Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 104/2021 du 8 juillet 2021 Numéro du rôle : 7414 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 39, § 3, du décret de la Région wallonne du 18 octobre 2007 « relatif aux services de taxis et aux services La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, des juges P. Nihoul,(...)"
Extrait de l'arrêt n° 104/2021 du 8 juillet 2021 Numéro du rôle : 7414 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 39, § 3, du décret de la Région wallonne du 18 octobre 2007 « relatif aux services de taxis et aux services La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, des juges P. Nihoul,(...) Uittreksel uit arrest nr. 104/2021 van 8 juli 2021 Rolnummer 7414 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 39, § 3, van het decreet van het Waalse Gewest van 18 oktober 2007 « betreffende de taxidiensten en de diensten van verhuur va Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, de rechters P. (...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 104/2021 du 8 juillet 2021 Uittreksel uit arrest nr. 104/2021 van 8 juli 2021
Numéro du rôle : 7414 Rolnummer 7414
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 39, § 3, du In zake : de prejudiciële vraag over artikel 39, § 3, van het decreet
décret de la Région wallonne du 18 octobre 2007 « relatif aux services van het Waalse Gewest van 18 oktober 2007 « betreffende de
de taxis et aux services de location de voitures avec chauffeur », taxidiensten en de diensten van verhuur van wagens met chauffeur »,
posée par le Tribunal de police du Hainaut, division Tournai. gesteld door de Politierechtbank Henegouwen, afdeling Doornik.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, des juges P. Nihoul, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, de rechters
T. Giet, J. Moerman et M. Pâques, et, conformément à l'article 60bis P. Nihoul, T. Giet, J. Moerman en M. Pâques, en, overeenkomstig
de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, de artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la juge émérite T. Merckx-Van Goey, assistée du greffier P.-Y. Grondwettelijk Hof, emeritus rechter T. Merckx-Van Goey, bijgestaan
Dutilleux, présidée par le président F. Daoût, door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter F. Daoût,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 23 juin 2020, dont l'expédition est parvenue au greffe Bij vonnis van 23 juni 2020, waarvan de expeditie ter griffie van het
de la Cour le 3 juillet 2020, le Tribunal de police du Hainaut, Hof is ingekomen op 3 juli 2020, heeft de Politierechtbank Henegouwen,
division Tournai, a posé la question préjudicielle suivante : afdeling Doornik, de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 39, § 3, du Décret du 18 octobre 2007 relatif aux services « Schendt artikel 39, § 3, van het decreet van 18 oktober 2007
de taxis et aux services de location de voitures avec chauffeur betreffende de taxidiensten en de diensten van verhuur van wagens met
viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution lus en combinaison chauffeur de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen
avec l'article 6 de la Convention de sauvegarde des droits de l'homme met artikel 6 van het Verdrag tot bescherming van de rechten van de
et des libertés fondamentales en ce qu'il ne permet pas au tribunal de mens en de fundamentele vrijheden, in zoverre het de politierechtbank
police d'assortir d'un sursis l'amende prévue en son paragraphe 1er niet de mogelijkheid biedt om de in paragraaf 1 ervan bedoelde
alors que le contrevenant pourrait en obtenir le bénéfice s'il geldboete gepaard te doen gaan met een uitstel, terwijl de overtreder
comparaissait devant le tribunal correctionnel en raison des mêmes het voordeel ervan zou kunnen verkrijgen indien hij wegens dezelfde
faits, pour se voir infliger les sanctions pénales prévues par feiten voor de correctionele rechtbank verscheen, teneinde de in
l'article 38 du même Décret ? ». artikel 38 van hetzelfde decreet bedoelde strafsancties opgelegd te krijgen ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
Quant à la disposition en cause et à son contexte Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling en de context ervan
B.1. L'article 39, § 3, du décret de la Région wallonne du 18 octobre B.1. Artikel 39, § 3, van het decreet van het Waalse Gewest van 18
2007 « relatif aux services de taxis et aux services de location de oktober 2007 « betreffende de taxidiensten en de diensten van verhuur
voitures avec chauffeur » (ci-après : le décret du 18 octobre 2007) van wagens met chauffeur » (hierna : het decreet van 18 oktober 2007)
dispose : bepaalt :
« Le contrevenant dispose d'un droit de recours contre la décision « De overtreder beschikt over het recht om in beroep te gaan tegen de
d'appliquer l'amende. Ce recours est introduit, sous peine de beslissing om de geldboete op te leggen. Dat beroep wordt op straffe
forclusion, dans le mois de la notification de la décision d'appliquer van uitsluiting ingediend binnen de maand na kennisgeving van de
l'amende par voie de requête devant le tribunal de police, selon la procédure civile. beslissing om de geldboete op te leggen, via een verzoekschrift voor
Le recours devant le tribunal de police est un recours de pleine de politierechtbank volgens de burgerrechtelijke procedure.
