← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 132/2020 du 1 er octobre 2020 Numéro du rôle : 7398 En
cause: le recours en annulation totale ou partielle de la loi du 4 février 2020 « modifiant le C(...)"
Extrait de l'arrêt n° 132/2020 du 1 er octobre 2020 Numéro du rôle : 7398 En cause: le recours en annulation totale ou partielle de la loi du 4 février 2020 « modifiant le C(...) | Uittreksel uit arrest nr. 132/2020 van 1 oktober 2020 Rolnummer 7398 In zake : het beroep tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van de wet van 4 februari 2020 « tot wijziging van het Wetboek van strafvordering wat het gebruik van de polygr Het Grondwettelijk Hof, beperkte kamer, samengesteld uit emeritus voorzitter A. Alen, overeenkom(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 132/2020 du 1er octobre 2020 | Uittreksel uit arrest nr. 132/2020 van 1 oktober 2020 |
Numéro du rôle : 7398 | Rolnummer 7398 |
En cause: le recours en annulation totale ou partielle de la loi du 4 | In zake : het beroep tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van de |
février 2020 « modifiant le Code d'instruction criminelle en ce qui | wet van 4 februari 2020 « tot wijziging van het Wetboek van |
concerne l'utilisation du polygraphe » (insertion d'un chapitre | strafvordering wat het gebruik van de polygraaf betreft » (invoeging |
VIIsexies, contenant un nouvel article 112duodecies, dans le livre 1er | van een hoofdstuk VIIsexies, dat een nieuw artikel 112duodecies bevat, |
du Code d'instruction criminelle), introduit par Luc Lamine. | in boek I van het Wetboek van strafvordering), ingesteld door Luc |
La Cour constitutionnelle, chambre restreinte, | Lamine. Het Grondwettelijk Hof, beperkte kamer, |
composée du président émérite A. Alen, conformément à l'article 60bis | samengesteld uit emeritus voorzitter A. Alen, overeenkomstig artikel |
de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, et | 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk |
des juges-rapporteurs Y. Kherbache et M. Pâques, assistée du greffier | Hof, en de rechters-verslaggevers Y. Kherbache en M. Pâques, |
F. Meersschaut, | bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet du recours et procédure | I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging |
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 8 | Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 8 juni 2020 |
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 9 juni | |
juin 2020 et parvenue au greffe le 9 juin 2020, Luc Lamine a introduit | 2020, heeft Luc Lamine beroep tot gehele of gedeeltelijke vernietiging |
un recours en annulation totale ou partielle de la loi du 4 février | ingesteld van de wet van 4 februari 2020 « tot wijziging van het |
2020 « modifiant le Code d'instruction criminelle en ce qui concerne | Wetboek van strafvordering wat het gebruik van de polygraaf betreft » |
l'utilisation du polygraphe » (insertion d'un chapitre VIIsexies, | (invoeging van een hoofdstuk VIIsexies, dat een nieuw artikel |
contenant un nouvel article 112duodecies, dans le livre 1er du Code | 112duodecies bevat, in boek I van het Wetboek van strafvordering), |
d'instruction criminelle), publiée au Moniteur belge du 21 février 2020. | bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 21 februari 2020. |
Le 17 juin 2020, en application de l'article 71, alinéa 1er, de la loi | Op 17 juni 2020 hebben de rechters-verslaggevers Y. Kherbache en M. |
Pâques, met toepassing van artikel 71, eerste lid, van de bijzondere | |
spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, les | wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, de voorzitter ervan |
juges-rapporteurs Y. Kherbache et M. Pâques ont informé le président | in kennis gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht aan het |
