Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 140/2019 du 17 octobre 2019 Numéro du rôle : 6889 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 1 er , 2, 1°, a), b) et c), et 4 du décret de la Région wallonne du 19 novembre 1998 « instaurant La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges T. Merckx-V(...)"
Extrait de l'arrêt n° 140/2019 du 17 octobre 2019 Numéro du rôle : 6889 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 1 er , 2, 1°, a), b) et c), et 4 du décret de la Région wallonne du 19 novembre 1998 « instaurant La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges T. Merckx-V(...) Uittreksel uit arrest nr. 140/2019 van 17 oktober 2019 Rolnummer 6889 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 1, 2, 1°, a), b) en c), en 4 van het decreet van het Waalse Gewest van 19 november 1998 « tot invoering van een be Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters T. M(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 140/2019 du 17 octobre 2019 Uittreksel uit arrest nr. 140/2019 van 17 oktober 2019
Numéro du rôle : 6889 Rolnummer 6889
En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 1er, 2, In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 1, 2, 1°,
1°, a), b) et c), et 4 du décret de la Région wallonne du 19 novembre a), b) en c), en 4 van het decreet van het Waalse Gewest van 19
1998 « instaurant une taxe sur les automates en Région wallonne », november 1998 « tot invoering van een belasting op de automaten in het
posées par le Tribunal de première instance de Namur, division Namur. Waalse Gewest », gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg Namen, afdeling Namen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges T. samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters T.
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, J. Moerman et M. Pâques, assistée Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, J. Moerman en M. Pâques,
du greffier F. Meersschaut, présidée par le président F. Daoût, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter F. Daoût,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par jugement du 14 mars 2018, dont l'expédition est parvenue au greffe Bij vonnis van 14 maart 2018, waarvan de expeditie ter griffie van het
de la Cour le 30 mars 2018, le Tribunal de première instance de Namur, Hof is ingekomen op 30 maart 2018, heeft de Rechtbank van eerste
division Namur, a posé les questions préjudicielles suivantes : aanleg Namen, afdeling Namen, de volgende prejudiciële vragen gesteld
« 1. Les articles 1er du Décret wallon du 19 novembre 1998 instaurant : « 1. Schenden de artikelen 1 van het Waalse decreet van 19 november
1998 tot invoering van een belasting op de automaten in het Waalse
une taxe sur les automates en Région wallonne, 2, 1°, a), b), et c), Gewest, en 2, 1°, a), b), en c), en 4 van hetzelfde decreet de
et 4 du même décret, violent-ils les articles 10, 11 et 172 de la artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet in zoverre zij een belasting
Constitution en [ce] qu'ils instaurent une taxe qui frappe de la même invoeren die op dezelfde manier van toepassing is op, enerzijds, de
manière, d'une part, les entreprises, telles que la SA YOURCASH, qui
exploitent des machines distribuant des billets de banque installées ondernemingen, zoals de nv YOURCASH, die geldautomaten uitbaten die in
dans des commerces et, d'autre part, des établissements bancaires, handelszaken geïnstalleerd zijn en, anderzijds, bankinstellingen,
alors que ces personnes ne se trouveraient pas dans une même situation terwijl die personen zich niet in eenzelfde situatie zouden bevinden ?
? 2. Les articles 1er du Décret wallon du 19 novembre 1998 instaurant 2. Schenden de artikelen 1 van het Waalse decreet van 19 november 1998
une taxe sur les automates en Région wallonne, 2, 1°, a), et 4 du même tot invoering van een belasting op de automaten in het Waalse Gewest,
décret, violent-ils les articles 10, 11 et 172 de la Constitution en en 2, 1°, a), en 4 van hetzelfde decreet de artikelen 10, 11 en 172
ce qu'ils instaurent une taxe annuelle sur les guichets automatiques van de Grondwet in zoverre zij een jaarlijkse belasting op de
distributeurs de billets de banque, alors que la distribution de geldautomaten invoeren, terwijl de distributie van bankbiljetten via
billets de banque réalisée par une autre voie que la voie des guichets een ander kanaal dan dat van de geldautomaten niet door die belasting
automatiques n'est pas visée par cette taxe ? wordt beoogd ?
