Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 23/2022 du 10 février 2022 Numéro du rôle : 7469 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 43 du Code judiciaire, posées par la Cour d'appel de Mons. La Cour constitutionnelle, composée des prés après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet des questions préjudicielles et procéd(...)"
Extrait de l'arrêt n° 23/2022 du 10 février 2022 Numéro du rôle : 7469 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 43 du Code judiciaire, posées par la Cour d'appel de Mons. La Cour constitutionnelle, composée des prés après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet des questions préjudicielles et procéd(...) Uittreksel uit arrest nr. 23/2022 van 10 februari 2022 Rolnummer 7469 In zake: de prejudiciële vragen betreffende artikel 43 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Bergen. Het Grondwettelijk Hof, samengesteld u wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 23/2022 du 10 février 2022 Uittreksel uit arrest nr. 23/2022 van 10 februari 2022
Numéro du rôle : 7469 Rolnummer 7469
En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 43 du In zake: de prejudiciële vragen betreffende artikel 43 van het
Code judiciaire, posées par la Cour d'appel de Mons. Gerechtelijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Bergen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges J.-P. samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de
Moerman, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. rechters J.-P. Moerman, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman, M. Pâques, Y.
Detienne, D. Pieters, S. de Bethune et E. Bribosia, assistée du Kherbache, T. Detienne, D. Pieters, S. de Bethune en E. Bribosia,
greffier F. Meersschaut, présidée par le président P. Nihoul, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter P. Nihoul,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par arrêt du 24 novembre 2020, dont l'expédition est parvenue au Bij arrest van 24 november 2020, waarvan de expeditie ter griffie van
greffe de la Cour le 26 novembre 2020, la Cour d'appel de Mons a posé het Hof is ingekomen op 26 november 2020, heeft het Hof van Beroep te
les questions préjudicielles suivantes : Bergen de volgende prejudiciële vragen gesteld :
« 1. L'article 43 du Code judiciaire viole-t-il les articles 10 et 11 « 1. Schendt artikel 43 van het Gerechtelijk Wetboek de artikelen 10
de la Constitution, lus en combinaison avec l'article 6 de la en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 van het
Convention européenne des droits de l'homme et avec les principes Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met de algemene
généraux d'accès au juge, en ce qu'il n'impose pas que l'exploit de beginselen inzake de toegang tot de rechter, in zoverre het niet ertoe
signification d'un jugement fasse mention, à peine de nullité, des verplicht dat het exploot van betekening van een vonnis, op straffe
voies de recours, du délai dans lequel ce ou ces recours, doivent être van nietigheid, melding maakt van de rechtsmiddelen, van de termijn
introduits ainsi que de la dénomination et de l'adresse de la waarbinnen dat rechtsmiddel of die rechtsmiddelen moeten worden
juridiction compétente pour en connaître ? ingesteld en van de benaming en het adres van het rechtscollege dat
2. Le cas échéant, existe-t-il une différence de traitement contraire bevoegd is om daarvan kennis te nemen ?
aux articles 10 & 11 de la Constitution entre un justiciable qui se 2. Bestaat, in voorkomend geval, een met de artikelen 10 en 11 van de
Grondwet strijdig verschil in behandeling tussen een rechtzoekende aan
voit notifier un jugement par le greffe et qui, par application de wie de griffie kennisgeeft van een vonnis en die, met toepassing van
l'article 792 du Code judiciaire, reçoit une notification faisant artikel 792 van het Gerechtelijk Wetboek, een kennisgeving ontvangt
mention des voies de recours, du délai dans lequel ce ou ces recours waarin de rechtsmiddelen, de termijn waarbinnen dat rechtsmiddel of
doivent être introduits ainsi que de la dénomination et de l'adresse die rechtsmiddelen moeten worden ingesteld en de benaming en het adres
de la juridiction compétente pour en connaître, et un justiciable qui van het rechtscollege dat bevoegd is om daarvan kennis te nemen,
se voit signifier un jugement par un huissier de justice et dont worden vermeld, en een rechtzoekende aan wie een gerechtsdeurwaarder
l'exploit de signification ne doit comporter aucune de ces mentions, een vonnis betekent, waarbij het exploot van betekening geen enkele
par application de l'article 43 du Code judiciaire ? ». van die vermeldingen moet bevatten, met toepassing van artikel 43 van
het Gerechtelijk Wetboek ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. Les questions préjudicielles portent sur l'article 43 du Code B.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 43 van het
judiciaire, qui dispose : Gerechtelijk Wetboek, dat bepaalt :
« L'exploit de signification doit être signé par l'huissier de justice « Het exploot van betekening moet door de optredende
instrumentant et contenir l'indication : gerechtsdeurwaarder ondertekend zijn en vermelden :
