Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 100/2021 du 1 er juillet 2021 Numéro du rôle : 7374 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 108, 1° et 2°, de la loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités, coordon La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, des juges P. Nihoul,(...)"
Extrait de l'arrêt n° 100/2021 du 1 er juillet 2021 Numéro du rôle : 7374 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 108, 1° et 2°, de la loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités, coordon La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, des juges P. Nihoul,(...) Uittreksel uit arrest nr. 100/2021 van 1 juli 2021 Rolnummer 7374 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 108, 1° en 2°, van de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, de rechters P. (...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 100/2021 du 1er juillet 2021 Uittreksel uit arrest nr. 100/2021 van 1 juli 2021
Numéro du rôle : 7374 Rolnummer 7374
En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 108, 1° In zake : de prejudiciële vragen over artikel 108, 1° en 2°, van de
et 2°, de la loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige
indemnités, coordonnée le 14 juillet 1994, tel qu'il était en vigueur verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994, zoals van
jusqu'au 30 avril 2019, posées par le Tribunal du travail de Liège, kracht tot 30 april 2019, gesteld door de Arbeidsrechtbank te Luik,
division de Liège. afdeling Luik.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, des juges P. Nihoul, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, de rechters
T. Giet, R. Leysen, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache et T. P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache en
Detienne, et conformément à l'article 60bis de la loi spéciale du 6 T. Detienne, en, overeenkomstig artikel 60bis van de bijzondere wet
janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, de la juge émérite T. van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, emeritus rechter T.
Merckx-Van Goey, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le Merckx-Van Goey, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder
président F. Daoût, voorzitterschap van voorzitter F. Daoût,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par jugement du 2 mars 2020, dont l'expédition est parvenue au greffe Bij vonnis van 2 maart 2020, waarvan de expeditie ter griffie van het
de la Cour le 9 mars 2020, le Tribunal du travail de Liège, division Hof is ingekomen op 9 maart 2020, heeft de Arbeidsrechtbank Luik,
de Liège, a posé les questions préjudicielles suivantes : afdeling Luik, de volgende prejudiciële vragen gesteld :
- « L'article 108, 1° et 2° de la loi relative à l'assurance - « Schendt artikel 108, 1° en 2°, van de wet betreffende de
obligatoire soins de santé et indemnités coordonnée le 14 juillet 1994 verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen,
(tel qu'en vigueur jusqu'au 30 avril 2019) viole-t-il les articles 10 gecoördineerd op 14 juli 1994, (zoals het van kracht was tot 30 april
et 11 de la Constitution en ce qu'il crée une différence de traitement 2019) de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre het een
entre les travailleurs salariés qui ont choisi de poursuivre leur verschil in behandeling creëert tussen de werknemers die ervoor hebben
activité professionnelle au-delà de l'âge légal de la pension sans gekozen hun beroepsactiviteit voort te zetten na de wettelijke
solliciter celle-ci et qui atteignent l'âge légal de la pension au pensioenleeftijd zonder hun pensioen te hebben aangevraagd en die de
cours d'une période d'incapacité de travail et ceux qui, ayant wettelijke pensioenleeftijd bereiken gedurende een periode van
également continué à travailler au-delà de l'âge légal de la pension arbeidsongeschiktheid, en die welke, na eveneens te zijn blijven
sans demander leur pension, tombent malades après avoir atteint l'âge werken na de wettelijke pensioenleeftijd zonder hun pensioen te hebben
légal de la pension, dans la mesure où les premiers sont privés du aangevraagd, ziek worden na de wettelijke pensioenleeftijd te hebben
droit aux indemnités dès le premier jour du mois qui suit celui au bereikt, in zoverre aan de eerstgenoemden het recht op uitkeringen
cours duquel ils ont atteint l'âge légal de la pension en vertu de wordt ontzegd vanaf de eerste dag van de maand na die waarin zij de
l'article 108, 1°, alors que les seconds ne perdent le droit aux wettelijke pensioenleeftijd hebben bereikt, krachtens artikel 108, 1°,
indemnités que le premier jour du deuxième mois qui suit celui au terwijl de laatstgenoemden het recht op uitkeringen pas verliezen
vanaf de eerste dag van de tweede maand na die waarin de
cours duquel l'incapacité est survenue, ce en vertu de l'article 108, arbeidsongeschiktheid zich heeft voorgedaan, en dat krachtens artikel
2° ? »; 108, 2° ? »;
- « L'article 108, 1° de la loi relative [à l'assurance obligatoire] - « Schendt artikel 108, 1°, van de wet betreffende de [verplichte
verzekering voor] geneeskundige verzorging en uitkeringen,
soins de santé et indemnités coordonnée le 14 juillet 1994 (tel qu'en gecoördineerd op 14 juli 1994, (zoals het van kracht was tot 30 april
vigueur jusqu'au 30 avril 2019) viole-t-il les articles 10 et 11 de la 2019) de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre het een
Constitution en ce qu'il crée une différence de traitement entre les verschil in behandeling creëert tussen de arbeidsongeschikte
travailleurs salariés en incapacité de travail qui n'ont pas atteint werknemers die de wettelijke pensioenleeftijd niet hebben bereikt en
l'âge légal de la pension qui peuvent prétendre aux indemnités die gedurende hun periodes van arbeidsongeschiktheid aanspraak kunnen
d'incapacité de travail à charge de l'institution de sécurité sociale maken op de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen ten laste van de
compétente durant leurs périodes d'incapacité de travail, et les bevoegde socialezekerheidsinstelling, en de werknemers die ervoor
travailleurs salariés qui ont choisi de poursuivre leur activité hebben gekozen hun beroepsactiviteit voort te zetten na de wettelijke
professionnelle au-delà de l'âge légal de la pension sans solliciter pensioenleeftijd zonder hun pensioen te hebben aangevraagd, die
celle-ci et qui subissent une incapacité de travail et atteignent arbeidsongeschikt worden en gedurende die arbeidsongeschiktheid de
l'âge légal de la pension au cours de celle-ci, étant donné que ces wettelijke pensioenleeftijd bereiken, aangezien aan die laatsten het
derniers sont privés du bénéfice des indemnités d'incapacité de voordeel van de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen wordt ontzegd vanaf
travail à partir du 1er jour du mois suit celui au cours duquel ils de eerste dag van de maand na die waarin zij de wettelijke
ont atteint l'âge légal de la pension alors qu'ils ont, comme les pensioenleeftijd hebben bereikt terwijl zij, zoals de andere
autres travailleurs, continué à cotiser au régime de la sécurité werknemers, via hun loon zijn blijven bijdragen tot het stelsel van de
sociale par le biais de leur rémunération, et qu'ils sont contraints, sociale zekerheid, en omdat zij worden gedwongen, teneinde een
pour bénéficier d'un revenu de remplacement, de faire valoir très vervangingsinkomen te genieten, hun recht op een pensioen zeer snel te
rapidement leur droit à la pension et sont donc en conséquence privés doen gelden waardoor hun bijgevolg de mogelijkheid wordt ontnomen om
de la possibilité de continuer à cotiser pour accroître celle-ci par te blijven bijdragen met het oog op een verhoging van dat pensioen via
le biais de la poursuite de leur activité salariée ? ». een voortzetting van hun bezoldigde activiteit ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
Quant à la disposition en cause et à la portée des questions Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling en de draagwijdte van
préjudicielles de prejudiciële vragen
B.1.1. L'article 100, § 1er, alinéa 1er, de la loi relative à B.1.1. Artikel 100, § 1, eerste lid, van de wet betreffende de
l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités, coordonnée le 14 verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen,
juillet 1994 (ci-après : la loi du 14 juillet 1994) reconnaît comme gecoördineerd op 14 juli 1994 (hierna : de wet van 14 juli 1994),
travailleur incapable de travailler « le travailleur qui a cessé toute omschrijft een arbeidsongeschikte werknemer als « de werknemer die
activité en conséquence directe du début ou de l'aggravation de alle werkzaamheid heeft onderbroken als rechtstreeks gevolg van het
lésions ou de troubles fonctionnels dont il est reconnu qu'ils intreden of het verergeren van letsels of functionele stoornissen
entraînent une réduction de sa capacité de gain, à un taux égal ou waarvan erkend wordt dat ze zijn vermogen tot verdienen verminderen
inférieur au tiers de ce qu'une personne de même condition et de même tot een derde of minder dan een derde van wat een persoon, van
formation peut gagner par son travail, dans le groupe de professions dezelfde stand en met dezelfde opleiding, kan verdienen door zijn
dans lesquelles se range l'activité professionnelle exercée par werkzaamheid in de beroepencategorie waartoe de beroepsarbeid behoort,
l'intéressé au moment où il est devenu incapable de travailler ou dans door betrokkene verricht toen hij arbeidsongeschikt is geworden, of in
les diverses professions qu'il a ou qu'il aurait pu exercer du fait de de verschillende beroepen die hij heeft of zou kunnen uitoefenen
sa formation professionnelle ». hebben uit hoofde van zijn beroepsopleiding ».
