← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 56/2020 du 23 avril 2020 Numéro du rôle : 7331 En cause : la
question préjudicielle concernant les articles 3, 3°, et 31 de la loi du 24 juin 2013 « relative aux
sanctions administratives communales », posée par la Cour La Cour constitutionnelle, composée
des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges J.-P. Moerm(...)"
Extrait de l'arrêt n° 56/2020 du 23 avril 2020 Numéro du rôle : 7331 En cause : la question préjudicielle concernant les articles 3, 3°, et 31 de la loi du 24 juin 2013 « relative aux sanctions administratives communales », posée par la Cour La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges J.-P. Moerm(...) | Uittreksel uit arrest nr. 56/2020 van 23 april 2020 Rolnummer 7331 In zake : de prejudiciële vraag over de artikelen 3, 3°, en 31 van de wet van 24 juni 2013 « betreffende de gemeentelijke administratieve sancties », gesteld door het Hof van Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters J.-P(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 56/2020 du 23 avril 2020 | Uittreksel uit arrest nr. 56/2020 van 23 april 2020 |
Numéro du rôle : 7331 | Rolnummer 7331 |
En cause : la question préjudicielle concernant les articles 3, 3°, et | In zake : de prejudiciële vraag over de artikelen 3, 3°, en 31 van de |
31 de la loi du 24 juin 2013 « relative aux sanctions administratives | wet van 24 juni 2013 « betreffende de gemeentelijke administratieve |
communales », posée par la Cour de cassation. | sancties », gesteld door het Hof van Cassatie. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges J.-P. | samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters |
Moerman, T. Merckx-Van Goey, T. Giet, R. Leysen et M. Pâques, assistée | J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Goey, T. Giet, R. Leysen en M. Pâques, |
du greffier F. Meersschaut, présidée par le président F. Daoût, | bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter F. Daoût, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par arrêt du 18 novembre 2019, dont l'expédition est parvenue au | Bij arrest van 18 november 2019, waarvan de expeditie ter griffie van |
greffe de la Cour le 18 décembre 2019, la Cour de cassation a posé la | het Hof is ingekomen op 18 december 2019, heeft het Hof van Cassatie |
question préjudicielle suivante : | de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« Les articles 3, 3°, et 31 de la loi du 24 juin 2013 relative aux | « Voeren de artikelen 3, 3°, en 31 van de wet van 24 juni 2013 |
sanctions administratives communales, en ce qu'ils ne prévoient pas, | betreffende de gemeentelijke administratieve sancties, in zoverre zij |
pour les infractions ' mixtes ', c'est-à-dire des infractions pénales | niet bepalen, voor de ' gemengde ' inbreuken, dat wil zeggen |
qui peuvent être sanctionnées d'une amende administrative, que le | strafrechtelijke misdrijven die met een administratieve boete kunnen |
fonctionnaire sanctionnateur et, sur recours contre la décision de ce | worden bestraft, dat de sanctionerend ambtenaar en, op beroep tegen de |
dernier, le tribunal de police puissent octroyer au contrevenant le | beslissing van die laatste, de politierechtbank de overtreder het |
bénéfice du sursis ou de la suspension du prononcé de la condamnation, | voordeel van uitstel of opschorting van de uitspraak van de |
instaurent-ils une discrimination prohibée par les articles 10 et 11 | veroordeling kunnen toekennen, een bij de artikelen 10 en 11 van de |
de la Constitution dès lors que, si ce contrevenant était cité devant | Grondwet verboden discriminatie in aangezien die overtreder, indien |
le tribunal de police, il serait en mesure de solliciter de telles | hij voor de politierechtbank zou worden gedagvaard, wel om zulke |
mesures de faveur ? ». | gunstmaatregelen zou kunnen verzoeken ? ». |
Le 15 janvier 2020, en application de l'article 72, alinéa 1er, de la | Op 15 januari 2020 hebben de rechters-verslaggevers T. Giet en R. |
Leysen, met toepassing van artikel 72, eerste lid, van de bijzondere | |
loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, les | wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, het Hof ervan in |
juges-rapporteurs T. Giet et R. Leysen ont informé la Cour qu'ils | kennis gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht voor te |
pourraient être amenés à proposer de mettre fin à l'examen de | stellen het onderzoek van de zaak af te doen met een arrest gewezen op |
l'affaire par un arrêt rendu sur procédure préliminaire. | voorafgaande rechtspleging. |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1.1. La question préjudicielle porte sur les articles 3, 3°, et 31 | B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op de artikelen 3, 3°, |
de la loi du 24 juin 2013 « relative aux sanctions administratives | en 31 van de wet van 24 juni 2013 « betreffende de gemeentelijke |
communales » (ci-après : la loi du 24 juin 2013). | administratieve sancties » (hierna : de wet van 24 juni 2013). |
B.1.2. L'article 3, 3°, de la loi du 24 juin 2013, tel qu'il a été | B.1.2. Artikel 3, 3°, van de wet van 24 juni 2013, zoals gewijzigd bij |
modifié par l'article 132 de la loi du 21 décembre 2013 « portant des | artikel 132 van de wet van 21 december 2013 « houdende diverse |
dispositions diverses Intérieur », dispose : | bepalingen Binnenlandse Zaken », bepaalt : |
