Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 188/2021 du 23 décembre 2021 Numéro du rôle : 7439 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 155 du Code des impôts sur les revenus 1992, posée par le Tribunal de première instance de Namur, division de La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. Gie(...)"
Extrait de l'arrêt n° 188/2021 du 23 décembre 2021 Numéro du rôle : 7439 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 155 du Code des impôts sur les revenus 1992, posée par le Tribunal de première instance de Namur, division de La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. Gie(...) Uittreksel uit arrest nr. 188/2021 van 23 december 2021 Rolnummer 7439 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 155 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg Namen, afdeling Name Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 188/2021 du 23 décembre 2021 Uittreksel uit arrest nr. 188/2021 van 23 december 2021
Numéro du rôle : 7439 Rolnummer 7439
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 155 du Code In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 155 van het
des impôts sur les revenus 1992, posée par le Tribunal de première Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Rechtbank
instance de Namur, division de Namur. van eerste aanleg Namen, afdeling Namen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de
Giet, J. Moerman, M. Pâques, D. Pieters et S. de Bethune, assistée du rechters T. Giet, J. Moerman, M. Pâques, D. Pieters en S. de Bethune,
greffier F. Meersschaut, présidée par le président P. Nihoul, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter P. Nihoul,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 24 septembre 2020, dont l'expédition est parvenue au Bij vonnis van 24 september 2020, waarvan de expeditie ter griffie van
greffe de la Cour le 29 septembre 2020, le Tribunal de première het Hof is ingekomen op 29 september 2020, heeft de Rechtbank van
instance de Namur, division de Namur, a posé la question préjudicielle eerste aanleg Namen, afdeling Namen, de volgende prejudiciële vraag
suivante : gesteld :
« L'article 155 du Code des impôts sur les revenus 1992 viole-t-il les « Schendt artikel 155 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992
articles 10, 11 et 172 de la Constitution, éventuellement lus en de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet, eventueel in samenhang
combinaison avec les articles 2, 3 et 6 du Traité sur l'Union gelezen met de artikelen 2, 3 en 6 van het Verdrag betreffende de
européenne et l'article 45 du Traité sur le fonctionnement de l'Union Europese Unie en met artikel 45 van het Verdrag betreffende de werking
européenne, interprété en ce sens que, du seul fait de leur provenance van de Europese Unie, in die zin geïnterpreteerd dat, enkel wegens hun
d'un pays autre que la Belgique, les revenus d'un contribuable oorsprong uit een ander land dan België, de inkomsten van een
belastingplichtige die krachtens internationale overeenkomsten ter
voorkoming van dubbele belasting zijn vrijgesteld, in aanmerking
exonérés en vertu de conventions internationales préventives de la worden genomen voor het bepalen van de belasting van die
double imposition sont pris en compte pour la détermination de l'impôt belastingplichtige, terwijl die inkomsten tegen een afzonderlijke
de ce contribuable alors que ces revenus auraient fait l'objet d'une aanslagvoet zouden zijn belast indien zij niet waren vrijgesteld en
taxation à un taux distinct s'ils n'avaient pas été exonérés et zodoende geen enkele weerslag zouden hebben gehad op de progressieve
n'auraient, de ce fait, eu aucun impact sur le taux progressif aanslagvoet die op de andere inkomsten van die belastingplichtige
appliqué aux autres revenus de ce contribuable ? ». wordt toegepast ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. La question préjudicielle porte sur l'article 155 du Code des B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 155 van het
impôts sur les revenus 1992 (ci-après : le CIR 1992), qui dispose : Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 (hierna : het WIB 1992), dat
« Les revenus exonérés en vertu de conventions internationales bepaalt : « Inkomsten die krachtens internationale overeenkomsten ter voorkoming
préventives de la double imposition sont pris en considération pour la van dubbele belasting zijn vrijgesteld, komen in aanmerking voor het
détermination de l'impôt, mais celui-ci est réduit proportionnellement bepalen van de belasting, maar deze wordt verminderd naar de
à la partie des revenus exonérés dans le total des revenus. verhouding tussen de inkomsten die zijn vrijgesteld en het geheel van de inkomsten.
[...] ». [...] ».
B.2.1. Le litige devant le juge a quo concerne des indemnités de B.2.1. Het geschil voor de verwijzende rechter betreft
licenciement qui ont été versées en 2014, à la suite de décisions ontslagvergoedingen die zijn uitbetaald in 2014, ingevolge
juridictionnelles. jurisdictionele beslissingen.
Conformément à l'article 11, paragraphe 1er, de la Convention entre la Overeenkomstig artikel 11, paragraaf 1, van de Overeenkomst tussen
Belgique et la France « tendant à éviter les doubles impositions et à België en Frankrijk « tot voorkoming van dubbele belasting en tot
établir des règles d'assistance administrative et juridique réciproque regeling van wederzijdse administratieve en juridische bijstand inzake
en matière d'impôts sur les revenus », signée à Bruxelles le 10 mars inkomstenbelastingen », ondertekend te Brussel op 10 maart 1964
1964 (ci-après : la Convention préventive de la double imposition (hierna : de tussen Frankrijk en België gesloten Overeenkomst ter
conclue entre la France et la Belgique) et à laquelle il a été porté voorkoming van dubbele belasting) en waaraan goedkeuring is verleend
assentiment par la loi du 14 avril 1965, ces revenus ont été imposés bij de wet van 14 april 1965, werden die inkomsten belast in
en France. Frankrijk.
