← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 183/2021 du 16 décembre 2021 Numéro du rôle : 7489 En cause
: le recours en annulation de la loi du 15 mars 2020 « modifiant la loi du 24 janvier 1977 relative à
la protection de la santé des consommateurs en ce qui conc La Cour constitutionnelle, composée des présidents L. Lavrysen
et P. Nihoul, et des juges T. Gie(...)"
Extrait de l'arrêt n° 183/2021 du 16 décembre 2021 Numéro du rôle : 7489 En cause : le recours en annulation de la loi du 15 mars 2020 « modifiant la loi du 24 janvier 1977 relative à la protection de la santé des consommateurs en ce qui conc La Cour constitutionnelle, composée des présidents L. Lavrysen et P. Nihoul, et des juges T. Gie(...) | Uittreksel uit arrest nr. 183/2021 van 16 december 2021 Rolnummer 7489 In zake : het beroep tot vernietiging van de wet van 15 maart 2020 « tot wijziging van de wet van 24 januari 1977 betreffende de bescherming van de gezondheid van de gebru Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en P. Nihoul, en de rechters(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 183/2021 du 16 décembre 2021 | Uittreksel uit arrest nr. 183/2021 van 16 december 2021 |
Numéro du rôle : 7489 | Rolnummer 7489 |
En cause : le recours en annulation de la loi du 15 mars 2020 « | In zake : het beroep tot vernietiging van de wet van 15 maart 2020 « |
modifiant la loi du 24 janvier 1977 relative à la protection de la | tot wijziging van de wet van 24 januari 1977 betreffende de |
bescherming van de gezondheid van de gebruikers op het stuk van de | |
santé des consommateurs en ce qui concerne les denrées alimentaires et | voedingsmiddelen en andere produkten, wat de reclame voor producten op |
les autres produits, concernant la publicité pour les produits à base | basis van tabak betreft », ingesteld door de nv « British American |
de tabac », introduit par la SA « British American Tobacco Belgium ». | Tobacco Belgium ». |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents L. Lavrysen et P. Nihoul, et des juges T. | samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en P. Nihoul, en de |
Giet, J. Moerman, M. Pâques, D. Pieters et S. de Bethune, assistée du | rechters T. Giet, J. Moerman, M. Pâques, D. Pieters en S. de Bethune, |
greffier F. Meersschaut, présidée par le président L. Lavrysen, | bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter L. Lavrysen, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet du recours et procédure | I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging |
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 22 | Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 22 december |
décembre 2020 et parvenue au greffe le 28 décembre 2020, la SA « | 2020 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 28 |
British American Tobacco Belgium », assistée et représentée par Me T. | december 2020, heeft de nv « British American Tobacco Belgium », |
bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. T. Bosly, Mr. J. Wauters, Mr. | |
Bosly, Me J. Wauters, Me C. Goossens et Me W. Van de Wiele, avocats au | C. Goossens en Mr. W. Van de Wiele, advocaten bij de balie te Brussel, |
barreau de Bruxelles, et par Me S. Sottiaux et Me J. Roets, avocats au | en door Mr. S. Sottiaux en Mr. J. Roets, advocaten bij de balie van |
barreau d'Anvers, a introduit un recours en annulation de la loi du 15 | Antwerpen, beroep tot vernietiging ingesteld van de wet van 15 maart |
mars 2020 « modifiant la loi du 24 janvier 1977 relative à la | 2020 « tot wijziging van de wet van 24 januari 1977 betreffende de |
bescherming van de gezondheid van de gebruikers op het stuk van de | |
protection de la santé des consommateurs en ce qui concerne les | voedingsmiddelen en andere produkten, wat de reclame voor producten op |
denrées alimentaires et les autres produits, concernant la publicité | basis van tabak betreft » (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad |
pour les produits à base de tabac » (publiée au Moniteur belge du 26 | van 26 juni 2020, tweede editie). |
juin 2020, deuxième édition). | |
(...) | (...) |
II. En droit | II. In rechte |
(...) | (...) |
Quant à la loi attaquée et à son contexte | Ten aanzien van de bestreden wet en haar context |
B.1. La loi du 15 mars 2020 « modifiant la loi du 24 janvier 1977 | B.1. De wet van 15 maart 2020 « tot wijziging van de wet van 24 |
relative à la protection de la santé des consommateurs en ce qui | januari 1977 betreffende de bescherming van de gezondheid van de |
concerne les denrées alimentaires et les autres produits, concernant | gebruikers op het stuk van de voedingsmiddelen en andere produkten, |
la publicité pour les produits à base de tabac » (ci-après : la loi du | wat de reclame voor producten op basis van tabak betreft » (hierna : |
15 mars 2020) modifie les règles relatives à la publicité pour les « | de wet van 15 maart 2020) wijzigt de reclameregeling voor « |
produits de tabac ». | tabaksproducten ». |
B.2.1. Les règles relatives à la publicité pour les « produits de | B.2.1. De reclameregeling voor « tabaksproducten » is vastgesteld bij |
tabac » sont fixées à l'article 7, § 2bis, de la loi du 24 janvier | artikel 7, § 2bis, van de wet van 24 januari 1977 « betreffende de |
1977 « relative à la protection de la santé des consommateurs en ce | bescherming van de gezondheid van de gebruikers op het stuk van de |
qui concerne les denrées alimentaires et les autres produits » | voedingsmiddelen en andere produkten » (hierna : de |
(ci-après : la loi du 24 janvier 1977). | Voedingsmiddelenwet). |
L'article 7, § 2bis, de la loi du 24 janvier 1977 disposait, avant sa | Artikel 7, § 2bis, van de Voedingsmiddelenwet, vóór de wijziging ervan |
modification par la loi attaquée : | bij de bestreden wet, bepaalde : |
« 1° Il est interdit de faire de la publicité pour et du parrainage | « 1° Het is verboden reclame te voeren voor en te sponsoren door |
par le tabac, les produits à base de tabac et les produits similaires, | tabak, producten op basis van tabak en soortgelijke producten, hierna |
ci-après dénommés produits de tabac. | tabaksproducten genoemd. |
Est considérée comme publicité et parrainage, toute communication ou | Als reclame en sponsoring worden beschouwd elke mededeling of |
action qui vise, directement ou indirectement, à promouvoir la vente, | handeling die rechtstreeks of onrechtstreeks tot doel heeft de verkoop |
quels que soient l'endroit, le support ou les techniques utilisés. | te bevorderen, ongeacht de plaats, de aangewende communicatiemiddelen |
of de gebruikte technieken. | |
2° L'interdiction visée au 1° ne s'applique pas à : | 2° Het in het 1° bedoelde verbod is niet van toepassing op : |
- la publicité pour les produits de tabac, faite dans des journaux et | - reclame voor tabaksproducten in dagbladen en tijdschriften die |
périodiques édités en dehors de l'Union européenne, sauf lorsque cette | buiten de Europese Unie worden uitgegeven, behoudens wanneer die |
publicité ou l'importation de ces journaux ou périodiques a pour objet | reclame of de invoer van dergelijke dagbladen of tijdschriften er |
principal de promouvoir les produits de tabac sur le marché belge ou | hoofdzakelijk toe strekt tabaksproducten op de Belgische of |
communautaire; | communautaire markt te promoten; |
- la publicité fortuite pour les produits de tabac, faite dans le | - de incidentele reclame voor tabaksproducten in het kader van de |
cadre de la communication au public d'un événement qui se déroule à | mededeling aan het publiek van evenementen in het buitenland, |
l'étranger, sauf lorsque cette publicité ou la communication au public | behoudens wanneer die reclame of de mededeling aan het publiek van het |
de cet événement a pour objet principal de promouvoir les produits de | evenement er hoofdzakelijk toe strekt reclame voor tabaksproducten te |
tabac sur le marché belge; | voeren voor de Belgische markt; |
- l'apposition de la marque d'un produit de tabac sur des affiches à | - het aanbrengen van het merk van een tabaksproduct op affiches in en |
l'intérieur et sur la devanture de magasins de tabac et de magasins de | aan de voorgevel van tabakswinkels en van krantenwinkels die |
journaux qui vendent des produits de tabac; | tabaksproducten verkopen; |
- la publicité pour les produits de tabac faite dans des publications | - reclame voor tabaksproducten in gedrukte publicaties, die |
imprimées exclusivement destinées aux professionnels du commerce du | uitsluitend bestemd zijn voor personen die werkzaam zijn in de |
tabac. | tabakshandel. |
[...] ». | [...] ». |
De cette disposition législative, ainsi que de la genèse de ses | Uit die wetsbepaling, alsmede uit de wordingsgeschiedenis van haar |
versions antérieures, il découle que les « produits de tabac », qu'ils | voorgangers, vloeit voort dat voor « tabaksproducten », zowel op basis |
soient à base de tabac ou à base d'autres composants (les « produits | van tabak als op basis van andere bestanddelen (« soortgelijke |
similaires » (Doc. parl., Sénat, 1963-1964, n° 225, p. 6)) et qu'ils | producten »; Parl. St., Senaat, 1963-1964, nr. 225, p. 6), en ongeacht |
soient ou non consommés selon un processus de combustion, sont soumis | of ze worden verbruikt door middel van een verbrandingsproces, een |
à une interdiction générale de publicité (de marque), mais que | algemeen verbod op (merk)reclame geldt, maar dat in een aantal |
