← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 89/2020 du 18 juin 2020 Numéro du rôle : 7112 En cause : le
recours en annulation de l'article 1469, § 1 er , alinéa 4, du Code civil, tel
que cet article a été remplacé par l'article 34 de la loi du 22 jui La
Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges T. Merckx-V(...)"
Extrait de l'arrêt n° 89/2020 du 18 juin 2020 Numéro du rôle : 7112 En cause : le recours en annulation de l'article 1469, § 1 er , alinéa 4, du Code civil, tel que cet article a été remplacé par l'article 34 de la loi du 22 jui La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges T. Merckx-V(...) | Uittreksel uit arrest nr. 89/2020 van 18 juni 2020 Rolnummer 7112 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 1469, § 1, vierde lid, van het Burgerlijk Wetboek, zoals dat artikel werd vervangen bij artikel 34 van de wet van 22 juli Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters T. M(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 89/2020 du 18 juin 2020 | Uittreksel uit arrest nr. 89/2020 van 18 juni 2020 |
Numéro du rôle : 7112 | Rolnummer 7112 |
En cause : le recours en annulation de l'article 1469, § 1er, alinéa | In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 1469, § 1, vierde |
4, du Code civil, tel que cet article a été remplacé par l'article 34 | lid, van het Burgerlijk Wetboek, zoals dat artikel werd vervangen bij |
de la loi du 22 juillet 2018 « modifiant le Code civil et diverses | artikel 34 van de wet van 22 juli 2018 « tot wijziging van het |
autres dispositions en matière de droit des régimes matrimoniaux et | Burgerlijk Wetboek en diverse andere bepalingen wat het |
modifiant la loi du 31 juillet 2017 modifiant le Code civil en ce qui | huwelijksvermogensrecht betreft en tot wijziging van de wet van 31 |
concerne les successions et les libéralités et modifiant diverses | juli 2017 tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek wat de erfenissen |
autres dispositions en cette matière », introduit par l'Ordre des | en de giften betreft en tot wijziging van diverse bepalingen ter zake |
barreaux francophones et germanophone. | », ingesteld door de « Ordre des barreaux francophones et germanophone |
La Cour constitutionnelle, | ». Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges T. | samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters T. |
Merckx-Van Goey, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman et M. Pâques, assistée | Merckx-Van Goey, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman en M. Pâques, |
du greffier F. Meersschaut, présidée par le président F. Daoût, | bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter F. Daoût, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet du recours et procédure | I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging |
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 24 | Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 24 januari |
janvier 2019 et parvenue au greffe le 4 février 2019, l'Ordre des | 2019 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 4 |
barreaux francophones et germanophone, assisté et représenté par Me | februari 2019 heeft de « Ordre des barreaux francophones et |
germanophone », bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. J.-L. Renchon | |
J.-L. Renchon et Me M. Verdussen, avocats au barreau de Bruxelles, a | en Mr. M. Verdussen, advocaten bij de balie te Brussel, beroep tot |
introduit un recours en annulation de l'article 1469, § 1er, alinéa 4, | vernietiging ingesteld van artikel 1469, § 1, vierde lid, van het |
du Code civil, tel que cet article a été remplacé par l'article 34 de | Burgerlijk Wetboek, zoals dat artikel werd vervangen bij artikel 34 |
la loi du 22 juillet 2018 « modifiant le Code civil et diverses autres | van de wet van 22 juli 2018 « tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek |
