier jour de la

Art. 2.De aantekening in het register geschiedt op de eerste dag van

publication du règlement ou de l'ordonnance. de bekendmaking van het reglement of van de verordening.
Les annotations sont numérotées d'après l'ordre des publications De aantekeningen worden genummerd in de volgorde van de opeenvolgende
successives ». bekendmakingen ».
B.1.3. L'article L2213-2 du CDLD dispose : B.1.3. Artikel L2213-2 van het WPDD bepaalt :
« Les règlements et les ordonnances du conseil ou du collège « De reglementen en de verordeningen van de provincieraad of van het
provincial sont publiés en leur nom, signés par leur président provinciecollege worden in hun naam bekendgemaakt, door hun voorzitter
respectif et contresignés par le greffier provincial. ondertekend en door de directeur-generaal medeondertekend.
Ces règlements et ordonnances sont publiés par la voie du Bulletin Die reglementen en verordeningen worden in het provinciaal Bulletin
provincial de la province et par la mise en ligne sur le site internet van de provincie bekendgemaakt en on-line geplaatst op de website van
de la province ». de provincie ».
L'article L2213-3 du même Code dispose : Artikel L2213-3 van hetzelfde Wetboek bepaalt :
« Les règlements et ordonnances signés par le président et « De reglementen en verordeningen, door de voorzitter ondertekend en
contresignés par le greffier provincial, munis de l'approbation du door de directeur-generaal medeondertekend, en zo nodig voorzien van
Gouvernement, quand il y a lieu, sont transmis aux autorités que la de goedkeuring van de Regering, worden gezonden aan de overheid wie de
chose concerne. zaak aangaat.
Ils deviennent obligatoires le huitième jour après celui de Zij worden verbindend de achtste dag na die van de opneming in het
l'insertion dans le Bulletin provincial et de sa mise en ligne sur le provinciaal Bulletin en van de plaatsing on-line op de website van de
site internet de la province, sauf le cas où ce délai aurait été provincie, tenzij het reglement of de verordening een kortere termijn bepaalt.
abrégé par le règlement ou l'ordonnance. Behalve de opneming in het provinciaal Bulletin en de plaatsing
Le conseil ou le collège provincial peut, outre l'insertion dans le on-line op de website van de provincie, kan de provincieraad of het
Bulletin provincial et la mise en ligne, prescrire un mode particulier provinciaal Bulletin een bijzondere wijze van bekendmaking
de publication ». voorschrijven ».
Par son arrêt n° 146/2020 du 12 novembre 2020, la Cour a jugé : Bij zijn arrest nr. 146/2020 van 12 november 2020 heeft het Hof
« En ce qu'il impose, en plus de leur publication au Bulletin geoordeeld : « In zoverre het, naast de bekendmaking ervan in het provinciaal
provincial, la publication en ligne des règlements et ordonnances des Bulletin, de online bekendmaking van de reglementen en verordeningen
provinces comme une condition pour que ceux-ci aient force van de provincies oplegt als een voorwaarde om aan die teksten
obligatoire, l'article L2213-3 du Code de la démocratie locale et de bindende kracht te geven, schendt artikel L2213-3 van het Wetboek van
la décentralisation viole les articles 10 et 11 de la Constitution ». de plaatselijke democratie en de decentralisatie de artikelen 10 en 11
Par cet arrêt, la Cour n'a donc pas jugé inconstitutionnel le principe van de Grondwet ». Bij dat arrest heeft het Hof dus niet het principe van de verplichting
imposant la publication en ligne des règlements et ordonnances des tot online bekendmaking van de provinciale reglementen en
