← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 104/2020 du 9 juillet 2020 Numéro du rôle : 7127 En cause :
les questions préjudicielles relatives à l'article 30bis, § 5, de la loi du 27 juin 1969 « révisant
l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la sécurité La Cour constitutionnelle, composée des présidents
F. Daoût et A. Alen, et des juges L. Lavrysen(...)"
Extrait de l'arrêt n° 104/2020 du 9 juillet 2020 Numéro du rôle : 7127 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 30bis, § 5, de la loi du 27 juin 1969 « révisant l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la sécurité La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges L. Lavrysen(...) | Uittreksel uit arrest nr. 104/2020 van 9 juli 2020 Rolnummer 7127 In zake: de prejudiciële vragen over artikel 30bis, § 5, van de wet van 27 juni 1969 « tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijk Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters L. L(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 104/2020 du 9 juillet 2020 | Uittreksel uit arrest nr. 104/2020 van 9 juli 2020 |
Numéro du rôle : 7127 | Rolnummer 7127 |
En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 30bis, § | In zake: de prejudiciële vragen over artikel 30bis, § 5, van de wet |
5, de la loi du 27 juin 1969 « révisant l'arrêté-loi du 28 décembre | van 27 juni 1969 « tot herziening van de besluitwet van 28 december |
1944 concernant la sécurité sociale des travailleurs », posées par la | 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders », |
Cour du travail de Liège, division Liège. | gesteld door het Arbeidshof te Luik, afdeling Luik. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges L. Lavrysen, | samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters L. |
J.-P. Moerman, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman, M. Pâques et | Lavrysen, J.-P. Moerman, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman, M. |
Y. Kherbache, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le | Pâques en Y. Kherbache, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, |
président F. Daoût, | onder voorzitterschap van voorzitter F. Daoût, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet des questions préjudicielles et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging |
Par arrêt du 11 février 2019, dont l'expédition est parvenue au greffe | Bij arrest van 11 februari 2019, waarvan de expeditie ter griffie van |
de la Cour le 18 février 2019, la Cour du travail de Liège, division | het Hof is ingekomen op 18 februari 2019, heeft het Arbeidshof te |
Liège, a posé les questions préjudicielles suivantes : | Luik, afdeling Luik, de volgende prejudiciële vragen gesteld : |
« - En traitant de la même manière, c'est-à-dire en leur imposant la | |
même majoration, des personnes qui sont dans des situations | |
différentes, soit des personnes de bonne foi et des personnes | |
auxquelles il n'y a pas lieu de reconnaître cette qualité, l'article | |
30 [bis], § 5, de la loi du 27 juin 1969 révisant l'arrêté-loi du 28 | « - Schendt artikel 30 [bis], § 5, van de wet van 27 juni 1969 tot |
décembre 1944 concernant la sécurité sociale des travailleurs salariés | herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de |
viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution ? | maatschappelijke zekerheid der arbeiders de artikelen 10 en 11 van de |
Grondwet in zoverre het personen die zich in verschillende situaties | |
bevinden, namelijk personen die te goeder trouw zijn en personen aan | |
wie die eigenschap niet kan worden toegekend, op dezelfde manier | |
behandelt, dat wil zeggen door hun dezelfde bijslag op te leggen ? | |
- L'article 30 [bis], § 5, de la loi du 27 juin 1969 révisant | - Schendt artikel 30 [bis], § 5, van de wet van 27 juni 1969 tot |
l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la sécurité sociale des | herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de |
travailleurs salariés viole-t-il l'article 16 de la Constitution, lu | maatschappelijke zekerheid der arbeiders artikel 16 van de Grondwet, |
en combinaison avec l'article 1er du Premier protocole additionnel à | in samenhang gelezen met artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol |
la Convention européenne de sauvegarde des Droits de l'Homme et des | bij het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en |
libertés fondamentales, lequel exige un rapport raisonnable de | de fundamentele vrijheden, dat een redelijk verband van evenredigheid |
proportionnalité entre les moyens employés et le but poursuivi, et le | vereist tussen de aangewende middelen en het nagestreefde doel, en in |
cas échéant avec l'article 6 de ladite Convention, en ce qu'il prévoit | voorkomend geval met artikel 6 van dat Verdrag, in zoverre het |
voorziet in een bijslag die wordt gecumuleerd met twee andere | |
une majoration se cumulant à deux autres mécanismes de réparation, | mechanismen van herstel, zonder de mogelijkheid te geven, noch aan de |
sans donner ni à l'ONSS ni au juge judiciaire la possibilité de | RSZ, noch aan de justitiële rechter, om het bedrag van die bijslag te |
diminuer le montant de cette majoration quand le cumul prémentionné | verminderen wanneer de voormelde cumulatie tot een sanctie leidt die |
entraîne une sanction disproportionnée aux faits reprochés ? ». | niet evenredig is met de ten laste gelegde feiten ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1. Les deux questions préjudicielles portent sur l'article 30bis, § | B.1. De twee prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 30bis, § |
5, de la loi du 27 juin 1969 « révisant l'arrêté-loi du 28 décembre | 5, van de wet van 27 juni 1969 « tot herziening van de besluitwet van |
1944 concernant la sécurité sociale des travailleurs » (ci-après : la | 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid der |
loi du 27 juin 1969), tel qu'il a été inséré par l'article 55 de la | arbeiders » (hierna : de wet van 27 juni 1969), zoals ingevoegd bij |
loi-programme du 27 avril 2007 et avant sa modification par l'article | artikel 55 van de programmawet van 27 april 2007 en vóór de wijziging |
7 de la loi du 20 juillet 2015 « portant dispositions diverses en | ervan bij artikel 7 van de wet van 20 juli 2015 « houdende diverse |
matière sociale ». | bepalingen inzake sociale zaken ». |
Quant à la disposition en cause et son contexte | Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling en de context ervan |
B.2. L'article 30bis, § § 3, 4 et 5, de la loi du 27 juin 1969, dans | B.2. Artikel 30bis, § § 3, 4 en 5, van de wet van 27 juni 1969, in de |
sa version applicable au litige pendant devant le juge a quo, | versie ervan die op het voor de verwijzende rechter hangende geschil |
disposait : | van toepassing is, bepaalde : |
« § 3. Le commettant qui, pour les travaux visés au § 1er, fait appel | « § 3. De opdrachtgever die voor de in § 1 vermelde werken een beroep |
à un entrepreneur qui a des dettes sociales au moment de la conclusion | doet op een aannemer die sociale schulden heeft op het ogenblik van |
de la convention, est solidairement responsable du paiement des dettes | het afsluiten van de overeenkomst, is hoofdelijk aansprakelijk voor de |
sociales de son cocontractant. | betaling van de sociale schulden van zijn medecontractant. |
[...] | [...] |
La responsabilité solidaire est limitée au prix total des travaux, non | De hoofdelijke aansprakelijkheid wordt beperkt tot de totale prijs van |
