Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 20/2021 du 11 février 2021 Numéro du rôle : 7057 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 154 du Code des impôts sur les revenus 1992, posées par le Tribunal de première instance de Liège, division d La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, et des juges J.-P. M(...)"
Extrait de l'arrêt n° 20/2021 du 11 février 2021 Numéro du rôle : 7057 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 154 du Code des impôts sur les revenus 1992, posées par le Tribunal de première instance de Liège, division d La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, et des juges J.-P. M(...) Uittreksel uit arrest nr. 20/2021 van 11 februari 2021 Rolnummer 7057 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 154 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg Luik, afdeling Luik.
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 20/2021 du 11 février 2021 Uittreksel uit arrest nr. 20/2021 van 11 februari 2021
Numéro du rôle : 7057 Rolnummer 7057
En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 154 du In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 154 van het
Code des impôts sur les revenus 1992, posées par le Tribunal de Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Rechtbank
première instance de Liège, division de Liège. van eerste aanleg Luik, afdeling Luik.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, et des juges J.-P. samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, en de
Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. rechters J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R.
Moerman, M. Pâques et Y. Kherbache, assistée du greffier F. Leysen, J. Moerman, M. Pâques en Y. Kherbache, bijgestaan door de
Meersschaut, présidée par le président F. Daoût, griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter F.
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : Daoût, wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par jugement du 8 novembre 2018, dont l'expédition est parvenue au Bij vonnis van 8 november 2018, waarvan de expeditie ter griffie van
greffe de la Cour le 22 novembre 2018, le Tribunal de première het Hof is ingekomen op 22 november 2018, heeft de Rechtbank van
instance de Liège, division de Liège, a posé les questions eerste aanleg Luik, afdeling Luik, de volgende prejudiciële vragen
préjudicielles suivantes : gesteld :
« En privant un pensionné d'un avantage fiscal et d'une partie de sa « Schendt artikel 154 van het WIB 1992, dat de toekenning van een
pension nette au seul motif qu'il perçoit une somme dérisoire de bijkomende belastingvermindering koppelt aan de voorwaarde dat alle
revenus qualifiés fiscalement de profits au sens de l'article 27 du netto-inkomsten uitsluitend bestaan in pensioenen of
CIR 1992, l'article 154 du CIR 1992, qui subordonne l'octroi d'une vervangingsinkomsten, door een gepensioneerde een fiscaal voordeel en
réduction supplémentaire d'impôt lorsque l'ensemble des revenus nets een deel van zijn nettopensioen te ontzeggen om de enige reden dat hij
se compose exclusivement de pensions ou de revenus de remplacement, een zeer gering bedrag aan inkomsten ontvangt die in de zin van
méconnaît-il l'article 23 de la Constitution qui interdit, notamment artikel 27 van het WIB 1992 fiscaal als baten worden gekwalificeerd, artikel 23 van de Grondwet, dat, met name in het
dans le droit de la sécurité sociale, toute réduction des droits ? »; socialezekerheidsrecht, elke vermindering van rechten verbiedt ? »;
« L'article 154 du CIR 1992, requérant de ne percevoir que des revenus « Schendt artikel 154 van het WIB 1992, dat vereist dat enkel
nets exclusivement composés de pensions ou de revenus de remplacement, netto-inkomsten worden ontvangen die uitsluitend bestaan in pensioenen
viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il of vervangingsinkomsten, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in
instaure un traitement inégal qui n'est pas raisonnablement justifié zoverre het een niet redelijk verantwoorde ongelijkheid van
entre un pensionné, uniquement parce qu'il perçoit, en plus de sa behandeling invoert tussen een gepensioneerde, uitsluitend omdat hij,
pension, ne fût-ce même qu'un euro de revenus autres que sa pension ou bovenop zijn pensioen, zelfs maar een euro aan inkomsten buiten zijn
pensioen of vervangingsinkomsten ontvangt en op onbillijke wijze wordt
des revenus de remplacement et se voit exclu de manière inéquitable du uitgesloten van het voordeel van die maatregel, en een gepensioneerde
bénéfice de cette mesure, et un pensionné qui ne perçoit que sa die enkel zijn pensioen of vervangingsinkomsten ontvangt, en doet het
pension ou des revenus de remplacement et porte-t-il atteinte de op onevenredige wijze afbreuk aan de bijdragecapaciteit van een
manière disproportionnée à la capacité contributive d'un contribuable gepensioneerde belastingplichtige, in zoverre het het geringe inkomen
retraité en ce qu'il neutralise le faible revenu tiré d'une activité uit een bijkomende activiteit tenietdoet en het pensioen van de
complémentaire et grève la pension de son bénéficiaire de manière gerechtigde ervan op overdreven wijze bezwaart door hem de bijkomende
excessive en lui refusant la réduction supplémentaire d'impôt, le belastingvermindering te weigeren, waardoor hij aldus wordt
soumettant ainsi à un impôt disproportionné alors que ses revenus de onderworpen aan een onevenredige belasting, terwijl zijn
remplacement, qui constituent sa seule source substantielle de vervangingsinkomsten, die zijn enige wezenlijke bron van inkomsten
revenus, sont déjà limités ? ». zijn, reeds beperkt zijn ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
Quant à la disposition en cause Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling
B.1.1. Les questions préjudicielles portent sur l'article 154 du Code B.1.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 154 van het
des impôts sur les revenus 1992 (ci-après : le CIR 1992), tel qu'il Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 (hierna : het WIB 1992),
était d'application pour l'exercice d'imposition 2016, qui disposait : zoals van toepassing voor het aanslagjaar 2016, dat bepaalde :
« § 1er. Une réduction supplémentaire est accordée lorsque l'ensemble « § 1. Een bijkomende vermindering wordt verleend wanneer het totale
des revenus nets se compose exclusivement de pensions ou de revenus de netto-inkomen uitsluitend bestaat uit pensioenen of
remplacement. vervangingsinkomsten.