« Par dérogation à l'article 2, § 1er, le conseil communal peut, en | « In afwijking van artikel 2, § 1, kan de gemeenteraad bovendien in |
outre, prévoir dans ses règlements ou ordonnances une sanction | zijn reglementen of verordeningen een administratieve sanctie voorzien |
administrative telle que définie à l'article 4, § 1er, 1° : | zoals bedoeld in artikel 4, § 1, 1° : |
[...] | [...] |
3° pour les infractions suivantes qui sont déterminées par le Roi par | 3° voor de volgende inbreuken die worden bepaald door de Koning, bij |
een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad, op basis van de | |
arrêté délibéré en Conseil des ministres sur la base des règlements | algemene reglementen bedoeld in artikel 1, eerste lid, van de wet van |
généraux visés à l'article 1er, alinéa 1er, de la loi du 16 mars 1968 | 16 maart 1968 betreffende de politie over het wegverkeer en met |
' relative à la police de la circulation routière ' et à l'exception | uitzondering van de overtredingen op autosnelwegen, meer in het |
des infractions qui ont lieu sur les autoroutes, en particulier : | bijzonder : |
- les infractions relatives à l'arrêt et au stationnement; | - de overtredingen betreffende het stilstaan en het parkeren; |
- les infractions aux dispositions concernant les signaux C3 et F103, | - de overtredingen van de bepalingen betreffende de verkeersborden C3 |
constatées exclusivement au moyen d'appareils fonctionnant | en F103, uitsluitend vastgesteld door automatisch werkende toestellen, |
automatiquement, visés à l'article 62 de la même loi; | bedoeld in artikel 62 van dezelfde wet; |
[...] ». | [...] ». |
L'article 31 de la même loi dispose : | Artikel 31 van dezelfde wet bepaalt : |
« § 1er. La commune ou le contrevenant, en cas d'amende administrative | « § 1. De gemeente of de overtreder, in geval van een administratieve |
peut introduire un recours par requête écrite auprès du tribunal de | geldboete, kan een beroep instellen bij geschreven verzoekschrift bij |
police, selon la procédure civile, dans le mois de la notification de | de politierechtbank, volgens de burgerlijke procedure, binnen een |
la décision. | maand na kennisgeving van de beslissing. |
Lorsque la décision du fonctionnaire sanctionnateur se rapporte aux | Wanneer de beslissing van de sanctionerend ambtenaar betrekking heeft |
mineurs, le recours est introduit par requête gratuite auprès du | op minderjarigen, wordt het beroep ingediend via kosteloos |
tribunal de la jeunesse. Dans ce cas, le recours peut également être | verzoekschrift bij de jeugdrechtbank. In dat geval kan het beroep |
introduit par les père et mère, les tuteurs ou les personnes qui en | eveneens worden ingesteld door de vader en moeder, voogden of personen |
ont la garde. Le tribunal de la jeunesse demeure compétent si le | die er de hoede over hebben. De jeugdrechtbank blijft bevoegd indien |
contrevenant est devenu majeur au moment où il se prononce. | de overtreder meerderjarig is geworden op het moment van de uitspraak. |
Le tribunal de police ou le tribunal de la jeunesse, statuent dans le | De politierechtbank of de jeugdrechtbank beslissen in het kader van |
cadre d'un débat contradictoire et public, sur le recours introduit | een tegensprekelijk en openbaar debat, over het beroep ingesteld tegen |
contre la sanction administrative visée [à] l'article 4, § 1er, 1°. | de administratieve sanctie zoals bedoeld in artikel 4, § 1, 1°. Zij |
Ils jugent de la légalité et de la proportionnalité de l'amende | oordelen over de wettelijkheid en de proportionaliteit van de |
imposée. | opgelegde geldboete. |
Ils peuvent soit confirmer, soit réformer la décision prise par le | Zij kunnen de beslissing van de sanctionerend ambtenaar ofwel |
fonctionnaire sanctionnateur. | bevestigen ofwel herzien. |
Le tribunal de la jeunesse peut, lorsqu'il est saisi d'un recours | De jeugdrechtbank kan, wanneer hij gevat wordt door een beroep tegen |
contre l'amende administrative, substituer à celle-ci une mesure de | de administratieve geldboete, in de plaats hiervan een maatregel van |
garde, de préservation ou d'éducation prévue par l'article 37 de la | bewaring, behoeding of opvoeding opleggen, bepaald bij artikel 37 van |
loi du 8 avril 1965 ' relative à la protection de la jeunesse, à la | de wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming, het ten laste |
prise en charge des mineurs ayant commis un fait qualifié infraction | nemen van minderjarigen die een als misdrijf omschreven feit hebben |
et à la réparation du dommage causé par ce fait '. Dans ce cas, | gepleegd en het herstel van de door dit feit veroorzaakte schade. In |
l'article 60 de la même loi est d'application. | dit geval is artikel 60 van dezelfde wet van toepassing. |
La décision du tribunal de police ou du tribunal de la jeunesse n'est | De beslissing van de politierechtbank of van de jeugdrechtbank is niet |
pas susceptible d'appel. | vatbaar voor hoger beroep. |
Toutefois, lorsque le tribunal de la jeunesse décide de remplacer la | Wanneer de jeugdrechtbank echter beslist om de administratieve sanctie |
sanction administrative par une mesure de garde, de préservation ou | te vervangen door een maatregel van bewaring, behoeding of opvoeding |
d'éducation visée à l'article 37 de la loi précitée, sa décision est | zoals bedoeld in artikel 37 van de voormelde wet, is zijn beslissing |
susceptible d'appel. Dans ce cas, les procédures prévues par la loi | wel vatbaar voor hoger beroep. In dit geval zijn de procedures bedoeld |