3. Les articles 1er du Décret wallon du 19 novembre 1998 instaurant 3. Schenden de artikelen 1 van het Waalse decreet van 19 november 1998
une taxe sur les automates en Région wallonne, 2, 1°, a), et 4 du même tot invoering van een belasting op de automaten in het Waalse Gewest,
décret, violent-ils les articles 10, 11 et 172 de la Constitution en en 2, 1°, a), en 4 van hetzelfde decreet de artikelen 10, 11 en 172
ce qu'ils instaurent une taxe annuelle sur les guichets automatiques van de Grondwet in zoverre zij een jaarlijkse belasting op de
distributeurs de billets de banque établie de façon forfaitaire à geldautomaten invoeren die forfaitair is vastgesteld op 3 578,93 euro
3.578,93 euros par automate, pour l'exercice d'imposition 2013, à per automaat, voor het aanslagjaar 2013, op 3 635,90 euro per
3.635,90 euros par automate, pour l'exercice d'imposition 2014, et à automaat, voor het aanslagjaar 2014, en op 3 645,71 euro per automaat,
3.645,71 euros par automate, pour l'exercice d'imposition 2015, sans voor het aanslagjaar 2015, zonder rekening te houden met (i) het via
tenir compte (i) du chiffre d'affaires réalisé au moyen de ces die automaten gerealiseerde omzetcijfer en/of (ii) de exploitatieduur
guichets et/ou (ii) de la durée d'exploitation des guichets pendant van de automaten tijdens het jaar (aanslagjaar) waarvoor de belasting
l'année (exercice) pour lequel l'impôt est dû ? verschuldigd is ?
4. Les articles 1er du Décret wallon du 19 novembre 1998 instaurant 4. Schenden de artikelen 1 van het Waalse decreet van 19 november 1998
une taxe sur les automates en Région wallonne, 2, 1°, a), et 4 du même tot invoering van een belasting op de automaten in het Waalse Gewest,
décret, violent-ils les articles 10, 11 et 172 de la Constitution, lus en 2, 1°, a), en 4 van hetzelfde decreet de artikelen 10, 11 en 172
en combinaison avec la liberté du commerce et de l'industrie en ce van de Grondwet, in samenhang gelezen met de vrijheid van handel en
qu'ils instaurent une taxe annuelle sur les guichets automatiques nijverheid, in zoverre zij een jaarlijkse belasting op de
distributeurs de billets de banque établie de façon forfaitaire à geldautomaten invoeren die forfaitair is vastgesteld op 3 578,93 euro
3.578,93 euros par automate, pour l'exercice d'imposition 2013, à per automaat, voor het aanslagjaar 2013, op 3 635,90 euro per
3.635,90 euros par automate, pour l'exercice d'imposition 2014, et à automaat, voor het aanslagjaar 2014, en op 3 645,71 euro per automaat,
3.645,71 euros par automate, pour l'exercice d'imposition 2015, même voor het aanslagjaar 2015, zelfs wanneer de verschuldigde belasting de
si la taxe due porte substantiellement atteinte à la rentabilité de rendabiliteit van de exploitatie van de automaten wezenlijk aantast ?
l'exploitation des guichets ?
5. Les articles 1er du Décret wallon du 19 novembre 1998 instaurant 5. Schenden de artikelen 1 van het Waalse decreet van 19 november 1998
une taxe sur les automates en Région wallonne, 2, 1°, a), et 4 du même tot invoering van een belasting op de automaten in het Waalse Gewest,
décret, violent-ils les articles 10, 11 et 172 de la Constitution, lus en 2, 1°, a), en 4 van hetzelfde decreet de artikelen 10, 11 en 172
ensemble avec l'article 16 de la Constitution et l'article 1er du van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 16 van de Grondwet
Premier protocole additionnel à la Convention européenne des droits de en artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees
l'Homme et des libertés fondamentales, en ce qu'ils instaurent une Verdrag voor de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden, in
taxe sur les guichets automatiques établie de façon forfaitaire à zoverre zij een belasting op de geldautomaten invoeren die forfaitair
3.578,93 euros par automate, pour l'exercice d'imposition 2013, à is vastgesteld op 3 578,93 euro per automaat, voor het aanslagjaar
3.635,90 euros par automate, pour l'exercice d'imposition 2014, et à 2013, op 3 635,90 euro per automaat, voor het aanslagjaar 2014, en op
3.645,71 euros par automate, pour l'exercice d'imposition 2015, sans 3 645,71 euro per automaat, voor het aanslagjaar 2015, zonder rekening
avoir égard à la rentabilité de l'exploitation de ces guichets ? ». te houden met de rendabiliteit van de exploitatie van die automaten ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
Quant aux dispositions en cause Ten aanzien van de in het geding zijnde bepalingen
B.1.1. Les questions préjudicielles portent sur les articles 1er, 2, B.1.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op de artikelen 1, 2,
1°, a), b), et c), et 4 du décret de la Région wallonne du 19 novembre 1°, a), b) en c), en 4 van het decreet van het Waalse Gewest van 19
1998 « instaurant une taxe sur les automates en Région wallonne ». november 1998 « tot invoering van een belasting op de automaten in het
Waalse Gewest ».
L'article 1er de ce décret dispose : Artikel 1 van dat decreet bepaalt :
« Il est établi au profit de la Région wallonne une taxe annuelle sur « In het Waalse Gewest wordt een jaarlijkse belasting op de automaten
les automates dans les conditions et selon les modalités déterminées ingevoerd met inachtneming van de bij dit decreet bepaalde voorwaarden
par le présent décret ». en voorschriften ».
