← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 115/2022 du 22 septembre 2022 Numéro du rôle : 7650 En cause
: les questions préjudicielles concernant l'article 120bis de la loi générale du 19 décembre 1939 relative
aux allocations familiales, posées par la Cour du tr La Cour
constitutionnelle, composée du président L. Lavrysen, du juge émérite J.-P. Moerman, con(...)"
| Extrait de l'arrêt n° 115/2022 du 22 septembre 2022 Numéro du rôle : 7650 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 120bis de la loi générale du 19 décembre 1939 relative aux allocations familiales, posées par la Cour du tr La Cour constitutionnelle, composée du président L. Lavrysen, du juge émérite J.-P. Moerman, con(...) | Uittreksel uit arrest nr. 115/2022 van 22 september 2022 Rolnummer 7650 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 120bis van de Algemene kinderbijslagwet van 19 december 1939, gesteld door het Arbeidshof te Antwerpen, afdeling Antw Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit voorzitter L. Lavrysen, emeritus rechter J.-P. Moerman,(...) |
|---|---|
| COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
| Extrait de l'arrêt n° 115/2022 du 22 septembre 2022 | Uittreksel uit arrest nr. 115/2022 van 22 september 2022 |
| Numéro du rôle : 7650 | Rolnummer 7650 |
| En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 120bis de | In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 120bis van de |
| la loi générale du 19 décembre 1939 relative aux allocations | Algemene kinderbijslagwet van 19 december 1939, gesteld door het |
| familiales, posées par la Cour du travail d'Anvers, division d'Anvers. | Arbeidshof te Antwerpen, afdeling Antwerpen. |
| La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
| composée du président L. Lavrysen, du juge émérite J.-P. Moerman, | samengesteld uit voorzitter L. Lavrysen, emeritus rechter J.-P. |
| conformément à l'article 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 | Moerman, overeenkomstig artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 |
| sur la Cour constitutionnelle, faisant fonction de président, et des | januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, waarnemend voorzitter, en de |
| juges M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne, S. de Bethune et E. | rechters M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne, S. de Bethune en E. |
| Bribosia, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le | Bribosia, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder |
| président L. Lavrysen, | voorzitterschap van voorzitter L. Lavrysen, |
| après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
| I. Objet des questions préjudicielles et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging |
| Par arrêt du 7 octobre 2021, dont l'expédition est parvenue au greffe | Bij arrest van 7 oktober 2021, waarvan de expeditie ter griffie van |
| de la Cour le 12 octobre 2021, la Cour du travail d'Anvers, division | het Hof is ingekomen op 12 oktober 2021, heeft het Arbeidshof te |
| d'Anvers, a posé les questions préjudicielles suivantes : | Antwerpen, afdeling Antwerpen, de volgende prejudiciële vragen gesteld : |
| « 1. L'article 120bis de la loi générale du 19 décembre 1939 relative | « 1. Schendt artikel 120bis Algemene Kinderbijslagwet van 19 december |
| aux allocations familiales, tel qu'il a été introduit par l'article 49 | 1939, zoals ingevoerd door artikel 49 van de programmawet van 28 juni |
| de la loi-programme du 28 juin 2013, viole-t-il les articles 10 et 11 | 2013, de artikelen 10 en 11 Grondwet al dan niet in samenhang gelezen |
| de la Constitution, lus ou non en combinaison avec l'article 23 de la | met artikel 23 van de Grondwet, in zoverre het geïnterpreteerd zou |
| Constitution, en ce qu'il serait interprété en ce sens que, dans le | worden dat in geval van bedrieglijke handelingen of valse of |
| cas de manoeuvres frauduleuses ou de déclarations fausses ou sciemment | |
| incomplètes, les prestations peuvent être réclamées de manière | opzettelijk onvolledige verklaringen, er onbeperkt in de tijd kan |
| illimitée dans le temps pour autant que le service public prenne une | |
| décision de récupération dans un délai de cinq ans à compter du moment | teruggevorderd worden voor zover er binnen de vijf jaar na de |
| où il a connaissance de la fraude, alors que, dans le cas du | kennisname van het bedrog door de overheidsdienst een beslissing tot |
| recouvrement de toute autre dette périodique, conformément à l'article | terugvordering wordt genomen, terwijl er bij de invordering van elke |
| 2277 du Code civil, l'on ne peut remonter que cinq ans en arrière, de | andere periodieke schuld, overeenkomstig artikel 2277 van het |
| Burgerlijk Wetboek, maar vijf jaar kan teruggegaan worden waardoor die | |
| sorte que cette disposition crée une différence de traitement entre | bepaling een verschil in behandeling doet ontstaan tussen die beide |
| ces deux catégories de débiteurs ? | categorieën van schuldenaars ? |
| 2. Pour autant que la première question préjudicielle ne donne pas | 2. Voor zover er geen schending zou vastgesteld worden naar aanleiding |
| lieu à un constat de violation, l'article 120bis de la loi générale | van de eerste prejudiciële vraag, schendt artikel 120bis Algemene |
| relative aux allocations familiales, tel qu'il a été introduit par | |