compris la taxe sur la valeur ajoutée, concédés à l'entrepreneur, ou | de werken toevertrouwd aan de aannemer of onderaannemer exclusief |
au sous-traitant. | belasting over de toegevoegde waarde. |
[...] | [...] |
On entend par dettes sociales propres, l'ensemble des sommes qu'un | Men verstaat onder eigen sociale schulden, het geheel van de sommen |
employeur est susceptible de devoir à l'Office national de sécurité | die verschuldigd kunnen zijn aan de Rijksdienst voor de Sociale |
sociale en sa qualité d'employeur. Le Roi en établit la liste. | Zekerheid in zijn hoedanigheid van werkgever. De Koning stelt hiervan een lijst op. |
[...] | [...] |
§ 4. Le commettant qui effectue le paiement de tout ou partie du prix | § 4. De opdrachtgever die voor de in § 1 vermelde werken een deel of |
des travaux visés au § 1er, à un entrepreneur qui, au moment du | het geheel van de prijs betaalt aan een aannemer die op het ogenblik |
paiement, a des dettes sociales, est tenu, lors du paiement, de | van de betaling sociale schulden heeft, is verplicht bij die betaling |
retenir et de verser 35 p.c. du montant dont il est redevable, non | 35 pct. van het door hem verschuldigde bedrag, exclusief de belasting |
compris la taxe sur la valeur ajoutée, à l'Office national précité, | over de toegevoegde waarde, in te houden en te storten aan voormelde |
selon les modalités déterminées par le Roi. | Rijksdienst, volgens de modaliteiten bepaald door de Koning. |
[...] | [...] |
Le cas échéant, les retenues et versements visés au présent paragraphe | De in deze paragraaf bedoelde inhoudingen en stortingen worden in |
sont limités au montant des dettes de l'entrepreneur ou sous-traitant | voorkomend geval beperkt tot het bedrag van de schulden van de |
au moment du paiement. | |
Lorsque la retenue et le versement visés au présent paragraphe ont été | aannemer of onderaannemer op het ogenblik van de betaling. |
effectués correctement lors de chaque paiement de tout ou partie du | Wanneer de in deze paragraaf bedoelde inhouding en storting correct |
prix des travaux à un entrepreneur ou un sous-traitant qui, au moment | zijn uitgevoerd bij elke betaling van een deel of het geheel van de |
du paiement, a des dettes sociales, la responsabilité solidaire visée | prijs aan een aannemer of onderaannemer die op het ogenblik van de |
au § 3 n'est pas appliquée. | betaling sociale schulden heeft, wordt de in § 3 bedoelde hoofdelijke |
Lorsque la retenue et le versement visés au présent paragraphe n'ont | aansprakelijkheid niet toegepast. |
pas été effectués correctement lors de chaque paiement de tout ou | Wanneer de in deze paragraaf bedoelde inhouding en storting niet |
partie du prix des travaux à un entrepreneur ou un sous-traitant qui, | correct zijn uitgevoerd bij elke betaling van een deel of het geheel |
au moment du paiement, a des dettes sociales, les montants | van de prijs aan een aannemer of onderaannemer die op het ogenblik van |
éventuellement versés sont déduits, lors de l'application de la | de betaling sociale schulden heeft, worden bij de toepassing van de in |
responsabilité solidaire visée au § 3, du montant pour lequel le | § 3 bedoelde hoofdelijke aansprakelijkheid de eventueel gestorte |
commettant ou l'entrepreneur est rendu responsable. | bedragen in mindering gebracht van het bedrag waarvoor de |
opdrachtgever of de aannemer aansprakelijk wordt gesteld. | |
[...] | [...] |
§ 5. Sans préjudice de l'application des sanctions prévues par | § 5. Onverminderd de toepassing van de sancties voorzien in artikel |
l'article 35, alinéa 1er, 3, le commettant qui n'a pas effectué le | 35, eerste lid, 3, is de opdrachtgever die de in § 4, eerste lid, |
versement visé au § 4, alinéa 1er, est redevable à l'Office national | bedoelde storting niet verricht heeft, benevens de betaling van het te |
précité, outre le montant à verser, d'une majoration égale au montant | storten bedrag, aan de voormelde Rijksdienst bovendien een bijslag |
à payer. | verschuldigd gelijk aan het te betalen bedrag. |
[...] | [...] |
Le Roi peut déterminer sous quelles conditions la majoration peut être | De Koning kan bepalen onder welke voorwaarden de bijslag kan worden |
réduite ». | verminderd ». |
L'article 28 de l'arrêté royal du 27 décembre 2007 « portant exécution | Artikel 28 van het koninklijk besluit van 27 december 2007 « tot |
de l'article 53 du Code du recouvrement amiable et forcé des créances | uitvoering van het artikel 53 van het Wetboek van de minnelijke en |
gedwongen invordering van fiscale en niet-fiscale schuldvorderingen en | |
fiscales et non fiscales et des articles 12, 30bis et 30ter de la loi | van de artikelen 12, 30bis en 30ter van de wet van 27 juni 1969 tot |
du 27 juin 1969 révisant l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant | herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de |
la sécurité sociale des travailleurs et de l'article 6ter, de la loi | maatschappelijke zekerheid der arbeiders en van artikel 6ter van de |
du 4 août 1996 relative au bien-être des travailleurs lors de | wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij |
l'exécution de leur travail », tel qu'il a été modifié par l'arrêté | de uitvoering van hun werk », zoals gewijzigd bij het koninklijk |
royal du 17 juillet 2013, détermine les conditions de réduction de la | besluit van 17 juli 2013, bepaalt de voorwaarden voor het verminderen |
majoration visée à l'article 30bis, § 5, de la loi du 27 juin 1969. | van de in artikel 30bis, § 5, van de wet van 27 juni 1969 bedoelde bijslag. |
B.3.1. L'article 30bis originaire a été inséré dans la loi du 27 juin | B.3.1. Het oorspronkelijke artikel 30bis werd in de wet van 27 juni |
1969 par la loi du 4 août 1978 « de réorientation économique ». Cette | 1969 ingevoegd bij de wet van 4 augustus 1978 « tot economische |
disposition faisait partie d'un ensemble de mesures visant à lutter, | heroriëntering ». Die bepaling maakte deel uit van een geheel van |
de manière plus efficace que dans le passé, contre les pratiques | maatregelen ter bestrijding, op een meer doeltreffende wijze dan in |
frauduleuses des pourvoyeurs de main-d'oeuvre, qui se traduisent, | het verleden, van de bedrieglijke praktijken van de koppelbazen, die, |
d'une part, par le non-paiement des cotisations de sécurité sociale, | enerzijds, bestaan in het niet betalen van sociale bijdragen, de |
du précompte professionnel et de la taxe sur la valeur ajoutée et, | bedrijfsvoorheffing en de btw en, anderzijds, in het bezetten van een |
d'autre part, par l'occupation d'un nombre important de postes de | belangrijk aantal werkplaatsen, hetzij door personen die sociale |
travail soit par des personnes bénéficiant d'allocations sociales | uitkeringen genieten (pensioenen, werkloosheidsuitkeringen en |
(pension, allocations de chômage et indemnités AMI) et effectuant des | ZIV-uitkeringen) en wier prestaties in strijd zijn met de betrokken |
prestations en violation des règles qui régissent l'octroi de ces | uitkeringsreglementering, hetzij door buitenlanders die niet |
allocations, soit par des étrangers non autorisés à travailler, ce | gemachtigd zijn te werken. In beide gevallen is het effect een even |
qui, dans un cas comme dans l'autre, a pour effet de réduire les | grote vermindering van het aanbod voor de werknemers die een |
offres pour les demandeurs d'emploi réguliers (Doc. parl., Sénat, | regelmatige betrekking zoeken (Parl. St., Senaat, 1977-1978, nr. |
1977-1978, n° 415-1, p. 36). | 415-1, p. 36). |
