← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 64/2020 du 7 mai 2020 Numéro du rôle : 7341 En cause : la question
préjudicielle relative à l'article 335, § § 1 er et 3, du Code civil,
posée par le Tribunal de la famille de Namur, division Namur."
| Extrait de l'arrêt n° 64/2020 du 7 mai 2020 Numéro du rôle : 7341 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 335, § § 1 er et 3, du Code civil, posée par le Tribunal de la famille de Namur, division Namur. | Uittreksel uit arrest nr. 64/2020 van 7 mei 2020 Rolnummer 7341 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 335, § § 1 en 3, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Familierechtbank Namen, afdeling Namen. Het Grondwe samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Go(...) |
|---|---|
| COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
| Extrait de l'arrêt n° 64/2020 du 7 mai 2020 | Uittreksel uit arrest nr. 64/2020 van 7 mei 2020 |
| Numéro du rôle : 7341 | Rolnummer 7341 |
| En cause : la question préjudicielle relative à l'article 335, § § 1er | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 335, § § 1 en 3, |
| et 3, du Code civil, posée par le Tribunal de la famille de Namur, | van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Familierechtbank Namen, |
| division Namur. | afdeling Namen. |
| La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
| composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges J.-P. | samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters |
| Moerman, T. Merckx-Van Goey, T. Giet, R. Leysen et M. Pâques, assistée | J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Goey, T. Giet, R. Leysen en M. Pâques, |
| du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président F. Daoût, | bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter F. Daoût, |
| après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
| I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
| Par jugement du 8 janvier 2020, dont l'expédition est parvenue au | Bij vonnis van 8 januari 2020, waarvan de expeditie ter griffie van |
| greffe de la Cour le 15 janvier 2020, le Tribunal de la famille de | het Hof is ingekomen op 15 januari 2020, heeft de Familierechtbank |
| Namur, division Namur, a posé la question préjudicielle suivante : | Namen, afdeling Namen, de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
| « Les articles 335, § 1er, et 335, § 3, du Code civil ne violent-ils | « Schendt artikel 335, § § 1 en 3, van het Burgerlijk Wetboek niet de |
| pas les articles 10, 11 et 22bis de la Constitution, voire d'autres | artikelen 10, 11 en 22bis van de Grondwet, of andere |
| dispositions constitutionnelles, en ce que l'auteur d'une | grondwetsbepalingen, in zoverre de erkenner van het vaderschap die |
| reconnaissance de paternité qui souhaite voir son nom accolé à celui | zijn naam naast die van de moeder wil laten plaatsen, in een identieke |
| hypothese, namelijk die waarin die moeder zich daartegen verzet, | |
| de la mère dans une hypothèse identique, étant celle où elle s'y | verschillend wordt behandeld naargelang de afstamming van vaderszijde |
| oppose, se voit traité distinctement selon que sa paternité est | gelijktijdig met, dan wel na die van moederszijde wordt vastgesteld ? |
| établie simultanément à celle de la mère ou postérieurement à celle de la mère ? | Is het met andere woorden grondwettig om, in hetzelfde geval (namelijk |
| En d'autres termes, est-il constitutionnel, dans le même cas de figure | het verzet van de moeder tegen het dragen van de dubbele naam door het |
| (savoir l'opposition de la mère au port du double nom par l'enfant), | kind), de man die het kind heeft erkend of daartoe gemachtigd is, |
| de traiter différemment, selon le moment de l'établissement de la | verschillend te behandelen naar gelang van het ogenblik dat de |
| filiation paternelle, l'homme qui a reconnu ou est autorisé à | afstamming van vaderszijde wordt vastgesteld ? Immers, indien beide |
| reconnaître l'enfant ? En effet, en cas d'établissement simultané des | afstammingen gelijktijdig worden vastgesteld en de moeder zich verzet |
| deux filiations et si la mère s'oppose au double nom, l'enfant porte | tegen de dubbele naam, draagt het kind ambtshalve de dubbele naam in |
| d'office le double nom dans l'ordre alphabétique (article 335, § 1er, | alfabetische volgorde (artikel 335, § 1, van het Burgerlijk Wetboek) |
| du Code civil) et en cas d'établissement différé de la filiation | en indien de afstamming van vaderszijde later wordt vastgesteld (soms |
| paternelle (dû parfois au comportement même de la mère) et si la mère | te wijten aan het gedrag zelf van de moeder) en de moeder zich verzet |
| s'oppose au double nom, l'enfant conserve le seul nom de sa mère | tegen de dubbele naam, behoudt het kind alleen de naam van zijn moeder |
| (article 335, § 3, du Code civil) ? ». | (artikel 335, § 3, van het Burgerlijk Wetboek) ». |
| Le 4 février 2020, en application de l'article 72, alinéa 1er, de la | Op 4 februari 2020 hebben de rechters-verslaggevers T. Giet en R. |
| Leysen, met toepassing van artikel 72, eerste lid, van de bijzondere | |
| loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, les | wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, het Hof ervan in |
| juges-rapporteurs T. Giet et R. Leysen ont informé la Cour qu'ils | kennis gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht voor te |
| pourraient être amenés à proposer de mettre fin à l'examen de | stellen het onderzoek van de zaak af te doen met een arrest gewezen op |
| l'affaire par un arrêt rendu sur procédure préliminaire. | voorafgaande rechtspleging. |
| (...) | (...) |
| III. En droit | III. In rechte |
| (...) | (...) |
| B.1. La question préjudicielle porte sur la compatibilité de l'article | B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op de bestaanbaarheid van |
| artikel 335, § § 1 en 3, van het Burgerlijk Wetboek met de artikelen | |
| 335, § § 1er et 3, du Code civil avec les articles 10, 11 et 22bis de | 10, 11 en 22bis van de Grondwet, in zoverre artikel 335, § 3, van het |
| la Constitution, en ce que l'article 335, § 3, du Code civil ne | Burgerlijk Wetboek niet erin voorziet dat de kinderen wier vaderlijke |
| prévoit pas, en l'absence d'accord entre les parents quant au nom de | afstamming komt vast te staan na de moederlijke afstamming, bij |
| famille, que les enfants dont la filiation paternelle est établie | ontstentenis van een overeenkomst tussen de ouders over de |
| après la filiation maternelle se voient attribuer un double nom dans | familienaam, een dubbele naam in alfabetische volgorde toegekend |
| l'ordre alphabétique, alors que l'article 335, § 1er, alinéa 2, du | krijgen, terwijl artikel 335, § 1, tweede lid, van hetzelfde Wetboek |
| même Code prévoit, en l'absence d'accord entre les parents quant au | wel in de toekenning van een dubbele naam in alfabetische volgorde |
| nom de famille, l'attribution d'un double nom dans l'ordre | voorziet voor de kinderen wier vaderlijke en moederlijke afstamming |
| alphabétique pour les enfants dont la filiation paternelle et la | gelijktijdig komen vast te staan indien de ouders geen overeenkomst |
| filiation maternelle sont établies simultanément. | bereiken over de familienaam. |
| B.2. L'article 335 du Code civil dispose : | B.2. Artikel 335 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : |
| « § 1er. L'enfant dont la filiation paternelle et la filiation | « § 1. Het kind wiens afstamming van vaderszijde en afstamming van |
| maternelle sont établies simultanément porte soit le nom de son père, | moederszijde tegelijkertijd komen vast te staan draagt ofwel de naam |
| van zijn vader, ofwel de naam van zijn moeder, ofwel één die | |
| soit le nom de sa mère, soit leurs deux noms accolés dans l'ordre | samengesteld is uit hun twee namen, in de door hen gekozen volgorde |
| met niet meer dan één naam voor elk van hen. | |
| choisi par eux dans la limite d'un nom pour chacun d'eux. | De ouders kiezen de naam van het kind op het ogenblik van de aangifte |
| Les père et mère choisissent le nom de l'enfant lors de la déclaration | van de geboorte. De ambtenaar van de burgerlijke stand neemt akte van |
| de naissance. L'officier de l'état civil prend acte de ce choix. [...] | deze keuze. [...] In geval van onenigheid draagt het kind de naam van |
