← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 152/2022 du 17 novembre 2022 Numéro du rôle : 7735 En cause
: la question préjudicielle relative à l'article 530 du Code des sociétés, posée par la Cour d'appel
de Bruxelles. La Cour constitutionnelle, composée des après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant
: I. Objet de la question préjudicielle et procédu(...)"
Extrait de l'arrêt n° 152/2022 du 17 novembre 2022 Numéro du rôle : 7735 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 530 du Code des sociétés, posée par la Cour d'appel de Bruxelles. La Cour constitutionnelle, composée des après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procédu(...) | Uittreksel uit arrest nr. 152/2022 van 17 november 2022 Rolnummer 7735 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 530 van het Wetboek van vennootschappen, gesteld door het Hof van Beroep te Brussel. Het Grondwettelijk Hof, same wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 152/2022 du 17 novembre 2022 | Uittreksel uit arrest nr. 152/2022 van 17 november 2022 |
Numéro du rôle : 7735 | Rolnummer 7735 |
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 530 du Code | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 530 van het |
des sociétés, posée par la Cour d'appel de Bruxelles. | Wetboek van vennootschappen, gesteld door het Hof van Beroep te |
La Cour constitutionnelle, | Brussel. Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges M. | samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de |
Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne, S. de Bethune et K. Jadin, assistée | rechters M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne, S. de Bethune en K. |
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président P. Nihoul, | Jadin, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter P. Nihoul, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par arrêt du 22 décembre 2021, dont l'expédition est parvenue au | Bij arrest van 22 december 2021, waarvan de expeditie ter griffie van |
greffe de la Cour le 19 janvier 2022, la Cour d'appel de Bruxelles a | het Hof is ingekomen op 19 januari 2022, heeft het Hof van Beroep te |
posé la question préjudicielle suivante : | Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« L'article 530 du Code des sociétés viole-t-il les articles 10 et 11 | « Schendt artikel 530 van het Wetboek van vennootschappen de artikelen |
de la Constitution en ce qu'il ne prévoit pas d'exclusion de la responsabilité au profit des administrateurs de sociétés anonymes en faillite ayant réalisé, au cours des trois exercices qui précèdent la faillite, un chiffre d'affaires moyen inférieur à 620.000,00 , hors T.V.A., et dont le total du bilan au terme du dernier exercice n'a pas dépassé 370.000,00 alors que cette exclusion bénéficie aux gérants ou administrateurs de sociétés privées à responsabilité limitée et sociétés coopératives à responsabilité limitée en faillite dont le chiffre d'affaires moyen des trois derniers exercices précédant la faillite et le total du bilan au terme du dernier exercice n'ont pas | 10 en 11 van de Grondwet in zoverre het niet voorziet in een uitsluiting van aansprakelijkheid voor de bestuurders van gefailleerde naamloze vennootschappen die, over de drie boekjaren voorafgaand aan het faillissement, een gemiddelde omzet van minder dan 620 000 euro, exclusief btw, hebben verwezenlijkt, en waarvan het totaal van de balans bij het einde van het laatste boekjaar niet hoger was dan 370 000 euro, terwijl die uitsluiting wel ten goede komt aan de zaakvoerders of bestuurders van gefailleerde besloten vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid en gefailleerde coöperatieve vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid waarvan de gemiddelde omzet van de laatste drie boekjaren voorafgaand aan het faillissement en het totaal van de balans bij het einde van het laatste boekjaar de voormelde drempelwaarden niet hebben overschreden, overeenkomstig de |
dépassé les seuils précités, conformément aux articles 265 et 409 de | artikelen 265 en 409 van het oud Wetboek van vennootschappen ? ». |
l'ancien Code des sociétés ? ». | |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1. L'article 530, § 1er, du Code des sociétés, tel qu'il est | B.1. Artikel 530, § 1, van het Wetboek van vennootschappen, zoals het |
