← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 172/2019 du 7 novembre 2019 Numéro du rôle : 7177 En cause :
la question préjudicielle concernant l'article 39, § 1 er , de la loi du 3 juillet
1978 « relative aux contrats de travail » et l'article 105, &s La
Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges T. Merckx-V(...)"
Extrait de l'arrêt n° 172/2019 du 7 novembre 2019 Numéro du rôle : 7177 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 39, § 1 er , de la loi du 3 juillet 1978 « relative aux contrats de travail » et l'article 105, &s La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges T. Merckx-V(...) | Uittreksel uit arrest nr. 172/2019 van 7 november 2019 Rolnummer 7177 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 39, § 1, van de wet van 3 juli 1978 « betreffende de arbeidsovereenkomsten » en artikel 105, § 3, van de herstelwet v Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters T. M(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 172/2019 du 7 novembre 2019 | Uittreksel uit arrest nr. 172/2019 van 7 november 2019 |
Numéro du rôle : 7177 | Rolnummer 7177 |
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 39, § 1er, | In zake : de prejudiciële vraag over artikel 39, § 1, van de wet van 3 |
de la loi du 3 juillet 1978 « relative aux contrats de travail » et | juli 1978 « betreffende de arbeidsovereenkomsten » en artikel 105, § |
l'article 105, § 3, de la loi de redressement du 22 janvier 1985 « | 3, van de herstelwet van 22 januari 1985 « houdende sociale bepalingen |
contenant des dispositions sociales », posée par la Cour du travail de Bruxelles. | », gesteld door het Arbeidshof te Brussel. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges T. | samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters T. |
Merckx-Van Goey, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman et M. Pâques, assistée | Merckx-Van Goey, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman en M. Pâques, |
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président F. Daoût, | bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter F. Daoût, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par arrêt du 30 avril 2019, dont l'expédition est parvenue au greffe | Bij arrest van 30 april 2019, waarvan de expeditie ter griffie van het |
de la Cour le 17 mai 2019, la Cour du travail de Bruxelles a posé la | Hof is ingekomen op 17 mei 2019, heeft het Arbeidshof te Brussel de |
question préjudicielle suivante : | volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« Les articles 39, § 1er, de la loi du 3 juillet 1978 relative aux | « Schenden artikel 39, § 1, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de |
contrats de travail et 105, § 3, de la loi de redressement du 22 | arbeidsovereenkomsten en artikel 105, § 3, van de herstelwet van 22 |
janvier 1985 contenant des dispositions sociales violent-ils les | januari 1985 houdende sociale bepalingen de artikelen 10 en 11 van de |
articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'en cas de licenciement | Grondwet, in zoverre, in geval van ontslag zonder opzegging en zonder |
sans préavis ni motif grave, le travailleur qui a réduit ses | een dringende reden, de werknemer die zijn arbeidsprestaties heeft |
prestations de travail pour prendre soin de son enfant jusqu'à l'âge | verminderd om voor zijn kind te zorgen tot de leeftijd van acht jaar, |
de 8 ans, dans le cadre de l'article 4, § 1er, 1°, a° de la convention | in het kader van artikel 4, § 1, 1°, a°, van de collectieve |
collective de travail n° 103 du 27 juin 2012 instaurant un système de | arbeidsovereenkomst nr. 103 van 27 juni 2012 tot invoering van een |
crédit-temps, de diminution de carrière et d'emplois de fin de | stelsel van tijdskrediet, loopbaanvermindering en landingsbanen, enkel |
carrière a seulement droit à une indemnité de congé dont le montant | recht heeft op een opzeggingsvergoeding waarvan het bedrag is berekend |
est calculé sur la base de la rémunération correspondant aux | op basis van het loon dat overeenstemt met de verminderde |
prestations de travail réduites, alors que : | arbeidsprestaties, terwijl : |
- sa situation est comparable à celle du travailleur qui bénéficie | - zijn situatie vergelijkbaar is met die van de werknemer die |
ouderschapsverlof geniet in het kader van het koninklijk besluit van | |
d'un congé parental dans le cadre de l'arrêté royal du 29 octobre 1997 | 29 oktober 1997 tot invoering van een recht op ouderschapsverlof in |
relatif à l'introduction d'un droit au congé parental dans le cadre | het kader van de onderbreking van de beroepsloopbaan, in zoverre de |
d'une interruption de la carrière professionnelle en ce que la | loopbaanvermindering en het ouderschapsverlof een identiek doel |
diminution de carrière et le congé parental poursuivent une finalité | nastreven, en de werknemer die ouderschapsverlof in de vorm van |
identique, et que le travailleur qui bénéficie d'un congé parental | verminderde arbeidsprestaties geniet, recht heeft op een |
sous forme de réduction des prestations de travail a droit à une | opzeggingsvergoeding waarvan het bedrag is berekend op basis van het |
indemnité de congé dont le montant est calculé sur la base de la | loon waarop hij recht zou hebben gehad op grond van zijn |