plusieurs exceptions à cette interdiction sont prévues. | uitzonderingen op dat verbod is voorzien. |
B.2.2. Les règles en matière de publicité sont le résultat d'un | B.2.2. De reclameregeling is het resultaat van een wetgevingsproces |
processus législatif au cours duquel le législateur a réfléchi aux | |
défis, aux problèmes et coûts sociaux, aux lacunes de la | waarin de wetgever de uitdagingen, de maatschappelijke problemen en |
réglementation, aux avantages et inconvénients d'une réglementation | kosten, de tekortkomingen van de regelgeving, de voor- en nadelen van |
stricte en matière de publicité pour les « produits de tabac », tout | een strikte reclameregeling voor « tabaksproducten » heeft overwogen |
en s'interrogeant sur la mesure dans laquelle il devait intervenir. Il | en de mate waarin hij diende op te treden. Hij heeft deskundigen |
a entendu des experts au sujet des effets nocifs du tabac sur la | gehoord over de negatieve gevolgen van roken voor de gezondheid, de |
santé, de l'impact de la publicité sur le comportement des jeunes et | impact van reclame op het gedrag van jongeren, en de gevolgen van een |
des effets d'une interdiction de publicité pour les secteurs concernés | reclameverbod voor de betrokken sectoren (Parl. St., Kamer, 1995-1996, |
(Doc. parl., Chambre, 1995-1996, n° 346/4, pp. 5-22). | nr. 346/4, pp. 5-22). |
B.2.3. Par ces règles, le législateur entendait protéger efficacement | B.2.3. De wetgever beoogde met die regeling de volksgezondheid |
la santé publique et réduire progressivement la consommation de tabac | doelmatig te beschermen en het tabaksgebruik geleidelijk te |
(Doc. parl., Chambre, 1974-1975, n° 563/1, p. 2; Chambre, 1995-1996, | verminderen (Parl. St., Kamer, 1974-1975, nr. 563/1, p. 2; Kamer, |
n° 346/1, p. 3). Il souhaitait en particulier contrer les effets | 1995-1996, nr. 346/1, p. 3). Hij wenste in het bijzonder op te treden |
négatifs des « produits de tabac » et le rôle joué par la publicité | tegen de negatieve gevolgen van « tabaksproducten » en de rol die |
dans l'attrait de nouveaux consommateurs et dans l'incitation à la | reclame speelt bij het aantrekken van nieuwe gebruikers en het |
consommation de ces produits, surtout auprès des jeunes (Doc. parl., | aanzetten tot gebruiken van die producten, vooral bij jongeren (Parl. |
Chambre, 1995-1996, n° 346/1, pp. 2-3). Il souhaitait combler les | St., Kamer, 1995-1996, nr. 346/1, pp. 2-3). Hij streefde ernaar de |
lacunes des règles existantes en matière de publicité et empêcher, par | tekortkomingen in de bestaande reclameregels aan te pakken en met een |
une réglementation globale, que l'interdiction générale de publicité | omvattende regeling te verhinderen dat het algemene verbod op |
(de marque) pour les produits visés soit contournée (Doc. parl., | (merk)reclame voor de geviseerde producten zou worden omzeild (Parl. |
Chambre, 1995-1996, n° 346/1, p. 3). Il voulait par la même occasion, | St., Kamer, 1995-1996, nr. 346/1, p. 3). Hij wou tegelijkertijd met |
en prévoyant des exceptions limitées, remédier à certains problèmes | beperkte uitzonderingen tegemoetkomen aan een aantal moeilijkheden die |
qu'entraînerait une interdiction absolue (Doc. parl., Chambre, | een absoluut verbod met zich zou meebrengen (Parl. St., Kamer, |
1995-1996, n° 346/6, pp. 2-3). | 1995-1996, nr. 346/6, pp. 2-3). |
B.3.1. L'article 2 de la loi du 15 mars 2020 dispose : | B.3.1. Artikel 2 van de wet van 15 maart 2020 bepaalt : |
« Dans l'article 7, § 2bis, 2°, de la loi du 24 janvier 1977 relative | « In artikel 7, § 2bis, 2°, van de wet van 24 januari 1977 betreffende |
à la protection de la santé des consommateurs en ce qui concerne les | de bescherming van de gezondheid van de gebruikers op het stuk van de |
denrées alimentaires et les autres produits, inséré par la loi du 10 | voedingsmiddelen en andere produkten, ingevoegd bij de wet van 10 |
décembre 1997, modifié par la loi du 19 juillet 2004 et par la loi du | december 1997, gewijzigd bij de wet van 19 juli 2004 en bij de wet van |
18 décembre 2016, les mots ' - l'apposition de la marque d'un produit | 18 december 2016, worden de woorden ' - het aanbrengen van het merk |
de tabac sur des affiches à l'intérieur et sur la devanture de | van een tabaksproduct op affiches in en aan de voorgevel van |
magasins de tabac et de magasins de journaux qui vendent des produits | tabakswinkels en van krantenwinkels die tabaksproducten verkopen; ' |
de tabac; ' sont abrogés ». | opgeheven ». |
L'article 3 de la loi du 15 mars 2020 dispose : | Artikel 3 van de wet van 15 maart 2020 bepaalt : |
« La présente loi entre en vigueur le 1er janvier 2021 ». | « Deze wet treedt in werking op 1 januari 2021 ». |
Il découle des articles précités que l'interdiction de publicité pour | Uit de voormelde artikelen vloeit voort dat het reclameverbod voor « |
les « produits de tabac » est étendue à partir du 1er janvier 2021, du | tabaksproducten » vanaf 1 januari 2021 wordt uitgebreid door een |
fait de la suppression d'une exception existante à l'affichage de | bestaande uitzondering op het voeren van reclame voor « tabaksproducten » op te heffen. |
publicités pour les « produits de tabac ». | B.3.2. De wetgever beoogde - zoals in de binnen de |
B.3.2. Dans le cadre d'une approche globale de la lutte contre le | Wereldgezondheidsorganisatie gesloten Kaderovereenkomst inzake de |
tabac, le tabagisme et ses conséquences, le législateur visait - ainsi | bestrijding van het tabaksgebruik wordt erkend - in het kader van een |
qu'il est reconnu dans la Convention-cadre de l'Organisation mondiale | allesomvattende aanpak van de strijd tegen tabak, roken en de gevolgen |
de la santé pour la lutte antitabac - à inverser la tendance en | ervan, een kentering teweeg te brengen door bijkomende maatregelen |
prenant des mesures supplémentaires en matière de publicité pour les « | betreffende reclame voor « tabaksproducten » te nemen om zo de |
produits de tabac » afin de réduire ainsi les risques pour la santé | risico's voor de volksgezondheid te verminderen. De bestreden |
publique. Dans le prolongement de l'obligation d'utiliser des | maatregel strekt ertoe in navolging van de verplichting tot het |
emballages neutres (arrêté royal du 13 avril 2019 « relatif au paquet | gebruik van neutrale verpakkingen (koninklijk besluit van 13 april |
standardisé des cigarettes, du tabac à rouler et du tabac à pipe à eau | 2019 « betreffende de gestandaardiseerde verpakking van sigaretten, |
»), la mesure attaquée tend à interdire de manière cohérente dans tous | roltabak en waterpijptabak »), de blootstelling, in het bijzonder van |
les points de vente l'exposition, en particulier des jeunes, à la | jongeren, aan reclame voor merken van « tabaksproducten » op een |
publicité pour les marques de « produits de tabac » (Doc. parl., | coherente wijze in alle verkooppunten te verbieden (Parl. St., Kamer, |
Chambre, SE 2019, DOC 55-0210/001, p. 7, Doc. parl., Chambre, SE 2019, | BZ 2019, DOC 55-0210/001, p. 7; Parl. St., Kamer, BZ 2019, DOC |
DOC 55-0210/004, pp. 4 et 8). | 55-0210/004, pp. 4 en 8). |
B.3.3. L'abrogation attaquée de l'exception résulte d'un processus | B.3.3. De bestreden opheffing van de uitzondering is het resultaat van |
législatif au cours duquel le législateur s'est basé sur des avis, | een wetgevingsproces waarin de wetgever zich heeft gebaseerd op |
études et analyses. Dans sa recherche d'une interdiction cohérente de | adviezen, studies en analyses. In zijn streven naar een coherent |
publicité en vue de protéger les jeunes, le législateur s'est penché | reclameverbod ter bescherming van jongeren heeft de wetgever zich |
sur l'exception à l'interdiction générale de publicité en ce qui | gebogen over de uitzondering op het algemene reclameverbod, wat |
concerne l'affichage de marques à l'intérieur et sur la devanture des | betreft het afficheren van merken aan de voorgevel van en in |
magasins de tabac et des magasins de journaux qui vendent des « | tabakswinkels en krantenwinkels die « tabaksproducten » verkopen. In |
produits de tabac ». Dans le cadre de l'élaboration de la loi | het kader van de totstandkoming van de bestreden wet heeft hij de |
attaquée, il a rappelé les risques et dangers pour la santé et | risico's en gevaren voor de gezondheid en reeds eerder door de |
certaines études concernant l'impact de la publicité sur les jeunes | wetgever aangevoerde studies over de impact van reclame op jongeren in |
qu'il avait déjà invoquées et a pris connaissance d'études et de | herinnering gebracht en heeft hij kennis genomen van onderzoeken en |
chiffres concernant le nombre de consommateurs, notamment parmi les | cijfers over het aantal gebruikers, onder meer onder jongeren (Parl. |
jeunes (Doc. parl., Chambre, SE 2019, DOC 55-0210, pp. 3-5). Il a | St., Kamer, BZ 2019, DOC 55-0210/001, pp. 3-5). Hij heeft eveneens |
également pris connaissance de chiffres du service d'inspection qui | kennis genomen van cijfers van de inspectiedienst waaruit is gebleken |
font apparaître que l'interdiction de publicité pour le tabac n'est | dat het verbod op tabaksreclame niet altijd correct wordt nageleefd |
pas toujours respectée scrupuleusement (Doc. parl., Chambre, SE 2019, | |
DOC 55-0210/001, pp. 3-4) et d'études concernant le contournement des | (Parl. St., Kamer, BZ 2019, DOC 55-0210/001, pp. 3-4) en van |
