Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 42/2020 du 12 mars 2020 Numéro du rôle : 7077 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 35, alinéa 3, 142, 166 et 302quater du Code des droits d'enregistrement, d'hypothèque et de greffe, posée par le Tr La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges T. Merckx-V(...)"
Extrait de l'arrêt n° 42/2020 du 12 mars 2020 Numéro du rôle : 7077 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 35, alinéa 3, 142, 166 et 302quater du Code des droits d'enregistrement, d'hypothèque et de greffe, posée par le Tr La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges T. Merckx-V(...) Uittreksel uit arrest nr. 42/2020 van 12 maart 2020 Rolnummer 7077 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 35, derde lid, 142, 166 en 302quater van het Wetboek der registratie-, hypotheek- en griffierechten, gesteld door de F Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters T. M(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 42/2020 du 12 mars 2020 Uittreksel uit arrest nr. 42/2020 van 12 maart 2020
Numéro du rôle : 7077 Rolnummer 7077
En cause : la question préjudicielle relative aux articles 35, alinéa In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 35, derde
3, 142, 166 et 302quater du Code des droits d'enregistrement, lid, 142, 166 en 302quater van het Wetboek der registratie-,
d'hypothèque et de greffe, posée par le Tribunal de première instance hypotheek- en griffierechten, gesteld door de Franstalige Rechtbank
francophone de Bruxelles. van eerste aanleg te Brussel.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges T. samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters T.
Merckx-Van Goey, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman et M. Pâques, assistée Merckx-Van Goey, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman en M. Pâques,
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président F. Daoût, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter F. Daoût,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 30 novembre 2018, dont l'expédition est parvenue au Bij vonnis van 30 november 2018, waarvan de expeditie ter griffie van
greffe de la Cour le 12 décembre 2018, le Tribunal de première het Hof is ingekomen op 12 december 2018, heeft de Franstalige
instance francophone de Bruxelles a posé la question préjudicielle Rechtbank van eerste aanleg te Brussel de volgende prejudiciële vraag
suivante : gesteld :
« Les articles 35, alinéa 3, 142, 166 et 302quater du Code des droits « Schenden de artikelen 35, derde lid, 142, 166 en 302quater van het
d'enregistrement, d'hypothèque et de greffe violent-ils, séparément ou Wetboek der registratie-, hypotheek- en griffierechten, afzonderlijk
conjointement, les articles 10, 11 et 172 de la Constitution belge en of gezamenlijk, de artikelen 10, 11 en 172 van de Belgische Grondwet
ce qu'ils établissent des droits d'enregistrement dus in zoverre zij registratierechten vaststellen die verhoudingsgewijs
proportionnellement sur le montant cumulé des condamnations prononcées verschuldigd zijn op het samengevoegde bedrag van de [...]
à leur charge mais en exonérant de l'impôt les condamnations uitgesproken veroordelingen, maar door de veroordelingen die lager
inférieures ou égales à 12.500,00 euros, sans même prévoir de quotité zijn dan of gelijk zijn aan 12.500,00 euro, van de belasting vrij te
stellen, zonder zelfs in een gelijkwaardig vrijgesteld forfaitair
forfaitaire exemptée équivalente ? ». gedeelte te voorzien ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
Quant à la disposition en cause et à son contexte Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling en de situering ervan
B.1. En vertu du Code des droits d'enregistrement, d'hypothèque et de B.1. Krachtens het Wetboek der registratie-, hypotheek- en
griffierechten dient naar aanleiding van het wijzen van bepaalde
greffe, un droit d'enregistrement proportionnel (ci-après : droit de vonnissen en arresten een evenredig registratierecht (hierna :
condamnation) doit être payé à la suite de certains jugements et veroordelingsrecht) te worden betaald.
arrêts. L'article 35, alinéa 3, de ce Code dispose à cet égard : Artikel 35, derde lid, van dat Wetboek bepaalt dienaangaande :
« L'obligation de payer les droits et les amendes dont l'exigibilité « De verplichting tot betaling van de rechten en van de geldboeten
résulte des arrêts et jugements des cours et tribunaux, incombe aux waarvan de vorderbaarheid blijkt uit de arresten en vonnissen van
défendeurs, chacun dans la mesure des condamnations, liquidations ou hoven en rechtbanken, berust op de verweerders, elkeen in de mate
collocations prononcées ou établies à sa charge, et aux défendeurs waarin de veroordelingen, vereffeningen of rangregelingen te zijnen
solidairement en cas de condamnation solidaire ». laste werden uitgesproken of vastgesteld, en op de verweerders
Il résulte de cette disposition que le droit de condamnation peut hoofdelijk in geval van hoofdelijke veroordeling ».
uniquement être exigé des défendeurs. Uit die bepaling volgt dat de betaling van het veroordelingsrecht
B.2. La question préjudicielle porte également sur les articles 142, enkel kan worden gevorderd van de verweerders.