applicable dans l'affaire devant le juge a quo, dispose : « En cas de faillite de la société et d'insuffisance de l'actif et s'il est établi qu'une faute grave et caractérisée dans leur chef a contribué à la faillite, tout administrateur ou ancien administrateur, ainsi que toute autre personne qui a effectivement détenu le pouvoir de gérer la société, peuvent être déclarés personnellement obligés, avec ou sans solidarité, de tout ou partie des dettes sociales à concurrence de l'insuffisance d'actif. L'action est recevable de la part tant des curateurs que des créanciers lésés. Le créancier lésé qui intente une action en informe le curateur. Dans ce dernier cas, le montant alloué par le juge est limité au préjudice subi par les créanciers agissants et leur revient exclusivement, indépendamment de l'action éventuelle des curateurs dans l'intérêt de la masse. | van toepassing is in de zaak voor de verwijzende rechter, bepaalt : « Indien bij faillissement van de vennootschap de schulden de baten overtreffen, kunnen bestuurders of gewezen bestuurders, alsmede alle andere personen die ten aanzien van de zaken van de vennootschap werkelijke bestuursbevoegdheid hebben gehad, persoonlijk en al dan niet hoofdelijk aansprakelijk worden verklaard voor het geheel of een deel van de schulden van de vennootschap tot het beloop van het tekort, indien komt vast te staan dat een door hen begane, kennelijk grove fout heeft bijgedragen tot het faillissement. Zowel de curators als de benadeelde schuldeisers kunnen een rechtsvordering instellen. De benadeelde schuldeiser die een rechtsvordering instelt, brengt de curator hiervan op de hoogte. In het laatste geval is het bedrag toegekend door de rechter beperkt tot het nadeel [geleden] door de schuldeisers die de vordering hebben ingesteld. Dat bedrag komt uitsluitend aan hen toe, ongeacht enige vordering vanwege de curators in het belang van de boedel van de schuldeisers. |
[...] ». | [...] ». |
B.2.1. L'article 530, § 1er, du Code des sociétés est applicable aux | B.2.1. Artikel 530, § 1, van het Wetboek van vennootschappen is van |
toepassing op de naamloze vennootschappen. Het gaat terug op artikel | |
sociétés anonymes. Il trouve sa source dans l'article 63ter des lois | 63ter van de gecoördineerde wetten op de handelsvennootschappen en |
coordonnées sur les sociétés commerciales et a été inséré dans ces | werd in die wetten ingevoegd bij artikel 91 van de wet van 4 augustus |
lois par l'article 91 de la loi du 4 août 1978 « de réorientation | 1978 « tot economische heroriëntering » (hierna : de wet van 4 |
économique » (ci-après : la loi du 4 août 1978). Le législateur | augustus 1978). De wetgever beoogde de situatie van de schuldeisers |
cherchait à améliorer la situation des créanciers en cas de faillite | bij faillissement te verbeteren en de aansprakelijkheid van |
et entendait aggraver la responsabilité des administrateurs à l'égard | bestuurders ten opzichte van de schuldeisers te verzwaren in geval van |
des créanciers en cas de faillite avec insuffisance d'actif. | faillissement met ontoereikend actief. |
B.2.2. Afin que cette responsabilité particulière des administrateurs | B.2.2. Opdat die bijzondere aansprakelijkheid van bestuurders in geval |
puisse être invoquée en cas de faillite, les conditions cumulatives | van faillissement kan worden aangevoerd, moet aan de volgende |
suivantes doivent être réunies : la faillite de la société a été | cumulatieve voorwaarden zijn voldaan : het faillissement van de |
prononcée; l'actif de la société est insuffisant pour satisfaire les | vennootschap is uitgesproken; het actief van de vennootschap is |
créanciers; l'action est intentée contre un administrateur, un ancien | ontoereikend om de schuldeisers te voldoen; de vordering wordt |
administrateur ou un administrateur de fait d'une société; ces | ingeleid tegen een bestuurder, gewezen bestuurder of feitelijke |
personnes ont commis une faute grave et caractérisée, terme par lequel | bestuurder van een vennootschap; die personen hebben een kennelijk |
le législateur entendait « souligner le caractère exceptionnel de la | grove fout begaan waarmee de wetgever « het exceptioneel karakter van |
faute » (Doc. parl., Sénat, 1977-1978, n° 415-2, p. 150); cette faute | die fout [wilde] beklemtonen » (Parl. St., Senaat, 1977-1978, nr. |
a contribué à la faillite, étant entendu qu'il suffit que la faute | 415-2, p. 150); die fout heeft bijgedragen tot het faillissement, |
grave soit l'une des causes de la faillite. | waarbij het voldoende is dat de grove fout mede de oorzaak van het |
faillissement is. | |
B.3. En ce qui concerne les sociétés privées à responsabilité limitée, | B.3. Wat de besloten vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid |
l'article 265, § 1er, du Code des sociétés, tel qu'il était applicable | betreft, bepaalt artikel 265, § 1, van het Wetboek van |
vennootschappen, zoals het van toepassing was ten tijde van het | |
à l'époque de la faillite ayant donné lieu à l'affaire devant le juge | faillissement dat aanleiding heeft gegeven tot de zaak voor de |