| En cas de désaccord, l'enfant porte les noms du père et de la mère accolés par ordre alphabétique dans la limite d'un nom pour chacun d'eux. Lorsque le père et la mère, ou l'un d'entre eux, portent un double nom, la partie du nom transmise à l'enfant est choisie par l'intéressé. En l'absence de choix, la partie du double nom transmise est déterminée selon l'ordre alphabétique. Le refus d'effectuer un choix est considéré comme un cas de désaccord. Lorsque les père et mère déclarent conjointement la naissance de l'enfant, l'officier de l'état civil constate le nom choisi par eux ou le désaccord entre eux, conformément à l'alinéa 2. | de vader en de naam van de moeder naast elkaar in alfabetische volgorde met niet meer dan één naam voor elk van hen. Wanneer de vader en de moeder, of een van hen, een dubbele naam dragen, kiest de betrokkene het deel van de naam dat aan het kind wordt doorgegeven. Bij afwezigheid van keuze wordt het deel van de dubbele naam dat wordt doorgegeven bepaald op basis van de alfabetische volgorde. De weigering om een keuze te maken wordt beschouwd als een geval van onenigheid. Indien de ouders samen de geboorte van het kind aangeven, stelt de ambtenaar van de burgerlijke stand, overeenkomstig het tweede lid, de door de ouders gekozen naam of de onenigheid tussen de ouders, vast. |
| Si le père ou la mère déclare seul la naissance de l'enfant, il ou | Indien een ouder alleen de geboorte van het kind aangeeft, geeft deze |
| elle déclare à l'officier de l'état civil le nom choisi par eux ou le | de door de ouders gekozen naam of de onenigheid tussen de ouders aan |
| désaccord entre eux. | de ambtenaar van de burgerlijke stand aan. |
| § 2. L'enfant dont seule la filiation maternelle est établie, porte le | § 2. Het kind wiens afstamming alleen van moederszijde vaststaat, |
| nom de sa mère. | draagt de naam van zijn moeder. |
| L'enfant dont seule la filiation paternelle est établie, porte le nom | Het kind wiens afstamming alleen van vaderszijde vaststaat, draagt de |
| de son père. | naam van zijn vader. |
| § 3. Si la filiation paternelle est établie après la filiation maternelle, aucune modification n'est apportée au nom de l'enfant. Il en va de même si la filiation maternelle est établie après la filiation paternelle. Toutefois, les père et mère ensemble, ou l'un d'eux si l'autre est décédé peuvent déclarer, dans un acte dressé par l'officier de l'état civil, que l'enfant portera soit le nom de la personne à l'égard de laquelle la filiation est établie en second lieu, soit leurs deux noms accolés dans l'ordre choisi par eux dans la limite d'un nom pour chacun d'eux. Cette déclaration est faite dans un délai d'un an à dater de la reconnaissance ou du jour où une décision établissant la filiation paternelle ou maternelle est coulée en force de chose jugée et avant la majorité ou l'émancipation de l'enfant. Le délai d'un an prend cours le jour suivant la notification ou la signification visées aux | § 3. Indien de afstamming van vaderszijde komt vast te staan na de afstamming van moederszijde, blijft de naam van het kind onveranderd. Hetzelfde geldt indien de afstamming van moederszijde komt vast te staan na de afstamming van vaderszijde. Evenwel kunnen de ouders samen, of kan een van hen indien de andere overleden is, in een door de ambtenaar van de burgerlijke stand opgemaakte akte verklaren dat het kind ofwel de naam van de persoon ten aanzien van wie de afstamming als tweede komt vast te staan zal dragen, ofwel één die samengesteld is uit hun twee namen, in de door hen gekozen volgorde met niet meer dan één naam voor elk van hen. Deze verklaring wordt afgelegd binnen een termijn van één jaar te rekenen van de dag van de erkenning of van de dag waarop een beslissing die de afstamming van vaderszijde of van moederszijde vaststelt in kracht van gewijsde is gegaan, en voor de meerderjarigheid of de ontvoogding van het kind. De termijn van één jaar begint te lopen op de dag die volgt op de in de artikelen 313, § |
| articles 313, § 3, alinéa 2, 319bis, alinéa 2, ou 322, alinéa 2. | 3, tweede lid, 319bis, tweede lid, of 322, tweede lid, bedoelde |
| kennisgeving of betekening. | |
| En cas de modification de la filiation paternelle ou maternelle durant | Bij wijziging van de afstamming van vaderszijde of van moederszijde |
| la minorité de l'enfant en suite d'une action en contestation sur la | tijdens de minderjarigheid van het kind als gevolg van een vordering |
| tot betwisting van de afstamming op grond van de artikelen 312, § 2, | |
| base des articles 312, § 2, 318, § § 5 et 6, ou 330, § § 3 et 4, le | 318, §§ 5 en 6, of 330, § § 3 en 4, neemt de rechter akte van de |
| juge acte le nouveau nom de l'enfant, choisi, le cas échéant, par les | nieuwe naam van het kind die in voorkomend geval door de ouders is |
| parents selon les règles énoncées au § 1er ou à l'article 335ter, § 1er. | gekozen, met inachtneming van de in § 1 of artikel 335ter bedoelde |
| L'officier de l'état civil compétent établit l'acte de déclaration de | regels. De bevoegde ambtenaar van de burgerlijke stand maakt de akte van |
| verklaring van naamskeuze op ten gevolge van de in het tweede lid | |
| choix de nom suite à la déclaration visée à l'alinéa 2 et l'associe à | bedoelde verklaring en verbindt deze met de akte van geboorte van het |
| l'acte de naissance de l'enfant et aux actes de l'état civil auxquels | kind en met de akten van de burgerlijke stand waarop ze betrekking |
| il se rapporte, ou modifie l'acte de naissance de l'enfant et les | heeft of wijzigt de akte van geboorte van het kind en de akten van de |
| actes de l'état civil auxquels il se rapporte suite au jugement visé à | burgerlijke stand waarop ze betrekking heeft ten gevolge van het in |
| l'alinéa 4. | het vierde lid bedoelde vonnis. |
| § 4. Si la filiation d'un enfant est modifiée alors que celui-ci a | § 4. Indien de afstamming van een kind wordt gewijzigd wanneer het de |
| atteint l'âge de la majorité, aucune modification n'est apportée à son | meerderjarige leeftijd heeft bereikt, wordt er zonder zijn instemming |
| nom sans son accord. | geen verandering aan zijn naam aangebracht. |
| En cas d'établissement d'un nouveau lien de filiation d'un enfant | Bij vaststelling van een nieuwe afstammingsband van een meerderjarig |
| majeur à l'égard du père, de la mère ou de la coparente, à la suite | kind van vaderszijde, van moederszijde of van meemoederszijde als |
| d'une action en contestation de la filiation sur base des articles | gevolg van een vordering tot betwisting van de afstamming op grond van |
| 312, § 2, 318, § § 5 et 6, ou 330, § § 3 et 4, le juge acte le nouveau | de artikelen 312, § 2, 318, § § 5 en 6, of 330, § § 3 en 4, neemt de |
| rechter akte van de nieuwe naam van het kind die laatstgenoemde heeft | |
| nom de l'enfant, choisi, le cas échéant, par ce dernier selon les | gekozen in voorkomend geval met inachtneming van de in paragraaf 1 of |
| règles énoncées au paragraphe 1er ou à l'article 335ter, § 1er. | in artikel 335ter, § 1, vervatte regels. |
| L'officier de l'état civil compétent modifie l'acte de naissance de | De bevoegde ambtenaar van de burgerlijke stand wijzigt de akte van |
| l'enfant et les actes de l'état civil auxquels le jugement se | geboorte van het kind en de akten van de burgerlijke stand waarop het |
| rapporte, suite au jugement visé à l'alinéa 2 ». | vonnis betrekking heeft, ten gevolge van het in het tweede lid bedoelde vonnis ». |
| B.3. Par ses arrêts nos 21/2019 et 95/2019, la Cour a répondu à des | B.3. Bij zijn arresten nrs. 21/2019 en 95/2019 heeft het Hof |
| questions préjudicielles comparables qui portaient sur la | geantwoord op vergelijkbare prejudiciële vragen betreffende de |
| compatibilité de l'article 335 du Code civil avec, notamment, les | bestaanbaarheid van artikel 335 van het Burgerlijk Wetboek met onder |
| articles 10 et 11 de la Constitution. | meer de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. |
| Par l'arrêt précité n° 95/2019 du 6 juin 2019, la Cour a jugé : | Bij het voormelde arrest nr. 95/2019 van 6 juni 2019 heeft het Hof |
| « B.2.1. L'article 335 du Code civil fait partie du chapitre relatif | geoordeeld : « B.2.1. Artikel 335 van het Burgerlijk Wetboek maakt deel uit van het |
| aux effets de la filiation. Il fixe de manière générale les règles | hoofdstuk met betrekking tot de gevolgen van de afstamming. Het stelt |