provinces, mais uniquement le fait que ce mode de publication, en plus verordeningen ongrondwettig bevonden, maar enkel het feit dat deze
de la publication au Bulletin provincial, est nécessaire pour que les wijze van bekendmaking, naast de bekendmaking in het provinciaal
règlements et ordonnances des provinces aient force obligatoire. Par Bulletin, noodzakelijk is voor de toekenning van bindende kracht aan
conséquent, les règlements et ordonnances des provinces doivent de provinciale reglementen en verordeningen. Bijgevolg dienen
toujours être publiés par la mise en ligne sur le site internet de la krachtens artikel L2213-2 van het WPDD de reglementen en verordeningen
province en vertu de l'article L2213-2 du CDLD, mais ce mode de publication ne constitue plus une condition nécessaire pour que ces règlements et ordonnances aient force obligatoire. B.2. Selon la Cour de cassation, la règle selon laquelle l'annotation dans le registre doit être faite le premier jour de la publication du règlement est conforme à l'objectif poursuivi par les dispositions précitées, à savoir fixer avec certitude la date de la publication du règlement. Il s'agit d'une formalité substantielle dont le non-respect a pour effet que la preuve de la publication n'est pas rapportée van de provincies nog steeds online te worden bekendgemaakt op de website van de provincie, maar die wijze van bekendmaking is niet langer een noodzakelijke voorwaarde opdat die reglementen en verordeningen bindend zouden zijn. B.2. Volgens het Hof van Cassatie spoort de regel dat de aantekening in het register moet geschieden op de eerste dag van de bekendmaking van het reglement met het door de voornoemde bepalingen nagestreefde oogmerk, namelijk om de dagtekening van de bekendmaking van het reglement met zekerheid vast te stellen. Het gaat om een substantiële vormvereiste waarvan de niet-naleving als gevolg heeft dat het bewijs van de bekendmaking niet overeenkomstig de wet is geleverd en dat het
conformément à la loi et que, faute de publication, le règlement n'est reglement, bij gebrek aan bekendmaking, niet aan de rechtsonderhorige
pas opposable au justiciable (Cass., 27 septembre 2019, F.18.0056.F; kan worden tegengeworpen (Cass., 27 september 2019, F.18.0056.F; zie
voy. également Cass., 12 janvier 2018; F.16.0087.F; 13 mars 2020, eveneens Cass., 12 januari 2018, F.16.0087.F; 13 maart 2020,
F.19.0003.F; 3 décembre 2021, C.20.0366.F). F.19.0003.F; 3 december 2021, C.20.0366.F).
En outre, l'annotation dans le registre des publications constitue le Bovendien is de aantekening in het register van publicaties het enige
seul mode de preuve admissible de la publication d'un règlement ou toelaatbare bewijs van de bekendmaking van een gemeentelijk reglement
d'une ordonnance de la commune (Cass., 21 mai 2015, F.14.0098.F et of een gemeentelijke verordening (Cass., 21 mei 2015, F.14.0098.F en
F.13.0158.F; 8 novembre 2018, C.17.0604.F; 10 octobre 2019, F.13.0158.F; 8 november 2018, C.17.0604.F; 10 oktober 2019,
C.18.0384.N; 17 mai 2021, F.20.0159.F; 25 février 2022, F.20.0083.F). C.18.0384.N; 17 mei 2021, F.20.0159.F; 25 februari 2022, F.20.0083.F).
B.3.1. L'article 190 de la Constitution dispose : B.3.1. Artikel 190 van de Grondwet bepaalt :
« Aucune loi, aucun arrêté ou règlement d'administration générale, « Geen wet, geen besluit of verordening van algemeen, provinciaal of
provinciale ou communale, n'est obligatoire qu'après avoir été publié gemeentelijk bestuur is verbindend dan na te zijn bekendgemaakt in de
dans la forme déterminée par la loi ». vorm bij de wet bepaald ».