a quo, dispose : | verwijzende rechter : |
« En cas de faillite de la société et d'insuffisance de l'actif et | « Indien bij faillissement van de vennootschap de schulden de baten |
s'il est établi qu'une faute grave et caractérisée dans leur chef a | overtreffen, kunnen zaakvoerders of gewezen zaakvoerders, alsmede alle |
contribué à la faillite, tout gérant ou ancien gérant, ainsi que toute | andere personen die ten aanzien van de zaken van de vennootschap |
autre personne qui a effectivement détenu le pouvoir de gérer la | werkelijke bestuursbevoegdheid hebben gehad, persoonlijk en al dan |
société, peuvent être déclarés personnellement obligés, avec ou sans | niet hoofdelijk aansprakelijk worden verklaard voor het geheel of een |
solidarité, de tout ou partie des dettes sociales à concurrence de | deel van de schulden van de vennootschap ten belope van het tekort, |
indien komt vast te staan dat een door hen begane, kennelijk grove | |
l'insuffisance d'actif. | fout heeft bijgedragen tot het faillissement. |
L'alinéa 1er n'est toutefois pas applicable lorsque la société en | Het eerste lid is evenwel niet van toepassing wanneer de gefailleerde |
faillite a réalisé, au cours des trois exercices qui précèdent la | vennootschap over de drie boekjaren voor het faillissement een |
faillite, un chiffre d'affaires moyen inférieur à 620 000 EUR, hors | gemiddelde omzet van minder dan 620 000 EUR, buiten de belasting over |
de toegevoegde waarde, heeft verwezenlijkt, en wanneer het totaal van | |
taxe sur la valeur ajoutée, et lorsque le total du bilan au terme du | de balans bij het einde van het laatste boekjaar niet hoger was dan |
dernier exercice n'a pas dépassé 370 000 EUR. | 370 000 EUR. |
L'action est recevable de la part tant des curateurs que des | Zowel de curators als de benadeelde schuldeisers kunnen de |
créanciers lésés. Le créancier lésé qui intente une action en informe | rechtsvordering instellen. De benadeelde schuldeiser die een |
le curateur. Dans ce dernier cas, le montant alloué par le juge est | rechtsvordering instelt, brengt de curator hiervan op de hoogte. In |
limité au préjudice subi par les créanciers agissants et leur revient | het laatste geval is het bedrag toegekend door de rechter beperkt tot |
exclusivement, indépendamment de l'action éventuelle des curateurs | het nadeel [geleden] door de schuldeisers die de vordering hebben |
ingesteld. Dat bedrag komt uitsluitend aan hen toe, ongeacht enige | |
dans l'intérêt de la masse. | vordering vanwege de curators in het belang van de boedel van de |
schuldeisers. | |
[...] ». | [...] ». |
B.4. L'article 265, § 1er, du Code des sociétés trouve sa source dans | B.4. Artikel 265, § 1, van het Wetboek van vennootschappen gaat terug |
l'article 133bis des lois coordonnées sur les sociétés commerciales et | op artikel 133bis van de gecoördineerde wetten op de |
handelsvennootschappen en werd in die wetten ingevoegd bij artikel 94 | |
a été inséré dans ces lois par l'article 94 de la loi du 4 août 1978. | van de wet van 4 augustus 1978. Het ontwerp dat aan de oorsprong ligt |
Le projet à l'origine de cette disposition prévoyait, pour les | van die bepaling voorzag, voor de besloten vennootschappen met |
sociétés privées à responsabilité limitée, le même régime de | beperkte aansprakelijkheid, in dezelfde aansprakelijkheidsregeling in |
responsabilité en cas de faillite avec insuffisance d'actif que celui | geval van faillissement met ontoereikend actief als die welke van |
qui est applicable aux sociétés anonymes. L'exception, visée par | toepassing is op de naamloze vennootschappen. De uitzondering, zoals |
l'article 265, § 1er, alinéa 2, du Code des sociétés est issue d'un | bedoeld bij artikel 265, § 1, tweede lid, van het Wetboek van |
amendement déposé par le Gouvernement dans le but « de ne pas | vennootschappen, is voortgekomen uit een amendement dat door de |
décourager les nouveaux et surtout les jeunes qui entament une | Regering is ingediend met het doel « de nieuwe en vooral jonge |
zelfstandigen niet te ontmoedigen bij de aanvang van hun zelfstandig | |
profession indépendante » (Doc. parl., Sénat, 1977-1978, n° 415-2, p. | beroep » (Parl. St., Senaat, 1977-1978, nr. 415-2, p. 153) en ervoor « |
153) et de « veiller à ce qu'un grand nombre de petites entreprises ne | [te waken] dat een groot aantal kleine ondernemingen niet onder de wet |
soient pas visées par la loi » (ibid., p. 154). | vallen » (ibid., p. 154). |
B.5. En ce qui concerne les sociétés coopératives à responsabilité | B.5. Wat de coöperatieve vennootschappen met beperkte |