La réduction supplémentaire est calculée suivant les règles fixées aux De bijkomende vermindering wordt berekend volgens de in de volgende
paragraphes suivants. paragrafen bepaalde regels.
§ 2. La réduction supplémentaire est égale à l'impôt qui subsiste § 2. De bijkomende vermindering is gelijk aan de belasting die
après application des articles 147 à 152bis, lorsque l'ensemble des overblijft na toepassing van de artikelen 147 tot 152bis wanneer het
revenus nets se compose exclusivement : totale netto-inkomen uitsluitend bestaat uit :
1° de pensions ou de revenus de remplacement et que le montant total 1° pensioenen of vervangingsinkomsten en het totale bedrag van die
de ces revenus n'excède pas le montant maximum de l'allocation légale inkomsten niet hoger is dan het maximumbedrag van de wettelijke
de chômage qui peut être attribuée après les douze premiers mois de werkloosheidsuitkering dat kan worden toegekend na de eerste twaalf
chômage complet, non compris le complément d'ancienneté octroyé aux maanden van volledige werkloosheid, de anciënniteitstoeslag voor
chômeurs âgés; oudere werklozen niet inbegrepen;
2° d'allocations de chômage et que le montant de ces allocations 2° werkloosheidsuitkeringen en het bedrag van die uitkeringen niet
n'excède pas le montant maximum de l'allocation légale de chômage qui hoger is dan het maximumbedrag van de wettelijke
peut être attribuée pendant les douze premiers mois de chômage werkloosheidsuitkering dat kan worden toegekend tijdens de eerste
complet; twaalf maanden van volledige werkloosheid;
3° d'indemnités légales d'assurance en cas de maladie ou d'invalidité 3° wettelijke ziekte- en invaliditeitsuitkeringen en het bedrag van
et que le montant de ces revenus n'excède pas les dix neuvièmes du die inkomsten niet hoger is dan tien negenden van het maximumbedrag
montant maximum de l'allocation légale de chômage qui peut être van de wettelijke werkloosheidsuitkering dat kan worden toegekend na
attribuée après les douze premiers mois de chômage complet, en ce non de eerste twaalf maanden van volledige werkloosheid, de
compris le complément d'ancienneté octroyé aux chômeurs âgés. anciënniteitstoeslag voor oudere werklozen niet inbegrepen.
Lorsqu'une imposition commune est établie, l'ensemble des revenus nets Wanneer een gemeenschappelijke aanslag wordt gevestigd, worden de
des deux conjoints est pris en considération pour l'application de totale netto-inkomens van de beide echtgenoten samengeteld voor de
l'alinéa 1er. toepassing van het eerste lid.
[...] [...]
