Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 51/2021 du 25 mars 2021 Numéro du rôle : 7344 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 471, 472, 477, 486 à 501, 502 et 503 du Code des impôts sur les revenus 1992, posée par le Tribunal de première ins La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, et des juges J.-P. (...)"
Extrait de l'arrêt n° 51/2021 du 25 mars 2021 Numéro du rôle : 7344 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 471, 472, 477, 486 à 501, 502 et 503 du Code des impôts sur les revenus 1992, posée par le Tribunal de première ins La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, et des juges J.-P. (...) Uittreksel uit arrest nr. 51/2021 van 25 maart 2021 Rolnummer 7344 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 471, 472, 477, 486 tot 501, 502 en 503 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Rechtbank van Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, en de rechters (...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 51/2021 du 25 mars 2021 Uittreksel uit arrest nr. 51/2021 van 25 maart 2021
Numéro du rôle : 7344 Rolnummer 7344
En cause : la question préjudicielle relative aux articles 471, 472, In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 471, 472,
477, 486 à 501, 502 et 503 du Code des impôts sur les revenus 1992, 477, 486 tot 501, 502 en 503 van het Wetboek van de
posée par le Tribunal de première instance du Luxembourg, division inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg
Marche-en-Famenne. Luxemburg, afdeling Marche-en-Famenne.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, et des juges J.-P. samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, en de
Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. rechters J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R.
Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne et D. Pieters, assistée Leysen, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne en D.
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président F. Daoût, Pieters, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter F. Daoût,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 15 janvier 2020, dont l'expédition est parvenue au Bij vonnis van 15 januari 2020, waarvan de expeditie ter griffie van
greffe de la Cour le 21 janvier 2020, le Tribunal de première instance het Hof is ingekomen op 21 januari 2020, heeft de Rechtbank van eerste
du Luxembourg, division Marche-en-Famenne, a posé la question aanleg Luxemburg, afdeling Marche-en-Famenne, de volgende prejudiciële
préjudicielle suivante : vraag gesteld :
« Les articles 471, 472, 477, 486, 487, 488, 489, 490, 491, 492, 493, « Schenden de artikelen 471, 472, 477, 486, 487, 488, 489, 490, 491,
494, 495, 496, 497, 498, 499, 500, 501, 502 et 503 du CIR 1992, lus en 492, 493, 494, 495, 496, 497, 498, 499, 500, 501, 502 en 503 van het
combinaison avec l'article 255 du même code violent-ils les articles WIB 1992, in samenhang gelezen met artikel 255 van hetzelfde Wetboek,
10, 11, 16 et 172 de la Constitution lus en combinaison avec l'article de artikelen 10, 11, 16 en 172 van de Grondwet, in samenhang gelezen
14 de la Convention de sauvegarde des droits de l'homme et libertés met artikel 14 van het Verdrag tot bescherming van de rechten van de
mens en de fundamentele vrijheden en artikel 1 van het Eerste
fondamentales et l'article 1er du Premier Protocole additionnel à Aanvullend Protocol bij dat Verdrag, in zoverre de eigenaar van een
cette convention en ce que le propriétaire d'un immeuble, redevable du onroerend goed die de onroerende voorheffing verschuldigd is, over
précompte immobilier, ne dispose d'aucun recours contre un revenu geen enkel rechtsmiddel beschikt tegen een definitief geworden
cadastral devenu définitif, nonobstant une ou plusieurs mutations de kadastraal inkomen, niettegenstaande een of meer eigendomsmutaties
propriété depuis la notification du revenu cadastral, et en l'absence sinds de kennisgeving van het kadastraal inkomen en bij gebrek aan een
de péréquation générale depuis 1980 et ce alors que ce même revenu algemene perequatie sinds 1980, en dat terwijl datzelfde inkomen elk
sert, chaque année, de base à l'établissement du précompte immobilier jaar als grondslag dient voor de vestiging van de onroerende
? ». voorheffing ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
Quant aux dispositions en cause et à leur contexte Ten aanzien van de in het geding zijnde bepalingen en de context ervan
B.1. La question préjudicielle porte sur la compatibilité des articles B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op de bestaanbaarheid van
471, 472, 477, 486 à 501, 502 et 503 du Code des impôts sur les de artikelen 471, 472, 477, 486 tot 501, 502 en 503 van het Wetboek
revenus 1992 (ci-après : le CIR 1992), lus en combinaison avec van de inkomstenbelastingen 1992 (hierna : het WIB 1992), in samenhang
l'article 255 du même Code, avec les articles 10, 11, 16 et 172 de la gelezen met artikel 255 van hetzelfde Wetboek, met de artikelen 10,
Constitution, lus en combinaison avec l'article 14 de la Convention 11, 16 en 172 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 14 van
européenne des droits de l'homme et avec l'article 1er du Premier het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 1 van
protocole additionnel à cette Convention. het Eerste Aanvullend Protocol bij dat Verdrag.