B.2.2. La Convention préventive de la double imposition conclue entre B.2.2. De tussen Frankrijk en België gesloten Overeenkomst ter
la France et la Belgique contient des règles visant à répartir le voorkoming van dubbele belasting bevat regels tot verdeling van de
pouvoir d'imposition de ces Etats et vise principalement à éviter la heffingsbevoegdheid van die Staten en beoogt hoofdzakelijk te
double imposition des contribuables pour les mêmes revenus ou pour les voorkomen dat belastingplichtigen tweemaal worden belast op dezelfde
mêmes éléments du patrimoine. inkomsten of op dezelfde vermogensbestanddelen.
L'article 19, A, paragraphes 2 et 4, de la Convention préventive de la Artikel 19, A, paragrafen 2 en 4, van de tussen Frankrijk en België
double imposition conclue entre la France et la Belgique dispose : gesloten Overeenkomst ter voorkoming van dubbele belasting bepaalt :
« La double imposition est évitée de la manière suivante : « Dubbele belasting wordt op de volgende wijze voorkomen :
A. En ce qui concerne la Belgique : A. Met betrekking tot België :
[...] [...]
2. Les revenus autres que ceux visés au paragraphe 1 ci-dessus sont 2. Andere inkomsten dan die bedoeld in paragraaf 1 hierboven worden
exonérés des impôts belges mentionnés à l'article 2, paragraphe 3 A, van de in artikel 2, paragraaf 3, A, van deze Overeenkomst vermelde
de la présente Convention, lorsque l'imposition en est attribuée Belgische belastingen vrijgesteld wanneer de belastingheffing ervan
exclusivement à la France. uitsluitend aan Frankrijk wordt toegekend.
[...] [...]
4. Nonobstant les dispositions qui précèdent, les impôts belges visés 4. Niettegenstaande de vorenstaande bepalingen mogen de in deze
par la présente Convention peuvent être calculés, sur les revenus Overeenkomst bedoelde Belgische belastingen worden berekend, op de
imposables en Belgique en vertu de ladite Convention, au taux inkomsten die krachtens deze Overeenkomst in België belastbaar zijn,
correspondant à l'ensemble des revenus imposables d'après la tegen het tarief overeenstemmend met het gezamenlijke van de volgens
législation belge ». de Belgische wetgeving belastbare inkomsten ».
B.2.3. L'article 155, alinéa 1er, du CIR 1992 contient un mécanisme B.2.3. Artikel 155, eerste lid, van het WIB 1992 bevat een mechanisme
d'exonération avec « réserve de progressivité », que permet notamment van vrijstelling met « progressievoorbehoud », waarin met name mag
de prévoir, pour les revenus d'origine française exonérés en Belgique, worden voorzien, voor de in België vrijgestelde inkomsten van Franse
l'article 19, A, paragraphe 4, de la Convention préventive de la oorsprong, krachtens artikel 19, A, paragraaf 4, van de tussen
double imposition conclue entre la France et la Belgique. Frankrijk en België gesloten Overeenkomst ter voorkoming van dubbele belasting.
B.2.4. Les indemnités de licenciement qui font l'objet du litige B.2.4. De ontslagvergoedingen die het voorwerp uitmaken van het
devant le juge a quo, si elles n'étaient pas exonérées conformément à geschil voor de verwijzende rechter zouden, indien zij niet waren
la Convention préventive de double imposition précitée, seraient vrijgesteld conform de voormelde Overeenkomst ter voorkoming van
imposables au taux distinct conformément à l'article 171, 5°, a), du dubbele belasting, belastbaar zijn tegen de afzonderlijke aanslagvoet
CIR 1992, qui, tel qu'il s'appliquait à l'exercice d'imposition 2015, overeenkomstig artikel 171, 5°, a), van het WIB 1992, dat, zoals het
disposait : van toepassing was op het aanslagjaar 2015, bepaalde :
« Par dérogation aux articles 130 à 145 et 146 à 156, sont imposables « In afwijking van de artikelen 130 tot 145 en 146 tot 156, zijn
distinctement, sauf si l'impôt ainsi calculé, majoré de l'impôt afzonderlijk belastbaar, behalve wanneer de aldus berekende belasting,
afférent aux autres revenus, est supérieur à l'impôt calculé vermeerderd met de belasting op de andere inkomsten, meer bedraagt dan
conformément aux articles précités et afférent aux revenus visés aux de overeenkomstig de voormelde artikelen bepaalde belasting op de in
articles 17, § 1er, 1° à 3° et 90, 6° et 9°, et aux plus-values sur de artikelen 17, § 1, 1° tot 3° en 90, 6° en 9°, vermelde inkomsten en
op de meerwaarden op roerende waarden en titels die op grond van
valeurs et titres mobiliers imposables sur base de l'article 90, 1°, artikel 90, 1°, belastbaar zijn, vermeerderd met de belasting met
majoré de l'impôt afférent à l'ensemble des autres revenus imposables : betrekking tot het geheel van de andere belastbare inkomsten :
[...] [...]