B.1.2. La loi du 14 juillet 1994 prévoit deux types d'indemnités B.1.2. De wet van 14 juli 1994 voorziet in twee soorten uitkeringen
d'incapacité de travail. voor arbeidsongeschiktheid.
B.1.3. Une indemnité d'incapacité primaire est en principe due au B.1.3. Een primaire ongeschiktheidsuitkering is in principe
titulaire visé à l'article 86, § 1er, de cette loi qui est en verschuldigd aan de in artikel 86, § 1, van die wet bedoelde
incapacité de travail au sens de l'article 100 de la même loi, pour gerechtigde die arbeidsongeschikt is in de zin van artikel 100 van
chaque jour ouvrable de la période d'un an prenant cours à la date de diezelfde wet, over elke werkdag van een éénjarig tijdvak ingaande op
début de son incapacité de travail ou pour chaque jour de cette même de aanvangsdag van zijn arbeidsongeschiktheid, of over elke dag van
période assimilé à un jour ouvrable par un règlement du Comité de datzelfde tijdvak die wordt gelijkgesteld met een werkdag door een
gestion du service des indemnités (art. 87, alinéa 1er, de la loi du verordening van het Beheerscomité van de dienst voor uitkeringen
14 juillet 1994). (artikel 87, eerste lid, van de wet van 14 juli 1994).
Si le titulaire cesse d'être en incapacité primaire au sens de Indien de gerechtigde niet langer in staat van primaire
l'article 100, pendant une période comptant moins de quatorze jours, arbeidsongeschiktheid is als bedoeld in artikel 100, over een tijdvak
dat minder dan veertien dagen telt, onderbreekt dat tijdvak waarover
cette période non indemnisée n'interrompt pas le cours de la période geen primaire ongeschiktheidsuitkering wordt betaald, de loop van het
d'incapacité primaire (art. 87, alinéa 4, de la loi du 14 juillet 1994). tijdvak van primaire ongeschiktheid niet (artikel 87, vierde lid, van de wet van 14 juli 1994).
B.1.4. Lorsque l'incapacité de travail se prolonge après la période B.1.4. Duurt de arbeidsongeschiktheid voort na het tijdvak van
d'incapacité primaire d'un an, le titulaire perçoit des indemnités primaire arbeidsongeschiktheid van één jaar, dan ontvangt de
d'invalidité (article 93, alinéa 1er, de la loi du 14 juillet 1994). gerechtigde invaliditeitsuitkeringen (artikel 93, eerste lid, van de wet van 14 juli 1994).
B.2.1. Tel qu'il était applicable jusqu'au 30 avril 2019, l'article B.2.1. Zoals het van toepassing was tot 30 april 2019 bepaalde artikel
108, 1° et 2°, de la loi du 14 juillet 1994 disposait : 108, 1° en 2°, van de wet van 14 juli 1994 :
« Les indemnités sont refusées au titulaire : « De uitkeringen worden aan de gerechtigde ontzegd :
1° à partir du premier jour du mois qui suit celui au cours duquel il 1° vanaf de eerste dag van de maand na die waarin hij de
atteint l'âge de la pension déterminé par l'article 2 ou 3 de l'arrêté pensioenleeftijd bereikt bepaald in artikel 2 of 3 van het koninklijk
royal du 23 décembre 1996 portant exécution des articles 15, 16 et 17 besluit van 23 december 1996 tot uitvoering van de artikelen 15, 16 en
de la loi du 26 juillet 1996 portant modernisation de la sécurité 17 van de wet van 26 juli 1996 tot modernisering van de sociale
sociale et assurant la viabilité des régimes légaux de pensions; zekerheid en tot vrijwaring van de leefbaarheid van de wettelijke
2° à partir du premier jour du deuxième mois qui suit celui au cours pensioenstelsels; 2° vanaf de eerste dag van de tweede maand na die waarin de
duquel l'incapacité de travail a débuté, lorsqu'il s'agit d'un arbeidsongeschiktheid is aangevangen, wanneer het een gerechtigde
titulaire ayant continué à travailler après l'âge prévu au 1° betreft die verder werkzaam is geweest na de in 1° hiervoren bedoelde
ci-dessus ». leeftijd ».
Il s'agit de la disposition en cause. Dit is de in het geding zijnde bepaling.
B.2.2. Cette disposition trouve son origine dans l'article 60 de la B.2.2. Die bepaling vindt haar oorsprong in artikel 60 van de wet van
loi du 9 août 1963 « instituant et organisant un régime d'assurance 9 augustus 1963 « tot instelling en organisatie van een regeling voor
obligatoire contre la maladie et l'invalidité », tel qu'il a été verplichte ziekte- en invaliditeitsverzekering », zoals het werd
remplacé par l'article 25 de la loi du 27 juin 1969 « modifiant la loi vervangen bij artikel 25 van de wet van 27 juni 1969 « tot wijziging
du 9 août 1963 instituant et organisant un régime d'assurance van de wet van 9 augustus 1963 tot instelling en organisatie van een
obligatoire contre la maladie et l'invalidité ». regeling voor verplichte ziekte- en invaliditeitsverzekering ».
B.2.3. Les travaux préparatoires de cette disposition exposent : B.2.3. In de parlementaire voorbereiding van die bepaling wordt
« L'un des objectifs majeurs de l'assurance contre la maladie et uiteengezet : « Eén van de hoofddoeleinden van de ziekte- en
l'invalidité consiste à garantir la sécurité d'existence des invaliditeitsverzekering bestaat erin een behoorlijke
travailleurs lorsque la rémunération n'est plus accordée par suite bestaanszekerheid te waarborgen aan de arbeidende bevolking, wanneer
d'incapacité de travail. En vue de rencontrer cette éventualité, il het loon wegvalt ingevolge arbeidsongeschiktheid. Op de solidariteit
est fait appel à la solidarité de tous les citoyens. Il est évident van de gehele bevolking wordt dan een beroep gedaan om dat doel te
que les autorités responsables sont tenues de réserver les fonds bereiken. Vanzelfsprekend is het de plicht van alle verantwoordelijke
collectifs, forcément limités, aux cas dans lesquels la sécurité overheden om de uiteraard beperkte collectieve fondsen op een
d'existence se trouve effectivement compromise. Sous ce rapport, il convient de rappeler que la législation sociale, entendue dans son sens le plus large, et qui comprend aussi bien la législation du travail que la sécurité sociale, doit être considérée comme un ensemble. Dès lors, tout double emploi doit être évité, par des efforts constants en vue de délimiter, d'une manière aussi précise que possible, les objectifs propres à chacun des secteurs de la législation sociale. Dans cette perspective se situe le problème du cumul possible entre l'indemnité d'incapacité et certaines autres ressources dont le titulaire peut disposer. verantwoorde wijze te besteden aan de gevallen waarin die bestaanszekerheid op een reële wijze bedreigd wordt. Het lijkt in dat verband niet ongepast eraan te herinneren dat de sociale wetgeving in de ruime zin van het woord, die zowel de arbeidswetgeving als de wetgeving op de maatschappelijke zekerheid omvat, als een geheel moet worden beschouwd. Door een bestendige inspanning om de objectieven van de onderscheiden sectoren van de sociale wetgeving zo precies mogelijk af te bakenen, moet iedere dubbele besteding worden voorkomen. In dit perspectief wordt het probleem gesteld van de mogelijke cumul tussen de ongeschiktheidsuitkering en bepaalde andere inkomsten, waarover de gerechtigde kan beschikken.
La loi du 9 août 1963 énumère certains cas dans lesquels les In de wet van 9 augustus 1963 worden zekere gevallen opgesomd, waarin
indemnités sont refusées. Il s'agit plus spécialement des périodes de uitkeringen geweigerd worden. Het gaat hier meer bepaald om de
pour lesquelles le travailleur continue à recevoir une rémunération en tijdvakken waarin de werknemer zijn loon verder blijft ontvangen in
vertu des dispositions légales relatives au salaire hebdomadaire ou uitvoering van de wettelijke bepalingen op het gewaarborgd week- of
mensuel garanti et, en outre, de la période des vacances annuelles, maandloon en verder om het tijdvak van het jaarlijks verlof, wanneer
lorsque le début de l'incapacité se situe dans une telle période. de aanvang der ongeschiktheid zich in een dergelijk tijdvak situeert.