B.2. L'article 255, § 1er, alinéa 1er, du CIR 1992, tel qu'il a été B.2. Artikel 255, § 1, eerste lid, van het WIB 1992 zoals het werd
modifié par le décret wallon du 22 octobre 2003 « modifiant les gewijzigd bij het Waalse decreet van 22 oktober 2003 « houdende
articles 253, 255 et 518 du Code des impôts sur les revenus 1992 », wijziging van de artikelen 253, 255 en 518 van het Wetboek van de
dispose : inkomstenbelastingen 1992 » bepaalt :
« Le précompte immobilier s'élève à 1,25 % du revenu cadastral tel que « De onroerende voorheffing bedraagt 1,25 % van het kadastraal inkomen
celui-ci est établi au 1er janvier de l'exercice d'imposition, zoals het vastgelegd is op 1 januari van het aanslagjaar,
conformément à l'article 518 ». overeenkomstig artikel 518 ».
B.3.1. L'article 471 du CIR 1992 établit un revenu cadastral pour tous B.3.1. Artikel 471 van het WIB 1992 stelt een kadastraal inkomen vast
les biens immobiliers bâtis ou non bâtis, ainsi que pour le matériel voor alle gebouwde of ongebouwde onroerende goederen, alsook voor het
et l'outillage présentant le caractère d'immeuble par nature ou materieel en de outillage die onroerend zijn van nature of door hun
d'immeuble par destination. Le revenu cadastral est défini comme étant bestemming. Het kadastraal inkomen is gedefinieerd als het gemiddeld
le revenu moyen normal net d'une année. normaal netto-inkomen van één jaar.
B.3.2. L'article 472, § 1er, du CIR 1992 dispose que le revenu B.3.2. Artikel 472, § 1, van het WIB 1992 bepaalt dat het kadastraal
inkomen wordt vastgesteld per perceel en belast de Algemene
cadastral est fixé par parcelle et charge l'administration générale de Administratie van de Patrimoniumdocumentatie (voordien de
la Documentation patrimoniale (anciennement l'administration du administratie van het kadaster) ermee over te gaan tot de schatting
cadastre) de procéder à l'expertise des parcelles. van de percelen.
B.3.3. L'article 477, § 1er, du CIR 1992 détermine la manière dont le B.3.3. Artikel 477, § 1, van het WIB 1992 bepaalt de wijze waarop het
revenu cadastral doit être fixé. Il dispose : kadastraal inkomen moet worden vastgesteld. Het bepaalt :
« Pour les parcelles bâties, le revenu cadastral est fixé sur la base
des valeurs locatives normales nettes à l'époque de référence définie « Voor de gebouwde percelen wordt het kadastraal inkomen vastgesteld
à l'article 486 du CIR 1992. A défaut de pouvoir être établi sur cette op grond van de normale netto-huurwaarden op het bij artikel 486
base ou lorsqu'il doit être fixé ou révisé en dehors d'une péréquation bepaalde referentietijdstip. Wanneer het niet op die wijze kan worden
générale, le revenu cadastral peut aussi être établi par comparaison à vastgesteld, of indien het moet worden vastgesteld of herzien buiten
des parcelles bâties similaires dont le revenu cadastral est devenu de algemene perekwatie, kan het kadastraal inkomen eveneens worden
bepaald bij vergelijking met gelijkaardige gebouwde percelen waarvan
définitif. het kadastraal inkomen definitief is.
A défaut de points de comparaison adéquats dans la commune, les Bij gebrek aan geschikte vergelijkingspunten in de gemeente, worden de
références sont prises dans les communes voisines qui, du point de vue referenties gekozen in de naburige gemeenten, die, qua woonbestand en
habitat et structure de population, sont similaires ». bevolkingsstructuur, gelijkwaardig zijn ».
B.3.4. L'article 477, § 2, du CIR 1992 précise que la valeur locative B.3.4. Artikel 477, § 2, van het WIB 1992 preciseert dat de normale
nettohuurwaarde overeenstemt met het normaal bruto-inkomen verminderd
normale nette correspond au revenu normal brut diminué de 40 %, pour met 40 % wegens onderhouds- en herstellingskosten. De vermindering
frais d'entretien et de réparation. En outre, la déduction porte sur betreft daarnaast het inkomen uit het gebouw en zijn gebouwde
le revenu afférent à la construction et aux dépendances bâties ainsi aanhorigheden, alsook de ongebouwde aanhorigheden tot een
qu'aux dépendances non bâties jusqu'à concurrence d'une superficie
maximum de huit ares. L'article 477, § 3, du CIR 1992 définit le maximumoppervlakte van acht aren. Artikel 477, § 3, van het WIB 1992
revenu brut comme étant le montant total du loyer et des avantages definieert het bruto-inkomen als het totale bedrag van de huurprijs en
locatifs. de huurvoordelen.
B.3.5. L'époque de référence correspond, selon l'article 486 du CIR B.3.5. Het referentietijdstip stemt, volgens artikel 486 van het WIB
1992, au 1er janvier de l'année qui précède celle de la mise en 1992, overeen met 1 januari van het jaar vóór het jaar waarin de
application des revenus cadastraux résultant d'une péréquation ingevolge een algemene perequatie vastgestelde kadastrale inkomens in
générale. voege treden.