rémunération à laquelle il aurait eu droit en vertu de son contrat de travail s'il n'avait pas réduit ses prestations ?; | arbeidsovereenkomst indien hij zijn prestaties niet had verminderd ?; |
- sa situation est différente, à raison du motif de la diminution de | - zijn situatie, wegens de reden van de loopbaanvermindering, |
carrière, de celle du travailleur qui bénéficie d'une diminution de | verschilt van die van de werknemer die een loopbaanvermindering zonder |
carrière sans motif dans le cadre de l'article 3 de la convention | reden geniet in het kader van artikel 3 van de collectieve |
collective de travail n° 103, dans sa version applicable en l'espèce, | arbeidsovereenkomst nr. 103, in de versie die te dezen van toepassing |
qui a lui aussi seulement droit à une indemnité compensatoire de | is, en die eveneens enkel recht heeft op een compenserende |
préavis dont le montant est calculé sur la base de la rémunération | opzeggingsvergoeding waarvan het bedrag is berekend op grond van het |
correspondant aux prestations de travail réduites ? ». | loon dat overeenstemt met de verminderde arbeidsprestaties ? ». |
Op 6 juni 2019 hebben de rechters-verslaggevers T. Giet en R. Leysen, | |
Le 6 juin 2019, en application de l'article 72, alinéa 1er, de la loi | met toepassing van artikel 72, eerste lid, van de bijzondere wet van 6 |
spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, les | januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, het Hof ervan in kennis |
juges-rapporteurs T. Giet et R. Leysen ont informé la Cour qu'ils | gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht voor te stellen |
pourraient être amenés à proposer de mettre fin à l'examen de | het onderzoek van de zaak af te doen met een arrest gewezen op |
l'affaire par un arrêt rendu sur procédure préliminaire. | voorafgaande rechtspleging. |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1. Le juge a quo demande à la Cour si l'article 39, § 1er, de la loi | B.1. De verwijzende rechter vraagt het Hof of artikel 39, § 1, van de |
du 3 juillet 1978 « relative aux contrats de travail » et l'article | wet van 3 juli 1978 « betreffende de arbeidsovereenkomsten » en |
105, § 3, de la loi de redressement du 22 janvier 1985 « contenant des | artikel 105, § 3, van de herstelwet van 22 januari 1985 « houdende |
dispositions sociales » sont compatibles avec les articles 10 et 11 de | sociale bepalingen » bestaanbaar zijn met de artikelen 10 en 11 van de |
la Constitution, en ce que, en cas de licenciement sans préavis ni | Grondwet, in zoverre, in geval van ontslag zonder opzegging en zonder |
motif grave, le travailleur qui a réduit ses prestations de travail | dringende reden, de werknemer die, in het kader van artikel 4, § 1, |
pour prendre soin de son enfant jusqu'à l'âge de huit ans dans le | 1°, a°, van de in de Nationale Arbeidsraad gesloten collectieve |
cadre de l'article 4, § 1er, 1°, a°, de la convention collective du | arbeidsovereenkomst nr. 103 van 27 juni 2012 « tot invoering van een |
stelsel van tijdskrediet, loopbaanvermindering en landingsbanen » | |
travail n° 103 du 27 juin 2012, conclue au sein du Conseil national du | (hierna : de cao nr. 103 van 27 juni 2012), zijn arbeidsprestaties |
travail, « instaurant un système de crédit-temps, de diminution de | heeft verminderd om voor zijn kind te zorgen tot de leeftijd van acht |
carrière et d'emplois de fin de carrière » (ci-après : la CCT n° 103 | jaar, enerzijds, anders wordt behandeld dan de werknemer die |
du 27 juin 2012), d'une part, est traité différemment du travailleur | ouderschapsverlof geniet en, anderzijds, op dezelfde wijze wordt |
qui bénéficie d'un congé parental et, d'autre part, est traité de la | behandeld als de werknemer die een loopbaanvermindering « zonder |
même façon que le travailleur qui bénéficie d'une diminution de | |
carrière « sans motif » dans le cadre de l'article 3 de la CCT n° 103 | motief » geniet in het kader van artikel 3 van de cao nr. 103 van 27 |
du 27 juin 2012 « dans sa version applicable en l'espèce ». | juni 2012 « in de versie die te dezen van toepassing is ». |
Il ressort des faits du litige au fond que la question préjudicielle | Uit de feiten van de zaak ten gronde blijkt dat in de prejudiciële |
se réfère à la CCT n° 103 du 27 juin 2012, telle qu'elle était | vraag de cao nr. 103 van 27 juni 2012 wordt beoogd zoals die van |
applicable avant sa modification par la CCT n° 103ter du 20 décembre | toepassing was vóór de wijziging ervan bij de cao nr. 103ter van 20 |
2016, conclue au sein du Conseil national du travail, « adaptant la | december 2016, gesloten in de Nationale Arbeidsraad, « tot aanpassing |
convention collective de travail n° 103 du 27 juin 2012 instaurant un | van de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 103 van 27 juni 2012 tot |
système de crédit-temps, de diminution de carrière et d'emplois de fin | invoering van een stelsel van tijdskrediet, loopbaanvermindering en |
de carrière ». | landingsbanen ». |
B.2. L'article 39, § 1er, alinéa 1er et 2, de la loi du 3 juillet 1978 | B.2. Artikel 39, § 1, eerste en tweede lid, van de wet van 3 juli 1978 |
« relative aux contrats de travail » dispose : | « betreffende de arbeidsovereenkomsten » bepaalt : |
« § 1er. Si le contrat a été conclu pour une durée indéterminée, la | « § 1. Is de overeenkomst voor onbepaalde tijd gesloten, dan is de |
partie qui résilie le contrat sans motif grave ou sans respecter le | partij die de overeenkomst beëindigt zonder dringende reden of zonder |