précitée sont d'application. | in de voormelde wet van toepassing. |
Sans préjudice des alinéas 1er à 7 et de la loi précitée du 8 avril | Onverminderd het eerste tot het zevende lid en de voormelde wet van 8 |
1965, les dispositions du Code judiciaire s'appliquent au recours | april 1965, zijn de bepalingen van het Gerechtelijk Wetboek van |
auprès du tribunal de police et du tribunal de la jeunesse. | toepassing op het beroep bij de politierechtbank en de jeugdrechtbank. |
§ 2. Lorsqu'un recours est introduit contre la décision du | § 2. Wanneer een beroep wordt ingesteld tegen de beslissing van de |
fonctionnaire sanctionnateur, ce dernier ou son délégué peut | sanctionerend ambtenaar kan deze laatste of zijn afgevaardigde de |
représenter la commune dans le cadre de la procédure devant le | gemeente vertegenwoordigen in het kader van de procedure voor de |
tribunal de police ou le tribunal de la jeunesse ». | politierechtbank of de jeugdrechtbank ». |
B.2.1. En instaurant un système de sanctions administratives | B.2.1. Met de invoering van een systeem van gemeentelijke |
communales, le législateur a délibérément instauré une procédure | administratieve sancties heeft de wetgever bewust een procedure |
distincte de la procédure pénale. Le législateur entendait faciliter | ingevoerd die zich onderscheidt van de strafprocedure. De wetgever |
et accélérer la répression d'incivilités et de dérangements mineurs, | wilde het bestraffen van ongewenst gedrag en van kleinere vormen van |
tout en allégeant la charge des juridictions pénales (Doc. parl., | overlast vergemakkelijken en versnellen, waardoor de werklast van de |
Chambre, 1998-1999, n° 2031/1, pp. 2-3). | strafgerechten zou worden verminderd (Parl. St., Kamer, 1998-1999, nr. 2031/1, pp. 2-3). |
Alors que les sanctions administratives communales étaient à l'origine | Terwijl de gemeentelijke administratieve sancties oorspronkelijk |
réglées par l'article 119bis de la Nouvelle loi communale, le | werden geregeld in artikel 119bis van de Nieuwe Gemeentewet, heeft de |
législateur, par la loi du 24 juin 2013, a instauré un régime autonome | wetgever bij de wet van 24 juni 2013 een op zichzelf staande regeling |
de sanctions administratives communales. En vertu de l'article 2, § 1er, | ingevoerd. Krachtens artikel 2, § 1, van die wet kan de gemeenteraad |
de cette loi, le conseil communal peut établir des peines ou des | straffen of administratieve sancties bepalen voor de inbreuken op zijn |
sanctions administratives contre les infractions à ses règlements ou | reglementen of verordeningen, tenzij voor dezelfde inbreuken door of |
ordonnances, à moins que des peines ou des sanctions administratives | |
soient établies par ou en vertu d'une loi, d'un décret ou d'une | krachtens een wet, een decreet of een ordonnantie, straffen of |
ordonnance pour les mêmes infractions. Par dérogation à ce que prévoit | administratieve sancties worden bepaald. In afwijking daarvan kan de |
cette disposition, le conseil communal peut en outre prévoir, dans ses | gemeenteraad in zijn reglementen of verordeningen ook in een |
règlements ou ordonnances, une sanction administrative contre | administratieve sanctie voorzien voor bepaalde inbreuken vermeld in |
certaines infractions visées dans le Code pénal (article 3, 1° et 2°) | het Strafwetboek (artikel 3, 1° en 2°) en voor bepaalde inbreuken op |
et contre certaines infractions à la législation sur la circulation | |
routière (article 3, 3°). | de verkeerswetgeving (artikel 3, 3°). |
B.2.2. L'article 4, § 4, alinéa 1er, de la loi du 24 juin 2013, lu en | B.2.2. Artikel 4, § 4, eerste lid, van de wet van 24 juni 2013, in |
combinaison avec l'article 3, 3°, de la même loi et avec l'arrêté | samenhang gelezen met artikel 3, 3°, van dezelfde wet en met het ter |
uitvoering van die bepalingen genomen koninklijk besluit van 9 maart | |
royal du 9 mars 2014 « relatif aux sanctions administratives | 2014 « betreffende de gemeentelijke administratieve sancties voor de |
communales pour les infractions en matière d'arrêt et de stationnement | overtredingen betreffende het stilstaan en het parkeren en voor de |
et pour les infractions aux signaux C3 et F103 constatées au moyen | overtredingen betreffende de verkeersborden C3 en F103, vastgesteld |
d'appareils fonctionnant automatiquement », pris en exécution de ces | met automatisch werkende toestellen » (hierna : het koninklijk besluit |
dispositions (ci-après : l'arrêté royal du 9 mars 2014), permet, sous | van 9 maart 2014), laat toe dat onder voorwaarden administratieve |
certaines conditions, d'infliger des amendes administratives contre, | geldboeten worden opgelegd voor, enerzijds, inbreuken op de bepalingen |
d'une part, des infractions aux dispositions relatives à l'arrêt et au | inzake het stilstaan en parkeren en, anderzijds, inbreuken op de |
stationnement et, d'autre part, des infractions aux dispositions | bepalingen inzake de verkeersborden C3 en F103, uitsluitend |
concernant les signaux C3 et F103, constatées exclusivement au moyen | vastgesteld door automatisch werkende toestellen, bedoeld in artikel |
d'appareils fonctionnant automatiquement, visés à l'article 62 de la | 62 van de wet betreffende de politie over het wegverkeer, |
loi relative à la police de la circulation routière, coordonnée par | |
l'arrêté royal du 16 mars 1968 (ci-après : la loi relative à la police | gecoördineerd bij het koninklijk besluit van 16 maart 1968 (hierna : |