5° au taux moyen afférent à l'ensemble des revenus imposables de la 5° tegen de gemiddelde aanslagvoet met betrekking tot het geheel van
dernière année antérieure pendant laquelle le contribuable a eu une de belastbare inkomsten van het laatste vorige jaar waarin de
activité professionnelle normale qui est déterminé sur base de l'impôt belastingplichtige een normale beroepswerkzaamheid heeft gehad die
wordt bepaald op basis van de belasting die verschuldigd is bij
dû en application des articles 130 à 145 et 146 à 154, diminué des toepassing van de artikelen 130 tot 145 en 146 tot 154, verminderd met
réductions d'impôt visées aux articles 1451 à 145/16, 145/24, 145/28, de in de artikelen 145/1 tot 145/16, 145/24, 145/28, 145/32 tot 145/35
145/32 à 145/35 et 154bis : en 154bis vermelde belastingverminderingen :
a) les indemnités payées contractuellement ou non, ensuite de la a) vergoedingen die al of niet contractueel betaald zijn ten gevolge
cessation de travail ou de la rupture d'un contrat de travail; van stopzetting van arbeid of beëindiging van een arbeidsovereenkomst;
[...] ». [...] ».
B.3.1. La Cour est interrogée sur la compatibilité de l'article 155 du B.3.1. Aan het Hof wordt een vraag gesteld over de bestaanbaarheid van
CIR 1992 avec les articles 10, 11 et 172 de la Constitution, artikel 155 van het WIB 1992 met de artikelen 10, 11 en 172 van de
éventuellement lus en combinaison avec les articles 2, 3 et 6 du Grondwet, eventueel in samenhang gelezen met de artikelen 2, 3 en 6
Traité sur l'Union européenne et avec l'article 45 du Traité sur le van het Verdrag betreffende de Europese Unie en met artikel 45 van het
fonctionnement de l'Union européenne, si cette disposition est interprétée en ce sens que, du seul fait de leur provenance d'un pays autre que la Belgique, les revenus d'un contribuable exonérés en vertu de conventions internationales préventives de la double imposition sont pris en compte pour la détermination de l'impôt de ce contribuable, même si ces revenus auraient fait l'objet d'une taxation à un taux distinct s'ils n'avaient pas été exonérés et n'auraient, de ce fait, pas eu d'incidence sur le taux progressif appliqué aux autres revenus de ce contribuable. La question préjudicielle porte dès lors uniquement sur la Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, indien die bepaling in die zin wordt geïnterpreteerd dat, enkel wegens hun oorsprong uit een ander land dan België, de inkomsten van een belastingplichtige die krachtens internationale overeenkomsten ter voorkoming van dubbele belasting zijn vrijgesteld, in aanmerking worden genomen voor het bepalen van de belasting van die belastingplichtige, ook al zouden die inkomsten tegen een afzonderlijke aanslagvoet zijn belast indien zij niet waren vrijgesteld en zodoende geen weerslag zouden hebben gehad op de progressieve aanslagvoet die op de andere inkomsten van die belastingplichtige wordt toegepast. De prejudiciële vraag heeft bijgevolg enkel betrekking op het bepalen
détermination de l'impôt visée à l'article 155, alinéa 1er, du CIR van de belasting, zoals bedoeld in artikel 155, eerste lid, van het
1992, auquel la Cour limite dès lors son examen. WIB 1992, waartoe het Hof zijn onderzoek dan ook beperkt.