règles (Doc. parl., Chambre, SE 2019, DOC 55-0210/001, pp. 5-6). Sur | onderzoeken naar omzeilingen van de regels (Parl. St., Kamer, BZ 2019, |
la base d'une étude, il a constaté que les jeunes sont aujourd'hui | DOC 55-0210/001, pp. 5-6). Hij heeft op basis van een onderzoek |
encore largement exposés à la publicité dans les commerces qui vendent | vastgesteld dat jongeren vandaag nog steeds in grote mate worden |
des « produits de tabac » et qui relèvent de l'exception à | blootgesteld aan reclame in handelszaken die « tabaksproducten » |
l'interdiction de publicité, lesquels sont, de manière générale, | verkopen en die onder de uitzondering op het reclameverbod vallen en |
souvent fréquentés par les jeunes parce qu'ils vendent des | over het algemeen plaatsen zijn die vaak door jonge mensen worden |
confiseries, des boissons, des chips, etc. (Doc. parl., Chambre, SE | bezocht omdat ze snoep, drankjes, chips enzovoort te koop aanbieden |
2019, DOC 55-0210/001, p. 4). | (Parl. St., Kamer, BZ 2019, DOC 55-0210/001, p. 4). |
Dans le cadre de l'élaboration de la loi attaquée, il a également | Hij heeft in het kader van de totstandkoming van de bestreden wet ook |
recueilli des avis de la Fondation contre le cancer, d'une part, et | adviezen ingewonnen van, enerzijds, de Stichting tegen kanker en, |
d'organisations d'entrepreneurs indépendants et de diffuseurs de | anderzijds, organisaties van zelfstandige ondernemers en van |
presse, d'autre part (Doc. parl., Chambre, SE 2019, DOC 55-0210/004, | persverkopers (Parl. St., Kamer, BZ 2019, DOC 55-0210/004, pp. 3-4). |
pp. 3-4). | Ten gronde |
Quant au fond | |
En ce qui concerne le premier moyen | Wat betreft het eerste middel |
B.4.1. La partie requérante prend un premier moyen de la violation, | B.4.1. De verzoekende partij leidt een eerste middel af uit de |
par la loi du 15 mars 2020, de l'article 19 de la Constitution, lu en | schending, door de wet van 15 maart 2020, van artikel 19 van de |
combinaison avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de | Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag |
l'homme, avec l'article 11 de la Charte des droits fondamentaux de | voor de rechten van de mens, met artikel 11 van het Handvest van de |
l'Union européenne et avec l'article 19 du Pacte international relatif | grondrechten van de Europese Unie en met artikel 19 van het |
aux droits civils et politiques, de la violation de l'article 16 de la | Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten, en |
Constitution, lu en combinaison avec l'article 1er du Premier | van artikel 16 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 1 van |
protocole additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme | het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de |
et avec la liberté de commerce et d'industrie, lue en combinaison avec | rechten van de mens en met de vrijheid van handel en nijverheid, in |
les articles 10 et 11 de la Constitution et avec le principe de | samenhang gelezen met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet en met het |
confiance. | vertrouwensbeginsel. |
B.4.2. La partie requérante fait valoir en substance que le | B.4.2. De verzoekende partij voert in wezen aan dat de wetgever heeft |
législateur a omis (1) de fixer lui-même un aspect essentiel de la | nagelaten (1) een essentieel aspect van de te regelen aangelegenheid |
matière à régler (l'extension de l'interdiction de publicité pour les | (nl. de uitbreiding van het reclameverbod inzake « tabaksproducten » |
« produits de tabac » ou l'abrogation d'une exception à cette | c.q. de opheffing van een uitzondering op dat algemene verbod) en dus |
interdiction générale) et donc la portée de l'ingérence dans les | de draagwijdte van de inmenging in de rechten en vrijheden zelf vast |
droits et libertés, en ne définissant pas la notion de « produits | te stellen door het begrip « soortgelijke producten » niet te |
similaires » et en laissant au Roi le soin de le faire, (2) de | omschrijven en over te laten aan de invulling door de Koning, (2) het |
formuler l'interdiction de publicité en des termes précis, dès lors | reclameverbod in precieze bewoordingen te formuleren doordat er geen |
que la notion de « produits similaires » n'est pas définie et (3) de | omschrijving is van het begrip « soortgelijke producten » en (3) de |
justifier raisonnablement l'ingérence, dès lors que la mesure n'est | inmenging redelijk te verantwoorden doordat de maatregel niet steunt |
pas fondée sur des études scientifiques récentes et pertinentes des | op recente en relevante wetenschappelijke studies en onderzoeken van |
incidences sur la santé et l'économie et qu'il n'a pas été tenu compte | de impact op gezondheid en economie, en doordat geen rekening werd |
des mesures prises par l'autorité depuis 1997 en matière de marketing, | gehouden met de sedert 1997 genomen overheidsmaatregelen betreffende |
de vente et de consommation de « produits de tabac ». | marketing, verkoop en consumptie van « tabaksproducten ». |
B.4.3. La partie intervenante reproche à la loi du 15 mars 2020 | B.4.3. De tussenkomende partij verwijt de wet van 15 maart 2020 dat |
d'instaurer une différence de traitement dépourvue de justification | zij zonder redelijke verantwoording een verschil in behandeling zou |
raisonnable entre, d'une part, les vendeurs de tabac et de presse et, | instellen tussen, enerzijds, tabaks- en persverkopers en, anderzijds, |
d'autre part, les magasins qui vendent des produits de | winkels die diversifiëringsproducten verkopen terwijl zij in dezelfde |
diversification, alors que leur viabilité dépend dans la même mesure | mate voor hun levensvatbaarheid afhankelijk zijn van reclame voor « |
de la publicité pour les « produits de tabac ». Selon elle, c'est à | tabaksproducten ». De bestreden wet zou volgens haar ook de |
tort que la loi attaquée traiterait de la même manière les magasins de | krantenwinkels ongeoorloofd op dezelfde wijze behandelen als |
journaux et les commerces dont la rentabilité ne dépend pas d'une | handelszaken waarvan de rentabiliteit niet afhangt van een |
exception à l'interdiction de publicité pour le tabac. | uitzondering op het tabaksreclameverbod. |
Ce grief n'étant pas mentionné par la partie requérante, il s'agit | Aangezien die grief niet door de verzoekende partij wordt vermeld, |
d'un moyen nouveau, qui ne doit pas être examiné. | gaat het om een nieuw middel, en dient zij niet te worden onderzocht. |
B.5.1. L'article 19 de la Constitution dispose : | B.5.1. Artikel 19 van de Grondwet bepaalt : |
« La liberté des cultes, celle de leur exercice public, ainsi que la | « De vrijheid van eredienst, de vrije openbare uitoefening ervan, |
liberté de manifester ses opinions en toute matière, sont garanties, | alsmede de vrijheid om op elk gebied zijn mening te uiten, zijn |
sauf la répression des délits commis à l'occasion de l'usage de ces | gewaarborgd, behoudens bestraffing van de misdrijven die ter |
libertés ». | gelegenheid van het gebruikmaken van die vrijheden worden gepleegd ». |
L'article 19 de la Constitution interdit que la liberté d'expression | Artikel 19 van de Grondwet verbiedt dat de vrijheid van meningsuiting |
soit soumise à des restrictions préventives, mais non que les | aan preventieve beperkingen wordt onderworpen, maar niet dat |
infractions qui sont commises à l'occasion de la mise en oeuvre de | misdrijven die ter gelegenheid van het gebruikmaken van die vrijheid |
cette liberté soient sanctionnées. | worden gepleegd, worden bestraft. |
B.5.2. En ce qu'ils reconnaissent le droit à la liberté d'expression, | B.5.2. In zoverre het recht op vrijheid van meningsuiting daarin wordt |
l'article 10 de la Convention européenne des droits de l'homme, | erkend, hebben artikel 10 van het Europees Verdrag voor de rechten van |
l'article 11, paragraphe 1, de la Charte des droits fondamentaux de | de mens, artikel 11, lid 1, van het Handvest van de grondrechten van |
l'Union européenne et l'article 19 du Pacte international relatif aux | de Europese Unie en artikel 19 van het Internationaal Verdrag inzake |
droits civils et politiques ont une portée analogue à celle de | burgerrechten en politieke rechten een draagwijdte die analoog is aan |
l'article 19 de la Constitution, qui reconnaît la liberté de | die van artikel 19 van de Grondwet, waarin de vrijheid om op elk |
manifester ses opinions en toute matière. | gebied zijn mening te uiten, wordt erkend. |
Dès lors, les garanties fournies par ces dispositions forment, dans | De bij die bepalingen geboden waarborgen vormen derhalve, in die mate, |
cette mesure, un ensemble indissociable. | een onlosmakelijk geheel. |
B.5.3. L'information à caractère commercial est protégée par la | B.5.3. Informatie met een commerciële inhoud wordt beschermd door de |
liberté d'expression (CEDH, 20 novembre 1989, markt intern Verlag GmbH | vrijheid van meningsuiting (EHRM, 20 november 1989, markt intern |
et Klaus Beermann c. Allemagne, § 26; 24 février 1994, Casado Coca c. | Verlag GmbH en Klaus Beermann t. Duitsland, § 26; 24 februari 1994, |
Espagne, § 50; grande chambre, 13 juillet 2012, Mouvement raëlien | Casado Coca t. Spanje, § 50; grote kamer, 13 juli 2012, Mouvement |
suisse c. Suisse, § 61; 30 janvier 2018, Sekmadienis Ltd. c. | raëlien suisse t. Zwitserland, § 61; 30 januari 2018, Sekmadienis Ltd. |
Lituanie). | t. Litouwen). |