délai de préavis fixé aux articles 37/2, 37/5, 37/6 et 37/11, est | inachtneming van de opzeggingstermijn vastgesteld in de artikelen |
tenue de payer à l'autre partie une indemnité égale à la rémunération | 37/2, 37/5, 37/6 en 37/11, gehouden de andere partij een vergoeding te |
en cours correspondant soit à la durée du délai de préavis, soit à la | betalen die gelijk is aan het lopend loon dat overeenstemt hetzij met |
partie de ce délai restant à courir. L'indemnité est toutefois | de duur van de opzeggingstermijn, hetzij met het resterende gedeelte |
toujours égale au montant de la rémunération en cours correspondant à | van die termijn. De vergoeding is nochtans steeds gelijk aan het |
la durée du délai de préavis, lorsque le congé est donné par | lopend loon dat overeenstemt met de duur van de opzeggingstermijn, |
l'employeur et en méconnaissance des dispositions de l'article 40 de | wanneer de opzegging uitgaat van de werkgever en met miskenning van |
la loi sur le travail du 16 mars 1971. | het bepaalde in artikel 40 van de arbeidswet van 16 maart 1971. |
L'indemnité de congé comprend non seulement la rémunération en cours, | De opzeggingsvergoeding behelst niet alleen het lopende loon, maar ook |
mais aussi les avantages acquis en vertu du contrat ». | de voordelen verworven krachtens de overeenkomst ». |
L'article 105, § 3, de la loi de redressement du 22 janvier 1985 | Artikel 105, § 3, van de herstelwet van 22 januari 1985 bepaalt : |
dispose : « Lorsqu'il est mis fin au contrat de travail durant une période de | « Wanneer de arbeidsovereenkomst wordt beëindigd gedurende een periode |
réduction des prestations de travail dans le cadre d'un congé parental | van vermindering van arbeidsprestaties in het kader van een |
pris en exécution de la présente section, on entend par ' rémunération | ouderschapsverlof genomen in toepassing van deze afdeling, wordt onder |
en cours ' au sens de l'article 39 de la loi du 3 juillet 1978 | ' lopend loon ' in de zin van artikel 39 van de wet van 3 juli 1978 |
relative aux contrats de travail, la rémunération à laquelle le | betreffende de arbeidsovereenkomsten begrepen het loon dat de |
travailleur aurait eu droit en vertu de son contrat de travail s'il | werknemer krachtens zijn arbeidsovereenkomst zou hebben verdiend |
n'avait pas réduit ses prestations ». | indien hij zijn arbeidsprestaties niet had verminderd ». |
L'article 3 de la CCT n° 103 du 27 juin 2012 disposait, dans sa | Artikel 3 van de cao nr. 103 van 27 juni 2012 bepaalde, in de versie |
version applicable au litige a quo : | die van toepassing is op het aan de verwijzende rechter voorgelegde geschil : |
« Droit au crédit-temps à temps plein ou à la diminution de carrière à | « Recht op voltijds tijdskrediet, halftijdse of 1/5de |
mi-temps ou d'1/5e sans motif | loopbaanvermindering zonder motief |
§ 1er. Les travailleurs visés à l'article 2 ont droit à un | § 1. De in artikel 2 genoemde werknemers hebben recht op een voltijds |
crédit-temps à temps plein ou à une diminution de carrière à mi-temps | tijdskrediet, halftijdse of 1/5de loopbaanvermindering gelijk aan een |
ou d'1/5e d'une durée équivalente à un maximum de douze mois de | equivalent van maximum 12 maanden volledige schorsing van de |
suspension complète des prestations de travail sur l'ensemble de la carrière : 1° soit en suspendant complètement leurs prestations de travail (crédit-temps à temps plein) pendant douze mois quel que soit le régime de travail dans lequel ils sont occupés dans l'entreprise au moment de l'avertissement écrit opéré conformément à l'article 12; 2° soit en réduisant à mi-temps leurs prestations de travail (diminution de carrière à mi-temps) pendant vingt-quatre mois pour autant qu'ils soient occupés au moins aux 3/4 d'un temps plein dans l'entreprise pendant les douze mois qui précèdent l'avertissement écrit opéré conformément à l'article 12; 3° soit en réduisant leurs prestations de travail à concurrence d'un jour ou de deux demi-jours par semaine (diminution de carrière d'1/5e) | arbeidsprestaties over de gehele loopbaan : 1° hetzij door hun arbeidsprestaties 12 maanden volledig te schorsen (voltijds tijdskrediet) ongeacht de arbeidsregeling waarin zij in de onderneming tewerkgesteld zijn op het ogenblik van de schriftelijke kennisgeving als verricht overeenkomstig artikel 12; 2° hetzij door hun arbeidsprestaties 24 maanden te verminderen tot een halftijdse betrekking (halftijdse loopbaanvermindering) voor zover zij ten minste ten belope van 3/4de van een voltijdse betrekking in de onderneming tewerkgesteld zijn gedurende de 12 maanden die voorafgaan aan de schriftelijke kennisgeving als verricht overeenkomstig artikel 12; |