L'article 2 du même décret dispose : Artikel 2 van hetzelfde decreet bepaalt :
« Au sens du présent décret, on entend par : « In de zin van dit decreet wordt verstaan onder :
1° ' automate ' : 1° ' automaat' :
a) les appareils distributeurs automatiques de billets de banque accessibles au public; b) les guichets automatisés, c'est-à-dire les terminaux d'ordinateur mis à la disposition par les organismes bancaires et permettant d'effectuer différentes opérations bancaires, dont la distribution automatique de billets de banque; c) les guichets automatisés, c'est-à-dire les terminaux d'ordinateur mis à la disposition par les organismes bancaires et permettant d'effectuer différentes opérations bancaires, dont la réalisation automatique de paiement et la distribution automatique des extraits de compte; a) de voor het publiek toegankelijke bankautomaten; b) de geautomatiseerde loketten, namelijk de computerterminals die door de bankinstellingen ter beschikking worden gesteld voor de verschillende banktransacties, o.m. de automatische distributie van bankbiljetten; c) de geautomatiseerde loketten, namelijk de computerterminals die door de bankinstellingen ter beschikking worden gesteld voor de verschillende banktransacties, o.m. de automatische uitvoering van betalingen en de automatische aflevering van rekeninguittreksels;
[...] ». [...] ».
L'article 4 du même décret dispose : Artikel 4 van hetzelfde decreet bepaalt :
« § 1er. Le montant de la taxe est fixé comme suit : « § 1. Het bedrag van de belasting wordt vastgesteld als volgt :
1) pour les automates visés à l'article 1er, a), b) et c) : 3.578,93 1) voor de automaten bedoeld in artikel 1, a), b) en c) : 3 578,93
euros par automate; euro per automaat;
[...] [...]
Les montants des taxes précités sont adaptés chaque année, à partir de De bedragen van voormelde belastingen worden jaarlijks vanaf het
la période imposable 2013, en fonction des fluctuations de l'indice belastbare tijdperk 2013 aangepast naar gelang van de schommelingen
des prix à la consommation. La Direction générale opérationnelle de la van het indexcijfer van de consumptieprijzen. Vanaf het jaar 2013
Fiscalité du Service public de Wallonie publie chaque année, à partir worden de bedragen te innen voor het lopende aanslagjaar, aangepast
de l'année 2013, au Moniteur belge les montants de la taxe à percevoir aan de evolutie van het indexcijfer van de consumptieprijzen tussen de
pour l'exercice d'imposition en cours, adaptés dans la même proportion maand juni van het jaar van de bekendmaking en de maand juni van het
que l'évolution de l'indice des prix à la consommation entre les mois vorige jaar, jaarlijks in het Belgisch Staatsblad bekendgemaakt door
de juin de l'année de la publication et de l'année précédente. § 2. La taxe est due pour toute l'année, du moment que l'automate a été installé et exploité pendant une période quelconque de celle-ci ». B.1.2. Il ressort des travaux préparatoires que le législateur décrétal avait principalement pour objectif, d'une part, de créer des nouvelles sources de financement pour la Région en exerçant son pouvoir fiscal propre et, d'autre part, d'instaurer une plus grande justice fiscale sur l'ensemble du territoire régional en substituant une taxe régionale uniforme aux diverses taxes locales portant sur le même objet. het Operationeel Directoraat-generaal Fiscaliteit van de Waalse Overheidsdienst. § 2. De belasting is voor het hele jaar verschuldigd voor zover de automaat in de loop van dat jaar wordt geplaatst en uitgebaat ». B.1.2. Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de decreetgever hoofdzakelijk tot doel had, enerzijds, nieuwe financieringsbronnen te creëren voor het Gewest door zijn eigen fiscale bevoegdheid uit te oefenen en, anderzijds, een grotere fiscale rechtvaardigheid in te voeren op het hele gewestelijke grondgebied door één uniforme gewestbelasting in de plaats te stellen van de diverse lokale belastingen met hetzelfde voorwerp.
L'exposé des motifs indique : In de memorie van toelichting wordt aangegeven :
« La réforme institutionnelle de 1980 a ouvert pour les Régions les « De staatshervorming van 1980 opende voor de Gewesten het spoor van
pistes d'une autonomie fiscale qui se sont élargies lors de la réforme de 1989. een fiscale autonomie, dat werd verbreed bij de hervorming van 1989.
[...] [...]
La Région wallonne peut donc établir une fiscalité propre dans les Het Waalse Gewest kan dus een eigen fiscaliteit vaststellen in de
domaines les plus divers et plus spécialement dans ceux relevant de meest uiteenlopende domeinen, en meer bepaald in die waarvoor het
ses compétences. bevoegd is.
[...] [...]
Le projet de décret repose sur la mise en place d'une taxation sur les
distributeurs automatiques de billets de banque ou sur les guichets Het ontwerpdecreet steunt op de invoering van een belasting op de
automatisés et sur les distributeurs de carburant en libre-service. geldautomaten of geautomatiseerde loketten en op de zelfbedieningsbrandstofpompen.
