← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 23/2019 du 14 février 2019 Numéro du rôle : 6763 En cause :
la question préjudicielle relative à l'article 31bis, § 2, 3°, de la loi du 1 er
août 1985 portant des mesures fiscales et autres, posée par la C La Cour constitutionnelle, composée
des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges J.-P. Snapp(...)"
Extrait de l'arrêt n° 23/2019 du 14 février 2019 Numéro du rôle : 6763 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 31bis, § 2, 3°, de la loi du 1 er août 1985 portant des mesures fiscales et autres, posée par la C La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges J.-P. Snapp(...) | Uittreksel uit arrest nr. 23/2019 van 14 februari 2019 Rolnummer 6763 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 31bis, § 2, 3°, van de wet van 1 augustus 1985 houdende fiscale en andere bepalingen, gesteld door de Commissie voo Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters J.-P(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 23/2019 du 14 février 2019 | Uittreksel uit arrest nr. 23/2019 van 14 februari 2019 |
Numéro du rôle : 6763 | Rolnummer 6763 |
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 31bis, § 2, | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 31bis, § 2, 3°, |
3°, de la loi du 1er août 1985 portant des mesures fiscales et autres, | van de wet van 1 augustus 1985 houdende fiscale en andere bepalingen, |
posée par la Commission pour l'aide financière aux victimes d'actes | gesteld door de Commissie voor financiële hulp aan slachtoffers van |
intentionnels de violence et aux sauveteurs occasionnels. | opzettelijke gewelddaden en aan de occasionele redders. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges J.-P. | samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters |
Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, R. Leysen et M. Pâques, assistée du | J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, R. Leysen en M. Pâques, |
greffier F. Meersschaut, présidée par le président A. Alen, | bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par décision du 31 octobre 2017 en cause de M.D., dont l'expédition | Bij beslissing van 31 oktober 2017 in zake M.D., waarvan de expeditie |
est parvenue au greffe de la Cour le 7 novembre 2017, la Commission | ter griffie van het Hof is ingekomen op 7 november 2017, heeft de |
pour l'aide financière aux victimes d'actes intentionnels de violence | Commissie voor financiële hulp aan slachtoffers van opzettelijke |
et aux sauveteurs occasionnels a posé la question préjudicielle | gewelddaden en aan de occasionele redders de volgende prejudiciële |
suivante : | vraag gesteld : |
« L'article 31bis, § 2, 3°, de la loi du 1er août 1985 portant des | « Schendt artikel 31bis, § 2, 3° van de wet van 1 augustus 1985 |
mesures fiscales et autres viole-t-il les articles 10 et 11 de la | houdende fiscale en andere bepalingen de artikelen 10 en 11 van de |
Constitution, en ce que le délai légal d'introduction de la demande | Grondwet nu de wettelijke termijn voor het indienen van het verzoek |
d'aide est de trois ans à dater des actes ou de l'explosion visés au | tot hulp drie jaar is te rekenen vanaf de daden of de ontploffing |
2°, alors qu'en vertu de l'article 31bis, § 1er, 4°, le délai fixé | zoals bedoeld in lid 2° terwijl de termijn voor rechtstreekse |
pour les victimes directes est de trois ans à compter, selon le cas, | slachtoffers ingevolge artikel 31bis, § 1, 4° drie jaar is te rekenen, |
du jour où il a été statué définitivement sur l'action publique par | naargelang het geval, vanaf de dag waarop er definitief uitspraak is |
une décision coulée en force de chose jugée, prononcée par une | gedaan over de strafvordering bij een in kracht van gewijsde gegane |