B.3.2. La publication des règlements et ordonnances des communes par B.3.2. De bekendmaking van de gemeentelijke reglementen en
la voie de l'affichage entend donner exécution au droit, pour le verordeningen door middel van aanplakking strekt ertoe uitvoering te
justiciable, garanti par l'article 190 de la Constitution de pouvoir geven aan het in artikel 190 van de Grondwet gewaarborgde recht voor
prendre connaissance en tout temps de ces textes officiels avant que de rechtsonderhorige om te allen tijde kennis te kunnen nemen van die
ceux-ci lui soient opposables. En outre, ce droit est inhérent à officiële teksten voor die hem kunnen worden tegengeworpen. Dit recht
l'état de droit puisque c'est cette connaissance qui permet à chacun is bovendien inherent aan de rechtsstaat, omdat het die kennisneming
de s'y conformer. Afin de garantir ce droit, il convient que le is die iedereen in staat stelt zich naar die teksten te gedragen. Om
législateur compétent veille à ce que le mode d'accès à cette dat recht te waarborgen, dient de bevoegde wetgever erover te waken
information soit adapté à l'évolution de la société et de la dat de wijze van toegang tot die informatie aangepast is aan de
technologie. ontwikkeling van de maatschappij en van de technologie.
L'annotation datée et signée de la publication dans un registre vise à De gedateerde en ondertekende aantekening van de bekendmaking in een
fixer avec certitude la publication du règlement. register beoogt de bekendmaking van het reglement met zekerheid vast
B.3.3 Toutefois, la juridiction a quo n'interroge pas la Cour sur la te stellen. B.3.3. Het verwijzende rechtscollege ondervraagt het Hof evenwel niet
over de schending door de in het geding zijnde bepalingen van de
violation, par les dispositions en cause, des articles 10 et 11 de la artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel
Constitution, lus en combinaison avec l'article 190 de la 190 van de Grondwet. Het ondervraagt het Hof evenmin over het verschil
Constitution. Elle n'interroge pas non plus la Cour sur la différence
de traitement entre les destinataires de normes communales et les in behandeling tussen adressaten van gemeentelijke normen en
destinataires de normes provinciales, en ce que l'accessibilité adressaten van provinciale normen, in zoverre de permanente
permanente d'une des deux catégories de normes ne serait pas garantie toegankelijkheid van een van beide categorieën van normen onvoldoende
suffisamment. zou zijn gewaarborgd.
La question préjudicielle ne porte que sur une différence de De prejudiciële vraag heeft enkel betrekking op een verschil in
traitement entre les communes et les provinces, en ce que le mode de behandeling tussen gemeenten en provincies, in zoverre de wijze van
publication de normes communales, eu égard notamment à l'obligation bekendmaking van gemeentelijke normen, gelet inzonderheid op de
d'annotation dans un registre spécialement tenu à cet effet, serait verplichting tot aantekening in een speciaal daartoe bijgehouden
plus contraignant qu'en ce qui concerne le mode de publication des register, dwingender zou zijn dan hetgeen het geval is voor de wijze
normes provinciales, engendrerait des difficultés particulières en waarop provinciale normen worden bekendgemaakt en bijzondere
matière de preuve et donnerait lieu à un contentieux spécifique pour bewijsmoeilijkheden zou opleveren alsook aanleiding zou geven tot een
les communes. La Cour se limite à l'examen de cette différence de specifiek contentieux voor de gemeenten. Het Hof beperkt zich tot het
traitement. onderzoek van dat verschil in behandeling.
B.4. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas B.4. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit
qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt
personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust
qu'elle soit raisonnablement justifiée. en het redelijk verantwoord is.
L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel
nature des principes en cause; le principe d'égalité et de en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van
non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat
de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de
et le but visé. aangewende middelen en het beoogde doel.
B.5. La publication des règlements et ordonnances communaux par la B.5. De bekendmaking van de gemeentelijke reglementen en verordeningen
voie de l'affichage, telle qu'elle est prévue par l'article L1133-1 du door middel van aanplakking, zoals bepaald in artikel L1133-1 van het
CDLD, trouve son origine dans l'article 112 de la Nouvelle loi WPDD, gaat terug op artikel 112 van de Nieuwe Gemeentewet, zoals
communale, tel qu'il a été modifié par la loi du 8 avril 1991 « gewijzigd bij de wet van 8 april 1991 « tot wijziging van titel I,
modifiant le titre Ier, chapitre IV, section 2, de la nouvelle loi hoofdstuk IV, afdeling 2, van de nieuwe gemeentewet betreffende de
communale, en ce qui concerne la publication des actes » (ci-après : la loi du 8 avril 1991). bekendmaking van de akten » (hierna : de wet van 8 april 1991).