de la circulation routière). Spécifiquement en ce qui concerne les | de Wegverkeerswet). Specifiek wat de in artikel 3, 3°, van de wet van |
infractions de circulation visées à l'article 3, 3°, de la loi du 24 | 24 juni 2013 bedoelde verkeersinbreuken betreft, heeft de wetgever de |
juin 2013, le législateur a voulu donner aux communes la possibilité | gemeenten de mogelijkheid willen bieden om een eigen en meer efficiënt |
d'établir une politique de stationnement autonome et plus efficace | verkeersbeleid te voeren (Parl. St., Kamer, 2012-2013, DOC |
(Doc. parl., Chambre, 2012-2013, DOC 53-2712/001, pp. 5-6, et DOC | 53-2712/001, pp. 5-6, en DOC 53-2712/006, p. 12) en heeft hij in de |
53-2712/006, p. 12) et a organisé une procédure appropriée dans la loi | wet van 24 juni 2013 een aangepaste procedure georganiseerd. De in het |
du 24 juin 2013. La disposition en cause est applicable à cette | geding zijnde bepaling is van toepassing op die procedure. |
procédure. Si la commune souhaite faire usage de ce pouvoir qui lui est conféré | Indien de gemeente gebruik wil maken van die machtiging om administratieve geldboeten op te leggen, dient zij daarin bij |
d'infliger des amendes administratives, elle doit le prévoir dans ses | verordening of bij reglement te voorzien (artikel 4, § 1, van de wet |
règlements ou ordonnances (article 4, § 1er, de la loi du 24 juin | van 24 juni 2013) en moet daarover verplicht een protocolakkoord |
2013) et un protocole d'accord à ce sujet doit obligatoirement être | worden afgesloten tussen de bevoegde procureur des Konings en het |
conclu entre le procureur du Roi compétent et le collège des | college van burgemeester en schepenen (artikel 23, § 1, vijfde lid, |
bourgmestre et échevins (article 23, § 1er, alinéa 5, de la loi du 24 | van de wet van 24 juni 2013). |
juin 2013). Il s'agit donc d'infractions « mixtes », qui restent effectivement | Het betreft aldus « gemengde » inbreuken die weliswaar strafrechtelijk |
pénales, mais qui peuvent être sanctionnées par une amende | blijven, maar kunnen worden bestraft met een administratieve |
administrative. | geldboete. |
B.2.3. En ce qui concerne le montant de ces amendes administratives | B.2.3. Wat het bedrag van die gemeentelijke administratieve geldboeten |
communales, il ressort de l'article 4, § 4, alinéa 2, de la loi du 24 | betreft, volgt uit artikel 4, § 4, tweede lid, van de wet van 24 juni |
juin 2013 qu'il dépend de la catégorie dans laquelle les infractions | 2013 dat dit afhankelijk is van de categorie waarin de in het geding |
en cause ont été réparties. Le Roi est habilité à répartir ces | zijnde inbreuken zijn ingedeeld. De Koning wordt ertoe gemachtigd die |
infractions en quatre catégories et à préciser le montant des amendes | inbreuken in te delen in vier categorieën en het bedrag van de daaraan |
administratives qui y sont liées, en fonction de la gravité de la | verbonden administratieve geldboeten te bepalen op grond van de ernst |
menace qu'elles représentent pour la sécurité routière et la mobilité, | van de bedreiging die zij betekenen voor de verkeersveiligheid en de |
par analogie avec la répartition existante des infractions de | mobiliteit naar analogie met de bestaande indeling van de |
circulation. | verkeersinbreuken. |
Spécifiquement en ce qui concerne la répartition des infractions en | |
quatre catégories, prévue par l'article 4, § 4, alinéa 2, de la loi du | |
24 juin 2013, et la fixation des montants des amendes administratives | Specifiek wat de in artikel 4, § 4, tweede lid, van de wet van 24 juni |
2013 bedoelde indeling van de overtredingen in vier categorieën en de | |
vaststelling van de bedragen van de daaraan verbonden administratieve | |
qui y sont liées, le législateur tendait à l'uniformité et à la | geldboeten betreft, streefde de wetgever naar uniformiteit en |
transparence (Doc. parl., Chambre, 2012-2013, DOC 53-2712/001, p. 6) | transparantie (Parl. St., Kamer, 2012-2013, DOC 53-2712/001, p. 6) |
en conservant « un parallélisme entre les amendes pénales et les | door « een parallellisme tussen de strafrechtelijke boetes en de |
amendes administratives » (ibid., p. 9). Il a en outre cherché à | administratieve geldboetes te behouden » (ibid., p. 9). Daarbij |
exclure que les communes puissent déterminer elles-mêmes les amendes | beoogde hij uit te sluiten dat gemeenten zelf administratieve |
administratives pour les infractions visées et a souhaité obliger le | geldboeten voor de beoogde overtredingen zouden kunnen bepalen en |
fonctionnaire sanctionnateur à appliquer les amendes fixes déterminées | wenste hij de sanctionerend ambtenaar ertoe te verplichten de door de |
par le Roi (ibid., p. 9). | Koning bepaalde vaste geldboeten toe te passen (ibid., p. 9). |
L'arrêté royal du 9 mars 2014 a réparti les infractions routières | Bij koninklijk besluit van 9 maart 2014 zijn de voormelde |
précitées en deux catégories et a fixé le montant de l'amende | verkeersinbreuken in twee categorieën ingedeeld en is het bedrag van |
administrative qui y est liée. Les montants fixes, non modulables, | de daaraan verbonden administratieve geldboete vastgesteld. De |
s'élevaient respectivement à 55 euros (catégorie 1) et à 110 euros | niet-moduleerbare, vaste bedragen waren respectievelijk 55 euro |
(catégorie 2). A partir du 1er septembre 2018, les montants passent | (categorie 1) en 110 euro (categorie 2). Vanaf 1 september 2018 gelden |