| relatives à l'attribution du nom considérée comme effet de la | op algemene wijze de regels van de naamgeving als gevolg van de |
| filiation. | afstamming vast. |
| Ces règles ont été modifiées de façon substantielle par la loi du 8 | Die regels werden ingrijpend gewijzigd bij de wet van 8 mei 2014 ' tot |
| wijziging van het Burgerlijk Wetboek met het oog op de invoering van | |
| mai 2014 'modifiant le Code civil en vue d'instaurer l'égalité de | de gelijkheid tussen mannen en vrouwen bij de wijze van |
| l'homme et de la femme dans le mode de transmission du nom à l'enfant | naamsoverdracht aan het kind en aan de geadopteerde ' (hierna : de wet |
| et à l'adopté' (ci-après : la loi du 8 mai 2014). Il ressort de | van 8 mei 2014). Uit het opschrift en de parlementaire voorbereiding |
| l'intitulé et des travaux préparatoires de cette loi que le | |
| législateur a voulu instaurer l'égalité de l'homme et de la femme dans | van die wet blijkt dat de wetgever de gelijkheid tussen mannen en |
| le mode de transmission du nom (Doc. parl., Chambre, 2013-2014, DOC | vrouwen bij de wijze van naamsoverdracht heeft willen invoeren (Parl. |
| 53-3145/001, p. 10). | St., Kamer, 2013-2014, DOC 53-3145/001, p. 10). |
| B.2.2. Pour atteindre cet objectif d'égalité entre les hommes et les | B.2.2. Om die doelstelling van gelijkheid tussen mannen en vrouwen te |
| femmes, le législateur a, dans l'hypothèse de l'établissement | bereiken, heeft de wetgever, in de hypothese dat de afstamming van |
| vaderszijde en die van moederszijde tegelijkertijd zijn komen vast te | |
| simultané de la filiation paternelle et de la filiation maternelle, | staan, bepaald dat de ouders een dubbele naam kunnen kiezen, bestaande |
| permis aux parents de choisir un double nom composé des noms du père | uit de naam van de vader en de naam van de moeder in de door hen |
| et de la mère dans l'ordre qu'ils déterminent ou d'opter pour le nom | bepaalde volgorde, of kunnen kiezen voor de naam van de vader of voor |
| du père ou celui de la mère (article 335, § 1er, alinéa 1er, du Code | die van de moeder (artikel 335, § 1, eerste lid, van het Burgerlijk |
| civil). | Wetboek). |
| Le législateur a donc opté pour l'autonomie de la volonté des parents, | De wetgever heeft dus gekozen voor de wilsautonomie van de ouders, |
| dans les limites fixées par la loi, plutôt que pour un système | binnen de door de wet bepaalde grenzen, veeleer dan voor een bij wet |
| d'attribution du nom fixé par la loi. Le législateur a limité le choix | vastgelegd systeem voor het toekennen van de naam. De wetgever heeft |
| des parents pour garantir ' une unité de nom entre enfants nés des | de keuze van de ouders beperkt om te waarborgen dat ' kinderen van |
| mêmes parents. Le nom ne peut donc varier au sein d'une même fratrie | dezelfde ouders dezelfde naam zullen dragen. De naam van broers en |
| zussen kan bijgevolg niet verschillen waardoor [de orde der families | |
| et l'ordre des familles se voit ainsi ménagé ' (ibid., p. 14). | gevrijwaard kan blijven] ' (ibid., p. 14). |
| B.2.3. Le législateur a aussi envisagé l'hypothèse du désaccord entre | B.2.3. De wetgever heeft ook het geval onderzocht van de onenigheid |
| parents et de l'absence de choix. En pareil cas, l'article 335, § 1er, | tussen de ouders en van de afwezigheid van keuze. Zoals het was |
| alinéa 2, troisième phrase, du Code civil, tel qu'il avait été | vervangen bij artikel 2 van de wet van 8 mei 2014 bepaalde artikel |
| remplacé par l'article 2 de la loi du 8 mai 2014, prévoyait au départ | 335, § 1, tweede lid, derde zin, van het Burgerlijk Wetboek |
| l'attribution du nom du père pour les enfants dont la filiation | aanvankelijk dat in dat geval, voor de kinderen wier afstamming van |
| paternelle et la filiation maternelle étaient établies simultanément. | vaders- en moederszijde tegelijkertijd is komen vast te staan, de naam |
| van de vader wordt toegekend. | |
| Par son arrêt n° 2/2016 du 14 janvier 2016, la Cour a annulé cette | Bij zijn arrest nr. 2/2016 van 14 januari 2016 heeft het Hof die |
| disposition : | bepaling vernietigd : |
| ' B.8.5. Puisqu'il privilégie l'autonomie de la volonté des parents | ' B.8.5. Nu hij voor de keuze van de familienaam de voorrang geeft aan |
| pour le choix du nom de famille, le législateur doit aussi déterminer | de wilsautonomie van de ouders, dient de wetgever ook de wijze te |
| la manière d'attribuer le nom de famille dans l'hypothèse où les | bepalen waarop de familienaam wordt toegekend voor het geval dat de |
| ouders het oneens zijn of geen keuze maken, ook al heeft hij voor het | |
| parents sont en désaccord ou n'opèrent pas de choix, même s'il a par | overige erop toegezien de gevallen van onenigheid te beperken door de |
| ailleurs veillé à limiter les cas de désaccord en permettant aux | ouders de mogelijkheid te bieden te kiezen voor de ene of de andere |
| parents d'opter pour l'un ou l'autre nom de famille ou pour les deux | familienaam of voor de twee namen in de door hen bepaalde volgorde. |
| noms dans l'ordre qu'ils déterminent. Il peut se justifier qu'il fixe | Het kan worden verantwoord dat hij zelf de naam vastlegt die het kind |
| lui-même le nom que portera l'enfant, lorsqu'il y a désaccord ou | zal dragen wanneer er onenigheid of afwezigheid van keuze is, veeleer |
| absence de choix, plutôt que d'accorder à cet égard un pouvoir | dan dienaangaande aan de rechter een beoordelingsbevoegdheid te |
| d'appréciation au juge. Il importe en effet en cette matière de fixer | verlenen. Het is immers in die aangelegenheid van belang de naam van |
| de manière simple, rapide et uniforme le nom d'un enfant dès sa | een kind vanaf zijn geboorte op een eenvoudige, snelle en eenvormige |
| naissance. L'article 7 de la Convention relative aux droits de | wijze te bepalen. Artikel 7 van het Verdrag inzake de rechten van het |
| l'enfant dispose, à cet égard, que l'enfant est enregistré aussitôt sa | kind bepaalt dienaangaande dat het kind onmiddellijk na de geboorte |
| naissance et a dès celle-ci le droit à un nom. | wordt ingeschreven en vanaf de geboorte het recht op een naam heeft. |
| B.8.6. La disposition attaquée traite, cependant, de manière | B.8.6. Personen die zich in soortgelijke situaties bevinden, namelijk |
| différente des personnes se trouvant dans des situations similaires, à | de vader en de moeder van een kind, worden door de bestreden bepaling |
| savoir les pères et les mères d'un enfant, dès lors qu'en cas de | echter verschillend behandeld aangezien in geval van onenigheid tussen |
| désaccord entre parents ou en cas d'absence de choix, l'enfant porte | de ouders of in geval van afwezigheid van keuze, het kind verplicht de |
| obligatoirement le seul nom de son père. Les mères sont ainsi traitées | naam van de vader alleen draagt. In hun recht om hun familienaam over |
| autrement que les pères dans leur droit de transmettre leur nom de | te dragen aan hun kind worden de moeders aldus anders behandeld dan de |
| famille à leur enfant. | vaders. |
| B.8.7. La différence de traitement contenue dans la disposition | B.8.7. Het verschil in behandeling vervat in de bestreden bepaling is |
| attaquée est fondée sur le critère du sexe des parents. Seules des | gegrond op het criterium van het geslacht van de ouders. Alleen zeer |
| considérations très fortes peuvent justifier une différence de | sterke overwegingen kunnen een verschil in behandeling verantwoorden |
| traitement exclusivement fondée sur le sexe. | dat uitsluitend op het geslacht is gegrond. |
| Il ressort des travaux préparatoires cités en B.2 que le législateur a | Uit de in B.2 aangehaalde parlementaire voorbereiding blijkt dat de |
| justifié le choix du nom du père par la tradition et par la volonté de | wetgever de keuze voor de naam van de vader heeft verantwoord door de |
| faire aboutir la réforme de manière progressive. Ni la tradition, ni | traditie en de wil om de hervorming geleidelijk tot een goed einde te |
| la volonté d'avancer progressivement ne peuvent être tenues pour des | brengen. Noch de traditie, noch de wil om geleidelijk vooruitgang te |
| considérations très fortes justifiant une différence entre les pères | boeken kunnen worden geacht zeer sterke overwegingen te zijn die een |
| et les mères lorsqu'il y a désaccord entre parents ou absence de | verschil tussen de vaders en de moeders verantwoorden wanneer er |