1° des jour, mois et an et du lieu de la signification; 1° de dag, de maand en het jaar, en de plaats van de betekening;
2° des nom, prénom, domicile et, le cas échéant, adresse judiciaire 2° de naam, de voornaam, de woonplaats en, in voorkomend geval, het
gerechtelijk elektronisch adres of het adres van elektronische
électronique ou adresse d'élection de domicile électronique, qualité woonstkeuze, de hoedanigheid en de inschrijving in de Kruispuntbank
et inscription à la Banque-Carrefour des entreprises de la personne à van ondernemingen van de persoon op wiens verzoek het exploot wordt betekend;
la requête de qui l'exploit est signifié; 3° de naam, de voornaam, de woonplaats of, bij gebreke van een
3° des nom, prénom, domicile ou, à défaut de domicile, résidence et, woonplaats, de verblijfplaats en, in voorkomend geval, het
le cas échéant, adresse judiciaire électronique ou adresse d'élection gerechtelijk elektronisch adres of adres van elektronische woonstkeuze
de domicile électronique et qualité du destinataire de l'exploit; en de hoedanigheid van de persoon voor wie het exploot bestemd is;
4° des nom, prénom et, le cas échéant, qualité de la personne à qui la 4° de naam, voornaam en, bij voorkomend geval, de hoedanigheid van de
copie a été remise ou du dépôt de la copie dans le cas prévu à persoon aan wie afschrift ter hand gesteld is, of in het geval bedoeld
l'article 38, § 1er, ou du dépôt de l'exploit à la poste, dans les cas in artikel 38, § 1, het achterlaten van het afschrift, of in de
prévus à l'article 40; gevallen bedoeld in artikel 40, de afgifte van het exploot op de post;
5° des nom et prénom de l'huissier de justice et indication de 5° de naam en de voornaam van de gerechtsdeurwaarder en het adres van
l'adresse de son étude; zijn kantoor;
6° du coût détaillé de l'acte. 6° de omstandige opgave van de kosten der akte.
La personne à qui la copie est remise vise l'original. Si elle refuse De persoon aan wie het afschrift wordt ter hand gesteld, tekent het
origineel voor ontvangst. Weigert hij te tekenen, dan maakt de
de signer, l'huissier relate ce refus dans l'exploit ». deurwaarder daarvan melding in het exploot ».
B.2. Par la première question préjudicielle, la Cour est interrogée B.2. Met de eerste prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht de
bestaanbaarheid na te gaan van de in het geding zijnde bepaling met de
sur la compatibilité de la disposition en cause avec les articles 10 artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6
et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec l'article 6 de la van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met de
Convention européenne des droits de l'homme et avec les principes algemene beginselen die het recht op toegang tot de rechter
généraux garantissant le droit d'accès au juge, en ce qu'elle n'impose waarborgen, in zoverre zij niet oplegt dat het exploot van betekening
pas que l'exploit de signification d'un jugement fasse mention, à van een vonnis, op straffe van nietigheid, melding maakt van de
peine de nullité, des voies de recours, du délai dans lequel ce ou ces rechtsmiddelen, van de termijn waarbinnen dat rechtsmiddel of die
recours doivent être introduits, ainsi que de la dénomination et de rechtsmiddelen moeten worden aangewend en van de benaming en het adres
van het rechtscollege dat bevoegd is om daarvan kennis te nemen.
l'adresse de la juridiction compétente pour en connaître. Met de tweede prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht de
Par la seconde question préjudicielle, la Cour est interrogée sur la bestaanbaarheid na te gaan van de in het geding zijnde bepaling met de
compatibilité de la disposition en cause avec les articles 10 et 11 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6
la Constitution, lus en combinaison avec l'article 6 de la Convention van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met de
européenne des droits de l'homme et avec les principes généraux algemene beginselen die het recht op toegang tot de rechter
garantissant le droit d'accès au juge, en ce qu'elle créerait une waarborgen, in zoverre zij een onverantwoord verschil in behandeling
différence de traitement injustifiée entre, d'une part, le justiciable zou invoeren tussen, enerzijds, de rechtzoekende aan wie de griffie
qui se voit notifier un jugement par le greffe et dont la kennisgeeft van een vonnis, waarbij de kennisgeving, overeenkomstig
notification, conformément à l'article 792 du Code judiciaire, fait artikel 792 van het Gerechtelijk Wetboek, melding maakt van de
mention des voies de recours, du délai dans lequel ce ou ces recours rechtsmiddelen, van de termijn waarbinnen dat rechtsmiddel of die
doivent être introduits ainsi que de la dénomination et de l'adresse rechtsmiddelen moeten worden aangewend en van de benaming en het adres
de la juridiction compétente pour en connaître et, d'autre part, le van het rechtscollege dat bevoegd is om daarvan kennis te nemen, en,
justiciable qui se voit signifier un jugement par un huissier de anderzijds, de rechtzoekende aan wie een gerechtsdeurwaarder een
justice et dont l'exploit de signification ne doit comporter aucune de vonnis betekent, waarbij het exploot van betekening geen enkel van die
ces mentions. vermeldingen moet bevatten.