juridiction. Il est suspensif. Le jugement du tribunal n'est pas Het beroep voor de politierechtbank is een voorziening met volle
rechtsmacht. Het is opschortend. Tegen het vonnis van de rechtbank is
susceptible d'appel ». geen hoger beroep mogelijk ».
Il s'agit de la disposition en cause. Het betreft de in het geding zijnde bepaling.
B.2. La partie demanderesse devant le juge a quo se voit reprocher B.2. De eisende partij voor de verwijzende rechter wordt verweten
d'avoir violé plusieurs obligations imposées par le décret du 18
octobre 2007 et par l'arrêté du Gouvernement wallon du 3 juin 2009 « verschillende verplichtingen te hebben geschonden die zijn opgelegd
portant exécution du décret du 18 octobre 2007 relatif aux services de bij het decreet van 18 oktober 2007 en bij het besluit van de Waalse
Regering van 3 juni 2009 « tot uitvoering van het decreet van 18
taxis et aux services de location de voitures avec chauffeur » oktober 2007 betreffende de taxidiensten en de diensten voor de
(ci-après : l'arrêté du 3 juin 2009). verhuur van voertuigen met chauffeur » (hierna : het besluit van 3 juni 2009).
B.3.1. L'article 30 du décret du 18 octobre 2007 dispose : B.3.1. Artikel 30 van het decreet van 18 oktober 2007 bepaalt :
« Nul ne peut, sans autorisation du Gouvernement, exploiter un service « Niemand mag zonder toelating van de Regering een collectieve
de taxis collectifs au moyen d'un ou de plusieurs véhicules sur le taxidienst met één of meerdere voertuigen uitbaten op het grondgebied
territoire de la Région wallonne ». van het Waalse Gewest ».
B.3.2. L'article 31, § 1er, 3° et 5°, du même décret dispose : B.3.2. Artikel 31, § 1, 3° en 5°, van hetzelfde decreet bepaalt :
« Les conditions d'exploitation des services de taxis collectifs sont « De voorwaarden voor de uitbating van de collectieve taxidiensten
fixées par le Gouvernement. Elles consacrent au moins l'application worden door de Regering bepaald. Daarin wordt minstens de toepassing
des principes suivants : van volgende voorwaarden vastgelegd :
[...] [...]
3° le véhicule doit avoir à bord une feuille de route journalière sur 3° het voertuig moet een dagelijks ritblad aan boord hebben waarop
laquelle sont mentionnés les renseignements relatifs aux déplacements alle gegevens opgenomen worden in verband met de verplaatsingen van
du véhicule; het voertuig;
[...] [...]
5° le véhicule doit être équipé d'un signe distinctif apposé à l'avant 5° het voertuig moet uitgerust zijn met een kenteken aangebracht
et à l'arrière du véhicule; ». vooraan en achteraan; ».
B.4.1. L'arrêté du 3 juin 2009 fixe, notamment, en application de B.4.1. Bij het besluit van 3 juni 2009 worden, met name, met
l'article 31, § 1er, du décret du 18 octobre 2007, les conditions toepassing van artikel 31, § 1, van het decreet van 18 oktober 2007,
d'exploitation des services de taxis. de voorwaarden voor de exploitatie van de taxidiensten bepaald.
B.4.2. L'article 96, § 3, de l'arrêté du 3 juin 2009 fait partie des B.4.2. Artikel 96, § 3, van het besluit van 3 juni 2009 maakt deel uit
dispositions fixant les conditions d'exploitation relatives aux van de bepalingen die de exploitatievoorwaarden betreffende de
chauffeurs. Il impose, notamment, de conserver les feuilles de route chauffeurs vaststellen. Het legt met name de verplichting op om de
au siège social de l'exploitant pendant trois ans à partir de leur rittenbladen gedurende drie jaar na de datum van gebruik op de
date d'utilisation. maatschappelijke zetel van de exploitant te bewaren.