| choix, alors que l'objectif de la loi est de réaliser l'égalité entre | onenigheid tussen de ouders of afwezigheid van keuze is, terwijl de |
| doelstelling van de wet erin bestaat de gelijkheid van mannen en | |
| les hommes et les femmes. Par ailleurs, la disposition attaquée peut | vrouwen te verwezenlijken. De bestreden bepaling kan overigens tot |
| avoir pour effet de donner ainsi un droit de veto au père d'un enfant | gevolg hebben dat aan de vader van een kind een vetorecht gegeven |
| dans l'hypothèse où la mère de l'enfant manifeste la volonté de donner | wordt in het geval dat de moeder van het kind de wil te kennen geeft |
| à cet enfant son propre nom ou un double nom et où le père n'est pas | aan dat kind haar eigen naam of een dubbele naam te geven en de vader |
| d'accord avec ce choix. | het met die keuze niet eens is. |
| B.9. L'article 335, § 1er, alinéa 2, troisième phrase, du Code civil, | B.9. Artikel 335, § 1, tweede lid, derde zin, van het Burgerlijk |
| tel qu'il a été remplacé par l'article 2 de la loi du 8 mai 2014, | Wetboek, zoals vervangen bij artikel 2 van de wet van 8 mei 2014, |
| viole les articles 10, 11 et 11bis, alinéa 1er, de la Constitution et | schendt de artikelen 10, 11 en 11bis, eerste lid, van de Grondwet en |
| doit être annulé. | dient derhalve te worden vernietigd. |
| Afin d'éviter une insécurité juridique, en particulier vu la nécessité | Teneinde rechtsonzekerheid te vermijden, inzonderheid gelet op de |
| de déterminer le nom de l'enfant dès sa naissance, et afin de | noodzaak om de naam van het kind vanaf zijn geboorte te bepalen, en om |
| permettre au législateur d'adopter une nouvelle réglementation, il y a | de wetgever toe te laten een nieuwe regeling aan te nemen, dienen de |
| lieu de maintenir les effets de la disposition annulée jusqu'au 31 | gevolgen van de vernietigde bepaling tot 31 december 2016 te worden |
| décembre 2016 '. | gehandhaafd '. |
| B.2.4. A la suite de cet arrêt, le législateur a adopté la loi du 25 | B.2.4. Ingevolge dat arrest heeft de wetgever de wet van 25 december |
| décembre 2016 ' modifiant les articles 335 et 335ter du Code civil | 2016 ' tot wijziging van de artikelen 335 en 335ter van het Burgerlijk |
| relatifs au mode de transmission du nom à l'enfant ', qui prévoit un | Wetboek betreffende de wijze van naamsoverdracht aan het kind ' |
| nouveau régime en cas de désaccord entre les parents ou en cas | aangenomen, die voorziet in een nieuwe regeling bij onenigheid tussen |
| d'absence de choix, pour les enfants dont la filiation paternelle et | de ouders of bij afwezigheid van een keuze, voor de kinderen wier |
| la filiation maternelle sont établies simultanément. Conformément au | afstamming van vaders- en moederszijde tegelijkertijd is komen vast te |
| texte actuel de l'article 335, § 1er, alinéa 2, du Code civil, | staan. Overeenkomstig het huidige artikel 335, § 1, tweede lid, van |
| l'enfant porte dans ce cas les noms du père et de la mère accolés par | het Burgerlijk Wetboek draagt het kind in dat geval de naam van de |
| ordre alphabétique, dans la limite d'un nom pour chacun d'eux. | vader en de naam van de moeder naast elkaar in alfabetische volgorde |
| met niet meer dan één naam voor elk van hen. | |
| B.3.1. L'article 335, § 3, en cause, du Code civil, tel qu'il a été | B.3.1. Het in het geding zijnde artikel 335, § 3, van het Burgerlijk |
| remplacé par l'article 2 de la loi du 8 mai 2014, règle les | Wetboek, zoals vervangen bij artikel 2 van de wet van 8 mei 2014, |
| conséquences de la modification de la filiation d'un enfant sur son | regelt de gevolgen van de wijziging van de afstamming van een kind |
| nom. Comme cela a également été souligné lors des travaux | voor zijn naam. Zoals ook benadrukt tijdens de parlementaire |
| préparatoires, le régime mis en place par la disposition en cause est | voorbereiding, is de bij de in het geding zijnde bepaling ingevoerde |
| calqué ' sur le régime actuellement en vigueur, compte tenu du | regeling ' overgenomen van de regeling die momenteel van kracht is, |
| principe de l'égalité de droits instaurée entre parties ', la | rekening houdende met het gelijkheidsprincipe tussen de partijen ' en |
| modification insérant le ' principe de l'autonomie de la volonté, dans | met ' invoeging van het beginsel van de wilsautonomie binnen de door |
| les limites fixées par la loi ' (Doc. parl., Chambre, 2013-2014, DOC | de wet bepaalde grenzen ' (Parl. St., Kamer, 2013-2014, DOC |
| 53-3145/001, pp. 14 et 19-20). | 53-3145/001, pp. 14 en 19-20). |
| B.3.2. La disposition en cause prévoit donc que lorsque la filiation | B.3.2. Aldus voorziet de in het geding zijnde bepaling erin dat, |
| wanneer de afstamming van het kind ten aanzien van een van beide | |
| de l'enfant est établie vis-à-vis de l'un des deux parents après la | ouders komt vast te staan na de afstamming ten aanzien van de andere |
| filiation vis-à-vis de l'autre parent, le nom demeure en principe | ouder, de naam in beginsel ongewijzigd blijft. De wetgever heeft |
| inchangé. Le législateur a toutefois maintenu la possibilité, qui | evenwel de mogelijkheid behouden, die reeds was neergelegd in het |
| était déjà inscrite dans l'ancien article 335, § 3, alinéa 2, du Code | vroegere artikel 335, § 3, tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek, om |
| civil, d'encore modifier le nom de l'enfant, en optant soit pour le | alsnog de naam van het kind te wijzigen, door te kiezen hetzij voor de |
| nom de la personne à l'égard de laquelle la filiation est établie en | naam van de persoon ten aanzien van wie de afstamming als tweede komt |
| second lieu, soit pour un double nom. Ce changement de nom nécessite | vast te staan, hetzij voor een dubbele naam. Voor die naamswijziging |
| qu'une déclaration soit faite auprès de l'officier de l'état civil par | dient een verklaring bij de ambtenaar van de burgerlijke stand te |
| les deux parents conjointement, ou par l'un d'eux si l'autre est | worden afgelegd door de beide ouders samen, of door een van hen |
| décédé, dans un délai d'un an à dater de la reconnaissance ou du jour | wanneer de andere overleden is, en dit binnen een termijn van één jaar |
| te rekenen van de dag van de erkenning of van de dag waarop een | |
| où une décision établissant la filiation paternelle ou maternelle est | beslissing die de afstamming van vaderszijde of van moederszijde |
| coulée en force de chose jugée et avant la majorité ou l'émancipation | vaststelt in kracht van gewijsde is gegaan, en vóór de |
| de l'enfant. | meerderjarigheid of de ontvoogding van het kind. |
| Quant aux deux premières questions préjudicielles | Ten aanzien van de eerste twee prejudiciële vragen |
| B.4.1. La première question préjudicielle porte sur la compatibilité | B.4.1. De eerste prejudiciële vraag heeft betrekking op de |
| bestaanbaarheid van artikel 335, § 3, van het Burgerlijk Wetboek met | |
| de l'article 335, § 3, du Code civil avec les articles 10 et 11 de la | de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang |
| Constitution, lus ou non en combinaison avec l'article 2, paragraphe | gelezen met artikel 2, lid 2, van het Verdrag inzake de rechten van |
| 2, de la Convention relative aux droits de l'enfant, en ce qu'il ne | het kind, in zoverre het niet erin voorziet dat de kinderen wier |
| prévoit pas, en l'absence d'accord entre les parents quant au nom de | vaderlijke afstamming komt vast te staan na de moederlijke afstamming, |
| famille, que les enfants dont la filiation paternelle est établie | bij ontstentenis van een overeenkomst tussen de ouders over de |
| après la filiation maternelle se voient attribuer un double nom dans | familienaam, een dubbele naam in alfabetische volgorde toegekend |
| l'ordre alphabétique, alors que l'article 335, § 1er, alinéa 2, du | krijgen, terwijl artikel 335, § 1, tweede lid, van hetzelfde Wetboek |
| même Code, prévoit, en l'absence d'accord entre les parents quant au | wel in de toekenning van een dubbele naam in alfabetische volgorde |
| nom de famille, l'attribution d'un double nom dans l'ordre | voorziet voor de kinderen wier vaderlijke en moederlijke afstamming |
| alphabétique pour les enfants dont la filiation paternelle et la | gelijktijdig komen vast te staan indien de ouders geen overeenkomst |