respectivement à 58 euros et à 116 euros. | de bedragen van respectievelijk 58 euro en 116 euro. |
B.2.4. En ce qui concerne les infractions relatives à l'arrêt et au | B.2.4. Voor inbreuken betreffende het stilstaan en parkeren en de |
stationnement et les infractions aux signaux C3 et F103, l'article 29 | overtredingen betreffende de verkeersborden C3 en F103 worden de |
de la loi du 24 juin 2013 règle la procédure administrative qui vise à | administratieve procedure inzake het opleggen van een gemeentelijke |
infliger une amende administrative communale, ainsi que le recours | administratieve geldboete en het administratief bezwaar tegen die |
administratif contre cette amende. Dans le cadre de cette procédure, | boete in artikel 29 van de wet van 24 juni 2013 geregeld. De |
le fonctionnaire sanctionnateur applique l'amende fixée par l'arrêté | sanctionerend ambtenaar past in het kader van die procedure de bij het |
royal du 9 mars 2014. | koninklijk besluit van 9 maart 2014 vastgestelde boete toe. |
Conformément à l'article 29, § 1er, alinéa 2, de la loi du 24 juin | Overeenkomstig artikel 29, § 1, tweede lid, van de wet van 24 juni |
2013, l'amende administrative est payée par le contrevenant dans les | 2013 betaalt de overtreder de administratieve boete binnen dertig |
trente jours de la notification de celle-ci, sauf si celui-ci fait | dagen na de kennisgeving ervan, tenzij hij binnen die termijn zijn |
connaître par envoi ordinaire, dans ce délai, ses moyens de défense au | verweermiddelen bij gewone zending laat geworden aan de sanctionerend |
fonctionnaire sanctionnateur. Le contrevenant peut être entendu dans | ambtenaar. De overtreder kan binnen die termijn op zijn verzoek worden |
ce délai, à sa demande, lorsque le montant de l'amende administrative | gehoord als het bedrag van de administratieve geldboete hoger is dan |
est supérieur à 70 euros. | 70 euro. |
B.3.1. Le juge a quo demande à la Cour si les articles 3, 3°, et 31 de | B.3.1. De verwijzende rechter vraagt het Hof of de artikelen 3, 3°, en |
la loi du 24 juin 2013 sont compatibles avec les articles 10 et 11 de | 31 van de wet van 24 juni 2013 bestaanbaar zijn met de artikelen 10 en |
la Constitution, en ce qu'ils ne permettent pas au fonctionnaire | 11 van de Grondwet, in zoverre ze de sanctionerend ambtenaar en, in |
sanctionnateur et, sur recours, au tribunal de police d'assortir d'un | beroep, de politierechtbank niet de mogelijkheid bieden uitstel of een |
sursis ou d'une mesure de suspension du prononcé l'amende | maatregel tot opschorting van de uitspraak te verlenen voor de |
administrative prévue pour les infractions « mixtes » visées, en | administratieve geldboete voor de bedoelde « gemengde » inbreuken, te |
l'espèce des infractions relatives à l'arrêt et au stationnement, | dezen de inbreuken betreffende het stilstaan en het parkeren, terwijl |
alors que ce contrevenant pourrait en obtenir le bénéfice s'il était | die overtreder dat voordeel wel zou kunnen genieten indien hij voor |
poursuivi pénalement pour les mêmes faits. | dezelfde feiten strafrechtelijk vervolgd werd. |
B.3.2. Comme il est dit en B.2.2, l'article 3, 3°, de la loi du 24 | B.3.2. Zoals is vermeld in B.2.2, biedt artikel 3, 3°, van de wet van |
juin 2013 permet au conseil communal de prévoir des sanctions | |
administratives pour certaines infractions. L'article 31 de la loi du | |
24 juin 2013 organise la procédure de recours devant le tribunal de | 24 juni 2013 de gemeenteraad de mogelijkheid administratieve sancties |
op te leggen voor bepaalde inbreuken. Artikel 31 van de wet van 24 | |
police, qui confirme ou réforme la décision prise par le fonctionnaire | juni 2013 regelt de beroepsprocedure voor de politierechtbank, die de |
beslissing van de sanctionerend ambtenaar ofwel bevestigt ofwel | |
sanctionnateur. | herziet. |
Dès lors que le recours permet au tribunal de police de confirmer ou | Aangezien het beroep de politierechtbank in staat stelt de beslissing |
d'infirmer la décision du fonctionnaire sanctionnateur, la question | van de sanctionerend ambtenaar te bevestigen of te vernietigen, wil de |
préjudicielle, en ce qu'elle vise l'article 31 de la loi du 24 juin | prejudiciële vraag, in zoverre ze betrekking heeft op artikel 31 van |
2013, invite à tenir compte de la procédure suivie par le | de wet van 24 juni 2013, dat rekening wordt gehouden met de procedure |
fonctionnaire sanctionnateur, organisée par l'article 29 de la loi du | die de sanctionerend ambtenaar volgt, zoals geregeld bij artikel 29 |
24 juin 2013. | van de wet van 24 juni 2013. |
B.4.1. Lorsque, comme en l'espèce, l'auteur d'un même fait peut être | B.4.1. Wanneer, zoals te dezen, de dader voor eenzelfde feit op een |
alternatieve wijze kan worden gestraft, dat wil zeggen wanneer hij, | |
puni de manière alternative, c'est-à-dire lorsque, pour les mêmes | voor dezelfde feiten, ofwel voor de strafrechter moet verschijnen, |
faits, il peut, soit être renvoyé devant le juge pénal, soit se voir | ofwel een administratieve geldboete opgelegd krijgt waartegen hem een |
infliger une amende administrative contre laquelle un recours lui est | beroep wordt geboden voor een rechtbank, heeft het Hof reeds |
offert devant un tribunal, la Cour a jugé qu'un parallélisme doit en | geoordeeld dat er in beginsel een parallellisme moet bestaan tussen de |