pendant 60 mois pour autant qu'ils soient occupés habituellement dans un régime de travail réparti sur cinq jours ou plus et qu'ils soient occupés à temps plein pendant les douze mois qui précèdent l'avertissement écrit opéré conformément à l'article 12; 4° soit en combinant les systèmes susdits jusqu'à concurrence d'un équivalent temps plein de douze mois, dans laquelle un mois d'interruption à temps plein équivaut à deux mois de diminution de carrière à mi-temps ou à cinq mois de diminution de carrière d'1/5e. § 2. Ces périodes de suspension ou de réduction des prestations de | 3° hetzij door hun arbeidsprestaties 60 maanden te verminderen ten belope van een dag of twee halve dagen per week (1/5de loopbaanvermindering) voor zover zij gewoonlijk tewerkgesteld zijn in een arbeidsregeling gespreid over 5 dagen of meer en gedurende de 12 maanden, die voorafgaan aan de schriftelijke kennisgeving als verricht overeenkomstig artikel 12, voltijds tewerkgesteld zijn; 4° hetzij door een combinatie van de hierboven vermelde stelsels tot het bereiken van een voltijds equivalent van 12 maanden, waarbij 1 maand voltijdse onderbreking gelijk is aan 2 maanden halftijdse loopbaanvermindering of 5 maanden 1/5de loopbaanvermindering. § 2. Deze perioden van schorsing of vermindering van de |
travail doivent être prises par période minimale de trois mois | arbeidsprestaties moeten worden opgenomen per minimumperiode van 3 |
lorsqu'il s'agit d'un crédit-temps à temps plein ou d'une diminution | maanden als het een voltijds tijdskrediet of een halftijdse |
de carrière à mi-temps et par période minimale de six mois lorsqu'il | loopbaanvermindering betreft en per minimumperiode van 6 maanden als |
s'agit d'une diminution de carrière d'1/5e. | het een 1/5de loopbaanvermindering betreft. |
Par dérogation, l'éventuel solde restant peut être pris pour une | In afwijking hiervan kan het eventueel overblijvend saldo voor een |
période plus courte ». | kortere periode worden opgenomen ». |
L'article 4, § 1er, 1°, a°, de la même CCT disposait, dans sa version | Artikel 4, § 1, 1°, a°, van dezelfde cao bepaalde, in de versie die |
applicable au litige a quo : | van toepassing is op het voor de verwijzende rechter hangende geschil |
« Droit au crédit-temps à temps plein ou à la diminution de carrière à | : « Recht op voltijds tijdskrediet, halftijdse of 1/5de |
mi-temps ou d'1/5e avec motif | loopbaanvermindering met motief |
§ 1er. 1° Le droit au crédit-temps à temps plein ou à la diminution de | § 1. 1° Het recht op voltijds tijdskrediet, halftijdse of 1/5de |
carrière à mi-temps ou d'1/5e visé à l'article 3 est élargi d'un droit | loopbaanvermindering, als bedoeld in artikel 3, wordt uitgebreid met |
complémentaire au crédit-temps à temps plein ou à la diminution de | een bijkomend recht op voltijds tijdskrediet, halftijdse of 1/5de |
carrière à mi-temps ou d'1/5e jusqu'à 36 mois au maximum pour : | loopbaanvermindering tot maximaal 36 maanden voor : |
a° les travailleurs visés à l'article 2 qui suspendent complètement ou | a° de in artikel 2 genoemde werknemers die hun arbeidsprestaties |
réduisent à mi-temps ou d'1/5e leurs prestations de travail pour | volledig schorsen, halftijds of met 1/5de verminderen om voor hun kind |
prendre soin de leur enfant jusqu'à l'âge de huit ans; en cas | te zorgen tot de leeftijd van acht jaar; in geval van adoptie kan de |
d'adoption, la suspension des prestations de travail peut débuter à | schorsing van de arbeidsprestaties aanvangen vanaf de inschrijving in |
partir de l'inscription au registre de la population ou des étrangers de la commune où le travailleur est domicilié; Cette période doit être prise par période minimale de trois mois lorsqu'il s'agit d'un crédit-temps à temps plein ou d'une diminution de carrière à mi-temps et par période minimale de six mois lorsqu'il s'agit d'une diminution de carrière d'1/5e. La période pour laquelle la suspension ou la réduction des prestations de travail a été demandée ou la période pour laquelle la prolongation a été demandée doit débuter avant le moment où l'enfant atteint l'âge de huit ans. Le travailleur fournit à l'employeur, au plus tard au moment où la | het bevolkings- of het vreemdelingenregister van de gemeente waar de werknemer zijn woonplaats heeft. Deze periode moet worden opgenomen per minimumperiode van 3 maanden als het een voltijds tijdskrediet of halftijdse loopbaanvermindering betreft en per minimumperiode van 6 maanden als het een 1/5de loopbaanvermindering betreft. De periode waarvoor de schorsing of de vermindering van de arbeidsprestaties werd gevraagd of de periode waarvoor de verlenging werd gevraagd, moet aanvangen vóór het tijdstip waarop het kind acht jaar wordt. De werknemer verstrekt aan de werkgever uiterlijk op het ogenblik |
suspension ou la réduction des prestations de travail prend cours, le | waarop de schorsing of de vermindering van de arbeidsprestaties |
ou les documents attestant de l'évènement qui ouvre le droit prévu à | ingaan, het document of de documenten tot staving van de gebeurtenis |
l'article 4, § 1er, 1°, a ». | die het recht doet ontstaan, zoals bepaald in artikel 4, § 1, 1°, a° |
B.3.1. En ce qui concerne la première partie de la question | ». B.3.1. Wat het eerste deel van de prejudiciële vraag betreft, heeft |
préjudicielle, par ses arrêts nos 165/2011, 167/2011, 191/2011 et | het Hof, bij zijn arresten nrs. 165/2011, 167/2011, 191/2011 en |
90/2012, la Cour a déjà jugé que la différence de traitement entre le | 90/2012, reeds geoordeeld dat het verschil in behandeling tussen de |
travailleur qui bénéficie d'un congé parental et le travailleur qui a | werknemer die ouderschapsverlof geniet en de werknemer die zijn |
réduit ses prestations de travail dans le cadre d'une autre forme de | arbeidsprestaties heeft verminderd in het kader van een andere vorm |
diminution de carrière ou de crédit-temps, en ce qui concerne le | van loopbaanvermindering of van tijdskrediet, ten aanzien van de |