B.3.1. Les questions préjudicielles portent sur l'article 43 du Code B.3.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 43 van het
judiciaire, en ce que cette disposition n'exige pas, à peine de Gerechtelijk Wetboek, in zoverre die bepaling niet vereist, op straffe
nullité, la mention, dans la signification d'un jugement, des voies de van nietigheid, dat in de betekening van een vonnis melding wordt
recours, du délai dans lequel ce ou ces recours doivent être gemaakt van de rechtsmiddelen, van de termijn waarbinnen dat
introduits, ainsi que de la dénomination et de l'adresse de la rechtsmiddel of die rechtsmiddelen moeten worden aangewend, en van de
juridiction compétente pour en connaître. benaming en het adres van het rechtscollege dat bevoegd is om ervan
kennis te nemen.
La Cour doit examiner si la non-exigence de ces mentions dans la Het Hof moet nagaan of het feit dat die vermeldingen niet vereist zijn
signification d'un jugement est compatible avec les articles 10 et 11 in de betekening van een vonnis, bestaanbaar is met de artikelen 10 en
de la Constitution, lus en combinaison avec l'article 6 de la 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 van het
Convention européenne des droits de l'homme et avec les principes Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met de algemene
généraux garantissant le droit d'accès au juge. beginselen die het recht op toegang tot de rechter waarborgen.
B.3.2. Eu égard à leur connexité, la Cour examine ces deux questions B.3.2. Gelet op de onderlinge samenhang ervan, onderzoekt het Hof
conjointement. beide vragen samen.
B.4. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas B.4. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit
qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt
personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust
qu'elle soit raisonnablement justifiée. en het redelijk verantwoord is.
L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel
nature des principes en cause; le principe d'égalité et de non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.5. Le droit d'accès au juge, qui constitue un aspect du droit à un procès équitable, peut être soumis à des conditions de recevabilité, notamment en ce qui concerne l'introduction d'une voie de recours dans un certain délai. Ces conditions ne peuvent cependant aboutir à restreindre le droit de manière telle que celui-ci s'en trouve atteint dans sa substance même. Le droit d'accès à un tribunal se trouve atteint lorsque sa en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.5. Het recht op toegang tot de rechter, dat een aspect vormt van het recht op een eerlijk proces, kan worden onderworpen aan ontvankelijkheidsvoorwaarden, met name ten aanzien van het instellen van een rechtsmiddel binnen een bepaalde termijn. Die voorwaarden mogen evenwel niet ertoe leiden het recht dermate te beperken dat het in wezen wordt aangetast. Het recht op toegang tot de rechter wordt geschonden indien de
réglementation cesse de servir les buts de sécurité juridique et de regeling ervan niet langer de rechtszekerheid en de goede
bonne administration de la justice et constitue une sorte de barrière rechtsbedeling dient, maar veeleer een soort barrière vormt die de
qui empêche le justiciable de voir son litige tranché au fond par la rechtsonderhorige verhindert dat zijn geschil ten gronde door de
juridiction compétente (CEDH, 27 juillet 2006, Efstathiou e.a. c. bevoegde rechter wordt beoordeeld (EHRM, 27 juli 2006, Efstathiou e.a.
Grèce, § 24; 24 février 2009, L'Erablière ASBL c. Belgique, § 35). t. Griekenland, § 24; 24 februari 2009, L'Erablière ASBL t. België, §
B.6.1. Il appartient au législateur de déterminer de quelle manière 35). B.6.1. Het behoort tot de beleidskeuze van de wetgever om te bepalen
est réglée la communication des actes de procédure et quelles sont les op welke wijze het meedelen van akten van rechtspleging wordt geregeld
modalités de cette communication. en welke de nadere regels zijn waaronder die mededeling geschiedt.
Lorsque le législateur choisit un mode de communication des décisions Wanneer de wetgever een wijze van mededeling van de rechterlijke
judiciaires, il lui appartient également d'imposer, s'il l'estime beslissingen kiest, staat het eveneens aan hem om, indien hij dat
nécessaire, la mention de certaines informations pour leurs nodig acht, de vermelding van bepaalde inlichtingen ten behoeve van de
destinataires. adressaten ervan op te leggen.