§ 3/1. Dans les autres cas que ceux visés aux §§ 2 et 3 et lorsque § 3/1. In de andere dan in de §§ 2 en 3 bedoelde gevallen en wanneer
l'ensemble des revenus nets se compose exclusivement de pensions ou de
revenus de remplacement, ou se compose exclusivement d'indemnités het totale netto-inkomen uitsluitend bestaat uit pensioenen of
légales d'assurance en cas de maladie ou d'invalidité, la réduction vervangingsinkomsten of uitsluitend bestaat uit wettelijke ziekte- en
supplémentaire est égale à 109 p.c. de la différence positive entre : invaliditeitsuitkeringen is de bijkomende vermindering gelijk aan 109
pct. van het positieve verschil tussen :
1° le montant de l'impôt qui subsiste après application des articles 1° het bedrag van de belasting dat nog overblijft na toepassing van de
147 à 153 et artikelen 147 tot 153, en
2° la différence entre : 2° het verschil tussen :
- lorsque l'ensemble des revenus nets se compose exclusivement de - wanneer het totale netto-inkomen uitsluitend bestaat uit pensioenen
pensions ou de revenus de remplacement, ces pensions ou revenus de of vervangingsinkomsten, die pensioenen of vervangingsinkomsten en het
remplacement et le montant maximum applicable conformément au § 2, maximumbedrag dat overeenkomstig § 2, eerste lid, 1°, van toepassing
alinéa 1er, 1°; is;
- lorsque l'ensemble des revenus nets se compose exclusivement - wanneer het totale netto-inkomen uitsluitend bestaat uit wettelijke
d'indemnités légales d'assurance en cas de maladie ou d'invalidité, ziekte- en invaliditeitsuitkeringen, die wettelijke ziekte- en
ces indemnités légales d'assurance en cas de maladie ou d'invalidité invaliditeitsuitkeringen en het maximumbedrag dat overeenkomstig § 2,
et le montant maximum applicable conformément au § 2, alinéa 1er, 3°. eerste lid, 3°, van toepassing is.
La réduction supplémentaire est le cas échéant répartie en proportion De bijkomende vermindering wordt in voorkomend geval verdeeld naar de
de la quotité de l'impôt qui subsiste après application des articles verhouding van het gedeelte van de belasting dat nog overblijft na
147 à 153 et relatif respectivement aux pensions et autres revenus de toepassing van de artikelen 147 tot 153 en dat respectievelijk
remplacements, aux allocations de chômage ou aux indemnités légales betrekking heeft op pensioenen of andere vervangingsinkomsten, op
d'assurance en cas de maladie ou d'invalidité et le total de l'impôt werkloosheidsuitkeringen of op wettelijke ziekte- en
invaliditeitsvergoedingen met het totaal van de belasting dat
qui subsiste après application des articles 147 à 153. overblijft na toepassing van de artikelen 147 tot 153.
Lorsqu'une imposition commune est établie, tant l'ensemble des revenus Wanneer een gemeenschappelijke aanslag wordt gevestigd, worden zowel
nets que le montant de l'impôt subsistant des deux conjoints sont pris de totale netto-inkomens als het bedrag van de overblijvende belasting
en considération pour l'application de l'alinéa 1er. van de beide echtgenoten samengeteld voor de toepassing van het eerste lid.
La réduction supplémentaire ainsi calculée est répartie De aldus berekende bijkomende vermindering wordt verdeeld in
proportionnellement sur le montant de l'impôt de chacun des conjoints verhouding tot het bedrag van de belasting van elke echtgenoot die nog
qui subsiste après application des articles 147 à 153. overblijft na toepassing van de artikelen 147 tot 153.
§ 4. Pour les exercices d'imposition 2016 à 2018, les montants § 4. Voor de aanslagjaren 2016 tot 2018 worden de in paragraaf 2,
maximums visés au paragraphe 2, alinéa 1er, sont fixés sur la base des eerste lid, bedoelde maximumbedragen bepaald op basis van de bedragen
montants des allocations de chômage légales pour l'année 2014. Pour van de wettelijke werkloosheidsuitkeringen voor het jaar 2014. Voor de
les exercices d'imposition 2019 et suivants, les montants maximums aanslagjaren 2019 en volgende worden de in paragraaf 2, eerste lid,
visés au paragraphe 2, alinéa 1er, sont fixés sur la base des montants bedoelde maximumbedragen bepaald op basis van de bedragen van de
des allocations de chômage légales pour la quatrième année précédant wettelijke werkloosheidsuitkeringen voor het vierde jaar voorafgaand
l'exercice d'imposition ». aan het aanslagjaar ».