Le système de l'enregistrement des entrepreneurs tendait à garantir, | Het stelsel van de registratie van de aannemers strekte ertoe door |
au moyen de vérifications approfondies, que ceux-ci appliquent | middel van grondige onderzoeken de correcte toepassing door hen van de |
correctement la législation fiscale et sociale (ibid., p. 38). | fiscale en sociale wetgeving te waarborgen (ibid., p. 38). Het was de |
L'intention du législateur était « d'en arriver à ce qu'il ne soit | bedoeling van de wetgever « ertoe te komen dat geen beroep meer wordt |
plus fait appel à des personnes dont on peut craindre qu'elles ne | gedaan op personen van wie verwacht kan worden dat ze hun |
rempliront pas leurs obligations d'employeur » (ibid., p. 39). | verplichtingen als werkgever niet zullen naleven » (ibid., p. 39). |
B.3.2. Dans cette version initiale, l'article 30bis de la loi du 27 | B.3.2. In die oorspronkelijke versie hield artikel 30bis van de wet |
juin 1969 impliquait pour le commettant l'obligation de travailler | van 27 juni 1969 voor de opdrachtgever de verplichting in om te werken |
avec un entrepreneur enregistré, sous peine d'être solidairement | met een geregistreerde aannemer, op straffe van een hoofdelijke |
responsable des cotisations, des majorations de cotisations et des | aansprakelijkheid voor de bijdragen voor sociale zekerheid, de |
intérêts de retard dus par l'entrepreneur à l'Office national de | bijdrageopslagen en de verwijlintresten verschuldigd door de aannemer |
aan de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid. Die aansprakelijkheid was | |
sécurité sociale. Cette responsabilité était limitée à 50 % du prix | beperkt tot 50 % van de totale prijs van het werk, exclusief de |
total des travaux, non compris la taxe sur la valeur ajoutée. | belasting over de toegevoegde waarde. |
Celui qui faisait appel à un entrepreneur non enregistré était tenu, | Degene die een beroep deed op een niet-geregistreerde aannemer, was |
lors de chaque paiement qu'il effectuait à ce cocontractant, de | verplicht om bij iedere betaling die hij aan die medecontractant deed, |
retenir et de verser à l'Office national de sécurité sociale 15 % du | 15 % van het door hem verschuldigde bedrag, exclusief de belasting |
montant dont il était redevable, non compris la taxe sur la valeur | over de toegevoegde waarde, in te houden en door te storten aan de |
Rijksdienst voor Sociale Zekerheid. De aldus gestorte bedragen werden | |
ajoutée. Les montants ainsi versés étaient déduits, le cas échéant, de | in voorkomend geval in mindering gebracht van de hoofdelijke |
la responsabilité solidaire pour les dettes sociales. | aansprakelijkheid voor de sociale schulden. |
B.3.3. La Cour de justice de l'Union européenne a jugé que ce régime | B.3.3. Die regeling werd door het Hof van Justitie van de Europese |
était contraire à la libre prestation des services, parce qu'il | Unie in strijd met het vrij verkeer van diensten geacht, aangezien zij |
constituait, pour les entrepreneurs non enregistrés en Belgique, une | op onevenredige wijze de toegang van niet in België geregistreerde |
entrave disproportionnée au marché belge (CJCE, 9 novembre 2006, | aannemers tot de Belgische markt bemoeilijkte (HvJ, 9 november 2006, |
C-433/04, Commission c. Belgique, points 30-42). | C-433/04, Commissie t. België, punten 30-42). |
En remplaçant intégralement l'article 30bis de la loi du 27 juin 1969 | Met de volledige vervanging van artikel 30bis van de wet van 27 juni |
par l'article 55 de la loi-programme du 27 avril 2007, le législateur | 1969 bij artikel 55 van de programmawet van 27 april 2007 beoogde de |
a cherché à mettre la responsabilité solidaire en matière de dettes | wetgever de hoofdelijke aansprakelijkheid voor sociale schulden in |
sociales en conformité avec cet arrêt de la Cour de justice de l'Union | overeenstemming te brengen met dat arrest van het Hof van Justitie van |
européenne, ainsi qu'avec la loi du 16 janvier 2003 « portant création | de Europese Unie, alsook met de wet van 16 januari 2003 « tot |
d'une Banque-Carrefour des Entreprises, modernisation du registre de | oprichting van een Kruispuntbank van Ondernemingen, tot modernisering |
commerce, création de guichets-entreprises agréés et portant diverses | van het handelsregister, tot oprichting van erkende |
dispositions », sans négliger pour autant l'objectif initial, à savoir | ondernemingsloketten en houdende diverse bepalingen », zonder evenwel |
de initiële doelstelling, de strijd tegen de praktijken van de | |
lutter contre les pratiques des pourvoyeurs de main-d'oeuvre. A cet | koppelbazen, te veronachtzamen. In de parlementaire voorbereiding werd |
égard, il est dit dans les travaux préparatoires : | daaromtrent het volgende vermeld : |
« Le nouveau mécanisme mis en place trouve sa pierre angulaire dans | « Het nieuw opgezette mechanisme heeft als hoeksteen de verplichting |
l'obligation pour le commettant ou l'entrepreneur d'effectuer une | voor de opdrachtgever of de aannemer om de inhouding slechts uit te |
retenue uniquement en cas d'existence de dettes sociales et/ou | voeren in het geval van het bestaan van sociale en/of |
fiscales dans le chef de l'entrepreneur ou du sous-traitant | belastingschulden in hoofde van de aannemer of de onderaannemer |
cocontractant [...]. | medecontractant [...]. |
La responsabilité solidaire est seulement maintenue dans le chef du | De hoofdelijke aansprakelijkheid wordt enkel behouden in hoofde van de |
cocontractant de l'entrepreneur ou du sous-traitant lorsque les | medecontractant van de aannemer of de onderaannemer wanneer de |
retenues n'ont pas été effectuées correctement. | inhoudingen niet correct werden uitgevoerd. |
[...] | [...] |
Quant à la remarque que le maître de l'ouvrage ou l'entrepreneur ne | Wat de opmerking betreft dat de opdrachtgever/aannemer niet in de |
peut pas regarder dans le futur pour voir si son entrepreneur aura des | toekomst kan kijken om te zien of zijn aannemer geen schulden zal |
dettes dans le cours de l'exécution du contrat, il faut attirer | hebben in de loop van de uitvoering van de overeenkomst, moet worden |
l'attention sur le fait que la responsabilité solidaire pour de telles | gewezen op het feit dat de hoofdelijke aansprakelijkheid voor dit |
dettes ne peut pas être abandonnée parce que ceci donnerait aux | soort schulden niet mag wegvallen omdat dit anders de aannemers de |
entrepreneurs l'occasion de s'organiser de telle façon qu'il n'y ait | mogelijkheid zou kunnen geven om zich derwijze te organiseren dat er |
jamais de dettes au moment de la conclusion du contrat. Les dettes | nooit schulden zijn op het ogenblik van het afsluiten van de |
ultérieures pourraient être éventuellement à charge d'un autre maître | overeenkomst. De latere schulden zouden dan eventueel ten laste kunnen |
vallen van een andere opdrachtgever, voor zover er nog een andere | |
de l'ouvrage pour autant qu'il y en ait un. Ceci n'est pas justifiable | opdrachtgever komt. Dit is derhalve niet te verantwoorden in de strijd |
dans la lutte contre la fraude fiscale et sociale » (Doc. parl., | tegen fiscale en sociale fraude » (Parl. St., Kamer, 2006-2007, DOC |
Chambre, 2006-2007, DOC 51-3058/001, pp. 17-21). | 51-3058/001, pp. 17-21). |
B.3.4. Dans cette nouvelle version de l'article 30bis de la loi du 27 | B.3.4. In die nieuwe versie van artikel 30bis van de wet van 27 juni |
juin 1969, l'obligation de travailler avec un entrepreneur enregistré | 1969 werd de verplichting om met een geregistreerde aannemer te |