Les motifs de cette exclusion peuvent difficilement être contestés. Le De motieven van deze uitsluiting kunnen moeilijk betwist worden. In
présent projet de loi élargit l'énumération des cas dans lesquels les het onderhavige wetsontwerp wordt de opsomming van de gevallen, waarin
indemnités sont refusées, de telle façon que les indemnités ne seront de uitkeringen geweigerd worden, derwijze verruimd dat de uitkeringen
plus accordées dans des circonstances analogues, soit lorsqu'en vertu evenmin worden toegekend in gelijkaardige omstandigheden, hetzij
de la législation du travail ou de certaines normes contractuelles ou wanneer aan de werknemer, in uitvoering van de arbeidswetgeving of van
bepaalde contractuele of statutaire regelingen, bedragen verschuldigd
statutaires, le travailleur a droit à des sommes égales au niveau de zijn die met het niveau van het gederfde loon gelijkstaan of dit
la rémunération perdue ou qui s'en rapprochent, soit lorsqu'une bedrag benaderen, hetzij wanneer een vergoeding verschuldigd is door
indemnité est due par certains autres secteurs de la sécurité sociale sommige andere takken van de maatschappelijke zekerheid, zoals,
tel, par exemple, le pécule de vacances annuelles » (Doc. parl., bijvoorbeeld, het jaarlijks vakantiegeld » (Parl. St., Senaat,
Sénat, 1968-1969, n° 73, pp. 4-5). 1968-1969, nr. 73, pp. 4-5).
Il est également précisé que les mesures en projet sont inspirées des Er wordt ook gepreciseerd dat de ontworpen maatregelen geïnspireerd
propositions que le Comité de gestion du service des indemnités a zijn door voorstellen die het Beheerscomité van de dienst voor
transmises au Conseil des ministres (ibid., p. 5). uitkeringen aan de Ministerraad heeft voorgelegd (ibid., p. 5).
B.2.4. Interrogée sur cette disposition le 24 décembre 2012 à la B.2.4. Naar aanleiding van een vraag over die bepaling op 24 december
Chambre, la secrétaire d'Etat aux Affaires sociales, aux Familles et 2012 in de Kamer, antwoordde de staatssecretaris voor Sociale Zaken,
aux Personnes handicapées, chargée des Risques professionnels a Gezinnen en Personen met een handicap, belast met Beroepsrisico's :
répondu : « Le fait d'atteindre l'âge de la pension a en effet un impact sur « Het bereiken van de pensioenleeftijd heeft inderdaad een impact
l'assurance indemnités pour travailleurs salariés : binnen de uitkeringsverzekering voor loontrekkenden :
- Les indemnités de maladie sont refusées à partir du premier jour du - Zo worden vanaf de eerste dag van de maand na die waarin een
mois suivant celui au cours duquel un bénéficiaire atteint l'âge légal gerechtigde de wettelijke pensioenleeftijd bereikt, de
de la pension. ziekte-uitkeringen geweigerd.
- Si le bénéficiaire concerné a continué de travailler après avoir - Wanneer het een gerechtigde betreft die verder werkzaam is geweest
atteint l'âge de la pension, les indemnités de maladie sont refusées à na het bereiken van de pensioenleeftijd, worden de ziekte-uitkeringen
partir du premier jour du deuxième mois suivant celui au cours duquel geweigerd vanaf de eerste dag van de tweede maand na die waarin de
l'incapacité de travail a débuté. arbeidsongeschiktheid is aangevangen.
Je dois toutefois souligner que cette disposition peut être appliquée Daarbij moet ik wel opmerken dat deze laatste bepaling meermaals kan
plusieurs fois, plus exactement au sens où le droit limité aux worden toegepast, namelijk in die zin dat het beperkte recht op
indemnités d'incapacité de travail continue d'exister chaque fois arbeidsongeschiktheidsuitkeringen blijft bestaan telkens er een nieuwe
qu'une nouvelle période d'incapacité de travail est reconnue. periode van arbeidsongeschiktheid wordt erkend.
[...] [...]
La ratio legis de ces dispositions est qu'en cas d'incapacité de travail (de longue durée), la personne concernée peut faire valoir ses droits à une pension de vieillesse à partir du moment où l'âge légal de la pension a été atteint. La personne concernée pourra donc toujours s'appuyer sur la pension qui lui est garantie indépendamment de la maladie ou de l'invalidité. Par ailleurs, cette motivation ne s'applique pas seulement au secteur des indemnités. La réglementation sur le chômage comprend elle aussi une disposition similaire. Je suis bien conscient [e] du fait que des cotisations de sécurité sociale sont toujours prélevées sur le salaire que ces travailleurs salariés ont mérité ou que ces travailleurs indépendants sont, en principe, toujours redevables de cotisations sociales sur les revenus professionnels qu'ils ont perçus, sans que cela ouvre encore pour eux des droits (de longue durée) à l'assurance indemnités concernée. Ce versement de cotisations constitue une nouvelle application du principe de solidarité d'application dans le cadre de la sécurité sociale. De ratio legis van deze bepalingen is dat de betrokkene bij een (langdurige) arbeidsongeschiktheid zijn rechten op een rustpensioen kan laten gelden vanaf het ogenblik dat de wettelijke pensioenleeftijd is bereikt. Betrokkene zal dus steeds kunnen terugvallen op zijn pensioen dat aan hem gegarandeerd wordt ongeacht ziekte of invaliditeit. Deze motivatie is overigens niet alleen in de sector uitkeringen van toepassing. Zo bevat ook de werkloosheidsreglementering een gelijkaardige bepaling. Ik ben er mij zeker van bewust dat er bij deze werknemers nog altijd socialezekerheidsbijdragen worden ingehouden op het door hen verdiende loon of dat deze zelfstandigen in principe nog steeds sociale bijdragen zijn verschuldigd op de door hen behaalde beroepsinkomsten, zonder dat dit evenwel voor hen nog (langdurige) rechten opent in de desbetreffende uitkeringsverzekering. Deze bijdragebetaling vormt echter een verdere toepassing van het solidariteitsprincipe dat geldt binnen de sociale zekerheid.
Ce principe de solidarité ne signifie nullement qu'il existe ipso Dit solidariteitsprincipe houdt geenszins in dat er ipso facto een
facto un droit à prestations ou un droit à prestations recht op prestaties of een recht op evenredige prestaties bestaat.
proportionnelles. [...] [...]
Il ne me paraît donc pas opportun d'étendre, dans le cas d'une Het lijkt mij dan ook niet aangewezen om het recht op
incapacité de travail de longue durée, le droit aux indemnités arbeidsongeschiktheidsuitkeringen in geval van een langdurige
d'incapacité de travail en faveur des personnes qui choisissent de arbeidsongeschiktheid uit te breiden ten gunste van de personen die
continuer à travailler une fois l'âge légal de la pension atteint » ervoor opteren om te blijven doorwerken na het bereiken van de
(Q. R., Chambre, 2012-2013, 24 décembre 2012, QRVA 53-094, pp. wettelijke pensioenleeftijd » (Vr. en Antw., Kamer, 2012-2013, 24
237-238). december 2012, QRVA 53-094, pp. 237-238).
B.3.1. L'article 108, 2°, de la loi du 14 juillet 1994 a été modifié B.3.1. Artikel 108, 2°, van de wet van 14 juli 1994 werd gewijzigd bij
par l'article 15 de la loi du 7 avril 2019 « relative aux dispositions artikel 15 van de wet van 7 april 2019 « betreffende de sociale
sociales de l'accord pour l'emploi » (ci-après : la loi du 7 avril bepalingen van de jobsdeal » (hierna : de wet van 7 april 2019),
2019), de sorte qu'il dispose désormais : waardoor het voortaan bepaalt :
« Les indemnités sont refusées au titulaire : « De uitkeringen worden aan de gerechtigde ontzegd :
[...] [...]
2° à partir du premier jour du septième mois de la période 2° vanaf de eerste dag van de zevende maand van het tijdvak van
d'incapacité primaire, lorsque celui-ci se situe après le dernier jour primaire ongeschiktheid als die zich bevindt na de laatste dag van de
du mois au cours duquel il a atteint l'âge prévu au 1°, lorsqu'il maand waarin hij de in 1° bedoelde leeftijd heeft bereikt, wanneer het
s'agit d'un titulaire visé à l'article 86, § 1er, 1°, a), au-delà du gaat om een gerechtigde bedoeld in artikel 86, § 1, 1°, a), na de
mois au cours duquel il a atteint l'âge prévu au 1°, à l'exclusion du maand waarin hij de in 1° bedoelde leeftijd heeft bereikt, met
travailleur qui bénéficie d'une indemnité suite à la rupture du uitzondering van de werknemer die een vergoeding geniet naar
contrat de travail décrite à l'article précité; ». aanleiding van de verbreking van de arbeidsovereenkomst omschreven in voormeld artikel; ».