Une telle démarche permettra par ailleurs d'uniformiser les taux de Een dergelijke werkwijze laat overigens toe de huidige
taxation existant actuellement en la matière, taxation qui varie belastingtarieven op dat gebied te uniformiseren, belasting die sterk
fortement (de 20.000 à 150.000 francs) selon leur localisation. Ceci verschilt (van 20 000 tot 150 000 frank) naar gelang van de locatie.
permettra d'atteindre une plus grande justice fiscale sur l'ensemble Zulks zal toelaten een grotere fiscale rechtvaardigheid op het hele
du territoire de la Région wallonne, dans un souci de préservation de grondgebied van het Waalse Gewest te bereiken, vanuit een bekommernis
l'intérêt général » (Doc. parl., Parlement wallon, 1997-1998, n° om het algemeen belang te vrijwaren » (Parl. St., Waals Parlement,
413/1, pp. 2-3). 1997-1998, nr. 413/1, pp. 2-3).
En commission du Budget, des Affaires générales et des Relations In de Commissie voor de Begroting, de Algemene Zaken en de Externe
extérieures, le ministre a exposé : Betrekkingen, zette de minister uiteen :
« [...] le Gouvernement wallon a décidé que les taxes sur les « [...] de Waalse Regering heeft beslist dat de belastingen op
automates, immeubles abandonnés et sites d'activité économique automaten, verwaarloosde gebouwen en afgedankte bedrijfsruimten
désaffectés seront dorénavant perçues au niveau régional, ce qui voortaan op gewestelijk niveau worden geïnd, waardoor een coherenter
permettra la mise en oeuvre d'une politique fiscale plus cohérente par
l'adoption d'un taux d'imposition uniforme pour l'ensemble des deux fiscaal beleid kan worden gevoerd door de aanneming van één uniforme
cent soixante-deux communes wallonnes. aanslagvoet voor het geheel van de 262 Waalse gemeenten.
[...] [...]
Pour conclure, M. le Ministre rappelle que l'instauration de ces trois Tot besluit herinnert dhr. Minister eraan dat de invoering van die
taxes s'inscrit dans un souci d'harmonisation du champ fiscal des drie belastingen in de lijn ligt van een bekommernis om de fiscale
bevoegdheidssfeer van de verschillende bestuursniveaus te
différents pouvoirs. harmoniseren.
[...] Dans la perspective où l'effort fiscal du citoyen doit pouvoir être associé à une action publique tangible d'une autorité responsable, il est souhaitable que les pouvoirs publics trouvent les assiettes fiscales dans les matières qui relèvent de leurs compétences particulières. Dans cette optique, les politiques de l'emploi, du logement et de l'aménagement du territoire incombant à la Région, il paraît opportun qu'elle trouve dans ces domaines des moyens complémentaires de financement. La mise en application des trois axes s'inscrit dès lors dans le cadre de la politique volontariste de relance de l'économie et de l'emploi [...] Vanuit het perspectief dat een fiscale inspanning van de burger moet kunnen worden gekoppeld aan een tastbaar optreden van een verantwoordelijke overheid, is het wenselijk dat de overheden de belastbare basis vinden in de aangelegenheden waarvoor zij in het bijzonder bevoegd zijn. Vanuit die optiek lijkt het opportuun, vermits het beleid inzake tewerkstelling, huisvesting en ruimtelijke ordening aan het Gewest toekomt, dat het Gewest in die domeinen aanvullende financieringsmiddelen vindt. De toepassing van de drie hoofdlijnen ligt bijgevolg in de lijn van het daadkrachtige beleid van het Waalse Gewest inzake herstel van de
menée par la Région wallonne » (Doc. parl., Parlement wallon, economie en van de tewerkstelling » (Parl. St., Waals Parlement,
1997-1998, n° 413/2, pp. 3-5) 1997-1998, nr. 413/2, pp. 3-5).
Quant aux première et deuxième questions préjudicielles Ten aanzien van de eerste en de tweede prejudiciële vraag
B.2.1. Par la première question préjudicielle, la Cour est invitée à B.2.1. Met de eerste prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht de
examiner la compatibilité des dispositions en cause avec les articles bestaanbaarheid te onderzoeken van de in het geding zijnde bepalingen
10, 11 et 172 de la Constitution en ce que, d'une part, les sociétés, met de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet in zoverre, enerzijds,
telle la partie demanderesse devant le juge a quo, qui sont propriétaires de distributeurs automatiques de billets de banque installés dans des commerces et, d'autre part, les établissements bancaires et financiers propriétaires d'appareils semblables sont traités de manière identique, alors qu'ils se trouveraient dans des situations essentiellement différentes. Par la deuxième question préjudicielle, la Cour est invitée à examiner la compatibilité des dispositions en cause avec les articles 10, 11 et 172 de la Constitution en ce que, d'une part, ces mêmes sociétés et, d'autre part, les personnes qui distribuent des billets de banque de manière non automatisée sont traitées différemment, alors qu'elles se trouveraient dans une situation identique. vennootschappen zoals de eisende partij voor de verwijzende rechter, die eigenaar zijn van geldautomaten die geïnstalleerd zijn in handelszaken en, anderzijds, bank- en financiële instellingen die eigenaar zijn van soortgelijke toestellen, op identieke wijze worden behandeld terwijl zij zich in wezenlijk verschillende situaties zouden bevinden. Met de tweede prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht de bestaanbaarheid te onderzoeken van de in het geding zijnde bepalingen met de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet in zoverre, enerzijds, diezelfde vennootschappen en, anderzijds, de personen die bankbiljetten verdelen op een niet-geautomatiseerde wijze verschillend worden behandeld, terwijl zij zich in een identieke situatie zouden bevinden.