B.6.2. L'article 32, 1°, du Code judiciaire définit la signification B.6.2. Artikel 32, 1°, van het Gerechtelijk Wetboek definieert de
comme étant « la remise d'un original ou d'une copie de l'acte; elle a betekening als « de afgifte van een origineel of een afschrift van de
lieu par exploit d'huissier ou, dans les cas prévus par la loi, selon akte; zij geschiedt bij gerechtsdeurwaardersexploot of, in de gevallen
les formes que celle-ci prescrit ». En droit judiciaire privé, la die de wet bepaalt, in de vormen die deze voorschrijft ». De
signification par exploit d'huissier constitue la règle générale pour betekening bij deurwaardersexploot vormt de algemene regel in het
gerechtelijk privaatrecht voor de mededeling van de akten van
la communication des actes de procédure, dont les décisions rechtspleging, waaronder de rechterlijke beslissingen.
judiciaires. Conformément à l'article 46, § 1er, du Code judiciaire, il ne peut Overeenkomstig artikel 46, § 1, van het Gerechtelijk Wetboek kan van
être dérogé à la signification par exploit d'huissier que dans les cas de betekening bij deurwaardersexploot alleen worden afgeweken in de
prévus par la loi, par une notification par pli judiciaire. Les bij de wet bepaalde gevallen, en dit door een kennisgeving bij
modalités de la notification de droit commun, réglées à l'article 46, gerechtsbrief. De nadere regels inzake de gemeenrechtelijke
§ 2, du Code judiciaire, diffèrent des modalités prévues pour la kennisgeving, geregeld in artikel 46, § 2, van het Gerechtelijk
Wetboek, verschillen van die waarin is voorzien voor de kennisgeving
notification des décisions visées à l'article 792, alinéas 2 et 3, du van de beslissingen bedoeld in artikel 792, tweede en derde lid, van
Code judiciaire. het Gerechtelijk Wetboek.
B.6.3. En tant que mode de communication de droit commun des décisions B.6.3. Als wijze van gemeenrechtelijke mededeling van de rechterlijke
judiciaires, la signification a pour objet, d'une part, d'informer son beslissingen heeft de betekening tot doel, enerzijds, de adressaat
destinataire du contenu de la décision signifiée, laquelle peut alors ervan in te lichten over de inhoud van de betekende beslissing, die
sortir ses effets et, d'autre part, de faire courir des délais de aldus uitwerking kan hebben, en, anderzijds, de termijnen van beroep,
recours, dont le délai d'appel de droit commun fixé à l'article 1051, waaronder de gemeenrechtelijke termijn van hoger beroep bepaald in
alinéa 1er, du Code judiciaire. L'article 57, alinéa 1er, du Code artikel 1051, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek, te doen
judiciaire prévoit qu'à moins que la loi n'en ait disposé autrement, ingaan. Artikel 57, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt
le délai d'opposition, d'appel et de pourvoi en cassation court à dat, tenzij de wet anders voorschrijft, de termijn van verzet, van
partir de la signification. hoger beroep en van voorziening in cassatie ingaat vanaf de
Conformément à l'article 43, alinéa 1er, en cause, du Code judiciaire, betekening. Overeenkomstig het in het geding zijnde artikel 43, eerste lid, van
l'exploit de signification doit contenir plusieurs mentions. het Gerechtelijk Wetboek moet het exploot van betekening verschillende
vermeldingen bevatten.
L'article 47bis du Code judiciaire, tel qu'il a été inséré par Artikel 47bis van het Gerechtelijk Wetboek, zoals ingevoegd bij
l'article 13 de la loi du 25 mai 2018 « visant à réduire et artikel 13 van de wet van 25 mei 2018 « tot vermindering en
redistribuer la charge de travail au sein de l'ordre judiciaire », dispose : herverdeling van de werklast binnen de rechterlijke orde », bepaalt :
« Les dispositions reprises dans ce chapitre sont prescrites à peine « De in dit hoofdstuk opgenomen bepalingen zijn voorgeschreven op
de nullité. straffe van nietigheid.
Lorsque la signification ou la notification d'une décision est nulle, Ingeval de betekening of de kennisgeving van een beslissing nietig is,
le délai pour introduire un recours ne commence pas à courir ». neemt de termijn om een rechtsmiddel aan te wenden geen aanvang ».
Parmi les mentions que la signification d'un jugement doit contenir, à Onder de vermeldingen die, op straffe van nietigheid, de betekening
peine de nullité, la disposition en cause n'impose pas l'indication van een vonnis moet bevatten, legt de in het geding zijnde bepaling
des voies de recours, du délai dans lequel ce ou ces recours doivent niet op dat melding moet worden gemaakt van de rechtsmiddelen, van de
être introduits ainsi que de la dénomination et de l'adresse de la termijn waarbinnen dat rechtsmiddel of die rechtsmiddelen moeten
juridiction compétente pour en connaître. worden ingesteld en van de benaming en het adres van het rechtscollege
dat bevoegd is om daarvan kennis te nemen.
