Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 151/2020 du 19 novembre 2020 Numéro du rôle : 7236 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 176 2 , 6°, du Code des droits et taxes divers, posée par le Tribunal de première instance néerlandop La Cour constitutionnelle, composée des présidents L. Lavrysen et F. Daoût, des juges J.-P. Moer(...)"
Extrait de l'arrêt n° 151/2020 du 19 novembre 2020 Numéro du rôle : 7236 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 176 2 , 6°, du Code des droits et taxes divers, posée par le Tribunal de première instance néerlandop La Cour constitutionnelle, composée des présidents L. Lavrysen et F. Daoût, des juges J.-P. Moer(...) Uittreksel uit arrest nr. 151/2020 van 19 november 2020 Rolnummer 7236 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 176 2 , 6°, van het Wetboek diverse rechten en taksen, gesteld door de Nederlandstalige Rechtbank van eerste Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en F. Daoût, de rechters J.-(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 151/2020 du 19 novembre 2020 Uittreksel uit arrest nr. 151/2020 van 19 november 2020
Numéro du rôle : 7236 Rolnummer 7236
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1762, 6°, du In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1762, 6°, van het
Code des droits et taxes divers, posée par le Tribunal de première Wetboek diverse rechten en taksen, gesteld door de Nederlandstalige
instance néerlandophone de Bruxelles. Rechtbank van eerste aanleg te Brussel.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents L. Lavrysen et F. Daoût, des juges J.-P. samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en F. Daoût, de rechters
Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J.
Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache et T. Detienne, et, conformément à Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache en T. Detienne, en, overeenkomstig
l'article 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
constitutionnelle, du président émérite A. Alen, assistée du greffier Grondwettelijk Hof, emeritus voorzitter A. Alen, bijgestaan door de
P.-Y. Dutilleux, présidée par le président émérite A. Alen, griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van emeritus voorzitter A. Alen,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 23 avril 2019, dont l'expédition est parvenue au Bij vonnis van 23 april 2019, waarvan de expeditie ter griffie van het
greffe de la Cour le 19 juillet 2019, le Tribunal de première instance Hof is ingekomen op 19 juli 2019, heeft de Nederlandstalige Rechtbank
néerlandophone de Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante : van eerste aanleg te Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 176/2, 6°, du Code des droits et taxes divers viole-t-il « Schendt artikel 176/2, 6° van het Wetboek van diverse rechten en
les articles 10, 11 et 172 de la Constitution en ce que cette taksen de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet, doordat deze
disposition exempte de la taxe annuelle sur les opérations d'assurance bepaling openbare instellingen vrijstelt van de jaarlijkse taks der
les établissements publics, mais pas les personnes morales ou
institutions, telles que les mutualités et unions nationales de verzekeringsverrichtingen, doch niet de rechtspersonen of
mutualités, qui ont été créées sur la base d'une initiative privée et instellingen, zoals de ziekenfondsen en landsbonden van ziekenfondsen,
qui ne sont pas des personnes morales de droit public, mais qui die werden opgericht op privaat initiatief en geen publiekrechtelijke
participent pourtant à l'exécution de l'assurance maladie-invalidité rechtspersonen zijn, maar wel deelnemen aan de uitvoering van de
obligatoire et accomplissent donc (essentiellement) des missions verplichte ziekte- en invaliditeitsverzekering en aldus
[d'intérêt] général ? ». (hoofdzakelijk) taken van algemeen [belang] uitoefenen ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. En vertu de l'article 173 du Code des droits et taxes divers, les B.1. Krachtens artikel 173 van het Wetboek diverse rechten en taksen
opérations d'assurance sont assujetties à une taxe annuelle lorsque le zijn de verzekeringsverrichtingen onderworpen aan een jaarlijkse taks
risque se situe en Belgique. L'article 1762 de ce Code prévoit un wanneer het risico in België is gelegen. Artikel 1762 van dat Wetboek
certain nombre d'exceptions, parmi lesquelles l'exception en cause. En voorziet in een aantal uitzonderingen, waaronder de in het geding
vertu de l'article 1762, 6°, sont exemptées de la taxe : zijnde uitzondering. Krachtens artikel 1762, 6°, zijn vrijgesteld van
« les assurances contractées par l'Etat, les Régions, les Communautés, de taks : « de door de Staat, de Gewesten, de Gemeenschappen, de provincies, de
les provinces, les communes, les régies provinciales autonomes, les gemeenten, de autonome provinciebedrijven, de autonome
régies communales autonomes, les régies portuaires visées par le gemeentebedrijven, de havenbedrijven zoals bedoeld in het Vlaams
décret flamand du 2 mars 1999 portant sur la politique et la gestion decreet van 2 maart 1999 houdende het beleid en het beheer van de
des ports maritimes, et les établissements publics ». zeehavens en de openbare instellingen aangegane verzekeringen ».