B.2.2. Les articles 10 et 11 de la Constitution garantissent le B.2.2. De artikelen 10 en 11 van de Grondwet waarborgen het beginsel
principe d'égalité et de non-discrimination. L'article 172 de la Constitution est une application particulière de ce principe en matière fiscale. B.2.3. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. Ce principe s'oppose, par ailleurs, à ce que soient traitées de manière identique, sans qu'apparaisse une justification raisonnable, des catégories de personnes se trouvant dans des situations qui, au regard de la mesure critiquée, sont essentiellement différentes. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant van gelijkheid en niet-discriminatie. Artikel 172 van de Grondwet is een bijzondere toepassing van dat beginsel in fiscale aangelegenheden. B.2.3. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Dat beginsel verzet er zich overigens tegen dat categorieën van personen, die zich ten aanzien van de betwiste maatregel in wezenlijk verschillende situaties bevinden, op identieke wijze worden behandeld, zonder dat daarvoor een redelijke verantwoording bestaat. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel
nature des principes en cause; le principe d'égalité et de en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van
non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat
de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende
et le but visé. B.3.1. La différence de traitement et l'identité de traitement dénoncées reposent sur le critère retenu par le législateur décrétal pour définir le fait générateur et les redevables de la taxe en cause, à savoir la possession d'un appareil distributeur automatique de billets de banque mis à la disposition du public. Un tel critère est objectif. B.3.2. Il ressort des extraits des travaux préparatoires cités en B.1.2 que le but poursuivi par le législateur décrétal, en instaurant la taxe en cause, était essentiellement d'ordre budgétaire. Il est vrai qu'il a été affirmé, au cours de la discussion en commission parlementaire, que la compétence de la Région wallonne pour instaurer une taxe sur les automates était liée à la matière de l'emploi, sur la base du constat que le déploiement d'automates a une incidence défavorable sur le maintien de celui-ci. Il ne saurait middelen en het beoogde doel. B.3.1. Het verschil in behandeling en de identieke behandeling die worden aangeklaagd berusten op het criterium dat de decreetgever heeft gekozen om het belastbaar feit en de personen die de in het geding zijnde belasting verschuldigd zijn te bepalen, te weten het bezit van een geldautomaat die ter beschikking wordt gesteld van het publiek. Een dergelijk criterium is objectief. B.3.2. Uit de in B.1.2 geciteerde uittreksels van de parlementaire voorbereiding blijkt dat het doel van de decreetgever, met de invoering van de in het geding zijnde belasting, hoofdzakelijk van budgettaire aard was. Het is juist dat tijdens de bespreking in de parlementaire commissie werd bevestigd dat de bevoegdheid van het Waalse Gewest om een belasting op automaten in te voeren, verband hield met de aangelegenheid van de tewerkstelling, vanuit de vaststelling dat het uitrollen van automaten een ongunstig effect heeft op het behoud van
toutefois en être déduit, contrairement à ce que soutient la partie die tewerkstelling. Daaruit kan echter niet worden afgeleid, in
demanderesse devant le juge a quo, que l'objectif de la taxe en cause tegenstelling tot hetgeen de eisende partij voor de verwijzende
était, à titre principal ou subsidiaire, de favoriser le maintien ou rechter beweert, dat het doel van de in het geding zijnde belasting,
la création d'emplois dans le secteur bancaire ou de lutter contre la in hoofdorde of subsidiair, erin bestond het behoud of de creatie van
banen in de banksector te bevorderen of te strijden tegen de
diminution du volume d'emplois dans ce secteur. vermindering van het aantal banen in die sector.
B.3.3. Ainsi, en réponse à la question d'un député qui lui demandait B.3.3. Zo antwoordde de minister, in antwoord op een vraag van een
s'il ne serait pas opportun de « déterminer les critères à partir parlementslid dat hem vroeg of het niet opportuun zou zijn « de
desquels les automates seront taxés, et ce, afin d'avoir un effet criteria te bepalen op grond waarvan de automaten zullen worden
dissuasif pour ceux qui nuiraient fortement à l'emploi », le ministre belast, en dat omwille van een ontradend effect voor diegenen die de
a répondu : werkgelegenheid sterk zouden aantasten » :
« Il convient de ne pas fonder la justification de la taxe sur les « Het is aangewezen de verantwoording van de belasting op de automaten
in het Waalse Gewest niet te baseren op het behoud of de creatie van
automates en Région wallonne sur le maintien ou la création d'emplois, banen, aangezien tewerkstelling slechts incidenteel (alleen voor de
l'emploi ne ressortissant qu'incidemment (uniquement pour la remise au wedertewerkstelling van werklozen) tot de gewestbevoegdheden behoort »
travail des chômeurs) des compétences régionales » (ibid., p. 13). (ibid., p. 13).