dispositions en matière de droit des régimes matrimoniaux et modifiant | en diverse andere bepalingen wat het huwelijksvermogensrecht betreft |
la loi du 31 juillet 2017 modifiant le Code civil en ce qui concerne | en tot wijziging van de wet van 31 juli 2017 tot wijziging van het |
Burgerlijk Wetboek wat de erfenissen en de giften betreft en tot | |
les successions et les libéralités et modifiant diverses autres | wijziging van diverse bepalingen ter zake » (bekendgemaakt in het |
dispositions en cette matière » (publiée au Moniteur belge du 27 | Belgisch Staatsblad van 27 juli 2018). |
juillet 2018). | |
(...) | (...) |
II. En droit | II. In rechte |
(...) | (...) |
B.1. L'article 34 de la loi du 22 juillet 2018 « modifiant le Code | B.1. Bij artikel 34 van de wet van 22 juli 2018 « tot wijziging van |
civil et diverses autres dispositions en matière de droit des régimes | het Burgerlijk Wetboek en diverse andere bepalingen wat het |
matrimoniaux et modifiant la loi du 31 juillet 2017 modifiant le Code | huwelijksvermogensrecht betreft en tot wijziging van de wet van 31 |
civil en ce qui concerne les successions et les libéralités et | juli 2017 tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek wat de erfenissen |
modifiant diverses autres dispositions en cette matière » (ci-après : | en de giften betreft en tot wijziging van diverse bepalingen ter zake |
la loi du 22 juillet 2018) remplace l'article 1469 du Code civil, dont | » (hierna : de wet van 22 juli 2018) wordt artikel 1469 van het |
le paragraphe 1er dispose désormais : « Les époux qui optent pour le régime de la séparation de biens peuvent ajouter à ce régime toutes les clauses compatibles avec ce régime. Ils peuvent notamment ajouter des clauses concernant l'administration de la preuve, entre eux, du droit de propriété exclusif, concernant la preuve de créances que l'un peut invoquer contre l'autre, ainsi que des clauses précisant toute indivision ou patrimoine d'affectation pouvant exister entre eux. Ils peuvent aussi adopter des clauses visant à réaliser un décompte entre leurs patrimoines, notamment par l'ajout d'une clause de participation aux acquêts. | Burgerlijk Wetboek vervangen, waarvan paragraaf 1 voortaan bepaalt : « Echtgenoten die kiezen voor het stelsel van scheiding van goederen kunnen aan dit stelsel alle bedingen toevoegen die met dat stelsel verenigbaar zijn. Zij kunnen onder meer bedingen toevoegen met betrekking tot de bewijsvoering, tussen hen, van exclusief eigendomsrecht, met betrekking tot het bewijs van vorderingen die de ene tegen de andere kan inroepen, en bedingen ter nadere regeling van enige onverdeeldheid of doelvermogen die tussen hen zou bestaan. Zij kunnen ook bedingen opnemen die ertoe strekken een verrekening tussen hun vermogens te verwezenlijken, met name door toevoeging van een beding van verrekening van aanwinsten. |
Les articles 1429bis, 1458, 1464 et 1465 s'appliquent par analogie ». | De artikelen 1429bis, 1458, 1464 en 1465 zijn van overeenkomstige toepassing ». |
B.2.1. Le Conseil des ministres fait valoir que le recours est | B.2.1. De Ministerraad voert aan dat het beroep niet ontvankelijk is, |
irrecevable, en ce que l'Ordre des barreaux francophones et | in zoverre de « Ordre des barreaux francophones et germanophone » niet |
germanophone ne justifie pas de l'intérêt requis. | doet blijken van het vereiste belang. |
B.2.2. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la | B.2.2. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
Cour constitutionnelle imposent à toute personne physique ou morale | Grondwettelijk Hof vereisen dat elke natuurlijke persoon of |
qui introduit un recours en annulation de justifier d'un intérêt. Ne | rechtspersoon die een beroep tot vernietiging instelt, doet blijken |