Dans l'interprétation de la disposition en cause donnée par le juge a In de interpretatie van de verwijzende rechter zijn de ziekenfondsen
quo, les mutualités et les unions nationales de mutualités ne sont pas en de landsbonden van ziekenfondsen geen openbare instellingen in de
des établissements publics au sens de la disposition en cause. zin van de in het geding zijnde bepaling.
B.2. La Cour est interrogée sur la compatibilité de la disposition en B.2. Het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid van de in het
cause avec les articles 10, 11 et 172 de la Constitution, en ce que geding zijnde bepaling met de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet,
cette disposition exempte de la taxe annuelle sur les opérations doordat die bepaling openbare instellingen vrijstelt van de jaarlijkse
d'assurance les établissements publics, mais pas les personnes morales taks der verzekeringsverrichtingen, doch niet de rechtspersonen of
ou institutions, telles que les mutualités et unions nationales de instellingen, zoals de ziekenfondsen en landsbonden van ziekenfondsen,
mutualités, qui ont été créées sur la base d'une initiative privée et die werden opgericht op privaat initiatief en geen publiekrechtelijke
qui ne sont pas des personnes morales de droit public, mais qui rechtspersonen zijn, maar wel deelnemen aan de uitvoering van de
participent pourtant à l'exécution de l'assurance maladie-invalidité verplichte ziekte- en invaliditeitsverzekering en aldus taken van
obligatoire et accomplissent donc des missions d'intérêt général. algemeen belang uitoefenen.
B.3. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas B.3. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit
qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt
personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust
qu'elle soit raisonnablement justifiée. en het redelijk verantwoord is.
L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel
nature des principes en cause; le principe d'égalité et de en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van
non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat
de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.4. En vertu de l'article 172, alinéa 2, de la Constitution, le législateur est autorisé à établir des exemptions ou modérations d'impôts. Il ne peut toutefois, en établissant une exemption fiscale au profit de certains redevables, méconnaître le principe d'égalité et de non-discrimination. B.5. Il appartient au législateur d'établir l'exemption ou la modération de l'impôt. Il dispose en la matière d'une large marge d'appréciation. En effet, les mesures fiscales constituent un élément essentiel de la politique socio-économique. Elles assurent non seulement une part substantielle des recettes qui doivent permettre la réalisation de cette politique, mais elles permettent également au législateur d'orienter certains comportements et d'adopter des mesures correctrices afin de donner corps à la politique sociale et économique. er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.4. Krachtens artikel 172, tweede lid, van de Grondwet kan de wetgever vrijstelling of vermindering van belasting toekennen. Wanneer hij ten voordele van sommige belastingplichtigen een fiscale vrijstelling invoert, mag hij evenwel het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie niet schenden. B.5. Het komt de wetgever toe de kwijtschelding of vermindering van de belasting vast te stellen. Hij beschikt ter zake over een ruime beoordelingsbevoegdheid. Fiscale maatregelen maken immers een wezenlijk onderdeel uit van het sociaaleconomische beleid. Zij zorgen niet alleen voor een substantieel deel van de inkomsten die de verwezenlijking van dat beleid mogelijk moeten maken, maar zij laten de wetgever ook toe om sturend en corrigerend op te treden en op die manier het sociaaleconomische beleid vorm te geven. De maatschappelijke keuzen die bij het inzamelen en het inzetten van
Les choix sociaux qui doivent être réalisés lors de la collecte et de middelen moeten worden gemaakt, behoren tot de bevoegdheid van de
l'affectation des ressources relèvent de la compétence du législateur. wetgever. Het Hof vermag dergelijke beleidskeuzen, alsook de motieven
La Cour ne peut sanctionner de tels choix politiques ainsi que les die daaraan ten grondslag liggen, slechts af te keuren indien zij op
motifs qui les fondent que s'ils reposent sur une erreur manifeste ou een manifeste vergissing zouden berusten of indien zij kennelijk
s'ils sont clairement déraisonnables. onredelijk zouden zijn.