| filiation maternelle sont établies simultanément. | bereiken over de familienaam. |
| B.4.2. La deuxième question préjudicielle porte sur la compatibilité | B.4.2. De tweede prejudiciële vraag heeft betrekking op de |
| de la même disposition avec les articles 10, 11 et 22 de la | bestaanbaarheid van dezelfde bepaling met de artikelen 10, 11 en 22 |
| van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met de artikelen 8 | |
| Constitution, lus ou non en combinaison avec les articles 8 et 14 de | en 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, met |
| la Convention européenne des droits de l'homme, avec l'article 5 du | artikel 5 van het Zevende Aanvullend Protocol bij dat Verdrag, met de |
| Septième Protocole additionnel à cette Convention, avec les articles | |
| 7, 20, 21 et 23 de la Charte des droits fondamentaux de l'Union | artikelen 7, 20, 21 en 23 van het Handvest van de grondrechten van de |
| européenne et avec l'article 7 de la Convention relative aux droits de | Europese Unie en met artikel 7 van het Verdrag inzake de rechten van |
| l'enfant, pour les mêmes motifs. | het kind, om dezelfde redenen. |
| B.5.1. L'article 22 de la Constitution dispose : | B.5.1. Artikel 22 van de Grondwet bepaalt : |
| ' Chacun a droit au respect de sa vie privée et familiale, sauf dans | ' Ieder heeft recht op eerbiediging van zijn privéleven en zijn |
| les cas et conditions fixés par la loi. | gezinsleven, behoudens in de gevallen en onder de voorwaarden door de wet bepaald. |
| La loi, le décret ou la règle visée à l'article 134 garantissent la | De wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel waarborgen de |
| protection de ce droit '. | bescherming van dat recht '. |
| L'article 2, paragraphe 2, de la Convention relative aux droits de | Artikel 2, lid 2, van het Verdrag inzake de rechten van het kind |
| l'enfant dispose : | bepaalt : |
| ' Les Etats parties prennent toutes les mesures appropriées pour que | ' De Staten die partij zijn, nemen alle passende maatregelen om te |
| l'enfant soit effectivement protégé contre toutes formes de | waarborgen dat het kind wordt beschermd tegen alle vormen van |
| discrimination ou de sanction motivées par la situation juridique, les | discriminatie of bestraffing op grond van de status of de activiteiten |
| activités, les opinions déclarées ou les convictions de ses parents, | van, de meningen geuit door of de overtuigingen van de ouders, wettige |
| de ses représentants légaux ou des membres de sa famille '. | voogden of familieleden van het kind '. |
| L'article 7 de la même Convention dispose : | Artikel 7 van hetzelfde Verdrag bepaalt : |
| ' 1. L'enfant est enregistré aussitôt sa naissance et a dès celle-ci | ' 1. Het kind wordt onmiddellijk na de geboorte ingeschreven en heeft |
| le droit à un nom, le droit d'acquérir une nationalité et, dans la | vanaf de geboorte het recht op een naam, het recht een nationaliteit |
| mesure du possible, le droit de connaître ses parents et d'être élevé par eux. | te verwerven en, voor zover mogelijk, het recht zijn ouders te kennen |
| 2. Les Etats parties veillent à mettre ces droits en oeuvre | en door hen te worden verzorgd. |
| conformément à leur législation nationale et aux obligations que leur | 2. De Staten die partij zijn, waarborgen de verwezenlijking van deze |
| imposent les instruments internationaux applicables en la matière, en | rechten in overeenstemming met hun nationale recht en hun |
| particulier dans les cas où faute de cela l'enfant se trouverait | verplichtingen krachtens de desbetreffende internationale akten op dit |
| apatride '. | gebied, in het bijzonder wanneer het kind anders staatloos zou zijn '. |
| L'article 8 de la Convention européenne des droits de l'homme dispose | Artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens bepaalt |
| : | : |
| ' 1. Toute personne a droit au respect de sa vie privée et familiale, | ' 1. Eenieder heeft recht op eerbiediging van zijn privé-leven, zijn |
| de son domicile et de sa correspondance. | gezinsleven, zijn huis en zijn briefwisseling. |
| 2. Il ne peut y avoir ingérence d'une autorité publique dans | 2. Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan met betrekking |
| l'exercice de ce droit que pour autant que cette ingérence est prévue | tot de uitoefening van dit recht dan voor zover bij de wet is voorzien |
| par la loi et qu'elle constitue une mesure qui, dans une société | en in een democratische samenleving nodig is in het belang van 's |
| démocratique, est nécessaire à la sécurité nationale, à la sûreté | lands veiligheid, de openbare veiligheid, of het economisch welzijn |
| publique, au bien-être économique du pays, à la défense de l'ordre et | van het land, de bescherming van de openbare orde en het voorkomen van |
| à la prévention des infractions pénales, à la protection de la santé | strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden, |
| ou de la morale, ou à la protection des droits et libertés d'autrui '. | of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen '. |
| L'article 14 de la même Convention dispose : | Artikel 14 van hetzelfde Verdrag bepaalt : |
| ' La jouissance des droits et libertés reconnus dans la présente | ' Het genot van de rechten en vrijheden, welke in dit Verdrag zijn |
| Convention doit être assurée, sans distinction aucune, fondée | vermeld, is verzekerd zonder enig onderscheid op welke grond ook, |
| notamment sur le sexe, la race, la couleur, la langue, la religion, | zoals geslacht, ras, kleur, taal, godsdienst, politieke of andere |
| les opinions politiques ou toutes autres opinions, l'origine nationale | overtuiging, nationale of maatschappelijke afkomst, het behoren tot |
| ou sociale, l'appartenance à une minorité nationale, la fortune, la naissance ou toute autre situation '. | een nationale minderheid, vermogen, geboorte of andere status '. |
| L'article 5 du Septième Protocole additionnel à la Convention | Artikel 5 van het Zevende Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag |
| européenne des droits de l'homme dispose : | voor de rechten van de mens bepaalt : |
| ' Les époux jouissent de l'égalité de droits et de responsabilités de | ' Echtgenoten hebben gelijke rechten en verantwoordelijkheden van |
| caractère civil entre eux et dans leurs relations avec leurs enfants | civielrechtelijke aard, zowel onderling als in hun betrekkingen met |
| au regard du mariage, durant le mariage et lors de sa dissolution. Le | hun kinderen, wat betreft het huwelijk, tijdens het huwelijk en bij de |
| présent article n'empêche pas les Etats de prendre les mesures | ontbinding ervan. Dit artikel belet de Staten niet de in het belang |
| nécessaires dans l'intérêt des enfants '. | van de kinderen noodzakelijke maatregelen te nemen '. |
| B.5.2. La compatibilité d'une disposition législative avec les | B.5.2. De bestaanbaarheid van een wetsbepaling met de artikelen 7, 20, |
| articles 7, 20, 21 et 23 de la Charte des droits fondamentaux de | 21 en 23 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, in |
| l'Union européenne, lus en combinaison avec les articles 10, 11 et 22 | samenhang gelezen met de artikelen 10, 11 en 22 van de Grondwet, kan |
| de la Constitution, ne peut être examinée par la Cour qu'en ce que la disposition en cause met en oeuvre le droit de l'Union, ce qui n'est pas le cas en l'espèce. B.6. Les questions préjudicielles invitent la Cour à comparer la situation d'un enfant à l'égard duquel la filiation paternelle et la filiation maternelle sont établies simultanément et la situation d'un enfant à l'égard duquel la filiation vis-à-vis de l'un des deux parents est établie après que la filiation a été établie vis-à-vis de l'autre parent. En l'absence d'accord entre les parents sur le choix du nom, la première catégorie se voit attribuer le double nom par ordre alphabétique, alors que la deuxième catégorie conserve le nom du parent vis-à-vis duquel la filiation a été établie en premier lieu, étant donné que le changement de nom requiert une déclaration faite conjointement par les deux parents devant l'officier de l'état civil, ou par l'un d'eux si l'autre est décédé. | door het Hof alleen worden onderzocht indien de in het geding zijnde bepaling het Unierecht ten uitvoer legt, hetgeen te dezen niet het geval is. B.6. In de prejudiciële vragen wordt het Hof verzocht de situatie van een kind wiens vaderlijke en moederlijke afstamming gelijktijdig komen vast te staan, te vergelijken met de situatie van een kind wiens afstamming ten aanzien van een van beide ouders is komen vast te staan na de afstamming ten aanzien van de andere ouder. De eerste categorie verkrijgt, bij ontstentenis van een overeenkomst tussen de ouders over de naam, de dubbele naam in alfabetische volgorde, terwijl de tweede categorie de naam behoudt van de ouder ten aanzien van wie de afstamming eerst is komen vast te staan, nu de naamswijziging een verklaring van beide ouders samen bij de ambtenaar van de burgerlijke stand of van een van hen indien de andere overleden is, vereist. |