justifient de l'intérêt requis que les personnes dont la situation | van een belang. Van het vereiste belang doen slechts blijken de |
pourrait être affectée directement et défavorablement par la norme | personen wier situatie door de bestreden norm rechtstreeks en |
attaquée; il s'ensuit que l'action populaire n'est pas admissible. | ongunstig zou kunnen worden geraakt; bijgevolg is de actio popularis |
niet toelaatbaar. | |
B.2.3. L'article 495 du Code judiciaire, alinéas 1er et 2, dispose : | B.2.3. Artikel 495 van het Gerechtelijk Wetboek, eerste en tweede lid, bepaalt : |
« L'Ordre des barreaux francophones et germanophone et l'Orde van | « De Orde van Vlaamse balies en de Ordre des Barreaux francophones et |
Vlaamse balies ' ont, [chacun] en ce qui concerne les barreaux qui en | germanophone hebben, elk voor de balies die er deel van uitmaken, de |
font partie, pour mission de veiller à l'honneur, aux droits et aux | taak te waken over de eer, de rechten en de gemeenschappelijke |
intérêts professionnels communs de leurs membres et sont [compétents] | beroepsbelangen van hun leden en zijn bevoegd voor de juridische |
en ce qui concerne l'aide juridique, le stage, la formation | bijstand, de stage, de beroepsopleiding van de advocaten-stagiairs en |
professionnelle des avocats-stagiaires et la formation de tous les | de vorming van alle advocaten behorende tot de balies die er deel van uitmaken. |
avocats appartenant aux barreaux qui en font partie. | Ze nemen initiatieven en maatregelen die nuttig zijn voor de |
[Ils] prennent les initiatives et les mesures utiles en matière de | opleiding, de tuchtrechtelijke regels en de loyauteit in het beroep en |
formation, de règles disciplinaires et de loyauté professionnelle | voor de behartiging van de belangen van de advocaat en van de |
ainsi que pour la défense des intérêts de l'avocat et du justiciable ». | rechtzoekende ». |
B.2.4. Les Ordres des barreaux sont des groupements professionnels de | B.2.4. De Ordes van de balies zijn publiekrechtelijke |
droit public qui ont été institués par la loi et qui regroupent | beroepscorporaties die bij wet zijn opgericht en die op verplichte |
obligatoirement tous ceux qui exercent la profession d'avocat. | wijze al diegenen die het beroep van advocaat uitoefenen groeperen. |
Les Ordres des barreaux ne peuvent agir en justice, sauf dans les cas | De Ordes van de balies kunnen, behoudens de gevallen waarin zij hun |
où ils défendent leur intérêt personnel, que dans le cadre de la | persoonlijk belang verdedigen, slechts in rechte treden binnen de |
mission que le législateur leur a confiée. Ainsi donc, ils peuvent en | opdracht die de wetgever hun heeft toevertrouwd. Aldus kunnen zij in |
premier lieu agir en justice lorsqu'ils défendent les intérêts | de eerste plaats in rechte treden wanneer zij de beroepsbelangen van |
professionnels de leurs membres ou lorsque l'exercice de la profession | hun leden verdedigen of wanneer de uitoefening van het beroep van |
d'avocat est en cause. Selon l'article 495, alinéa 2, du Code | advocaat in het geding is. Volgens artikel 495, tweede lid, van het |
judiciaire, les Ordres peuvent également prendre des initiatives et | Gerechtelijk Wetboek kunnen de Ordes ook initiatieven en maatregelen |
des mesures « utiles [...] pour la défense des intérêts de l'avocat et | nemen « die nuttig zijn [...] voor de behartiging van de belangen van |
du justiciable ». | de advocaat en van de rechtzoekende ». |
B.2.5. Il ressort de l'article 495 du Code judiciaire, lu en | B.2.5. Uit artikel 495 van het Gerechtelijk Wetboek, in samenhang |
combinaison avec les articles 2 et 87 de la loi spéciale du 6 janvier | gelezen met de artikelen 2 en 87 van de bijzondere wet van 6 januari |
1989 sur la Cour constitutionnelle, que les Ordres des barreaux ne | 1989 op het Grondwettelijk Hof, blijkt dat de Ordes van de balies |