B.3.6.1. L'administration générale de la Documentation patrimoniale B.3.6.1. De Algemene Administratie van de Patrimoniumdocumentatie
doit, conformément à l'article 487 du CIR 1992, procéder à une dient, overeenkomstig artikel 487 van het WIB 1992, over te gaan tot
péréquation générale tous les dix ans. Les revenus cadastraux een algemene perequatie om de tien jaar. De kadastrale inkomens die
résultant d'une péréquation générale sont censés exister à partir du 1er voortvloeien uit een algemene perequatie worden geacht te bestaan
janvier qui suit l'expiration de la période de dix ans. vanaf 1 januari volgend op het verstrijken van de termijn van tien
B.3.6.2. La dernière péréquation générale résulte de l'article 44 de jaar. B.3.6.2. De laatste algemene perequatie vloeit voort uit artikel 44
la loi du 19 juillet 1979 « modifiant le Code des impôts sur les van de wet van 19 juli 1979 « houdende wijziging van het Wetboek van
revenus et le Code des droits d'enregistrement, d'hypothèque et de de inkomstenbelastingen en van het Wetboek der registratie-,
hypotheek- en griffierechten, op het stuk van onroerende fiscaliteit »
greffe, en matière de fiscalité immobilière » (ci-après : la loi du 19 (hierna : de wet van 19 juli 1979). Zij is toegepast vanaf het
juillet 1979). Elle a été appliquée à partir de l'exercice
d'imposition 1980 et était fondée sur la valeur locative normale nette aanslagjaar 1980 en steunde op de normale nettohuurwaarde van de
des biens au 1er janvier 1975. goederen op 1 januari 1975.
B.3.6.3. L'article 45, § 4, de la loi du 19 juillet 1979 prévoyait B.3.6.3. Artikel 45, § 4, van de wet van 19 juli 1979 voorzag
initialement qu'une nouvelle péréquation générale des revenus oorspronkelijk erin dat een nieuwe algemene perequatie van de
cadastraux serait opérée de manière à ce que ses résultats soient kadastrale inkomens zou worden uitgevoerd, zodat de resultaten ervan
applicables à partir du 1er janvier 1986. van toepassing zouden zijn vanaf 1 januari 1986.
Cette date a, par la suite, été reportée au 1er janvier 1991 par Die datum is vervolgens uitgesteld tot 1 januari 1991 bij artikel 37
l'article 37 de la loi du 27 décembre 1984 « portant des dispositions van de wet van 27 december 1984 « houdende fiscale bepalingen » en
fiscales » et ensuite au 1er janvier 1992 par l'article 12 de la loi vervolgens tot 1 januari 1992 bij artikel 12 van de wet van 22
du 22 décembre 1989 « relative à la protection du logement familial ». december 1989 « op de bescherming van de gezinswoning ».
B.3.6.4. L'article 45, § 4, de la loi du 19 juillet 1979 a finalement B.3.6.4. Artikel 45, § 4, van de wet van 19 juli 1979 is ten slotte
été abrogé par l'article 28 de la loi du 28 décembre 1990 « relative à opgeheven bij artikel 28 van de wet van 28 december 1990 « betreffende
diverses dispositions fiscales et non fiscales » (ci-après : la loi du verscheidene fiscale en niet-fiscale bepalingen » (hierna : de wet van
28 décembre 1990), de sorte que la loi ne fixe plus la date de la 28 december 1990), zodat de wet niet meer de datum van de tweede
deuxième péréquation générale. L'article 30 de la loi du 28 décembre algemene perequatie vastlegt. Bij artikel 30 van de wet van 28
1990 a toutefois fixé au 1er janvier 1994 l'époque de référence pour december 1990 is het referentietijdstip echter vastgelegd op 1 januari
l'application de la prochaine péréquation générale des revenus 1994 voor de toepassing van de volgende algemene perequatie van de
cadastraux. Le législateur a précisé que cette disposition devait « kadastrale inkomens. De wetgever verduidelijkte dat die bepaling ertoe
permettre à l'Administration du cadastre d'entamer les travaux strekte « de Administratie van het kadaster in staat te stellen een
préparatoires à la prochaine péréquation, qui devrait normalement aanvang te maken met de werkzaamheden ter voorbereiding van de
avoir lieu en 1995 (Doc. parl., Chambre, 1990-1991, n° 1366/6, p. 57). eerstvolgende perekwatie, die normaal in 1995 moet plaatsvinden »
Aucune péréquation générale n'a toutefois été décidée en application (Parl. St., Kamer, 1990-1991, nr. 1366/6, p. 57).
de l'article 487 du CIR 1992, qui produit ses effets à partir du 1er Er is evenwel niet beslist om met toepassing van artikel 487 van het
WIB 1992 dat uitwerking heeft vanaf 1 januari 1992, over te gaan tot
janvier 1992. een algemene perequatie.
B.3.7. En attendant la « prochaine » péréquation (Doc. parl., Chambre, B.3.7. In afwachting van de « volgende » perequatie (Parl. St., Kamer,
1990-1991, n° 1366/3, p. 8), l'article 29 de la loi précitée du 28 1990-1991, nr. 1366/3, p. 8), voorziet artikel 29 van de voormelde wet
décembre 1990 prévoit à partir de 1991 l'indexation des revenus van 28 december 1990 vanaf het jaar 1991 in de indexering van de
cadastraux existants. Actuellement, l'article 518 du CIR 1992 prévoit bestaande kadastrale inkomens. Thans bepaalt artikel 518 van het WIB
que le revenu cadastral est adapté à l'indice des prix à la 1992 dat het kadastraal inkomen wordt aangepast aan het indexcijfer
consommation. van de consumptieprijzen.