| [...] B.8. Contrairement à ce que soutient le Conseil des ministres, les catégories de personnes visées dans les questions préjudicielles sont suffisamment comparables, dans la mesure où il s'agit dans les deux cas d'un enfant dont les parents ne s'accordent pas sur l'attribution du nom. B.9. L'attribution d'un nom de famille repose principalement sur des considérations d'utilité sociale. Elle est, contrairement à l'attribution du prénom, déterminée par la loi. Celle-ci vise, d'une part, à déterminer le nom de famille de manière simple, rapide et uniforme et, d'autre part, à conférer à ce nom de famille une certaine fixité. B.10.1. Contrairement au droit de porter un nom, celui de donner son nom de famille à son enfant ne peut être considéré comme un droit fondamental. En matière de réglementation de l'attribution du nom, le législateur dispose par conséquent d'un pouvoir d'appréciation étendu, pour autant qu'il respecte le principe d'égalité et de non-discrimination, lu en combinaison avec le droit au respect de la vie privée et familiale. B.10.2. La Cour européenne des droits de l'homme a jugé : | [...] B.8. In tegenstelling tot wat de Ministerraad aanvoert, zijn de in de prejudiciële vragen beoogde categorieën van personen voldoende vergelijkbaar, in zoverre het in beide gevallen een kind betreft wiens ouders het oneens zijn over de naamgeving. B.9. De toekenning van een familienaam berust in hoofdzaak op overwegingen van sociaal nut. In tegenstelling tot de toekenning van de voornaam wordt zij door de wet bepaald. Die wet strekt ertoe, enerzijds, de familienaam op een eenvoudige, snelle en eenvormige wijze te bepalen en, anderzijds, aan die familienaam een zekere onveranderlijkheid te geven. B.10.1. Anders dan het recht om een naam te dragen, kan het recht om zijn familienaam aan zijn kind te geven niet als een grondrecht worden beschouwd. Wat de regeling van de naamgeving betreft, beschikt de wetgever derhalve over een ruime beoordelingsbevoegdheid, voor zover hij het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie, in samenhang gelezen met het recht op eerbiediging van het privé- en gezinsleven, in acht neemt. B.10.2. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft geoordeeld : |
| ' L'article 8 de la Convention ne contient pas de disposition | ' Artikel 8 van het Verdrag [bevat] geen uitdrukkelijke bepaling |
| explicite en matière de nom, mais [...] en tant que moyen déterminant | inzake de naam, maar [...] als bepalend middel tot identificatie van |
| d'identification personnelle (Johansson c. Finlande, n° 10163/02, § | |
| 37, 6 septembre 2007, et Daróczy c. Hongrie, n° 44378/05, § 26, 1er | een persoon (Johansson t. Finland, nr. 10163/02, § 37, 6 september |
| juillet 2008) et de rattachement à une famille, le nom d'une personne | 2007, en Daróczy t. Hongarije, nr. 44378/05, § 26, 1 juli 2008) en tot |
| n'en concerne pas moins la vie privée et familiale de celle-ci. Que | uitdrukking van een band met een gezin, [betreft] de naam van een |
| l'Etat et la société aient intérêt à en réglementer l'usage ne suffit | persoon niettemin zijn of haar privéleven en gezinsleven [...]. Dat de |
| pas pour exclure la question du nom des personnes du domaine de la vie | Staat en de samenleving belang erbij hebben het gebruik ervan te |
| regelen volstaat niet om de kwestie van de naam van personen uit te | |
| sluiten van het domein van het privé- en gezinsleven, in die zin | |
| privée et familiale, conçue comme englobant, dans une certaine mesure, | opgevat dat het in zekere mate het recht van het individu om met zijn |
| le droit pour l'individu de nouer des relations avec ses semblables | naasten betrekkingen aan te knopen omvat (Burghartz, voormeld, § 24; |
| (Burghartz, précité, § 24; Stjerna, précité, § 37; Ünal Tekeli, | Stjerna, voormeld, § 37; Ünal Tekeli, voormeld, § 42, EHRM 2004-X; |
| précité, § 42, CEDH 2004-X; Losonci Rose et Rose c. Suisse, n° 664/06, | Losonci Rose en Rose t. Zwitserland, nr. 664/06, § 26, 9 november |
| § 26, 9 novembre 2010; Garnaga c. Ukraine, n° 20390/07, § 36, 16 mai | 2010; Garnaga t. Oekraïne, nr. 20390/07, § 36, 16 mei 2013) ' (EHRM, 7 |
| 2013) ' (CEDH, 7 janvier 2014, Cusan et Fazzo c. Italie, § 55). | januari 2014, Cusan en Fazzo t. Italië, § 55). |
| B.10.3. Même si le droit de donner son nom de famille ne peut être | B.10.3. Ook al kan het recht om zijn familienaam te geven niet als een |
| considéré comme un droit fondamental, les parents ont quand même un | grondrecht worden beschouwd, toch hebben de ouders een duidelijk en |
| intérêt clair et personnel à intervenir dans le processus de | persoonlijk belang erbij om zeggenschap te hebben in het proces om de |
| détermination du nom de famille de leur enfant. | familienaam van hun kind te bepalen. |
| B.11.1. La Cour s'est déjà prononcée à plusieurs reprises sur la | B.11.1. Het Hof heeft zich reeds meermaals uitgesproken over de |
| compatibilité, avec les articles 10 et 11 de la Constitution, de | bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van |
| l'article 335, § 3, du Code civil, tel qu'il était applicable avant | artikel 335, § 3, van het Burgerlijk Wetboek, zoals het van toepassing |
| son remplacement par l'article 2 de la loi du 8 mai 2014. Comme dans | was vóór de vervanging ervan bij artikel 2 van de wet van 8 mei 2014. |
| sa version actuelle, cette disposition prévoyait que lorsque la | Zoals in de huidige versie ervan voorzag die bepaling erin dat, |
| filiation paternelle est établie après la filiation maternelle, le nom | wanneer de afstamming van vaderszijde komt vast te staan na de |
| de l'enfant demeure en principe inchangé, sauf si les parents font | afstamming van moederszijde, de naam van het kind in beginsel |
| tous deux, ou l'un d'eux si l'autre parent est décédé, une déclaration | onveranderd blijft, behoudens wanneer de ouders samen, of een van hen |
| indien de andere overleden is, een verklaring tot naamswijziging | |
| de changement de nom auprès de l'officier de l'état civil. | afleggen bij de ambtenaar van de burgerlijke stand. |
| Par son arrêt n° 64/96 du 7 novembre 1996, la Cour a jugé, en ce qui | Bij zijn arrest nr. 64/96 van 7 november 1996 heeft het Hof met |
| concerne l'ancien article 335, § 3, du Code civil : | betrekking tot het toenmalige artikel 335, § 3, van het Burgerlijk |
| Wetboek geoordeeld : | |
| ' B.3.2. Il ressort des travaux préparatoires de la disposition en | ' B.3.2. Uit de parlementaire voorbereiding van de in het geding |
| cause que le législateur a considéré que la modification du nom de | zijnde bepaling blijkt dat de wetgever heeft overwogen dat de |
| l'enfant dont la filiation paternelle a été établie après la filiation | wijziging van de naam van het kind wiens afstamming van vaderszijde na |
| maternelle peut être contraire à ses intérêts (Doc. parl., Chambre, | die van moederszijde wordt vastgesteld, strijdig kan zijn met het |
| 1983-1984, n° 305/1, pp. 17-18, et Doc. parl., Sénat, 1984-1985, n° | belang van dat kind (Gedr. St., Kamer, 1983-1984, nr. 305/1, pp. |
| 904-2, pp. 125-126). Sur la base de cette considération, il a disposé | 17-18, en Gedr. St., Senaat, 1984-1985, nr. 904-2, pp. 125-126). Op |
| que le nom de l'enfant dont la filiation maternelle est déjà établie | grond daarvan heeft hij bepaald dat de naam van het kind wiens |
| reste en principe inchangé lorsque la filiation paternelle est établie | afstamming reeds van moederszijde vaststaat, in beginsel onveranderd |
| à son tour. Le législateur a néanmoins prévu la possibilité de | blijft wanneer nadien de afstamming van vaderszijde komt vast te |
| procéder à un changement de nom, moyennant une déclaration devant | staan. De wetgever heeft niettemin voorzien in de mogelijkheid om een |