peuvent agir devant la Cour comme partie requérante ou comme partie | slechts als verzoekende of tussenkomende partij voor het Hof in rechte |
intervenante pour défendre l'intérêt collectif des justiciables qu'en | kunnen treden ter verdediging van het collectieve belang van de |
ce qu'une telle action est liée à la mission et au rôle de l'avocat en | rechtzoekenden in zoverre dit verbonden is met de taak en de rol van |
ce qui concerne la défense des intérêts du justiciable. | de advocaat bij de behartiging van de belangen van de rechtzoekende. |
Des mesures qui n'ont aucune incidence sur le droit d'accès au juge, | Maatregelen die geen enkele weerslag hebben op het recht op toegang |
sur l'administration de la justice ou sur l'assistance que les avocats | tot de rechter, op de rechtsbedeling of op de bijstand die advocaten |
peuvent offrir à leurs clients, que ce soit lors d'un recours | aan hun cliënten kunnen verlenen, ongeacht of dat gebeurt tijdens een |
administratif, lors d'une conciliation amiable ou lors d'un litige | administratief beroep, via een minnelijke schikking of via een geschil |
soumis aux juridictions judiciaires ou administratives, ne relèvent | dat wordt voorgelegd aan de gewone of administratieve rechtscolleges, |
dès lors pas de l'article 495 du Code judiciaire, lu en combinaison | vallen bijgevolg buiten het bereik van artikel 495 van het |
Gerechtelijk Wetboek, in samenhang gelezen met de artikelen 2 en 87 | |
avec les articles 2 et 87 de la loi spéciale du 6 janvier 1989. | van de bijzondere wet van 6 januari 1989. |
B.3.1. L'article 1469, § 1er, du Code civil, tel qu'il a été remplacé | B.3.1. Artikel 1469, § 1, van het Burgerlijk Wetboek, zoals dat |
par l'article 34 de la loi du 22 juillet 2018, prévoit la possibilité | artikel werd vervangen bij artikel 34 van de wet van 22 juli 2018, |
pour les époux qui optent pour le régime de la séparation de biens | voorziet in de mogelijkheid voor echtgenoten die kiezen voor het |
d'ajouter à ce régime toutes les clauses compatibles avec celui-ci. En | stelsel van scheiding van goederen, om aan dat stelsel alle bedingen |
son alinéa 4, qui est attaqué, il précise que les articles 1429bis, | toe te voegen die met dat stelsel verenigbaar zijn. In het vierde lid |
ervan, dat wordt bestreden, wordt gepreciseerd dat de artikelen | |
1458, 1464 et 1465 s'appliquent par analogie. L'article 1429bis | 1429bis, 1458, 1464 en 1465 van overeenkomstige toepassing zijn. |
concerne le cas de l'indignité successorale du conjoint survivant lors | Artikel 1429bis heeft betrekking op het geval waarin de langstlevende |
echtgenoot onwaardig is om te erven bij de ontbinding van het | |
de la dissolution du régime légal, tandis que les articles 1458, 1464 | wettelijk stelsel, terwijl de artikelen 1458, 1464 en 1465 betrekking |
et 1465 concernent des conventions qui peuvent modifier le régime légal. | hebben op overeenkomsten die het wettelijk stelsel kunnen wijzigen. |
B.3.2. Ces dispositions ne contiennent aucune règle relative au statut | B.3.2. Die bepalingen bevatten geen enkele regel met betrekking tot |
de l'avocat ou aux justiciables. Elles sont susceptibles de | het statuut van de advocaat of van de rechtzoekenden. Zij kunnen van |
s'appliquer à tout citoyen, à l'occasion du décès de ses parents ou de | toepassing zijn op elke burger, naar aanleiding van het overlijden van |
son conjoint, mais elles ne concernent pas directement les citoyens en | zijn ouders of zijn echtgenoot, maar zij betreffen niet rechtstreeks |
leur qualité de justiciable. Elles n'ont aucune incidence sur le droit | de burgers in hun hoedanigheid van rechtzoekende. Zij hebben geen |