B.3.2. Il ressort de la décision de renvoi que la Cour est interrogée B.3.2. Uit de verwijzingsbeslissing blijkt dat aan het Hof een vraag
wordt gesteld over een eventuele discriminatie tussen, enerzijds, de
sur une éventuelle discrimination entre, d'une part, les contribuables Belgische belastingplichtigen die, naast inkomsten die belastbaar zijn
belges qui perçoivent, outre des revenus imposables au taux tegen de progressieve aanslagvoet, vergoedingen van Belgische
progressif, des indemnités d'origine belge imposables au taux distinct oorsprong ontvangen die belastbaar zijn tegen de afzonderlijke
en vertu de l'article 171, 5°, a), du CIR 1992 et, d'autre part, les aanslagvoet krachtens artikel 171, 5°, a), van het WIB 1992 en,
anderzijds, de Belgische belastingplichtigen die, naast inkomsten die
contribuables belges qui perçoivent, outre des revenus imposables au belastbaar zijn tegen de progressieve aanslagvoet, vergoedingen van
taux progressif, des indemnités d'origine française exonérées Franse oorsprong ontvangen die van belasting in België zijn
d'imposition en Belgique en vertu de la Convention préventive de la vrijgesteld krachtens de Overeenkomst ter voorkoming van dubbele
double imposition conclue entre la France et la Belgique, mais qui, en belasting afgesloten tussen Frankrijk en België, maar die krachtens
vertu de l'article 155, alinéa 1er, en cause, du CIR 1992, seraient het in het geding zijnde artikel 155, eerste lid, van het WIB 1992
néanmoins prises en compte pour la détermination de l'impôt, alors que desalniettemin in aanmerking zouden worden genomen voor het bepalen
ces revenus auraient été imposés au taux distinct en vertu de van de belasting, terwijl die inkomsten tegen een afzonderlijke
l'article 171, 5°, a), du CIR 1992, s'ils n'avaient pas été exonérés. aanslagvoet zouden zijn belast krachtens artikel 171, 5°, a), van het
Les justiciables qui relèvent de cette seconde catégorie seraient dès WIB 1992 indien zij niet waren vrijgesteld. De rechtzoekenden die tot
die tweede categorie behoren, zouden bijgevolg minder goed worden
lors moins bien traités que les justiciables qui relèvent de la behandeld dan de rechtzoekenden die tot de eerste categorie behoren,
première catégorie, en ce qui concerne la progressivité de l'impôt dû wat betreft de progressiviteit van de in België verschuldigde
en Belgique. belasting.
B.3.3. La Cour examine la disposition en cause dans l'interprétation B.3.3. Het Hof onderzoekt de in het geding zijnde bepaling in de
du juge a quo et limite son examen à la prise en compte, pour le interpretatie van de verwijzende rechter en beperkt zijn onderzoek tot
calcul visé à l'article 155, alinéa 1er, du CIR 1992, d'indemnités de de inaanmerkingneming, voor de in artikel 155, eerste lid, van het WIB
licenciement auxquelles, si elles n'étaient pas exonérées, 1992 bedoelde berekening, van ontslagvergoedingen waarop, indien zij
s'appliquerait le régime de taxation distincte prévu à l'article 171, niet waren vrijgesteld, het in artikel 171, 5°, a), van het WIB 1992
5°, a), du CIR 1992. bedoelde stelsel van afzonderlijke belasting zou worden toegepast.
B.4.1. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas B.4.1. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet
qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen
personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium
qu'elle soit raisonnablement justifiée. berust en het redelijk verantwoord is.
L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel
nature des principes en cause; le principe d'égalité et de en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van
non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat
de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de
et le but visé. aangewende middelen en het beoogde doel.
B.4.2. L'article 172, alinéa 1er, de la Constitution constitue une B.4.2. Artikel 172, eerste lid, van de Grondwet vormt, in fiscale
application particulière, en matière fiscale, du principe d'égalité et aangelegenheden, een bijzondere toepassing van het in de artikelen 10
de non-discrimination inscrit aux articles 10 et 11 de la en 11 van de Grondwet vervatte beginsel van gelijkheid en
Constitution. niet-discriminatie.
B.4.3. Ni les articles 10 et 11 ni l'article 172, alinéa 1er, de la B.4.3. Noch de artikelen 10 en 11, noch artikel 172, eerste lid, van
Constitution ne comportent une interdiction générale de la double de Grondwet bevatten een algemeen verbod op dubbele belasting.
imposition. Bovendien is het doel van een overeenkomst ter vermijding van dubbele
En outre, l'objectif d'une convention préventive de la double belasting, te vermijden dat dezelfde inkomsten in elk van de twee
imposition consiste à éviter que le même revenu soit imposé dans partijen bij dat verdrag worden belast en beoogt een dergelijke
chacune des deux parties contractantes à celle-ci et non pas de overeenkomst niet te waarborgen dat de door de belastingplichtige in
garantir que l'imposition à laquelle est assujetti le contribuable een van de verdragsluitende Staten verschuldigde belasting niet hoger
dans une partie contractante ne soit pas supérieure à celle à laquelle is dan die welke hij in de andere verdragsluitende Staat zou moeten
il serait assujetti dans l'autre partie contractante. Dès lors, un voldoen. Een nadeliger fiscale behandeling van belastingplichtigen,
traitement fiscal désavantageux de contribuables, qui découlerait de die zou voortvloeien uit de verdeling van de heffingsbevoegdheid
la répartition de la compétence fiscale des Etats parties à une telle tussen de Staten die partij zijn bij een dergelijke overeenkomst, en
convention et de la disparité existant entre les régimes fiscaux de uit het verschil tussen de fiscale regelingen van die twee Staten, kan
ces deux Etats, ne saurait être considéré comme constituant en soi une derhalve op zich niet worden aangemerkt als discriminatie.
discrimination.