B.7.1. Tel qu'il a été remplacé par l'article 20 de la loi du 12 B.7.1. Zoals vervangen bij artikel 20 van de wet van 12 januari 1993 «
janvier 1993 « contenant un programme d'urgence pour une société plus houdende een urgentieprogramma voor een meer solidaire samenleving »
solidaire » et modifié par les lois des 24 avril 2003 et 13 décembre en gewijzigd bij de wetten van 24 april 2003 en 13 december 2005,
2005, l'article 792, alinéas 2 et 3, du Code judiciaire dispose : bepaalt artikel 792, tweede en derde lid, van het Gerechtelijk Wetboek
« Par dérogation à l'alinéa précédent, dans les matières énumérées à : « In afwijking van het vorige lid, voor de zaken opgesomd in artikel
l'article 704 § 2, ainsi qu'en matière d'adoption, le greffier notifie 704, § 2, alsook inzake adoptie brengt de griffier binnen de acht
le jugement aux parties par pli judiciaire adressé dans les huit dagen bij gerechtsbrief het vonnis ter kennis van de partijen.
jours. A peine de nullité, cette notification fait mention des voies de Op straffe van nietigheid vermeldt deze kennisgeving de
recours, du délai dans lequel ce ou ces recours, doivent être rechtsmiddelen, de termijn binnen welke dit verhaal moet worden
introduits ainsi que de la dénomination et de l'adresse de la ingesteld evenals de benaming en het adres van de rechtsmacht die
juridiction compétente pour en connaître ». bevoegd is om er kennis van te nemen ».
B.7.2. Conformément à l'article 792, alinéa 2, du Code judiciaire, B.7.2. Volgens artikel 792, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek,
dans les matières de sécurité sociale mentionnées à l'article 704, § in de aangelegenheden van sociale zekerheid vermeld in artikel 704, §
2, du même Code, pour les décisions en matière d'adoption, le greffier 2, van hetzelfde Wetboek en voor de beslissingen inzake adoptie,
notifie le jugement aux parties par pli judiciaire adressé dans les brengt de griffier binnen acht dagen bij gerechtsbrief het vonnis ter
huit jours. Cette notification mentionne à peine de nullité les voies kennis van de partijen. Die kennisgeving vermeldt, op straffe van
de recours, le délai dans lequel ce ou ces recours doivent être nietigheid, de rechtsmiddelen, de termijn binnen welke die moeten
introduits ainsi que la dénomination et l'adresse de la juridiction worden ingesteld, alsmede de benaming en het adres van de rechtsmacht
compétente pour en connaître (article 792, alinéa 3). Cette die bevoegd is om kennis ervan te nemen (artikel 792, derde lid). Die
disposition tend à permettre « une information rapide des personnes et bepaling moet het mogelijk maken « de personen en organisaties die het
organismes qui sont concernés par une décision [...] » (Doc. parl., voorwerp zijn van een beslissing [...], snel in te lichten » (Parl.
Chambre, S.E. 1991-1992, n° 630/5, p. 63). St., Kamer, B.Z. 1991-1992, nr. 630/5, p. 63).
La règle contenue dans l'article 792, alinéas 2 et 3, du Code De in artikel 792, tweede en derde lid, van het Gerechtelijk Wetboek
judiciaire constitue une exception au régime de droit commun, inscrit
aux articles 791 et 792, alinéa 1er, du Code judiciaire, relatif à la vervatte regeling vormt een uitzondering op de in de artikelen 791 en
communication des jugements. 792, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek vervatte
gemeenrechtelijke regeling, betreffende het meedelen van rechterlijke beslissingen.