| l'article 49 de la loi-programme du 28 juin 2013, viole-t-il les | Kinderbijslagwet zoals ingevoerd door artikel 49 van de programmawet |
| articles 10 et 11 de la Constitution, lus ou non en combinaison avec | van 28 juni 2013 de artikelen 10 en 11 Grondwet al dan niet in |
| l'article 23 de la Constitution, en ce qu'il serait interprété en ce | samenhang gelezen met artikel 23 van de Grondwet, in zoverre het |
| sens que l'article 120bis de la loi générale relative aux allocations | geïnterpreteerd zou worden dat het artikel 120bis AKBW, in zoverre de |
| familiales peut être appliqué avec effet rétroactif, dans la mesure où | vijfjarige verjaringstermijn ingaat op de dag waarop de instelling |
| le délai de prescription quinquennal prend cours le jour où | kennis heeft van het bedrieglijke handelingen of van de valse of |
| l'institution a connaissance des manoeuvres frauduleuses ou des | opzettelijk onvolledige verklaringen, met terugwerkende kracht kan |
| déclarations fausses ou sciemment incomplètes, de sorte que les | toegepast worden waardoor ook uitkeringen die uitbetaald werden voor |
| prestations versées avant l'entrée en vigueur de la loi qui a | |
| introduit ce texte, c'est-à-dire à partir de l'entrée en vigueur de | de inwerkingtreding van de wet die deze tekst heeft ingevoerd, dit is |
| cette disposition le 1er août 2013, peuvent faire l'objet d'une | vanaf de inwerkingtreding van die bepaling op 1 augustus 2013, kunnen |
| réclamation, alors que, sous l'empire de l'ancienne loi, ces | teruggevorderd worden, terwijl deze uitkeringen onder de vroegere wet |
| prestations ne pouvaient plus faire l'objet d'une réclamation à la | niet meer konden teruggevorderd worden ingevolge het verstrijken van |
| suite de l'expiration du délai de prescription quinquennal ? | de vijfjarige verjaringstermijn ? |
| 3. Si la première ou la deuxième question préjudicielle appelle une | 3. Indien op de eerste of de tweede prejudiciële vraag positief zou |
| réponse affirmative, l'article 120bis de la loi générale relative aux | geantwoord worden, schendt artikel 120bis Algemene Kinderbijslagwet, |
| allocations familiales, tel qu'il a été introduit par l'article 49 de | zoals ingevoerd door artikel 49 van de programmawet van 28 juni 2013 |
| la loi-programme du 28 juin 2013, viole-t-il les articles 10 et 11 de | de artikelen 10 en 11 Grondwet al dan niet in samenhang gelezen met |
| la Constitution, lus ou non en combinaison avec l'article 23 de la | artikel 23 van de Grondwet, voor zover er hierdoor een onverantwoord |
| Constitution, en ce qu'il crée une distinction injustifiée entre les | onderscheid gemaakt wordt tussen burgerlijke vorderingen uit een |
| actions civiles résultant d'une infraction qui, selon l'article 120bis | misdrijf die, volgens artikel 120bis AKBW, kunnen verjaren voor de |
| de la loi générale relative aux allocations familiales, peuvent se | strafvordering en burgerlijke vorderingen uit een misdrijf die, |
| prescrire avant l'action publique et les actions civiles résultant | |
| d'une infraction qui, selon les articles 26 et 28 de la loi du 17 | volgens de artikelen 26 en 28 van de wet van 17 april 1878 houdende de |
| avril 1878 contenant le titre préliminaire du Code de procédure | Voorafgaande Titel van het Wetboek van Strafvordering, niet kunnen |
| pénale, ne peuvent pas se prescrire avant l'action publique ? ». | verjaren voor de strafvordering ? ». |
| (...) | (...) |
| III. En droit | III. In rechte |
| (...) | (...) |
| Quant à la disposition en cause | Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling |
| B.1.1. L'article 120bis de la loi générale du 19 décembre 1939 | B.1.1. Artikel 120bis van de Algemene kinderbijslagwet van 19 december |
| relative aux allocations familiales (ci-après : la loi générale | 1939 (hierna : de Algemene kinderbijslagwet), zoals het is gewijzigd |
| relative aux allocations familiales), tel qu'il a été modifié par | |
| l'article 49 de la loi-programme du 28 juin 2013 avec effet au 1er | bij artikel 49 van de programmawet van 28 juni 2013, met |
| août 2013, dispose : « La répétition des prestations familiales indûment payées ne peut être réclamée après l'expiration d'un délai de trois ans prenant cours à la date à laquelle le paiement a été effectué. Outre les causes prévues par le Code civil, la prescription est interrompue par la réclamation des paiements indus notifiée au débiteur par lettre recommandée à la poste. Par dérogation à l'alinéa 1er, le délai de prescription est porté à cinq ans si les prestations payées indûment ont été obtenues à la suite de manoeuvres frauduleuses ou de déclarations fausses ou sciemment incomplètes. Ce délai prend cours à la date à laquelle | inwerkingtreding op 1 augustus 2013, bepaalt : « De terugvordering van de ten onrechte uitbetaalde uitkeringen kan niet geëist worden na verloop van een termijn van drie jaar te rekenen vanaf de datum waarop de uitbetaling is geschied. Benevens de redenen waarin is voorzien in het Burgerlijk Wetboek, wordt de verjaring gestuit door het eisen van het onverschuldigd uitbetaalde, door middel van een ter post aangetekend aan de schuldenaar betekend schrijven. In afwijking van het eerste lid wordt de verjaringstermijn op vijf jaar gebracht als de ten onrechte betaalde uitkeringen verkregen werden door bedrieglijke handelingen of door valse of opzettelijk onvolledige verklaringen. Die termijn gaat in op de dag waarop de |