principe exister entre les mesures d'individualisation de la peine : | maatregelen tot individualisering van de sanctie : wanneer, voor |
lorsque, pour les mêmes faits, le juge pénal peut infliger une amende | dezelfde feiten, de strafrechter een geldboete kan opleggen die minder |
inférieure au minimum légal s'il existe des circonstances atténuantes | bedraagt dan het wettelijke minimum indien er verzachtende |
(article 85 du Code pénal) ou lorsqu'il peut accorder un sursis (la | omstandigheden zijn (artikel 85 van Strafwetboek) of uitstel kan |
loi du 29 juin 1964), le tribunal, saisi du recours dirigé contre la | toekennen (wet van 29 juni 1964), moet de rechtbank waarbij het beroep |
décision d'infliger une sanction administrative, doit en principe | tegen de beslissing om een administratieve geldboete op te leggen, |
disposer des mêmes possibilités d'individualisation de la peine. | aanhangig is gemaakt, in beginsel beschikken over dezelfde mogelijkheden om de straf te individualiseren. |
B.4.2. La Cour a notamment jugé que des dispositions imposant une | B.4.2. Het Hof heeft met name geoordeeld dat bepalingen die een |
amende fiscale (arrêts nos 157/2008 du 6 novembre 2008 et 13/2013 du | fiscale geldboete (arresten nrs. 157/2008 van 6 november 2008 en |
21 février 2013), un accroissement d'impôt (arrêt n° 55/2014 du 27 | 13/2013 van 21 februari 2013), een belastingverhoging (arrest nr. |
55/2014 van 27 maart 2014), een forfaitaire vergoeding (arrest nr. | |
mars 2014), une indemnité forfaitaire (arrêt n° 112/2014 du 17 juillet | 112/2014 van 17 juli 2014) of een verdubbeling van het kijk- en |
2014) ou un doublement de la redevance (arrêt n° 138/2018 du 11 | luistergeld (arrest nr. 138/2018 van 11 oktober 2018) opleggen, de |
octobre 2018) violent les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en | artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen |
combinaison ou non avec l'article 6 de la Convention européenne des | met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, |
droits de l'homme, en ce qu'elles ne permettent pas au tribunal | schenden in zoverre ze de rechtbank niet de mogelijkheid bieden |
d'assortir d'un sursis la sanction qu'elles prévoient. | uitstel toe te kennen voor de sanctie die ze opleggen. |
Het Hof heeft daarentegen geoordeeld dat het redelijkerwijs | |
Par contre, la Cour a jugé qu'il est raisonnablement justifié que la | verantwoord is dat de persoon die het voorwerp uitmaakt van een |
personne qui fait l'objet d'une sanction administrative alternative ne | alternatieve administratieve sanctie, geen maatregel tot opschorting |
puisse bénéficier d'une mesure de suspension du prononcé de la | van de uitspraak van de veroordeling kan genieten, aangezien een |
condamnation, une telle mesure étant difficilement conciliable avec | dergelijke maatregel moeilijk verzoenbaar is met een rechtspleging die |
une procédure qui ne se déroule pas devant une juridiction pénale | niet voor een strafgerecht wordt gevoerd (arresten nrs. 105/2004 van |
(arrêts nos 105/2004 du 16 juin 2004, 42/2009 du 11 mars 2009, 13/2013 | 16 juni 2004, 42/2009 van 11 maart 2009, 13/2013 van 21 februari 2013, |
du 21 février 2013, 112/2014 du 17 juillet 2014, 25/2016 du 18 février | 112/2014 van 17 juli 2014, 25/2016 van 18 februari 2016). |
2016). B.5.1. L'amende administrative prévue à l'article 3, 3°, de la loi du | B.5.1. De administratieve boete bedoeld in artikel 3, 3°, van de wet |
24 juin 2013 a pour objet de prévenir et de sanctionner les | van 24 juni 2013 heeft tot doel overtredingen betreffende het |
stilstaan en het parkeren te voorkomen en te bestraffen. Ze heeft | |
infractions relatives à l'arrêt et au stationnement. Elle a donc un | derhalve een repressief karakter en is strafrechtelijk in de zin van |
caractère répressif et est de nature pénale au sens de l'article 6 de | artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. |
la Convention européenne des droits de l'homme. | |
B.5.2. Toutefois, contrairement à la personne citée à comparaître | B.5.2. In tegenstelling tot de persoon die wordt gedagvaard om voor de |
devant le tribunal correctionnel, la personne qui exerce, devant le | correctionele rechtbank te verschijnen, kan een persoon die voor de |
tribunal de police, un recours contre la décision lui infligeant une | politierechtbank opkomt tegen de beslissing waarbij hem een |
amende administrative ne peut bénéficier du sursis, lequel ne peut | administratieve boete wordt opgelegd, geen uitstel, dat krachtens de |
être ordonné que par une juridiction pénale, en vertu de la loi du 29 | wet van 29 juni 1964 enkel door een strafgerecht kan worden bevolen, |
juin 1964. | genieten. |
B.5.3. Sous la réserve qu'il ne peut prendre une mesure manifestement | B.5.3. Onder voorbehoud dat hij geen maatregel mag nemen die kennelijk |
déraisonnable, le législateur démocratiquement élu peut vouloir | onredelijk is, vermag de democratisch gekozen wetgever het repressief |
déterminer lui-même la politique répressive et limiter ainsi le | beleid zelf vast te stellen en aldus de beoordelingsvrijheid van de |
pouvoir d'appréciation du juge. | rechter te beperken. |
Le législateur a toutefois opté à diverses reprises pour | De wetgever heeft nochtans meermaals geopteerd voor de |
l'individualisation des peines, notamment en autorisant le juge à | individualisering van straffen, met name door de rechter toe te staan |
accorder des mesures de sursis. | maatregelen tot uitstel toe te kennen. |