juridiction d'instruction ou de jugement, du jour où une décision sur | beslissing door een onderzoeks- of vonnisgerecht, de dag waarop een |
les intérêts civils, coulée en force de chose jugée, a été prononcée | strafrechtbank bij een in kracht van gewijsde gegane beslissing |
par la juridiction répressive postérieurement à la décision sur | uitspraak heeft gedaan over de burgerlijke belangen na de beslissing |
l'action publique, ou du jour où une décision, coulée en force de | over de strafvordering, of de dag waarop uitspraak is gedaan door een |
chose jugée, sur l'imputabilité ou l'indemnisation du dommage, a été | burgerlijke rechtbank bij een in kracht van gewijsde gegane beslissing |
prononcée par un tribunal civil ? ». | over de toerekening van of over de vergoeding van de schade ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1. La Commission pour l'aide financière aux victimes d'actes | B.1. De Commissie voor hulp aan slachtoffers van opzettelijke |
intentionnels de violence et aux sauveteurs occasionnels (ci-après : « | gewelddaden en aan de occasionele redders (hierna : de Commissie) |
la Commission ») demande à la Cour si l'article 31bis, § 2, 3°, de la | vraagt het Hof of artikel 31bis, § 2, 3°, van de wet van 1 augustus |
loi du 1er août 1985 portant des mesures fiscales et autres (ci-après | 1985 houdende fiscale en andere bepalingen (hierna : de wet van 1 |
: la loi du 1er août 1985) est compatible avec les articles 10 et 11 | augustus 1985), bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de |
de la Constitution, en ce que le délai légal d'introduction d'une | Grondwet, nu de wettelijke termijn voor het indienen van een verzoek |
demande d'aide financière pour les « sauveteurs occasionnels » est de | om financiële hulp voor « occasionele redders » drie jaar is te |
trois ans à compter de l'acte intentionnel de violence, de l'explosion | rekenen vanaf de opzettelijke gewelddaad, de ontploffing van een |
d'un engin de guerre ou d'un engin piégé ou encore de l'acte de | oorlogstuig of een valstriktuig of de daad gesteld om personen te |
sauvetage de personnes dont la vie était en danger, alors que le délai | redden van wie het leven in gevaar was, terwijl de termijn voor « |
pour les « victimes directes » est de trois ans à compter du jour où | rechtstreekse slachtoffers » drie jaar is te rekenen vanaf de dag |
il a été statué définitivement sur l'action publique par une décision | waarop er definitief uitspraak is gedaan over de strafvordering bij |
coulée en force de chose jugée, prononcée par une juridiction | een in kracht van gewijsde gegane beslissing door een onderzoeks- of |
d'instruction ou de jugement, du jour où une décision sur les intérêts | vonnisgerecht, de dag waarop de strafrechtbank bij een in kracht van |
civils, coulée en force de chose jugée, a été prononcée par la | gewijsde gegane beslissing uitspraak heeft gedaan over de burgerlijke |
juridiction répressive postérieurement à la décision sur l'action | belangen na de beslissing over de strafvordering, of de dag waarop |
publique, ou du jour où une décision, coulée en force de chose jugée, | uitspraak is gedaan door een burgerlijke rechtbank bij een in kracht |
sur l'imputabilité ou l'indemnisation du dommage, a été prononcée par | van gewijsde gegane beslissing over de toerekening van of over de |
un tribunal civil (article 31bis, § 1er, 4°). | vergoeding van de schade (artikel 31bis, § 1, 4°). |
B.2. La Commission octroie une aide financière aux « victimes directes | B.2. De Commissie kent financiële hulp toe aan « rechtstreekse |
» et à leurs successibles et aux « sauveteurs occasionnels » et à | slachtoffers » en hun erfgerechtigden en aan « occasionele redders » |
leurs successibles (article 31 de la loi du 1er août 1985). | en hun erfgerechtigden (artikel 31 van de wet van 1 augustus 1985). |