| naamswijziging door te voeren, door het afleggen van een verklaring | |
| l'officier de l'état civil. | voor de ambtenaar van de burgerlijke stand. |
| B.3.3. Le législateur, usant du pouvoir d'appréciation qui lui | B.3.3. Gebruik makend van de hem toekomende beoordelingsbevoegdheid, |
| appartient, a, en matière de filiation, réglé l'attribution du nom en | heeft de wetgever in het raam van de afstamming de naamgeving geregeld |
| ayant égard, à la fois, à l'utilité sociale d'assurer à ce nom une | met inachtneming van zowel het sociale nut om aan die naam een zekere |
| certaine fixité et à l'intérêt de celui qui le porte. | onveranderlijkheid te geven als het belang van degene die de naam |
| Il n'est pas déraisonnable de prévoir que, lorsque l'enfant porte le | draagt. Het is niet onredelijk te bepalen dat, wanneer het kind de naam van |
| nom de sa mère parce que la filiation maternelle a été d'abord | zijn moeder draagt omdat de afstamming van moederszijde eerst werd |
| établie, la substitution à ce nom de celui du père n'est possible qu'à | vastgesteld, de vervanging van die naam door die van de vader enkel |
| la condition que tant le père que la mère, ou l'un d'eux si l'autre | nog mogelijk is op voorwaarde dat zowel de vader als de moeder, of een |
| est décédé, fassent une déclaration à cet effet auprès de l'officier | van hen indien de andere overleden is, daartoe een verklaring afleggen |
| de l'état civil. Le législateur a pu partir du principe que les | bij de ambtenaar van de burgerlijke stand. De wetgever mocht ervan |
| parents sont le mieux placés pour apprécier l'intérêt de l'enfant, | uitgaan dat de ouders het best het belang van het kind kunnen |
| beoordelen, tot diens meerderjarigheid of ontvoogding. Het is evenmin | |
| jusqu'à la majorité ou l'émancipation de celui-ci. Il n'est pas | onredelijk dat de wetgever, rekening houdend met het maatschappelijk |
| déraisonnable non plus, compte tenu de l'utilité sociale de la fixité | nut van de bestendigheid van de naam, erin heeft voorzien dat in geval |
| du nom, que le législateur ait prévu qu'en cas de désaccord (entre le | van onenigheid (tussen de vader en de moeder) de reeds aan het kind |
| père et la mère), le nom attribué à l'enfant sera maintenu, plutôt que | toegekende naam onveranderd zou blijven, veeleer dan de rechter te |
| d'accorder un pouvoir d'appréciation au juge. | laten oordelen. |
| B.4. Il n'apparaît pas qu'en adoptant les dispositions de l'article | B.4. Er blijkt niet dat de wetgever met de bepalingen van artikel 335, |
| 335, § 3, alinéa 1er, du Code civil, le législateur ait pris une | § 3, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek een maatregel zou hebben |
| mesure qui ne reposerait pas sur un critère objectif et qui ne serait | genomen die niet aan een objectief criterium zou beantwoorden en die |
| pas adéquate. Il n'apparaît pas davantage que les droits des | niet adequaat zou zijn. Er blijkt evenmin dat op onevenredige wijze de |
| intéressés soient affectés de manière disproportionnée '. | rechten van de betrokkenen zouden worden aangetast '. |
| La Cour a statué dans le même sens par ses arrêts nos 79/95, 68/97, | Het Hof heeft in dezelfde zin geoordeeld bij zijn arresten nrs. 79/95, |
| 82/2004 et 114/2010. Par son arrêt n° 82/2004, la Cour ajoute à cet | 68/97, 82/2004 en 114/2010. In zijn arrest nr. 82/2004 vermeldt het |
| égard : | Hof daarbij nog : |
| ' B.6. Les effets de la règle en cause risquent d'autant moins d'être | ' B.6. De gevolgen van de in het geding zijnde regel kunnen des te |
| disproportionnés que la loi du 15 mai 1987 relative aux noms et | minder onevenredig zijn daar de wet van 15 mei 1987 betreffende de |
| namen en voornamen het mogelijk maakt een naamsverandering te | |
| prénoms permet d'obtenir un changement de nom et que l'autorité de qui | verkrijgen en daar de overheid die met die verandering belast is, niet |
| ce changement dépend ne pourrait manquer de considérer comme sérieuse | anders zou kunnen dan het verzoek dat iemand tot haar richt om de naam |
| la demande que quelqu'un lui ferait de porter le nom de son père '. | van zijn vader te dragen, als ernstig te beschouwen '. |
| Par son arrêt n° 50/2017 du 27 avril 2017, la Cour a également jugé | Bij zijn arrest nr. 50/2017 van 27 april 2017 heeft het Hof eveneens |
| que ce choix du législateur ' n'est pas déraisonnable, le législateur | geoordeeld dat die keuze van de wetgever ' niet onredelijk [is], daar |
| ayant pu estimer que les deux parents sont les mieux placés pour | de wetgever vermocht ervan uit te gaan dat beide ouders het meest |
| apprécier l'intérêt de l'enfant '. | geschikt zijn om het belang van het kind te beoordelen '. |
| B.11.2. Les motifs qui ont amené la Cour à juger dans le sens indiqué | B.11.2. De redenen die het Hof ertoe gebracht hebben in de hiervoor |
| vermelde zin te oordelen, gelden eveneens voor het huidige artikel | |
| ci-avant sont également valables pour l'actuel article 335, § 3, | 335, § 3, eerste en tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek, dat - |
| alinéas 1er et 2, du Code civil, qui prévoit, comme dans sa version | zoals in de vorige versie ervan - bepaalt dat de naam van het kind in |
| précédente, que le nom de l'enfant demeure en principe inchangé en cas | beginsel ongewijzigd blijft bij een latere vaststelling van de |
| d'établissement ultérieur de la filiation vis-à-vis de l'un des deux | afstamming ten aanzien van een van beide ouders, tenzij in geval van |
| parents, sauf en cas de déclaration de changement de nom, auprès de | een verklaring van naamswijziging door beide ouders samen, of door een |
| l'officier de l'état civil, par les deux parents conjointement, ou par | van hen indien de andere is overleden, bij de ambtenaar van de |
| l'un d'eux si l'autre est décédé. Etant donné la liberté de choix dont | burgerlijke stand. Gelet op de keuzevrijheid die de ouders thans |
| les parents bénéficient aujourd'hui en vertu de l'article 335, § 1er, | krachtens artikel 335, § 1, van het Burgerlijk Wetboek hebben om de |
| du Code civil, pour attribuer le nom de la mère, celui du père ou un | naam van de moeder, die van de vader of een dubbele naam toe te |
| double nom, le législateur a explicitement prévu que ce régime | kennen, heeft de wetgever uitdrukkelijk voorzien dat die regeling |
| s'applique en cas d'établissement ultérieur de la filiation tant | zowel bij een latere afstamming van moederszijde als bij een latere |
| maternelle que paternelle. | vaststelling van vaderszijde geldt. |
| B.11.3. Le fait que la législation relative à l'attribution du nom | B.11.3. Het feit dat de wetgeving inzake de naamgeving in het geval |
| dans l'hypothèse de l'établissement simultané de la filiation | waarin de afstamming van vaderszijde en die van moederszijde |
| paternelle et de la filiation maternelle a été modifiée depuis cette | tegelijkertijd zijn komen vast te staan, sedert die recente |
| jurisprudence récente, le législateur ayant privilégié, dans un tel | rechtspraak is gewijzigd, waarbij de wetgever in een dergelijk geval |
| cas, l'autonomie de la volonté des parents, tout en prévoyant qu'en | voorrang heeft gegeven aan de wilsautonomie van de ouders, doch bij |
| l'absence d'accord, l'enfant se verrait attribuer un double nom dans | ontstentenis van een overeenkomst heeft bepaald dat het kind een |
| l'ordre alphabétique, ne permet pas d'aboutir à une autre conclusion. | dubbele naam in alfabetische volgorde toegekend krijgt, leidt niet tot |
| Dans ce cas, l'absence d'accord sur l'attribution du nom se produit en | een ander besluit. In dat geval doet de ontstentenis van een |
| effet au moment où l'enfant ne s'est encore vu attribuer aucun nom. Il | overeenkomst over de naamgeving zich immers voor op het ogenblik dat |
| aan het kind nog geen naam werd toegekend. Het is in die | |
| importe en cette matière de fixer de manière simple, rapide et | aangelegenheid van belang de naam van een kind vanaf zijn geboorte op |
| uniforme le nom d'un enfant dès sa naissance. L'article 7 de la | een eenvoudige, snelle en eenvormige wijze te bepalen. Artikel 7 van |
| Convention relative aux droits de l'enfant dispose, à cet égard, que | het Verdrag inzake de rechten van het kind bepaalt dienaangaande dat |