| l'institution a connaissance de la fraude, du dol ou des manoeuvres | instelling kennis heeft van het bedrog, de arglist of de bedrieglijke |
| frauduleuses de l'assuré social ». | handelingen van de sociaal verzekerde ». |
| B.1.2. Le juge a quo pose trois questions préjudicielles à la Cour sur | B.1.2. De verwijzende rechter stelt drie prejudiciële vragen aan het |
| la compatibilité de cette disposition avec les articles 10, 11 et 23 | Hof over de bestaanbaarheid van die bepaling met de artikelen 10, 11 |
| de la Constitution. | en 23 van de Grondwet. |
| Quant à la première question préjudicielle | Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag |
| B.2. Par la première question préjudicielle, le juge a quo interroge | B.2. Met de eerste prejudiciële vraag verzoekt de verwijzende rechter |
| la Cour sur la compatibilité de la disposition en cause avec les | het Hof zich uit te spreken over de bestaanbaarheid van de in het |
| articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison ou non avec | geding zijnde bepaling met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al |
| l'article 23 de la Constitution, dans l'interprétation selon laquelle, | dan niet in samenhang gelezen met artikel 23 van de Grondwet, zo |
| geïnterpreteerd dat, in geval van bedrog, de bijslag onbeperkt in de | |
| en cas de fraude, les prestations peuvent être réclamées sans | tijd kan worden teruggevorderd op voorwaarde dat de bevoegde |
| limitation dans le temps pour autant que l'organisme compétent prenne | instelling een beslissing tot terugvordering neemt binnen een termijn |
| une décision de récupération dans un délai de cinq ans à compter du | van vijf jaar te rekenen vanaf het ogenblik dat zij kennis gekregen |
| moment où il a eu connaissance de la fraude. Le juge a quo interroge | heeft van het bedrog. De verwijzende rechter stelt aan het Hof in het |
| en particulier la Cour sur la différence de traitement que la | bijzonder een vraag over het verschil in behandeling dat de in het |
| disposition en cause crée entre les débiteurs de prestations | geding zijnde bepaling invoert tussen de schuldenaars van |
| familiales indûment payées en cas de fraude et les débiteurs de dettes | gezinsbijslag die ten onrechte is uitgekeerd in geval van bedrog en de |
| périodiques qui bénéficient d'une prescription quinquennale, | schuldenaars van periodieke schulden die een vijfjarige verjaring |
| conformément à l'article 2277 du Code civil. | genieten, overeenkomstig artikel 2277 van het Burgerlijk Wetboek. |
| B.3. Par son arrêt n° 9/2021 du 21 janvier 2021, la Cour a jugé : | B.3. Bij zijn arrest nr. 9/2021 van 21 januari 2021 heeft het Hof |
| « B.6.1. La prescription abrégée prévue par l'article 2277 du Code | geoordeeld : « B.6.1. De kortere verjaring waarin artikel 2277 van het Burgerlijk |
| civil est justifiée par la nature particulière des créances qu'elle | Wetboek voorziet, wordt verantwoord door de bijzondere aard van de |
| vise : il s'agit, lorsque la dette a pour objet des prestations de | schuldvorderingen die zij beoogt : het gaat erom, wanneer de schuld |
| revenus ' payables par année, ou à des termes périodiques plus courts | betrekking heeft op de uitkeringen van inkomsten die ' bij het jaar of |
| ', soit de protéger les emprunteurs et d'inciter les créanciers à la | bij kortere termijnen ' betaalbaar zijn, ofwel de kredietnemers te |
| diligence, soit d'éviter l'accroissement constant du montant global | beschermen en de schuldeisers tot zorgvuldigheid aan te zetten, ofwel |
| des créances périodiques. La prescription abrégée permet aussi de protéger les débiteurs contre l'accumulation de dettes périodiques qui, dans la durée, pourraient se transformer en une dette de capital importante. B.6.2. Les assurés sociaux qui doivent rembourser des prestations de sécurité sociale indues en cas de fraude, de dol ou de manoeuvres frauduleuses se trouvent, en ce qui concerne la prescription de leur dette, dans une situation qui est comparable à celle des débiteurs de dettes périodiques. Les assurés sociaux qui doivent rembourser des prestations de sécurité sociale indues en cas de fraude, de dol ou de manoeuvres frauduleuses sont en effet soumis à un délai de prescription de cinq ans, soit | te vermijden dat het totaalbedrag van de periodieke schuldvorderingen voortdurend aangroeit. De kortere verjaring maakt het ook mogelijk de schuldenaars te beschermen tegen de opeenstapeling van periodieke schulden die, na verloop van tijd, een aanzienlijke kapitaalschuld zouden kunnen worden. B.6.2. De sociaal verzekerden die in geval van bedrog, arglist of bedrieglijke handelingen onverschuldigde socialezekerheidsuitkeringen moeten terugbetalen, bevinden zich, wat de verjaring van hun schuld betreft, in een situatie die vergelijkbaar is met die van de schuldenaars van periodieke schulden. De sociaal verzekerden die in geval van bedrog, arglist of bedrieglijke handelingen onverschuldigde socialezekerheidsuitkeringen moeten terugbetalen, zijn immers onderworpen aan een verjaringstermijn van vijf jaar, waarvan de duur identiek is aan die waarin is voorzien |
| d'une durée identique à celle du délai prévu pour les débiteurs de | voor de schuldenaars van periodieke bedragen zoals beoogd bij artikel |
| sommes périodiques qui sont visés par l'article 2277 du Code civil. | 2277 van het Burgerlijk Wetboek. Voor de eersten is het aanvangspunt |