B.5.4. La liberté d'expression peut, en vertu de l'article 10, | B.5.4. De vrijheid van meningsuiting kan, krachtens artikel 10, lid 2, |
paragraphe 2, de la Convention européenne des droits de l'homme, être | van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, onder bepaalde |
soumise, sous certaines conditions, à des formalités, conditions, | voorwaarden worden onderworpen aan formaliteiten, voorwaarden, |
restrictions ou sanctions, en vue, notamment, de la protection de la | beperkingen of sancties, met het oog op, onder meer, de bescherming |
santé publique, de la réputation ou des droits d'autrui. Les | van de volksgezondheid, de goede naam of de rechten van anderen. De |
exceptions dont elle est assortie appellent toutefois « une | uitzonderingen waarmee zij gepaard gaat, dienen echter « eng te worden |
interprétation étroite, et le besoin de la restreindre doit se trouver | geïnterpreteerd, en de noodzaak om haar te beperken moet op |
établi de manière contraignante » (CEDH, grande chambre, 20 octobre | overtuigende wijze worden aangetoond » (EHRM, grote kamer, 20 oktober |
2015, Pentikäinen c. Finlande, § 87). | 2015, Pentikäinen t. Finland, § 87). |
Une ingérence dans la liberté d'expression précitée doit être prévue | Een inmenging in de voormelde vrijheid van meningsuiting dient te |
par une loi suffisamment accessible et précise. Elle doit donc être | worden vastgesteld bij een voldoende toegankelijke en nauwkeurige wet. |
formulée en des termes clairs et suffisamment précis pour que chacun | Zij dient aldus in duidelijke en voldoende nauwkeurige bewoordingen te |
puisse - en s'entourant au besoin de conseils éclairés - prévoir, à un | worden geformuleerd die het mogelijk maken dat eenieder - desnoods met |
degré raisonnable, dans les circonstances de la cause, les | gepast advies - in de gegeven context in redelijke mate de gevolgen |
conséquences d'un acte déterminé. Ces exigences ne peuvent cependant | van zijn handelen kan voorzien. Die vereisten dienen evenwel niet te |
pas aboutir à une rigidité excessive, empêchant de tenir compte des | leiden tot overdreven rigiditeit die zou verhinderen dat bij de |
circonstances ou conceptions sociales changeantes dans | interpretatie van een wettelijke norm rekening wordt gehouden met |
l'interprétation d'une norme législative (CEDH, grande chambre, 22 | veranderende omstandigheden of opvattingen (EHRM, grote kamer, 22 |
octobre 2007, Lindon, Otchakovsky-Laurens et July c. France, § 41; | oktober 2007, Lindon, Otchakovsky-Laurens en July t. Frankrijk, § 41; |
grande chambre, 15 octobre 2015, Perinçek c. Suisse, § § 131-133, | grote kamer, 15 oktober 2015, Perinçek t. Zwitserland, § § 131-133; |
grande chambre, 7 juin 2012, Centro Europa 7 S.r.l. et Di Stefano c. | grote kamer, 7 juni 2012, Centro Europa 7 S.r.l. en Di Stefano t. |
Italie, § § 141-142). Il doit ensuite être démontré que la restriction | Italië, § § 141-142). Voorts moet worden aangetoond dat de beperking |
est nécessaire dans une société démocratique, qu'elle répond à un | noodzakelijk is in een democratische samenleving, aan een dwingende |
besoin social impérieux et qu'elle est proportionnée aux buts | maatschappelijke behoefte beantwoordt en evenredig is aan de wettige |
légitimes poursuivis. | doelstellingen die daarmee worden nagestreefd. |
B.6.1. L'article 16 de la Constitution dispose : | B.6.1. Artikel 16 van de Grondwet bepaalt : |
« Nul ne peut être privé de sa propriété que pour cause d'utilité | « Niemand kan van zijn eigendom worden ontzet dan ten algemenen nutte, |
publique, dans les cas et de la manière établis par la loi, et | in de gevallen en op de wijze bij de wet bepaald en tegen billijke en |
moyennant une juste et préalable indemnité ». | voorafgaande schadeloosstelling ». |
L'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention | Artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag |
européenne des droits de l'homme dispose : « Toute personne physique ou morale a droit au respect de ses biens. Nul ne peut être privé de sa propriété que pour cause d'utilité publique et dans les conditions prévues par la loi et les principes généraux du droit international. Les dispositions précédentes ne portent pas atteinte au droit que possèdent les Etats de mettre en vigueur les lois qu'ils jugent nécessaires pour réglementer l'usage des biens conformément à l'intérêt général ou pour assurer le paiement des impôts ou d'autres contributions ou des amendes ». B.6.2. L'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention | voor de rechten van de mens bepaalt : « Alle natuurlijke of rechtspersonen hebben recht op het ongestoord genot van hun eigendom. Niemand zal van zijn eigendom worden beroofd behalve in het algemeen belang en met inachtneming van de voorwaarden neergelegd in de wet en in de algemene beginselen van het internationaal recht. De voorgaande bepalingen zullen echter op geen enkele wijze het recht aantasten dat een Staat heeft om die wetten toe te passen welke hij noodzakelijk oordeelt om toezicht uit te oefenen op het gebruik van eigendom in overeenstemming met het algemeen belang of om de betaling van belastingen of andere heffingen en boeten te verzekeren ». B.6.2. Aangezien artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het |
européenne des droits de l'homme ayant une portée analogue à celle de | Europees Verdrag voor de rechten van de mens een draagwijdte heeft die |
l'article 16 de la Constitution, les garanties qu'il contient forment | analoog is met die van artikel 16 van de Grondwet, vormen de erin |
un ensemble indissociable avec celles qui sont inscrites dans | vervatte waarborgen een onlosmakelijk geheel met die welke zijn |
l'article 16 de la Constitution, de sorte que la Cour en tient compte | opgenomen in artikel 16 van de Grondwet, zodat het Hof, bij zijn |
lors de son contrôle de la disposition en cause. | toetsing van de bestreden bepalingen, ermee rekening houdt. |
B.6.3. L'article 1er du Protocole précité offre une protection non | B.6.3. Artikel 1 van het voormelde Protocol biedt niet alleen |
seulement contre une expropriation ou une privation de propriété | bescherming tegen een onteigening of een eigendomsberoving (eerste |
(premier alinéa, deuxième phrase) mais également contre toute | alinea, tweede zin), maar ook tegen elke verstoring van het genot van |
ingérence dans le droit au respect des biens (premier alinéa, première | de eigendom (eerste alinea, eerste zin) en elke regeling van het |
phrase) et tout règlement de l'usage des biens (alinéa 2). | gebruik van de eigendom (tweede alinea). |
B.6.4. La propriété intellectuelle, telle une marque, est également | B.6.4. Intellectuele eigendom zoals een handelsmerk valt eveneens |
protégée par l'article 1er du Protocole précité (CEDH, grande chambre, | onder de bescherming van artikel 1 van het voormelde Protocol (EHRM, |
11 janvier 2007, Anheuser-Busch Inc. c. Portugal, § § 66-72; 16 avril | grote kamer, 11 januari 2007, Anheuser-Busch Inc. t. Portugal, § § |
2019, Kamoy Radyo Televizyon YayCincCilCik ve Organizasyon A.S. c. | 66-72; 16 april 2019, Kamoy Radyo Televizyon YayCincCilCik ve |
Turquie, § § 37-38). | Organizasyon A.S. t. Turkije, § § 37-38). |
B.6.5. Toute ingérence dans le droit de propriété doit être établie | B.6.5. Elke inmenging in het eigendomsrecht dient bij een voldoende |
par une loi suffisamment accessible et précise. Elle doit être | toegankelijke en nauwkeurige wet te worden vastgesteld. Zij dient in |
formulée en des termes clairs et suffisamment précis pour que chacun | duidelijke en voldoende nauwkeurige bewoordingen te worden |
puisse - en s'entourant au besoin de conseils éclairés - prévoir, à un | geformuleerd die het mogelijk maken dat eenieder - desnoods met gepast |
degré raisonnable, dans les circonstances de la cause, les | advies - in de gegeven context in redelijke mate de gevolgen van zijn |
conséquences d'un acte déterminé, tout en évitant une rigidité | handelen kan voorzien zonder te vervallen in overdreven rigiditeit die |
excessive, empêchant de tenir compte des circonstances ou conceptions | zou verhinderen dat bij de interpretatie van een wettelijke norm |
sociales changeantes dans l'interprétation d'une norme législative | rekening wordt gehouden met veranderende omstandigheden of opvattingen |
(CEDH, grande chambre, 11 décembre 2018, Lekic c. Slovénie, § § 94-95; | (EHRM, grote kamer, 11 december 2018, Lekic t. Slovenië, § § 94-95; |
grande chambre, 7 juin 2012, Centro Europa 7 S.r.l. et Di Stefano c. | grote kamer, 7 juni 2012, Centro Europa 7 S.r.l. en Di Stefano t. |
Italie, § § 187-188). | Italië, § § 187-188). |
Toute ingérence dans le droit de propriété doit réaliser un juste | Elke inmenging in het eigendomsrecht moet een billijk evenwicht |
équilibre entre les impératifs de l'intérêt général et ceux de la | vertonen tussen de vereisten van het algemeen belang en die van de |
protection du droit au respect des biens. Il faut qu'existe un rapport | bescherming van het recht op het ongestoord genot van de eigendom. Er |
raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but | moet een redelijk verband van evenredigheid bestaan tussen de |
poursuivi. | aangewende middelen en het nagestreefde doel. |
B.7.1. La liberté d'entreprendre, telle qu'elle est notamment visée à | B.7.1. De vrijheid van ondernemen, zoals onder meer bedoeld in artikel |
l'article II.3 du Code de droit économique et dans le décret d'Allarde | II.3 van het Wetboek van economisch recht en het opgeheven decreet |