B.3.8. Les articles 488 à 490 du CIR 1992 organisent la procédure de révision extraordinaire du revenu cadastral. Celle-ci peut être ordonnée par le ministre des Finances pour des immeubles bâtis et non bâtis ou pour l'une de ces catégories seulement, situés dans une commune ou une division cadastrale de commune, lorsque des fluctuations importantes de la valeur locative des immeubles le justifient. Le ministre des Finances doit ordonner la révision extraordinaire à la demande motivée du bourgmestre de la commune ou d'un groupe de contribuables possédant au moins 1/10e du nombre total des parcelles B.3.8. De artikelen 488 tot 490 van het WIB 1992 regelen de procedure van de buitengewone herziening van het kadastraal inkomen. Die kan worden bevolen door de minister van Financiën voor gebouwde en ongebouwde onroerende goederen of voor een van die categorieën alleen, gelegen in een gemeente of een kadastrale afdeling van de gemeente, wanneer belangrijke schommelingen van de huurwaarde van de onroerende goederen zulks rechtvaardigen. De minister van Financiën dient de buitengewone herziening te bevelen op gemotiveerd verzoek van de burgemeester van de gemeente of van een groep van belastingplichtigen die ten minste 1/10de bezitten van het totale aantal van de in de gemeente of kadastrale afdeling van de
de la ou des catégories visées dans la demande, situées dans la gemeente gelegen percelen van de categorie of categorieën bedoeld in
commune ou division cadastrale de commune. de aanvraag.
B.3.9. Les articles 491 et 492 du CIR 1992 fixent la procédure de B.3.9. De artikelen 491 en 492 van het WIB 1992 leggen de procedure
van de speciale herziening vast. In geval van verschil, in meer of in
révision spéciale. En cas de différence, positive ou négative, de 15 % min, van ten minste 15 % tussen het kadastraal inkomen en de normale
au minimum entre le revenu cadastral et la valeur locative normale nettohuurwaarde, kan de speciale herziening van het kadastraal inkomen
nette, la révision spéciale du revenu cadastral d'un immeuble bâti van een gebouwd onroerend goed worden bevolen door de minister van
peut être ordonnée par le ministre des Finances ou son délégué, Financiën of zijn gedelegeerde, uit eigen beweging of op aanvraag van
d'initiative ou à la demande du bourgmestre ou du contribuable, si de burgemeester of de belastingplichtige, wanneer dat verschil
cette différence résulte de circonstances nouvelles et permanentes voortvloeit uit nieuwe en blijvende omstandigheden die zijn
créées par une force majeure, par des travaux ou mesures ordonnées par veroorzaakt door overmacht, door werken of maatregelen bevolen door
une autorité publique ou par le fait d'un tiers, en dehors de toute een openbare macht of door toedoen van derden, buiten elke wijziging
modification à l'immeuble. van het onroerend goed om.
B.3.10. L'article 493 du CIR 1992 dispose : B.3.10. Artikel 493 van het WIB 1992 bepaalt :
« Les revenus cadastraux résultant d'une révision extraordinaire ou « De kadastrale inkomens, voortspruitend uit een buitengewone of
speciale herziening, worden geacht te bestaan vanaf de datum
spéciale sont censés exister à partir de la date fixée par le Ministre vastgesteld door de Minister van Financiën rekening gehouden met de
des Finances en raison de l'avancement des travaux. Ils valent vooruitgang der werkzaamheden. Zij zijn slechts geldig tot aan de
seulement jusqu'à la plus prochaine péréquation générale ou révision eerstvolgende algemene perekwatie of buitengewone of speciale
extraordinaire ou spéciale des revenus cadastraux ». herziening van de kadastrale inkomens ».
B.3.11. L'article 494 du CIR 1992 fixe les procédures d'évaluation, de B.3.11. Artikel 494 van het WIB 1992 legt de procedures vast voor de
réévaluation et de correction du revenu cadastral. L'administration schatting, de herschatting en de verbetering van het kadastraal
générale de la Documentation patrimoniale procède à l'évaluation du inkomen. De Algemene Administratie van de Patrimoniumdocumentatie gaat
over tot de schatting van het kadastraal inkomen van de nieuw
revenu cadastral des immeubles bâtis nouvellement construits ainsi que opgerichte gebouwde onroerende goederen, en van het in gebruik genomen
du matériel et de l'outillage nouveaux mis en usage. La procédure de nieuw materieel of outillage. De procedure voor de herschatting dient
réévaluation trouve à s'appliquer dans les cas limitativement énumérés te worden toegepast in de gevallen die op limitatieve wijze worden
par l'article 494, § 1er, du CIR 1992, notamment, de l'agrandissement, opgesomd in artikel 494, § 1, van het WIB 1992, met name de
de la reconstruction ou de la modification notable de l'immeuble. Pour vergroting, de herbouwing of de aanzienlijke wijziging van het
l'application de cette disposition, sont notamment considérées comme « onroerend goed. Voor de toepassing van die bepaling worden onder meer
modifications notables », celles « qui sont susceptibles d'entraîner als « aanzienlijke wijzigingen » beschouwd « die welke aanleiding
une augmentation ou une diminution du revenu cadastral afférent soit à kunnen geven tot een vermeerdering of tot een vermindering van het aan
une parcelle bâtie, soit à du matériel ou de l'outillage, à een gebouwd perceel of aan een materieel of outillage, toegekend
concurrence de 50 EUR ou plus ou, tout au moins, à concurrence de 15 kadastraal inkomen met een bedrag van 50 EUR of meer of tenminste met
p.c. du revenu existant » (article 494, § 2, 1°). Enfin, een bedrag van 15 pct. van het bestaande inkomen » (artikel 494, § 2,
l'administration générale de la Documentation patrimoniale corrige le 1°). Tot slot gaat de Algemene Administratie van de
revenu cadastral lorsqu'une erreur de plume ou de calcul Patrimoniumdocumentatie over tot de verbetering van het kadastraal
incontestable, démontrable et irréfutable a été commise ou lorsque des inkomen wanneer op onomstootbare, aantoonbare en onweerlegbare wijze
een schrijf- of rekenfout werd begaan of wanneer onroerende goederen
immeubles ont été confondus. bij vergissing werden verwisseld.