| Toutefois, pour les premiers, le point de départ de ce délai est fixé | van die termijn echter vastgesteld op de dag waarop de instelling |
| à la date à laquelle l'institution a connaissance de la fraude, du dol | kennis heeft van het bedrog, de arglist of de bedrieglijke handelingen |
| ou des manoeuvres frauduleuses de l'assuré social. | van de sociaal verzekerde. |
| B.7.1. La prescription de l'indu en cas de fraude, de dol ou de | B.7.1. De verjaring van het in geval van bedrog, arglist of |
| manoeuvres frauduleuses de l'assuré social a toujours fait l'objet | bedrieglijke handelingen van de sociaal verzekerde ten onrechte |
| uitgekeerde bedrag heeft steeds het voorwerp uitgemaakt van een | |
| d'un régime spécifique. | specifieke regeling. |
| B.7.2. Avant son remplacement par l'article 35 de la loi-programme du | B.7.2. Vóór de vervanging ervan bij artikel 35 van de programmawet van |
| 20 juillet 2006, l'article 120bis, alinéa 3, des lois ' relatives aux | 20 juli 2006, bepaalde artikel 120bis, derde lid, van de wetten ' |
| allocations familiales pour travailleurs salariés, coordonnées le 19 | betreffende de kinderbijslag voor loonarbeiders, samengeordend op 19 |
| décembre 1939 ', prévoyait que le délai de prescription abrégé de cinq | december 1939 ' dat de verkorte verjaringstermijn van vijf jaar niet |
| ans ne s'appliquait pas si les prestations payées indûment avaient été | van toepassing was indien de ten onrechte betaalde uitkeringen |
| obtenues à la suite de manoeuvres frauduleuses ou de déclarations | verkregen werden door bedrieglijke handelingen of door valse of |
| fausses ou sciemment incomplètes, de sorte qu'à défaut d'indication | opzettelijk onvolledige verklaringen, zodat bij gebrek aan een |
| dans cette disposition, le délai de prescription était de dix ans. | specifieke vermelding in die bepaling, de verjaringstermijn tien jaar was. |
| B.7.3.1. A la suite de son remplacement par l'article 35 de la | B.7.3.1. Zoals het is vervangen bij artikel 35 van de programmawet van |
| loi-programme du 20 juillet 2006, l'article 120bis, alinéa 3, en | 20 juli 2006, bepaalde het in het geding zijnde artikel 120bis, derde |
| cause, prévoyait que, par dérogation au délai de prescription abrégé | lid, dat in afwijking van de verkorte verjaringstermijn van drie jaar |
| de trois ans, le délai de prescription était porté à cinq ans si les | de verjaringstermijn op vijf jaar werd gebracht als de ten onrechte |
| prestations payées indûment avaient été obtenues à la suite de | betaalde uitkeringen verkregen werden door bedrieglijke handelingen of |
| manoeuvres frauduleuses ou de déclarations fausses ou sciemment | door valse of opzettelijk onvolledige verklaringen. |
| incomplètes. Aucun point de départ spécifique du délai de prescription quinquennal | Er was niet voorzien in een specifiek aanvangspunt van de vijfjarige |
| n'était prévu en cas de fraude, de sorte que, conformément à l'article | verjaringstermijn in geval van bedrog, zodat hij, overeenkomstig |
| 120bis, alinéa 1er, de la loi générale relative aux allocations | artikel 120bis, eerste lid, van de Algemene kinderbijslagwet, inging |
| familiales, ce délai prenait cours à partir de la date à laquelle le | op de datum waarop de uitbetaling is geschied. |
| paiement avait été effectué. | |
| [...] | [...] |
| B.7.4.1. L'article 49 de la loi-programme du 28 juin 2013 a modifié | B.7.4.1. Artikel 49 van de programmawet van 28 juni 2013 heeft artikel |
| l'article 120bis, alinéa 3, de la loi générale relative aux allocations familiales. | 120bis, derde lid, van de Algemene kinderbijslagwet gewijzigd. |
| Cette modification, qui résulte d'un amendement, a été justifiée comme | Die wijziging, die is ontstaan uit een amendement, werd als volgt |
| suit : | verantwoord : |
| ' Le nouvel alinéa 3 reproduit par ailleurs la mesure figurant à | ' In het nieuwe derde lid wordt bovendien de maatregel van artikel |
| l'article 39/16 qui postpose la prise de cours du délai de | 39/16 opgenomen waarbij het moment waarop de verjaringstermijn ingaat |
| prescription au jour où l'institution a connaissance de la fraude, du | wordt gewijzigd naar de dag waarop de instelling kennis heeft van het |
| dol ou des manoeuvres frauduleuses de manière à rendre cette | bedrog, de arglist of de bedrieglijke handelingen [...] zodat die |
| disposition explicitement applicable au secteur des allocations | bepaling expliciet van toepassing wordt op de kinderbijslagsector ' |
| familiales ' (Doc. parl., Chambre, 2012-2013, DOC 53-2853/007, p. 10). | (Parl. St., Kamer, 2012-2013, DOC 53-2853/007, p. 10). |
| B.7.4.2. [...] | B.7.4.2. [...] |
| ' Les institutions de sécurité sociale sont souvent confrontées à des | ' De instellingen van sociale zekerheid worden vaak geconfronteerd met |
| situations où un assuré social a usé de fraude pour obtenir des | situaties waarbij sociaal verzekerden op frauduleuze wijze |
| prestations de sécurité sociale. | socialezekerheidsuitkeringen ontvangen hebben. |
| Le constat parfois tardif de cette fraude a pour conséquence qu'il | Aangezien die fraude soms laat wordt vastgesteld, is het dan niet |
| n'est plus possible de récupérer les montants indûment payés en raison | langer mogelijk om de onverschuldigd betaalde bedragen terug te |
| de l'écoulement du délai de prescription. | vorderen omdat de verjaringstermijn overschreden is. |