a été remplacée par l'obligation, pour le commettant qui n'est pas une | werken, vervangen door de verplichting, voor de opdrachtgever die geen |
personne physique qui fait exécuter des travaux à des fins strictement | natuurlijke persoon is die werken uitsluitend voor privédoeleinden |
privées, de vérifier si l'entrepreneur a des dettes sociales au moment | laat uitvoeren, om na te gaan of de aannemer op het ogenblik van het |
de la conclusion de la convention ou au cours de son exécution. Si | sluiten van de overeenkomst of in de loop van de overeenkomst sociale |
c'est le cas, il est tenu, conformément à l'article 30bis, § 4, alinéa | schulden heeft. Indien dat het geval is, is hij krachtens artikel |
1er, de la loi du 27 juin 1969, lors de chaque paiement, de retenir et | 30bis, § 4, eerste lid, van de wet van 27 juni 1969 verplicht om bij |
de verser à l'Office national de sécurité sociale 35 % du montant dont | elke betaling 35 % van het door hem verschuldigde bedrag, exclusief de |
il est redevable, non compris la taxe sur la valeur ajoutée. Le cas | belasting over de toegevoegde waarde, in te houden en te storten aan |
échéant, ces retenues et versements sont limités au montant des dettes | de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid. Die inhoudingen en stortingen |
worden in voorkomend geval beperkt tot het bedrag van de schulden van | |
de l'entrepreneur au moment du paiement. | de aannemer op het ogenblik van de betaling. |
Si le commettant ne respecte pas cette obligation, il est, | Indien de opdrachtgever die verplichting niet nakomt, is hij krachtens |
conformément à l'article 30bis, § 3, de la loi du 27 juin 1969, | artikel 30bis, § 3, van de wet van 27 juni 1969 hoofdelijk |
solidairement responsable du paiement des dettes sociales de son | aansprakelijk voor de betaling van de sociale schulden van zijn |
cocontractant. La responsabilité solidaire est limitée au prix total | medecontractant. De hoofdelijke aansprakelijkheid wordt beperkt tot de |
des travaux confiés à l'entrepreneur, non compris la taxe sur la | totale prijs van de werken toevertrouwd aan de aannemer, exclusief de |
valeur ajoutée. Les montants éventuellement versés conformément à | belasting over de toegevoegde waarde. De bedragen die overeenkomstig |
l'article 30bis, § 4, de la loi du 27 juin 1969 sont alors déduits, | artikel 30bis, § 4, van de wet van 27 juni 1969 eventueel zijn |
lors de l'application de la responsabilité solidaire visée au | gestort, worden bij de toepassing van de in paragraaf 3 bedoelde |
hoofdelijke aansprakelijkheid dan in mindering gebracht van het bedrag | |
paragraphe 3, du montant pour lequel le commettant est rendu | waarvoor de opdrachtgever aansprakelijk wordt gesteld. |
responsable. | |
Conformément à l'article 30bis, § 5, alinéa 1er, en cause, de la loi | Overeenkomstig het in het geding zijnde artikel 30bis, § 5, eerste |
du 27 juin 1969, si le commettant n'a pas effectué le versement de la | lid, van de wet van 27 juni 1969 is de opdrachtgever, indien hij de |
retenue de 35 % du montant dont il est redevable, en application du | storting van de inhouding van 35 % van het door hem verschuldigde |
paragraphe 4 de l'article 30bis, il est alors redevable, outre le | bedrag, met toepassing van paragraaf 4 van artikel 30bis, niet heeft |
montant à verser, d'une majoration égale à ce montant. | verricht, dan benevens het te storten bedrag een bijslag verschuldigd |
die gelijk is aan dat bedrag. | |
Quant au fond | Ten gronde |
B.4. La première question préjudicielle invite la Cour à statuer sur | B.4. Met de eerste prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht zich uit |
la compatibilité de l'article 30bis, § 5, de la loi du 27 juin 1969 | te spreken over de bestaanbaarheid van artikel 30bis, § 5, van de wet |
avec les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce que cette | van 27 juni 1969 met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre |
disposition traite de la même manière, en leur imposant la même | die bepaling, enerzijds, de categorie van de « opdrachtgevers » die te |
majoration, d'une part, la catégorie des « commettants » de bonne foi | goeder trouw zijn en, anderzijds, de categorie van de « opdrachtgevers |
et, d'autre part, la catégorie des « commettants » auxquels il n'y a | » aan wie die eigenschap niet kan worden toegekend, op dezelfde manier |
pas lieu de reconnaître cette qualité, alors que ces personnes se | behandelt, door hun dezelfde bijslag op te leggen, terwijl die |
trouveraient dans des situations fondamentalement différentes. | personen zich in fundamenteel verschillende situaties zouden bevinden. |
La seconde question préjudicielle invite la Cour à statuer sur la | Met de tweede prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht zich uit te |
compatibilité de l'article 30bis, § 5, de la loi du 27 juin 1969 avec | spreken over de bestaanbaarheid van artikel 30bis, § 5, van de wet van |
l'article 16 de la Constitution, lu en combinaison avec l'article 1er | 27 juni 1969 met artikel 16 van de Grondwet, in samenhang gelezen met |
du Premier Protocole additionnel à la Convention européenne des droits | artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag |
de l'homme et avec, le cas échéant, l'article 6 de cette Convention, | voor de rechten van de mens en met, in voorkomend geval, artikel 6 van |
en ce que la disposition en cause prévoit « une majoration se cumulant | dat Verdrag, in zoverre de in het geding zijnde bepaling voorziet in « |
à deux autres mécanismes de réparation, sans donner ni à l'ONSS ni au | een bijslag die wordt gecumuleerd met twee andere mechanismen van |
juge judiciaire la possibilité de diminuer le montant de cette | herstel, zonder de mogelijkheid te geven, noch aan de RSZ, noch aan de |
justitiële rechter, om het bedrag van die bijslag te verminderen | |
majoration quand le cumul prémentionné entraîne une sanction | wanneer de voormelde cumulatie tot een sanctie leidt die niet |
disproportionnée aux faits reprochés ». | evenredig is met de ten laste gelegde feiten ». |
B.5. Le litige porté devant le juge a quo porte sur l'appel de | B.5. Het voor de verwijzende rechter gebrachte geschil heeft |
l'Office national de sécurité sociale dirigé contre un jugement | betrekking op het hoger beroep van de Rijksdienst voor Sociale |
assortissant d'un sursis le paiement de la majoration visée à | Zekerheid dat is gericht tegen een vonnis dat de betaling van de in |
l'article 30bis, § 5, de la loi du 27 juin 1969. | artikel 30bis, § 5, van de wet van 27 juni 1969 bedoelde bijslag |
gepaard doet gaan met een uitstel. | |
Le juge a quo constate en l'espèce que la bonne foi du débiteur est | De verwijzende rechter stelt te dezen vast dat de goede trouw van de |
évidente et n'est pas contestée par l'Office national de sécurité | schuldenaar overduidelijk is en niet wordt betwist door de Rijksdienst |
sociale, et que la majoration en cause prévue par le paragraphe 5 de | voor Sociale Zekerheid, en dat de in het geding zijnde bijslag, |
l'article 30bis de la loi du 27 juin 1969 se cumule aux deux autres | bedoeld in paragraaf 5 van artikel 30bis van de wet van 27 juni 1969, |