B.3.12. Conformément à l'article 495 du CIR 1992, tout revenu B.3.12. Overeenkomstig artikel 495 van het WIB 1992 wordt elk nieuw
cadastral nouvellement établi, révisé, évalué ou réévalué, est notifié vastgesteld, herzien, geschat of herschat kadastraal inkomen aan de
au contribuable à moins que ce dernier n'ait marqué son accord par belastingplichtige betekend, tenzij die laatste zich schriftelijk
écrit sur le montant dudit revenu ou que les modifications du revenu heeft akkoord verklaard met het bedrag van bedoeld inkomen of tenzij
cadastral résultent d'un simple changement de contenance, en dehors de de wijzigingen van het kadastraal inkomen voortvloeien uit een
tout changement au mode d'exploitation, de toute transformation, eenvoudige wijziging van de oppervlakte, buiten elke verandering in de
amélioration, détérioration ou dépréciation entraînant une wijze van exploitatie, elke omvorming, verbetering, beschadiging of
modification du revenu cadastral à l'hectare. waardevermindering die een wijziging van het kadastraal inkomen per
hectare met zich brengen.
En vertu de l'article 496 du CIR 1992, l'administration générale de la Krachtens artikel 496 van het WIB 1992 mag de Algemene Administratie
Documentation patrimoniale peut communiquer le montant du revenu van de Patrimoniumdocumentatie het bedrag van het kadastraal inkomen
cadastral à l'administration chargée de l'établissement des impôts sur meedelen aan de administratie belast met de vestiging van de
les revenus, ou à celle chargée de leur perception et de leur inkomstenbelastingen, of aan die belast met de inning en de
recouvrement, et ce préalablement à la notification de ce montant au invordering ervan, en zulks vóór dat bedrag aan de belastingplichtige
contribuable. werd betekend.
B.4.1. Le droit de réclamation contre le revenu cadastral est organisé B.4.1. Het recht van bezwaar tegen het kadastraal inkomen is geregeld
par les articles 497 à 503 du CIR 1992. bij de artikelen 497 tot 503 van het WIB 1992.
En vertu de l'article 497 du CIR 1992, le contribuable peut introduire Krachtens artikel 497 van het WIB 1992 kan de belastingplichtige
une réclamation contre le revenu cadastral qui lui a été notifié, sauf bezwaar indienen tegen het kadastraal inkomen dat aan hem is betekend,
lorsque ce revenu est relatif à une parcelle bâtie et a été établi behalve wanneer dat inkomen betrekking heeft op een gebouwd perceel en
d'après les éléments d'un contrat de location conclu par le werd vastgesteld op basis van de gegevens van een door de betrokken
contribuable, par ses auteurs, par ses mandataires ou représentants belastingplichtige, door zijn rechtsvoorgangers, zijn bevoegde
qualifiés. lasthebbers of vertegenwoordigers gesloten huurovereenkomst.
L'article 498 du CIR 1992 prévoit explicitement que le transfert à un Artikel 498 van het WIB 1992 bepaalt uitdrukkelijk dat de overdracht
tiers de la propriété d'une parcelle dont le revenu cadastral a été aan een derde van de eigendom van een perceel waarvan het kadastraal
régulièrement établi à l'époque où elle appartenait au cédant ne donne inkomen regelmatig werd vastgesteld op een tijdstip dat het aan de
pas au cessionnaire le droit d'introduire une réclamation. overdrager toebehoorde, de verkrijger niet het recht toekent om een
bezwaar in te dienen.
B.4.2. L'article 498 du CIR 1992 trouve son origine dans l'article 6, B.4.2. Artikel 498 van het WIB 1992 vindt zijn oorsprong in artikel 6,
§ 6, van de wetten betreffende de inkomstenbelastingen, gecoördineerd
§ 6, des lois relatives aux impôts sur les revenus, coordonnées le 12 op 12 september 1936, ingevoegd bij artikel 1, eerste lid, I, van het
septembre 1936, qui y a été inséré par l'article 1er, alinéa 1er, I,
de l'arrêté royal n° 76 du 30 novembre 1939 « portant, en ce qui koninklijk besluit nr. 76 van 30 november 1939 « houdende, wat betreft
concerne l'établissement des revenus cadastraux et la perception de la de vaststelling van de kadastrale inkomens en de heffing van de
contribution foncière, modification aux lois coordonnées relatives aux grondbelasting, wijziging aan de samengeschakelde wetten op de
impôts sur les revenus ». inkomstenbelastingen ».