du 2-17 mars 1791, abrogé, qui visait la liberté de commerce et | d'Allarde van 2-17 maart 1791, dat de vrijheid van handel en |
d'industrie, a régulièrement servi de norme de référence à la Cour | nijverheid beoogde, heeft het Hof reeds meermaals in zijn toetsing aan |
dans son contrôle du respect des articles 10 et 11 de la Constitution. | de artikelen 10 en 11 van de Grondwet betrokken. Die vrijheid moet |
Cette liberté doit s'exercer « dans le respect des traités | worden uitgeoefend « met inachtneming van de in België van kracht |
internationaux en vigueur en Belgique, du cadre normatif général de | zijnde internationale verdragen, van het algemeen normatief kader van |
l'Union économique et de l'unité monétaire tel qu'établi par ou en | de economische unie en de monetaire eenheid zoals vastgesteld door of |
vertu des traités internationaux et de la loi » (article II.4 du même | krachtens de internationale verdragen en de wet » (artikel II.4 van |
Code). | hetzelfde Wetboek). |
B.7.2. La liberté d'entreprendre précitée est dès lors étroitement | B.7.2. De voormelde vrijheid van ondernemen is derhalve nauw verwant |
liée à la liberté d'entreprendre qui est garantie par l'article 16 de | met de vrijheid van ondernemerschap, die door artikel 16 van het |
la Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne. | Handvest van de grondrechten van de Europese Unie wordt gewaarborgd. |
Dès lors que l'article 16 de la Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne a une portée analogue à celle de la liberté d'entreprendre, la Cour tient compte des garanties contenues dans cette disposition dans le cadre de son contrôle des dispositions attaquées. B.7.3. La liberté d'entreprendre ne peut être conçue comme une liberté absolue. Elle ne fait pas obstacle à ce que la loi, le décret ou l'ordonnance règle l'activité économique des personnes et des entreprises. Les mesures nationales susceptibles de gêner ou de rendre moins attrayant l'exercice des libertés fondamentales garanties par la Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne et par le Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne peuvent néanmoins être admises dès lors qu'elles sont instaurées par la loi et qu'elles | Aangezien artikel 16 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie een draagwijdte heeft die analoog is met die van de vrijheid van ondernemen, houdt het Hof, bij zijn toetsing van de bestreden bepalingen, rekening met de erin vervatte waarborgen. B.7.3. De vrijheid van ondernemen kan niet als een absolute vrijheid worden opgevat. Zij belet niet dat de wet, het decreet of de ordonnantie de economische bedrijvigheid van personen en ondernemingen regelt. Nationale maatregelen die het gebruik van de in het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie en het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie gewaarborgde fundamentele vrijheden kunnen belemmeren of minder aantrekkelijk kunnen maken, zijn niettemin |
respectent la substance de ces droits et libertés, qu'elles répondent | toelaatbaar indien zij bij wet worden ingevoerd alsook de wezenlijke |
à des raisons impérieuses d'intérêt général ou aux exigences de la | inhoud van die rechten en vrijheden eerbiedigen, een rechtvaardiging |
protection des droits et libertés d'autrui, qu'elles sont propres à | vinden in dwingende redenen van algemeen belang of aan de eisen van |
garantir la réalisation de l'objectif qu'elles poursuivent et qu'elles | bescherming van de rechten en vrijheden van anderen, geschikt zijn om |
ne vont pas au-delà de ce qui est nécessaire pour l'atteindre (CJUE, | de verwezenlijking van het beoogde doel te waarborgen en niet verder |
grande chambre, 13 novembre 2018, C-33/17, Cepelnik d.o.o., point 42; | gaan dan noodzakelijk is om dat doel te bereiken (HvJ, grote kamer, 13 |
grande chambre, 22 janvier 2013, C-283/11, Sky Österreich GmbH, points | november 2018, C-33/17, Cepelnik d.o.o., punt 42; grote kamer, 22 |
45-50; 4 mai 2016, C-477/14, Pillbox 38, points 157-160). Par | januari 2013, C-283/11, Sky Österreich GmbH, punten 45-50; 4 mei 2016, |
conséquent, le législateur compétent n'interviendrait de manière | C-477/14, Pillbox 38, punten 157-160). De bevoegde wetgever zou |
déraisonnable que s'il limitait la liberté d'entreprendre sans aucune | derhalve pas onredelijk optreden indien hij de vrijheid van ondernemen |
nécessité ou si cette limitation était disproportionnée au but poursuivi. | zou beperken zonder dat daartoe enige noodzaak bestaat of indien die |
B.8. Les dispositions attaquées abrogent, avec effet au 1er janvier | beperking onevenredig zou zijn met het nagestreefde doel. |
2021, l'exception à l'interdiction de publicité pour les « produits de | B.8. De bestreden bepalingen heffen met ingang vanaf 1 januari 2021 de |
tabac », en ce qui concerne l'affichage de publicité de marque pour | uitzondering op het verbod op reclame voor « tabaksproducten » op, wat |
les « produits de tabac » à l'intérieur et sur la devanture de | betreft het afficheren van merkreclame voor « tabaksproducten » in en |
magasins de tabac et de magasins de journaux qui vendent ces produits. | aan de voorgevel van tabaks- en krantenwinkels die die producten |
Elles ont pour effet qu'à partir du 1er janvier 2021, l'interdiction | verkopen. Zij houden in dat vanaf 1 januari 2021 het reeds bestaande |
existante de publicité pour les « produits de tabac » est étendue à | verbod op reclame voor « tabaksproducten » wordt uitgebreid met het |
l'interdiction d'affichage de publicité de marque pour les « produits | verbod om op de voormelde plaatsen merkreclame voor « tabaksproducten |
de tabac » aux endroits précités. | » te afficheren. |
Tout signe, ou toute combinaison de signes, propre à distinguer les | Elk teken, of elke combinatie van tekens, waarmee de producten van de |
produits d'une entreprise de ceux d'autres entreprises peut constituer | ene onderneming kunnen worden onderscheiden van die van andere |
une marque. La marque est un droit intellectuel par lequel le | ondernemingen kan een handelsmerk vormen. Het handelsmerk is een |
titulaire peut s'adresser au public pour promouvoir ses produits et se | intellectueel recht waarmee de houder zich tot een publiek kan richten |
distinguer d'autres entreprises, c'est-à-dire entreprendre, et par | om zijn producten te promoten en zich ten aanzien van anderen te |
lequel il peut, dans une certaine mesure, protéger ses activités et sa | onderscheiden, zijnde te ondernemen, en zijn activiteiten en eigendom |
propriété. L'interdiction d'affichage de publicité de marque pour les | in zeker mate te beschermen. Het verbod om merkreclame voor « |
« produits de tabac » à l'intérieur et sur la devanture de magasins de | tabaksproducten » te afficheren in en aan de voorgevel van |
tabac et de magasins de journaux qui vendent ces produits constitue | tabakswinkels en van krantenwinkels die die producten verkopen, vormt |
une ingérence dans la liberté d'expression et d'information des | een inmenging in de vrijheid van meningsuiting en informatie van de |
producteurs, des titulaires de marques et des commerçants, ainsi que | producenten, de houders van handelsmerken en de handelaars, en in hun |
dans leur liberté d'entreprendre (voy. en ce sens CJUE, 17 décembre | vrijheid van ondernemerschap (zie in die zin HvJ, 17 december 2015, |
2015, C-157/14, Neptune Distribution SNC, point 67). La mesure | C-157/14, Neptune Distribution SNC, punt 67). De bestreden maatregel |
attaquée ne prive le propriétaire d'une marque ni de l'objet de sa | ontneemt de eigenaar van een handelsmerk noch het voorwerp van zijn |
propriété intellectuelle (la marque reste intacte) ni de la protection | intellectuele eigendomsrecht (het merk blijft onaangetast), noch de |
vis-à-vis de tiers. Dès lors que l'interdiction ne constitue pas une | bescherming tegenover derden. Aangezien het verbod geen onteigening |
expropriation ni ne vide de sa substance la propriété intellectuelle, | inhoudt, noch de kern van de intellectuele eigendom uitholt, doch |
mais revient simplement à régler l'usage d'une marque, celle-ci | slechts neerkomt op een regeling van het gebruik van een handelsmerk, |
constitue une ingérence dans le droit de propriété au sens de | vormt het een inmenging in het eigendomsrecht in de zin van artikel 1 |
l'article 1er du Protocole précité (CJUE, 10 décembre 2002, British | van het voormelde Protocol (HvJ. 10 december 2002, C-491/1, British |
American Tobacco (Investments) Ltd, C-491/1, point 150). | American Tobacco (Investments) Ltd, punt 150). |
B.9. Il ressort de ce qui est dit en B.5.4, B.6.5 et B.7.3 que les | B.9. Uit hetgeen in B.5.4, B.6.5 en B.7.3 is vermeld, blijkt dat |
ingérences dans la liberté d'expression, dans la liberté | inmengingen in de vrijheid van meningsuiting, de vrijheid van |
d'entreprendre et dans le droit de propriété doivent satisfaire aux | ondernemen en het eigendomsrecht aan dezelfde vereisten dienen te |
mêmes exigences. | beantwoorden. |
La Cour examine par conséquent si la mesure attaquée satisfait à ces | Het Hof gaat bijgevolg na of de bestreden maatregel aan die |
exigences communes. | gemeenschappelijke vereisten voldoet. |
B.10. L'abrogation attaquée de l'exception relative à l'affichage de | B.10. De bestreden opheffing van de uitzondering inzake het afficheren |