Conformément à l'article 791 du Code judiciaire, l'expédition du Volgens artikel 791 van het Gerechtelijk Wetboek wordt de uitgifte van
jugement est délivrée par le greffier aux parties en cause qui en font het vonnis door de griffier afgegeven aan de partijen in het geding
la demande en vue de la signification et de l'exécution de ce die erom verzoeken en dit met het oog op de betekening en de
jugement. Conformément à l'article 792, alinéa 1er, du Code judiciaire, dans les huit jours de la prononciation du jugement, le greffier adresse sous simple lettre à chacune des parties ou, le cas échéant, à leurs avocats, une copie non signée du jugement. Le régime contenu dans l'article 792, alinéas 2 et 3, du Code judiciaire diffère du régime de droit commun en ce que la notification qui y est visée est, d'une part, faite par le greffier par pli judiciaire et mentionne, d'autre part, les voies de recours, le délai dans lequel le recours doit être introduit, ainsi que la dénomination et l'adresse de la juridiction compétente pour en connaître. Dans le uitvoering van dat vonnis. Volgens artikel 792, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek zendt de griffier, binnen acht dagen na de uitspraak van het vonnis, bij gewone brief een niet-ondertekend afschrift van het vonnis aan elke partij of, in voorkomend geval, aan hun advocaten. De in artikel 792, tweede en derde lid, van het Gerechtelijk Wetboek vervatte regeling verschilt van de gemeenrechtelijke regeling, doordat de erin bedoelde kennisgeving, enerzijds, gebeurt door de griffier bij gerechtsbrief, en, anderzijds, de rechtsmiddelen, de termijn binnen welke die moeten worden ingesteld, en de benaming en het adres van de rechtsmacht die bevoegd is om kennis ervan te nemen, moet vermelden. In de gemeenrechtelijke regeling zendt de griffier weliswaar een
régime de droit commun, le greffier adresse une copie non signée du niet-ondertekend afschrift van het vonnis aan de partijen of hun
jugement aux parties ou à leurs avocats, mais il appartient à la advocaten, maar het komt toe aan de belanghebbende partij om de
partie intéressée de demander l'expédition du jugement au greffier et uitgifte van het vonnis bij de griffier op te vragen en die bij
de le faire signifier par exploit d'huissier aux autres parties. deurwaardersexploot te laten betekenen aan de overige partijen.
B.8. Si, comme la Cour l'a jugé par ses arrêts nos 142/2002 (B.5 et B.8. Hoewel de wetgever, zoals het Hof heeft geoordeeld bij zijn
B.6), 40/2007 (B.6.2) et 16/2008 (B.9), le législateur a pu prévoir arresten nrs. 142/2002 (B.5 en B.6), 40/2007 (B.6.2) en 16/2008 (B.9),
sans discrimination, dans les matières particulières visées à zonder discriminatie, in de bijzondere aangelegenheden bedoeld in
l'article 792, alinéas 2 et 3, du Code judiciaire, des règles artikel 792, tweede en derde lid, van het Gerechtelijk Wetboek,
spécifiques en ce qui concerne les mentions exigées dans la vermocht te voorzien in specifieke regels ten aanzien van de
vermeldingen die in de kennisgeving worden geëist, dient hier te
notification, il convient ici d'examiner si l'absence de mention des worden nagegaan of de ontstentenis van vermeldingen met betrekking tot
modalités de recours, dans le mode de communication de droit commun de rechtsmiddelen, in de gemeenrechtelijke wijze van mededeling die de
que constitue la signification, n'est pas de nature à entraver, de betekening vormt, de toegang tot de rechter van de betrokken
manière discriminatoire, l'accès au juge des justiciables concernés. rechtzoekenden niet op discriminerende wijze kan belemmeren.
B.9.1. Pour pouvoir garantir l'exercice effectif des recours dans le B.9.1. Teneinde de daadwerkelijke uitoefening van de rechtsmiddelen
délai prenant cours à dater de la signification, il convient d'offrir binnen de termijn die ingaat vanaf de betekening te kunnen waarborgen,
en principe au destinataire de la signification des garanties dienen in beginsel aan de adressaat van de betekening afdoende
suffisantes qui lui permettent de prendre connaissance, à bref délai waarborgen te worden geboden om op korte termijn en zonder
et sans efforts démesurés, des pièces qui lui sont adressées, mais buitengewone inspanningen te kunnen kennisnemen van de stukken die hem
aussi des modalités de recours contre le jugement qui lui est worden toegezonden, maar ook van de nadere regels van beroep tegen het
communiqué. vonnis dat hem is meegedeeld.
B.9.2. Le droit de former un recours peut certes se prêter à des B.9.2. Het recht om beroep in te stellen, mag weliswaar worden omgeven
exigences procédurales en ce qui concerne l'utilisation de voies de met procedurele vereisten bij het aanwenden van rechtsmiddelen, maar
recours, mais ces exigences ne peuvent empêcher le justiciable de se die vereisten mogen het de rechtzoekenden niet onmogelijk maken de
prévaloir d'une voie de recours disponible (CEDH, 28 octobre 1998, beschikbare rechtsmiddelen aan te wenden (EHRM, 28 oktober 1998, Pérez
Pérez de Rada Cavanilles c. Espagne, § § 44-45; 24 mai 2007, Da Luz de Rada Cavanilles t. Spanje, § § 44-45; 24 mei 2007, Da Luz Domingues
Domingues Ferreira c. Belgique, § 57; 1er mars 2011, Faniel c. Ferreira t. België, § 57; 1 maart 2011, Faniel t. België, § 26). De
Belgique, § 26). Les règles relatives aux délais à respecter pour
former un recours visent à assurer une bonne administration de la regels met betrekking tot het naleven van termijnen om een
justice et le respect, en particulier, du principe de la sécurité rechtsmiddel aan te wenden, beogen een behoorlijke rechtsbedeling en
juridique (CEDH, 28 octobre 1998, Pérez de Rada Cavanilles c. Espagne, inzonderheid ook de rechtszekerheid te waarborgen (EHRM, 28 oktober
§ 45). 1998, Pérez de Rada Cavanilles t. Spanje, § 45).
