← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 158/2019 du 24 octobre 2019 Numéro du rôle : 7188 En cause :
le recours en annulation de la section 2 du chapitre 11 de la loi du 17 mars 2019 « relative aux professions
d'expert-comptable et de conseiller fiscal » La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et F. Daoût,
et des juges L. Lavrysen(...)"
Extrait de l'arrêt n° 158/2019 du 24 octobre 2019 Numéro du rôle : 7188 En cause : le recours en annulation de la section 2 du chapitre 11 de la loi du 17 mars 2019 « relative aux professions d'expert-comptable et de conseiller fiscal » La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen(...) | Uittreksel uit arrest nr. 158/2019 van 24 oktober 2019 Rolnummer 7188 In zake : het beroep tot vernietiging van afdeling 2 van hoofdstuk 11 van de wet van 17 maart 2019 « betreffende de beroepen van accountant en belastingadviseur » Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. L(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 158/2019 du 24 octobre 2019 | Uittreksel uit arrest nr. 158/2019 van 24 oktober 2019 |
Numéro du rôle : 7188 | Rolnummer 7188 |
En cause : le recours en annulation de la section 2 du chapitre 11 de | In zake : het beroep tot vernietiging van afdeling 2 van hoofdstuk 11 |
la loi du 17 mars 2019 « relative aux professions d'expert-comptable | van de wet van 17 maart 2019 « betreffende de beroepen van accountant |
et de conseiller fiscal » (articles 89 à 114), introduit par Dominiek | en belastingadviseur » (artikelen 89 tot 114), ingesteld door Dominiek |
Vandenbulcke et autres. | Vandenbulcke en anderen. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen, | samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. |
J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke et R. Leysen, assistée du | Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke en R. Leysen, |
greffier F. Meersschaut, présidée par le président A. Alen, | bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet du recours et procédure | I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging |
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 22 | Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 22 mei 2019 |
mai 2019 et parvenue au greffe le 23 mai 2019, Dominiek Vandenbulcke, | ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 23 mei |
Pascal Malumgré et Geert Lambrechts, assistés et représentés par Me P. | 2019, hebben Dominiek Vandenbulcke, Pascal Malumgré en Geert |
Vande Casteele, avocat au barreau d'Anvers, ont introduit un recours | Lambrechts, bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. P. Vande Casteele, |
advocaat bij de balie te Antwerpen, beroep tot vernietiging ingesteld | |
en annulation de la section 2 du chapitre 11 de la loi du 17 mars 2019 | van afdeling 2 van hoofdstuk 11 van de wet van 17 maart 2019 |
« relative aux professions d'expert-comptable et de conseiller fiscal | betreffende de beroepen van accountant en belastingadviseur (artikelen |
» (articles 89 à 114), publiée au Moniteur belge du 27 mars 2019, | 89 tot 114), bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 27 maart |
deuxième édition. | 2019, tweede editie. |
Le 6 juin 2019, en application de l'article 72, alinéa 1er, de la loi | Op 6 juni 2019 hebben de rechters-verslaggevers L. Lavrysen en J.-P. |
Snappe, met toepassing van artikel 72, eerste lid, van de bijzondere | |
spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, les | wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, het Hof ervan in |
juges-rapporteurs L. Lavrysen et J.-P. Snappe ont informé la Cour | kennis gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht voor te |
qu'ils pourraient être amenés à proposer de mettre fin à l'examen de | stellen het onderzoek van de zaak af te doen met een arrest gewezen op |
l'affaire par un arrêt rendu sur procédure préliminaire. | voorafgaande rechtspleging. |
(...) | (...) |
II. En droit | II. In rechte |
(...) | (...) |
B.1. Les parties requérantes sont trois avocats. Ces parties demandent | B.1. De verzoekende partijen zijn drie advocaten. Zij vragen de |
l'annulation de la section 2 du chapitre 11 de la loi du 17 mars 2019 | vernietiging van hoofdstuk 11, afdeling 2, van de wet van 17 maart |
« relative aux professions d'expert-comptable et de conseiller fiscal ». | 2019 « betreffende de beroepen van accountant en belastingadviseur ». |
B.2. Les griefs formulés par les parties requérantes sont tout d'abord | B.2. De grieven van de verzoekende partijen zijn allereerst gericht |
dirigés contre les articles 94 à 96, qui ne garantiraient pas à | tegen de artikelen 94 tot 96, die de betrokken accountant of |
l'expert-comptable ou au conseiller fiscal concerné l'accès au dossier | belastingadviseur geen toegang tot het volledige dossier zouden |
dans son intégralité (premier moyen) et qui limiteraient la | |