| La modification proposée permettra de faire courir ce délai, non plus | Met de voorgestelde wijziging zal het mogelijk zijn om die termijn |
| à dater du paiement de la prestation de sécurité sociale, mais à dater | niet langer vanaf de uitbetaling van de socialezekerheidsuitkering te |
| de la découverte de la fraude par l'institution. | laten lopen maar vanaf het moment waarop de fraude door de instelling |
| Cette mesure permettra donc aux institutions de sécurité sociale de | ontdekt wordt. Die maatregel zal het de instellingen van sociale zekerheid dus |
| récupérer plus efficacement les sommes obtenues suite à des manoeuvres | mogelijk maken om de op frauduleuze wijze verkregen bedragen |
| frauduleuses. | efficiënter terug te vorderen. |
| La modification de cette loi de portée générale présente l'avantage de | Het voordeel van de wijziging van deze wet met algemene draagwijdte, |
| is dat alle sociaal verzekerden op dezelfde manier behandeld worden | |
| mettre tous les assurés sociaux sur un pied d'égalité du point de vue | wat betreft de termijn waarin de instellingen op dergelijke wijze |
| du délai pendant lequel les institutions peuvent récupérer des sommes | verkregen onverschuldigd betaalde bedragen kunnen terugvorderen ' |
| indûment versées en raison de ces manoeuvres ' (ibid., p. 14). | (ibid., p. 14). |
| B.7.4.3. Le rapport relatif à ces dispositions mentionne : | B.7.4.3. Het verslag met betrekking tot die bepalingen vermeldt : |
| ' Dans la réglementation actuelle, le point de départ du délai de | ' In de huidige reglementering is het startpunt van verjaring de datum |
| prescription est la date du paiement des prestations familiales. Il en | van betaling van de gezinsbijslag. Dat heeft als gevolg dat in een |
| résulte que, dans un grand nombre de cas de fraude, une partie des | groot aantal fraudegevallen een deel van de betalingen verjaard zijn |
| paiements sont déjà prescrits au moment où la fraude est constatée, | op het moment dat de fraude wordt vastgesteld, vooral omdat |
| essentiellement parce que les prestations familiales sont un droit | gezinsbijslag een afgeleid recht is. |
| dérivé. Il est donc préférable que le délai de prescription commence au moment | De verjaringstermijn kan dus het best starten op het moment dat de |
| où la fraude est constatée : sinon, l'indu risque d'être prescrit. | fraude wordt vastgesteld, anders dreigt het onverschuldigde bedrag |
| Dans le cas d'une fraude au moyen d'employeurs et de travailleurs | verjaard te zijn. In geval van misbruik door fictieve werkgevers en |
| fictifs, l'ONAFTS est en effet prévenu de la fraude dès le début, mais | werknemers, werd de RKW immers bij het begin al gewaarschuwd van de |
| il ne peut constater un paiement indu tant que la fraude n'a pas été | fraude, maar kon hij geen onverschuldigde betaling vaststellen, zolang |
| constatée par l'ONSS ' (Doc. parl., Chambre, 2012-2013, DOC | de fraude niet werd geconstateerd door de RSZ ' (Parl. St., Kamer, |
| 53-2853/017, pp. 9-10; voy. aussi Doc. parl., Sénat, 2012-2013, n° | 2012-2013, DOC 53-2853/017, pp. 9-10; zie ook Parl. St., Senaat, |
| 5-2169/5, p. 7). | 2012-2013, nr. 5-2169/5, p. 7). |
| Le secrétaire d'Etat aux Affaires sociales, aux Familles et aux | De staatssecretaris voor Sociale Zaken, Gezinnen en Personen met een |
| Personnes handicapées, chargé des Risques professionnels a aussi | handicap, belast met Beroepsrisico's, heeft ook gepreciseerd : |
| précisé : ' Les indus frauduleux sont constatés trop souvent après l'écoulement | ' Door fraude onterecht uitbetaalde bedragen worden al te vaak |
| du délai de prescription, ce qui motive la modification proposée quant | vastgesteld na het verstrijken van de verjaringstermijn, wat de |
| motivering vormt voor de voorgestelde wijziging met betrekking tot het | |
| au point de départ du délai de prescription ' (ibid., p. 14). | beginpunt van de verjaringstermijn ' (ibid., p. 14). |
| Le secrétaire d'Etat à la Lutte contre la fraude sociale et fiscale a | De staatssecretaris voor de Bestrijding van de sociale en de fiscale |
| aussi exposé : | fraude heeft ook uiteengezet : |
| ' Il est choisi de fixer la prise de cours de la prescription au | ' Er wordt geopteerd voor een aanvang van de verjaring op het ogenblik |
| moment du dernier élément frauduleux (le dernier paiement indu | van het laatste frauduleuze element (de laatste onterechte betaling |
| précédant la constatation de la fraude). Cette modification s'impose, | die aan de vaststelling van de fraude voorafgaat). Die wijziging is |
| dès lors qu'il ressort de la pratique que 27 % des montants indûment | nodig omdat in de praktijk blijkt dat 27 % van de onterecht |
| uitbetaalde bedragen niet meer kunnen worden teruggevorderd indien de | |
| versés ne peuvent plus être récupérés lorsque la prescription prend | verjaring een aanvang neemt bij elke onrechtmatige uitbetaling ' |
| cours lors de chaque paiement indu ' (ibid., p. 16). | (ibid., p. 16). |
| B.8. Il ressort de ce qui précède que les assurés sociaux qui doivent | B.8. Uit het voorgaande blijkt dat de sociaal verzekerden die in geval |
| rembourser des prestations de sécurité sociale indues en cas de | van bedrog, arglist of bedrieglijke handelingen onverschuldigde |
| socialezekerheidsuitkeringen moeten terugbetalen, rekening houdend met | |