mécanismes de réparation prévus par les paragraphes 3 et 4 du même article. La Cour limite son examen à cette situation. Quant à la première question préjudicielle B.6. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. Ce principe s'oppose, par ailleurs, à ce que soient traitées de manière identique, sans qu'apparaisse une justification raisonnable, des catégories de personnes se trouvant dans des situations qui, au regard de la mesure | wordt gecumuleerd met de twee andere mechanismen van herstel die in de paragrafen 3 en 4 van hetzelfde artikel zijn bedoeld. Het Hof beperkt zijn onderzoek tot die situatie. Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag B.6. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Dat beginsel verzet zich overigens ertegen dat categorieën van personen, die zich ten aanzien van de betwiste maatregel in wezenlijk verschillende situaties bevinden, op identieke wijze worden behandeld, zonder dat daarvoor een redelijke |
critiquée, sont essentiellement différentes. | verantwoording bestaat. |
L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant | Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld |
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la | rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel |
nature des principes en cause; le principe d'égalité et de | en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van |
non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas | gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat |
de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés | geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende |
et le but visé. | middelen en het beoogde doel. |
B.7.1. En prévoyant que la majoration en cause est due par les | B.7.1. Door erin te voorzien dat de in het geding zijnde bijslag |
commettants qui font appel à un entrepreneur ayant des dettes sociales | verschuldigd is door de opdrachtgevers die een beroep doen op een |
et qui n'ont pas effectué la retenue visée à l'article 30bis, § 4, de | aannemer die sociale schulden heeft en die de in artikel 30bis, § 4, |
la loi du 27 juin 1969, le législateur traite de manière identique, | van de wet van 27 juni 1969 bedoelde inhouding niet hebben verricht, |
d'une part, les commettants « de bonne foi » et, d'autre part, ceux qui ne le seraient pas. B.7.2. Au regard des objectifs poursuivis en l'espèce, mentionnés en B.3.3, les catégories précitées ne se trouvent pas, en ce qui concerne la débition de la majoration en cause, dans une situation fondamentalement différente, dès lors qu'ils sont des commettants qui font exécuter des travaux par des entrepreneurs ayant des dettes sociales au moment de la conclusion du contrat ou au cours de son exécution et qui n'effectuent pas la retenue visée à l'article 30bis, | behandelt de wetgever, enerzijds, de opdrachtgevers die « te goeder trouw » zijn en, anderzijds, die welke dat niet zouden zijn, op identieke wijze. B.7.2. Ten aanzien van de te dezen nagestreefde doelstellingen, die in B.3.3 zijn vermeld, bevinden de voormelde categorieën zich met betrekking tot het verschuldigd zijn van de in het geding zijnde bijslag niet in een fundamenteel verschillende situatie, aangezien zij opdrachtgevers zijn die werken laten uitvoeren door aannemers die sociale schulden hebben op het ogenblik van het sluiten van de overeenkomst of tijdens de uitvoering ervan en die de in artikel 30bis, § 4, van de wet van 27 juni 1969 bedoelde inhouding niet verrichten. |
§ 4, de la loi du 27 juin 1969. | De in het in het geding zijnde artikel 30bis, § 5, van de wet van 27 |
La majoration prévue par l'article 30bis, § 5, en cause, de la loi du | juni 1969 bedoelde bijslag is immers enkel van toepassing wanneer de |
27 juin 1969 ne s'applique en effet que lorsque le commettant ne | |
respecte pas l'obligation de retenue découlant de l'article 30bis, § | opdrachtgever de verplichting tot inhouding niet naleeft die |
4, de la loi du 27 juin 1969, dont l'application constitue « la pierre | voortvloeit uit artikel 30bis, § 4, van de wet van 27 juni 1969, |
waarvan de toepassing de « hoeksteen » vormt van het bij de | |
angulaire » du système mis en place par la loi-programme du 27 avril | programmawet van 27 april 2007 ingevoerde systeem (Parl. St., Kamer, |
2007 (Doc. parl., Chambre, 2006-2007, DOC 51-3058/001, p. 17). | 2006-2007, DOC 51-3058/001, p. 17). |
B.7.3. En imposant aux commettants des travaux visés à l'article | B.7.3. Met de verplichting, neergelegd in artikel 30bis, § 4, eerste |
30bis, § 1er, de la loi du 27 juin 1969, l'obligation, prévue au | lid, van de wet van 27 juni 1969, om 35 % van het door hen |
paragraphe 4, alinéa 1er, du même article, de retenir et de verser à | verschuldigde bedrag, exclusief de belasting over de toegevoegde |
l'Office national de sécurité sociale 35 % du montant dont ils sont | waarde, in te houden en te storten aan de Rijksdienst voor Sociale |
redevables, non compris la taxe sur la valeur ajoutée, le législateur a voulu les responsabiliser dans la lutte contre la fraude sociale. Cette obligation vise, d'une part, à permettre à l'Office national de sécurité sociale de recouvrer les cotisations sociales impayées par l'entrepreneur et, d'autre part, à éviter que des entrepreneurs qui ne respectent pas leurs obligations sociales fassent une concurrence déloyale à ceux qui les respectent. Le commettant peut choisir de ne pas collaborer avec un tel entrepreneur ou de respecter l'obligation de retenue précitée. | Zekerheid, heeft de wetgever de opdrachtgevers van de in artikel 30bis, § 1, bedoelde werken willen responsabiliseren in de strijd tegen de sociale fraude. Die verplichting beoogt, enerzijds, de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid toe te laten de sociale bijdragen in te vorderen die de aannemer niet heeft betaald en, anderzijds, te vermijden dat aannemers, door hun sociale verplichtingen niet na te komen, op oneerlijke wijze concurreren met aannemers die hun sociale verplichtingen wel nakomen. De opdrachtgever kan ervoor kiezen niet met een dergelijke aannemer samen te werken of de voormelde inhoudingsplicht te eerbiedigen. |
B.7.4. Le législateur a pu estimer que cette responsabilisation des | B.7.4. De wetgever vermocht te oordelen dat die responsabilisering van |
commettants était nécessaire pour mener efficacement la lutte contre | de opdrachtgevers nodig was om de strijd tegen de sociale fraude op |
la fraude sociale. De plus, cette obligation, qui ne s'applique pas, | een efficiënte wijze te voeren. Bovendien kan die verplichting, die |
en vertu de l'article 30bis, § 10, de la loi du 27 juin 1969, au commettant personne physique qui fait exécuter des travaux à des fins strictement privées, peut être facilement respectée en vérifiant sur le site internet prévu à cet effet si l'entrepreneur en question a payé ses cotisations sociales. Ce site internet permet d'ailleurs de préparer d'emblée la retenue exigée. B.7.5. Compte tenu de ce qui précède, il n'est pas sans justification raisonnable de soumettre de manière identique les catégories de personnes visées en B.7.1 à la débition de principe de la majoration en cause. Ce constat est néanmoins subordonné, compte tenu de la nature pénale de la majoration en cause, à l'existence de mécanismes permettant de | krachtens artikel 30bis, § 10, van de wet van 27 juni 1969 niet van toepassing is op de opdrachtgever, natuurlijke persoon, die werken uitsluitend voor privédoeleinden laat uitvoeren, eenvoudig worden nageleefd door via de daarvoor bestemde website op te zoeken of de betrokken aannemer zijn sociale bijdragen heeft betaald. Die website laat overigens toe meteen de vereiste inhouding voor te bereiden. B.7.5. Rekening houdend met hetgeen voorafgaat, is het niet zonder redelijke verantwoording om de in B.7.1 bedoelde categorieën van personen op identieke wijze aan het principieel verschuldigd zijn van de in het geding zijnde bijslag te onderwerpen. Die vaststelling wordt, rekening houdend met de strafrechtelijke aard van de in het geding zijnde bijslag, evenwel afhankelijk gesteld van het bestaan van mechanismen die het mogelijk maken met name met de |