B.1.2. L'article 154 du CIR 1992, tel qu'il était d'application pour B.1.2. Bij artikel 154 van het WIB 1992, zoals van toepassing voor het
l'exercice d'imposition 2016, créée une réduction d'impôt aanslagjaar 2016, wordt een bijkomende vermindering van de belasting
supplémentaire sur les pensions ou sur les revenus de remplacement, de op pensioenen of vervangingsinkomsten in het leven geroepen, zodat
sorte qu'aucun impôt n'est dû sur les pensions ou revenus de geen enkele belasting verschuldigd is op de pensioenen of
remplacement qui ne dépassent pas un montant maximum aligné sur celui vervangingsinkomsten die niet hoger zijn dan een maximumbedrag dat op
des allocations de chômage légales. Cette disposition contient één lijn is gebracht met dat van de wettelijke
werkloosheidsuitkeringen. Die bepaling bevat eveneens een afbouwregel,
également une règle de palier, de sorte qu'un léger dépassement des zodat een lichte overschrijding van de grensbedragen voor de
plafonds n'entraîne pas pour le bénéficiaire de la pension ou du pensioengerechtigde of de gerechtigde van het vervangingsinkomen geen
revenu de remplacement une perte totale de la réduction d'impôt, mais volledig verlies van de belastingvermindering, maar alleen een
seulement une diminution progressive de celle-ci (article 154, § 3/1, progressieve vermindering ervan met zich meebrengt (artikel 154, §
du CIR 1992). 3/1, van het WIB 1992).
Quant à la première question préjudicielle Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag
B.2. Par la première question préjudicielle, la Cour est invitée à B.2. Met de eerste prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht de
examiner la compatibilité de l'article 154 du CIR 1992, tel qu'il bestaanbaarheid te onderzoeken van artikel 154 van het WIB 1992, zoals
était d'application pour l'exercice d'imposition 2016, avec l'article 23 de la Constitution. van toepassing voor het aanslagjaar 2016, met artikel 23 van de Grondwet.
B.3.1. L'article 23 de la Constitution dispose : B.3.1. Artikel 23 van de Grondwet bepaalt :
« Chacun a le droit de mener une vie conforme à la dignité humaine. « Ieder heeft het recht een menswaardig leven te leiden.
A cette fin, la loi, le décret ou la règle visée à l'article 134 Daartoe waarborgen de wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde
garantissent, en tenant compte des obligations correspondantes, les regel, rekening houdend met de overeenkomstige plichten, de
droits économiques, sociaux et culturels, et déterminent les economische, sociale en culturele rechten, waarvan ze de voorwaarden
conditions de leur exercice. voor de uitoefening bepalen.
Ces droits comprennent notamment : Die rechten omvatten inzonderheid :
[...] [...]
2° le droit à la sécurité sociale, à la protection de la santé et à 2° het recht op sociale zekerheid, bescherming van de gezondheid en
l'aide sociale, médicale et juridique; sociale, geneeskundige en juridische bijstand;
[...] ». [...] ».
B.3.2. L'article 23 de la Constitution contient une obligation de B.3.2. Artikel 23 van de Grondwet bevat een standstill-verplichting
standstill qui interdit au législateur compétent de réduire die eraan in de weg staat dat de bevoegde wetgever het
significativement le degré de protection offert par la législation beschermingsniveau dat wordt geboden door de van toepassing zijnde
applicable, sans qu'existent pour ce faire des motifs d'intérêt général. wetgeving, in aanzienlijke mate vermindert zonder dat daarvoor redenen
zijn die verband houden met het algemeen belang.
B.4. Avant l'entrée en vigueur de l'article 23 de la Constitution, le B.4. Vóór de inwerkingtreding van artikel 23 van de Grondwet, op 12
12 février 1994, l'article 154 du CIR 1992, tel qu'il était februari 1994, bevatte artikel 154 van het WIB 1992, zoals van
d'application pour l'exercice d'imposition 2016, contenait déjà, dans toepassing voor het aanslagjaar 2016, reeds, in een verschillende maar
une rédaction différente mais similaire, la règle en cause dans la soortgelijke redactie, de in de prejudiciële vraag in het geding
question préjudicielle. En effet, cette disposition ne s'appliquait, gebrachte regel. Die bepaling was, reeds vanaf het aannemen ervan en
dès son adoption et sa première application à l'exercice d'imposition de eerste toepassing ervan op het aanslagjaar 1992, immers enkel van
1992, qu'à condition que le revenu se compose exclusivement de toepassing op voorwaarde dat het inkomen uitsluitend bestond uit
pensions et de revenus de remplacement. Il en résulte que, même s'il pensioenen en vervangingsinkomsten. Daaruit vloeit voort dat, zelfs
fallait considérer que la disposition en cause relève du champ indien zou moeten worden geoordeeld dat de in het geding zijnde
d'application du droit à la sécurité sociale garanti par l'article 23, bepaling onder het toepassingsgebied van het door artikel 23, derde
alinéa 3, 2°, de la Constitution, elle ne saurait constituer un recul lid, 2°, van de Grondwet gewaarborgde recht op sociale zekerheid valt,
significatif dans la mise en oeuvre de ce droit. zij geen aanzienlijke achteruitgang in de inwerkingstelling van dat
B.5. La disposition en cause n'est pas incompatible avec l'article 23, recht kan uitmaken. B.5. De in het geding zijnde bepaling is niet onbestaanbaar met
alinéa 3, 2°, de la Constitution. artikel 23, derde lid, 2°, van de Grondwet.