limitée, l'article 409, § 1er, du Code des sociétés, tel qu'il était | aansprakelijkheid betreft, bepaalt artikel 409, § 1, van het Wetboek |
van vennootschappen, zoals het van toepassing was in de tijd van het | |
applicable à l'époque de la faillite ayant donné lieu à l'affaire | faillissement dat aanleiding heeft gegeven tot de zaak voor de |
devant le juge a quo, dispose : | verwijzende rechter : |
« En cas de faillite de la société et d'insuffisance de l'actif et | « Indien bij faillissement van de vennootschap de schulden de baten |
s'il est établi qu'une faute grave et caractérisée dans leur chef a | overtreffen, kunnen bestuurders of gewezen bestuurders, alsmede alle |
contribué à la faillite, tout administrateur ou ancien administrateur, | andere personen die ten aanzien van de zaken van de vennootschap |
ainsi que toute autre personne qui a effectivement détenu le pouvoir | werkelijke bestuursbevoegdheid hebben gehad, persoonlijk en al dan |
d'administrer la société, peuvent être déclarés personnellement | niet hoofdelijk aansprakelijk worden verklaard voor het geheel of een |
obligés, avec ou sans solidarité, de tout ou partie des dettes | deel van de schulden van de vennootschap tot het beloop van het |
tekort, indien komt vast te staan dat een door hen begane, kennelijk | |
sociales à concurrence de l'insuffisance d'actif. | grove fout heeft bijgedragen tot het faillissement. |
L'alinéa 1er n'est toutefois pas applicable lorsque la société en | Het eerste lid is evenwel niet van toepassing wanneer de gefailleerde |
faillite a réalisé, au cours des trois exercices qui précèdent la | vennootschap over de drie boekjaren voor het faillissement een |
faillite, un chiffre d'affaires moyen inférieur à 620 000 EUR, hors | gemiddelde omzet van minder dan 620 000 EUR, buiten de belasting over |
de toegevoegde waarde, heeft verwezenlijkt, en wanneer het totaal van | |
taxe sur la valeur ajoutée, et lorsque le total du bilan au terme du | de balans bij het einde van het laatste boekjaar niet hoger was dan |
dernier exercice n'a pas dépassé 370 000 EUR. | 370 000 EUR. |
L'action est recevable de la part tant des curateurs que des | Zowel de curators als de benadeelde schuldeisers kunnen de |
créanciers lésés. Le créancier lésé qui intente une action en informe | rechtsvordering instellen. De benadeelde schuldeiser die een |
le curateur. Dans ce dernier cas, le montant alloué par le juge est | rechtsvordering instelt, brengt de curator hiervan op de hoogte. In |
limité au préjudice subi par les créanciers agissants et leur revient | het laatste geval is het bedrag toegekend door de rechter beperkt tot |
exclusivement, indépendamment de l'action éventuelle des curateurs | het nadeel geleden door de schuldeisers die de vordering hebben |
ingesteld. Dat bedrag komt uitsluitend aan hen toe, ongeacht enige | |
dans l'intérêt de la masse. | vordering vanwege de curators in het belang van de boedel van de |
schuldeisers. | |
[...] ». | [...] ». |
B.6.1. L'article 409, § 1er, du Code des sociétés prévoit, pour les | B.6.1. Artikel 409, § 1, van het Wetboek van vennootschappen voorziet |
sociétés coopératives à responsabilité limitée, le même régime de | voor de coöperatieve vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid in |
dezelfde regeling inzake aansprakelijkheid in geval van faillissement | |
responsabilité en cas de faillite avec insuffisance d'actif que celui | met ontoereikend actief als die welke van toepassing is op de besloten |
qui est applicable aux sociétés privées à responsabilité limitée en | vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid krachtens artikel 265, |
vertu de l'article 265, § 1er, du Code des sociétés. | § 1, van het Wetboek van vennootschappen. |
B.6.2. L'exception de responsabilité prévue à l'article 409, § 1er, | B.6.2. De uitzondering inzake aansprakelijkheid waarin is voorzien bij |
alinéa 2, trouve sa source dans l'article 158 des lois coordonnées sur | artikel 409, § 1, tweede lid, gaat terug op artikel 158 van de |
les sociétés commerciales, tel qu'il a été modifié par la loi du 13 | gecoördineerde wetten op de handelsvennootschappen, zoals het is |
avril 1995 « modifiant les lois sur les sociétés commerciales, | gewijzigd bij de wet van 13 april 1995 « tot wijziging van de wetten |
coordonnées le 30 novembre 1935 » (ci-après : la loi du 13 avril | op de handelsvennootschappen, gecoördineerd op 30 november 1935 » |
1995), qui rend applicable aux sociétés coopératives à responsabilité | (hierna : de wet van 13 april 1995), die het voormelde artikel 133bis |
limitée l'article 133bis, précité, des lois coordonnées sur les | van de gecoördineerde wetten op de handelsvennootschappen van |
toepassing maakt op de coöperatieve vennootschappen met beperkte | |