B.6. La disposition en cause trouve son origine dans l'article 7 de la B.6. De in het geding zijnde bepaling vindt haar oorsprong in artikel
loi du 2 juillet 1930 « portant certaines réductions en matière de 7 van de wet van 2 juli 1930 « houdende enkele verminderingen in zake
taxes assimilées au timbre, ainsi que de droits de timbre, taxes gelijkgesteld met het zegel, alsmede in zake zegel-,
d'enregistrement et de succession », qui prévoyait une exception à la registratie- en successierecht », waarbij in een uitzondering werd
taxe sur les contrats d'assurance pour « les assurances contre voorzien op de taks op verzekeringscontracten voor « de verzekeringen
tegen brand welke tot voorwerp hebben de roerende of onroerende
l'incendie ayant pour objet les biens meubles ou immeubles appartenant goederen behoorende aan den Staat, aan de provinciën, aan de gemeenten
à l'Etat, aux provinces, aux communes et aux établissements publics ». en aan de openbare instellingen ».
Cette exception a été introduite pour éviter que ces établissements Die uitzondering werd ingevoerd om te vermijden dat die instellingen
n'assurent pas suffisamment leurs biens, de sorte que la taxe pouvait hun goederen onvoldoende zouden verzekeren, waardoor de taks
finalement générer davantage de coûts pour l'Etat, et non davantage de uiteindelijk voor de Staat tot meer kosten zou kunnen leiden, en niet
revenus (Doc. parl., Chambre, 1929-1930, n° 139, p. 19). Il apparaît tot meer inkomsten (Parl. St., Kamer, 1929-1930, nr. 139, p. 19). Uit
des travaux préparatoires relatifs à cette exception qu'un amendement de parlementaire voorbereiding bij die uitzondering blijkt dat een
proposant de faire aussi figurer dans cette disposition les amendement waarbij werd voorgesteld om ook verenigingen zonder
associations sans but lucratif, dont faisaient partie à ce moment-là winstbejag, waartoe op dat moment ziekenfondsen behoorden, op te nemen
les mutualités, avait été rejeté (Ann., Chambre, 1929-1930, 11 juin in die bepaling, werd verworpen (Hand., Kamer, 1929-1930, 11 juni
1930, p. 2015). 1930, p. 2015).
Enfin, il ressort de ces travaux préparatoires qu'en plus de Uit deze parlementaire voorbereiding blijkt tot slot dat, naast de
l'objectif d'éviter un défaut d'assurance et donc à long terme des doelstelling om gebrekkige verzekering en dus op lange termijn hogere
coûts plus élevés pour l'Etat, l'exception « s'inspire de la kosten voor de Staat te vermijden, voor de uitzondering « dezelfde
considération qui a exonéré de la taxe de transmission les fournitures gronden gelden als deze voor de vrijstelling van de overdrachtstaxe
aux administrations publiques ». En vertu de l'article 49, 7°, de la voor leveringen aan openbare besturen ». Voormelde vrijstelling was
loi du 28 août 1921 « portant création de nouvelles ressources krachtens artikel 49, 7°, van de wet van 28 augustus 1921 « houdende
fiscales », l'exemption précitée était applicable aux livraisons de invoering van nieuwe fiscale middelen » van toepassing op
opérées à l'Etat, aux provinces, aux communes et aux établissements leveringen aan de Staat, aan de provinciën, aan de gemeenten en aan de
publics. La taxe de transmission a été introduite pour répondre aux openbare instellingen. De overdrachtstaks werd ingevoerd om te voldoen
besoins budgétaires importants de l'Etat belge après la Première aan de grote budgettaire noden van de Belgische Staat na de Eerste
Guerre mondiale. A ce moment-là, le système fiscal a été étendu pour Wereldoorlog. Op dat moment werd het belastingsysteem uitgebreid om
répondre aux besoins financiers urgents et croissants de l'Etat et il aan de dringende en groeiende financiële noden van de Staat te
n'était pas souhaitable que l'Etat doive en substance percevoir ces voldoen, en was het niet wenselijk dat de Staat in essentie lastens
taxes contre lui-même (Doc. parl., Chambre, 1920-1921, n° 484, p. zichzelf die taksen diende te innen (Parl. St., Kamer, 1920-1921, nr.