tenir compte notamment de la bonne foi du commettant, éléments qui | goede trouw van de opdrachtgever rekening te houden, elementen die aan |
sont abordés dans le cadre de l'examen de la seconde question | bod komen in het kader van het onderzoek van de tweede prejudiciële |
préjudicielle. | vraag. |
B.8. Sous réserve de la réponse à la seconde question préjudicielle, | B.8. Onder voorbehoud van het antwoord op de tweede prejudiciële |
la première question préjudicielle appelle une réponse négative. | vraag, dient de eerste prejudiciële vraag ontkennend te worden beantwoord. |
Quant à la seconde question préjudicielle | Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag |
B.9.1. L'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention | B.9.1. Aangezien artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het |
européenne des droits de l'homme ayant une portée analogue à celle de | Europees Verdrag voor de rechten van de mens een draagwijdte heeft die |
l'article 16 de la Constitution, les garanties qu'il contient forment | analoog is met die van artikel 16 van de Grondwet, vormen de erin |
un ensemble indissociable avec celles qui sont inscrites dans cette | vervatte waarborgen een onlosmakelijk geheel met die welke zijn |
disposition constitutionnelle, de sorte que la Cour en tient compte | opgenomen in artikel 16 van de Grondwet, zodat het Hof, bij zijn |
lors de son contrôle de la disposition en cause. | toetsing van de in het geding zijnde bepaling, rekening ermee houdt. |
B.9.2. L'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention | B.9.2. Artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees |
européenne des droits de l'homme offre une protection non seulement | Verdrag voor de rechten van de mens biedt niet alleen bescherming |
contre une expropriation ou une privation de propriété (premier | tegen een onteigening of een eigendomsberoving (eerste alinea, tweede |
alinéa, deuxième phrase) mais également contre toute ingérence dans le | zin), maar ook tegen elke verstoring van genot van de eigendom (eerste |
droit au respect des biens (premier alinéa, première phrase) et contre | alinea, eerste zin) en elke regeling van het gebruik van de eigendom (tweede alinea). |
toute réglementation de l'usage des biens (deuxième alinéa). | Elke inmenging in het recht op eigendom dient een billijk evenwicht |
Toute ingérence dans le droit de propriété doit réaliser un juste | tot stand te brengen tussen de vereisten van het algemeen belang en |
équilibre entre les impératifs de l'intérêt général et ceux de la | van de bescherming van het recht van eenieder op het ongestoorde genot |
protection du droit au respect des biens, et il y a lieu de constater | van de eigendom, waarbij dient te worden vastgesteld dat de wetgever |
que le législateur dispose à cet égard d'une large liberté | te dezen over een ruime beoordelingsvrijheid beschikt. Er moet |
d'appréciation. Il doit dès lors exister un rapport raisonnable de | derhalve een redelijk verband van evenredigheid bestaan tussen de |
proportionnalité entre les moyens employés et le but poursuivi. | aangewende middelen en het nagestreefde doel. |
La Cour européenne des droits de l'homme considère également que les | Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens is eveneens van oordeel |
Etats membres disposent en la matière d'une grande marge | dat de lidstaten ter zake over een grote appreciatiemarge beschikken |
d'appréciation (CEDH, 2 juillet 2013, R.Sz. c. Hongrie, § 38). | (EHRM, 2 juli 2013, R.Sz. t. Hongarije, § 38). |
B.10. Une mesure constitue une sanction pénale au sens de l'article 6, | B.10. Een maatregel is een strafsanctie in de zin van artikel 6, lid |
paragraphe 1, de la Convention européenne des droits de l'homme si | 1, van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, indien hij |
elle a un caractère pénal selon sa qualification en droit interne ou | volgens de internrechtelijke kwalificatie een strafrechtelijk karakter |
s'il ressort de la nature de l'infraction, à savoir la portée générale | heeft of indien uit de aard van het strafbaar feit, namelijk de |
et le caractère préventif et répressif de la sanction, qu'il s'agit | algemene draagwijdte en het preventieve en repressieve doel van de |
bestraffing, blijkt dat het om een strafsanctie gaat, of nog, indien | |
d'une sanction pénale ou encore s'il ressort de la nature et de la | uit de aard en de ernst van de sanctie die de betrokkene ondergaat, |
sévérité de la sanction subie par l'intéressé qu'elle a un caractère | blijkt dat hij een bestraffend en daardoor ontradend karakter heeft |
punitif et donc dissuasif (CEDH, grande chambre, 15 novembre 2016, A | (EHRM, grote kamer, 15 november 2016, A en B t. Noorwegen, § § |
et B c. Norvège, § § 105-107; grande chambre, 10 février 2009, | 105-107; grote kamer, 10 februari 2009, Zolotoukhine t. Rusland, § 53; |
Zolotoukhine c. Russie, § 53; grande chambre, 23 novembre 2006, | grote kamer, 23 november 2006, Jussila t. Finland, § § 30-31). |
Jussila c. Finlande, § § 30-31). | B.11.1. Zoals in B.3.3 is vermeld, beoogt de nieuwe versie van artikel |
B.11.1. Comme il est dit en B.3.3, la nouvelle version de l'article | 30bis van de wet van 27 juni 1969, zoals vervangen bij artikel 55 van |
30bis de la loi du 27 juin 1969, telle qu'elle a été remplacée par | de programmawet van 27 april 2007, de hoofdelijke aansprakelijkheid |
l'article 55 de la loi-programme du 27 avril 2007, tend à mettre la | voor sociale schulden in overeenstemming te brengen met het vrij |
responsabilité solidaire en matière de dettes sociales en conformité | verkeer van diensten, zonder evenwel de initiële doelstelling, |
avec la libre prestation des services, sans négliger pour autant | |
l'objectif initial, à savoir lutter contre les pratiques des | namelijk de strijd tegen de praktijken van de koppelbazen, te |
pourvoyeurs de main-d'oeuvre. | veronachtzamen. |
B.11.2. La majoration visée à l'article 30bis, § 5, de la loi du 27 | B.11.2. De in artikel 30bis, § 5, van de wet van 27 juni 1969 bedoelde |
juin 1969 peut, dans certains cas, s'avérer très lourde. Cette | |
majoration a notamment pour objet de prévenir et de sanctionner un | bijslag kan in sommige gevallen zeer groot zijn. Die bijslag heeft |
manquement à la règle édictée par l'article 30bis, § 4, de la loi du | inzonderheid tot doel een niet-nakoming van de in artikel 30bis, § 4, |
27 juin 1969. Lorsque la retenue et le versement exigés par cette | van de wet van 27 juni 1969 gestelde regel te voorkomen en te |
disposition n'ont pas été effectués correctement, la majoration en | bestraffen. Wanneer de bij die bepaling vereiste inhouding en storting |
cause se cumule à la responsabilité prévue par l'article 30bis, § 3, | niet correct zijn uitgevoerd, wordt de in het geding zijnde bijslag |
de la même loi, outre la retenue exigée par l'article 30bis, § 4, de | gecumuleerd met de in artikel 30bis, § 3, van dezelfde wet bedoelde |
la loi du 27 juin 1969, dont le versement peut alors être déduit du | aansprakelijkheid, naast de bij artikel 30bis, § 4, van de wet van 27 |