sociétés commerciales. | aansprakelijkheid. |
Les travaux préparatoires de la loi du 13 avril 1995 précisent que le | In de parlementaire voorbereiding van de wet van 13 april 1995 wordt |
législateur a souhaité aligner le régime de responsabilité en cas de | gepreciseerd dat de wetgever de regeling inzake aansprakelijkheid in |
faillite avec insuffisance d'actif des sociétés coopératives à | geval van faillissement met ontoereikend actief van de coöperatieve |
responsabilité limitée sur celui des sociétés privées à responsabilité | vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid in lijn heeft willen |
limitée au motif que « les sociétés coopératives sont plus proches des | brengen met die van de besloten vennootschappen met beperkte |
SPRL que des sociétés anonymes » (Doc. parl., Chambre, 1992-1993, n° | aansprakelijkheid om de reden dat « CV's beter worden vergeleken met |
1005/3, p. 3). | BVBA's dan met NV's » (Parl. St., Kamer, 1992-1993, nr. 1005/3, p. 3). |
B.7. La question préjudicielle porte sur l'article 530 du Code des | B.7. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 530 van het |
Wetboek van vennootschappen, in zoverre het een verschil in | |
sociétés, en ce qu'il crée une différence de traitement entre, d'une | behandeling creëert tussen, enerzijds, de bestuurders, gewezen |
part, les administrateurs, anciens administrateurs et administrateurs | bestuurders en feitelijke bestuurders van een naamloze vennootschap |
de fait d'une société anonyme visés par cette disposition et, d'autre | zoals bedoeld in die bepaling en, anderzijds, de zaakvoerders, gewezen |
part, les gérants, anciens gérants et gérants de fait d'une société | zaakvoerders en feitelijke zaakvoerders van een besloten vennootschap |
privée à responsabilité limitée visés par l'article 265 du Code des | met beperkte aansprakelijkheid zoals bedoeld in artikel 265 van het |
sociétés ainsi que les administrateurs, anciens administrateurs et | Wetboek van vennootschappen alsook de bestuurders, gewezen bestuurders |
administrateurs de fait d'une société coopérative à responsabilité | en feitelijke bestuurders van een coöperatieve vennootschap met |
limitée visés par l'article 409 du Code des sociétés. Selon la | beperkte aansprakelijkheid zoals bedoeld in artikel 409 van het |
Wetboek van vennootschappen. Volgens de verwijzende rechter voorziet | |
juridiction a quo, l'article 530 du Code des sociétés ne prévoit pas | artikel 530 van het Wetboek van vennootschappen niet in een |
d'exception à la responsabilité qu'il établit dans l'hypothèse d'une | uitzondering op de aansprakelijkheid die het instelt in de hypothese |
société anonyme ayant réalisé, au cours des trois exercices qui | van een naamloze vennootschap die, over de drie boekjaren voorafgaand |
précèdent la faillite, un chiffre d'affaires moyen inférieur à 620 000 | aan het faillissement, een gemiddelde omzet van minder dan 620 000 |
euro, exclusief belasting over de toegevoegde waarde, heeft | |
euros, hors taxe sur la valeur ajoutée, et lorsque le total du bilan | verwezenlijkt, en wanneer het totaal van de balans bij het einde van |
au terme du dernier exercice n'a pas dépassé 370 000 euros. Or, une | het laatste boekjaar niet hoger was dan 370 000 euro. Een dergelijke |
telle exception est effectivement établie, en vertu de l'article 265 | uitzondering is echter, krachtens artikel 265 van het Wetboek van |
du Code des sociétés, en ce qui concerne les sociétés privées à | vennootschappen, wel ingesteld voor wat betreft de besloten |
vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid en, krachtens artikel | |
responsabilité limitée et, en vertu de l'article 409 du Code des | 409 van het Wetboek van vennootschappen, voor wat betreft de |
sociétés, en ce qui concerne les sociétés coopératives à responsabilité limitée. | coöperatieve vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid. |
B.8.1. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas | B.8.1. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet |
qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de | uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen |
personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et | wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium |
qu'elle soit raisonnablement justifiée. | berust en het redelijk verantwoord is. |
L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant | Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld |
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la | rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel |
nature des principes en cause; le principe d'égalité et de | en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van |