B.4. Lorsqu'il détermine sa politique en matière fiscale, le B.4. Bij het bepalen van zijn beleid in fiscale zaken beschikt de
législateur décrétal dispose d'un pouvoir d'appréciation étendu. Tel decreetgever over een ruime beoordelingsbevoegdheid. Dat is met name
est notamment le cas lorsqu'il détermine le fait générateur et les het geval wanneer hij het belastbaar feit en de belastingplichtigen
redevables des impôts qu'il prévoit. Dans cette matière, la Cour ne bepaalt van de belastingen waarin hij voorziet. Het Hof vermag, in die
peut censurer les choix politiques du législateur décrétal et les aangelegenheid, de beleidskeuzen van de decreetgever, alsook de
motieven die daaraan ten grondslag liggen, slechts af te keuren indien
motifs qui les fondent que s'ils reposent sur une erreur manifeste ou zij op een manifeste vergissing zouden berusten of indien zij zonder
ne sont pas raisonnablement justifiés. redelijke verantwoording zouden zijn.
B.5.1. Les établissements bancaires et financiers et les sociétés B.5.1. De bank- en financiële instellingen en de vennootschappen die
propriétaires de distributeurs automatiques de billets de banque mis à eigenaar zijn van geldautomaten die ter beschikking worden gesteld van
la disposition du public ne se trouvent pas, au regard de l'objet de het publiek, bevinden zich niet, in het licht van het voorwerp van de
la taxe en cause et de son objectif budgétaire, dans des situations in het geding zijnde belasting en het budgettaire doel ervan, in
essentiellement différentes. Dès lors que le législateur décrétal wezenlijk verschillende situaties. Aangezien de decreetgever beslist
décide d'exercer sa compétence fiscale autonome en instaurant une taxe om zijn autonome fiscale bevoegdheid uit te oefenen door een belasting
sur certains types d'automates, il n'est pas tenu d'en exclure les in te voeren op bepaalde types van automaten, is hij niet verplicht om
propriétaires qui ne font pas partie du secteur bancaire et financier. de eigenaars die niet tot de bank- en financiële sector behoren, ervan uit te sluiten.
B.5.2. Les commerçants qui remettent des billets de banque aux B.5.2. De handelaars die bankbiljetten overhandigen aan consumenten
consommateurs en leur permettant, lorsqu'ils règlent leurs achats par door hun toe te staan, wanneer zij hun aankopen betalen met een
carte bancaire, de transférer un montant supérieur à celui du prix des bankkaart, een bedrag over te dragen dat hoger is dan dat van de prijs
marchandises achetées ainsi que, de manière générale, les personnes van de aangekochte artikelen alsook, op algemene wijze, de personen
qui distribuent des billets de banque de manière non automatisée se die bankbiljetten verdelen op een niet-geautomatiseerde wijze,
trouvent en revanche, au regard de l'objet de la taxe, dans une bevinden zich daarentegen, in het licht van het doel van de belasting,
situation fondamentalement différente de celle des propriétaires des in een situatie die fundamenteel verschilt van die van de eigenaars
distributeurs taxés, puisqu'ils n'exploitent pas d'appareil faisant van de belaste automaten, omdat zij geen toestel uitbaten dat het
l'objet de la taxe en cause. voorwerp uitmaakt van de in het geding zijnde belasting.
B.5.3. La question de la proportionnalité de la taxe en cause est B.5.3. De kwestie van de evenredigheid van de in het geding zijnde
examinée en réponse aux troisième, quatrième et cinquième questions belasting wordt onderzocht in het antwoord op de derde, de vierde en
préjudicielles. de vijfde prejudiciële vraag.
B.6. Les deux premières questions appellent des réponses négatives. B.6. De eerste twee vragen dienen ontkennend te worden beantwoord.
Quant aux troisième, quatrième et cinquième questions préjudicielles Ten aanzien van de derde, de vierde en de vijfde prejudiciële vraag
B.7.1. Par les troisième, quatrième et cinquième questions B.7.1. Met de derde, de vierde en de vijfde prejudiciële vraag wordt
préjudicielles, la Cour est invitée à examiner la compatibilité de la het Hof verzocht de bestaanbaarheid te onderzoeken van de in het
taxe en cause avec les articles 10, 11 et 172 de la Constitution, geding zijnde belasting met de artikelen 10, 11 en 172 van de
ainsi qu'avec l'article 16 de la Constitution, lu en combinaison avec Grondwet, alsook met artikel 16 van de Grondwet, in samenhang gelezen
l'article 1er du Premier protocole additionnel à la Convention met artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees
européenne des droits de l'homme, en ce qu'elle est fixée Verdrag voor de rechten van de mens, in zoverre zij forfaitair wordt
forfaitairement à environ 3 600 euros par automate, en fonction de vastgesteld op ongeveer 3 600 euro per automaat, naar gelang van het
l'exercice d'imposition. aanslagjaar.