B.3.2. Les travaux préparatoires de cette disposition exposent : B.3.2. In de parlementaire voorbereiding van die bepaling wordt
« Un travailleur salarié peut décider de continuer à travailler après uiteengezet : « Een werknemer kan beslissen om na het bereiken van de wettelijke
avoir atteint l'âge légal de la pension (qui est aujourd'hui de 65 pensioenleeftijd (die vandaag 65 jaar bedraagt) voort te werken en om
ans) et de ne pas encore demander de pension de retraite, bien qu'un
cumul illimité de la pension de retraite et de revenus professionnels nog geen beroep te doen op de toekenning van het rustpensioen, hoewel
soit autorisé après cet âge légal de la pension. En effet, la personne na deze wettelijke pensioenleeftijd een onbegrensde cumulatie van het
qui poursuit ses activités en tant que travailleur salarié peut le rustpensioen met beroepsinkomsten toegelaten is. Het voortzetten van
faire dans le but d'atteindre une fraction de carrière complète (plus de werkzaamheid als werknemer kan immers tot doel hebben om een
précisément 45 années de carrière) et, par conséquent, recevoir une volledige loopbaanbreuk (meer bepaald 45 loopbaanjaren) te bereiken en
pension de retraite complète. En outre, pour les pensions de retraite bijgevolg een volledig rustpensioen te kunnen ontvangen. Voor de
qui prennent cours à la date du 1er janvier 2019, il est stipulé que rustpensioenen die vanaf 1 januari 2019 ingaan, wordt bovendien
toutes les périodes d'occupation seront prises en compte dans le bepaald dat alle periodes van tewerkstelling in de pensioenberekening
calcul de la pension, même après avoir atteint la carrière globale zullen meetellen, ook na het bereiken van de volledige globale
complète (égale à 14 040 jours équivalents temps plein). La poursuite loopbaan (gelijk aan 14 040 voltijdse dagequivalenten). Het
de l'activité après avoir atteint la carrière globale complète peut voortzetten van de tewerkstelling na het bereiken van de volledige
donc également donner lieu à une pension plus élevée. Actuellement, le globale loopbaan kan dus eveneens een hoger pensioen tot gevolg
travailleur salarié qui continue à travailler après avoir atteint hebben. Vandaag heeft de werknemer die na de wettelijke
l'âge légal de la pension n'a qu'un droit très limité à des indemnités pensioenleeftijd blijft voortwerken, slechts een zeer beperkt recht op
d'incapacité de travail. En effet, les indemnités d'incapacité de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen. De
travail sont refusées à ce titulaire à partir du premier jour du arbeidsongeschiktheidsuitkeringen worden immers aan deze gerechtigde
deuxième mois suivant le mois au cours duquel l'incapacité de travail ontzegd vanaf de eerste dag van de tweede maand volgend op de maand
a débuté (cf. article 108, 2° de la loi relative à l'assurance waarin de arbeidsongeschiktheid is aangevat (cf. artikel 108, 2° van
de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige
obligatoire soins de santé et indemnités coordonnée le 14 juillet verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994). Aangezien
1994). Etant donné que ce travailleur salarié peut généralement deze werknemer doorgaans aanspraak kan maken op gewaarborgd loon,
prétendre à un salaire garanti, les indemnités d'incapacité de travail worden er aan hem - bij een arbeidsongeschiktheid die langer dan één
- si l'incapacité de travail dure plus d'un mois - lui sont accordées maand duurt - slechts gedurende een uiterst beperkte periode of zelfs
pour une durée très limitée seulement, voire ne lui sont pas accordées geen arbeidsongeschiktheidsuitkeringen toegekend, hoewel op het door
du tout, bien que les cotisations de sécurité sociale requises pour le hem verworven loon nog steeds de vereiste sociale zekerheidsbijdragen
secteur des indemnités soient toujours retenues sur le salaire qu'il
perçoit. En pratique, un travailleur en incapacité de travail devra se voor de sector van de uitkeringen zijn ingehouden. In de praktijk valt
contenter de sa pension de retraite après la période de salaire een arbeidsongeschikte werknemer na de periode van gewaarborgd loon
garanti. En soi, le travailleur peut après sa période de maladie terug op haar of zijn rustpensioen. Op zich kan men na de
reprendre le travail mais alors il ne se constitue plus de droits de ziekteperiode opnieuw aan de slag, maar dan bouwt de werknemer geen
pension supplémentaires. pensioenrechten meer op.
Dans le cadre de la politique du gouvernement visant à encourager à In het kader van het beleid van de Regering om langer werken aan te
travailler plus longtemps, il convient d'élargir ce droit aux moedigen, past het om dit in de tijd beperkte recht op
indemnités d'incapacité de travail limité dans le temps aux six arbeidsongeschiktheidsuitkeringen uit te breiden tot de eerste zes
premiers mois de la période d'incapacité primaire pour les titulaires maanden van de periode van primaire ongeschiktheid voor de
qui n'ont pas encore effectivement bénéficié de la pension de retraite gerechtigden die nog niet daadwerkelijk het rustpensioen of eender
ou à tout autre avantage tenant lieu de pareille pension (modification welk als dergelijk pensioen geldend voordeel hebben genoten (wijziging
de l'article 108, 2° de la loi coordonnée précitée). Il est également van artikel 108, 2° van de voormelde gecoördineerde wet). Er wordt
prévu de permettre au titulaire salarié qui tombe malade avant le 1er eveneens voorzien om de loontrekkende gerechtigde die ziek wordt vóór
jour du mois qui suit celui au cours duquel il atteint l'âge légal de de eerste dag van de maand die volgt op die waarin hij de wettelijke
la pension de se voir encore indemniser à dater de ce jour et pensioenleeftijd heeft bereikt, nog verder te vergoeden vanaf deze dag
également durant la période de six mois restant encore à courir à en dat gedurende de nog vanaf deze datum te lopen periode van zes
partir de cette même date (à condition qu'il y ait assujettissement maanden (op voorwaarde van een blijvende onderwerping aan de 'RSZ-wet'
continu à la 'loi ONSS' du 27 juin 1969) » (Doc. parl., Chambre, van 27 juni 1969) » (Parl. St., Kamer, 2018-2019, DOC 54-3464/001, pp.
2018-2019, DOC 54-3464/001, pp. 8-9). 8-9).
B.4.1. Les deux questions préjudicielles portent sur l'article 108 de B.4.1. De twee prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 108
la loi du 14 juillet 1994, tel qu'il était applicable avant l'entrée van de wet van 14 juli 1994, zoals het van toepassing was vóór de
en vigueur de l'article 15 de la loi du 7 avril 2019. La modification inwerkingtreding van artikel 15 van de wet van 7 april 2019. De
que ce dernier article a apportée n'a donc pas d'incidence sur la wijziging die bij dat laatste artikel is aangebracht, heeft dus geen
portée des questions préjudicielles. gevolgen voor de draagwijdte van de prejudiciële vragen.
B.4.2. Les questions préjudicielles ne portent pas sur l'interdiction B.4.2. De prejudiciële vragen hebben geen betrekking op het verbod om
de cumuler la pension avec des indemnités d'incapacité de travail, dès een pensioen te cumuleren met arbeidsongeschiktheidsuitkeringen,
lors que la partie demanderesse devant le juge a quo a décidé de aangezien de eisende partij voor de verwijzende rechter heeft beslist
prolonger sa carrière au-delà de l'âge légal de la pension sans om haar loopbaan voort te zetten na de wettelijke pensioenleeftijd,
prendre sa pension de retraite. zonder haar rustpensioen aan te vragen.
Quant au fond Ten gronde
En ce qui concerne la première question préjudicielle Wat de eerste prejudiciële vraag betreft
B.5.1. La première question préjudicielle porte sur une différence de B.5.1. De eerste prejudiciële vraag heeft betrekking op een verschil
traitement entre, d'une part, les personnes qui, comme la partie in behandeling tussen, enerzijds, de personen die, zoals de eisende
demanderesse devant le juge a quo, ont continué à travailler après partij voor de verwijzende rechter, zijn blijven werken na de
avoir atteint l'âge légal de la pension et qui étaient en incapacité wettelijke pensioenleeftijd te hebben bereikt en die arbeidsongeschikt
de travail lorsqu'elles ont atteint cet âge, lesquelles se voient waren toen zij die leeftijd hebben bereikt, op wie artikel 108, 1°,
appliquer l'article 108, 1°, de la loi du 14 juillet 1994, de sorte van de wet van 14 juli 1994 van toepassing is, zodat hun
qu'elles sont privées des indemnités d'incapacité de travail dès le arbeidsongeschiktheidsuitkeringen worden ontzegd vanaf de eerste dag
premier jour du mois qui suit celui au cours duquel elles ont atteint
l'âge légal de la pension et, d'autre part, les personnes qui ont van de maand na die waarin zij de wettelijke pensioenleeftijd hebben
continué à travailler après avoir atteint l'âge légal de la pension et bereikt en, anderzijds, de personen die zijn blijven werken na de
qui sont entrées en incapacité de travail après avoir atteint cet âge, wettelijke pensioenleeftijd te hebben bereikt en die arbeidsongeschikt
lesquelles se voient appliquer l'article 108, 2°, de la même loi, de zijn geworden na die leeftijd te hebben bereikt, op wie artikel 108,
sorte qu'elles ne sont privées du bénéfice des indemnités d'incapacité 2°, van dezelfde wet van toepassing is, zodat hun het voordeel van de
de travail qu'à partir du premier jour du deuxième mois qui suit le arbeidsongeschiktheidsuitkeringen pas wordt ontzegd vanaf de eerste
début de l'incapacité de travail. dag van de tweede maand na die van de aanvang van de
B.5.2. Contrairement à ce que la partie demanderesse devant le juge a arbeidsongeschiktheid. B.5.2. In tegenstelling tot hetgeen de eisende partij voor de
quo soutient, l'objet de la question préjudicielle n'est donc pas de verwijzende rechter betoogt, is het doel van de prejudiciële vraag dus
savoir si l'article 108, 2°, de la loi du 14 juillet 1994 s'applique à niet te weten of artikel 108, 2°, van de wet van 14 juli 1994 op haar
elle, mais si la manière dont est déterminée la date à partir de van toepassing is, maar of de manier waarop de datum wordt bepaald
laquelle les personnes soumises à l'article 108, 1°, de cette loi vanaf welke de personen die onderworpen zijn aan artikel 108, 1°, van
cessent de percevoir les indemnités d'incapacité de travail est die wet geen arbeidsongeschiktheidsuitkeringen meer ontvangen,
discriminatoire par rapport à la manière dont est déterminée la date à discriminerend is in vergelijking met de manier waarop de datum wordt
partir de laquelle les personnes soumises à l'article 108, 2°, cessent bepaald vanaf welke de personen die onderworpen zijn aan artikel 108,
de percevoir les indemnités d'incapacité de travail. 2°, geen arbeidsongeschiktheidsuitkeringen meer ontvangen.