Afin de garantir le droit d'accès au juge, il importe non seulement Teneinde het recht op toegang tot de rechter te waarborgen, is het
que les règles concernant les possibilités des voies de recours et les niet alleen van belang dat de regels met betrekking tot de
délais soient posées avec clarté, mais qu'elles soient aussi portées à mogelijkheden inzake de rechtsmiddelen en de termijnen duidelijk
la connaissance des justiciables de la manière la plus explicite worden gesteld, maar ook dat zij zo expliciet mogelijk aan de
possible, afin que ceux-ci puissent en faire usage conformément à la rechtzoekenden ter kennis worden gebracht zodat dezen gebruik ervan
loi. Il en est particulièrement ainsi pour une personne condamnée par kunnen maken overeenkomstig de wet. Dat geldt inzonderheid voor een
défaut, qui doit être immédiatement informée de manière fiable et persoon die bij verstek wordt veroordeeld, die bij de betekening van
officielle, lors de la signification du jugement de condamnation, des dat vonnis onmiddellijk op een betrouwbare en officiële manier moet
possibilités de recours, des délais d'introduction et des formalités à worden geïnformeerd over de beschikbare rechtsmiddelen, de termijnen
respecter (CEDH, 24 mai 2007, Da Luz Domingues Ferreira c. Belgique, § om die aan te wenden en de te respecteren vormvereisten (EHRM, 24 mei
§ 58-59; 29 juin 2010, Hakimi c. Belgique, § § 35-36; 1er mars 2011, 2007, Da Luz Domingues Ferreira t. België, § § 58-59; 29 juni 2010,
Faniel c. Belgique, § 30); et il en va de même pour un justiciable, Hakimi t. België, § § 35-36; 1 maart 2011, Faniel t. België, § 30);
hetzelfde geldt voor een rechtzoekende die niet wordt vertegenwoordigd
non représenté par un avocat, impliqué dans une procédure civile door een advocaat en betrokken is bij een burgerlijke procedure (EHRM,
(CEDH, 31 janvier 2012, Assunç+o Chaves, § 81) qui doit bénéficier 31 januari 2012, Assunç+o Chaves, § 81) en « op duidelijke,
d'une « information de manière claire, fiable et officielle, quant aux betrouwbare en officiële wijze moet worden geïnformeerd over de
voies, formes et délai de recours » ( § 87). Si elles s'appliquent de rechtsmiddelen en de vormen en termijnen van beroep » ( § 87). Hoewel
manière particulière aux situations précitées, ces exigences zij op bijzondere wijze van toepassing zijn op de voormelde situaties,
essentielles relatives au droit d'accès au juge, qui constitue un gelden die wezenlijke vereisten inzake het recht op toegang tot de
aspect du droit à un procès équitable, valent de manière générale à rechter, dat een aspect van het recht op een eerlijk proces vormt, op
l'égard de tout justiciable, qui doit connaître le suivi qui peut être algemene wijze ten aanzien van iedere rechtzoekende, die moet weten
donné à un jugement, de sorte que ces exigences sont applicables à la welk gevolg kan worden gegeven aan een vonnis, zodat die vereisten van
signification d'un jugement, qui, comme il est dit en B.6.2, constitue toepassing zijn op de betekening van een vonnis, die, zoals is vermeld
en droit judiciaire privé la règle générale pour la communication des in B.6.2, de algemene regel in het gerechtelijke privaatrecht vormt
jugements. L'indication de l'existence de voies de recours dans la signification voor de mededeling van de vonnissen.
d'une décision juridictionnelle constitue un élément essentiel du De vermelding van het bestaan van rechtsmiddelen in de betekening van
principe général de la bonne administration de la justice et du droit een jurisdictionele beslissing is een essentieel element van het
d'accès au juge. Le droit à un procès équitable exige en effet non algemeen beginsel van behoorlijke rechtsbedeling en van het recht op
seulement que les possibilités et délais pour exercer des voies de toegang tot de rechter. Het recht op een eerlijk proces vereist immers
recours soient posés avec clarté, mais aussi qu'ils soient portés à la niet alleen dat de mogelijkheden en termijnen om rechtsmiddelen aan te
wenden, duidelijk worden gesteld, maar ook dat zij zo expliciet
connaissance du justiciable de la manière la plus explicite possible. mogelijk aan de rechtzoekende ter kennis worden gebracht. Dat is
Il s'agit là de l'objet même d'une signification, qui est d'informer precies het doel zelf van een betekening, namelijk de rechtzoekende
le justiciable. inlichten.