B.7.2. Les questions préjudicielles portent sur l'application du même B.7.2. De prejudiciële vragen hebben betrekking op de toepassing van
forfait annuel par automate, quelle que soit la durée d'exploitation hetzelfde jaarlijkse forfait per automaat, ongeacht de effectieve
effective de l'appareil au cours de l'exercice considéré (troisième exploitatieduur van het toestel tijdens het beschouwde jaar (derde
question), et sur la non-prise en compte du chiffre d'affaires réalisé vraag), en op het feit dat het door middel van de automaat
au moyen de l'automate (troisième question) ou de la rentabilité gerealiseerde omzetcijfer (derde vraag) of de werkelijke rendabiliteit
réelle de l'automate (quatrième et cinquième questions). van de automaat (vierde en vijfde vraag) niet in aanmerking wordt
B.8.1. L'article 16 de la Constitution dispose : genomen. B.8.1. Artikel 16 van de Grondwet bepaalt :
« Nul ne peut être privé de sa propriété que pour cause d'utilité « Niemand kan van zijn eigendom worden ontzet dan ten algemenen nutte,
publique, dans les cas et de la manière établis par la loi, et in de gevallen en op de wijze bij de wet bepaald en tegen billijke en
moyennant une juste et préalable indemnité ». voorafgaande schadeloosstelling ».
L'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention Artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag
européenne des droits de l'homme dispose : « Toute personne physique ou morale a droit au respect de ses biens. Nul ne peut être privé de sa propriété que pour cause d'utilité publique et dans les conditions prévues par la loi et les principes généraux du droit international. Les dispositions précédentes ne portent pas atteinte au droit que possèdent les Etats de mettre en vigueur les lois qu'ils jugent nécessaires pour réglementer l'usage des biens conformément à l'intérêt général ou pour assurer le paiement des impôts ou d'autres contributions ou des amendes ». B.8.2. L'article 1er du Premier Protocole additionnel offre une voor de rechten van de mens bepaalt : « Alle natuurlijke of rechtspersonen hebben recht op het ongestoord genot van hun eigendom. Niemand zal van zijn eigendom worden beroofd behalve in het algemeen belang en met inachtneming van de voorwaarden neergelegd in de wet en in de algemene beginselen van het internationaal recht. De voorgaande bepalingen zullen echter op geen enkele wijze het recht aantasten dat een Staat heeft om die wetten toe te passen welke hij noodzakelijk oordeelt om toezicht uit te oefenen op het gebruik van eigendom in overeenstemming met het algemeen belang of om de betaling van belastingen of andere heffingen en boeten te verzekeren ». B.8.2. Artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol biedt niet alleen
protection non seulement contre une expropriation ou une privation de propriété (premier alinéa, deuxième phrase) mais également contre toute ingérence dans le droit au respect des biens (premier alinéa, première phrase). Un impôt ou une autre contribution constituent, en principe, une ingérence dans le droit au respect des biens. En outre, aux termes de l'article 1er du Premier Protocole additionnel, la protection du droit de propriété « ne [porte] pas atteinte au droit que possèdent les Etats de mettre en vigueur les lois qu'ils jugent nécessaires pour réglementer l'usage des biens conformément à l'intérêt général ou pour assurer le paiement des impôts ou d'autres contributions ou des amendes ». L'ingérence dans le droit au respect des biens n'est compatible avec ce droit que si elle est raisonnablement proportionnée au but poursuivi, c'est-à-dire si elle ne rompt pas le juste équilibre entre les exigences de l'intérêt général et celles de la protection de ce droit. Même si le législateur fiscal dispose d'une large marge d'appréciation, un impôt viole dès lors ce droit s'il fait peser sur le contribuable une charge excessive ou porte fondamentalement bescherming tegen een onteigening of een eigendomsberoving (eerste alinea, tweede zin), maar ook tegen elke verstoring van het genot van eigendom (eerste alinea, eerste zin). Een belasting of een andere heffing houdt in beginsel een inmenging in het recht op ongestoord genot van de eigendom in. Bovendien vermeldt artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol dat de bescherming van het eigendomsrecht « echter op geen enkele wijze het recht [aantast] dat een Staat heeft om die wetten toe te passen welke hij noodzakelijk oordeelt om toezicht uit te oefenen op het gebruik van eigendom in overeenstemming met het algemeen belang of om de betaling van belastingen of andere heffingen en boeten te verzekeren ». De inmenging in het recht op het ongestoord genot van de eigendom is enkel verenigbaar met dat recht indien ze een redelijk verband van evenredigheid heeft tot het nagestreefde doel, dit wil zeggen indien ze het billijke evenwicht tussen de vereisten van het algemeen belang en die van de bescherming van dat recht niet verbreekt. Ofschoon de fiscale wetgever over een ruime beoordelingsmarge beschikt, schendt een belasting bijgevolg dat recht, indien ze op de belastingplichtige een overdreven last doet wegen of fundamenteel afbreuk doet aan zijn
atteinte à sa situation financière (CEDH, 31 janvier 2006, Dukmedjian financiële situatie (EHRM, 31 januari 2006, Dukmedjian t. Frankrijk, §
c. France, § § 52-58; décision, 15 décembre 2009, Tardieu de Maleissye § 52-58; beslissing, 15 december 2009, Tardieu de Maleissye e.a. t.