calcul de la rémunération en cours pour déterminer l'indemnité de | berekening van het lopende loon om de opzeggingsvergoeding te bepalen |
congé due par l'employeur en cas de licenciement, était | die door de werkgever verschuldigd is in geval van ontslag, redelijk |
raisonnablement justifiée. | verantwoord is. |
B.3.2. Par son arrêt n° 90/2012 du 12 juillet 2012, la Cour a | B.3.2. Bij zijn arrest nr. 90/2012 van 12 juli 2012 heeft het Hof met |
notamment jugé : | name geoordeeld : |
« B.10. En vertu de l'article 39, § 1er, de la loi relative aux | « B.10. Krachtens artikel 39, § 1, van de Arbeidsovereenkomstenwet |
contrats de travail, un travailleur qui est licencié sans préavis a | heeft een werknemer die wordt ontslagen zonder opzeggingstermijn recht |
droit à une indemnité de congé égale à la rémunération en cours | op een opzeggingsvergoeding die gelijk is aan het lopende loon dat |
correspondant soit à la durée du délai de préavis, soit à la partie de | overeenstemt hetzij met de duur van de opzeggingstermijn, hetzij met |
ce délai restant à courir. Dans l'interprétation retenue par le juge a | het resterende gedeelte van die termijn. In de door de rechter |
quo, la ' rémunération en cours ' correspond, en cas de prestations de | aangenomen interpretatie stemt het ' lopende loon ' in geval van |
travail réduites, à la rémunération réellement perçue et non à la | verminderde arbeidsprestaties overeen met het loon dat reëel wordt |
rémunération à temps plein perçue auparavant. | verworven en niet met het voordien verworven voltijdse loon. |
Afin de rendre l'interruption de carrière suffisamment attrayante, de | Om de loopbaanonderbreking voldoende attractief te maken, de |
garantir la sécurité d'emploi des travailleurs concernés et de | werkzekerheid van de betrokken werknemers te waarborgen en om mogelijk |
tempérer les effets, qui peuvent être disproportionnés, d'un | onevenredige gevolgen van een ontslag tijdens of vanwege de |
licenciement au cours de l'interruption de carrière ou en raison de | loopbaanonderbreking te matigen, heeft de wetgever voorzien in een |
cette interruption, le législateur a prévu une indemnité de protection | forfaitaire beschermingsvergoeding gelijk aan zes maanden loon in |
forfaitaire égale à six mois de rémunération en cas de licenciement | geval van een ontslag zonder dringende of voldoende reden (artikel |
sans motif grave ou suffisant (article 101, alinéa 6, de la loi du 22 | 101, zesde lid, van de wet van 22 januari 1985) en heeft hij bovendien |
janvier 1985) et il a en outre prévu à l'article 103 de la loi du 22 | in artikel 103 van de wet van 22 januari 1985 bepaald dat, voor de |
janvier 1985 que, pour le calcul du délai de préavis ou du nombre de | berekening van de opzeggingstermijn of het aantal maanden dat in |
mois qui doit être pris en considération pour établir le montant de | aanmerking moet worden genomen voor het vaststellen van het bedrag van |
l'indemnité de congé prévue à l'article 39, § 1er, de la loi relative | de opzeggingsvergoeding bedoeld in artikel 39, § 1, van de |
aux contrats de travail, il convient de se fonder sur la rémunération | Arbeidsovereenkomstenwet, moet worden uitgegaan van het basisjaarloon |
annuelle de base comme si le travailleur n'avait pas réduit ses | alsof de werknemer zijn arbeidsprestaties niet had verminderd. |
prestations de travail. En l'espèce, il ne peut toutefois raisonnablement être reproché au | Te dezen kan de wetgever evenwel niet in redelijkheid worden verweten |
législateur de ne pas avoir également prévu, de surcroît, qu'il | dat hij niet zover is gegaan om ook voor het bedrag van de |
fallait se fonder sur la rémunération annuelle de base comme si le | opzeggingsvergoeding te bepalen dat moet worden uitgegaan van het |
travailleur n'avait pas réduit ses prestations de travail pour fixer | basisjaarloon alsof de werknemer zijn arbeidsprestaties niet had |
le montant de l'indemnité de congé. | verminderd. |
En effet, il relève du pouvoir d'appréciation du législateur de | Het behoort immers tot de beoordelingsvrijheid van de wetgever om te |
déterminer à quel point les mesures de protection contre le | bepalen in welke mate de maatregelen tot bescherming tegen ontslag van |
licenciement du travailleur ayant réduit ses prestations de travail | de werknemer die zijn arbeidsprestaties heeft verminderd, |
peuvent effectivement avoir pour effet de dissuader l'employeur de | daadwerkelijk ervoor kunnen zorgen dat de werkgever ervan wordt |
procéder à un licenciement. | weerhouden tot ontslag over te gaan. |
La Cour ne pourrait censurer ce choix qu'en cas d'appréciation | Het Hof zou die keuze enkel kunnen afkeuren in geval van een kennelijk |
manifestement déraisonnable, ce qui n'est pas le cas, compte tenu de | onredelijke beoordeling, wat niet het geval is, ermee rekening |
ce qu'il a été prévu, pour les travailleurs qui ont réduit leurs | houdende dat voor de werknemers die hun arbeidsprestaties hebben |
prestations de travail sur la base du crédit-temps, en application de | verminderd op grond van het tijdskrediet met toepassing van de cao nr. |
la CCT n° 77bis, et plus précisément en vertu de l'article 20, § 4, de | 77bis, en meer bepaald op grond van artikel 20, § 4, van die cao, in |
cette CCT, dans la même logique que celle de l'article 101 de la loi | navolging van artikel 101 van de wet van 22 januari 1985, is bepaald |