B.4.3. L'article 103 de l'arrêté du 3 juin 2009 impose d'apposer une B.4.3. Bij artikel 103 van het besluit van 3 juni 2009 wordt de
vignette d'identification circulaire délivrée par les services du verplichting opgelegd om een door de diensten van de Regering
Gouvernement à l'avant-droit et à l'arrière de tout véhicule affecté à afgeleverd cirkelvorming identificatievignet aan te brengen aan de
l'exploitation d'un service de taxis collectifs. rechtervoorzijde en achteraan op elk voertuig bestemd voor de
exploitatie van een collectieve taxidienst.
L'article 105 de l'arrêté du 3 juin 2009 prévoit que tout véhicule en Artikel 105 van het besluit van 3 juni 2009 bepaalt dat elk voertuig
service doit avoir à son bord une copie du document d'autorisation in dienst een afschrift van het vergunningsdocument en van het
d'exploiter et de l'attestation y annexée délivrés par les services du bijgevoegde attest, afgegeven door de diensten van de Regering, en een
Gouvernement et une copie de la réglementation relative aux services afschrift van de regelgeving betreffende de taxidiensten en de
de taxis et de locations de voitures avec chauffeur. diensten voor de verhuur van voertuigen met chauffeur aan boord moet
B.5. L'article 38 du décret du 18 octobre 2007 fixe les sanctions hebben. B.5. Bij artikel 38 van het decreet van 18 oktober 2007 worden de
pénales applicables aux infractions à certaines dispositions du strafsancties bepaald die van toepassing zijn op de overtredingen van
décret, tandis que son article 39, § 1er, habilite le Gouvernement sommige bepalingen van het decreet, terwijl artikel 39, § 1, ervan de
Waalse Regering ertoe machtigt de administratieve sancties vast te
wallon à fixer les sanctions administratives applicables aux stellen die van toepassing zijn op de overtredingen van andere
infractions à d'autres dispositions du décret et à ses arrêtés bepalingen van het decreet en van de uitvoeringsbesluiten ervan.
d'exécution. B.6.1. Ces deux dispositions ont fait l'objet de modifications au B.6.1. Die twee bepalingen werden gewijzigd tijdens de parlementaire
cours des travaux préparatoires. voorbereiding.
L'article 38, § 1er, de l'avant-projet de décret, qui a donné lieu au Artikel 38, § 1, van het voorontwerp van decreet, dat aanleiding heeft
décret du 18 octobre 2007, fixait notamment les sanctions pénales gegeven tot het decreet van 18 oktober 2007, bepaalde met name de
applicables en cas d'exploitation d'un service de taxis collectifs. strafsancties die van toepassing zijn bij het exploiteren van een
L'article 38, § 2, de l'avant-projet de décret prévoyait que ceux qui collectieve taxidienst. Artikel 38, § 2, van het voorontwerp van
commettent une infraction au décret, autre que celles visées par le decreet voorzag erin dat diegenen die een andere overtreding van het
paragraphe 1er, une infraction à ses arrêtés d'exécution ou une decreet dan die welke in paragraaf 1 zijn bedoeld, een overtreding van
infraction aux conditions de l'autorisation d'exploiter étaient de uitvoeringsbesluiten ervan of een overtreding van de voorwaarden
passibles d'un emprisonnement de huit jours à trois mois et d'une van de exploitatievergunning begingen, konden worden gestraft met een
gevangenisstraf van acht dagen tot drie maanden en met een geldboete
amende de 1 euro à 250 euros ou d'une de ces peines seulement (Doc. van 1 euro tot 250 euro of met een van die straffen alleen (Parl. St.,
parl., Parlement wallon, 2006-2007, n° 640/1, p. 36). Waals Parlement, 2006-2007, nr. 640/1, p. 36).
L'article 39, § 1er, de l'avant-projet de décret habilitait le Artikel 39, § 1, van het voorontwerp van decreet machtigde de Waalse
Gouvernement wallon à fixer des amendes administratives « pour toute Regering ertoe administratieve geldboetes vast te stellen « voor elke
infraction d'ordre administratif commise par les personnes visées par administratieve overtreding begaan door de personen bedoeld in het
le présent décret ou par ses arrêtés d'exécution » (ibid.). voorliggend decreet of in de uitvoeringsbesluiten ervan » (ibid.).