possibilité pour la commission de discipline ou pour la commission | waarborgen (eerste middel) en de mogelijkheid van de tuchtcommissie of |
d'appel de recueillir des renseignements et d'auditionner des témoins | de commissie van beroep om inlichtingen te verzamelen en getuigen te |
(deuxième moyen). | horen zouden beperken (tweede middel). |
Les griefs exprimés par les parties requérantes sont ensuite dirigés | De grieven van de verzoekende partijen zijn voorts gericht tegen |
contre l'article 108, qui accorderait à l'expert-comptable ou au | artikel 108, dat in een te korte termijn zou voorzien voor de |
conseiller fiscal concerné un délai trop court pour se préparer à la | betrokken accountant of belastingadviseur om zich voor te bereiden op |
séance de la commission d'appel et qui ne garantirait pas, à ce stade | de zitting van de commissie van beroep en dat in die stand van de |
de la procédure, du moins pas explicitement, la possibilité de se | procedure niet, althans niet uitdrukkelijk, de mogelijkheid tot |
faire assister par un conseil (troisième moyen). | bijstand van een raadsman zou waarborgen (derde middel). |
Enfin, les griefs énoncés par les parties requérantes sont dirigés | De grieven van de verzoekende partijen zijn ten slotte gericht tegen |
contre les articles 89 et 104, qui ne garantiraient pas l'indépendance | de artikelen 89 en 104, die de onafhankelijkheid van de leden van de |
des membres de la commission de discipline et de la commission d'appel | tuchtcommissie en de commissie van beroep niet zouden waarborgen |
(quatrième moyen), et contre l'article 113, qui s'oppose à ce que tout | (vierde middel) en tegen artikel 113, dat verhindert dat elke advocaat |
avocat puisse former un pourvoi en cassation, qui exclut le Conseil | een cassatieberoep kan instellen en dat de Raad van State als |
d'Etat en tant que juge de cassation (cinquième moyen) et qui, en | cassatierechter uitsluit (vijfde middel) en dat bovendien niet in een |
outre, ne prévoirait pas un recours de pleine juridiction (sixième | beroep met volle rechtsmacht zou voorzien (zesde middel). |
moyen). B.3. Après que les juges-rapporteurs ont estimé, dans leurs | B.3. Nadat de rechters-verslaggevers in hun conclusies van oordeel |
conclusions, que les parties requérantes ne justifiaient pas de | waren dat de verzoekende partijen niet van het rechtens vereiste |
l'intérêt requis à l'annulation des articles 89, 94 à 96 et 104 de la | belang doen blijken bij de vernietiging van de artikelen 89, 94 tot 96 |
loi attaquée et que les articles 108 et 113 n'étaient manifestement | en 104 van de bestreden wet en dat de artikelen 108 en 113 |
pas violés, les parties requérantes se sont désistées de leur recours, | klaarblijkelijk niet geschonden zijn, hebben de verzoekende partijen |
sauf en ce qui concerne l'article 113. | afstand gedaan van hun beroep, behalve wat artikel 113 betreft. |
Rien ne s'oppose à ce que la Cour décrète ce désistement. Il n'y a | Niets verzet zich ertegen dat het Hof die afstand toewijst. De eerste |
donc pas lieu d'examiner les quatre premiers moyens. | vier middelen dienen dus niet te worden onderzocht. |
B.4. En vertu de l'article 113 attaqué, un pourvoi en cassation peut | B.4. Krachtens het bestreden artikel 113 kan tegen de beslissing van |
être formé contre la décision de la commission d'appel « conformément | de commissie van beroep cassatieberoep worden ingesteld « |
aux dispositions de la partie quatre, livre III, titre IVbis du Code | overeenkomstig de bepalingen van het vierde deel, boek III, titel |
judiciaire ». Le titre mentionné règle le pourvoi en cassation en | IVbis van het Gerechtelijk Wetboek ». De vermelde titel regelt het |
matière disciplinaire. La procédure est en principe la même qu'en | cassatieberoep in tuchtzaken. De rechtspleging daarvan verloopt in de |
matière civile (article 1121/5 du Code judiciaire), ce qui implique | regel zoals in burgerlijke zaken (artikel 1121/5 van het Gerechtelijk |
l'intervention d'un avocat à la Cour de cassation. | Wetboek), hetgeen het optreden van een advocaat bij het Hof van |
Ainsi que la Cour l'a déjà jugé, le fait qu'une personne condamnée | Cassatie impliceert. Zoals het Hof reeds heeft geoordeeld, kan het feit dat een |
disciplinairement ait dû, comme dans la procédure de cassation en | tuchtrechtelijk veroordeelde persoon, naar het voorbeeld van de |
matière civile, mais contrairement à la personne condamnée pénalement, | cassatieprocedure in burgerlijke zaken doch in tegenstelling tot de |
faire appel à un avocat à la Cour de cassation pour introduire un | strafrechtelijk veroordeelde persoon, voor het indienen van een |
pourvoi en cassation ne saurait raisonnablement être considéré comme | voorziening in cassatie een beroep moet doen op een advocaat bij het |
une restriction disproportionnée des droits de cette partie (arrêt n° | Hof van Cassatie, redelijkerwijs niet worden geacht de rechten van die |