B.5.4. Il appartient au législateur d'apprécier s'il est souhaitable | B.5.4. Het staat aan de wetgever te oordelen of het wenselijk is de |
de contraindre le juge à la sévérité quand une infraction nuit | rechter te dwingen tot gestrengheid wanneer een inbreuk inzonderheid |
particulièrement à l'intérêt général. Cette sévérité peut notamment | het algemeen belang schaadt. Die gestrengheid kan met name betrekking |
porter sur les mesures de sursis. | hebben op de maatregelen tot uitstel. |
La Cour ne pourrait censurer pareil choix que si celui-ci était | Het Hof zou een dergelijke keuze alleen kunnen afkeuren indien die |
manifestement déraisonnable ou si la disposition en cause avait pour | kennelijk onredelijk zou zijn of indien de in het geding zijnde |
effet de priver une catégorie de justiciables du droit à un procès | bepaling ertoe zou leiden aan een categorie van rechtsonderhorigen het |
équitable devant une juridiction impartiale et indépendante, garanti | recht op een eerlijk proces voor een onafhankelijke en onpartijdige |
par l'article 6, paragraphe 1, de la Convention européenne des droits | rechterlijke instantie, zoals gewaarborgd bij artikel 6, lid 1, van |
de l'homme. | het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, te ontzeggen. |
B.6.1. Le sursis à l'exécution des peines a pour objectif de réduire | B.6.1. Het uitstel van de tenuitvoerlegging van de straffen heeft tot |
les inconvénients inhérents à l'exécution des peines et de ne pas | doel de nadelen die inherent zijn aan de tenuitvoerlegging van de |
compromettre la réinsertion du condamné. Il peut être ordonné à propos | straffen, te beperken en de re-integratie van de veroordeelde niet in |
het gedrang te brengen. Het kan worden bevolen met betrekking tot | |
de peines d'amende. Il ressort en outre de l'article 157, § 1er, de la | geldboeten. Bovendien blijkt uit artikel 157, § 1, van de wet |
loi coordonnée le 14 juillet 1994 relative à l'assurance obligatoire | betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en |
soins de santé et indemnités, remplacé par l'article 2 de la loi du 19 | uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994, vervangen bij artikel 2 |
décembre 2008 « portant modification de l'article 157 de la loi | van de wet van 19 december 2008 « tot wijziging van artikel 157 van de |
relative à l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités, | wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige |
coordonnée le 14 juillet 1994 » et modifié par l'article 5, 1°, de la | verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994 » en |
loi du 29 mars 2012 « portant des dispositions diverses (II) », que le | gewijzigd bij artikel 5, 1°, van de wet van 29 maart 2012 « houdende |
sursis n'est pas considéré par le législateur comme incompatible avec | diverse bepalingen (II) », dat het uitstel door de wetgever niet |
une amende imposée par une autorité autre qu'une juridiction pénale. | onverenigbaar wordt geacht met een geldboete die wordt opgelegd door |
een andere overheid dan een strafgerecht. | |
Sans doute le régime de l'amende administrative en cause peut-il | De in het geding zijnde regeling van de administratieve boete kan |
différer en divers éléments de celui des sanctions pénales prévues par | allicht in diverse bestanddelen verschillen van de regeling van de |
les règlements généraux visés à l'article 1er, alinéa 1er, de la loi | strafrechtelijke sancties waarin de algemene reglementen bedoeld in |
du 16 mars 1968 « relative à la police de la circulation routière » ou | artikel 1, eerste lid, van de wet van 16 maart 1968 « betreffende de |
de celui des sanctions administratives prévues en d'autres matières, | politie over het wegverkeer » voorzien, of van de regeling van de in |
andere aangelegenheden voorgeschreven administratieve sancties, | |
qu'il s'agisse de la formulation différente de l'exigence de l'élément | ongeacht of het gaat om de verschillende formulering van de vereiste |
moral, de la possibilité de cumuler des amendes administratives, du | van het morele bestanddeel, de mogelijkheid administratieve geldboeten |
mode de fixation des peines ou de l'application de décimes additionnels. S'il est vrai que de telles différences peuvent être pertinentes pour justifier l'application de règles spécifiques dans certains domaines, elles ne le sont pas dans celui qui fait l'objet de la question préjudicielle : en effet, qu'il soit accordé par le tribunal correctionnel ou par une autre juridiction, ou même par une autorité administrative, en l'espèce le fonctionnaire sanctionnateur, le sursis peut inciter le condamné à s'amender, par la menace d'exécuter, s'il venait à récidiver, la condamnation au paiement d'une amende. | samen te voegen, de wijze van vaststelling van de straffen of de toepassing van opdeciemen. Dergelijke verschillen kunnen weliswaar relevant zijn om de toepassing van specifieke regels op bepaalde gebieden te verantwoorden, maar ze zijn dat niet op het gebied dat het voorwerp uitmaakt van de prejudiciële vraag : ongeacht of het uitstel wordt verleend door de correctionele rechtbank of door een ander rechtscollege, of zelfs een administratieve overheid, te dezen de sanctionerend ambtenaar, kan het de veroordeelde ertoe aanzetten zijn gedrag te wijzigen, door de dreiging om, indien hij zou recidiveren, de veroordeling tot de betaling van een geldboete uit te voeren. |