B.6.2. Ces deux dispositions ont été modifiées à la suite de l'avis de B.6.2. Die twee bepalingen werden gewijzigd ingevolge het advies van
la section de législation du Conseil d'Etat du 15 mai 2007 (n° de afdeling wetgeving van de Raad van State van 15 mei 2007 (nr.
L.42.768/4) waarin met name nadrukkelijk erop werd gewezen dat het
L.42.768/4) qui a, notamment, mis en exergue que la distinction entre onderscheid tussen de strafrechtelijke overtredingen en de
les infractions pénales et les infractions d'ordre administratif ne administratieve overtredingen niet duidelijk bleek uit het
ressortait pas clairement de l'avant-projet, de sorte que les champs voorontwerp, zodat de toepassingsgebieden van beide bepalingen konden
d'application des deux dispositions pouvaient se recouvrir et que le samenvallen en het beginsel non bis in idem van toepassing kon zijn
principe non bis in idem pouvait s'appliquer (ibid., pp. 20-22). (ibid., pp. 20-22).
Il résulte des modifications opérées à la suite de cet avis que les Uit de ingevolge dat advies doorgevoerde wijzigingen vloeit voort dat
champs d'application des articles 38 et 39 du décret du 18 octobre de toepassingsgebieden van de artikelen 38 en 39 van het decreet van
2007 ne se recouvrent plus.
B.7. L'article 38, § 1er, du décret du 18 octobre 2007 dispose que 18 oktober 2007 niet meer samenvallen. B.7. Artikel 38, § 1, van het decreet van 18 oktober 2007 bepaalt dat
ceux qui exploitent sans autorisation un service de taxis collectifs zij die zonder vergunning een collectieve taxidienst exploiteren,
sont punis d'un emprisonnement de huit jours à trois mois et d'une worden gestraft met een gevangenisstraf van acht dagen tot drie
amende de 10 euros à 250 euros ou d'une de ces peines seulement. maanden en met een geldboete van 10 euro tot 250 euro of met slechts
L'article 38, § 2, du décret du 18 octobre 2007 prévoit que sont punis één van die straffen. Artikel 38, § 2, van het decreet van 18 oktober
2007 bepaalt dat zij die een andere overtreding begaan dan die welke
d'un emprisonnement de huit jours à trois mois et d'une amende de 1 worden bedoeld in paragraaf 1 van hetzelfde artikel of een overtreding
euro à 250 euros ou d'une de ces peines seulement, sans préjudice des
dommages et intérêts s'il y a lieu, ceux qui commettent une infraction
autre que celles qui sont visées par le paragraphe 1er du même article
ou une infraction aux conditions de l'autorisation d'exploiter autres van de andere voorwaarden van de exploitatievergunning dan die welke
que celles qui sont visées à l'article 39 de ce décret. in artikel 39 van dat decreet worden bedoeld, worden gestraft met een
Contrairement à ce qui était prévu par l'avant-projet de décret, les gevangenisstraf van acht dagen tot drie maanden en met een geldboete
van 1 euro tot 250 euro of met slechts één van die straffen,
onverminderd schadevergoeding indien daartoe aanleiding bestaat.
infractions aux arrêtés d'exécution du décret ne sont donc pas In tegenstelling tot hetgeen in het voorontwerp van decreet was
susceptibles de faire l'objet de poursuites pénales. En outre, les bedoeld, kunnen de overtredingen van de uitvoeringsbesluiten van het
decreet dus niet het voorwerp van strafrechtelijke vervolgingen
infractions aux conditions de l'autorisation d'exploiter ne sont uitmaken. Bovendien worden de overtredingen van de voorwaarden van de
érigées en infractions pénales que pour autant qu'il ne s'agisse pas exploitatievergunning enkel strafrechtelijk strafbaar gesteld voor
de conditions visées par l'article 39 du décret. zover het geen in artikel 39 van het decreet bedoelde voorwaarden betreft.
B.8. L'article 39, § 1er, du décret du 18 octobre 2007 dispose : B.8. Artikel 39, § 1, van het decreet van 18 oktober 2007 bepaalt :
« Des amendes administratives peuvent être infligées par le « Er kunnen door de daartoe door de Regering gemachtigde ambtenaar
fonctionnaire délégué à cette fin par le Gouvernement pour toute administratieve geldboetes opgelegd worden voor elke overtreding van
infraction à l'article 19, § 1er, 2° à 10°, à l'article 31, § 1er, 2° artikel 19, § 1, 2° tot 10°, en van artikel 31, § 1, 2° tot 6°, en van
à 6°, et à l'article 34, ainsi qu'aux arrêtés d'exécution du présent artikel 34, evenals van de uitvoeringsbesluiten van dit decreet.
décret. Le Gouvernement détermine le montant des amendes administratives, De Regering bepaalt het bedrag van de administratieve geldboetes,
ainsi que le délai et les modalités de leur paiement. Elles ne evenals de termijn en de regels voor de betaling ervan. Ze mogen niet
pourront être supérieures à 500 euros ». meer bedragen dan 500 euro ».