du 22 janvier 1985, que l'employeur qui met fin au contrat de travail | dat de werkgever die de arbeidsovereenkomst beëindigt zonder dringende |
sans motif grave ou pour un motif dont la nature et l'origine ne sont | |
pas étrangères à la réduction des prestations de travail, est tenu de | reden of om een reden waarvan de aard en de oorsprong niet vreemd zijn |
payer, outre l'indemnité de congé, une indemnité de protection | aan de vermindering van de arbeidsprestaties, naast de |
forfaitaire égale à la rémunération de six mois ». | opzeggingsvergoeding een forfaitaire beschermingsvergoeding dient te |
Dans la présente affaire, pour les travailleurs qui ont réduit leurs | betalen die gelijk is aan het loon van zes maanden ». |
prestations de travail sur la base de la diminution de carrière d'1/5e | In de thans voorliggende zaak bepaalt artikel 21, § 4, van de cao nr. |
en application de la CCT n° 103 du 27 juin 2012, comme c'est le cas | 103 van 27 juni 2012, in de versie ervan die van toepassing is op het |
dans le litige pendant devant le juge a quo, l'article 21, § 4, de | geschil dat voor de verwijzende rechter hangende is, in navolging van |
cette CCT, dans sa version applicable au litige pendant devant le juge | artikel 101 van de herstelwet van 22 januari 1985, voor de werknemers |
a quo, prévoit, dans la même logique que celle de l'article 101 de la | die hun arbeidsprestaties hebben verminderd op grond van de 1/5de |
loi de redressement du 22 janvier 1985, que l'employeur qui met fin au | loopbaanvermindering met toepassing van die cao, zoals dat het geval |
contrat de travail sans motif grave ou pour un motif dont la nature et | is in het geschil dat voor de verwijzende rechter hangende is, dat de |
l'origine ne sont pas étrangères à la réduction des prestations de | werkgever die de arbeidsovereenkomst beëindigt zonder dringende reden |
travail, est tenu de payer, outre l'indemnité de congé, une indemnité | of om een reden waarvan de aard en de oorsprong niet vreemd zijn aan |
de protection forfaitaire égale à la rémunération de six mois. | de vermindering van de arbeidsprestaties, naast de |
opzeggingsvergoeding een forfaitaire beschermingsvergoeding dient te | |
betalen die gelijk is aan het loon van zes maanden. | |
B.3.3. Par son arrêt n° 90/2012 précité, la Cour a également jugé : | B.3.3. Bij zijn voormelde arrest nr. 90/2012 heeft het Hof ook geoordeeld : |
« B.11.1. Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft bij zijn | |
« B.11.1. Par son arrêt du 22 octobre 2009 (CJCE, 22 octobre 2009, | arrest van 22 oktober 2009 (HvJ, 22 oktober 2009, C-116/08, Meerts) |
C-116/08, Meerts) rendu sur question préjudicielle posée par la Cour | over een prejudiciële vraag gesteld bij arrest van het Hof van |
de cassation (Cass., 25 février 2008, Pas., 2008, n° 126), la Cour de | Cassatie (Cass., 25 februari 2008, Arr. Cass., 2008, nr. 126) |
justice de l'Union européenne a jugé : | geoordeeld : |
' La clause 2, points 6 et 7, de l'accord-cadre sur le congé parental, | ' Clausule 2, punten 6 en 7, van de raamovereenkomst inzake |
conclu le 14 décembre 1995, qui figure en annexe de la directive | ouderschapsverlof, gesloten op 14 december 1995, die is opgenomen in |
96/34/CE du Conseil, du 3 juin 1996, concernant l'accord-cadre sur le | de bijlage bij richtlijn 96/34/EG van de Raad van 3 juni 1996 |
congé parental conclu par l'UNICE [Union des Confédérations de | betreffende de door de UNICE [Unie van Industrie- en |
l'industrie et des employeurs d'Europe], le CEEP [Centre européen des | Werkgeversfederaties der Europese Gemeenschap], het CEEP [Europees |
entreprises à participation publique] et la CES [Confédération | Centrum van gemeenschapsbedrijven] en het EVV [Europees Verbond van |
européenne des syndicats], telle que modifiée par la directive | Vakverenigingen] gesloten raamovereenkomst inzake ouderschapsverlof, |
97/75/CE du Conseil, du 15 décembre 1997, doit être interprétée en ce | zoals gewijzigd bij richtlijn 97/75/EG van de Raad van 15 december |
sens qu'elle s'oppose à ce que, en cas de résiliation unilatérale par | 1997, moet aldus worden uitgelegd dat zij eraan in de weg staat dat, |
l'employeur, sans motif grave ou sans respecter le délai légal de | wanneer een werkgever de arbeidsovereenkomst van een voor onbepaalde |
préavis, du contrat de travail d'un travailleur engagé à durée | tijd voltijds in dienst genomen werknemer tijdens diens deeltijds |
indéterminée et à temps plein alors que ce dernier bénéficie d'un | ouderschapsverlof zonder dringende reden of zonder inachtneming van de |
congé parental à temps partiel, l'indemnité à verser à ce travailleur | wettelijk bepaalde opzeggingstermijn eenzijdig beëindigt, de aan de |
soit déterminée sur la base de la rémunération réduite qu'il perçoit | werknemer te betalen vergoeding wordt bepaald op basis van het |
lorsque le licenciement intervient '. | verminderde loon dat hij ontvangt op het tijdstip van het ontslag '. |
Cette décision doit être replacée dans le contexte européen de la | Die uitspraak moet worden geplaatst binnen de Europeesrechtelijke |
directive précitée et de l'accord-cadre sur le congé parental. | context van de voormelde richtlijn en raamovereenkomst inzake |
ouderschapsverlof. | |
B.11.2. Depuis lors, compte tenu de l'arrêt précité de la Cour de | B.11.2. Sindsdien heeft de wetgever, rekening houdend met het |