166 et 302quater du Code des droits d'enregistrement, d'hypothèque et B.2. De prejudiciële vraag betreft tevens de artikelen 142, 166 en
302quater van het Wetboek der registratie-, hypotheek- en
de greffe. griffierechten.
L'article 142 précité dispose : Het voormelde artikel 142 bepaalt :
« Le droit est fixé à 3 p.c. pour les arrêts et jugements des cours et « Het recht wordt vastgesteld op 3 pct. voor de in alle zaken gewezen
tribunaux, rendus en toutes matières, portant condamnation ou arresten en vonnissen der hoven en rechtbanken, houdende definitieve,
liquidation, définitive, provisoire, principale, subsidiaire ou voorlopige, voornaamste, subsidiaire of voorwaardelijke veroordeling
conditionnelle, de sommes et valeurs mobilières, y compris les of vereffening gaande over sommen en roerende waarden, met inbegrip
décisions de l'autorité judiciaire portant collocation des mêmes van de beslissingen van de rechterlijke overheid houdende rangregeling
sommes et valeurs. van dezelfde sommen en waarden.
Le droit est liquidé, en cas de condamnation ou liquidation de sommes Het recht wordt vereffend, in geval van veroordeling of vereffening
et valeurs mobilières, sur le montant cumulé, en principal, des van sommen en roerende waarden, op het samengevoegd bedrag, in
condamnations prononcées ou des liquidations établies à charge d'une hoofdsom, van de uitgesproken veroordelingen of van de gedane
même personne, abstraction faite des intérêts dont le montant n'est vereffeningen ten laste van een zelfde persoon, afgezien van de
pas chiffré par le juge et des dépens, et, en cas de collocation, sur intresten waarvan het bedrag niet door de rechter is becijferd en
le montant total des sommes distribuées aux créanciers ». kosten, en, in geval van rangregeling, op het totaal bedrag der aan de schuldeisers uitgedeelde sommen ».
L'article 166 précité dispose : Het voormelde artikel 166 bepaalt :
« En cas de vente publique de meubles ou d'immeubles ou de location « In geval van openbare verkoping van roerende of onroerende goederen
publique en plusieurs lots, le droit est liquidé sur le montant cumulé of van openbare verhuring, in verschillende loten, wordt het recht
vereffend op het samengevoegd bedrag der aan hetzelfde tarief
des lots soumis au même tarif. onderworpen loten.
Le montant du droit liquidé est, le cas échéant, arrondi au cent Het bedrag van het vereffende recht wordt, desvoorkomend, tot de
supérieur ». hogere cent afgerond ».
L'article 302quater, auquel se réfère la question préjudicielle, a été Artikel 302quater, waarnaar de prejudiciële vraag verwijst, werd
abrogé par l'article 15, 1°, de la loi du 24 décembre 1993, avec effet opgeheven bij artikel 15, 1°, van de wet van 24 december 1993, met
au 1er janvier 1994. Par conséquent, la Cour ne doit pas tenir compte ingang van 1 januari 1994. Bijgevolg dient het Hof met die bepaling
de cette disposition. geen rekening te houden.
Afin de répondre à la question préjudicielle, la Cour doit en revanche Het Hof dient bij de beantwoording van de prejudiciële vraag
tenir compte de l'article 143 du Code des droits d'enregistrement, daarentegen wel rekening te houden met artikel 143 van het Wetboek der
d'hypothèque et de greffe, qui dispose : registratie-, hypotheek- en griffierechten, dat bepaalt :
« La disposition de l'article 142 n'est pas applicable : « De bepaling van artikel 142 is niet toepasselijk :
1° aux ordonnances de référé et aux arrêts rendus sur appel de 1° op de bevelen in kort geding en op de arresten gewezen op beroep
celles-ci; daarvan;
2° aux jugements et arrêts en tant qu'ils prononcent des amendes 2° op vonnissen en arresten voor zover zij strafboeten, burgerlijke
pénales, civiles ou disciplinaires; boeten of tuchtboeten uitspreken;
3° aux jugements et arrêts en tant qu'ils portent condamnation au 3° op vonnissen en arresten voor zover zij een veroordeling inhouden
paiement d'une pension alimentaire. tot het betalen van een uitkering tot onderhoud.
Elle n'est pas applicable lorsque le montant cumulé des condamnations Zij is niet toepasselijk wanneer het samengevoegd bedrag van de
prononcées et des liquidations établies à charge d'une même personne, uitgesproken veroordelingen en van de gedane vereffeningen ten laste
ou des sommes distribuées aux créanciers d'une même personne ne van een zelfde persoon, of van de aan de schuldeisers van een zelfde
dépasse pas 12.500 EUR ». persoon uitgedeelde sommen, 12.500 EUR niet overtreft ».