Quant à la seconde question préjudicielle Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag
B.6.1. Par la seconde question préjudicielle, la Cour est invitée à B.6.1. Met de tweede prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht de
examiner la compatibilité de l'article 154, du CIR 1992, tel qu'il bestaanbaarheid te onderzoeken van artikel 154 van het WIB 1992, zoals
était d'application pour l'exercice d'imposition 2016, avec les
articles 10 et 11 de la Constitution, en ce qu'il fait naître une van toepassing voor het aanslagjaar 2016, met de artikelen 10 en 11
différence de traitement entre, d'une part, les contribuables van de Grondwet, in zoverre het een verschil in behandeling doet
pensionnés qui perçoivent un autre revenu en sus de leur pension et, ontstaan tussen, enerzijds, de gepensioneerde belastingplichtigen die
d'autre part, les contribuables pensionnés qui ne bénéficient d'aucun een ander inkomen boven op hun pensioen ontvangen en, anderzijds, de
revenu autre que leur pension. Alors que les seconds peuvent gepensioneerde belastingplichtigen die geen ander inkomen dan hun
bénéficier de l'avantage prévu par la disposition en cause, les pensioen genieten. Terwijl de laatstgenoemden het in de in het geding
premiers en sont exclus, même si le revenu qu'ils perçoivent en sus de zijnde bepaling bedoelde voordeel kunnen genieten, worden de
eerstgenoemden ervan uitgesloten, zelfs indien het inkomen dat zij
leur pension est très peu élevé. boven op hun pensioen ontvangen, zeer laag is.
Il ressort des faits de la cause pendante devant le juge a quo que le Uit de feiten van de voor de verwijzende rechter hangende zaak blijkt
contribuable concerné a reçu des jetons de présence s'élevant au total dat de betrokken belastingplichtige presentiegeld heeft gekregen dat
à 62,50 euros pour l'exercice fiscal considéré, pour sa participation in totaal 62,50 euro bedraagt voor het beschouwde aanslagjaar, wegens
à la commission consultative communale d'aménagement du territoire et zijn deelname aan de gemeentelijke adviescommissie voor ruimtelijke
de mobilité de sa commune de résidence et qu'en conséquence, il n'a ordening en mobiliteit van de gemeente waar hij verblijft, en dat hij
pas pu bénéficier de la réduction d'impôt supplémentaire prévue par la bijgevolg de in de in het geding zijnde bepaling bedoelde bijkomende
disposition en cause pour l'année concernée. La Cour limite son examen belastingvermindering niet heeft kunnen genieten voor het betrokken
de la disposition en cause à cette hypothèse. jaar. Het Hof beperkt zijn onderzoek van de in het geding zijnde
bepaling tot dat geval.
B.6.2. Une commission consultative communale d'aménagement du B.6.2. Een gemeentelijke adviescommissie voor ruimtelijke ordening en
territoire et de mobilité peut être établie par les communes wallonnes mobiliteit kan door de Waalse gemeenten worden opgericht krachtens
en vertu de l'article D.I.7 du Code wallon du développement artikel D.I.7 van het Waalse Wetboek van Ruimtelijke Ontwikkeling,
territorial, en vue d'encourager une plus large participation de la teneinde een grotere inspraak van de bevolking bij het beheer van haar
population à la gestion de son cadre de vie. Elle est composée de 8 à leefomgeving aan te moedigen. Zij is samengesteld uit 8 tot 16 leden.
16 membres. Un quart de ces membres sont issus du conseil communal, Een kwart van die leden is afkomstig van de gemeenteraad, de anderen
les autres sont choisis par ce conseil, après qu'ils ont fait acte de worden door die raad gekozen nadat zij zich kandidaat hebben gesteld
candidature suite à un appel public. L'article D.I.10, § 4, in fine, na een openbare oproep. Artikel D.I.10, § 4, in fine, van hetzelfde
du même Code prévoit que le Gouvernement peut arrêter le montant du Wetboek bepaalt dat het bedrag van het presentiegeld waarop de
jeton de présence du président et des membres de la commission voorzitter en de leden van de gemeentelijke commissie recht hebben,
communale et l'article R.I.12-6, § 1er, in fine, de ce Code dispose : door de Regering kan worden vastgelegd, en artikel R.I.12-6, § 1, in
« Les membres de la Commission communale et, le cas échéant, les fine, van dat Wetboek bepaalt : « De leden van de gemeentelijke
suppléants des membres, ont droit à un jeton de présence de 12,50 commissie en, in voorkomend geval, hun plaatsvervangers, hebben recht
euros par réunion ». op 12,50 euro aanwezigheidsgeld per vergadering ».