justice, le législateur a adopté, par le biais de l'article 90, 2°, de | voormelde arrest van het Hof van Justitie, bij artikel 90, 2°, van de |
la loi du 30 décembre 2009 portant des dispositions diverses, | wet van 30 december 2009 houdende diverse bepalingen, artikel 105, § |
l'article 105, § 3, de la loi du 22 janvier 1985, qui dispose : | 3, van de wet van 22 januari 1985 aangenomen, dat bepaalt : |
' Lorsqu'il est mis fin au contrat de travail durant une période de | ' Wanneer de arbeidsovereenkomst wordt beëindigd gedurende een periode |
réduction des prestations de travail dans le cadre d'un congé parental | van vermindering van arbeidsprestaties in het kader van een |
pris en exécution de la présente section, on entend par " rémunération | ouderschapsverlof genomen in toepassing van deze afdeling, wordt onder |
en cours " au sens de l'article 39 de la loi du 3 juillet 1978 | " lopend loon " in de zin van artikel 39 van de wet van 3 juli 1978 |
relative aux contrats de travail, la rémunération à laquelle le | betreffende de arbeidsovereenkomsten begrepen het loon dat de |
travailleur aurait eu droit en vertu de son contrat de travail s'il | werknemer krachtens zijn arbeidsovereenkomst zou hebben verdiend |
n'avait pas réduit ses prestations '. | indien hij zijn arbeidsprestaties niet had verminderd '. |
Il ressort des travaux préparatoires de cette disposition que ce | Uit de parlementaire voorbereiding van die bepaling blijkt dat die |
régime ne concerne que le congé parental et non les autres formes de | regeling enkel betrekking heeft op het ouderschapsverlof en niet op |
travail à temps partiel (Doc. parl., Chambre, 2009-2010, DOC | andere vormen van deeltijdse arbeid (Parl. St., Kamer, 2009-2010, DOC |
52-2299/016, p. 31). Un amendement destiné à étendre ce régime à | 52-2299/016, p. 31). Een amendement om de regeling uit te breiden tot |
toutes les formes de réduction des prestations de travail en | alle vormen van vermindering van arbeidsprestaties met toepassing van |
application des sections 3 et 3bis de la loi du 22 janvier 1985 | de afdelingen 3 en 3bis van de wet van 22 januari 1985 (ibid., DOC |
(ibid., DOC 52-2299/003, p. 11) n'a pas été adopté (ibid., DOC | 52-2299/003, p. 11) is niet aangenomen (ibid., DOC 52-2299/016, p. |
52-2299/016, p. 38). | 38). |
B.11.3. Le fait que, pour déterminer une éventuelle indemnité de congé | B.11.3. Uit het gegeven dat, op grond van de voormelde rechtspraak van |
due par l'employeur en cas de licenciement d'un travailleur au cours | het Hof van Justitie tot uitlegging van de raamovereenkomst inzake |
du congé parental de ce dernier, il faille, en vertu de la | ouderschapsverlof en van artikel 105, § 3, van de wet van 22 januari |
jurisprudence précitée de la Cour de justice interprétant | 1985, voor het bepalen van een eventuele opzeggingsvergoeding in geval |
l'accord-cadre sur le congé parental et de l'article 105, § 3, de la | van ontslag, door de werkgever, van een werknemer tijdens diens |
loi du 22 janvier 1985, se baser sur la rémunération perçue comme si | ouderschapsverlof moet worden uitgegaan van het loon alsof de |
le travailleur n'avait pas pris de congé parental ne signifie pas pour | werknemer geen ouderschapsverlof heeft genomen, volgt nog niet dat het |
autant qu'il serait manifestement déraisonnable de se baser, pour | kennelijk onevenredig zou zijn om voor het bepalen van de eventuele |
déterminer l'éventuelle indemnité de congé due par l'employeur en cas | opzeggingsvergoeding in geval van ontslag, door de werkgever, van een |
de licenciement d'un travailleur qui a réduit ses prestations de | werknemer die zijn arbeidsprestaties heeft verminderd, uit te gaan van |
travail, sur la rémunération en cours perçue pour ses prestations | het lopende loon voor zijn verminderde prestaties, rekening houdend |
réduites, compte tenu tant de l'article 103 de la loi du 22 janvier | zowel met artikel 103 van de wet van 22 januari 1985 als met het |
1985 que du fait que le droit belge prévoit en faveur de ce | gegeven dat naar Belgisch recht naast de opzeggingsvergoeding voor die |
travailleur, outre l'indemnité de congé, une indemnité de protection | werknemer wordt voorzien in een beschermingsvergoeding van zes maanden |
égale à six mois de rémunération à charge de l'employeur, si celui-ci | loon ten laste van de werkgever, indien deze de arbeidsovereenkomst |
a mis fin au contrat de travail sans motif grave ou pour un motif dont | beëindigt zonder dringende reden of om een reden waarvan de aard en de |
la nature et l'origine ne sont pas étrangères à la réduction des | oorsprong niet vreemd zijn aan de vermindering van de |
prestations de travail. | arbeidsprestaties. |
B.12. La première question préjudicielle appelle une réponse négative | B.12. De eerste prejudiciële vraag dient ontkennend te worden |
». | beantwoord ». |
B.4. La Cour s'est prononcée dans le même sens par ses arrêts nos | B.4. Het Hof heeft zich in dezelfde zin uitgesproken bij zijn arresten |
165/2011 (B.3 à B5), 167/2011 (B.8 à B.10) et 191/2011 (B.7 à B.9). | nrs. 165/2011 (B.3 tot B.5), 167/2011 (B.8 tot B.10) en 191/2011 (B.7 |
B.5. Pour les mêmes motifs que ceux qui ont été exposés dans les | tot B.9). B.5. Om dezelfde redenen als die welke zijn uiteengezet in de |
arrêts nos 165/2011, 167/2011, 191/2011 et 90/2012 précités, l'article | voormelde arresten nrs. 165/2011, 167/2011, 191/2011 en 90/2012, is |