Il ressort du rapport au Roi précédant cet arrêté de pouvoirs spéciaux Uit het verslag aan de Koning dat aan dat bijzondere-machtenbesluit
que l'objectif de cette disposition était de mettre fin à des voorafgaat, blijkt dat die bepaling ertoe strekte een einde te maken
controverses en précisant le caractère permanent du revenu cadastral aan de controverses door het permanente karakter van het kadastraal
des immeubles qui n'ont pas subi de modifications notables. inkomen te preciseren van de onroerende goederen die niet aanzienlijk
zijn gewijzigd.
Le principe de permanence du revenu cadastral ressortait déjà de la Het beginsel van het permanente karakter van het kadastraal inkomen
loi du 29 octobre 1919 « établissant des impôts cédulaires sur les vloeide reeds voort uit de wet van 29 oktober 1919 « tot vestiging van
cedulaire belastingen op de inkomsten en van eene bijkomende belasting
revenus et un impôt complémentaire sur le revenu global ». Les travaux op het globaal inkomen ». In de parlementaire voorbereiding van die
préparatoires de cette loi exposent : wet wordt uiteengezet :
« En principe, les mentions du cadastre des revenus seront « In beginsel zal het inkomen, dat op het kadaster voorkomt,
permanentes; on ne peut songer à faire constater annuellement les vaststaan; er kan niet worden aan gedacht, jaarlijks de veranderingen
changements survenus dans la valeur locative, laquelle ne présente in de huurwaarde te doen vaststellen; deze waarde ondergaat slechts na
qu'à des intervalles éloignés des variations définitives et langen tijd vaststaande en gewichtige veranderingen » (Parl. St.,
importantes » (Doc. parl., Chambre, 1918-1919, n° 320, pp. 30-31). Kamer, 1918-1919, nr. 320, p. 34).
B.4.3. La réclamation doit, en principe, être introduite dans un délai B.4.3. Het bezwaar moet in beginsel worden ingediend binnen een
de deux mois à partir de la notification et au maximum un an après le termijn van twee maanden vanaf de betekening en hoogstens één jaar na
paiement du premier précompte immobilier établi sur la base du revenu de betaling van de eerste onroerende voorheffing die is gevestigd op
contesté (articles 499 et 500 du CIR 1992). Cela étant, la grond van het betwiste inkomen (artikelen 499 en 500 van het WIB
modification du revenu cadastral résultant d'une réclamation produit 1992). De wijziging van het kadastraal inkomen ingevolge een bezwaar
ses effets à l'égard des impositions déjà enrôlées qui ont été heeft evenwel uitwerking ten aanzien van de reeds ten kohiere
établies sur la base de ce revenu (article 503 du CIR 1992). gebrachte aanslagen die op grond van dat inkomen werden vastgesteld (artikel 503 van het WIB 1992).
En cas de désaccord persistant, le contribuable peut recourir à une In geval van een blijvende onenigheid kan de belastingplichtige
procédure de conciliation. Si cette conciliation échoue, une procédure gebruikmaken van een bemiddelingsprocedure. Indien die bemiddeling
d'arbitrage est prévue (article 501bis du CIR 1992). niet lukt, is voorzien in een arbitrageprocedure (artikel 501bis van
Quant au fond het WIB 1992).
B.5. Il ressort de la motivation de la décision de renvoi que la Ten gronde B.5. Uit de motivering van de verwijzingsbeslissing blijkt dat de
question préjudicielle porte, plus spécifiquement, sur la prejudiciële vraag inzonderheid betrekking heeft op de bestaanbaarheid
compatibilité des dispositions en cause avec le droit au respect des van de in het geding zijnde bepalingen met het recht op het ongestoord
biens. genot van de eigendom.
B.6. L'article 16 de la Constitution dispose : B.6. Artikel 16 van de Grondwet bepaalt :
« Nul ne peut être privé de sa propriété que pour cause d'utilité « Niemand kan van zijn eigendom worden ontzet dan ten algemenen nutte,
publique, dans les cas et de la manière établis par la loi, et in de gevallen en op de wijze bij de wet bepaald en tegen billijke en
moyennant une juste et préalable indemnité ». voorafgaande schadeloosstelling ».