B.9.3. La Chambre des représentants et le Sénat ont adopté, au cours B.9.3. De Kamer van volksvertegenwoordigers en de Senaat hebben, in de
de la législature 1991-1995, un projet d'article 46bis du Code regeerperiode 1991-1995, een ontwerp van artikel 46bis van het
judiciaire (Doc. parl., Chambre, 1992-1993, nos 962/1 et suivants) qui Gerechtelijk Wetboek aangenomen (Parl. St., Kamer, 1992-1993, nrs.
avait pour objet de garantir la mention des modalités de recours, 962/1 e.v.), dat tot doel had te waarborgen dat de nadere regels van
notamment, dans la signification. Cette disposition n'a toutefois pas beroep worden vermeld, met name, in de betekening. Die bepaling is
été promulguée par le Roi. evenwel niet afgekondigd door de Koning.
B.10. En ce qu'il ne prévoit pas que, lors de la signification d'un B.10. In zoverre het niet erin voorziet dat, bij de betekening van een
jugement, il y a lieu d'indiquer les voies de recours, le délai dans vonnis, de rechtsmiddelen, de termijn waarbinnen dat rechtsmiddel of
lequel ce ou ces recours doivent être introduits ainsi que la die rechtsmiddelen moeten worden aangewend, alsook de benaming en het
dénomination et l'adresse de la juridiction compétente pour en adres van het rechtscollege dat bevoegd is om daarvan kennis te nemen,
connaître, l'article 43 du Code judiciaire n'est pas compatible avec moeten worden vermeld, is artikel 43 van het Gerechtelijk Wetboek niet
les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang
l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme et avec gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de
les principes généraux garantissant le droit d'accès au juge. mens en met de algemene beginselen die het recht op toegang tot de
rechter waarborgen.
B.11. Afin de préserver la sécurité juridique en ce qui concerne les B.11. Teneinde de rechtszekerheid te vrijwaren ten aanzien van de
effets des significations qui ne respecteraient pas ces garanties gevolgen van de betekeningen die niet zouden voldoen aan die
essentielles et de laisser au législateur le temps nécessaire pour wezenlijke waarborgen en teneinde de wetgever de nodige tijd te laten
déterminer les modalités de cette information, il convient de om de nadere regels inzake die informatie te bepalen, dienen de
maintenir les effets de la disposition déclarée inconstitutionnelle, gevolgen van de ongrondwettig verklaarde bepaling te worden
dans la mesure indiquée dans le dispositif. gehandhaafd in de in het dictum aangegeven mate.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
- En ce qu'il ne prévoit pas que, lors de la signification d'un - In zoverre het niet erin voorziet dat, bij de betekening van een
jugement, il y a lieu d'indiquer les voies de recours, le délai dans vonnis, de rechtsmiddelen, de termijn waarbinnen dat rechtsmiddel of
lequel ce ou ces recours doivent être introduits ainsi que la die rechtsmiddelen moeten worden aangewend, alsook de benaming en het
dénomination et l'adresse de la juridiction compétente pour en adres van het rechtscollege dat bevoegd is om daarvan kennis te nemen,
moeten worden vermeld, schendt artikel 43 van het Gerechtelijk Wetboek
connaître, l'article 43 du Code judiciaire viole les articles 10 et 11 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met
de la Constitution, lus en combinaison avec l'article 6 de la artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met
Convention européenne des droits de l'homme et avec les principes de algemene beginselen die het recht op toegang tot de rechter
généraux garantissant le droit d'accès au juge; waarborgen.
- Les effets des significations qui ont été ou seront effectuées
conformément à l'article 43 du Code judiciaire sont maintenus jusqu'à - De gevolgen van de betekeningen die overeenkomstig artikel 43 van
het Gerechtelijk Wetboek zijn of zullen worden uitgevoerd, worden
l'adoption, par le législateur, d'une disposition garantissant que, gehandhaafd tot de aanneming, door de wetgever, van een bepaling die
verzekert dat, bij de betekening van een vonnis, de voormelde
lors de la signification d'un jugement, les mentions précitées soient vermeldingen ter kennis worden gebracht van de rechtzoekende, en
portées à la connaissance du justiciable, et au plus tard jusqu'au 31 uiterlijk tot en met 31 december 2022.
décembre 2022 inclus. Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 10 février 2022. op 10 februari 2022.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
P. Nihoul P. Nihoul
^