B.6. La différence de traitement entre le mode de publication des B.6. Het verschil in behandeling tussen de wijze van bekendmaking van
règlements et ordonnances des communes et le mode de publication des de gemeentelijke reglementen en verordeningen en de wijze van
règlements et ordonnances des provinces repose sur un critère bekendmaking van de provinciale reglementen en verordeningen berust op
objectif, à savoir le type de collectivité politique concernée : même een objectief criterium, namelijk het soort van betrokken politieke
si les unes et les autres sont des collectivités politiques entiteit : ook al zijn beiden territoriale politieke entiteiten die
territoriales qui sont investies par la Constitution de door de Grondwet zijn bekleed met autonome verantwoordelijkheden, toch
responsabilités autonomes, il résulte de cette autonomie, de la volgt uit die autonomie, uit de verscheidenheid wat betreft de omvang
diversité relative à l'ampleur de leurs compétences territoriales et van hun territoriale bevoegdheid en uit de verscheidenheid van hun
de la diversité de leurs attributions que le législateur décrétal a pu bevoegdheden dat de decreetgever, voor hun respectieve reglementen en
organiser des modes de publication différents pour leurs règlements et verordeningen, in verschillende wijzen van bekendmaking kon voorzien.
ordonnances respectifs.
B.7. Les auteurs de la proposition de loi qui a conduit à la loi du 8 B.7. De indieners van het wetsvoorstel dat tot de wet van 8 april 1991
avril 1991 ont attiré l'attention sur l'importance de l'annotation de heeft geleid, wezen op het belang van de aantekening van de
l'affichage dans un registre comme mode de preuve de la publication aanplakking in een register als bewijsmiddel van de bekendmaking
(Doc. parl., Sénat, 1989-1990, nr. 915/1, p. 1). Cette obligation (Parl. St., Senaat, 1989-1990, nr. 915/1, p. 1). Die verplichting
garantit au destinataire de normes communales que l'obligation de
publication imposée par l'article 190 de la Constitution et par waarborgt de adressaat van gemeentelijke normen dat de in artikel 190
van de Grondwet en artikel L1133-1 van het WPDD opgelegde
l'article L1133-1 du CDLD est respectée (Cass., 12 janvier 2018; bekendmakingsverplichting wordt nageleefd (Cass., 12 januari 2018;
F.16.0087.F) et est dès lors pertinente au regard de l'objectif F.16.0087.F) en is derhalve pertinent in het licht van de in B.3.2
mentionné en B.3.2. vermelde doelstelling.
B.8.1. Le législateur décrétal peut raisonnablement estimer que les B.8.1. De decreetgever vermag redelijkerwijze te oordelen dat de
autorités communales ne sauraient être tenues d'assurer à leurs gemeentelijke overheden niet ertoe kunnen worden verplicht hun
règlements et à leurs ordonnances une publicité équivalente à celle reglementen en verordeningen op een gelijkwaardige wijze bekend te
qui est prévue pour les dispositions intéressant l'ensemble des habitants d'une province, ces ordonnances et règlements ne présentant normalement qu'un intérêt local. B.8.2. Toutefois, la publication de ces règlements et ordonnances ne peut être réglée de telle sorte qu'elle entraîne des effets disproportionnés pour les communes. B.8.3. La juridiction a quo expose à cet égard que l'annotation de la publication dans un registre, en ce que le législateur décrétal n'a pas prévu d'autres règles à ce sujet, donne lieu à des décisions de jurisprudence divergentes et à un nombre important de contestations. maken als die waarin is voorzien voor de bepalingen die alle inwoners van een provincie aanbelangen, aangezien die reglementen en verordeningen normalerwijze slechts een lokaal belang hebben. B.8.2. De bekendmaking van die reglementen en verordeningen kan evenwel niet op zodanige wijze worden geregeld dat zij onevenredige gevolgen met zich meebrengt voor de gemeenten. B.8.3. Het verwijzende rechtscollege zet in dat verband uiteen dat de aantekening van de bekendmaking in een register, doordat de decreetgever daarover geen nadere regels heeft bepaald, aanleiding geeft tot uiteenlopende rechterlijke beslissingen en tot een aanzienlijk aantal betwistingen.