160/2012 du 20 décembre 2012, B.6). Dès lors qu'il s'agit de | partij op onevenredige wijze te beperken (arrest nr. 160/2012 van 20 |
procédures disciplinaires, l'existence, depuis 2014, d'une attestation | december 2012, B.6). Aangezien het gaat om tuchtprocedures kan het |
de formation en procédure en cassation en matière pénale (voy. arrêt | bestaan, sedert 2014, van een getuigschrift van opleiding in |
n° 108/2015 du 16 juillet 2015) ne porte pas atteinte à ce constat. | cassatieprocedures in strafzaken (zie arrest nr. 108/2015 van 16 juli |
2015) aan die vaststelling geen afbreuk doen. | |
Dans ce dernier arrêt, la Cour a par ailleurs rappelé la jurisprudence | In het laatstgenoemde arrest heeft het Hof overigens de rechtspraak |
de la Cour européenne des droits de l'homme : | van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in herinnering |
« La Cour européenne des droits de l'homme a ainsi jugé que la | gebracht : « Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft aldus geoordeeld |
spécificité de la procédure devant la Cour de cassation justifiait le | dat de specificiteit van de procedure voor het Hof van Cassatie het |
monopole de la prise de parole des avocats à la Cour de cassation | monopolie verantwoordde van de advocaten bij het Hof van Cassatie om |
(CEDH, 8 février 2000, Voisine c. France, § 33; 26 juillet 2002, | het woord te nemen (EHRM, 8 februari 2000, Voisine t. Frankrijk, § 33; |
Meftah e.a. c. France, § 47). Elle a aussi considéré que, s'agissant | 26 juli 2002, Meftah e.a. t. Frankrijk, § 47). Het heeft eveneens |
d'une procédure civile devant une juridiction supérieure, l'obligation | geoordeeld dat, bij een burgerlijke rechtspleging voor een hoger |
d'être représenté par un avocat admis à cette juridiction n'est pas en | rechtscollege, de verplichting om te worden vertegenwoordigd door een |
elle-même incompatible avec les exigences de l'article 6.1 de la | advocaat die tot dat rechtscollege wordt toegelaten, op zich niet |
Convention européenne des droits de l'homme (Déc. CEDH, Emma Vogl c. | onbestaanbaar is met de vereisten van artikel 6.1 van het Europees |
Allemagne, 5 décembre 2002, rôle 65.863/01) ». | Verdrag voor de Rechten van de Mens (EHRM, Emma Vogl t. Duitsland, 5 |
december 2002, rolnr. 65.863/01) ». | |
B.5. Contrairement à ce que soutiennent les parties requérantes, la | B.5. Anders dan hetgeen de verzoekende partijen beweren, is de |
commission d'appel est une juridiction contentieuse. Elle dispose d'un | commissie van beroep een met eigenlijke rechtspraak belast orgaan. Het |
fondement légal et a un caractère permanent, elle décide sur la base | heeft een wettelijke grondslag en een permanent karakter, beslist op |
d'une procédure contradictoire et de manière motivée quant aux | een procedure na tegenspraak en op gemotiveerde wijze over inbreuken |
infractions au cadre légal, réglementaire et normatif dans lequel les | op het wettelijke, reglementaire en normatieve kader waarbinnen de |
activités professionnelles sont exercées, et elle dispose de la pleine | beroepsactiviteiten worden uitgeoefend, en beschikt over de volle |
juridiction et de l'indépendance requise. Elle est en outre compétente | rechtsmacht en de vereiste onafhankelijkheid. Bovendien is het bevoegd |
pour poser des questions préjudicielles à la Cour constitutionnelle | om prejudiciële vragen te stellen aan het Grondwettelijk Hof (zie |
(voy. arrêt n° 12/2002 du 16 janvier 2002). | arrest nr. 12/2002 van 16 januari 2002). |
Rien n'empêche le législateur de déclarer la procédure applicable | Niets verhindert de wetgever om de rechtspleging zoals in burgerlijke |
comme en matière civile. | zaken van toepassing te verklaren. |
B.6. Les cinquième et sixième moyens ne sont pas fondés. | B.6. Het vijfde en het zesde middel zijn niet gegrond. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
- décrète le désistement en ce que le recours porte sur des | - wijst de afstand toe in zoverre het beroep betrekking heeft op |
dispositions de la loi du 17 mars 2019 « relative aux professions | andere bepalingen van de wet van 17 maart 2019 « betreffende de |
d'expert-comptable et de conseiller fiscal » autres que l'article 113; | beroepen van accountant en belastingadviseur » dan artikel 113; |
- rejette le recours pour le surplus. | - verwerpt het beroep voor het overige. |
Ainsi rendu en langue néerlandaise, en langue française et en langue | Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits, |
allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier | overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op |
1989 sur la Cour constitutionnelle, le 24 octobre 2019. | het Grondwettelijk Hof, op 24 oktober 2019. |
Le greffier, | De griffier, |
F. Meersschaut | F. Meersschaut |
Le président, | De voorzitter, |
A. Alen | A. Alen |