non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas | gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat |
de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. | er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de |
B.8.2. Contrairement à ce qu'affirme la partie appelante devant le | aangewende middelen en het beoogde doel. |
juge a quo, la circonstance que, postérieurement aux faits, le | B.8.2. In tegenstelling tot hetgeen de appellante voor de verwijzende |
législateur a abrogé l'article 530 du Code des sociétés à l'occasion | rechter beweert, vormt de omstandigheid dat de wetgever artikel 530 |
van het Wetboek van vennootschappen inmiddels heeft opgeheven naar | |
de l'adoption de l'article XX.225 du Code de droit économique, pour | aanleiding van de aanneming van artikel XX.225 van het Wetboek van |
prévoir désormais une exception au régime de responsabilité des | economisch recht, om voortaan te voorzien in een uitzondering op de |
personnes qu'il vise en cas de faillite avec insuffisance d'actif en | regeling inzake aansprakelijkheid van de personen die erin worden |
faveur de toutes les entreprises qui remplissent certains critères | beoogd in geval van faillissement met ontoereikend actief ten gunste |
économiques et comptables, en ce compris les sociétés anonymes, ne | van alle ondernemingen die voldoen aan bepaalde economische en |
constitue pas la preuve du caractère discriminatoire de la législation | boekhoudkundige criteria, met inbegrip van de naamloze |
vennootschappen, niet het bewijs van het discriminerende karakter van | |
antérieure. | de vroegere wetgeving. |
La circonstance que le législateur a estimé cette règle préférable à | Het feit dat de wetgever die regel verkieslijk achtte boven de |
l'ancienne ne démontre pas que la disposition antérieure qui continue | vroegere, toont niet aan dat de vroegere bepaling die voor de hangende |
à s'appliquer aux litiges en cours serait contraire aux articles 10 et | geschillen van toepassing blijft, strijdig zou zijn met de artikelen |
11 de la Constitution. | 10 en 11 van de Grondwet. |
B.9. La différence de traitement visée en B.7 repose sur un critère | B.9. Het in B.7 bedoelde verschil in behandeling berust op een |
objectif, à savoir la forme juridique de la société. | objectief criterium, zijnde de rechtsvorm van de vennootschap. |
B.10.1. Il ressort des travaux préparatoires cités en B.4 et B.6.2 que | B.10.1. Uit de in B.4 en B.6.2 aangehaalde parlementaire voorbereiding |
le législateur n'a pas souhaité établir d'exception au régime de la responsabilité des administrateurs, anciens administrateurs et administrateurs de fait en cas de faillite d'une société anonyme avec insuffisance d'actif. A l'inverse, il a expressément prévu une telle exception au profit des gérants, anciens gérants et gérants de fait des sociétés privées à responsabilité limitée répondant à certains critères économiques, dans le but ne pas décourager la création des petites et moyennes entreprises par la constitution de cette forme de société. Par la loi du 13 avril 1995, le législateur a étendu cette exception au cas des sociétés coopératives à responsabilité limitée au motif que leur régime juridique se rapproche davantage de celui des sociétés privées à responsabilité limitée que de celui des sociétés anonymes. B.10.2. La société anonyme se distingue de la société privée à | blijkt dat de wetgever geen uitzondering wenste in te stellen op de regeling inzake aansprakelijkheid van de bestuurders, gewezen bestuurders en feitelijke bestuurders in geval van faillissement van een naamloze vennootschap met ontoereikend actief. Omgekeerd heeft hij uitdrukkelijk voorzien in een dergelijke uitzondering ten voordele van de zaakvoerders, gewezen zaakvoerders en feitelijke zaakvoerders van besloten vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid die aan bepaalde economische criteria voldoen, teneinde het creëren van kleine en middelgrote ondernemingen niet te ontmoedigen door het oprichten van die vorm van vennootschap. Bij de wet van 13 april 1995 heeft de wetgever die uitzondering uitgebreid tot het geval van de coöperatieve vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid om de reden dat hun rechtsregeling meer gelijkenis vertoont met die van de besloten vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid dan met die van de naamloze vennootschappen. B.10.2. De naamloze vennootschap onderscheidt zich in verscheidene opzichten van de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid |
responsabilité limitée et de la société coopérative à responsabilité | en van de coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid. |