En vertu de l'article 190 de la Constitution, il appartient au Krachtens artikel 190 van de Grondwet staat het aan de bevoegde
législateur compétent de déterminer la forme dans laquelle une loi, un wetgever om de vorm te bepalen waarin een wet, een besluit of een
arrêté ou un règlement d'administration générale, provinciale ou verordening van algemeen, provinciaal of gemeentelijk bestuur dient te
communale doit être publié pour pouvoir être obligatoire. Les éléments worden bekendgemaakt om verbindend te kunnen zijn. De essentiële
essentiels de la forme de publication doivent, par conséquent, être elementen van de vorm van bekendmaking dienen bijgevolg bij
réglés par une norme législative. Une délégation au pouvoir exécutif à wetskrachtige norm te worden geregeld. Een delegatie aan de
cet égard ne peut porter que sur les éléments non essentiels. uitvoerende macht in dat verband mag enkel betrekking hebben op
niet-essentiële elementen.
Le législateur décrétal a lui-même précisé les limites dans lesquelles De decreetgever heeft zelf de grenzen gepreciseerd waarbinnen de in
l'habilitation visée à l'article L1133-2 du CDLD est accordée. Il a artikel L1133-2 van het WPDD bedoelde machtiging wordt toegekend. Hij
prévu que le mode de publication doit être un affichage et que la heeft bepaald dat de wijze van bekendmaking een aanplakking dient te
preuve de celui-ci doit être rapportée au moyen d'une annotation dans zijn en dat het bewijs ervan moet worden geleverd aan de hand van een
un registre tenu spécialement à cet effet. La délégation au aantekening in een speciaal daartoe gehouden register. De delegatie
Gouvernement wallon ne porte que sur la forme de l'annotation dans ce aan de Waalse Regering heeft enkel betrekking op de vorm van de
registre. Ainsi, le législateur décrétal a déterminé lui-même les aantekening in dat register. Aldus heeft de decreetgever zelf de
éléments essentiels de la publication et la preuve de celle-ci. essentiële elementen van de bekendmaking en het bewijs ervan bepaald.
Par ailleurs, il ne saurait être reproché au législateur décrétal que Het kan de decreetgever overigens niet worden verweten dat de Waalse
le Gouvernement wallon n'a pas encore fait usage de cette habilitation Regering nog geen gebruik heeft gemaakt van die machtiging en dat de
et que la forme de l'annotation dans ce registre est, par conséquent, vorm van de aantekening in het register bijgevolg nog steeds wordt
toujours réglée par l'arrêté royal du 14 octobre 1991, visé en B.1.2. geregeld door het in B.1.2 bedoelde koninklijk besluit van 14 oktober 1991.