L'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention Artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag
européenne des droits de l'homme dispose : « Toute personne physique ou morale a droit au respect de ses biens. Nul ne peut être privé de sa propriété que pour cause d'utilité publique et dans les conditions prévues par la loi et les principes généraux du droit international. Les dispositions précédentes ne portent pas atteinte au droit que possèdent les Etats de mettre en vigueur les lois qu'ils jugent nécessaires pour réglementer l'usage des biens conformément à l'intérêt général ou pour assurer le paiement des impôts ou d'autres contributions ou des amendes ». B.7. L'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention voor de rechten van de mens bepaalt : « Alle natuurlijke of rechtspersonen hebben recht op het ongestoord genot van hun eigendom. Niemand zal van zijn eigendom worden beroofd behalve in het algemeen belang en met inachtneming van de voorwaarden neergelegd in de wet en in de algemene beginselen van het internationaal recht. De voorgaande bepalingen zullen echter op geen enkele wijze het recht aantasten dat een Staat heeft om die wetten toe te passen welke hij noodzakelijk oordeelt om toezicht uit te oefenen op het gebruik van eigendom in overeenstemming met het algemeen belang of om de betaling van belastingen of andere heffingen en boeten te verzekeren ». B.7. Aangezien artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het
européenne des droits de l'homme ayant une portée analogue à celle de Europees Verdrag voor de rechten van de mens een draagwijdte heeft die
l'article 16 de la Constitution, les garanties qu'il contient forment un ensemble indissociable avec celles qui sont inscrites dans cette disposition constitutionnelle, de sorte que la Cour en tient compte lors de son contrôle de la disposition en cause. B.8. L'article 1er du Premier Protocole additionnel offre une protection non seulement contre une expropriation ou une privation de propriété (premier alinéa, deuxième phrase) mais également contre toute ingérence dans le droit au respect des biens (premier alinéa, première phrase). Un impôt ou une autre contribution constituent, en principe, une ingérence dans le droit au respect des biens. En outre, aux termes de l'article 1er du Premier Protocole additionnel, la protection du droit de propriété « ne [porte] pas atteinte au droit que possèdent les Etats de mettre en vigueur les lois qu'ils jugent nécessaires pour réglementer l'usage des biens conformément à l'intérêt général ou pour assurer le paiement des impôts ou d'autres contributions ou des amendes ». L'ingérence dans le droit au respect des biens n'est compatible avec ce droit que si elle est raisonnablement proportionnée au but poursuivi, c'est-à-dire si elle ne rompt pas le juste équilibre entre les exigences de l'intérêt général et celles de la protection de ce droit. Même si le législateur fiscal dispose d'une large marge d'appréciation, un impôt viole dès lors ce droit s'il fait peser sur le contribuable une charge excessive ou porte fondamentalement analoog is met die van artikel 16 van de Grondwet, vormen de erin vervatte waarborgen een onlosmakelijk geheel met die welke zijn opgenomen in artikel 16 van de Grondwet, zodat het Hof, bij zijn toetsing van de in het geding zijnde bepaling, rekening houdt met de eerstgenoemde. B.8. Artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol biedt niet alleen bescherming tegen een onteigening of een eigendomsberoving (eerste alinea, tweede zin), maar ook tegen elke verstoring van het genot van eigendom (eerste alinea, eerste zin). Een belasting of een andere heffing houdt in beginsel een inmenging in het recht op het ongestoord genot van eigendom in. Bovendien vermeldt artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol dat de bescherming van het eigendomsrecht « echter op geen enkele wijze het recht [aantast] dat een Staat heeft om die wetten toe te passen welke hij noodzakelijk oordeelt om toezicht uit te oefenen op het gebruik van eigendom in overeenstemming met het algemeen belang of om de betaling van belastingen of andere heffingen en boeten te verzekeren ». De inmenging in het recht op het ongestoord genot van de eigendom is enkel verenigbaar met dat recht indien ze een redelijk verband van evenredigheid heeft tot het nagestreefde doel, dit wil zeggen indien ze het billijke evenwicht tussen de vereisten van het algemeen belang en die van de bescherming van dat recht niet verbreekt. Ofschoon de fiscale wetgever over een ruime beoordelingsmarge beschikt, schendt een belasting bijgevolg dat recht, indien ze op de belastingplichtige een overdreven last doet wegen of fundamenteel afbreuk doet aan zijn
atteinte à sa situation financière (CEDH, 31 janvier 2006, Dukmedjian financiële situatie (EHRM, 31 januari 2006, Dukmedjian t. Frankrijk, §
c. France, § § 52-58; décision, 15 décembre 2009, Tardieu de Maleissye § 52-58; beslissing, 15 december 2009, Tardieu de Maleissye e.a. t.
e.a. c. France; 16 mars 2010, Di Belmonte c. Italie, § § 38 à 40). Frankrijk; 16 maart 2010, Di Belmonte t. Italië, § § 38-40).
B.9. Les dispositions attaquées limitent la possibilité pour le B.9. De bestreden bepalingen beperken de mogelijkheid voor de eigenaar
propriétaire d'un immeuble de contester le montant du revenu cadastral van een onroerend goed om het bedrag van het kadastraal inkomen dat
attribué à ce bien. Dès lors que ce revenu cadastral constitue la base aan dat goed is toegekend, te betwisten. Aangezien dat kadastraal
imposable du précompte immobilier, les dispositions attaquées inkomen de belastbare grondslag van de onroerende voorheffing is,
constituent une ingérence dans son droit au respect des biens. vormen de bestreden bepalingen een inmenging in zijn recht op het
ongestoord genot van de eigendom.
B.10. Il ressort de l'article 497 du CIR 1992 qu'un propriétaire ne B.10. Uit artikel 497 van het WIB 1992 vloeit voort dat een eigenaar
peut introduire une réclamation qu'après que l'administration lui a slechts bezwaar kan indienen nadat de administratie het kadastraal
notifié le revenu cadastral de son immeuble. inkomen van zijn onroerend goed aan hem heeft betekend.
L'administration doit, conformément à l'article 495 du CIR 1992, De administratie dient, overeenkomstig artikel 495 van het WIB 1992,
notifier tout revenu cadastral nouvellement établi, révisé, évalué ou elk nieuw vastgesteld, herzien, geschat of herschat kadastraal inkomen
réévalué. Ces hypothèses sont limitativement énumérées. Le te betekenen. Die hypothesen worden op limitatieve wijze opgesomd. De
contribuable ne peut, par conséquent, introduire une réclamation qu'au belastingplichtige kan derhalve slechts na afloop van de in B.3.6.1
terme des procédures, décrites en B.3.6.1 à B.3.12, de péréquation tot B.3.12 beschreven procedures van algemene perequatie, buitengewone
générale, de révision extraordinaire, de révision spéciale, herziening, speciale herziening, schatting en herschatting van de
d'évaluation et de réévaluation des revenus cadastraux. kadastrale inkomens, bezwaar indienen.