publicité de marque à l'intérieur et sur la devanture de magasins de | van merkreclame in en aan de voorgevel van tabakswinkels en |
tabac et de magasins de journaux qui vendent des « produits de tabac | krantenwinkels die « tabaksproducten » verkopen, vermeld in artikel 7, |
», mentionnée à l'article 7, § 2bis, 2°, de la loi du 24 janvier 1977, | § 2bis, 2°, van de Voedingsmiddelenwet, is bij wetskrachtige norm |
a été établie par une norme législative (l'article 2 de la loi du 15 | (artikel 2 van de wet van 15 maart 2020) vastgesteld die voldoet aan |
mars 2020) qui satisfait aux exigences d'accessibilité et de | de vereisten inzake toegankelijkheid en nauwkeurigheid. In zoverre de |
précision. En ce que la partie requérante fait valoir que le | verzoekende partij aanvoert dat de wetgever heeft nagelaten precieze |
législateur n'a pas utilisé des termes précis, la notion de « produits | bewoordingen te gebruiken doordat het begrip « soortgelijke producten |
similaires » n'étant pas définie par le législateur lui-même, ses | » niet door de wetgever zelf is omschreven, zijn haar grieven formeel |
griefs sont formellement dirigés contre l'article 7, § 2bis, 1°, de la | gericht tegen artikel 7, § 2bis, 1°, van de Voedingsmiddelenwet. Die |
loi du 24 janvier 1977. Cette disposition législative ne fait | wetsbepaling maakt evenwel niet het voorwerp uit van onderhavig beroep |
toutefois pas l'objet du présent recours et elle ne peut plus non plus | en kan ook niet meer worden aangevochten middels een beroep tot |
faire l'objet d'un recours en annulation. La loi attaquée a cependant | vernietiging. Evenwel is het gevolg van de bestreden wet dat de |
pour effet que la partie requérante, en ce qui concerne l'affichage de | verzoekende partij, wat het afficheren van merkreclame betreft, sinds |
publicité de marque, est confrontée, depuis le 1er janvier 2021, à | 1 januari 2021 wordt geconfronteerd met het reeds voorheen bestaande |
l'interdiction de publicité générale existante, visée à l'article 7, § | algemene reclameverbod, beoogd in artikel 7, § 2bis, 1°, van de |
2bis, 1°, de la loi du 24 janvier 1977. | Voedingsmiddelenwet. |
B.11. Il ressort de ce qui est dit en B.3.2 que l'objectif principal | B.11. Uit hetgeen in B.3.2 is vermeld, blijkt dat de voornaamste |
de la mesure attaquée est la protection de la santé publique : compte | nagestreefde doelstelling van de bestreden maatregel de bescherming |
tenu du nombre de personnes qui décèdent des suites de la consommation | van de volksgezondheid is : rekening houdend met het aantal mensen die |
de « produits de tabac », en tout cas des effets nocifs de cette | overlijden aan de gevolgen van het gebruiken van « tabaksproducten », |
consommation sur la santé, le législateur, par la mesure attaquée, | in ieder geval met de schadelijkheid ervan voor de gezondheid, wil de |
entend contribuer à une réduction de la consommation de ces produits | wetgever, met de bestreden maatregel, meer doeltreffend bijdragen tot |
een vermindering van het verbruik van die producten en op zijn minst | |
et, à tout le moins, limiter l'émergence de nouveaux consommateurs, | het opduiken van nieuwe verbruikers beperken, vooral onder de |
surtout parmi les jeunes, qui sont particulièrement réceptifs à la | jongeren, die bijzonder openstaan voor de reclame ten voordele van « |
publicité pour les « produits de tabac ». | tabaksproducten ». |
L'abrogation attaquée de l'exception à l'interdiction générale de | De bestreden opheffing van de uitzondering op het algemene verbod op |
publicité de marque pour les « produits de tabac » répond par | merkreclame voor « tabaksproducten » beantwoordt derhalve aan een |
conséquent à un besoin social impérieux. En effet, la protection de la | werkelijke maatschappelijke behoefte. De bescherming van de |
santé publique constitue un objectif susceptible de justifier une | volksgezondheid behoort immers tot de doelstellingen die van dien aard |
restriction de la liberté d'expression, de la liberté d'entreprendre | zijn dat ze een beperking van de vrijheid van meningsuiting, de |
et du droit de propriété. | vrijheid van ondernemen en het eigendomsrecht kunnen rechtvaardigen. |
B.12. Pour déterminer le niveau de protection de la santé publique | B.12. Bij het bepalen van het gewenste niveau van bescherming van de |
souhaité, en ce qui concerne les mesures de protection contre les | volksgezondheid, wat de maatregelen in de strijd tegen de |
risques sanitaires liés aux « produits de tabac », ainsi que les | gezondheidsrisico's van « tabaksproducten » betreft, en de daarmee |
restrictions de droits fondamentaux correspondantes, le législateur | samenhangende beperkingen van grondrechten, dient de wetgever rekening |
doit tenir compte de ses obligations positives qui découlent de | te houden met zijn positieve verplichtingen die voortvloeien uit |
l'article 23 de la Constitution et de l'article 8 de la Convention | artikel 23 van de Grondwet en artikel 8 van het Europees Verdrag voor |
européenne des droits de l'homme, lus en combinaison avec l'article 13 | de rechten van de mens, in samenhang gelezen met artikel 13 van de |
de la Convention-cadre de l'Organisation mondiale de la santé pour la | binnen de Wereldgezondheidsorganisatie gesloten Kaderovereenkomst |
lutte antitabac (entrée en vigueur le 27 février 2005 et ratifiée le 1er | inzake de bestrijding van het tabaksgebruik (in werking getreden op 27 |
novembre 2005). | februari 2005 en geratificeerd op 1 november 2005). |
B.13. Lorsqu'il a établi en 1997 l'interdiction générale de publicité | B.13. Bij de vaststelling van het algemene verbod op reclame voor « |
pour les « produits de tabac » (article 7, § 2bis, 1°, de la loi du 24 | tabaksproducten » (artikel 7, § 2bis, 1°, van de Voedingsmiddelenwet) |
janvier 1977), le législateur s'est, ainsi qu'il ressort des travaux | in 1997 heeft de wetgever zich, zoals uit de in B.2.2 vermelde |
préparatoires mentionnés en B.2.2, fondé dans une large mesure sur des | parlementaire voorbereiding blijkt, in grote mate gebaseerd op |
études relatives à l'effet néfaste de la publicité pour ces produits | onderzoek naar de nadelige impact van reclame voor die producten op |
sur les adultes et surtout sur les jeunes. Depuis lors, il a, au fil | |
des ans, eu égard aux évolutions sociales et scientifiques en matière | volwassenen en vooral op jongeren. Sedertdien heeft hij over de jaren |
de tabagisme, pris des mesures complémentaires en ce qui concerne les | heen, gelet op de maatschappelijke en wetenschappelijke ontwikkelingen |
messages commerciaux afin de dissuader encore plus la consommation de | inzake roken, bijkomende maatregelen genomen, wat de commerciële |
« produits de tabac » et de lutter contre l'exposition à la publicité | uitingen betreft, om het gebruik van « tabaksproducten » verder te |
de marque (par ex. conditionnements neutres). | ontraden en om de blootstelling aan merkreclame tegen te gaan (bv. |
Ainsi qu'il ressort des travaux préparatoires mentionnés en B.3.3, il | neutrale verpakkingen). |
a, dans le cadre de l'élaboration de l'abrogation attaquée, recueilli | Zoals uit de in B.3.3 vermelde parlementaire voorbereiding blijkt, |
plusieurs avis, notamment sur la nécessité d'étendre l'interdiction de | heeft hij in het kader van de totstandkoming van de bestreden |
publicité. Le législateur s'est appuyé sur des chiffres dont il | opheffing verschillende adviezen ingewonnen, met name over de noodzaak |
ressort que le nombre de consommateurs de « produits de tabac » reste | van de uitbreiding van het reclameverbod. De wetgever heeft zich op |
très élevé. Il a ensuite rappelé les études sur l'effet de la | cijfers gebaseerd waaruit blijkt dat het aantal gebruikers van « |
publicité pour les « produits de tabac » sur les jeunes, sur | tabaksproducten » nog steeds zeer hoog is. Vervolgens heeft hij |
lesquelles l'interdiction générale de la publicité pour les marques | onderzoek aangaande de impact op jongeren van reclame voor « |
établie en 1997 est fondée (voy. B.2.2). | tabaksproducten », waarop het algemene merkreclameverbod in 1997 |
Sur la base des avis précités, il a constaté qu'à certains endroits | steunt (zie B.2.2), in herinnering gebracht. |
bénéficiant d'une exception à l'interdiction, l'exposition à la | Hij heeft, op basis van de voormelde adviezen, vastgesteld dat op |
publicité de marque restait importante, avec des répercussions | bepaalde plaatsen die een uitzondering op het verbod genieten, nog een |
importantes, surtout sur les jeunes. Il ressort de ce qui est dit en | grote blootstelling aan merkreclame was, met een grote impact vooral |
B.3.3 que le législateur a aussi tenu compte d'éléments qui soulignent | op jongeren. Uit hetgeen in B.3.3 is vermeld, blijkt dat de wetgever |
que les exceptions en cause sont utilisées pour contourner | ook rekening heeft gehouden met elementen die erop wijzen dat de in |
l'interdiction générale de publicité et du fait que les règles ne sont | het geding zijnde uitzonderingen worden gebruikt om het algemene |
pas toujours correctement respectées par le secteur concerné. | reclameverbod te omzeilen en met het feit dat de regels niet altijd |
Il ressort de ce qui précède que le législateur s'est appuyé sur un | correct worden nageleefd door de betrokken sector. |
nombre suffisant d'études pertinentes lorsqu'il a prévu l'abrogation, | Uit het voorgaande blijkt dat de wetgever de aanname van de bestreden |