Il en résulte que les infractions aux arrêtés d'exécution du décret du Daaruit vloeit voort dat de overtredingen van de uitvoeringsbesluiten
18 octobre 2007 peuvent être sanctionnées par des amendes van het decreet van 18 oktober 2007 kunnen worden bestraft met
administratives dont le montant est déterminé par le Gouvernement administratieve geldboetes waarvan het bedrag wordt bepaald door de
wallon. En outre, les infractions à l'article 30 du même décret, qui Waalse Regering. Bovendien maken de overtredingen van artikel 30 van
prohibe l'exploitation d'un service de taxis collectifs sans hetzelfde decreet, dat de exploitatie van een collectieve taxidienst
autorisation, ne font pas partie de celles qui peuvent être assorties zonder vergunning verbiedt, geen deel uit van die welke gepaard kunnen
de sanctions administratives. gaan met administratieve sancties.
B.9.1. L'arrêté du 3 juin 2009 érige plusieurs comportements en B.9.1. Bij het besluit van 3 juni 2009 worden verschillende
infractions administratives et fixe les amendes corrélatives. gedragingen aangemerkt als administratieve overtredingen en worden de
daarmee samenhangende geldboetes vastgesteld.
B.9.2. L'article 138 de cet arrêté dispose : B.9.2. Artikel 138 van dat besluit bepaalt :
« § 1er. Est constitutive d'une infraction de type A, commise par un « § 1. Overtredingen van het type A begaan door een uitbater :
exploitant : 1° toute exploitation d'un service de taxis, de location de voitures 1° elke uitbating van een taxidienst, een dienst voor de verhuur van
avec chauffeur, de taxis collectifs sans autorisation effective voertuigen met chauffeur, een collectieve taxidienst zonder effectieve
délivrée par le pouvoir compétent; vergunning afgeleverd door de bevoegde overheid;
[...] [...]
§ 2. Est constitutive d'une infraction de type B, commise par un chauffeur : § 2. Overtredingen van het type B begaan door een chauffeur :
1° toute infraction aux conditions d'exploitation relatives aux 1° elke overtreding van de uitbatingsvoorwaarden betreffende de
chauffeurs; chauffeurs;
[...] [...]
§ 3. Est constitutive d'une infraction de type C, commise selon le § 3. Overtredingen van het type C begaan, al naar gelang van het
cas, soit par l'exploitant, soit par le chauffeur : geval, hetzij door de uitbater, hetzij door de chauffeur :
1° toute infraction aux conditions d'exploitation relatives aux 1° elke overtreding van de uitbatingsvoorwaarden betreffende de
véhicules; voertuigen;
2° à l'article 19, § 1er, 2°, 6°, 8°, 9° et 10°, du décret et à 2° elke overtreding van artikel 19, § 1, 2°, 6°, 8°, 9° en 10°, van
l'article 31, § 1er, 4°, 5° et 6°, du décret. het decreet en van artikel 31, § 1, 4°, 5° en 6°, van het decreet.
[...] ». [...] ».
B.9.3. L'article 139 du même arrêté prévoit différentes amendes en B.9.3. Artikel 139 van hetzelfde besluit voorziet in verschillende
fonction du type d'infraction administrative commise. geldboetes naar gelang van het soort van begane administratieve
Quant au fond overtreding.
B.10.1. La question préjudicielle porte sur la compatibilité de Ten gronde B.10.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op de bestaanbaarheid
l'article 39, § 3, du décret du 18 octobre 2007 avec les articles 10 van artikel 39, § 3, van het decreet van 18 oktober 2007 met de
et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec l'article 6 de la artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6
Convention européenne des droits de l'homme, en ce qu'il ne permet pas van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in zoverre het
au tribunal de police d'assortir d'un sursis l'amende administrative de politierechtbank niet de mogelijkheid biedt om de in artikel 39, §
1, van hetzelfde decreet bedoelde administratieve geldboete gepaard te
prévue par l'article 39, § 1er, du même décret, alors que le doen gaan met een uitstel, terwijl de overtreder het voordeel ervan
contrevenant pourrait en obtenir le bénéfice si le tribunal zou kunnen verkrijgen indien de correctionele rechtbank hem een
correctionnel lui infligeait une sanction pénale en raison des mêmes strafsanctie oplegde wegens dezelfde feiten, met toepassing van
faits, en application de l'article 38 du même décret. artikel 38 van hetzelfde decreet.