B.5.3. A cet égard, il y a lieu de relever que si ces deux B.5.3. Er dient in dat verband te worden opgemerkt dat die twee
dispositions diffèrent quant au jour où les titulaires cessent de bepalingen weliswaar verschillen wat betreft de dag waarop
percevoir l'indemnité, elles diffèrent également quant au point de gerechtigden geen uitkering meer ontvangen, maar ook wat betreft het
référence par rapport auquel ce jour est déterminé. Pour l'application referentiepunt ten aanzien waarvan die dag wordt bepaald. Voor de
de l'article 108, 1°, de la loi du 14 juillet 1994, il s'agit du mois toepassing van artikel 108, 1°, van de wet van 14 juli 1994, is dat de
au cours duquel les personnes concernées ont atteint l'âge légal de la maand waarin de betrokken personen de wettelijke pensioenleeftijd
pension, tandis que, pour l'application du 2° de cette disposition, il hebben bereikt, terwijl dat voor de toepassing van het 2° van die
s'agit du début de l'incapacité de travail. bepaling de aanvang is van de arbeidsongeschiktheid.
B.5.4. L'incapacité de travail de la partie demanderesse devant le B.5.4. De arbeidsongeschiktheid van de eisende partij voor de
verwijzende rechter heeft een aanvang genomen op 10 juni 2018 en is
juge a quo a débuté le 10 juin 2018 et pris fin le 7 octobre 2018. geëindigd op 7 oktober 2018. Overeenkomstig artikel 87, vierde lid,
Conformément à l'article 87, alinéa 4, de la loi du 14 juillet 1994, van de wet van 14 juli 1994, onderbreekt de omstandigheid dat zij niet
la circonstance qu'elle a cessé d'être en incapacité de travail du 23 langer arbeidsongeschikt was van 23 tot 30 juni, zijnde minder dan
au 30 juin, soit moins de quatorze jours, n'interrompt pas le cours de veertien dagen, de loop van het tijdvak van primaire ongeschiktheid
la période d'incapacité primaire. niet.
Dès lors que la partie demanderesse devant le juge a quo a atteint Aangezien de eisende partij voor de verwijzende rechter de wettelijke
l'âge légal de la pension le 20 juillet 2018, des indemnités pensioenleeftijd bereikte op 20 juli 2018, werden haar, met toepassing
d'incapacité de travail lui ont été refusées en application de
l'article 108, 1°, de la loi du 14 juillet 1994, à partir du 1er août van artikel 108, 1°, van de wet van 14 juli 1994,
2018. B.5.5. Si, toutefois, les personnes qui ont décidé de continuer à arbeidsongeschiktheidsuitkeringen ontzegd vanaf 1 augustus 2018.
travailler au-delà de l'âge légal de la pension et qui ont atteint cet B.5.5. Indien evenwel de personen die hebben beslist om te blijven
âge alors qu'elles étaient en incapacité de travail percevaient les werken na de wettelijke pensioenleeftijd en die leeftijd hebben
bereikt terwijl zij arbeidsongeschikt waren
arbeidsongeschiktheidsuitkeringen zouden ontvangen gedurende een
indemnités d'incapacité de travail pendant une période calculée de la periode die is berekend op dezelfde wijze als de periode waarin
même manière que la période prévue à l'article 108, 2°, cela n'aurait artikel 108, 2°, voorziet, zou dat geen gevolgen hebben voor de
pas d'incidence sur la situation de la partie demanderesse devant le situatie van de eisende partij voor de verwijzende rechter, omdat haar
juge a quo, puisque des indemnités lui auraient également été refusées ook met toepassing van die berekeningswijze uitkeringen zouden zijn
en application de ce mode de calcul à partir du 1er août 2018. ontzegd vanaf 1 augustus 2018.
B.5.6. Il en résulte que la réponse à la première question B.5.6. Daaruit volgt dat het antwoord op de eerste prejudiciële vraag
préjudicielle n'est manifestement pas utile à la solution du litige kennelijk niet nuttig is voor de oplossing van het geschil voor de
devant le juge a quo. verwijzende rechter.
B.5.7. La première question préjudicielle n'appelle pas de réponse. B.5.7. De eerste prejudiciële vraag behoeft geen antwoord.
En ce qui concerne la seconde question préjudicielle Wat de tweede prejudiciële vraag betreft
B.6. La seconde question préjudicielle porte sur la différence de B.6. De tweede prejudiciële vraag heeft betrekking op het verschil in
traitement, créée par la disposition en cause, entre les travailleurs behandeling, gecreëerd door de in het geding zijnde bepaling, tussen
salariés en incapacité de travail qui n'ont pas atteint l'âge de la de arbeidsongeschikte werknemers die de wettelijke pensioenleeftijd
pension et les travailleurs qui ont poursuivi leur carrière au-delà de niet hebben bereikt, en de werknemers die hun loopbaan hebben
l'âge légal de la pension sans prendre celle-ci et qui ont atteint voortgezet na de wettelijke pensioenleeftijd zonder hun pensioen te
l'âge légal de la pension tandis qu'ils étaient en incapacité de hebben opgenomen en die de wettelijke pensioenleeftijd hebben bereikt
travail. Alors que les premiers peuvent prétendre aux indemnités toen zij arbeidsongeschikt waren. Terwijl de eerstgenoemden aanspraak
d'incapacité de travail tant que leur incapacité de travail dure, les seconds en sont privés à partir du premier jour du mois qui suit celui au cours duquel ils ont atteint l'âge légal de la pension et sont contraints, pour bénéficier d'un revenu de remplacement, de faire valoir leur droit à la pension. De ce fait, ils ne peuvent plus non plus se constituer des droits supplémentaires à la pension de retraite. B.7. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. kunnen maken op arbeidsongeschiktheidsuitkeringen zolang hun arbeidsongeschiktheid duurt, worden die uitkeringen aan de laatstgenoemden ontzegd vanaf de eerste dag van de maand na die waarin zij de wettelijke pensioenleeftijd hebben bereikt en worden de laatstgenoemden, teneinde een vervangingsinkomen te genieten, gedwongen hun recht op een pensioen te doen gelden. Daardoor kunnen zij ook evenmin nog bijkomende rechten opbouwen voor hun rustpensioen. B.7. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is.
L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel
nature des principes en cause; le principe d'égalité et de en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van
non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat
de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de
et le but visé. aangewende middelen en het beoogde doel.
B.8. En matière socio-économique, le législateur dispose d'un pouvoir B.8. In sociaaleconomische aangelegenheden beschikt de wetgever over
d'appréciation étendu. Il en est d'autant plus ainsi lorsque le régime een ruime beoordelingsvrijheid. Dat is des te meer het geval wanneer
concerné a fait l'objet d'une concertation sociale. over de betrokken regeling sociaal overleg werd gepleegd.
Le Conseil des ministres relève que la disposition en cause s'inspire De Ministerraad wijst erop dat de in het geding zijnde bepaling is
des propositions qu'a formulées à l'époque le Comité de gestion du geïnspireerd op de voorstellen die het Beheerscomité van de dienst
service des indemnités de l'INAMI, dont la composition est paritaire, voor uitkeringen van het RIZIV, dat paritair is samengesteld, destijds
comme il est dit en B.2.3. Il convient toutefois d'observer que ces heeft geformuleerd, zoals is vermeld in B.2.3. Er dient evenwel te
propositions ont été formulées dans un contexte socio-économique worden opgemerkt dat die voorstellen werden gedaan in een
sensiblement différent du contexte actuel et que les équilibres entre sociaaleconomische context die aanzienlijk verschilt van de huidige
les différentes branches de la sécurité sociale, reflétés par le context en dat de evenwichten tussen de verschillende takken van de
sociale zekerheid, zoals weerspiegeld in het ontwerp van wet « tot
projet de loi « modifiant la loi du 9 août 1963 instituant et wijziging van de wet van 9 augustus 1963 tot instelling en organisatie
organisant un régime d'assurance obligatoire contre la maladie et van een regeling voor verplichte ziekte- en invaliditeitsverzekering »
l'invalidité » à l'origine de la disposition en cause, ont été dat aan de in het geding zijnde bepaling ten grondslag ligt, sindsdien
modifiés depuis lors. zijn gewijzigd.