attaquée, de l'exception à l'interdiction de publicité pour les « | opheffing van de uitzondering op het reclameverbod voor « |
produits de tabac » (et donc l'extension de cette interdiction). | tabaksproducten » (en derhalve de uitbreiding ervan) heeft doen |
B.14. L'abrogation précitée tend à rendre l'interdiction de publicité | steunen op voldoende en relevant onderzoek. |
plus cohérente en interdisant la publicité de marque par l'apposition, | B.14. De voormelde opheffing strekt ertoe tot een meer coherent |
à l'intérieur et sur la devanture de magasin, d'affiches destinées à | reclameverbod te komen door de reclame van handelsmerken via affiches |
promouvoir la vente de « produits de tabac ». Les messages publicitaires peuvent éveiller le désir d'un produit chez les jeunes, les fumeurs et ceux qui tentent d'arrêter. La publicité peut faire en sorte que les jeunes s'habituent à l'image de « produits de tabac » et de produits dérivés, trouvent ces produits nocifs normaux et essaient de ce fait ces produits plus tôt. La mesure attaquée est également dirigée contre la publicité de marque pour les « produits de tabac » aux endroits qui sont particulièrement souvent fréquentés par les jeunes en raison de leur offre de confiseries et de boissons, notamment, et qui se trouvent aussi à proximité d'écoles. | aan de voorgevel en in het verkooppunt waarmee de verkoop van « tabaksproducten » wordt bevorderd, te verbieden. Reclamesignalen kunnen het verlangen naar een product opwekken bij jongeren, rokers en diegenen die proberen te stoppen. Reclame kan ervoor zorgen dat jongeren gewend raken aan het beeld van rookwaren en verwante producten, die schadelijke producten normaal gaan vinden en daardoor eerder gaan experimenteren met die producten. De bestreden maatregel is ook gericht tegen merkreclame voor « tabaksproducten » op plaatsen die in het bijzonder vaak door jongeren worden bezocht wegens hun aanbod van o.a. snoep en drank, en die ook in de omgeving van scholen zijn gesitueerd. |
Etendre l'interdiction de publicité pour les « produits de tabac » en | Een uitbreiding van het verbod op reclame voor « tabaksproducten » |
abrogeant une exception à cette interdiction participe d'une politique | door de opheffing van een uitzondering op dat verbod draagt bij tot |
cohérente et, partant, d'une meilleure protection de la santé | een coherent beleid en aldus tot een betere bescherming van de |
publique. | algemene volksgezondheid. |
B.15.1. La partie requérante fait valoir que l'abrogation, attaquée, | B.15.1. De verzoekende partij voert aan dat de bestreden opheffing van |
d'une exception à l'interdiction générale de publicité implique que le | een uitzondering op het algemene reclameverbod met zich meebrengt dat |
secteur concerné est soumis à une interdiction de publicité | de betrokken sector wordt onderworpen aan een onevenredig |
disproportionnée, dès lors que la notion de « produits similaires » | reclameverbod doordat het begrip « soortgelijke producten » |
n'est pas formulée de manière suffisamment précise, que, pour ce qui | onvoldoende (precies) is geformuleerd, doordat er, wat betreft de |
concerne l'abrogation de l'exception, il n'est pas prévu une période | opheffing van de uitzondering, niet in een voldoende overgangsperiode |
transitoire suffisante et que la mesure entraîne des préjudices | is voorzien, en doordat de maatregel aanzienlijke economische en |
économiques et financiers considérables. | financiële nadelen met zich meebrengt. |
B.15.2. Pour examiner si une restriction des droits fondamentaux | B.15.2. Bij de beoordeling of een beperking van de voormelde |
précités en vue de protéger la santé publique est raisonnablement | grondrechten met het oog op de volksgezondheid redelijk is |
justifiée, il faut entre autres tenir compte, a fortiori eu égard au | verantwoord, dient onder meer rekening te worden gehouden met het feit |
large consensus social en cette matière, du fait que des | dat, a fortiori gelet op de brede maatschappelijke consensus in de |
préoccupations fondamentales relatives à la santé publique peuvent | aangelegenheid, fundamentele bekommernissen betreffende de |
primer les besoins économiques privés et certains droits fondamentaux | volksgezondheid zwaarder kunnen doorwegen dan particuliere economische |
comme la liberté d'expression, la liberté d'entreprendre et le droit | noden en dan grondrechten zoals de vrijheid van meningsuiting, de |
de propriété (CEDH, 5 mars 2009, Société de conception de presse et | vrijheid van ondernemen en het eigendomsrecht (EHRM, 5 maart 2009, |
Société de conception de presse et d'édition en Ponson t. Frankrijk, § | |
d'édition et Ponson c. France, § § 56-57; grande chambre, 22 avril | § 56-57; grote kamer, 22 april 2013, Animal Defenders International t. |
2013, Animal Defenders International c. Royaume Uni, § 123; 20 juin | Verenigd Koninkrijk, § 123; 20 juni 2017, Bayev e.a. t. Rusland, § |
2017, Bayev e.a. c. Russie, § 66). | 66). |
B.15.3. L'abrogation, attaquée, de l'exception à l'interdiction de | B.15.3. De bestreden opheffing van de uitzondering op het |
publicité a pour conséquence que l'affichage d'une marque de « | reclameverbod heeft tot gevolg dat het afficheren van een merk van « |
produits de tabac », y compris de « produits similaires », à | tabaksproducten », waaronder « soortgelijke producten », in en aan de |
l'intérieur et sur la devanture de magasins de tabac et de magasins de | voorgevel van tabakswinkels en krantenwinkels die dergelijke producten |
journaux qui vendent de tels produits relève de l'interdiction | |
générale de publicité (article 7, § 2bis, 1°, de la loi du 24 janvier | verkopen onder het algemene reclameverbod (artikel 7, § 2bis, 1°, van |
1977) et ce à partir du 1er janvier 2021, ce qui peut donner lieu à | de Voedingsmiddelenwet) valt, en dit vanaf 1 januari 2021, hetgeen |
des préjudices économiques et financiers. | economische en financiële nadelen met zich kan meebrengen. |
B.15.4. Ainsi qu'il peut être déduit des travaux préparatoires | B.15.4. Zoals uit de in B.2.3 en B.3.2 vermelde parlementaire |
mentionnés en B.2.3 et en B.3.2, la mesure repose sur un consensus | voorbereiding kan worden afgeleid, steunt de maatregel op een |
social et scientifique quant à l'impact néfaste de la publicité pour | maatschappelijke en wetenschappelijke consensus inzake de negatieve |
les « produits de tabac », surtout sur les jeunes, et sur la nécessité | impact van reclame voor « tabaksproducten », vooral op jongeren, en de |
d'une régulation plus cohérente de la publicité pour les « produits de | noodzaak van een meer coherente regulering van reclame voor « |
tabac ». | tabaksproducten ». |
Au vu de ce consensus et compte tenu de la menace constante de | Gelet op die consensus en rekening houdend met de voortdurende |
nouveaux développements de produits ou applications que les | |
producteurs de tabac et titulaires de marques mettent sur le marché, | dreiging van nieuwe productontwikkelingen of toepassingen die |
dans le but ou non de contourner les règles existantes en matière de | tabaksproducenten en merkenhouders op de markt brengen, al dan niet |
publicité de marque, il n'est pas dénué de justification raisonnable | met de intentie om de bestaande merkreclameregels te omzeilen, is het |
que le secteur concerné soit soumis à l'interdiction de publicité | niet zonder redelijke verantwoording dat de betrokken sector aan het |
mentionnée à l'article 7, § 2bis, 1°, de la loi du 24 janvier 1977, | in artikel 7, § 2bis, 1°, van de Voedingsmiddelenwet vermelde |
dont la notion de « produits similaires » détermine le champ d'application. | reclameverbod, waarvan het begrip « soortgelijke producten » het |
Le législateur entendait instaurer une interdiction de publicité pour | toepassingsgebied bepaalt, wordt onderworpen. |
les produits nocifs, tout en se gardant une marge pour réagir en cas | De wetgever beoogde een reclameverbod in te stellen voor schadelijke |
de nouveaux développements, notamment en ce qui concerne les | producten, waarbij ruimte werd gelaten om in te spelen op nieuwe |
composants de ces produits. La notion de « produits similaires » | ontwikkelingen, onder meer inzake de bestanddelen van de producten. |
contenue dans la définition des « produits de tabac » vise à appliquer l'interdiction de publicité de manière évolutive à des produits qui, certes, peuvent présenter des caractéristiques différentes (par ex. en matière de composants), mais dont l'utilisation doit être découragée et à l'égard desquels l'incitation à la consommation doit être limitée parce qu'ils peuvent entraîner des risques sanitaires et des conséquences sociales analogues à ceux des produits à base de tabac. Par définition, les « produits similaires » sont des produits qui ne contiennent pas de tabac, mais qui ressemblent aux produits de tabac. Cette similitude doit porter sur la manière dont est consommé le produit similaire ou sur l'effet qui est visé au moyen de celui-ci. La notion de « produits similaires » satisfait à l'exigence de prévisibilité. B.15.5. Il appartient en principe au législateur, lorsqu'il décide d'introduire une nouvelle réglementation, d'estimer s'il est | Het begrip « soortgelijke producten » in de omschrijving van « tabaksproducten » strekt ertoe het reclameverbod evolutief toe te passen op producten die weliswaar verschillende kenmerken (bv. inzake bestanddelen) kunnen hebben, maar waarvan het gebruik dient te worden ontraden en waarbij het aanzetten tot het gebruik ervan dient te worden beperkt omdat zij soortgelijke gezondheidsrisico's en maatschappelijke gevolgen als producten op basis van tabak kunnen voortbrengen. Per definitie zijn « soortgelijke producten » producten die geen tabak bevatten, maar die wel op tabaksproducten lijken. Die gelijkenis dient betrekking te hebben op de wijze waarop het soortgelijk product wordt gebruikt of op het effect dat met het soortgelijk product wordt beoogd. Het begrip soortgelijk product voldoet aan de vereiste van voorzienbaarheid. B.15.5. Het staat in beginsel aan de wetgever om, wanneer hij beslist nieuwe regelgeving in te voeren, te beoordelen of het noodzakelijk of opportuun is die beleidswijziging vergezeld te doen gaan van |