B.3. Par la question préjudicielle, le juge a quo demande à la Cour si B.3. Met de prejudiciële vraag wenst de verwijzende rechter van het
Hof te vernemen of de in het geding zijnde bepalingen bestaanbaar zijn
les dispositions en cause sont compatibles avec les articles 10, 11 et met de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet, in zoverre geen
172 de la Constitution en ce qu'un droit de condamnation n'est pas dû veroordelingsrecht verschuldigd is wanneer het bedrag van de
lorsque le montant de la condamnation prononcée ne dépasse pas 12.500 uitgesproken veroordeling 12.500 euro niet overschrijdt, terwijl een
euros, alors qu'un droit de condamnation est dû lorsque la veroordelingsrecht wel verschuldigd is wanneer de veroordeling het
condamnation dépasse le montant de 12.500 euros, sans que soit prévue bedrag van 12.500 euro overschrijdt, waarbij niet in een gelijkwaardig
une quotité forfaitaire exemptée équivalente. vrijgesteld forfaitair gedeelte wordt voorzien.
B.4. Comme le constate également le juge a quo, le droit de B.4. Zoals ook wordt vastgesteld door de verwijzende rechter heeft het
condamnation ne revêt pas un caractère purement indemnitaire et ne veroordelingsrecht geen louter vergoedend karakter en kan het
peut dès lors être considéré comme une rétribution. Il s'agit d'un bijgevolg niet worden beschouwd als een retributie. Het betreft een
impôt destiné à couvrir de manière générale les dépenses des pouvoirs belasting die bestemd is om de uitgaven van de overheid in het
publics (voy. aussi CJCE, 26 octobre 2006, C-199/05, Communauté algemeen te dekken (zie ook HvJ, 26 oktober 2006, C-199/05, Europese
européenne c. Etat belge). L'article 1er du Code des droits Gemeenschap t. Belgische Staat). In artikel 1 van het Wetboek der
d'enregistrement, d'hypothèque et de greffe définit du reste registratie-, hypotheek- en griffierechten worden de
expressément les droits d'enregistrement comme étant des impôts. registratierechten overigens uitdrukkelijk omschreven als belastingen.
B.5. Par son arrêt n° 80/2013 du 6 juin 2013, la Cour a constaté qu'en B.5. Bij zijn arrest nr. 80/2013 van 6 juni 2013 heeft het Hof
faisant varier le montant du droit de condamnation en fonction du vastgesteld dat de wetgever, door het bedrag van het
montant des condamnations prononcées, le législateur a entendu tenir veroordelingsrecht te laten variëren naar gelang van het bedrag van de
uitgesproken veroordelingen, rekening heeft willen houden met het
compte de l'importance pécuniaire de l'affaire en question pour les geldelijk belang van de desbetreffende zaak voor de partijen in het
parties en cause et a jugé que ce choix n'est en principe pas sans geding, en heeft het geoordeeld dat die keuze in principe niet zonder
justification raisonnable. redelijke verantwoording is.
La Cour doit à présent examiner si le choix du législateur de ne pas Het Hof moet thans onderzoeken of de keuze van de wetgever om niet te
prévoir une exonération forfaitaire équivalente du droit de condamnation, lorsque le montant des condamnations prononcées dépasse 12.500 euros, est également raisonnablement justifié. B.6.1. Lorsqu'il détermine sa politique en matière fiscale, le législateur dispose d'un pouvoir d'appréciation étendu. Tel est notamment le cas lorsqu'il décide d'instaurer une exonération d'impôt. Le législateur ne pourrait cependant, sans violer le principe d'égalité et de non-discrimination, accorder des exonérations inconditionnelles à certains redevables et les refuser à d'autres qui leur seraient comparables, si cette différence de traitement est sans justification raisonnable. voorzien in een gelijkwaardige forfaitaire vrijstelling van het veroordelingsrecht, wanneer het bedrag van de uitgesproken veroordelingen hoger is dan 12.500 euro, eveneens redelijk verantwoord is. B.6.1. Bij het bepalen van zijn beleid in fiscale zaken beschikt de wetgever over een ruime beoordelingsbevoegdheid. Dat is met name het geval wanneer hij beslist een belastingvrijstelling in te voeren. De wetgever kan evenwel, zonder het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie te schenden, geen onvoorwaardelijke vrijstellingen verlenen aan sommige belastingplichtigen en ze weigeren aan anderen die met hen vergelijkbaar zijn, indien dat verschil in behandeling zonder redelijke verantwoording is.