| fraude, de dol ou de manoeuvres frauduleuses se trouvent, compte tenu | de bedrieglijke oorzaak van het onverschuldigde karakter van de |
| de la cause frauduleuse du caractère indu des sommes devant être | bedragen die dienen te worden terugbetaald, zich in een situatie |
| remboursées, dans une situation différente de celle d'autres | bevinden die verschilt van die van andere schuldenaars, met inbegrip |
| débiteurs, y compris ceux qui sont visés à l'article 2277 du Code | van diegenen die worden beoogd bij artikel 2277 van het Burgerlijk |
| civil, et cette différence objective peut justifier l'instauration | Wetboek, en dat objectieve verschil kan de invoering verantwoorden van |
| d'un régime spécifique de prescription, tant en ce qui concerne le | een specifieke regeling inzake verjaring, zowel wat betreft de |
| délai de prescription qu'en ce qui concerne le point de départ de ce délai. | verjaringstermijn als wat betreft het aanvangspunt van die termijn. |
| Eu égard à l'objectif légitime de lutte contre la fraude sociale, il | Ten aanzien van de legitieme doelstelling de sociale fraude te |
| n'est pas manifestement déraisonnable de prévoir que le délai de | bestrijden, is het niet kennelijk onredelijk te voorzien in een |
| prescription prend cours à partir de la connaissance, par | aanvangspunt van de verjaringstermijn vanaf het ogenblik dat de |
| l'institution de sécurité sociale, de la fraude, du dol ou des | socialezekerheidsinstelling kennis heeft van het bedrog, de arglist of |
| manoeuvres frauduleuses de l'assuré social, dès lors que cette mesure | de bedrieglijke handelingen van de sociaal verzekerde, aangezien die |
| vise à permettre aux institutions de sécurité sociale de récupérer | maatregel ertoe strekt de socialezekerheidsinstellingen de |
| plus efficacement des sommes obtenues frauduleusement. | mogelijkheid te bieden bedrieglijk verkregen bedragen doeltreffender |
| terug te vorderen. | |
| B.9. Par ailleurs, cette mesure ne produit pas des effets | B.9. Die maatregel brengt daarenboven geen onevenredige gevolgen met |
| disproportionnés pour l'assuré social qui a obtenu des prestations de | zich mee voor de sociaal verzekerde die socialezekerheidsuitkeringen |
| sécurité sociale en cas de fraude, de dol ou de manoeuvres | heeft verkregen in geval van bedrog, arglist of bedrieglijke |
| frauduleuses. | handelingen. |
| De verjaringstermijn zal immers beginnen lopen vanaf een concreet en | |
| Le délai de prescription prendra en effet cours sur la base d'un | objectief criterium, namelijk het ogenblik waarop de |
| critère concret et objectif, à savoir à partir de la connaissance, par | socialezekerheidsinstelling kennis heeft van het bedrog, de arglist of |
| l'institution de sécurité sociale, de la fraude, du dol ou des | de bedrieglijke handelingen van de sociaal verzekerde. Op die manier |
| manoeuvres frauduleuses de l'assuré social. De la sorte, le délai de | loopt de verjaringstermijn in geval van bedrog niet vóór men kennis |
| prescription en cas de fraude ne prend pas cours avant la connaissance | heeft van het bedrog dat ten grondslag ligt aan de vordering tot |
| de la fraude fondant la demande de récupération des allocations | terugbetaling van de onverschuldigde uitkeringen. Tot slot is de |
| indues. Enfin, le délai de prescription quinquennal est identique au | vijfjarige verjaringstermijn identiek aan die waarin is voorzien bij |
| délai prévu par l'article 2277 du Code civil, de sorte que les assurés | artikel 2277 van het Burgerlijk Wetboek, zodat de sociaal verzekerden, |
| sociaux sont, comme les débiteurs de dettes périodiques visés à | |
| l'article 2277 du Code civil, protégés contre la récupération d'une | zoals de in artikel 2277 van het Burgerlijk Wetboek beoogde |
| schuldenaars van periodieke schulden, worden beschermd tegen de | |
| terugvordering van een opeenstapeling van onverschuldigde uitkeringen | |
| accumulation d'allocations indues qui, dans la durée, pourraient se | die, na verloop van tijd, een aanzienlijke kapitaalschuld zouden kunnen worden. |
| transformer en une dette de capital importante. | De wetgever heeft derhalve een billijk evenwicht bereikt tussen de |
| Le législateur a dès lors ménagé un juste équilibre entre l'objectif | doelstelling van rechtszekerheid die met een verjaringstermijn wordt |
| de sécurité juridique que poursuit un délai de prescription, la | nagestreefd, de bescherming van de sociaal verzekerden en de zorg om |
| protection des assurés sociaux et le souci d'assurer l'effectivité de | de doeltreffendheid te verzekeren van de terugvordering van |
| la récupération de sommes frauduleusement obtenues. | bedrieglijk verkregen bedragen. |
| B.10.1. La prise en compte de l'article 23 de la Constitution ne | B.10.1. De inaanmerkingneming van artikel 23 van de Grondwet leidt |
| conduit pas à une autre conclusion. | niet tot een andere conclusie. |
| L'article 23 de la Constitution dispose que chacun a le droit de mener | Artikel 23 van de Grondwet bepaalt dat ieder het recht heeft een |
| une vie conforme à la dignité humaine, et charge les différents | menswaardig leven te leiden en draagt de onderscheiden wetgevers op de |
| législateurs de garantir les droits économiques, sociaux et culturels | erin vermelde economische, sociale en culturele rechten daartoe te |
| qu'il mentionne, dont ' le droit à la sécurité sociale '. | waarborgen, waaronder ' het recht op sociale zekerheid '. |