Par contre, le transfert à un tiers de la propriété de la parcelle De overdracht aan een derde van de eigendom van het perceel waarvan
dont le revenu cadastral a été régulièrement établi à l'époque où elle het kadastraal inkomen regelmatig is vastgesteld toen het toebehoorde
appartenait au cédant ne constitue, conformément à l'article 498 du aan de overdrager, vormt daarentegen, overeenkomstig artikel 498 van
CIR 1992, pas une cause d'ouverture du droit à la réclamation. B.11. Le législateur a pu estimer que l'objectif consistant à garantir une certaine pérennité du revenu cadastral pour les immeubles n'ayant pas subi de changement important et à conserver l'harmonie des revenus cadastraux des immeubles présentant des caractéristiques similaires ainsi que le caractère réel du revenu cadastral, qui n'est pas lié au titulaire de droit réel, justifie de limiter les hypothèses dans lesquelles le propriétaire peut contester le revenu cadastral de son immeuble et, en particulier, de ne pas attribuer un droit de réclamation lors de chaque transfert de propriété de l'immeuble. het WIB 1992, geen grond voor het openen van het bezwaarrecht. B.11. De wetgever vermocht ervan uit te gaan dat het doel dat erin bestaat een zekere duurzaamheid aan het kadastraal inkomen te geven voor de onroerende goederen die geen aanzienlijke wijziging hebben ondergaan, en de onderlinge afstemming te behouden van de kadastrale inkomens van de onroerende goederen die soortgelijke kenmerken vertonen, alsook het zakelijke karakter van het kadastraal inkomen, dat niet is gebonden aan de houder van het zakelijk recht, verantwoordt om de hypothesen te beperken waarin de eigenaar het kadastraal inkomen van zijn onroerend goed kan betwisten en, inzonderheid, om geen bezwaarrecht toe te kennen bij elke overdracht van de eigendom van het onroerend goed.
Les effets de cette mesure ne sont pas disproportionnés, dès lors que De gevolgen van die maatregel zijn niet onevenredig, daar de eigenaar
le propriétaire dispose de la possibilité de demander, dans les cas over de mogelijkheid beschikt om in de in B.3.8 tot B.3.12 vermelde
mentionnés en B.3.8 à B.3.12, la révision ou la réévaluation du revenu gevallen een herziening of een herschatting van het kadastraal inkomen
cadastral, ainsi que de la possibilité de contester le revenu te vragen, evenals de mogelijkheid om het kadastraal inkomen te
cadastral au terme de chaque péréquation générale. betwisten na elke algemene perequatie.
B.12.1. Pour le surplus, il revient au Roi et à l'administration B.12.1. Voor het overige staat het aan de Koning en aan de Algemene
générale de la Documentation patrimoniale de mettre en oeuvre les Administratie van de Patrimoniumdocumentatie de in het geding zijnde
dispositions en cause. bepalingen uit te voeren.
Les critiques relatives à l'absence de péréquation générale depuis De kritiek in verband met de ontstentenis van een algemene perequatie
1979 concernent l'application de l'article 487 du CIR 1992. La Cour sinds 1979 betreft de toepassing van artikel 487 van het WIB 1992. Het
n'est pas compétente pour se prononcer sur l'exécution des Hof is niet bevoegd om zich uit te spreken over de uitvoering van de
dispositions qui sont soumises à son contrôle. aan zijn toetsing voorgelegde bepalingen.
B.12.2. Il découle de ce qui précède que les dispositions en cause ne B.12.2. Uit het voorgaande volgt dat de in het geding zijnde
portent pas d'atteinte disproportionnée à l'article 16 de la bepalingen niet op onevenredige wijze afbreuk doen aan artikel 16 van
Constitution, lu en combinaison avec l'article 1er du Premier de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 1 van het Eerste
Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de
l'homme. mens.
L'examen des dispositions en cause au regard des articles 10, 11 et Het onderzoek van de in het geding zijnde bepalingen in het licht van
172 de la Constitution et de l'article 14 de la Convention européenne de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet en artikel 14 van het
des droits de l'homme ne donne pas lieu à une conclusion différente. Europees Verdrag voor de rechten van de mens leidt niet tot een andere
B.13. La question préjudicielle appelle une réponse négative. conclusie. B.13. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
Les articles 471, 472, 477, 486 à 501, 502 et 503 du Code des impôts De artikelen 471, 472, 477, 486 tot 501, 502 en 503 van het Wetboek
sur les revenus 1992 ne violent pas les articles 10, 11, 16 et 172 de van de inkomstenbelastingen 1992 schenden niet de artikelen 10, 11, 16
la Constitution, lus en combinaison avec l'article 14 de la Convention en 172 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 14 van het
européenne des droits de l'Homme et avec l'article 1er du Premier Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 1 van het
protocole additionnel à cette Convention. Eerste Aanvullend Protocol bij dat Verdrag.
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 25 mars 2021. op 25 maart 2021.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
F. Daoût F. Daoût
^