39, § 1er, de la loi du 3 juillet 1978 « relative aux contrats de | artikel 39, § 1, van de wet van 3 juli 1978 « betreffende de |
travail », lu en combinaison avec l'article 105, § 3, de la loi de | arbeidsovereenkomsten », in samenhang gelezen met artikel 105, § 3, |
redressement du 22 janvier 1985 « contenant des dispositions sociales | van de herstelwet van 22 januari 1985 « houdende sociale bepalingen », |
», n'est pas incompatible avec les articles 10 et 11 de la | niet onbestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in de |
Constitution, dans l'interprétation selon laquelle, en cas de | interpretatie dat, in geval van ontslag van een werknemer die zijn |
licenciement d'un travailleur qui a réduit ses prestations de travail, | arbeidsprestaties heeft verminderd, bij de vaststelling van het bedrag |
il convient de se baser sur la rémunération en cours correspondant aux | van de opzeggingsvergoeding moet worden uitgegaan van het lopende loon |
activités réduites pour fixer le montant de l'indemnité de congé. | dat overeenstemt met de verminderde activiteiten. |
B.6. Quant à la seconde partie de la question préjudicielle, il | B.6. Wat het tweede deel van de prejudiciële vraag betreft, bestaat er |
n'existe pas, entre les travailleurs qui réduisent leurs prestations | tussen de werknemers die hun arbeidsprestaties verminderen in het |
de travail dans le cadre d'une « diminution de carrière pour prendre | kader van een « loopbaanvermindering om voor hun kind te zorgen tot de |
soin de son enfant jusqu'à l'âge de huit ans » et les travailleurs qui | leeftijd van acht jaar » en de werknemers die hun arbeidsprestaties |
réduisent leurs prestations de travail dans le cadre d'une « | verminderen in het kader van een « loopbaanvermindering zonder motief |
diminution de carrière sans motif », une différence telle qu'il en | » niet een zodanig verschil dat hieruit voor de wetgever de |
découlerait pour le législateur une obligation de prévoir pour la | verplichting zou voortvloeien om voor de eerstgenoemde categorie in |
première catégorie un régime dérogatoire spécifique. | een specifieke afwijkende regeling te voorzien. |
Il convient par ailleurs de tenir compte de ce qu'il a été prévu tant | Bovendien dient ermee rekening te worden gehouden dat, zowel voor de |
pour les travailleurs qui ont réduit leurs prestations de travail sur | werknemers die hun arbeidsprestaties hebben verminderd op grond van |
la base d'une « diminution de carrière pour prendre soin de son enfant | een « loopbaanvermindering om voor hun kind te zorgen tot de leeftijd |
jusqu'à l'âge de huit ans » en application de l'article 4, § 1er, 1°, | van acht jaar » met toepassing van artikel 4, § 1, 1°, a°, van de cao |
a°, de la CCT n° 103 du 27 juin 2012, dans sa version applicable au | nr. 103 van 27 juni 2012, in de versie ervan die van toepassing is op |
litige pendant devant le juge a quo, que pour les travailleurs qui | het geschil dat voor de verwijzende rechter hangende is, als voor de |
réduisent leurs prestations de travail dans le cadre d'une « | werknemers die hun arbeidsprestaties verminderen op grond van een « |
diminution de carrière sans motif » en application de l'article 3 de | loopbaanvermindering zonder motief » met toepassing van artikel 3 van |
la même CCT, que l'employeur qui met fin au contrat de travail sans | dezelfde cao, is bepaald dat de werkgever die de arbeidsovereenkomst |
motif grave ou pour un motif dont la nature et l'origine ne sont pas | |
étrangères à la réduction des prestations de travail est tenu de | beëindigt zonder dringende reden of om een reden waarvan de aard en de |
payer, outre l'indemnité de congé, une indemnité de protection | oorsprong niet vreemd zijn aan de vermindering van de |
forfaitaire égale à la rémunération de six mois. | arbeidsprestaties, naast de opzeggingsvergoeding een forfaitaire |
beschermingsvergoeding dient te betalen die gelijk is aan het loon van zes maanden. | |
B.7. La question préjudicielle appelle une réponse négative. | B.7. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 39, § 1er, de la loi du 3 juillet 1978 « relative aux | Artikel 39, § 1, van de wet van 3 juli 1978 « betreffende de |
contrats de travail », lu en combinaison avec l'article 105, § 3, de | arbeidsovereenkomsten », in samenhang gelezen met artikel 105, § 3, |
la loi de redressement du 22 janvier 1985 « contenant des dispositions | van de herstelwet van 22 januari 1985 « houdende sociale bepalingen », |
sociales », ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution, | schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet, in de |
dans l'interprétation selon laquelle, en cas de licenciement d'un | interpretatie dat, in geval van ontslag van een werknemer die zijn |
travailleur qui a réduit ses prestations de travail, il convient de se | arbeidsprestaties heeft verminderd, bij de vaststelling van het bedrag |
baser sur la rémunération en cours correspondant aux activités | van de opzeggingsvergoeding moet worden uitgegaan van het lopende loon |
réduites pour fixer le montant de l'indemnité de congé. | dat overeenstemt met de verminderde activiteiten. |
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
la Cour constitutionnelle, le 7 novembre 2019. | op 7 november 2019. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
Le président, | De voorzitter, |
F. Daoût | F. Daoût |