montant pour lequel le commettant est rendu solidairement responsable. | juni 1969 vereiste inhouding, waarvan de storting dan in mindering kan |
worden gebracht van het bedrag waarvoor de opdrachtgever hoofdelijk | |
aansprakelijk wordt gesteld. | |
Comme la Cour l'a jugé par son arrêt n° 86/2007 du 20 juin 2007 à | Zoals het Hof bij zijn arrest nr. 86/2007 ten aanzien van een |
l'égard d'une majoration analogue prévue par l'ancien article 30bis, § | soortgelijke bijslag, bedoeld in het vroegere artikel 30bis, § 3, |
3, alinéa 3, de la loi du 27 juin 1969, la majoration en cause n'a pas | derde lid, van de wet van 27 juni 1969, heeft geoordeeld, heeft de in |
het geding zijnde bijslag niet tot doel schade te herstellen die is | |
pour but de réparer un dommage causé à l'Office national de sécurité | berokkend aan de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid. De persoon die |
sociale. Connaissant à l'avance la sanction qu'elle risque d'encourir, | vooraf de sanctie kent die hij riskeert op te lopen en die de |
la personne qui ne respecte pas la règle précitée est incitée à la | voormelde regel niet in acht neemt, wordt ertoe aangezet die na te |
respecter. La circonstance que la majoration en cause soit égale au | leven. De omstandigheid dat de in het geding zijnde bijslag gelijk is |
montant de la retenue visée à l'article 30bis, § 4, de la loi du 27 | aan het bedrag van de in artikel 30bis, § 4, van de wet van 27 juni |
1969 bedoelde inhouding, terwijl de in het voormelde arrest nr. | |
juin 1969, alors que la majoration visée par l'arrêt n° 86/2007 | 86/2007 bedoelde bijslag gelijk was aan het dubbel van het ontdoken |
précité était égale au double du montant éludé, ne modifie pas | bedrag, wijzigt niet het overwegend repressieve doel dat te dezen met |
l'objectif répressif prédominant poursuivi en l'espèce par la mesure | de in het geding zijnde maatregel wordt nagestreefd, die wordt |
en cause, qui se cumule aux mesures prévues par l'article 30bis, § § 3 | gecumuleerd met de in artikel 30bis, § § 3 en 4, van de wet van 27 |
et 4, de la loi du 27 juin 1969. | juni 1969 bedoelde maatregelen. |
Possédant dès lors un caractère répressif prédominant, ainsi que le | Die bijslag, die bijgevolg een overwegend repressief karakter heeft, |
relève le juge a quo, cette majoration est une sanction de nature | zoals de verwijzende rechter opmerkt, vormt een sanctie van |
pénale au sens de l'article 6, paragraphe 1er, de la Convention | strafrechtelijke aard in de zin van artikel 6, lid 1, van het Europees |
européenne des droits de l'homme. Elle doit donc être conforme aux | Verdrag voor de rechten van de mens. Hij moet bijgevolg in |
principes généraux du droit pénal. | overeenstemming zijn met de algemene beginselen van het strafrecht. |
Toutefois, cette majoration n'est pas une peine au sens de l'article 1er | Die bijslag is echter geen straf in de zin van artikel 1 van het |
du Code pénal, de telle sorte que les règles internes du droit pénal | Strafwetboek, zodat de interne regels van het strafrecht en de |
et de la procédure pénale ne lui sont pas, en tant que telles, applicables. | strafrechtspleging als dusdanig niet daarop van toepassing zijn. |
B.11.3. Contrairement à ce qui est le cas dans l'arrêt n° 86/2007 | B.11.3. Anders dan in het voormelde arrest nr. 86/2007 maken de feiten |
précité, les faits visés par l'article 30bis, § 5, de la loi du 27 | bedoeld in artikel 30bis, § 5, van de wet van 27 juni 1969, zoals het |
juin 1969, tel qu'il est applicable au litige pendant devant la | op het voor het verwijzende rechtscollege hangende geschil van |
juridiction a quo, ne constituent pas une infraction pénale et ne sont | toepassing is, geen strafrechtelijk misdrijf uit en kunnen zij dus |
donc pas passibles de poursuites devant le tribunal correctionnel. Le | niet voor de correctionele rechtbank worden vervolgd. Het beginsel van |
principe d'égalité et de non-discrimination n'exige pas, dans ce cas, | gelijkheid en niet-discriminatie vereist in dat geval niet dat een |
qu'un parallélisme existe entre les mesures d'individualisation de la | parallellisme zou bestaan tussen de maatregelen van individualisering |
peine. | van de straf. |
B.12.1. Toutefois, il appartient à la Cour de vérifier si, en ce qu'il | B.12.1. Het staat evenwel aan het Hof te onderzoeken of de wetgever, |
ne permet pas que s'appliquent à cette majoration les règles | door niet toe te staan dat op die bijslag de regels van toepassing |
permettant de respecter le principe de proportionnalité des sanctions | zijn die het mogelijk maken het beginsel van evenredigheid van de |
pénales, en tenant compte notamment de la bonne foi du commettant, le | strafrechtelijke sancties in acht te nemen, door met name met de goede |
législateur n'a pas méconnu l'article 16 de la Constitution, lu en | trouw van de opdrachtgever rekening te houden, artikel 16 van de |
combinaison avec l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la | Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 1 van het Eerste Aanvullend |
Convention européenne des droits de l'homme et avec, le cas échéant, | Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met, |
l'article 6 de cette Convention. | in voorkomend geval, artikel 6 van dat Verdrag, niet heeft geschonden. |
B.12.2. Le principe de la proportionnalité des sanctions pénales ou | B.12.2. Het beginsel van de evenredigheid van de strafrechtelijke of |
administratives implique que la sanction prononcée par le juge ou par | administratieve sancties impliceert dat de door de rechter of door de |
l'autorité administrative doit se trouver dans un rapport raisonnable | administratieve overheid uitgesproken sanctie in een redelijke |
verhouding moet staan tot het misdrijf dat ermee wordt bestraft, | |
de proportionnalité avec l'infraction qu'elle punit, compte tenu des | rekening houdend met de elementen van de zaak. Dat beginsel zou door |
éléments de la cause. Ce principe pourrait être violé par le | de wetgever kunnen worden geschonden indien hij aan de |
législateur s'il enfermait le pouvoir d'appréciation du juge ou de l'autorité administrative dans des limites trop étroites ne leur permettant pas de tenir compte des éléments pertinents de la cause ou s'il imposait une seule sanction manifestement disproportionnée par rapport à la gravité du comportement qu'il entendait sanctionner. B.13.1. La disposition en cause ne prévoit pas de possibilité de diminuer la sanction qu'elle instaure en tenant compte d'éléments tels que les antécédents, les efforts, la possibilité d'amendement de l'intéressé, ou encore sa bonne foi. Si, certes, le dernier alinéa de la disposition en cause délègue au Roi la possibilité de déterminer sous quelles conditions la majoration | beoordelingsbevoegdheid van de rechter of van de administratieve overheid al te enge grenzen zou stellen die het hen niet mogelijk maken rekening te houden met de relevante elementen van de zaak, of indien hij een enkele sanctie zou opleggen die kennelijk onevenredig is ten opzichte van de ernst van het gedrag dat hij wilde bestraffen. B.13.1. De in het geding zijnde bepaling voorziet niet in een mogelijkheid om de sanctie die zij invoert, te verminderen door rekening te houden met elementen zoals de antecedenten, de inspanningen, de mogelijkheid van de betrokkene om zijn gedrag te wijzigen, of nog, zijn goede trouw. Hoewel het laatste lid van de in het geding zijnde bepaling aan de Koning weliswaar de mogelijkheid delegeert om te bepalen onder welke voorwaarden de bijslag kan worden verminderd, is een dergelijke |