qu'ils pourraient être amenés à proposer à la Cour, siégeant en | Hof, zitting houdende in beperkte kamer, voor te stellen een arrest te |
chambre restreinte, de rendre un arrêt constatant que le recours en | wijzen waarin wordt vastgesteld dat het beroep tot gehele of |
annulation totale ou partielle est manifestement irrecevable. | gedeeltelijke vernietiging klaarblijkelijk niet ontvankelijk is. |
(...) | (...) |
II. En droit | II. In rechte |
(...) | (...) |
B.1. La partie requérante demande l'annulation totale ou partielle de | B.1. De verzoekende partij vordert de gehele of gedeeltelijke |
la loi du 4 février 2020 « modifiant le Code d'instruction criminelle | vernietiging van de wet van 4 februari 2020 « tot wijziging van het |
en ce qui concerne l'utilisation du polygraphe » (ci-après : la loi | Wetboek van strafvordering wat het gebruik van de polygraaf betreft » |
attaquée). | (hierna : de bestreden wet). |
B.2. La loi attaquée insère, dans le livre Ier du Code d'instruction | B.2. Bij de bestreden wet wordt in boek I van het Wetboek van |
criminelle, un chapitre VIIsexies, intitulé « Du test polygraphique », | strafvordering een hoofdstuk VIIsexies ingevoegd, met als opschrift « |
constitué de l'article 112duodecies. | De polygraaftest », dat bestaat uit artikel 112duodecies. |
Le test polygraphique, également appelé « détecteur de mensonges » est | De polygraaftest, ook bekend als de « leugendetector », wordt in die |
défini dans cette disposition comme étant « une technique particulière | bepaling gedefinieerd als « een bijzondere techniek van politionele |
d'interrogatoire policier faisant l'objet d'un enregistrement | ondervraging die audiovisueel wordt opgenomen waarbij middels een |
audiovisuel et permettant de vérifier la véracité de déclarations, au | psychisch-fysiologische procedure de waarachtigheid van verklaringen |
travers d'une procédure psychophysiologique, grâce à l'enregistrement | wordt nagegaan door registratie van fysiologische parameters aan de |
de paramètres physiologiques sous la forme de graphiques » ( § 1er). | hand van grafieken » ( § 1). Krachtens de voormelde bepaling kan de |
En vertu de la disposition précitée, le procureur du Roi ou le juge | procureur des Konings of de onderzoeksrechter, wanneer er ernstige |
d'instruction peut, lorsqu'il existe des indices sérieux que des faits | |
punissables constituent un crime ou un délit, proposer au suspect, au | aanwijzingen zijn dat strafbare feiten een misdaad of een wanbedrijf |
témoin ou à la victime, de se soumettre à un test polygraphique. Les | uitmaken, aan de verdachte, de getuige of het slachtoffer voorstellen |
personnes précitées peuvent également demander d'être soumises à un | zich aan een polygraaftest te onderwerpen. De voormelde personen |
test polygraphique ( § 2). Ne peuvent être soumis à un test | kunnen ook zelf om een polygraaftest verzoeken ( § 2). Er kan geen |
polygraphique les femmes enceintes, les mineurs de moins de 16 ans et | polygraaftest worden afgenomen van zwangere vrouwen, minderjarigen |
toutes personnes dans les 48 heures à compter de leur privation de | beneden de leeftijd van zestien jaar en personen binnen achtenveertig |
liberté effective ( § 3). Le test polygraphique est effectué sur une | uur te rekenen vanaf hun effectieve vrijheidsbeneming ( § 3). Het |
base volontaire et ne peut avoir lieu que si l'intéressé exprime son | afleggen van de polygraaftest gebeurt op vrijwillige basis en kan |
consentement en connaissance de cause. Le test peut être interrompu à | enkel doorgang vinden indien de betrokkene toestemt met kennis van |
tout moment ( § 4). La personne soumise à un test polygraphique a | zaken. De test kan te allen tijde worden onderbroken ( § 4). De |
droit à l'assistance d'un avocat, ce dernier pouvant être présent lors | persoon die aan een polygraaftest wordt onderworpen, heeft recht op |