En particulier, les règles en matière de pension de retraite ont été In het bijzonder werden de regels inzake het rustpensioen zo gewijzigd
modifiées de manière à encourager le maintien au travail des personnes dat personen aan het einde van hun loopbaan worden aangemoedigd om aan
en fin de carrière afin qu'elles participent davantage au financement het werk te blijven, opdat zij meer zouden bijdragen aan de
de la sécurité sociale et qu'elles se constituent une pension plus financiering van de sociale zekerheid en een hoger pensioen zouden
élevée. Ainsi, l'article 10bis, § 1er, alinéa 2, de l'arrêté royal n° opbouwen. Zo laat artikel 10bis, § 1, tweede lid, van het koninklijk
50 du 24 octobre 1967 « relatif à la pension de retraite et de survie besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 « betreffende het rust- en
des travailleurs salariés », tel qu'il a été modifié par l'article 3 overlevingspensioen voor werknemers », zoals gewijzigd bij artikel 3
de la loi du 5 décembre 2017 permet de prendre en compte dans le van de wet van 5 december 2017, toe dat de daadwerkelijk gepresteerde
calcul de la pension de retraite en tant que travailleur salarié les voltijdse dagequivalenten in aanmerking worden genomen in de
jours équivalents temps plein effectivement prestés « lorsque la
carrière professionnelle globale du travailleur salarié comporte plus berekening van het rustpensioen als werknemer « wanneer de globale
de 14 040 jours équivalents temps plein et que les jours équivalents beroepsloopbaan van de werknemer meer dan 14 040 voltijdse
temps plein postérieurs au 14 040ième jour de la carrière dagequivalenten bevat en de voltijdse dagequivalenten na de 14 040ste
professionnelle globale sont des jours de travail qui ont été dag van de globale beroepsloopbaan arbeidsdagen zijn die daadwerkelijk
effectivement prestés comme travailleur salarié ». Par ailleurs, gepresteerd zijn als werknemer ». Bovendien voorziet artikel 64, § 4,
l'article 64, § 4, de l'arrêté royal du 21 décembre 1967 « portant van het koninklijk besluit van 21 december 1967 « tot vaststelling van
règlement général du régime de pension de retraite et de survie des het algemeen reglement betreffende het rust- en overlevingspensioen
travailleurs salariés » (ci-après : l'arrêté royal du 21 décembre voor werknemers » (hierna : koninklijk besluit van 21 december 1967),
1967), modifié par l'article 1er de l'arrêté royal du 20 janvier 2015, zoals gewijzigd bij artikel 1 van het koninklijk besluit van 20
prévoit une possibilité pour les personnes qui ont atteint l'âge légal januari 2015, in een mogelijkheid voor personen die de wettelijke
de la pension de cumuler la pension de retraite avec une activité pensioenleeftijd hebben bereikt om het rustpensioen en een
professionnelle sans plafond de revenu. beroepsactiviteit zonder inkomensgrens te cumuleren.
Ces mesures confirment qu'il ne peut plus être présumé que des Die maatregelen bevestigen dat men niet langer kan uitgaan van het
personnes qui ont atteint l'âge légal de la pension ne peuvent pas vermoeden dat personen die de wettelijke pensioenleeftijd hebben
rester actives sur le marché du travail. bereikt niet actief zouden kunnen blijven op de arbeidsmarkt.
La Cour examine la constitutionnalité de la disposition en cause en Het Hof onderzoekt de grondwettigheid van de in het geding zijnde
ayant égard à ces évolutions. bepaling rekening houdend met die ontwikkelingen.
B.9.1. Selon le Conseil des ministres, les deux catégories de B.9.1. Volgens de Ministerraad zouden de twee in B.6 beschreven
personnes décrites en B.6 ne seraient pas comparables dès lors que les categorieën van personen niet vergelijkbaar zijn omdat de personen die
personnes qui ont atteint l'âge légal de la pension alors qu'elles de wettelijke pensioenleeftijd hebben bereikt terwijl ze
étaient en incapacité de travail peuvent demander à bénéficier de leur arbeidsongeschikt waren, kunnen verzoeken hun rustpensioen te
pension de retraite, de sorte qu'elles disposent d'un revenu de genieten, zodat zij over een vervangingsinkomen beschikken, terwijl de
remplacement, alors que les personnes qui n'ont pas atteint l'âge personen die de wettelijke pensioenleeftijd niet hebben bereikt, niet
légal de la pension ne disposent pas d'un autre revenu de remplacement beschikken over een ander vervangingsinkomen dan de
que les indemnités d'incapacité de travail. Les personnes qui ont atteint l'âge légal de la pension seraient présumées ne plus être capables d'exercer à nouveau une activité professionnelle en raison de leur âge, tandis que les personnes qui n'ont pas atteint cet âge seraient, en principe, présumées être aptes à reprendre leurs activités. B.9.2. Il ne faut pas confondre différence et non-comparabilité. Le constat que les personnes qui atteignent l'âge légal de la pension alors qu'elles sont en incapacité de travail peuvent obtenir leur pension de retraite tandis que les personnes qui subissent une incapacité de travail alors qu'elles n'ont pas atteint cet âge ne peuvent bénéficier de ce revenu de remplacement peut certes constituer un élément dans l'appréciation d'une différence de traitement, mais il ne saurait suffire pour conclure à la non-comparabilité, sous peine de priver de sa substance le contrôle exercé au regard du principe d'égalité et de non-discrimination. B.10. La différence de traitement repose sur un critère objectif, à savoir le fait d'avoir atteint l'âge légal de la pension ou non. B.11.1. La disposition en cause concerne l'articulation entre le régime des indemnités d'incapacité de travail et le régime des pensions. Elle a des répercussions sur les deux prestations concernées, de sorte qu'il convient d'avoir égard à l'objet de chacun de ces deux régimes. arbeidsongeschiktheidsuitkeringen. De personen die de wettelijke pensioenleeftijd hebben bereikt zouden worden geacht niet meer opnieuw in staat te zijn om een beroepsactiviteit uit te oefenen wegens hun leeftijd, terwijl de personen welke die leeftijd niet hebben bereikt in principe zouden worden verondersteld geschikt te zijn om hun werkzaamheden te kunnen hervatten. B.9.2. Verschil en niet-vergelijkbaarheid mogen niet met elkaar worden verward. De vaststelling dat personen die de wettelijke pensioenleeftijd bereiken terwijl zij arbeidsongeschikt waren hun rustpensioen kunnen verkrijgen, terwijl personen die arbeidsongeschikt zijn terwijl zie die leeftijd niet hebben bereikt dat vervangingsinkomen niet kunnen genieten, kan weliswaar een element zijn bij de beoordeling van een verschil in behandeling, maar kan niet volstaan om te besluiten tot een niet-vergelijkbaarheid, anders zou de toetsing aan het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie worden uitgehold. B.10. Het verschil in behandeling berust op een objectief criterium, namelijk het al dan niet bereikt hebben van de wettelijke pensioenleeftijd. B.11.1. De in het geding zijnde bepaling betreft de samenhang tussen de regeling van de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen en de regeling van de pensioenen. Zij heeft gevolgen voor de twee betrokken prestaties, zodat het aangewezen is rekening te houden met het doel van elk van die twee regelingen.
B.11.2. L'objet du régime de pensions de retraite est d'octroyer aux B.11.2. Het doel van de regeling van de rustpensioenen bestaat erin de
personnes qui ont atteint l'âge légal de la pension un droit à la personen die de wettelijke pensioenleeftijd hebben bereikt een recht
perception d'une pension en contrepartie de leur carrière, op het ontvangen van een pensioen toe te kennen als tegenprestatie
indépendamment de leur aptitude au travail ou de leur situation voor hun loopbaan, los van hun arbeidsgeschiktheid of hun
socio-économique. Afin d'éviter que les travailleurs qui sont sociaaleconomische situatie. Om te vermijden dat de werknemers die
confrontés à des risques sociaux durant leur vie active soient gedurende hun beroepsleven met sociale risico's worden geconfronteerd
pénalisés après qu'ils ont atteint l'âge légal de la pension, les benadeeld worden na het bereiken van de wettelijke pensioenleeftijd,
périodes durant lesquelles ils ont perçu un revenu de remplacement, worden de periodes waarin zij een vervangingsinkomen, met name
notamment des indemnités d'incapacité primaire, sont assimilées à des primaire ongeschiktheidsuitkeringen, hebben ontvangen, gelijkgesteld
périodes de travail pour la constitution des droits à la pension, met arbeidsperiodes voor de opbouw van de pensioenrechten,
conformément à l'article 34 de l'arrêté royal du 21 décembre 1967. overeenkomstig artikel 34 van het koninklijk besluit van 21 december
B.11.3. L'objet des indemnités d'incapacité primaire est de fournir un 1967. B.11.3. Het doel van de primaire ongeschiktheidsuitkeringen bestaat
revenu de remplacement aux travailleurs victimes de lésions ou de erin een vervangingsinkomen toe te kennen aan de werknemers die
troubles fonctionnels qui ne sont plus aptes au travail, pour une letsels hebben of functionele stoornissen waardoor zij niet meer
période d'un an maximum. Lorsque l'incapacité de travail dure plus arbeidsgeschikt zijn, voor een tijdvak van maximum één jaar. Wanneer
d'un an, le travailleur perçoit des indemnités d'invalidité, comme il de arbeidsongeschiktheid langer duurt dan één jaar, ontvangt de
est dit en B.1.4. werknemer invaliditeitsuitkeringen, zoals is vermeld in B.1.4.