Les « victimes directes » sont des personnes qui subissent un | « Rechtstreekse slachtoffers » zijn personen die ernstige lichamelijke |
préjudice physique ou psychique important résultant directement d'un | of psychische schade ondervinden als rechtstreeks gevolg van een |
acte intentionnel de violence (article 31, 1°, de la loi du 1er août | opzettelijke gewelddaad (artikel 31, 1°, van de wet van 1 augustus |
1985). Dans certains cas, la Commission assimile aux « victimes | 1985). In bepaalde gevallen stelt de Commissie de « [rechtstreekse] |
directes d'un acte intentionnel de violence » les « témoins [directs] | getuigen van een opzettelijke gewelddaad » gelijk met de « |
d'un acte intentionnel de violence », en conséquence de quoi ces | rechtstreekse slachtoffers van een opzettelijke gewelddaad », waardoor |
derniers relèvent également du champ d'application de l'article 31, 1°. | ook zij onder de toepassing vallen van artikel 31, 1°. |
Par « sauveteur occasionnel », il y a lieu d'entendre une personne qui | Onder « occasionele redder » dient te worden verstaan, hij die |
porte volontairement secours à des victimes en dehors de l'exercice | vrijwillig hulp biedt aan slachtoffers, niet in het kader van de |
d'une activité professionnelle liée au domaine de la sécurité et en | uitoefening van een beroepsactiviteit in verband met de veiligheid en |
dehors de toute participation à une association quelconque structurée | niet in het kader van een deelname aan eender welke gestructureerde |
en vue de porter assistance et secours à des tiers (article 31, 5°, de | vereniging teneinde hulp en bijstand te verlenen aan derden (artikel |
la loi du 1er août 1985). | 31, 5°, van de wet van 1 augustus 1985). |
B.3.1. L'article 31bis, § 1er, de la loi du 1er août 1985 dispose : | B.3.1. Artikel 31bis, § 1, van de wet van 1 augustus 1985 bepaalt : |
« § 1er. L'aide financière visée à l'article 31, 1° à 4°, est octroyée | « De financiële hulp als bedoeld in artikel 31, 1° tot 4°, wordt |
aux conditions suivantes : | toegekend onder de volgende voorwaarden : |
1° L'acte de violence a été commis en Belgique. [...] | 1° De gewelddaad is in België gepleegd. [...] |
2° [...] | 2° [...] |
3° [...] | 3° [...] |
4° Lorsque l'auteur est connu, le requérant doit tenter d'obtenir | 4° Indien de dader bekend is, moet de verzoeker schadevergoeding |
réparation de son préjudice en s'étant constitué partie civile, en | nastreven door middel van een burgerlijke partijstelling, een |
ayant procédé à une citation directe ou en ayant intenté une procédure | rechtstreekse dagvaarding of een vordering voor een burgerlijke |
devant un tribunal civil. | rechtbank. |
La requête ne pourra toutefois être introduite, selon le cas, qu'après | Het verzoek kan slechts worden ingediend, naargelang het geval, na een |
qu'il aura été statué sur l'action publique par une décision | in kracht van gewijsde gegane beslissing over de strafvordering of na |
judiciaire passée en force de chose jugée ou qu'après une décision du | een in kracht van gewijsde gegane beslissing van de burgerlijke |
tribunal civil passée en force de chose jugée sur l'imputabilité ou | rechtbank over de toerekening van of over de vergoeding van de schade. |
l'indemnisation du dommage. | Het verzoek is binnen drie jaar ingediend. |
La demande est introduite dans un délai de trois ans. | De termijn loopt, naargelang het geval, vanaf de dag waarop er |
Le délai prend cours, selon le cas, à partir du jour où il a été | definitief uitspraak is gedaan over de strafvordering bij een in |
statué définitivement sur l'action publique par une décision coulée en | kracht van gewijsde gegane beslissing door een onderzoeks- of |
force de chose jugée, prononcée par une juridiction d'instruction ou | vonnisgerecht, de dag waarop een strafrechtbank bij een in kracht van |
de jugement, du jour où une décision sur les intérêts civils, coulée | gewijsde gegane beslissing uitspraak heeft gedaan over de burgerlijke |