limitée à plusieurs égards. Notamment, le montant du capital social | Het bedrag van het minimale maatschappelijk kapitaal bedraagt met name |
minimal est de 18 550 euros pour les sociétés coopératives à | 18 550 euro voor de coöperatieve vennootschappen met beperkte |
responsabilité limitée (article 390 du Code des sociétés) et, en | aansprakelijkheid (artikel 390 van het Wetboek van vennootschappen) |
principe, pour les sociétés privées à responsabilité limitée (article | en, in principe, voor de besloten vennootschappen met beperkte |
aansprakelijkheid (artikel 214 van het Wetboek van vennootschappen), | |
214 du Code des sociétés), tandis qu'il s'élève à 62 500 euros pour | terwijl het 62 500 euro bedraagt voor de naamloze vennootschappen |
les sociétés anonymes (article 439 du Code des sociétés). En outre, le | (artikel 439 van het Wetboek van vennootschappen). Bovendien bedraagt |
montant minimal du capital social qui doit être libéré au moment de la | het minimumbedrag van het maatschappelijk kapitaal dat moet worden |
constitution de la société est de 6 200 euros pour les sociétés | gestort op het ogenblik van de oprichting van de vennootschap 6 200 |
euro voor de coöperatieve vennootschappen met beperkte | |
coopératives à responsabilité limitée (article 397 du Code des | aansprakelijkheid (artikel 397 van het Wetboek van vennootschappen) |
sociétés) et, en principe, pour les sociétés privées à responsabilité | en, in principe, voor de besloten vennootschappen met beperkte |
limitée (article 223 du Code des sociétés), tandis qu'il s'élève à 62 | aansprakelijkheid (artikel 223 van het Wetboek van vennootschappen), |
500 euros pour les sociétés anonymes (article 448 du Code des | terwijl het 62 500 euro bedraagt voor de naamloze vennootschappen |
(artikel 448 van het Wetboek van vennootschappen). Daarenboven zijn de | |
sociétés). Par ailleurs, les titres d'une société anonyme sont en | effecten van een naamloze vennootschap in principe vrij overdraagbaar |
principe librement cessibles (article 504 du Code des sociétés), | (artikel 504 van het Wetboek van vennootschappen), in tegenstelling |
contrairement à ceux des sociétés privées à responsabilité limitée | tot die van de besloten vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid |
(articles 249 et suivants du Code des sociétés) et à ceux des sociétés | (artikel 249 en volgende van het Wetboek van vennootschappen) en die |
van de coöperatieve vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid | |
coopératives à responsabilité limitée (articles 364 et suivants du | (artikel 364 en volgende van het Wetboek van vennootschappen), hetgeen |
Code des sociétés), ce qui lui permet notamment d'être cotée sur le | haar met name de mogelijkheid biedt op de beursmarkt te worden |
marché boursier. | genoteerd. |
B.10.3. Dès lors, la société anonyme constitue a priori une forme | B.10.3. Bijgevolg vormt de naamloze vennootschap a priori een |
rechtsvorm die bijzonder geschikt is voor ondernemingen van grote | |
juridique particulièrement appropriée aux entreprises de grande | omvang, terwijl de besloten vennootschap met beperkte |
taille, alors que la société privée à responsabilité limitée et la | aansprakelijkheid en de coöperatieve vennootschap met beperkte |
société coopérative à responsabilité limitée sont davantage adéquates | aansprakelijkheid meer passend zijn voor kleine en middelgrote |
pour les petites et moyennes entreprises. Les travaux préparatoires de | ondernemingen. In de parlementaire voorbereiding van de wet van 13 |
la loi du 13 avril 1995 précisent à cet égard : | april 1995 wordt dienaangaande gepreciseerd : |
« La société anonyme est par excellence la forme de société destinée | « De rechtsvorm van de naamloze vennootschap is bij uitstek bestemd |
aux entreprises d'une dimension importante, pour lesquelles elle a été | voor ondernemingen met een bepaalde omvang. Die vennootschapsvorm werd |
conçue, puisqu'elle est essentiellement un mécanisme permettant de | voor zodanige ondernemingen bedacht aangezien hij in wezen is opgevat |
als een mechanisme dat het openbaar aantrekken van spaargelden | |
faire appel publiquement à l'épargne et de drainer des capitaux. Telle | mogelijk maakt, zodat aanzienlijke kapitalen bijeen kunnen worden |
était la conception du législateur dès 1873 » (Doc. parl., Sénat, | gebracht. Dit was trouwens ook de zienswijze van de wetgever van 1873 |
1993-1994, n° 1086/2, p. 35). | » (Parl. St., Senaat, 1993-1994, nr. 1086/2, p. 35). |
Partant, le critère de distinction cité en B.9 est pertinent au regard | Het in B.9 aangehaalde criterium van onderscheid is dan ook relevant |