B.8.4. Le mode de publication en cause et la preuve de celle-ci ont B.8.4. De in het geding zijnde wijze van bekendmaking en het bewijs
une longue histoire et sont, par conséquent, bien connus des ervan hebben een lange voorgeschiedenis en zijn bijgevolg welbekend
administrations communales. Il est vrai qu'ils entraînent certaines bij de gemeentelijke administraties. Zij brengen weliswaar bepaalde
charges administratives, mais le respect de celles-ci présente aussi administratieve lasten met zich mee, maar de inachtneming ervan levert
des avantages pour les communes. Il est en effet accordé une valeur de gemeenten ook voordelen op. Aan de ondertekende aantekening wordt
probatoire particulière à l'annotation signée et l'affichage établi de immers een bijzondere bewijswaarde toegekend, en de daardoor
cette manière, ainsi que la date de celui-ci ne sauraient être geattesteerde aanplakking en de datum ervan kunnen enkel worden
infirmés que par une action fondée pour faux en écritures (CE, 7 ontkracht met een gegronde vordering wegens valsheid in geschrifte
septembre 1988, n° 30.632; 20 avril 1990, n° 34.779). (RvSt, 7 september 1988, nr. 30.632; 20 april 1990, nr. 34.779).
Ces obligations administratives n'entraînent pas une charge Die administratieve verplichtingen houden geen onevenredig zware last
excessivement lourde pour l'administration communale. L'affichage ne in voor de gemeentelijke administratie. De aanplakking dient immers
doit en effet mentionner que l'objet du règlement ou de l'ordonnance, enkel melding te maken van het onderwerp van het reglement of de
la date de la décision par laquelle il a été adopté, et, le cas verordening, de datum van de beslissing waarbij de goedkeuring ervan
échéant, la décision de l'autorité de tutelle et le ou les lieux où le geschiedde, en, in voorkomend geval, de beslissing van de
texte du règlement ou de l'ordonnance peut être consulté par le toezichthoudende overheid en de plaats(en) waar de tekst van het
public. Il n'est plus requis que l'ensemble du texte du règlement ou reglement of de verordening door het publiek kan worden ingezien. Het
de l'ordonnance soit publié. L'annotation doit uniquement être datée, is niet langer vereist dat de gehele tekst van het reglement of de
verordening wordt bekendgemaakt. De aantekening dient enkel te worden
signée et numérotée. gedagtekend, ondertekend en genummerd.
B.8.5. Le mode de publication des règlements et ordonnances des B.8.5. De wijze van bekendmaking van de provinciale reglementen en
provinces n'exonère du reste pas non plus les administrations verordeningen stelt de provinciale administraties overigens evenmin
provinciales de la charge probatoire de la publication correcte et de vrij van de bewijslast van de correcte bekendmaking en van de datum
la date de celle-ci, si cela était contesté. ervan, wanneer zulks zou worden betwist.
B.9. L'incertitude à laquelle les techniques, en cause, de l'affichage B.9. De onzekerheid waartoe de in het geding zijnde technieken van
et de l'annotation dans un registre donneraient lieu, selon la aanplakking en van aantekening in een register, volgens de door het
jurisprudence citée par la juridiction a quo, pourrait amener le verwijzende rechtscollege geciteerde rechtspraak, aanleiding zouden
législateur décrétal à réformer la publication de normes communales. geven, zou de decreetgever ertoe kunnen brengen de bekendmaking van
gemeentelijke normen te hervormen.
Toutefois, cette possibilité n'a aucune influence en soi sur la Die mogelijkheid heeft op zich evenwel geen invloed op de
constitutionnalité du mode de publication et de la preuve de celle-ci grondwettigheid van de thans in het geding zijnde wijze van
actuellement en cause. Eu égard à ce qui précède, la différence de bekendmaking en van het bewijs ervan. Gelet op het voorgaande is het
traitement entre les communes et les provinces mentionnée en B.3.3 in B.3.3 vermelde verschil in behandeling tussen gemeenten en
n'est pas incompatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. provincies niet onbestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
Les articles L1133-1 et L1133-2 du Code de la démocratie locale et de De artikelen L1133-1 en L1133-2 van het Wetboek van de plaatselijke
la décentralisation ne violent pas les articles 10 et 11 de la democratie en de decentralisatie schenden de artikelen 10 en 11 van de
Constitution. Grondwet niet.
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 15 décembre 2022. op 15 december 2022.
Le greffier, Le président, De griffier, De voorzitter,
F. Meersschaut P. Nihoul F. Meersschaut P. Nihoul
^