en force de chose jugée, a été prononcée par la juridiction répressive | belangen na de beslissing over de strafvordering, of de dag waarop |
postérieurement à la décision sur l'action publique, ou du jour où une | uitspraak is gedaan door een burgerlijke rechtbank bij een in kracht |
décision, coulée en force de chose jugée, sur l'imputabilité ou l'indemnisation du dommage, a été prononcée par un tribunal civil. 5° La réparation du préjudice ne peut pas être assurée de façon effective et suffisante par l'auteur ou le civilement responsable, par un régime de sécurité sociale ou par une assurance privée, ou de toute autre manière. 6° Lorsque le requérant, suite à des circonstances absolument indépendantes de sa volonté n'a pas pu porter plainte, n'a pas pu acquérir la qualité de personne lésée, n'a pas pu se constituer partie civile, n'a pas pu introduire une action ou n'a pas pu obtenir un jugement ou lorsque l'introduction d'une action ou l'obtention d'un | van gewijsde gegane beslissing over de toerekening van of over de vergoeding van de schade. 5° De schade kan niet afdoende worden hersteld door de dader of de burgerlijk aansprakelijke partij, op grond van een stelsel van sociale zekerheid of een private verzekering, noch op enige andere manier. 6° Wanneer de verzoeker door omstandigheden volledig buiten zijn wil om geen klacht kon indienen, de hoedanigheid van benadeelde partij niet kon aannemen, zich geen burgerlijke partij kon stellen, geen vordering kon instellen of geen vonnis kon bekomen of wanneer het instellen van een vordering of het bekomen van een vonnis gelet op de |
jugement apparaît comme manifestement déraisonnable compte tenu de | insolvabiliteit van de dader kennelijk onredelijk lijkt, kan de |
l'insolvabilité de l'auteur, la commission peut estimer que les | commissie oordelen dat de door de verzoeker aangehaalde redenen |
raisons invoquées par le requérant sont suffisantes pour le dispenser | voldoende zijn om hem te ontslaan van de in 3° en 4° voorziene |
des conditions prévues aux 3° et 4° ». | voorwaarden ». |
B.3.2. L'article 31bis, § 2, de la loi du 1er août 1985 dispose : | B.3.2. Artikel 31bis, § 2, van de wet van 1 augustus 1985 bepaalt : |
« L'aide financière visée à l'article 31, 5°, est octroyée lorsque les | « De financiële hulp bedoeld in artikel 31, 5°, wordt toegekend |
sauveteurs occasionnels répondent aux conditions suivantes : | wanneer de occasionele redders aan de volgende voorwaarden voldoen : |
1° être intervenu sur le territoire de la Belgique; | 1° op het Belgisch grondgebied geïntervenieerd hebben; |
2° avoir subi un préjudice : | 2° een schade ondervonden hebben : |
a) soit en se portant volontairement au secours d'une victime d'un | a) hetzij door vrijwillig hulp verleend te hebben aan een slachtoffer |
acte intentionnel de violence ou de l'explosion d'un engin de guerre | van een opzettelijke gewelddaad of van de ontploffing van een |
ou d'un engin piégé; | oorlogstuig of een valstriktuig; |
b) soit en accomplissant un acte de sauvetage de personnes dont la vie | b) hetzij door een daad gesteld te hebben om personen te redden van |
était en danger; | wie het leven in gevaar was; |
3° avoir introduit une demande d'aide dans un délai de trois ans à | 3° een verzoek tot hulp ingediend hebben binnen een termijn van drie |
dater de l'un des actes ou de l'explosion visé au 2°; | jaar te rekenen vanaf één van de daden of de ontploffing bedoeld in |