de l'objectif poursuivi par le législateur. | ten aanzien van de door de wetgever nagestreefde doelstelling. |
B.11. Il appartient encore à la Cour de vérifier si l'article 530 du | B.11. Voorts staat het aan het Hof na te gaan of artikel 530 van het |
Code des sociétés n'entraîne pas des effets disproportionnés. | Wetboek van vennootschappen geen onevenredige gevolgen met zich |
B.12.1. Le choix en faveur de l'une ou l'autre forme juridique de | meebrengt. B.12.1. De keuze voor deze of gene juridische vennootschapsvorm wordt |
société est en principe effectué librement, en tenant compte, | in beginsel vrij gemaakt, rekening houdend met, inzonderheid, de |
notamment, des différents régimes que le législateur a souhaité | verschillende regelingen die de wetgever aan die vormen heeft willen |
attacher à ces formes. | verbinden. |
B.12.2. A peine de nullité, la société anonyme, la société privée à | B.12.2. Op straffe van nietigheid worden de naamloze vennootschap, de |
besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid en de | |
responsabilité limitée et la société coopérative à responsabilité | coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid opgericht bij |
limitée sont constituées par des actes authentiques (article 66 du | authentieke akten (artikel 66 van het Wetboek van vennootschappen). De |
Code des sociétés). Le législateur a donc entendu imposer | wetgever heeft dus het optreden willen opleggen van een notaris, die |
l'intervention d'un notaire, qui joue un rôle de conseil à l'égard des | een rol van raadgever vervult ten aanzien van de oprichters bij hun |
fondateurs lors de leur choix en faveur de l'une ou l'autre forme | keuze voor deze of gene rechtsvorm van vennootschap en die onderworpen |
juridique de société et qui est soumis à une obligation | is aan een verplichting tot onpartijdigheid. Laatstgenoemden worden |
d'impartialité. Partant, ceux-ci sont informés de la portée de leur | bijgevolg op de hoogte gebracht van de draagwijdte van hun keuze en de |
choix et des conséquences de celui-ci, notamment sur le plan de la | gevolgen ervan, met name op het vlak van de aansprakelijkheid van de |
responsabilité des administrateurs en cas de faillite. | bestuurders in geval van faillissement. |
B.13.1. Comme il est dit en B.2.1, le législateur a conçu le système | B.13.1. Zoals in B.2.1 is vermeld, heeft de wetgever het systeem van |
de responsabilité prévu par la disposition en cause comme un mécanisme | aansprakelijkheid waarin is voorzien bij de in het geding zijnde |
de protection des créanciers de la société anonyme en cas de faillite | bepaling opgevat als een mechanisme ter bescherming van de |
avec insuffisance d'actif. Dans cette hypothèse, la mise en cause de | schuldeisers van de naamloze vennootschap in geval van faillissement |
met ontoereikend actief. In die hypothese kan het in het geding | |
la responsabilité personnelle de l'administrateur, ancien | brengen van de persoonlijke aansprakelijkheid van de bestuurder, |
administrateur ou administrateur de fait peut constituer le seul moyen | gewezen bestuurder of feitelijke bestuurder het enige middel vormen om |
d'assurer le désintéressement des créanciers. | de schuldeisers te voldoen. |
B.13.2. Cette responsabilité requiert néanmoins l'application | B.13.2. Die aansprakelijkheid vereist evenwel de cumulatieve |
cumulative de strictes conditions, notamment une faute au caractère | toepassing van strikte voorwaarden, met name een fout met een |
exceptionnel. Par ailleurs, l'appréciation de la réunion de ces | uitzonderlijk karakter. Daarenboven komt de beoordeling of aan die |
conditions relève du juge compétent, de sorte que le législateur a | voorwaarden is voldaan toe aan de bevoegde rechter, zodat de wetgever |
garanti l'accès à un juge exerçant un contrôle de pleine juridiction | aan de betrokken bestuurders, gewezen bestuurders en feitelijke |
aux administrateurs, anciens administrateurs et administrateurs de | bestuurders de toegang tot een rechter met volle rechtsmacht heeft |
fait concernés. | gewaarborgd. |
B.14. L'article 530, § 1er, du Code des sociétés est compatible avec | B.14. Artikel 530, § 1, van het Wetboek van vennootschappen is |
les articles 10 et 11 de la Constitution. | bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 530 du Code des sociétés ne viole pas les articles 10 et 11 | Artikel 530 van het Wetboek van vennootschappen schendt de artikelen |
de la Constitution. | 10 en 11 van de Grondwet niet. |
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
la Cour constitutionnelle, le 17 novembre 2022. | op 17 november 2022. |
Le greffier, Le président, | De griffier, De voorzitter, |
P.-Y. Dutilleux P. Nihoul | P.-Y. Dutilleux P. Nihoul |