B.6.2. Initialement, le seuil de l'exonération fiscale en cause B.6.2. Initieel bedroeg de drempel voor de in het geding zijnde
s'élevait à 25.000 francs (loi du 12 juillet 1960 « modifiant le Code belastingvrijstelling 25.000 frank (wet van 12 juli 1960 « tot
des droits d'enregistrement, d'hypothèque et de greffe et le Code des wijziging van het Wetboek der registratie-, hypotheek- en
droits de timbre en ce qui concerne les actes judiciaires »). Les griffierechten en van het Wetboek van zegelrechten, met betrekking tot
travaux préparatoires mentionnent : de gerechtelijke akten »). De parlementaire voorbereiding vermeldt :
« Cette limite représente, au taux de 2 p.c., un impôt de 500 francs, « Aan het tarief van 2 t.h. vertegenwoordigt deze grens een belasting
impôt qui est supérieur à la consignation actuellement prescrite en van 500 frank, hetgeen meer is dan de thans voorgeschreven consignatie
cas de mise au rôle de la cour d'appel » (Doc. parl., Chambre, voor een ter rol stelling bij het beroepshof » (Parl. St., Kamer,
1959-1960, n° 485/1, p. 8). 1959-1960, nr. 485/1, p. 8).
L'article 9 de la loi du 19 juin 1986 « modifiant le Code des droits Artikel 9 van de wet van 19 juni 1986 « tot wijziging van het Wetboek
d'enregistrement, d'hypothèque et de greffe » a relevé le seuil à 50 der registratie-, hypotheek- en griffierechten » heeft de
drempelwaarde verhoogd tot 50.000 frank en artikel 164 van de wet van
000 francs et l'article 164 de la loi du 22 décembre 1989 « portant 22 december 1989 « houdende fiscale bepalingen » heeft die verhoogd
des dispositions fiscales » l'a relevé à 500 000 francs. Pour tot 500.000 frank. Ter verantwoording van die keuze vermeldt de
justifier ce choix, les travaux préparatoires mentionnent : parlementaire voorbereiding :
« Les mesures de simplification relèvent le minimum imposable et « De vereenvoudigingsmaatregelen verhogen het belastbaar minimum en
permettent de déterminer avec plus de facilités le montant imposable. maken het mogelijk het belastbaar bedrag gemakkelijker te bepalen.
[...] On constate en effet que 75 p.c. de tous les droits payés se [...] Men heeft inderdaad vastgesteld dat 75 pct. van al de betaalde
rapportent à des jugements portant condamnation, liquidation et rechten betrekking hebben op vonnissen houdende veroordeling tot,
collocation d'un montant supérieur à 500.000 francs. Or, ces jugements vereffening en rangregeling van een bedrag boven de 500.000 frank,
ne représentent que 12 p.c. de tous les arrêts et jugements terwijl deze vonnissen slechts 12 pct. vertegenwoordigen van al de
obligatoirement enregistrables à l'heure actuelle. Le relèvement du arresten en vonnissen die nu verplicht te registreren zijn. De
montant imposable réduirait donc considérablement le travail verhoging van het belastbaar bedrag zou dus administratief werk
administratif sans entraîner une perte budgétaire trop importante » aanzienlijk verminderen zonder een te groot budgettair verlies teweeg
(Doc. parl., Sénat, 1989-1990, n° 806/1, p. 30). te brengen » (Parl. St., Senaat, 1989-1990, nr. 806/1, p. 30).
B.6.3. A la lumière du but poursuivi, il n'est pas dénué de B.6.3. In het licht van de aldus nagestreefde doelstelling is het niet
zonder redelijke verantwoording dat het bedrag van de drempelwaarde
justification raisonnable que le montant du seuil soit fixé à 12.500 wordt vastgelegd op 12.500 euro, zonder te voorzien in een
euros, sans prévoir de quotité forfaitaire exemptée équivalente gelijkwaardige forfaitaire vrijstelling wanneer het bedrag van de
lorsque le montant de la condamnation prononcée dépasse 12 500 euros. uitgesproken veroordeling 12.500 euro overtreft.
B.7. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.7. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
Les articles 35, alinéa 3, 142 et 166 du Code des droits De artikelen 35, derde lid, 142 en 166 van het Wetboek der
d'enregistrement, d'hypothèque et de greffe ne violent pas les registratie-, hypotheek- en griffierechten schenden de artikelen 10,
articles 10, 11 et 172 de la Constitution en ce qu'ils prévoient 11 en 172 van de Grondwet niet, in zoverre zij enkel in een
uniquement une exonération du droit de condamnation lorsque le montant vrijstelling van het veroordelingsrecht voorzien wanneer het bedrag
des condamnations prononcées ne dépasse pas 12.500 euros. van de uitgesproken veroordelingen 12.500 euro niet overtreft.
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 12 mars 2020. op 12 maart 2020.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
F. Daoût F. Daoût
^