619). 484, p. 619).
B.7.1. La différence de traitement repose sur un critère objectif. B.7.1. Het verschil in behandeling berust op een objectief criterium.
En effet, même si elles assument une mission d'intérêt général, les Ook al nemen zij een opdracht van algemeen belang op zich, toch
mutualités et les unions nationales de mutualités diffèrent des verschillen de ziekenfondsen en de landsbonden van ziekenfondsen van
établissements qui, d'un point de vue organique, sont des services de de instellingen die op organiek vlak diensten naar publiek recht zijn,
droit public, tandis que les premières sont des personnes morales de terwijl de eerste privaatrechtelijke rechtspersonen zijn die een taak
droit privé qui assument une mission de service public. van openbare dienst waarnemen.
B.7.2. Si cette différence de statut ne suffit pas en soi à justifier B.7.2. Hoewel dat verschil in statuut op zich niet voldoende is om elk
toute différence de traitement, elle peut cependant raisonnablement verschil in behandeling te verantwoorden, kan het toch een redelijke
justifier une différence de traitement relative à une exemption fondée verantwoording bieden voor een verschil in behandeling dat betrekking
sur le statut de certaines personnes, établissements ou organismes. heeft op een vrijstelling die gegrond is op het statuut van sommige
personen, instellingen of organisaties.
B.7.3. Compte tenu de ce qui précède, le législateur a pu B.7.3. Rekening houdend met wat voorafgaat, vermocht de wetgever
raisonnablement estimer qu'il ne s'imposait pas d'étendre l'exemption redelijkerwijze van oordeel te zijn dat het niet nodig was de in het
en cause applicable aux établissements publics à des établissements geding zijnde vrijstelling voor openbare instellingen uit te breiden
privés, même si ceux-ci assument, à certains égards, une mission de tot de privé-instellingen, ook al vervullen die, in sommige opzichten,
service public. een opdracht van openbare dienst.
B.8.1. Les parties demanderesses devant le juge a quo font valoir à B.8.1. Ter zitting voeren de eisende partijen in het geschil voor de
l'audience que la liste des établissements considérés comme étant des verwijzende rechter aan dat de lijst van instellingen die als openbare
établissements publics, établie par le SPF Finances, comprendrait instellingen worden beschouwd en die wordt opgesteld door de FOD
malgré tout plusieurs établissements qui, d'un point de vue organique, Financiën, toch verschillende instellingen zou bevatten die op
ne sont pas des services de droit public, mais qui peuvent pourtant, organiek vlak geen diensten naar publiek recht zijn, maar die zonder
sans justification claire, bénéficier de l'exemption de la taxe sur duidelijke verantwoording toch de vrijstelling van de verzekeringstaks
les opérations d'assurance. kunnen genieten.
B.8.2. La différence de traitement invoquée ne résulte pas de la B.8.2. Het aangevoerde verschil in behandeling vloeit niet voort uit
disposition en cause, mais de sa mise en oeuvre. de in het geding zijnde bepaling, maar uit de tenuitvoerlegging
La Cour n'est pas compétente pour connaître des modalités d'exécution. daarvan. Het Hof is niet bevoegd om de uitvoeringsbepalingen te beoordelen.
S'il en résulte une différence de traitement, le juge a quo doit Indien daaruit een verschil in behandeling voortvloeit, dient de
lui-même examiner celle-ci au regard des articles 10, 11 et 172 de la verwijzende rechter dat zelf te toetsen aan de artikelen 10, 11 en 172
Constitution. van de Grondwet.
B.9. La disposition en cause n'est pas incompatible avec les articles B.9. De in het geding zijnde bepaling is niet onbestaanbaar met de
10, 11 et 172 de la Constitution. artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet.
La question préjudicielle appelle une réponse négative. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 1762, 6°, du Code des droits et taxes divers ne viole pas Artikel 1762, 6°, van het Wetboek diverse rechten en taksen schendt de
les articles 10, 11 et 172 de la Constitution. artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet niet.
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 19 novembre 2020. op 19 november 2020.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
A. Alen A. Alen
^