Il découle de l'article 136, § 2, de la loi du 14 juillet 1994 que Uit artikel 136, § 2, van de wet van 14 juli 1994 volgt dat de
l'assurance indemnités a un caractère résiduel par rapport aux uitkeringsverzekering residuair is ten opzichte van de vergoedingen
indemnisations qui sont perçues en vertu d'une autre législation die worden ontvangen krachtens een andere Belgische wetgeving, een
belge, d'une législation étrangère, du régime interne d'une vreemde wetgeving, het interne stelsel van een internationale of
organisation internationale ou supranationale ou du droit commun. supranationale organisatie of in het gemeen recht.
B.11.4. Zoals in B.2.3 is vermeld, heeft de wetgever geoordeeld dat de
B.11.4. Comme il est dit en B.2.3, le législateur a considéré qu'il collectieve middelen van de ziekte- en invaliditeitsverzekering
convenait de réserver les fonds collectifs de l'assurance moesten worden voorbehouden aan de gevallen waarin de
maladie-invalidité aux cas dans lesquels la sécurité d'existence de la bestaanszekerheid van de beroepsbevolking daadwerkelijk wordt
population active est effectivement compromise. Dans cette optique, il bedreigd. Vanuit die optiek heeft hij een hiërarchie vastgesteld
a établi une hiérarchie entre les revenus de remplacement, estimant tussen de vervangingsinkomens omdat hij van mening was dat, wanneer
que, si, après un certain âge, le travailleur est en incapacité de een werknemer na een bepaalde leeftijd in een staat van
travail, ces revenus doivent être pris en charge par une pension de arbeidsongeschiktheid verkeert, die inkomens ten laste moeten worden
retraite et non plus par l'assurance maladie-invalidité, sous la forme genomen door een rustpensioen en niet meer door de ziekte- en
d'une indemnité. En d'autres termes, dès lors que les travailleurs qui invaliditeitsverzekering in de vorm van een uitkering. Aangezien de
ont atteint l'âge légal de la pension bénéficient de la possibilité de werknemers die de wettelijke pensioenleeftijd hebben bereikt de
percevoir un revenu de remplacement spécifique, à savoir leur pension mogelijkheid genieten om een specifiek vervangingsinkomen, namelijk
de retraite, il semblait inutile de leur permettre de privilégier la hun rustpensioen, te ontvangen, leek het met andere woorden overbodig
perception d'indemnités d'incapacité de travail. hun de mogelijkheid te bieden om voorkeur te geven aan het ontvangen
van arbeidsongeschiktheidsuitkeringen.
B.12. Le refus des indemnités d'incapacité primaire à partir du B.12. Het weigeren van primaire ongeschiktheidsuitkeringen vanaf de
premier jour du mois qui suit celui au cours duquel le titulaire eerste dag van de maand na die waarin de gerechtigde de wettelijke
atteint l'âge légal de la pension permet d'atteindre cet objectif. La pensioenleeftijd bereikt, laat toe dat doel te bereiken. Het
différence de traitement critiquée est pertinente eu égard à bekritiseerde verschil in behandeling is pertinent ten opzichte van
l'objectif poursuivi par le législateur. het doel van de wetgever.
B.13. La Cour doit encore examiner si le choix du législateur produit B.13. Het Hof dient nog na te gaan of de keuze van de wetgever
des effets disproportionnés. onevenredige gevolgen heeft.
B.14. En application de la disposition en cause, les personnes qui B.14. Met toepassing van de in het geding zijnde bepaling kunnen
atteignent l'âge légal de la pension alors qu'elles sont en incapacité personen die de wettelijke pensioenleeftijd bereiken terwijl zij
de travail ne peuvent continuer à percevoir les indemnités arbeidsongeschikt zijn slechts voor een termijn van maximum één maand
d'incapacité primaire que pour un délai d'un mois maximum. primaire ongeschiktheidsuitkeringen blijven ontvangen.
Si elles souhaitent continuer à percevoir un revenu à partir du
premier jour du mois qui suit celui au cours duquel elles ont atteint Indien zij een inkomen wensen te behouden vanaf de eerste dag van de
l'âge légal de la pension, elles doivent prendre leur retraite, ce qui maand na die waarin zij de wettelijke pensioenleeftijd hebben bereikt,
implique qu'elles cessent de se constituer des droits de pension moeten zij met pensioen gaan, wat impliceert dat zij geen bijkomende
supplémentaires, même si elles décident de continuer à travailler et pensioenrechten meer opbouwen, zelfs indien zij beslissen om te
de cumuler leur pension de retraite avec les revenus de leur activité blijven werken en hun rustpensioen te cumuleren met de inkomsten van
professionnelle. Or, depuis la modification, mentionnée en B.8, de hun beroepsactiviteit. Nochtans is, sinds de in B.8 vermelde wijziging
l'article 10bis de l'arrêté royal du 24 octobre 1967 par l'article 3 van artikel 10bis van het koninklijk besluit van 24 oktober 1967 bij
de la loi du 5 décembre 2017, une « constitution de pension illimitée artikel 3 van de wet van 5 december 2017, in de regel een « onbeperkte
» est, en règle, autorisée (Doc. parl., Chambre, 2016-2017, DOC pensioenopbouw » toegelaten (Parl. St., Kamer, 2016-2017, DOC
54-2676/001, p. 9). 54-2676/001, p. 9).
Si les personnes concernées souhaitent, comme la partie demanderesse Indien de betrokken personen, zoals de eisende partij voor de
devant le juge a quo, prolonger leur carrière sans prendre leur verwijzende rechter, hun loopbaan wensen te verlengen zonder met
retraite, elles doivent renoncer à tout revenu de remplacement tant pensioen te gaan, moeten zij afzien van elk vervangingsinkomen zolang
qu'elles sont en incapacité de travail. Elles ne recommencent à zij arbeidsongeschikt zijn. Pas vanaf het ogenblik dat zij hun
percevoir des revenus qu'à partir du moment où elles reprennent leur beroepsactiviteit hervatten, ontvangen zij opnieuw inkomsten.
activité professionnelle.
B.15. Le Conseil des ministres fait valoir que 95 % des personnes qui B.15. De Ministerraad doet gelden dat 95 % van de personen die
étaient en incapacité de travail au moment où elles ont atteint l'âge légal de la pension étaient en période d'invalidité, ce qui signifie que leur incapacité de travail durait depuis un an au moins et que ce pourcentage est nécessairement plus élevé si l'on tient compte des personnes en incapacité de travail depuis au moins trois mois. Selon le Conseil des ministres, l'on peut supposer que ces personnes ne sont plus aptes à reprendre le travail. B.16. La situation de la catégorie de personnes à propos de laquelle la Cour est interrogée ne correspond pas à ces hypothèses. Ainsi, dans l'affaire pendante devant le juge a quo, la partie demanderesse était arbeidsongeschikt waren op het ogenblik dat zij de wettelijke pensioenleeftijd bereikten, zich in een periode van invaliditeit bevonden, hetgeen betekent dat zij arbeidsongeschikt waren gedurende minstens één jaar, en dat dit percentage noodzakelijkerwijs hoger is wanneer men rekening houdt met de personen die gedurende minstens drie maanden arbeidsongeschikt zijn. Volgens de Ministerraad kan ervan worden uitgegaan dat die personen niet meer in staat zijn om het werk te hervatten. B.16. De situatie van de categorieën van personen waarover het Hof wordt ondervraagd stemt niet overeen met die hypothesen. Zo was in de zaak voor de verwijzende rechter de eisende partij slechts sinds één
en incapacité de travail depuis un mois et dix jours seulement au maand en tien dagen arbeidsongeschikt bij het bereiken van de
moment où elle a atteint l'âge de la retraite. Par ailleurs, il ne pensioenleeftijd. Bovendien blijkt niet uit de elementen waarover het
ressort pas des éléments dont la Cour dispose que, au moment où la Hof beschikt dat, op het ogenblik waarop de eisende partij voor de
partie demanderesse devant le juge a quo a atteint l'âge de la verwijzende rechter de pensioenleeftijd bereikte, elementen voorhanden
retraite, des éléments permettaient de constater qu'elle ne pourrait waren die toelieten om vast te stellen dat zij het werk niet binnen
pas reprendre le travail dans un délai raisonnable. En outre, elle a een redelijke termijn zou kunnen hervatten. Overigens heeft zij het
par la suite effectivement repris le travail deux mois et dix-sept werk vervolgens daadwerkelijk hervat na een periode van twee maanden
jours après avoir atteint l'âge légal de la pension. en zeventien dagen nadat zij de wettelijke pensioenleeftijd had
B.17.1. A la lumière des objectifs mentionnés en B.11.4, il n'est bereikt. B.17.1. In het licht van de in B.11.4 vermelde doelstellingen is het
certes pas déraisonnable de limiter la période durant laquelle les weliswaar niet onredelijk dat de periode wordt beperkt gedurende welke
personnes qui ont atteint l'âge légal de la pension et qui choisissent personen die de wettelijke pensioenleeftijd hebben bereikt en die
de ne pas encore prendre leur pension de retraite peuvent percevoir ervoor kiezen om hun rustpensioen nog niet op te nemen,
des indemnités d'incapacité de travail. arbeidsongeschiktheidsuitkeringen kunnen ontvangen.