B.5.1. L'article 155, alinéa 1er, du CIR 1992 tend à permettre que, B.5.1. Artikel 155, eerste lid, van het WIB 1992 strekt ertoe het
dans la mise en oeuvre de conventions préventives de la double mogelijk te maken dat, bij de uitvoering van overeenkomsten ter
voorkoming van dubbele belasting, een vrijstelling van inkomsten die
imposition, une exonération de revenus imposés dans un autre Etat in een andere Staat worden belast, niet tot gevolg heeft dat de
n'ait pas pour effet de réduire la progressivité de l'impôt dû en progressiviteit van de in België verschuldigde belasting op de andere
Belgique sur les autres revenus non exonérés. niet-vrijgestelde inkomsten wordt verminderd.
Ce mécanisme de « réserve de progressivité » constitue dès lors un Dat mechanisme van « progressievoorbehoud » vormt bijgevolg een
tempérament aux exonérations découlant de l'application de conventions matiging van de vrijstellingen die voortvloeien uit de toepassing van
qui visent à prévenir la double imposition. Cette mesure tend à éviter overeenkomsten die ertoe strekken dubbele belasting te vermijden. Die
que, en Belgique, les revenus imposables d'un contribuable, maatregel beoogt te voorkomen dat in België de belastbare inkomsten
bénéficiaire de revenus exonérés parce qu'ils sont imposés dans un van een belastingplichtige die vrijgestelde inkomsten geniet omdat zij
autre Etat, soient frappés d'un taux d'imposition inférieur à celui in een andere Staat worden belast, tegen een lager tarief worden
applicable aux revenus des contribuables, bénéficiaires de revenus belast dan het tarief dat geldt voor de inkomsten van
belastingplichtigen die vergelijkbare inkomsten in België genieten
comparables en Belgique (comp. avec CJUE, 11 septembre 2014, C-489/13, (vgl. met HvJ, 11 september 2014, C-489/13, Verest en Gerards, punt
Verest et Gerards, point 31; 12 avril 2018, C-110/17, Commission c. 31; 12 april 2018, C-110/17, Commissie t. België, punt 59; 15 juli
Belgique, point 59; 15 juillet 2021, C-241/20, BJ, point 76). 2021, C-241/20, BJ, punt 76).
B.5.2. Si, en l'espèce, pour la détermination de l'impôt dû en B.5.2. Indien te dezen, voor het bepalen van de in België
Belgique, il était tenu compte de revenus exonérés qui, s'ils étaient verschuldigde belasting, rekening werd gehouden met vrijgestelde
imposés en Belgique, le seraient à un taux distinct conformément à inkomsten die, indien zij in België werden belast, tegen een
afzonderlijke aanslagvoet zouden worden belast overeenkomstig artikel
l'article 171, 5°, a), du CIR 1992, il en résulterait une différence 171, 5°, a), van het WIB 1992, zou daaruit een verschil in behandeling
de traitement entre les contribuables, en fonction de l'origine des tussen belastingplichtigen voortvloeien, naargelang van de oorsprong
revenus et de l'Etat de taxation, pour la détermination de la van de inkomsten en van de Staat die de belasting heft, voor het
progressivité de l'impôt dû en Belgique. bepalen van de progressiviteit van de in België verschuldigde
belasting. Dat verschil in behandeling kan niet worden verantwoord door het doel
Cette différence de traitement ne peut être justifiée par l'objectif om de gevolgen voor de progressiviteit van de in België verschuldigde
de corriger les effets sur la progressivité de l'impôt dû en Belgique belasting van de vrijstellingen die voortvloeien uit de overeenkomsten
des exonérations découlant des conventions préventives de la double ter voorkoming van de dubbele belasting te corrigeren, aangezien de
imposition, puisque les revenus exonérés, s'ils avaient été imposés en vrijgestelde inkomsten, indien zij in België waren belast, aan die
Belgique, auraient, en étant soumis à un taux de taxation distinct, progressiviteit zouden zijn ontsnapt door aan een afzonderlijke
échappé à cette progressivité. aanslagvoet te worden onderworpen.
En l'espèce, la prise en compte, pour la détermination de l'impôt dû, Te dezen heeft de inaanmerkingneming, voor het bepalen van de
de revenus qui seraient soumis à un taux distinct a par conséquent verschuldigde belasting, van inkomsten die aan een afzonderlijke
pour effet de traiter défavorablement des contribuables et de leur aanslagvoet zouden zijn onderworpen, dan ook tot gevolg dat
faire perdre l'avantage fiscal lié au taux distinct en raison de la belastingplichtigen ongunstig worden behandeld en dat zij het
seule provenance des revenus, alors même que l'absence de prise en belastingvoordeel in verband met de afzonderlijke aanslagvoet
compte de ces revenus exonérés n'aurait pas d'effet défavorable pour verliezen, enkel wegens de oorsprong van de inkomsten, zelfs al zou de
niet-inaanmerkingneming van die vrijgestelde inkomsten geen ongunstig
la détermination du taux d'imposition en Belgique. gevolg hebben voor het bepalen van de aanslagvoet in België.