B.6.3. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas B.6.3. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet
qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen
personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium
qu'elle soit raisonnablement justifiée. berust en het redelijk verantwoord is.
L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel
nature des principes en cause; le principe d'égalité et de en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van
non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat
de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de
et le but visé. aangewende middelen en het beoogde doel.
B.7.1. La disposition en cause trouve son origine dans l'article B.7.1. De in het geding zijnde bepaling vindt haar oorsprong in
87ter, § 6, du CIR 1964. Il ressort du rapport au Roi précédant artikel 87ter, § 6, van het WIB 1964. Uit het verslag aan de Koning
l'arrêté royal n° 29 du 30 mars 1982 « modifiant le Code des impôts dat aan het koninklijk besluit nr. 29 van 30 maart 1982 « tot
wijziging van het Wetboek van de inkomstenbelastingen inzake het
sur les revenus en matière de taxation des revenus de remplacement » belasten van de vervangingsinkomsten » voorafgaat, blijkt dat het doel
que l'objectif de cette disposition était d'assurer « l'exonération de van die bepaling erin bestond « de ' zuivere ' sociaal-gerechtigden
fait des allocataires sociaux ' purs ' » (M.B., 1er avril 1982). Cette [...] in feite [vrij te stellen] » (Belgisch Staatsblad, 1 april
mesure concernait les « contribuables dont le revenu imposable est 1982). Die maatregel had betrekking op de « belastingplichtigen van
wie het belastbaar inkomen uitsluitend bestaat uit
constitué exclusivement par des revenus de remplacement dont le vervangingsinkomsten waarvan het bedrag niet hoger is dan, naar gelang
montant n'excède pas, suivant le cas, le montant maximum annuel de van het geval, het jaarlijkse maximumbedrag van de
l'allocation de chômage ou celui de la prépension prévue par la werkloosheidsvergoeding of dat van het bij de collectieve
convention collective de travail n° 17 du 19 décembre 1974 » (ibid.). arbeidsovereenkomst nr. 17 van 19 december 1974 bepaald brugpensioen »
L'article 1er de la loi du 28 décembre 1983 « modifiant le régime de (ibid.). Artikel 1 van de wet van 28 december 1983 « tot wijziging van
de aanslagregeling voor de werkloosheidsuitkeringen », waarbij
taxation des allocations de chômage », qui a inséré le § 6 dans paragraaf 6 in artikel 87ter werd ingevoegd, had eveneens tot doel de
l'article 87ter, avait également pour objectif de continuer à assurer
l'exonération de fait des allocataires sociaux « purs » (Doc. parl., « zuivere » sociaal gerechtigden verder in feite vrij te stellen
Chambre, 1983-1984, n° 780/4, p. 3). B.7.2. La différence de traitement en cause repose sur le critère de la nature des revenus du contribuable. Ce critère est objectif et pertinent eu égard à la volonté du législateur d'accorder une réduction supplémentaire aux pensionnés dont l'ensemble des revenus nets se compose exclusivement de pensions et ne dépasse pas un plafond calculé en référence au montant des allocations de chômage. En effet, le législateur a pu considérer qu'il n'était pas justifié d'accorder au contribuable pensionné qui se procure d'autres types de revenus (Parl. St., Kamer, 1983-1984, nr. 780/4, p. 3). B.7.2. Het in het geding zijnde verschil in behandeling berust op het criterium van de aard van de inkomsten van de belastingplichtige. Dat criterium is objectief en relevant ten aanzien van de wil van de wetgever om een bijkomende belastingvermindering te verlenen aan de gepensioneerden wier totale netto-inkomen uitsluitend uit pensioenen bestaat en geen maximum overschrijdt dat is berekend onder verwijzing naar het bedrag van de werkloosheidsuitkeringen. De wetgever vermocht immers te oordelen dat het niet verantwoord was om aan de gepensioneerde belastingplichtige die zich andere soorten van inkomsten verschaft, boven op het bedrag van zijn pensioen, een
s'ajoutant au montant de sa pension un avantage fiscal destiné à fiscaal voordeel toe te kennen dat is bestemd om de middelen te
préserver les ressources des pensionnés et allocataires sociaux ne vrijwaren van de gepensioneerden en sociaal gerechtigden die slechts
disposant que d'une pension minimale ou d'allocations parmi les moins beschikken over een minimumpensioen of over uitkeringen die tot de