B.10.2. Cette question est fondée sur le constat que la partie B.10.2. Die vraag is gebaseerd op de vaststelling dat de eisende
demanderesse devant le juge a quo pourrait être punie de manière partij voor de verwijzende rechter op een alternatieve wijze zou
alternative, c'est-à-dire que, pour les mêmes faits, elle pourrait kunnen worden gestraft, dat wil zeggen dat zij, voor dezelfde feiten,
soit être renvoyée devant le tribunal correctionnel, soit se voir ofwel naar de correctionele rechtbank zou kunnen worden verwezen,
infliger une sanction administrative contre laquelle elle peut ofwel een administratieve sanctie opgelegd zou kunnen krijgen
introduire un recours devant un juge qui ne statue pas en tant que waartegen zij beroep kan instellen voor een rechter die geen uitspraak
juridiction pénale. doet als strafgerecht.
B.11. Lorsque l'auteur d'un même fait peut être puni de manière B.11. Wanneer de dader van een zelfde feit op een alternatieve wijze
alternative, la Cour a jugé qu'un parallélisme doit en principe kan worden gestraft, heeft het Hof geoordeeld dat in beginsel een
exister entre les mesures d'individualisation de la peine : lorsque, parallellisme moet bestaan tussen de maatregelen tot individualisering
pour les mêmes faits, le juge pénal peut infliger une amende van de straf : wanneer, voor dezelfde feiten, de strafrechter een
inférieure au minimum légal s'il existe des circonstances atténuantes boete kan opleggen die minder bedraagt dan het wettelijk minimum
(article 85 du Code pénal) ou lorsqu'il peut accorder un sursis (loi indien verzachtende omstandigheden aanwezig zijn (artikel 85 van het
du 29 juin 1964), le tribunal, saisi du recours dirigé contre la Strafwetboek) of wanneer uitstel kan worden toegekend (wet van 29 juni
décision d'infliger une sanction administrative, doit en principe 1964), moet de rechtbank, waarbij het beroep tegen de beslissing om
een administratieve sanctie op te leggen aanhangig is gemaakt, in
disposer des mêmes possibilités d'individualisation de la peine. beginsel over dezelfde mogelijkheden tot individualisering van de
B.12. Il convient, par conséquent, de déterminer si les infractions en straf beschikken. B.12. Bijgevolg dient te worden bepaald of de in het geding zijnde
cause peuvent être punies de manière alternative. overtredingen op een alternatieve wijze kunnen worden bestraft.
B.13. La première infraction pour laquelle la demanderesse devant le B.13. De eerste overtreding waarvoor de eisende partij voor de
juge a quo a été sanctionnée est l'absence d'autorisation pour verwijzende rechter werd bestraft, is de ontstentenis van een
l'exploitation d'un service de taxis collectifs pour deux véhicules vergunning voor de exploitatie van een collectieve taxidienst voor
appartenant à sa flotte de véhicules, en violation de l'article 30 du twee voertuigen die tot haar voertuigvloot behoren, met schending van
décret du 18 octobre 2007 et de l'article 138, § 1er, 1°, de l'arrêté artikel 30 van het decreet van 18 oktober 2007 en van artikel 138, §
du 3 juin 2009. 1, 1°, van het besluit van 3 juni 2009.
B.14.1. L'article 30 du décret du 18 octobre 2007 impose à quiconque B.14.1. Bij artikel 30 van het decreet van 18 oktober 2007 wordt aan
exploite un service de taxis collectifs sur le territoire de la Région eenieder die een collectieve taxidienst op het grondgebied van het
wallonne de disposer d'une autorisation du Gouvernement wallon. Waalse Gewest exploiteert, de verplichting opgelegd om over een
L'article 38, § 1er, du même décret prévoit que le manquement à cette vergunning van de Waalse Regering te beschikken. Artikel 38, § 1, van
hetzelfde decreet bepaalt dat bij het niet nakomen van die
obligation fait l'objet d'une sanction pénale. verplichting een strafsanctie wordt opgelegd.