Cette mesure est disproportionnée dès lors qu'elle aboutit à tenir Die maatregel is onevenredig, aangezien hij ertoe leidt dat, bij het
compte, dans la détermination de l'impôt dû, de revenus pour lesquels bepalen van de verschuldigde belasting, rekening wordt gehouden met
le législateur belge a précisément voulu, en optant pour un taux inkomsten waarvoor de Belgische wetgever, door te kiezen voor een
distinct, éviter les conséquences trop rigoureuses qu'entraînerait la afzonderlijke aanslagvoet, net de al te strenge gevolgen heeft willen
progressivité normale de l'impôt sur les revenus. vermijden die de normale progressiviteit van de inkomstenbelasting met
zich mee zou brengen.
B.6. Dans l'interprétation du juge a quo, l'article 155, alinéa 1er, B.6. In de interpretatie van de verwijzende rechter is artikel 155,
du CIR 1992 n'est pas compatible avec les articles 10, 11 et 172 de la eerste lid, van het WIB 1992 niet bestaanbaar met de artikelen 10, 11
Constitution. en 172 van de Grondwet.
B.7. Il n'y a pas lieu de procéder à un examen de la compatibilité de B.7. De bestaanbaarheid van de in het geding zijnde bepaling met de
la disposition en cause avec les articles 10, 11 et 172 de la artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de
Constitution, lus en combinaison avec les articles 2, 3 et 6 du Traité artikelen 2, 3 en 6 van het Verdrag betreffende de Europese Unie en
sur l'Union européenne et avec l'article 45 du Traité sur le met artikel 45 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese
fonctionnement de l'Union européenne, dès lors que cet examen ne Unie dient derhalve niet te worden onderzocht, aangezien dat onderzoek
pourrait conduire à un constat d'inconstitutionnalité plus étendu. niet zou kunnen leiden tot een ruimere vaststelling van ongrondwettigheid.
B.8. La Cour constate cependant que la disposition en cause peut faire B.8. Het Hof stelt evenwel vast dat de in het geding zijnde bepaling
l'objet d'une autre interprétation. anders kan worden geïnterpreteerd.
B.9.1. Comme il est dit en B.2.3, la disposition en cause contient le B.9.1. Zoals in B.2.3 is vermeld, bevat de in het geding zijnde
mécanisme dit de « réserve de progressivité » que permet de prévoir bepaling het zogeheten mechanisme van « progressievoorbehoud » waarin
l'article 19, A, paragraphe 4, de la Convention préventive de la mag worden voorzien krachtens artikel 19, A, paragraaf 4, van de
double imposition conclue entre la France et la Belgique. tussen Frankrijk en België gesloten Overeenkomst ter voorkoming van
Cette disposition s'inspire elle-même de l'article 23 A, paragraphe 3, dubbele belasting. Die bepaling is zelf geïnspireerd op artikel 23 A, paragraaf 3, van de
du Modèle de convention fiscale concernant le revenu et la fortune Modelovereenkomst inzake belastingen naar het inkomen en naar het
recommandé par le Comité fiscal de l'Organisation de coopération et de vermogen, aanbevolen door het Comité Fiscale Zaken van de Organisatie
développement économique (OCDE), ainsi rédigé : voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), dat aldus is opgesteld :
« Lorsque, conformément à une disposition quelconque de la Convention, « Wanneer, overeenkomstig enige bepaling van de Overeenkomst, de
les revenus qu'un résident d'un Etat contractant reçoit ou la fortune inkomsten die een ingezetene van een overeenkomstsluitende Staat
qu'il possède sont exempts d'impôt dans cet Etat, celui-ci peut ontvangt of het vermogen dat hij bezit, in die Staat zijn vrijgesteld
néanmoins, pour calculer le montant de l'impôt sur le reste des van belasting, kan die Staat desalniettemin, om het bedrag van de
revenus ou de la fortune de ce résident, tenir compte des revenus ou belasting op de overige inkomsten of het overige vermogen van die
de la fortune exemptés ». ingezetene te berekenen, rekening houden met de vrijgestelde inkomsten
Il ressort du commentaire de cette disposition qu'elle autorise une « of het vrijgestelde vermogen » (eigen vertaling). Uit de commentaar bij die bepaling blijkt dat zij een «
règle de progression », qui « s'applique au revenu ou à la fortune progressieregel » toestaat die « van toepassing is op het vrijgestelde
exempté [...] ainsi qu'au revenu ou à la fortune qui, en vertu de inkomen of vermogen [...], alsook op het inkomen of vermogen dat,
toutes les autres dispositions de la Convention, ' n'est imposable que krachtens alle andere bepalingen van de Overeenkomst, ' enkel
' dans l'autre Etat contractant » (OCDE (2019), Modèle de Convention belastbaar is ' in de andere overeenkomstsluitende Staat » (OESO
(2019), Modelovereenkomst inzake belastingen naar het inkomen en naar
fiscale concernant le revenu et la fortune 2017 (Version complète), het vermogen 2017 (Volledige versie), OESO-uitgaven, Parijs,
Editions OCDE, Paris, https://dx.doi.org/10.1787/0faf9b6c-fr, point https://dx.doi.org/10.1787/0faf9b6c-fr, punt 55, p. 1143, eigen
55, p. 1143). vertaling).