d'accès au juge, sur l'administration de la justice ou sur l'assistance que les avocats peuvent offrir à leurs clients, que ce soit lors d'un recours administratif, lors d'une conciliation amiable ou lors d'un litige soumis aux juridictions judiciaires ou administratives. B.3.3. La circonstance que la disposition attaquée pourrait donner lieu à de nombreux litiges qui seraient portés devant les tribunaux, outre qu'elle est purement hypothétique, n'est pas de nature à modifier ce constat. En effet, considérer que la seule éventualité que l'application d'une disposition législative occasionne l'apparition d'un litige permettrait aux Ordres des barreaux visés par l'article | enkele weerslag op het recht op toegang tot de rechter, op de rechtsbedeling of op de bijstand die advocaten aan hun cliënten kunnen verlenen, ongeacht of dit voorvalt tijdens een administratief beroep, bij een minnelijke schikking of tijdens een geschil dat aan de gewone of de administratieve rechtscolleges is voorgelegd. B.3.3. De omstandigheid dat de bestreden bepaling talrijke geschillen zou kunnen doen ontstaan die voor de rechtbanken zouden worden gebracht, kan, naast het feit dat zij thans zuiver hypothetisch is, die vaststelling niet wijzigen. Ervan uitgaan dat de loutere mogelijkheid dat de toepassing van een wetsbepaling een geschil doet |
495 du Code judiciaire d'en demander l'annulation reviendrait à leur | rijzen, de in artikel 495 van het Gerechtelijk Wetboek beoogde Ordes |
van balies zou toelaten de vernietiging ervan te vorderen, zou immers | |
permettre de demander l'annulation de chacune des dispositions prises | erop neerkomen hun de mogelijkheid te bieden de vernietiging te |
par les différents législateurs. | vorderen van elk van de door de verschillende wetgevers aangenomen |
B.3.4. Enfin, l'audition de représentants de l'Ordre des barreaux | bepalingen. B.3.4. Tot slot doet het horen, door de volksvertegenwoordigers |
francophones et germanophone par les députés au cours des travaux | tijdens de parlementaire voorbereiding van de bestreden bepaling, van |
préparatoires de la disposition attaquée ne confère pas à cet Ordre un | vertegenwoordigers van de « Ordre des barreaux francophones et |
intérêt à demander l'annulation de cette loi devant la Cour | germanophone », te haren aanzien geen belang ontstaan om bij het |
constitutionnelle. En effet, l'expertise reconnue à l'Ordre des | Grondwettelijk Hof de vernietiging van die wet te vorderen. De erkende |
barreaux francophones et germanophone en la matière ne signifie pas | deskundigheid van de « Ordre des barreaux francophones et germanophone |
que sa situation, celle des avocats ou encore celle des justiciables | » in die aangelegenheid betekent immers niet dat haar situatie, die |
qu'ils assistent seraient affectées par l'application de la | van de advocaten, of nog, die van de rechtzoekenden die zij bijstaan, |
disposition au sujet de laquelle il a été consulté par le législateur. | zouden worden geraakt door de toepassing van de bepaling waarover zij |
door de wetgever is geraadpleegd. | |
B.3.5. L'Ordre des barreaux francophones et germanophone ne justifie | B.3.5. De « Ordre des barreaux francophones et germanophone » beschikt |
pas de l'intérêt requis pour demander l'annulation de l'article 1469, | niet over het vereiste belang om de vernietiging te vorderen van |
§ 1er, alinéa 4, du Code civil, tel qu'il a été remplacé par l'article | artikel 1469, § 1, vierde lid, van het Burgerlijk Wetboek, zoals dat |
34 de la loi du 22 juillet 2018, de sorte que le recours est irrecevable. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi rendu en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 18 juin 2020. Le greffier, F. Meersschaut Le président, | artikel werd vervangen bij artikel 34 van de wet van 22 juli 2018, zodat het beroep onontvankelijk is. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus gewezen in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 18 juni 2020. De griffier, F. Meersschaut De voorzitter, |
F. Daoût | F. Daoût |