élevées. B.8. La Cour doit toutefois encore examiner si l'exclusion prévue par la disposition en cause ne produit pas des effets disproportionnés lorsque, comme c'est le cas dans l'espèce pendante devant le juge a quo, la pension du contribuable ne dépasse pas le plafond de revenus fixé dans la disposition en cause, mais que ce plafond est légèrement dépassé dès lors que le contribuable a bénéficié, en plus de sa pension, d'un jeton de présence minime pour son appartenance à une commission auquel il n'a pas la possibilité de renoncer, sauf à renoncer à la participation à cette commission. B.9.1. Par le mécanisme d'exclusion qu'elle contient, la disposition en cause peut avoir pour conséquence que l'avantage fiscal perdu soit supérieur au montant perçu en sus de la pension ou des revenus de remplacement. B.9.2. Depuis l'exercice d'imposition 2008, la disposition en cause comprend une règle de palier destinée à éviter que le bénéfice de l'exonération de fait soit entièrement perdu lorsque la pension ou les revenus de remplacement dépassent très légèrement le plafond fixé. laagste behoren. B.8. Het Hof dient evenwel nog te onderzoeken of de in de in het geding zijnde bepaling vervatte uitsluiting geen onevenredige gevolgen met zich meebrengt wanneer, zoals dat het geval is in de voor de verwijzende rechter hangende zaak, het pensioen van de belastingplichtige de in de in het geding zijnde bepaling vastgestelde inkomensgrens niet overschrijdt, maar die grens wel licht wordt overschreden, aangezien de belastingplichtige, naast zijn pensioen een gering presentiegeld heeft genoten wegens lidmaatschap van een commissie, waarvan hij niet kan afzien, tenzij door af te zien van deelname aan die commissie. B.9.1. Door het uitsluitingsmechanisme dat zij bevat, kan de in het geding zijnde bepaling tot gevolg hebben dat het verloren fiscale voordeel groter is dan het bedrag dat boven op het pensioen of de vervangingsinkomsten is ontvangen. B.9.2. Sedert het aanslagjaar 2008 omvat de in het geding zijnde bepaling een afbouwregel die bestemd is om te vermijden dat het voordeel van de feitelijke vrijstelling volledig verloren gaat wanneer het pensioen of de vervangingsinkomsten het vastgestelde maximum zeer licht overschrijden.
L'exposé des motifs relatif à l'article 38 (numéroté 35 dans le In de memorie van toelichting met betrekking tot artikel 38 (artikel
projet) de la loi du 17 mai 2007 « portant exécution de l'accord 35 in het ontwerp) van de wet van 17 mei 2007 « houdende uitvoering
interprofessionnel pour la période 2007-2008 » indique à ce sujet : van het interprofessioneel akkoord voor de periode 2007-2008 » wordt
dienaangaande vermeld :
« Comme il ressort d'innombrables questions parlementaires sur le « Zoals reeds is gebleken uit talloze parlementaire vragen over dit
sujet, il existe une lourde charge pour le contribuable lorsque onderwerp, is het voor [de] belastingplichtige een zware last indien
l'exonération d'impôt de fait reprise à l'article 154 du Code des de feitelijke belastingvrijstelling die is opgenomen in artikel 154
impôts sur les revenus 1992 tombe parce que le revenu obtenu excède de van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, wegvalt omdat het
peu la limite fixée. verkregen inkomen net de vastgelegde begrenzing overschrijdt.
Le Gouvernement entend remédier à cela en proposant la solution De regering wil hieraan [...] verhelpen door de volgende oplossing
suivante : voor te stellen :
1° tant que le revenu n'excède pas la limite, l'exonération de fait 1° zolang het inkomen de begrenzing niet overschrijdt blijft de
actuelle reste valable; huidige feitelijke vrijstelling geldig;
2° dès que le revenu excède la limite, une règle de palier est 2° van zodra het inkomen de begrenzing overschrijdt wordt een
appliquée. afbouwregel toegepast.
Cette règle vise, en cas de léger dépassement des limites, à ce que Die regel zorgt ervoor dat bij lichte overschrijding van de
l'impôt final ne soit pas plus élevé que le revenu qui excède la limite. begrenzingen de uiteindelijke belasting niet meer bedraagt dan het
De cette manière, la pression fiscale est diminuée de manière inkomen dat de begrenzing overschrijdt.
significative par rapport à la réglementation actuelle » (Doc. parl., Op die manier is de belastingdruk aanzienlijk lager dan in de huidige
Chambre, 2006-2007, DOC 51-3011/001, pp. 17-18). regeling » (Parl. St., Kamer, 2006-2007, DOC 51-3011/001, pp. 17-18).