e.a. c. France; 16 mars 2010, Di Belmonte c. Italie, § § 38 à 40). Frankrijk; 16 maart 2010, Di Belmonte t. Italië, § § 38-40).
B.9.1. Un système de taxation forfaitaire ne peut pas prendre en B.9.1. Een stelsel van forfaitaire belasting kan evenwel geen rekening
compte les particularités des divers cas d'espèce. Il ne peut houden met de bijzonderheden van elk gegeven geval. Het kan de
appréhender leur diversité que de manière approximative et diversiteit ervan niet anders dan benaderend en vereenvoudigend
simplificatrice. Il ne pourrait entrer dans le détail des situations omschrijven. Het kan niet gedetailleerd op de individuele situaties
individuelles sans organiser un contrôle dont le coût pourrait ingaan zonder een controle te organiseren waarvan de kostprijs het
compromettre le rendement de la taxe. rendement van de belasting in het gedrang zou kunnen brengen.
B.9.2. En l'espèce, il peut être admis que la prise en considération B.9.2. Te dezen kan worden aangenomen dat, indien men diverse
de diverses variables, telles que la durée d'installation au cours de variabelen in aanmerking zou nemen, zoals de installatieduur tijdens
l'année ou le chiffre d'affaires ou la rentabilité de chaque automate het jaar of het omzetcijfer of de rendabiliteit van elke beoogde
visé imposerait à l'administration wallonne des opérations qui, compte automaat, de Waalse administratie verrichtingen zou moeten doen die,
tenu du montant de la taxe en cause et du nombre d'appareils rekening houdend met het bedrag van de in het geding zijnde belasting
concernés, en compromettraient le rendement. en met het aantal betrokken toestellen, de opbrengst ervan in het
gedrang zouden brengen.
B.10.1. Au surplus, la société demanderesse devant le juge a quo ne B.10.1. Voor het overige toont de eisende vennootschap voor de
démontre pas que l'application des dispositions en cause ferait peser verwijzende rechter niet aan dat de toepassing van de in het geding
zijnde bepalingen op haar een overdreven last zou doen wegen of
sur elle une charge excessive ou porterait fondamentalement atteinte à fundamenteel afbreuk zou doen aan haar financiële situatie zodat
sa situation financière, de sorte qu'il en résulterait une violation à daaruit, te haren aanzien, een schending zou voortvloeien van de
son égard des articles 10, 11, 16 et 172 de la Constitution, lus en artikelen 10, 11, 16 en 172 van de Grondwet, in samenhang gelezen met
combinaison avec l'article 1er du Premier protocole additionnel à la artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag
Convention européenne des droits de l'homme. voor de rechten van de mens.
B.10.2. En ce qu'elles établissent une taxe forfaitaire sur les B.10.2. De in het geding zijnde bepalingen, in zoverre zij een
appareils distributeurs automatiques de billets de banque accessibles forfaitaire belasting op de voor het publiek toegankelijke
au public, les dispositions en cause ne sont pas incompatibles avec geldautomaten vestigen, zijn niet onbestaanbaar met de artikelen 10,
les articles 10, 11, 16 et 172 de la Constitution, lus en combinaison 11, 16 en 172 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 1 van
avec l'article 1er du Premier protocole additionnel à la Convention het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de
européenne des droits de l'homme. rechten van de mens.
B.11. Les troisième, quatrième et cinquième questions préjudicielles B.11. De derde, de vierde en de vijfde prejudiciële vraag dienen
appellent une réponse négative. ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
Les articles 1er, 2, 1°, a), b) et c), et 4 du décret de la Région De artikelen 1, 2, 1°, a), b), en c), en 4 van het decreet van het
wallonne du 19 novembre 1998 « instaurant une taxe sur les automates Waalse Gewest van 19 november 1998 « tot invoering van een belasting
op de automaten in het Waalse Gewest » schenden niet de artikelen 10,
en Région wallonne » ne violent pas les articles 10, 11, 16 et 172 de 11, 16 en 172 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met
la Constitution, lus isolément ou en combinaison avec l'article 1er du artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag
Premier protocole additionnel à la Convention européenne des droits de voor de rechten van de mens.
l'homme. Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 17 octobre 2019. op 17 oktober 2019.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
F. Daoût F. Daoût
^