| La récupération de prestations de sécurité sociale indues obtenues par | De terugvordering van onverschuldigde socialezekerheidsuitkeringen die |
| l'assuré social à la suite d'une fraude, d'un dol ou de manoeuvres | zijn verkregen door bedrog, arglist of bedrieglijke handelingen van de |
| frauduleuses ne relève pas du champ d'application de cette disposition | sociaal verzekerde valt niet onder het toepassingsgebied van die |
| constitutionnelle. | grondwetsbepaling. |
| B.10.2. Pour le surplus, à supposer que la disposition en cause puisse | B.10.2. Voor het overige, in de veronderstelling dat de in het geding |
| porter atteinte à un des droits fondamentaux garantis par l'article 23 | zijnde bepaling afbreuk zou kunnen doen aan een van de bij artikel 23 |
| de la Constitution, et sans qu'il soit nécessaire d'examiner si cette | van de Grondwet gewaarborgde grondrechten, en zonder dat het nodig is |
| atteinte éventuelle occasionne un recul significatif dans la | te onderzoeken of die eventuele afbreuk een aanzienlijke achteruitgang |
| protection offerte par un tel droit, il existe en toute hypothèse des | in de door een dergelijk recht geboden bescherming veroorzaakt, |
| motifs d'intérêt général qui justifient cet éventuel recul. | bestaan er in elk geval redenen van algemeen belang welke die |
| eventuele achteruitgang verantwoorden. | |
| En effet, comme il est dit en B.8 et en B.9, la mesure en cause, en | Immers, zoals in B.8 en B.9 is vermeld, strekt de in het geding zijnde |
| fixant comme point de départ du délai de prescription la connaissance, | maatregel, door als aanvangspunt van de verjaringstermijn het ogenblik |
| par l'institution de sécurité sociale, de la fraude, du dol ou des | vast te leggen waarop de socialezekerheidsinstelling kennis heeft van |
| manoeuvres frauduleuses de l'assuré social, tend à lutter contre la | het bedrog, de arglist of de bedrieglijke handelingen van de sociaal |
| fraude sociale, dans le respect d'un juste équilibre entre l'objectif | verzekerde, ertoe de sociale fraude te bestrijden, met inachtneming |
| van een billijk evenwicht tussen de doelstelling van rechtszekerheid | |
| de sécurité juridique que poursuit un délai de prescription, la | die met een verjaringstermijn wordt nagestreefd, de bescherming van de |
| protection des assurés sociaux et le souci d'assurer l'effectivité de | sociaal verzekerden en de zorg om de doeltreffendheid te verzekeren |
| la récupération de sommes frauduleusement obtenues. | van de terugvordering van bedrieglijk verkregen bedragen. |
| B.11. La question préjudicielle appelle une réponse négative ». | B.11. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord ». |
| B.4. Il ressort du B.9, alinéa 2, de l'arrêt n° 9/2021 que la Cour a | B.4. Uit B.9, tweede alinea, van het arrest nr. 9/2021 blijkt dat het |
| conclu à la constitutionnalité de la disposition en cause en tenant | Hof heeft besloten tot de grondwettigheid van de in het geding zijnde |
| compte du fait que « le délai de prescription quinquennal [qu'elle | bepaling ermee rekening houdend dat « de vijfjarige verjaringstermijn |
| [waarin zij voorziet] identiek [is] aan die waarin is voorzien bij | |
| prévoit] est identique au délai prévu par l'article 2277 du Code | artikel 2277 van het Burgerlijk Wetboek, zodat de sociaal verzekerden, |
| civil, de sorte que les assurés sociaux sont, comme les débiteurs de dettes périodiques visés à l'article 2277 du Code civil, protégés contre la récupération d'une accumulation d'allocations indues qui, dans la durée, pourraient se transformer en une dette de capital importante ». Il y a lieu de déduire de cette précision que, même en cas de fraude et même s'il agit dans les cinq ans de la découverte de celle-ci, l'organisme compétent ne peut pas réclamer les prestations familiales indûment payées sans limitation dans le temps. Interpréter autrement la disposition en cause aurait pour effet que les assurés sociaux ne soient pas protégés contre la récupération d'une accumulation d'allocations indues qui, dans la durée, pourraient se | zoals de in artikel 2277 van het Burgerlijk Wetboek beoogde schuldenaars van periodieke schulden, worden beschermd tegen de terugvordering van een opeenstapeling van onverschuldigde uitkeringen die, na verloop van tijd, een aanzienlijke kapitaalschuld zouden kunnen worden ». Uit die precisering dient te worden afgeleid dat, zelfs in geval van bedrog en zelfs wanneer zij optreedt binnen vijf jaar na het ontdekken ervan, de bevoegde instelling de ten onrechte uitbetaalde gezinsbijslag niet onbeperkt in de tijd kan terugvorderen. De in het geding zijnde bepaling anders interpreteren, zou tot gevolg hebben dat de sociaal verzekerden niet beschermd zijn tegen de terugvordering van een opeenstapeling van onverschuldigde uitkeringen |
| transformer en une dette de capital importante, ce qui serait | die, na verloop van tijd, een aanzienlijke kapitaalschuld zouden |
| manifestement disproportionné eu égard à l'objectif du législateur qui | kunnen worden, hetgeen kennelijk onevenredig zou zijn gelet op het |
| est de lutter contre la fraude sociale. | doel van de wetgever dat erin bestaat sociale fraude te bestrijden. |
| B.5. En ce qu'elle repose sur une interprétation manifestement erronée | B.5. In zoverre de eerste prejudiciële vraag berust op een kennelijk |