Comme il est dit en B.5.1 et comme sa dénomination l'indique, cette « Zoals in B.5.1 is vermeld en zoals de benaming ervan aangeeft, vormt
réserve de progressivité » constitue un tempérament aux exonérations dat « progressievoorbehoud » een matiging van de vrijstellingen die
voortvloeien uit de toepassing van overeenkomsten ter voorkoming van
découlant de l'application de conventions préventives de la double de dubbele belasting, die ertoe strekt dat een vrijstelling van de
imposition, qui vise à ce qu'une exonération des revenus imposés dans inkomsten die in een andere Staat worden belast evenwel niet tot
un autre Etat n'ait cependant pas pour effet de réduire la gevolg heeft dat de progressiviteit van de in België verschuldigde
progressivité de l'impôt dû en Belgique. Cette mesure « permet belasting wordt verminderd. Dankzij die maatregel « [kan] ervoor
d'assurer que les revenus d'un contribuable qui sont exonérés dans worden gezorgd dat in de woonstaat niettemin met de in de woonstaat
l'Etat membre de résidence peuvent néanmoins être pris en vrijgestelde inkomsten van een belastingplichtige rekening wordt
considération par ce dernier afin d'appliquer la règle de gehouden teneinde de progressieregel toe te passen bij de berekening
progressivité lors du calcul du montant de l'impôt sur le reste des van het bedrag van de belasting over de overige inkomsten van de
revenus du contribuable » (CJUE, 11 septembre 2014, C-489/13, Verest betrokken belastingplichtige » (HvJ, 11 september 2014, C-489/13,
et Gerards, point 30; voy. aussi 27 juin 1996, C-107/94, Asscher, Verest en Gerards, punt 30; zie ook 27 juni 1996, C-107/94, Asscher,
point 47; 12 avril 2018, C-110/17, Commission c. Belgique, point 52). punt 47; 12 april 2018, C-110/17, Commissie t. België, punt 52).
Au regard de sa ratio legis, le mécanisme de « réserve de Ten aanzien van de ratio legis ervan heeft het mechanisme van «
progressivité » prévu par les conventions préventives de la double progressievoorbehoud », bedoeld in de overeenkomsten ter voorkoming
imposition et par l'article 23 A, paragraphe 3, du Modèle de van de dubbele belasting en in artikel 23 A, paragraaf 3, van de
convention fiscale de l'OCDE vise des revenus qui sont exonérés en vertu de conventions internationales préventives de la double imposition, mais qui auraient été soumis à un taux progressif s'ils n'avaient pas été exonérés. B.9.2. Bien qu'il soit formulé en des termes généraux, l'article 155, alinéa 1er, du CIR 1992, qui traduit cette « réserve de progressivité », peut également être interprété en ce sens qu'il ne vise que des revenus qui sont exonérés en vertu de conventions internationales préventives de la double imposition mais qui auraient été soumis à un taux progressif s'ils n'avaient pas été exonérés, à l'exclusion, par conséquent, des revenus qui auraient fait l'objet d'une taxation à un Modelovereenkomst inzake belastingen van de OESO, betrekking op inkomsten die krachtens internationale overeenkomsten ter voorkoming van dubbele belasting zijn vrijgesteld, maar die aan een progressieve aanslagvoet zouden zijn onderworpen indien zij niet waren vrijgesteld. B.9.2. Hoewel het in algemene bewoordingen is geformuleerd, kan artikel 155, eerste lid, van het WIB 1992, dat dat « progressievoorbehoud » weergeeft, eveneens in die zin worden geïnterpreteerd dat het enkel betrekking heeft op de inkomsten die krachtens internationale overeenkomsten ter voorkoming van dubbele belasting zijn vrijgesteld maar die zouden zijn onderworpen aan een progressieve aanslagvoet indien zij niet waren vrijgesteld, met uitsluiting bijgevolg van de inkomsten die tegen een afzonderlijke
taux distinct, conformément à l'article 171, 5°, a), du CIR 1992. aanslagvoet zouden zijn belast overeenkomstig artikel 171, 5°, a), van
L'article 155 du CIR 1992 constitue en effet une disposition de la het WIB 1992. Artikel 155 van het WIB 1992 vormt immers een bepaling van
sous-section IV « Réduction pour revenus d'origine étrangère » de la onderafdeling IV « Vermindering voor inkomsten uit het buitenland »
section I « Régime ordinaire de taxation » du chapitre III « Calcul de van afdeling I « Gewoon stelsel van aanslag » van hoofdstuk III «
l'impôt » du titre II « Impôt des personnes physiques » du CIR 1992. Berekening van de belasting » van titel II « Personenbelasting » van
L'article 171 du CIR 1992 se situe quant à lui dans la sous-section II het WIB 1992. Artikel 171 van het WIB 1992 is gesitueerd in onderafdeling II «
« Impositions distinctes » de la section II « Régimes spéciaux de Afzonderlijke aanslagen » van afdeling II « Bijzondere stelsels van
taxation » du même chapitre III du titre II du CIR 1992. Cette aanslag » van hetzelfde hoofdstuk III van titel II van het WIB 1992.