B.17.2. L'article 108, 1°, en cause, utilise toutefois uniquement le B.17.2. Het in het geding zijnde artikel 108, 1°, hanteert evenwel
moment auquel les intéressés atteignent l'âge de la pension comme uitsluitend het tijdstip waarop de betrokken personen de
point de référence pour calculer le délai au terme duquel les pensioenleeftijd bereiken als referentiepunt voor de berekening van de
indemnités d'incapacité de travail prendront fin. Il ne tient pas termijn waarna de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen worden stopgezet.
compte de la période durant laquelle ces personnes ont à ce moment Zij houdt geen rekening met de periode gedurende welke die personen op
déjà été en incapacité de travail ou le seront encore par la suite, ni dat tijdstip reeds arbeidsongeschikt zijn geweest of erna nog zullen
d'un quelconque autre élément permettant de supposer qu'elles ne zijn, noch met enig ander element dat toelaat om aan te nemen dat zij
pourront pas reprendre le travail dans un délai raisonnable. Le simple het werk niet binnen een redelijke termijn zullen kunnen hervatten.
fait qu'une personne atteint l'âge légal de la pension durant une Het loutere feit dat iemand de wettelijke pensioenleeftijd bereikt
période d'incapacité de travail aussi brève soit-elle ne permet pas, gedurende een periode van arbeidsongeschiktheid, hoe kort die periode
en soi, de faire cette supposition. ook mag zijn, laat op zich niet toe om daarvan uit te gaan.
B.17.3. L'article 108, 1°, en cause, produit donc des effets B.17.3. Aldus creëert het in het geding zijnde artikel 108, 1°,
disproportionnés, en ce que, dès le premier jour du mois suivant celui onevenredige gevolgen voor zover het, vanaf de eerste dag van de maand
au cours duquel l'âge légal de la pension est atteint, il prive des na die waarin de wettelijke pensioenleeftijd wordt bereikt,
indemnités d'incapacité de travail les personnes qui, comme la partie arbeidsongeschiktheidsuitkeringen ontzegt aan personen die, zoals de
demanderesse devant le juge a quo, choisissent de ne pas prendre eisende partij voor de verwijzende rechter, ervoor kiezen om hun
immédiatement leur pension de retraite, notamment afin de continuer à rustpensioen niet onmiddellijk op te nemen, met name opdat zij
se constituer des droits à la pension, et à l'égard desquelles aucun pensioenrechten kunnen blijven opbouwen, en ten aanzien van wie geen
élément ne permet de considérer qu'elles ne pourront pas reprendre le enkel element toelaat ervan uit te gaan dat zij het werk niet binnen
travail dans un délai raisonnable après avoir atteint l'âge légal de een redelijke termijn na het bereiken van de wettelijke
la pension. pensioenleeftijd zullen kunnen hervatten.
B.17.4. Contrairement à ce que le Conseil des ministres affirme, cette B.17.4. In tegenstelling tot wat de Ministerraad betoogt, wordt aan
conclusion n'est pas altérée par le fait que le droit des intéressés die conclusie geen afbreuk gedaan door het feit dat het recht van de
aux indemnités d'incapacité de travail primaire n'est pas abrogé avec betrokken personen op primaire ongeschiktheidsuitkeringen niet met
effet immédiat. De même, il importe peu que ces personnes ne soient onmiddellijke ingang wordt afgeschaft. Evenmin is het van belang dat
pas privées de toute possibilité de percevoir un revenu de aan die personen niet elke mogelijkheid wordt ontzegd om een
remplacement, puisqu'elles peuvent choisir de recevoir leur pension de vervangingsinkomen te ontvangen, aangezien zij ervoor kunnen kiezen om
retraite et même de poursuivre, dans ce cadre, leur activité hun rustpensioen te ontvangen en in dat kader zelfs hun
professionnelle, sans que les revenus de cette activité soient soumis beroepsactiviteit kunnen voortzetten, zonder dat de inkomsten uit die
à la moindre restriction, comme mentionné en B.8. En effet, ces activiteit aan enige restrictie zijn onderworpen, zoals vermeld in
éléments n'empêchent pas que, conformément au mode de calcul prévu à B.8. Die elementen nemen immers niet weg dat, overeenkomstig de
l'article 108, 1°, en cause, certaines personnes, comme la partie berekeningswijze vastgelegd in het in het geding zijnde artikel 108,
demanderesse devant le juge a quo, devront constater que leur 1°, bepaalde personen, zoals de eisende partij voor de verwijzende
situation en matière de sécurité sociale sera fondamentalement rechter, hun toestand ten aanzien van de sociale zekerheid
modifiée à la suite d'une incapacité de travail limitée dans le temps, fundamenteel gewijzigd kunnen zien worden als gevolg van een in de
aussi brève soit-elle, au seul motif que cette incapacité de travail tijd beperkte arbeidsongeschiktheid, hoe kort die ook mag zijn, om de
enkele reden dat die arbeidsongeschiktheid zich voordoet op het
se produit au moment où elles atteignent l'âge légal de la pension. ogenblik dat zij de wettelijke pensioenleeftijd bereiken.
B.18. L'article 108, 1°, en cause, n'est dès lors pas compatible avec B.18. Het in het geding zijnde artikel 108, 1°, is bijgevolg niet
les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce qu'il prive, dès le bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet voor zover het,
premier jour du mois suivant celui au cours duquel l'âge légal de la vanaf de eerste dag van de maand na die waarin de wettelijke
pension est atteint, des indemnités d'incapacité de travail les pensioenleeftijd wordt bereikt, arbeidsongeschiktheidsuitkeringen
personnes qui ne prennent pas leur pension de retraite à ce moment-là ontzegt aan personen die hun rustpensioen op dat ogenblik niet opnemen
et à l'égard desquelles aucun élément ne permet de supposer qu'elles en ten aanzien van wie geen enkel element toelaat ervan uit te gaan
ne pourront pas reprendre le travail dans un délai raisonnable une dat zij het werk niet binnen een redelijke termijn na het bereiken van
fois qu'elles auront atteint l'âge légal de la pension. de wettelijke pensioenleeftijd zullen kunnen hervatten.
La seconde question préjudicielle appelle une réponse affirmative. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
De eerste prejudiciële vraag behoeft geen antwoord.
La première question préjudicielle n'appelle pas de réponse. Voor zover het, vanaf de eerste dag van de maand na die waarin de
En ce que, dès le premier jour du mois suivant celui au cours duquel wettelijke pensioenleeftijd wordt bereikt,
l'âge légal de la pension est atteint, il prive des indemnités arbeidsongeschiktheidsuitkeringen ontzegt aan personen die hun
d'incapacité de travail les personnes qui ne prennent pas leur pension rustpensioen op dat ogenblik niet opnemen en ten aanzien van wie geen
de retraite à ce moment-là et à l'égard desquelles aucun élément ne enkel element toelaat ervan uit te gaan dat zij het werk niet binnen
permet de supposer qu'elles ne pourront pas reprendre le travail dans een redelijke termijn na het bereiken van de wettelijke
un délai raisonnable une fois qu'elles auront atteint l'âge légal de pensioenleeftijd zullen kunnen hervatten, schendt artikel 108, 1°, van
la pension, l'article 108, 1°, de la loi relative à l'assurance de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige
obligatoire soins de santé et indemnités, coordonnée le 14 juillet verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994, de artikelen
1994, viole les articles 10 et 11 de la Constitution. 10 en 11 van de Grondwet.
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 1er juillet 2021. op 1 juli 2021.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
F. Daoût F. Daoût
^