Si la loi du 29 juin 1964 n'est pas applicable, il appartient au | Indien de wet van 29 juni 1964 niet van toepassing is, komt het aan de |
wetgever toe ter zake te bepalen onder welke voorwaarden uitstel, net | |
législateur de déterminer en la matière les conditions auxquelles un | zoals eventueel probatie-uitstel, kan worden verleend en de |
sursis, de même éventuellement qu'un sursis probatoire, peut être | voorwaarden en de rechtspleging volgens welke dat uitstel kan worden |
ingetrokken, vast te stellen. | |
ordonné et de fixer les conditions et la procédure de son retrait. | B.6.2. Uit hetgeen voorafgaat, vloeit voort dat de in het geding |
B.6.2. Il résulte de ce qui précède que les dispositions en cause, | zijnde bepalingen, in voorkomend geval in samenhang gelezen met |
combinées le cas échéant avec l'article 29 de la loi du 24 juin 2013, | artikel 29 van de wet van 24 juni 2013, niet bestaanbaar zijn met de |
ne sont pas compatibles avec les articles 10 et 11 de la Constitution | artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre zij de sanctionerend |
en ce qu'elles ne permettent pas au fonctionnaire sanctionnateur et, | ambtenaar en, in beroep, de politierechtbank niet de mogelijkheid |
sur recours, au tribunal de police, d'accorder le bénéfice du sursis | bieden het voordeel van uitstel toe te kennen aan de overtreder |
au contrevenant visé en B.3.1. | bedoeld in B.3.1. |
B.6.3. Ce constat d'inconstitutionnalité partielle n'a toutefois pas | B.6.3. Die vaststelling van gedeeltelijke ongrondwettigheid heeft |
pour conséquence que ces dispositions ne pourraient plus, dans | echter niet tot gevolg dat die bepalingen, in afwachting van een |
l'attente d'une intervention législative, être appliquées par le | optreden van de wetgever, niet meer zouden kunnen worden toegepast |
fonctionnaire sanctionnateur ou par les juridictions lorsque ceux-ci | door de sanctionerend ambtenaar of de rechtsinstanties wanneer zij |
constatent que les infractions sont établies, que le montant de | vaststellen dat de overtredingen vaststaan, dat het bedrag van de |
l'amende n'est pas disproportionné à la gravité de l'infraction et | geldboete niet onevenredig is met de ernst van de overtreding en dat |
qu'il n'y aurait pas eu lieu d'accorder un sursis même si cette mesure | er geen reden zou zijn geweest om uitstel te verlenen indien de wet in |
avait été prévue par la loi. | die maatregel had voorzien. |
B.7.1. La question préjudicielle porte également sur l'impossibilité, | B.7.1. De prejudiciële vraag heeft eveneens betrekking op de |
pour le fonctionnaire sanctionnateur ou, sur recours, pour le tribunal | onmogelijkheid voor de sanctionerend ambtenaar of, in beroep, voor de |
de police, d'accorder une mesure de suspension du prononcé de la | politierechtbank om een maatregel tot opschorting van de uitspraak van |
condamnation. | de veroordeling toe te kennen. |
B.7.2. Une telle mesure n'est pas conciliable avec une procédure qui | B.7.2. Een dergelijke maatregel is niet verzoenbaar met een |
ne se déroule pas devant une juridiction pénale. | rechtspleging die niet voor een strafgerecht wordt gevoerd. |
B.7.3. Il en résulte qu'en ce qu'elles ne permettent pas au | B.7.3. Hieruit volgt dat de in het geding zijnde bepalingen, in |
fonctionnaire sanctionnateur ni, sur recours, au tribunal de police | voorkomend geval in samenhang gelezen met artikel 29 van de wet van 24 |
d'accorder une mesure de suspension du prononcé de la condamnation, | juni 2013, in zoverre zij de sanctionerend ambtenaar of, in beroep, de |
les dispositions en cause, combinées le cas échéant avec l'article 29 | politierechtbank niet de mogelijkheid bieden een maatregel tot |
de la loi du 24 juin 2013, ne sont pas incompatibles avec les articles | opschorting van de uitspraak van de veroordeling toe te kennen, niet |
10 et 11 de la Constitution. | onbestaanbaar zijn met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
- En ce qu'ils ne permettent pas au fonctionnaire sanctionnateur ou, | - In zoverre zij de sanctionerend ambtenaar of, in beroep, de |
sur recours, au tribunal de police d'assortir d'un sursis l'amende | politierechtbank niet de mogelijkheid bieden de geldboete waarin zij |
voorzien, gepaard te laten gaan met uitstel, schenden de artikelen 3, | |
qu'ils prévoient, les articles 3, 3°, et 31 de la loi du 24 juin 2013 | 3°, en 31 van de wet van 24 juni 2013 « betreffende de gemeentelijke |
« relative aux sanctions administratives communales », combinés le cas | administratieve sancties », in voorkomend geval in samenhang gelezen |
échéant avec l'article 29 de la même loi, violent les articles 10 et | met artikel 29 van dezelfde wet, de artikelen 10 en 11 van de |
11 de la Constitution. | Grondwet. |
- En ce qu'elles ne permettent pas au fonctionnaire sanctionnateur ou, | - In zoverre zij de sanctionerend ambtenaar of, in beroep, de |
sur recours, au tribunal de police d'accorder une mesure de suspension | politierechtbank niet de mogelijkheid bieden een maatregel tot |
du prononcé, les mêmes dispositions ne violent pas les articles 10 et | opschorting van de uitspraak te verlenen, schenden dezelfde bepalingen |
11 de la Constitution. | de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. |
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
la Cour constitutionnelle, le 23 avril 2020. | op 23 april 2020. |
Le greffier, Le président, | De griffier, De voorzitter, |
F. Meersschaut F. Daoût | F. Meersschaut F. Daoût |