de la lecture et de la signature du procès-verbal de consentement ou | bijstand van een advocaat, die erin bestaat dat de advocaat aanwezig |
kan zijn bij het voorlezen en ondertekenen van het proces-verbaal van | |
pouvant suivre tant la préparation que le déroulement effectif du test | toestemming en zowel de voorbereiding als het feitelijke verloop van |
polygraphique dans la pièce prévue à cet effet ( § 6). Lorsque la | de polygraaftest kan volgen in de volgkamer ( § 6). Wanneer tijdens of |
personne passe spontanément aux aveux, durant le test polygraphique ou | naar aanleiding van de polygraaftest spontaan wordt overgegaan tot |
à l'occasion de celui-ci, il y est immédiatement mis fin et il est | bekentenissen, wordt de polygraaftest onmiddellijk stopgezet en wordt |
procédé à une audition ( § 9). Les résultats du test polygraphique ne | overgegaan tot een verhoor ( § 9). De resultaten van de polygraaftest |
peuvent être pris en considération qu'à titre de preuve corroborant | mogen alleen in aanmerking worden genomen als ondersteunend bewijs van |
d'autres moyens de preuve ( § 10). | andersoortige bewijsmiddelen ( § 10). |
B.3. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour | B.3. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
constitutionnelle imposent à toute personne physique ou morale qui | Grondwettelijk Hof vereisen dat elke natuurlijke persoon of |
introduit un recours en annulation de justifier d'un intérêt. Ne | rechtspersoon die een beroep tot vernietiging instelt, doet blijken |
justifient de l'intérêt requis que les personnes dont la situation | van een belang. Van het vereiste belang doen slechts blijken de |
pourrait être affectée directement et défavorablement par la norme | personen wier situatie door de bestreden norm rechtstreeks en |
attaquée; il s'ensuit que l'action populaire n'est pas admissible. | ongunstig zou kunnen worden geraakt; bijgevolg is de actio popularis |
niet toelaatbaar. | |
B.4. A l'appui de son intérêt, la partie requérante renvoie à l'arrêt | B.4. De verzoekende partij verwijst tot staving van haar belang naar |
de la Cour n° 120/2019 du 19 septembre 2019, dont elle déduit que tout | het arrest van het Hof nr. 120/2019 van 19 september 2019, waaruit zij |
justiciable dispose de l'intérêt requis pour attaquer devant la Cour | afleidt dat iedere rechtzoekende over het rechtens vereiste belang |
beschikt om voor het Hof een bepaling te bestrijden die raakt aan een | |
une disposition qui touche à un aspect de la bonne administration de | aspect van de behoorlijke rechtsbedeling. Daar de polygraaftest |
la justice. Dès lors qu'en vertu de la loi attaquée, le test | krachtens de bestreden wet bewijskracht heeft, zou die wet aan een |
polygraphique a valeur probante, cette loi toucherait à un aspect de | aspect van de behoorlijke rechtsbedeling raken. Bijgevolg meent de |
la bonne administration de la justice. La partie requérante estime | verzoekende partij als rechtzoekende te beschikken over het rechtens |
vereiste belang. | |
donc disposer, en tant que justiciable, de l'intérêt requis. | Voorts beroept de verzoekende partij zich op het arrest van het Hof |
Ensuite, la partie requérante invoque l'arrêt n° 201/2011 du 22 | nr. 201/2011 van 22 december 2011, waarin het Hof zou hebben beslist |
décembre 2011, dans lequel la Cour aurait jugé que toute personne se | dat iedere persoon die zich op het Belgische grondgebied bevindt |
trouvant sur le territoire belge possède un intérêt permanent à ce que | voortdurend belang erbij heeft dat de regels betreffende de aanhouding |
les règles relatives à l'arrestation et à la mise à disposition de la | en de terbeschikkingstelling van het strafgerecht de individuele |
justice répressive garantissent la liberté individuelle. La loi | vrijheid waarborgen. De bestreden wet zou dergelijke regels |