peut être réduite, une telle délégation n'est toutefois pas de nature | delegatie evenwel niet van dien aard dat zij aan de Rijksdienst voor |
à offrir à l'Office national de sécurité sociale ou au tribunal du | Sociale Zekerheid of aan de arbeidsrechtbank de instrumenten biedt die |
travail les instruments suffisants pour fixer, conformément au | toereikend zijn om het bedrag van de in het geding zijnde bijslag, |
principe de la proportionnalité des sanctions, le montant de la | overeenkomstig het beginsel van evenredigheid van de sancties, vast te |
majoration en cause. | stellen. |
Il résulte de la disposition en cause que ni l'Office national de | Uit de in het geding zijnde bepaling vloeit voort dat noch de |
sécurité sociale ni le tribunal du travail ne peuvent tenir compte de | Rijksdienst voor Sociale Zekerheid, noch de arbeidsrechtbank rekening |
tous les éléments pertinents de la cause pour diminuer le montant de | kunnen houden met alle relevante elementen van de zaak om het bedrag |
la majoration en cause. | van de in het geding zijnde bijslag te verminderen. |
B.13.2. Comme il est dit en B.11.2, cette majoration a un caractère | B.13.2. Zoals in B.11.2 is vermeld, heeft die bijslag een overwegend |
repressief karakter en is hij van strafrechtelijke aard in de zin van | |
répressif prédominant et est de nature pénale au sens de l'article 6 | artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. Het |
de la Convention européenne des droits de l'homme. Cette « majoration | bedrag van die « bijslag » is immers gelijk aan het bedrag van de |
» s'élève en effet à un montant égal au montant de la retenue qui n'a | inhouding die niet is verricht, en waarvan de in het geding zijnde |
pas été effectuée, et dont la majoration en cause vise à prévenir et | bijslag ertoe strekt het niet storten ervan te voorkomen en te |
sanctionner le non-versement. Cette mesure pénale s'ajoute en outre au | bestraffen. Die strafrechtelijke maatregel komt bovendien boven op het |
mécanisme de la responsabilité solidaire visée à l'article 30bis, § 3, | mechanisme van de in artikel 30bis, § 3, van dezelfde wet bedoelde |
hoofdelijke aansprakelijkheid, dat een vergoedend karakter heeft. | |
de la même loi, qui a, quant à lui, un caractère indemnitaire. | In tegenstelling tot de wegens een strafrechtelijk misdrijf vervolgde |
Toutefois, contrairement à la personne poursuivie pour une infraction | persoon kan de opdrachtgever op wie de in het geding zijnde bijslag |
pénale, le commettant auquel s'applique la majoration en cause ne peut | van toepassing is, geen evenredige sanctie op hem toegepast zien, |
se voir appliquer une sanction proportionnée, qui tienne compte de | waarbij rekening wordt gehouden met alle relevante elementen van de |
tous les éléments pertinents de la cause, dès lors qu'il ne peut pas | zaak, aangezien hij geen vermindering van het bedrag van de in het |
bénéficier d'une réduction du montant de la majoration en cause. | geding zijnde bijslag kan genieten. |
B.13.3. Dès lors que la sanction est en principe fixée invariablement | B.13.3. Daar de sanctie in beginsel onveranderlijk is vastgesteld op |
à 35 % du prix des travaux concernés, quel qu'en soit le montant, elle | 35 % van de prijs van de betrokken werken, ongeacht de omvang daarvan, |
peut parfois s'avérer très élevée. Dans certains cas, cette sanction | kan die sanctie soms zeer hoog zijn. Zij kan in bepaalde gevallen |
peut porter une atteinte telle à la situation financière de la | dermate afbreuk doen aan de financiële toestand van de persoon aan wie |
personne à laquelle elle est infligée qu'elle constitue alors une | ze is opgelegd dat ze een maatregel vormt die niet evenredig is met |
mesure disproportionnée au but légitime qu'elle poursuit, entraînant | het ermee nagestreefde wettige doel, waardoor zij een schending met |
une violation du droit de propriété garanti par l'article 1er du | zich meebrengt van het eigendomsrecht dat is gewaarborgd bij artikel 1 |
Premier Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de | van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de |
l'homme (CEDH, 11 janvier 2007, Mamidakis c. Grèce). | rechten van de mens (EHRM, 11 januari 2007, Mamidakis t. Griekenland). |
B.14. Il résulte de ce qui précède qu'en ce qu'il ne permet pas à | B.14. Uit hetgeen voorafgaat, vloeit voort dat artikel 30bis, § 5, van |
l'Office national de sécurité sociale ou au tribunal du travail de | |
réduire le montant de la majoration en cause au regard de tous les | |
éléments pertinents de la cause, l'article 30bis, § 5, de la loi du 27 | de wet van 27 juni 1969, in zoverre het de Rijksdienst voor Sociale |
Zekerheid of de arbeidsrechtbank niet toelaat het bedrag van de in het | |
geding zijnde bijslag te verminderen rekening houdend met alle | |
juin 1969 n'est pas compatible avec l'article 16 de la Constitution, | relevante elementen van de zaak, niet bestaanbaar is met artikel 16 |
van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 1 van het Eerste | |
lu en combinaison avec l'article 1er du Premier Protocole additionnel | Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de |
à la Convention européenne des droits de l'homme et avec l'article 6 | mens en met artikel 6 van dat Verdrag. |
de cette Convention. | |
B.15. La seconde question préjudicielle appelle une réponse | B.15. De tweede prejudiciële vraag dient bevestigend te worden |
affirmative. | beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
- En ce qu'il s'applique indistinctement à des personnes de bonne foi | - In zoverre het zonder onderscheid van toepassing is op personen die |
et à des personnes auxquelles il n'y a pas lieu de reconnaître cette | te goeder trouw zijn en op personen aan wie die eigenschap niet kan |
qualité, l'article 30bis, § 5, de la loi du 27 juin 1969 « révisant | worden toegekend, schendt artikel 30bis, § 5, van de wet van 27 juni |
l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la sécurité sociale des | 1969 « tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 |
travailleurs » ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. | betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders » de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. |
- En ce qu'elle ne permet pas à l'Office national de sécurité sociale | - In zoverre zij het de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid of de |
ou au tribunal du travail de tenir compte de tous les éléments | arbeidsrechtbank niet mogelijk maakt om rekening te houden met alle |
pertinents de la cause, notamment la bonne foi du « commettant », pour | relevante elementen van de zaak, met name de goede trouw van de « |
réduire le montant de la « majoration » qu'elle prévoit, la même | opdrachtgever », teneinde het bedrag te verminderen van de « bijslag » |
disposition viole l'article 16 de la Constitution, lu en combinaison | waarin zij voorziet, schendt dezelfde bepaling artikel 16 van de |
avec l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention | Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 1 van het Eerste Aanvullend |
européenne des droits de l'homme et avec l'article 6 de cette Convention. | Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 6 van dat Verdrag. |
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
la Cour constitutionnelle, le 9 juillet 2020. | op 9 juli 2020. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
Le président, | De voorzitter, |
F. Daoût | F. Daoût |