Die bepaling stelt uitdrukkelijk dat de afzonderlijke aanslagvoet
disposition prévoit expressément que le taux distinct qu'elle instaure waarin zij voorziet, van toepassing is « in afwijking van de artikelen
l'est « par dérogation aux articles 130 à 145 et 146 à 156 », de sorte 130 tot 145 en 146 tot 156 », zodat artikel 171 van het WIB 1992 ook
que l'article 171 du CIR 1992 déroge aussi à l'article 155, alinéa 1er, afwijkt van artikel 155, eerste lid, van het WIB 1992. Het «
du CIR 1992. La « réserve de progressivité » que prévoit la progressievoorbehoud » waarin de in het geding zijnde bepaling
disposition en cause peut dès lors s'interpréter comme ne s'appliquant voorziet, kan bijgevolg in die zin worden geïnterpreteerd dat het niet
pas aux revenus exonérés qui, s'ils étaient imposés en Belgique, le van toepassing is op de vrijgestelde inkomsten die, indien zij in
seraient au taux distinct prévu à l'article 171 du CIR 1992. België waren belast, zouden zijn belast tegen de in artikel 171 van
het WIB 1992 bedoelde afzonderlijke aanslagvoet.
B.10. Dans l'interprétation selon laquelle il ne vise pas, parmi les B.10. In de interpretatie volgens welke het, onder de inkomsten die
krachtens internationale overeenkomsten ter voorkoming van dubbele
revenus exonérés en vertu de conventions internationales préventives belasting zijn vrijgesteld en die in aanmerking worden genomen voor
de la double imposition pris en compte pour la détermination de het bepalen van de belasting, niet de inkomsten beoogt die, indien zij
l'impôt, des revenus qui, s'ils n'étaient pas exonérés, seraient niet waren vrijgesteld, belastbaar zouden zijn tegen een afzonderlijke
imposables à un taux distinct conformément à l'article 171, 5°, a), du aanslagvoet overeenkomstig artikel 171, 5°, a), van het WIB 1992, is
CIR 1992, l'article 155, alinéa 1er, du CIR 1992 n'est pas artikel 155, eerste lid, van het WIB 1992 niet onbestaanbaar met de
incompatible avec les articles 10, 11 et 172 de la Constitution. artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
- Interprété en ce sens qu'il vise, parmi les revenus exonérés en - In die zin geïnterpreteerd dat het, onder de inkomsten die krachtens
internationale overeenkomsten ter voorkoming van dubbele belasting
vertu de conventions internationales préventives de la double zijn vrijgesteld en die in aanmerking worden genomen voor het bepalen
imposition pris en compte pour la détermination de l'impôt, des van de belasting, de inkomsten beoogt die, indien zij niet waren
revenus qui, s'ils n'étaient pas exonérés, seraient imposables à un vrijgesteld, belastbaar zouden zijn tegen een afzonderlijke
taux distinct conformément à l'article 171, 5°, a), du Code des impôts aanslagvoet overeenkomstig artikel 171, 5°, a), van het Wetboek van de
sur les revenus 1992, l'article 155, alinéa 1er, du même Code viole inkomstenbelastingen 1992, schendt artikel 155, eerste lid, van
les articles 10, 11 et 172 de la Constitution. hetzelfde Wetboek de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet.
- Interprété en ce sens qu'il ne vise pas, parmi les revenus exonérés - In die zin geïnterpreteerd dat het, onder de inkomsten die krachtens
internationale overeenkomsten ter voorkoming van dubbele belasting
en vertu de conventions internationales préventives de la double zijn vrijgesteld en die in aanmerking worden genomen voor het bepalen
imposition pris en compte pour la détermination de l'impôt, des van de belasting, niet de inkomsten beoogt die, indien zij niet waren
revenus qui, s'ils n'étaient pas exonérés, seraient imposables à un vrijgesteld, belastbaar zouden zijn tegen een afzonderlijke
taux distinct conformément à l'article 171, 5°, a), du Code des impôts aanslagvoet overeenkomstig artikel 171, 5°, a), van het Wetboek van de
sur les revenus 1992, l'article 155, alinéa 1er, du même Code ne viole inkomstenbelastingen 1992, schendt artikel 155, eerste lid, van
pas les articles 10, 11 et 172 de la Constitution. hetzelfde Wetboek de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet niet.
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 23 décembre 2021. op 23 december 2021.
Le greffier, Le président, De griffier, De voorzitter,
F. Meersschaut P. Nihoul F. Meersschaut P. Nihoul
^