nécessaire ou opportun d'assortir celle-ci de dispositions | overgangsmaatregelen. Hij gaat de grenzen van zijn |
transitoires. Il n'excède toutefois les limites de son pouvoir | beoordelingsbevoegdheid evenwel slechts te buiten indien de |
d'appréciation que si le régime transitoire, ou son défaut, est dénué | overgangsregeling of de ontstentenis daarvan niet redelijk is |
de justification raisonnable ou s'il est porté une atteinte excessive | verantwoord of indien aan het vertrouwensbeginsel op buitensporige |
au principe de la confiance légitime. | wijze afbreuk wordt gedaan. |
B.15.6. Etant donné que la loi attaquée a été adoptée le 15 mars 2020 | B.15.6. Aangezien de bestreden wet werd aangenomen op 15 maart 2020 en |
et qu'elle est entrée en vigueur le 1er janvier 2021 (article 3), neuf | ze in werking is getreden op 1 januari 2021 (artikel 3), zijn er |
mois se sont écoulés entre l'adoption et l'entrée en vigueur de la | tussen de aanname en de inwerkingtreding van de bestreden maatregel |
mesure attaquée, ce qui a donné au secteur concerné le temps suffisant | negen maanden verstreken, hetgeen aan de betrokken sector voldoende |
pour s'adapter à la nouvelle mesure et au nouveau contexte économique, | tijd geeft om zich aan de nieuwe maatregel en economische context aan |
d'autant que la mesure attaquée consiste à abroger une exception à | te passen, temeer daar de bestreden maatregel erin bestaat een |
l'interdiction générale que le secteur concerné connaît déjà depuis | uitzondering op te heffen op het algemene verbod waarmee de betrokken |
longtemps. | sector reeds lang vertrouwd is. |
B.15.7. Sans que la Cour doive examiner concrètement l'impact | B.15.7. Zonder dat het Hof concreet dient te beoordelen wat de |
économique ou financier de la mesure attaquée, l'objectif poursuivi en | economische of financiële impact van de bestreden maatregel is, kunnen |
matière de protection de la santé publique et la lutte contre | de nagestreefde doelstelling inzake bescherming van de volksgezondheid |
l'exposition à la publicité de marque, laquelle peut inciter à la | en het tegengaan van blootstelling aan merkreclame, die kan aanzetten |
consommation de « produits de tabac », surtout chez les jeunes, au vu | tot het gebruik van « tabaksproducten », vooral onder jongeren, mede |
notamment du consensus social précité, peuvent raisonnablement | gelet op de voormelde maatschappelijke consensus, een redelijke |
justifier la loi attaquée (abrogation et entrée en vigueur), même si | verantwoording voor de bestreden wet (opheffing en inwerkingtreding) |
cette loi est susceptible d'entraîner des effets économiques et | bieden, zelfs wanneer die aanzienlijke negatieve economische en |
financiers négatifs considérables pour les titulaires de marques, les | financiële gevolgen voor merkenhouders, producenten en handelaars met |
producteurs et les commerçants. | zich zou kunnen meebrengen. |
B.16. Par conséquent, la loi du 15 mars 2020 ne viole pas les normes | B.16. Bijgevolg schendt de wet van 15 maart 2020 niet de in B.4.1 |
de référence mentionnées en B.4.1. | vermelde referentienormen. |
B.17. Le premier moyen n'est pas fondé. | B.17. Het eerste middel is niet gegrond. |
En ce qui concerne le second moyen | Wat betreft het tweede middel |
B.18. La partie requérante prend un second moyen de la violation, par | B.18. De verzoekende partij leidt een tweede middel af uit de |
la loi du 15 mars 2020, des articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec le principe de la sécurité juridique. B.19. Pour autant que la partie requérante critique la notion de « produits similaires » contenue dans l'article 7, § 2bis, 1°, de la loi du 24 janvier 1977, le moyen est dirigé contre une disposition qui ne fait pas l'objet du recours et qui ne peut plus être attaquée de manière recevable dans le cadre d'un recours en annulation. S'il faut en revanche interpréter le moyen comme critiquant la mesure attaquée en ce qu'elle abroge une exception à l'interdiction de publicité sans établir une distinction entre, d'une part, les produits de tabac combustibles et, d'autre part, les produits à risque potentiellement réduit (PRRP, Potentially reduced risk products), le moyen est examiné. Selon la partie requérante, le législateur traiterait de la même manière les produits de tabac combustibles, d'une part, et les PRRP (produits non combustibles et produits qui ne sont pas à base de tabac), d'autre part, alors que ces produits seraient fondamentalement différents, notamment en ce qui concerne leurs spécificités objectives, leur statut juridique et leur profil de risque. B.20. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. Ce principe s'oppose, par ailleurs, à ce que soient traitées de manière identique, sans qu'apparaisse une justification raisonnable, des catégories de personnes se trouvant dans des situations qui, au regard de la mesure critiquée, sont essentiellement différentes. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité et de non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.21. Afin de préserver la santé publique et de lutter contre l'exposition à la publicité et l'attrait pour les « produits de tabac », surtout chez les jeunes, il est pertinent de limiter la visibilité de la publicité de marque dans tous les commerces, sans distinction en fonction des produits. Eu égard à l'indivisibilité des marques et au risque que la publicité pour un produit au sein d'une marque - indépendamment de son caractère nocif - puisse inciter à terme à consommer un produit à base de tabac de cette même marque, et compte tenu de ce qu'il n'est pas contesté qu'il s'agit dans les deux cas de produits nocifs, l'identité de traitement entre les deux catégories de produits précitées n'est pas, notamment à la lumière de ce qui est dit en B.15.4, dénuée de justification raisonnable. B.22. Le second moyen n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi rendu en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 16 décembre 2021. Le greffier, F. Meersschaut Le président, | schending, door de wet van 15 maart 2020, van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met het rechtszekerheidsbeginsel. B.19. In zoverre de verzoekende partij kritiek uit op het begrip « soortgelijke producten », vermeld in artikel 7, § 2bis, 1°, van de Voedingsmiddelenwet, is het middel gericht tegen een bepaling die niet het voorwerp van het beroep uitmaakt, en die ook niet meer op een ontvankelijke wijze kan worden bestreden via een beroep tot vernietiging. Indien het middel daarentegen moet worden begrepen als een kritiek op de bestreden maatregel doordat zij een uitzondering op het reclameverbod opheft zonder onderscheid tussen, enerzijds, de brandbare tabaksproducten en, anderzijds, de potentieel minder schadelijke producten (potentially reduced risk products, PRRP's), wordt het onderzocht. Volgens de verzoekende partij zou de wetgever brandbare tabaksproducten, enerzijds, en PRRP's (niet-brandbare producten en producten die niet op basis van tabak zijn), anderzijds, op identieke wijze behandelen terwijl die producten wezenlijk zouden verschillen, onder meer wat hun objectieve eigenschappen, hun juridisch statuut en hun risicoprofiel betreft. B.20. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Dat beginsel verzet er zich overigens tegen dat categorieën van personen, die zich ten aanzien van de betwiste maatregel in wezenlijk verschillende situaties bevinden, op identieke wijze worden behandeld, zonder dat daarvoor een redelijke verantwoording bestaat. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.21. Teneinde de doelstelling om de volksgezondheid te bewaken en de blootstelling aan en de aantrekking van merken van « tabaksproducten », vooral bij jongeren, tegen te gaan, is het pertinent de zichtbaarheid van merkreclame in alle handelszaken zonder onderscheid naar producten te beperken. Gelet op de ondeelbaarheid van handelsmerken en het risico dat reclame voor het ene product binnen een handelsmerk - ongeacht het schadelijke karakter ervan - op termijn kan leiden tot het aanzetten tot het gebruik van tabak of producten op basis van dat bestanddeel, en rekening houdend met het feit dat niet wordt betwist dat het in beide gevallen gaat om schadelijke producten, is de identieke behandeling van de twee voormelde categorieën van producten, mede in het licht van hetgeen in B.15.4 is vermeld, niet zonder redelijke verantwoording. B.22. Het tweede middel is niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 16 december 2021. De griffier, F. Meersschaut De voorzitter, |
L. Lavrysen | L. Lavrysen |