| de la disposition en cause, la première question préjudicielle | verkeerde interpretatie van de in het geding zijnde bepaling, behoeft |
| n'appelle pas de réponse. | zij geen antwoord. |
| Quant à la deuxième question préjudicielle | Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag |
| B.6. Compte tenu de la réponse donnée à la première question | B.6. Gelet op het antwoord op de eerste prejudiciële vraag en het |
| préjudicielle et du caractère subsidiaire de la deuxième question | ondergeschikte karakter van de tweede prejudiciële vraag, behoeft die |
| préjudicielle, cette dernière n'appelle pas de réponse. | laatste geen antwoord. |
| Quant à la troisième question préjudicielle | Ten aanzien van de derde prejudiciële vraag |
| B.7. Par la troisième question préjudicielle, le juge a quo interroge | B.7. Met de derde prejudiciële vraag verzoekt de verwijzende rechter |
| la Cour sur la compatibilité de l'article 120bis de la loi générale | het Hof zich uit te spreken over de bestaanbaarheid van artikel 120bis |
| relative aux allocations familiales, tel qu'il a été modifié par | van de Algemene kinderbijslagwet, zoals gewijzigd bij artikel 49 van |
| l'article 49 de la loi-programme du 28 juin 2013, avec les articles 10 | de programmawet van 28 juni 2013, met de artikelen 10 en 11 van de |
| et 11 de la Constitution, lus en combinaison ou non avec l'article 23 | Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 23 van de |
| de la Constitution, « en ce qu'il crée une distinction injustifiée | Grondwet, « voor zover er hierdoor een onverantwoord onderscheid |
| entre les actions civiles résultant d'une infraction qui, selon | gemaakt wordt tussen burgerlijke vorderingen uit een misdrijf die, |
| l'article 120bis de la loi générale relative aux allocations | volgens artikel 120bis AKBW, kunnen verjaren voor de strafvordering en |
| familiales, peuvent se prescrire avant l'action publique et les | |
| actions civiles résultant d'une infraction qui, selon les articles 26 | burgerlijke vorderingen uit een misdrijf die, volgens de artikelen 26 |
| et 28 de la loi du 17 avril 1878 contenant le titre préliminaire du | en 28 van de wet van 17 april 1878 houdende de Voorafgaande Titel van |
| Code de procédure pénale, ne peuvent pas se prescrire avant l'action | het Wetboek van Strafvordering, niet kunnen verjaren voor de |
| publique ». | strafvordering ». |
| B.8. Comme l'observe la « Vlaams Agentschap voor de Uitbetaling van | B.8. Zoals het Vlaams Agentschap voor de Uitbetaling van Toelagen in |
| Toelagen in het kader van het Gezinsbeleid », il existe une | het kader van het Gezinsbeleid opmerkt, bestaat een tegenstrijdigheid |
| contradiction entre le libellé de la question préjudicielle et les | tussen de bewoordingen van de prejudiciële vraag en de motieven van |
| motifs de l'arrêt de renvoi en ce qui concerne la version applicable | het verwijzingsarrest ten aanzien van de toepasselijke versie van |
| de l'article 120bis de la loi générale relative aux allocations | artikel 120bis van de Algemene kinderbijslagwet. Er bestaat dus |
| familiales. Il y a donc un doute concernant la disposition sur | twijfel omtrent de bepaling waarover aan het Hof een vraag wordt |
| laquelle la Cour est interrogée que, faute de développements | gesteld, twijfel die, bij ontstentenis van een toereikende |
| suffisants dans l'arrêt de renvoi, la Cour n'est pas en mesure de | uiteenzetting in het verwijzingsarrest, het Hof niet in staat is weg |
| dissiper. | te nemen. |
| En tout état de cause, il y a lieu de relever que la règle, contenue | In elk geval dient te worden opgemerkt dat de regel, vervat in artikel |
| dans l'article 26 du titre préliminaire du Code de procédure pénale, | 26 van de voorafgaande titel van het Wetboek van strafvordering, |
| volgens welke de burgerlijke vordering die voortvloeit uit een | |
| selon laquelle l'action civile résultant d'une infraction ne peut se | misdrijf niet kan verjaren vóór de strafvordering, veronderstelt dat |
| prescrire avant l'action publique, suppose que le juge saisi de | de rechter bij wie de burgerlijke vordering is ingesteld, het bestaan |
| l'action civile constate l'existence d'une infraction (Cass., 9 | van een misdrijf vaststelt (Cass., 9 februari 2009, S.08.0067.F), |
| février 2009, S.08.0067.F), ce que n'a pas fait le juge a quo en | hetgeen de verwijzende rechter te dezen niet heeft gedaan. Hieruit |
| l'espèce. Il s'ensuit que la question préjudicielle n'est, du moins à | vloeit voort dat de prejudiciële vraag, althans in dit stadium, niet |
| ce stade, pas utile à la solution du litige pendant devant le juge a | nuttig is voor de oplossing van het voor de verwijzende rechter |
| quo. | hangende geschil. |
| B.9. La troisième question préjudicielle n'appelle pas de réponse. | B.9. De derde prejudiciële vraag behoeft geen antwoord. |
| Par ces motifs, | Om die redenen, |
| la Cour | het Hof |
| dit pour droit : | zegt voor recht : |
| Les questions préjudicielles n'appellent pas de réponse. | De prejudiciële vragen behoeven geen antwoord. |
| Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel |
| conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
| la Cour constitutionnelle, le 22 septembre 2022. | op 22 september 2022. |
| Le greffier, | De griffier, |
| P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
| Le président, | De voorzitter, |
| L. Lavrysen | L. Lavrysen |