B.14.2. Les comportements qui peuvent faire l'objet d'une sanction B.14.2. De gedragingen waarvoor een administratieve sanctie kan worden
administrative sont, quant à eux, visés par l'article 39, § 1er, du opgelegd, worden beoogd in artikel 39, § 1, van het decreet. Bij die
décret. Cette disposition n'érige pas l'exploitation d'un service de bepaling wordt de exploitatie van een collectieve taxidienst zonder
taxis collectifs sans autorisation en infraction administrative. vergunning niet als een administratieve overtreding aangemerkt.
B.14.3. Il en résulte que le décret du 18 octobre 2007 ne punit pas B.14.3. Daaruit vloeit voort dat het decreet van 18 oktober 2007 zij
ceux qui exploitent sans autorisation un service de taxis collectifs die een collectieve taxidienst zonder vergunning exploiteren, niet op
de manière alternative par une sanction pénale ou par une sanction een alternatieve wijze bestraft met een strafsanctie of met een
administrative. La seule sanction prévue par le décret pour cette administratieve sanctie. De enige sanctie waarin het decreet voor die
infraction est une sanction pénale. overtreding voorziet, is een strafsanctie.
La sanction administrative prononcée envers la partie demanderesse en De administratieve sanctie die is uitgesproken ten aanzien van de
raison de la première infraction constatée est, quant à elle, fondée eisende partij wegens de eerste vastgestelde overtreding, is
exclusivement sur l'article 138, § 1er, 1°, de l'arrêté du 3 juin uitsluitend gebaseerd op artikel 138, § 1, 1°, van het besluit van 3
juni 2009. Die overtreding wordt bestraft met een administratieve
2009. Cette infraction est punie d'une amende administrative de 500 geldboete van 500 euro bij artikel 139, § 1, van hetzelfde besluit.
euros par l'article 139, § 1er, du même arrêté.
B.15.1. L'article 39, § 1er, du décret du 18 octobre 2007 vise, d'une B.15.1. Artikel 39, § 1, van het decreet van 18 oktober 2007, beoogt,
part, les infractions à une série de dispositions limitativement enerzijds, de overtredingen van een reeks limitatief opgesomde
énumérées, dont l'article 30 du décret ne fait pas partie, et, d'autre bepalingen, waarvan artikel 30 van het decreet geen deel uitmaakt, en,
part, les infractions aux arrêtés d'exécution du décret. Il s'ensuit anderzijds, de overtredingen van de uitvoeringsbesluiten van het
que cette disposition ne peut être interprétée comme une habilitation decreet. Daaruit volgt dat die bepaling niet kan worden
à ériger en infraction administrative la violation des dispositions du geïnterpreteerd als een machtiging om de schending van de bepalingen
décret du 18 octobre 2007 qu'elle ne vise pas explicitement, à plus van het decreet van 18 oktober 2007 die daarin niet expliciet wordt
beoogd, als een administratieve overtreding aan te merken, a fortiori
forte raison lorsque la violation de ces dispositions est assortie de wanneer de schending van die bepalingen gepaard gaat met strafsancties
sanctions pénales prévues par l'article 38 du décret. bij artikel 38 van het decreet.
Comme il est dit en B.5 à B.7, à la suite de l'avis de la section de Zoals in B.5 tot B.7 is vermeld, heeft de decreetgever, ingevolge het
législation du Conseil d'Etat, le législateur décrétal a distingué le advies van de afdeling wetgeving van de Raad van State, het
champ d'application des articles 38 et 39, § 1er, de manière à éviter toepassingsgebied van de artikelen 38 en 39, § 1, onderscheiden
teneinde te vermijden dat dezelfde feiten het voorwerp van
que les mêmes faits puissent faire l'objet de sanctions pénales et de strafsancties en van administratieve sancties kunnen uitmaken, zij het
op een alternatieve wijze.
sanctions administratives, fût-ce de manière alternative. B.15.2. Daaruit vloeit voort dat, met toepassing van het decreet van
B.15.2. Il en résulte qu'en application du décret du 18 octobre 2007, 18 oktober 2007, de exploitatie van een collectieve taxidienst zonder
l'exploitation d'un service de taxis collectif sans autorisation du vergunning van de Waalse Regering enkel met strafsancties kan worden
Gouvernement wallon ne peut être punie que par des sanctions pénales. bestraft.