B.10.1. Cette règle de palier inscrite au paragraphe 3/1 de la B.10.1. Die in paragraaf 3/1 van de in het geding zijnde bepaling
disposition en cause empêche la perte totale de la réduction supplémentaire d'impôt lorsque le montant de la pension dépasse légèrement le montant maximum fixé. En revanche, la réduction d'impôt supplémentaire est totalement perdue lorsque le contribuable perçoit, au cours de l'année considérée, un autre revenu qu'il cumule avec sa pension, même si le montant maximum fixé dans la disposition en cause n'est de ce fait que légèrement dépassé. B.10.2. C'est au législateur qu'il appartient de décider qu'une réduction d'impôt supplémentaire est accordée aux contribuables dont les revenus nets se composent exclusivement d'une pension et ne opgenomen afbouwregel verhindert het volledige verlies van de bijkomende belastingvermindering wanneer het bedrag van het pensioen het vastgestelde maximumbedrag licht overschrijdt. Daarentegen gaat de bijkomende belastingvermindering volledig verloren wanneer de belastingplichtige gedurende het beschouwde jaar een ander inkomen ontvangt bovenop zijn pensioen, ook al wordt het in de in het geding zijnde bepaling vastgestelde maximumbedrag daardoor slechts licht overschreden. B.10.2. Het staat aan de wetgever om te beslissen dat een bijkomende belastingvermindering wordt toegekend aan de belastingplichtigen wier netto-inkomsten uitsluitend uit een pensioen bestaan en een bepaald
dépassent pas un plafond déterminé. Mais, dans la mesure où l'article maximumbedrag niet overschrijden. In zoverre evenwel in artikel 154, §
154, § 3/1, du CIR 1992, tel qu'il était d'application pour l'exercice 3/1, van het WIB 1992, zoals van toepassing voor het aanslagjaar 2016,
d'imposition 2016, prévoit une règle de palier pour le cas où les in een afbouwregel wordt voorzien voor het geval de pensioeninkomsten
revenus de pension dépassent légèrement le plafond, alors qu'une telle dat maximumbedrag licht overschrijden, terwijl een dergelijke
correction n'est pas possible lorsque le plafond est dépassé dans la même mesure en raison du fait que le contribuable dont la pension n'a pas dépassé le plafond fixé a en outre bénéficié d'un jeton de présence minime pour son appartenance à une commission, la disposition en cause entraîne des effets qui sont disproportionnés aux objectifs poursuivis par le législateur. B.11. En ce qu'elle exclut de la règle de palier qu'elle prévoit les contribuables dont la pension n'excède pas la limite fixée lorsqu'ils bénéficient, en sus, d'un revenu peu important, la disposition en correctie niet mogelijk is wanneer het maximumbedrag in dezelfde mate wordt overschreden wegens het feit dat de belastingplichtige, wiens pensioen de vastgestelde maximumgrens niet heeft overschreden, daarbovenop een gering presentiegeld heeft genoten wegens het lidmaatschap van een commissie, leidt de in het geding zijnde bepaling tot gevolgen die onevenredig zijn met de door de wetgever nagestreefde doelstellingen. B.11. In zoverre zij de belastingplichtigen wier pensioen de vastgestelde grens niet overschrijden wanneer zij daarenboven een gering inkomen genieten, uitsluit van de afbouwregel waarin zij voorziet, is de in het geding zijnde bepaling niet bestaanbaar met de
cause n'est pas compatible avec les articles 10 et 11 de la artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
Constitution.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
- L'article 154 du Code des impôts sur les revenus 1992, tel qu'il - Artikel 154 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, zoals
était d'application pour l'exercice d'imposition 2016, ne viole pas l'article 23 de la Constitution. van toepassing voor het aanslagjaar 2016, schendt artikel 23 van de Grondwet niet.
- La même disposition viole les articles 10 et 11 de la Constitution - Dezelfde bepaling schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in
en ce qu'elle exclut de la règle de palier qu'elle prévoit les zoverre zij de belastingplichtigen wier pensioen de vastgestelde grens
contribuables dont la pension n'excède pas la limite fixée lorsqu'ils niet overschrijden wanneer zij daarenboven een gering inkomen
bénéficient, en sus, d'un revenu peu important. genieten, uitsluit van de afbouwregel waarin zij voorziet.
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 11 février 2021. op 11 februari 2021.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
F. Daoût F. Daoût
^