| l'enfant est enregistré aussitôt sa naissance et a dès celle-ci le droit à un nom. Il peut dès lors se justifier qu'en l'absence d'un accord entre les parents sur le nom de l'enfant au moment où l'enfant ne s'est encore vu attribuer aucun nom, le législateur ait défini lui-même le nom que l'enfant portera. Compte tenu de l'objectif, poursuivi par la loi du 8 mai 2014, d'instaurer l'égalité de l'homme et de la femme dans le mode de transmission du nom et, vu l'arrêt n° 2/2016 cité en B.2.3, le législateur pouvait prévoir qu'en pareil cas, l'enfant se verrait attribuer le double nom dans l'ordre alphabétique. B.11.4. Il n'en va pas de même pour l'enfant dont la filiation est établie en premier lieu vis-à-vis de l'un des deux parents, et seulement ultérieurement vis-à-vis de l'autre parent. Dans ce cas, l'enfant s'est déjà vu attribuer le nom du premier parent et le désaccord ou l'absence d'accord sur le nom n'intervient qu'ultérieurement, lorsque la filiation est établie vis-à-vis du second parent. Dans ce cas, l'enfant peut avoir déjà porté depuis longtemps le nom du parent vis-à-vis duquel la filiation a été établie | het kind onmiddellijk na de geboorte wordt ingeschreven en vanaf de geboorte het recht op een naam heeft. Het kan dan ook worden verantwoord dat de wetgever, bij ontstentenis van een overeenkomst tussen de ouders inzake de naam van het kind op het ogenblik dat nog geen naam is toegekend, zelf de naam heeft vastgesteld die het kind zal dragen. Rekening houdend met het bij de wet van 8 mei 2014 nagestreefde doel van gelijkheid tussen mannen en vrouwen bij de wijze van naamsoverdracht en met het in B.2.3 vermelde arrest nr. 2/2016, vermocht de wetgever erin te voorzien dat het kind in dat geval de dubbele naam in alfabetische volgorde krijgt toegekend. B.11.4. Anders is het voor het kind wiens afstamming eerst ten aanzien van een van beide ouders vaststaat en pas nadien ten aanzien van de andere ouder komt vast te staan. In dat geval werd aan het kind reeds de naam van de eerste ouder toegekend en doet de onenigheid of de ontstentenis van een overeenkomst over de naam zich slechts later voor, wanneer de afstamming ten aanzien van de tweede ouder wordt vastgesteld. Het kind kan in dat geval reeds geruime tijd de naam hebben gedragen van de ouder ten aanzien van wie de afstamming eerst |
| en premier lieu. Il est raisonnablement justifié, compte tenu de | werd vastgesteld. Het is redelijk verantwoord dat de wetgever, |
| l'utilité sociale de la fixité du nom et de l'intérêt de l'enfant, que | rekening houdend met het maatschappelijk nut van de bestendigheid van |
| le législateur ait prévu que, dans ce cas, le nom déjà attribué ne | de naam en met het belang van het kind, erin heeft voorzien dat de |
| puisse être modifié qu'avec l'accord des deux parents, qui peuvent | reeds toegekende naam in dat geval slechts kan worden gewijzigd met |
| ensemble être considérés comme étant les mieux placés pour pouvoir | instemming van beide ouders, die samen het meest geschikt kunnen |
| apprécier l'intérêt de l'enfant, si bien que ce nom demeure inchangé | worden geacht om het belang van het kind te kunnen beoordelen, zodat |
| en cas de désaccord. | die naam bij onenigheid onveranderd blijft. |
| D'ailleurs, la disposition en cause s'applique de manière égale à la | Overigens is de in het geding zijnde bepaling op gelijke wijze op de |
| mère et au père. Ils sont donc traités de manière égale par la | moeder en de vader van toepassing. In hun recht om hun familienaam |
| disposition attaquée dans leur droit de transmettre leur nom de | over te dragen aan hun kind worden zij door de in het geding zijnde |
| famille à leur enfant. | bepaling dan ook gelijk behandeld. |
| Enfin, contrairement à ce que soutient la partie demanderesse devant | Ten slotte, in tegensteling tot hetgeen de eisende partij voor de |
| le juge a quo dans l'affaire n° 6925, la différence de traitement | verwijzende rechter in de zaak nr. 6925 aanvoert, is het verschil in |
| n'est pas fondée sur la situation juridique des parents, au sens de | behandeling niet gegrond op de status van de ouders, in de zin van |
| l'article 2, paragraphe 2, de la Convention relative aux droits de | artikel 2, lid 2, van het Verdrag inzake de rechten van het kind, maar |
| l'enfant, mais sur l'établissement simultané ou non de la filiation | op het feit dat de afstamming van vaderszijde en die van moederszijde |
| paternelle et de la filiation maternelle. | al dan niet tegelijkertijd zijn komen vast te staan. |
| B.12. Compte tenu de ce qui précède, la différence de traitement | B.12. Rekening houdend met hetgeen voorafgaat, is het in de eerste |
| mentionnée dans les deux premières questions préjudicielles n'est pas | twee prejudiciële vragen vermelde verschil in behandeling niet zonder |
| redelijke verantwoording. | |
| dénuée de justification raisonnable. | B.13. Het onderzoek van de in het geding zijnde bepaling in het licht |
| B.13. L'examen de la disposition en cause au regard des dispositions | van de in B.5.1 beoogde bepalingen, ten aanzien waarvan noch de |
| visées au B.5.1, au sujet desquelles ni le juge a quo ni les parties | verwijzende rechter, noch de partijen uiteenzetten in welke zin zij |
| n'exposent en quoi elles seraient violées, ne conduit pas à une autre | zouden zijn geschonden, leidt niet tot een andere conclusie. |
| conclusion. B.14. Les deux premières questions préjudicielles appellent une | B.14. De eerste twee prejudiciële vragen dienen ontkennend te worden |
| réponse négative. | beantwoord. |
| [...] ». | [...] ». |
| B.4. Par son arrêt n° 95/2019, la Cour s'est prononcée sur la | B.4. Bij zijn arrest nr. 95/2019 heeft het Hof zich uitgesproken over |
| constitutionnalité de l'article 335 du Code civil tel qu'il était | de grondwettigheid van artikel 335 van het Burgerlijk Wetboek, zoals |
| applicable avant sa modification, d'une part, par l'article 42 de la | het van toepassing was vóór de wijziging ervan bij, enerzijds, artikel |
| loi du 18 juin 2018 « portant dispositions diverses en matière de | 42 van de wet van 18 juni 2018 « houdende diverse bepalingen inzake |
| droit civil et des dispositions en vue de promouvoir des formes | burgerlijk recht en bepalingen met het oog op de bevordering van |
| alternatives de résolution des litiges », lequel a été à son tour | alternatieve vormen van geschillenoplossing », dat op zijn beurt is |
| remplacé par l'article 168 de la loi du 21 décembre 2018 « portant des | vervangen bij artikel 168 van de wet van 21 december 2018 « houdende |
| dispositions diverses en matière de justice », et, d'autre part, par | diverse bepalingen betreffende justitie », en, anderzijds, bij artikel |
| l'article 114 de la même loi du 21 décembre 2018 (B.1.1 et B.1.2). Ces | 114 van dezelfde wet van 21 december 2018 (B.1.1 en B.1.2). Die |
| modifications, qui concernent l'article 335, § 3, alinéa 5, et § 4, du | wijzigingen, die betrekking hebben op artikel 335, § 3, vijfde lid, en |
| Code civil et qui sont entrées en vigueur le 31 mars 2019, n'ont eu | § 4, van het Burgerlijk Wetboek en die in werking zijn getreden op 31 |
| aucune incidence sur l'objet des questions préjudicielles soumises à | maart 2019, hadden geen gevolgen voor het onderwerp van de |
| la Cour dans l'arrêt n° 95/2019, et n'ont pas non plus d'incidence | prejudiciële vragen die aan het Hof zijn voorgelegd in het arrest nr. |
| dans la présente affaire. | 95/2019 en hebben evenmin gevolgen in de onderhavige zaak. |
| B.5. Pour les mêmes motifs que ceux de l'arrêt n° 95/2019, la question | B.5. Om dezelfde redenen als die van het arrest nr. 95/2019 dient de |
| préjudicielle appelle une réponse négative. | prejudiciële vraag ontkennend te worden beantwoord. |
| Par ces motifs, | Om die redenen, |
| la Cour | het Hof |
| dit pour droit : | zegt voor recht : |
| L'article 335, § § 1er et 3, du Code civil ne viole pas les articles | Artikel 335, §§ 1 en 3, van het Burgerlijk Wetboek schendt de |
| 10, 11 et 22bis de la Constitution. | artikelen 10, 11 en 22bis van de Grondwet niet. |
| Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel |
| conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
| la Cour constitutionnelle, le 7 mai 2020. | op 7 mei 2020. |
| Le greffier, | De griffier, |
| P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
| Le président, | De voorzitter, |
| F. Daoût | F. Daoût |