B.15.3. Il ne relève pas de la compétence de la Cour, mais bien de B.15.3. Het behoort niet tot de bevoegdheid van het Hof, maar wel tot
celle du juge a quo, sur la base de l'article 159 de la Constitution, die van de verwijzende rechter om op basis van artikel 159 van de
de sanctionner la non-conformité de l'arrêté du 3 juin 2009 à Grondwet de niet-conformiteit van het besluit van 3 juni 2009 met de
l'habilitation décrétale qui résulte de l'article 39, § 1er. decretale machtiging die voortvloeit uit artikel 39, § 1, af te
B.16.1. Les deuxième, troisième et quatrième infractions commises par keuren. B.16.1. De tweede, derde en vierde overtreding die door de eisende
la partie demanderesse sont, quant à elles, exclusivement punies par partij zijn begaan, worden uitsluitend bestraft met administratieve
des sanctions administratives. sancties.
B.16.2. Contrairement à ce que soutient le Gouvernement wallon, B.16.2. In tegenstelling tot hetgeen de Waalse Regering aanvoert,
l'article 31, § 1er, 3°, du décret du 18 octobre 2007 vise la beoogt artikel 31, § 1, 3°, van het decreet van 18 oktober 2007 het
conservation de la feuille de route à bord du véhicule, tandis que bewaren van het rittenblad aan boord van het voertuig, terwijl de
l'obligation de conserver la feuille de route au siège social est verplichting om het rittenblad op de maatschappelijke zetel te bewaren
imposée par l'article 96, § 3, de l'arrêté du 3 juin 2009. L'article wordt opgelegd bij artikel 96, § 3, van het besluit van 3 juni 2009.
138, § 2, 1°, de l'arrêté du 3 juin 2009 érige la violation de cette Bij artikel 138, § 2, 1°, van het besluit van 3 juni 2009 wordt de
dernière disposition en infraction administrative. schending van die laatste bepaling aangemerkt als een administratieve overtreding.
L'article 103 de l'arrêté du 3 juin 2009 impose d'apposer sur le Bij artikel 103 van het besluit van 3 juni 2009 wordt de verplichting
opgelegd om op het voertuig een door de diensten van de Waalse
véhicule une vignette d'identification circulaire délivrée par les Regering afgeleverd cirkelvormig identificatievignet aan te brengen.
services du Gouvernement wallon. La présence d'une copie de De aanwezigheid van een afschrift van de vergunning voor het
l'autorisation d'exploiter un service de taxis collectifs et d'une exploiteren van een collectieve taxidienst en van een afschrift van
copie du décret du 18 octobre 2007 à bord du véhicule est imposée par het decreet van 18 oktober 2007 aan boord van het voertuig wordt
l'article 105 de l'arrêté du 3 juin 2009. L'article 138, § 3, 1°, de opgelegd bij artikel 105 van het besluit van 3 juni 2009. Bij artikel
l'arrêté du 3 juin 2009 érige la violation de ces deux dispositions en 138, § 3, 1°, van het besluit van 3 juni 2009 wordt de schending van
infraction administrative. die twee bepalingen aangemerkt als een administratieve overtreding.
B.17. Il ressort des développements qui précèdent qu'aucune des B.17. Uit de uiteenzettingen die voorafgaan, blijkt dat geen van de
infractions en cause dans l'affaire pendante devant le juge a quo ne overtredingen die in de voor de verwijzende rechter hangende zaak in
peut être punie de manière alternative par une sanction pénale ou une het geding zijn, op een alternatieve wijze kan worden bestraft met een
sanction administrative en application du décret du 18 octobre 2007. strafsanctie of met een administratieve sanctie met toepassing van het decreet van 18 oktober 2007.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 39, § 3, du décret de la Région wallonne du 18 octobre 2007 Artikel 39, § 3, van het decreet van het Waalse Gewest van 18 oktober
« relatif aux services de taxis et aux services de location de 2007 « betreffende de taxidiensten en de diensten van verhuur van
voitures avec chauffeur » ne viole pas les articles 10 et 11 de la wagens met chauffeur » schendt niet de artikelen 10 en 11 van de
Constitution, lus en combinaison avec l'article 6 de la Convention Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag
européenne des droits de l'homme. voor de rechten van de mens.
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 8 juillet 2021. op 8 juli 2021.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
F. Daoût F. Daoût
^