attaquée concernerait de telles règles relatives à l'arrestation et à | betreffende de aanhouding en de terbeschikkingstelling van het |
la mise à disposition de la justice répressive, en ce qu'elle accroît | strafgerecht betreffen, in zoverre zij de bewijskracht van een |
la force probante d'un test polygraphique et en ce que ce test peut | polygraaftest versterkt en die test kan leiden tot de handhaving van |
aboutir au maintien de la détention préventive par une juridiction | de voorlopige hechtenis door een onderzoeksgerecht. |
d'instruction. La loi attaquée toucherait en outre directement à un aspect à ce point essentiel de l'Etat de droit démocratique, à savoir le droit à un procès équitable, que la protection de cet aspect intéresse tous les citoyens. Enfin, la situation de la partie requérante pourrait également être affectée directement et défavorablement par la loi attaquée, dès lors que celle-ci a été condamnée, en 2008, pour menaces de mort. Si une des personnes qu'elle a menacées était victime d'un délit commis par un auteur inconnu, elle risquerait d'en être soupçonnée et d'être invitée à subir un test polygraphique. B.5.1. Ces éléments invoqués par la partie requérante ne suffisent pas à justifier l'intérêt requis pour demander l'annulation des dispositions attaquées. B.5.2. Par l'arrêt n° 120/2019 du 19 septembre 2019, invoqué par la partie requérante, la Cour a jugé : « En ce qu'elle règle le caractère contraignant du régime de l'emploi des langues en matière judiciaire, la disposition attaquée touche à un | De bestreden wet zou bovendien rechtstreeks raken aan een dermate essentieel aspect van de democratische rechtsstaat, namelijk het recht op een eerlijk proces, dat de vrijwaring ervan alle burgers aanbelangt. Tot slot zou de verzoekende partij ook rechtstreeks en ongunstig in haar situatie kunnen worden geraakt door de bestreden wet, aangezien zij in 2008 werd veroordeeld wegens doodsbedreigingen. Indien een van de door haar bedreigde personen het slachtoffer zou worden van een misdrijf gepleegd door een onbekende dader, zou zij riskeren daarvan te worden verdacht en te worden uitgenodigd een polygraaftest te ondergaan. B.5.1. Die door de verzoekende partijen aangevoerde elementen volstaan niet ter verantwoording van het vereiste belang om de vernietiging te vorderen van de bestreden bepalingen. B.5.2. Bij het door de verzoekende partij aangevoerde arrest nr. 120/2019 van 19 september 2019 heeft het Hof geoordeeld : « Doordat de bestreden bepaling de afdwingbaarheid regelt van de |
aspect de la bonne administration de la justice et à un aspect de la | taalregeling in gerechtszaken raakt zij aan een aspect van de |
diversité linguistique consacrée par l'article 4 de la Constitution qui sont à ce point essentiels que la protection de ces aspects intéresse tous les justiciables ». Par l'arrêt n° 201/2011 du 22 décembre 2011, également invoqué, la Cour a jugé que « l'habeas corpus est un aspect à ce point essentiel de la liberté du citoyen, en toute circonstance, que toute personne physique se trouvant sur la territoire belge possède un intérêt permanent à ce que les règles relatives à l'arrestation et à la mise à disposition de la justice répressive garantissent la liberté individuelle ». La jurisprudence précitée ne peut être étendue aux dispositions relatives à l'administration de la preuve dans le cadre de la procédure pénale, telles que les dispositions attaquées. La simple circonstance que la partie requérante conteste la jurisprudence dite « Antigone » de la Cour de cassation, qui concerne la nullité des éléments de preuve obtenus de manière illicite en matière pénale, n'est pas pertinente en la matière. B.5.3. La partie requérante ne démontre pas que la loi attaquée risque de porter atteinte à un aspect de l'Etat de droit démocratique qui est à ce point essentiel que sa protection intéresse tous les citoyens. L'intérêt, invoqué par la partie requérante, à ce que le droit à un procès équitable soit respecté ne se distingue pas de l'intérêt qu'a toute personne au respect de la légalité en toute matière. Admettre un tel intérêt pour agir devant la Cour reviendrait à admettre l'action populaire, ce que le Constituant n'a pas voulu. Il en va de même lorsque, comme en l'espèce, il n'existe pas de lien suffisamment individualisé entre les dispositions attaquées et la situation de la partie requérante. La partie requérante ne démontre pas qu'elle se trouve dans une situation dans laquelle elle pourrait être affectée directement et défavorablement par la loi attaquée. La seule circonstance qu'elle craint, du fait qu'elle a déjà été condamnée au pénal par le passé, d'être soupçonnée de commettre d'autres délits et d'être invitée, dans ce cadre, à subir un test polygraphique ne suffit pas, en l'occurrence, à justifier l'intérêt requis. B.6. Le recours en annulation est manifestement irrecevable à défaut de l'intérêt requis. Par ces motifs, la Cour, chambre restreinte, statuant à l'unanimité des voix, rejette le recours. Ainsi rendu en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 1er octobre 2020. Le greffier, F. Meersschaut Le président, | behoorlijke rechtsbedeling alsook aan een aspect van de in artikel 4 van de Grondwet verankerde taalverscheidenheid die dermate belangrijk zijn, dat de vrijwaring ervan alle rechtzoekenden aanbelangt ». Bij het eveneens aangevoerde arrest nr. 201/2011 van 22 december 2011 heeft het Hof geoordeeld dat « de habeas corpus [...] in alle omstandigheden een dermate essentieel aspect van de vrijheid van de burger [is], dat iedere fysieke persoon die zich op het Belgische grondgebied bevindt er voortdurend belang bij heeft dat de regels betreffende de aanhouding en de terbeschikkingstelling van het strafgerecht de individuele vrijheid waarborgen ». De voormelde rechtspraak kan niet worden uitgebreid tot bepalingen inzake bewijsvoering in het kader van de strafrechtspleging, zoals de bestreden bepalingen. Het loutere feit dat de verzoekende partij het niet eens is met de zogenaamde « Antigoon »-rechtspraak van het Hof van Cassatie, betreffende de nietigheid van onregelmatig verkregen bewijselementen in strafzaken, is ter zake irrelevant. B.5.3. De verzoekende partij maakt niet aannemelijk dat de bestreden wet afbreuk dreigt te doen aan een aspect van de democratische rechtsstaat dat dermate essentieel is dat de vrijwaring ervan alle burgers aanbelangt. Het door de verzoekende partij aangevoerde belang dat het recht op een eerlijk proces wordt geëerbiedigd, verschilt niet van het belang dat iedere persoon erbij heeft dat de wettigheid in alle aangelegenheden in acht wordt genomen. Zulk een belang aanvaarden om voor het Hof in rechte op te treden, zou neerkomen op het aanvaarden van de actio popularis, wat de Grondwetgever niet heeft gewild. Hetzelfde geldt wanneer, zoals te dezen, geen voldoende geïndividualiseerd verband bestaat tussen de bestreden bepalingen en de situatie van de verzoekende partij. De verzoekende partij toont niet aan dat zij in een situatie verkeert waarin zij rechtstreeks en ongunstig door de bestreden wet zou kunnen worden geraakt. Het enkele feit dat zij, doordat zij in het verleden reeds strafrechtelijk werd veroordeeld, vreest te worden verdacht van het plegen van andere misdrijven en daarbij te worden uitgenodigd een polygraaftest af te leggen, volstaat te dezen niet om het rechtens vereiste belang op te leveren. B.6. Het beroep tot vernietiging is klaarblijkelijk niet ontvankelijk wegens ontstentenis van het vereiste belang. Om die redenen, het Hof, beperkte kamer, met eenparigheid van stemmen uitspraak doende, verwerpt het beroep. Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 1 oktober 2020. De griffier, F. Meersschaut De voorzitter, |
A. Alen | A. Alen |