4° ne pas pouvoir obtenir réparation du préjudice de façon effective et suffisante par la personne civilement responsable, par un régime de sécurité sociale, par une assurance privée ou de toute autre manière ». B.4.1. Le Conseil des ministres estime que la question préjudicielle n'appelle pas de réponse, au motif que la question est trop générale, trop théorique et trop hypothétique et que la réponse ne contribuerait donc pas à résoudre le litige. B.4.2. C'est en règle à la juridiction a quo qu'il appartient d'apprécier si la réponse à la question préjudicielle est utile à la solution du litige. Ce n'est que lorsque tel n'est manifestement pas le cas que la Cour peut décider que la question n'appelle pas de réponse. | 2°; 4° geen effectief en voldoende schadeherstel kunnen verkrijgen door de burgerrechtelijk aansprakelijke persoon, door een stelsel van sociale zekerheid, door een private verzekering of op elke andere wijze ». B.4.1. De Ministerraad meent dat de prejudiciële vraag geen antwoord behoeft, omdat de vraag te algemeen, te theoretisch en te hypothetisch is, waardoor het antwoord niet zou bijdragen tot de oplossing van het bodemgeschil. B.4.2. In de regel komt het de verwijzende rechter toe te oordelen of het antwoord op de prejudiciële vraag nuttig is voor het oplossen van het geschil. Alleen indien dat klaarblijkelijk niet het geval is, kan het Hof beslissen dat de vraag geen antwoord behoeft. |
B.4.3. Il ressort de la décision de renvoi que la Commission estime | B.4.3. Uit de verwijzingsbeslissing blijkt dat M.D. volgens de |
que M.D. ne peut pas être considérée comme une « victime directe » ni | Commissie niet als « rechtstreeks slachtoffer » noch als « |
comme un « témoin direct » d'un acte intentionnel de violence mais | rechtstreekse getuige » van een opzettelijke gewelddaad, maar als « |
comme un « sauveteur occasionnel », avec pour conséquence que sa | occasionele redder » kan worden beschouwd, waardoor haar verzoek om |
demande d'aide financière devrait être rejetée pour cause de | financiële hulp als laattijdig zou moeten worden afgewezen. |
tardiveté. La Commission demande à la Cour si les dispositions en cause sont | De Commissie vraagt het Hof of de in het geding zijnde bepalingen |
discriminatoires en ce que le point de départ du délai de forclusion | discriminerend zijn in zoverre het aanvangspunt van de vervaltermijn |
qu'elles prévoient est différent selon que la demande d'aide | waarin zij voorzien, verschilt naargelang het verzoek om financiële |
financière est introduite par une « victime directe » d'un acte | hulp wordt ingediend door een « rechtstreeks slachtoffer » van een |
intentionnel de violence (article 31bis, § 1er, 4°, de la loi du 1er | opzettelijke gewelddaad (artikel 31bis, § 1, 4°, van de wet van 1 |
août 1985) ou par un « sauveteur occasionnel » (article 31bis, § 2, | augustus 1985) of door een « occasionele redder » (artikel 31bis, § 2, |
3°, de la même loi). | 3°, van dezelfde wet). |
B.4.4. La réponse à la question préjudicielle est utile à la solution | B.4.4. Het antwoord op de prejudiciële vraag is dienstig voor de |
du litige. | oplossing van het bodemgeschil. |
B.5.1. Le législateur a justifié comme suit le choix du point de | B.5.1. De wetgever heeft de keuze van het aanvangspunt van de |
départ du délai de forclusion pour les victimes directes : | vervaltermijn voor de rechtstreekse slachtoffers als volgt verantwoord |
« La commission n'a ni la compétence, ni les moyens d'entreprendre | : « De commissie heeft de bevoegdheid noch de middelen om zelf een |
elle-même une enquête concernant les circonstances entourant l'acte de | onderzoek te voeren naar de omstandigheden van de gewelddaad. Ze dient |
violence. Elle doit s'en référer à la décision du juge pénal. Une | zich te richten naar wat de strafrechter heeft beslist. Een |
décision définitive sur l'action publique vaut d'ailleurs erga omnes » | definitieve uitspraak over de strafvordering geldt trouwens erga omnes |
(Doc. parl., Chambre, 2001-2002, DOC 50-0626/002, p. 10). | » (Parl. St., Kamer 2001-2002, DOC 50-0626/002, p. 10). |
« Il importe, en effet, qu'une juridiction, qu'elle soit d'instruction | « Het is inderdaad nodig dat een gerecht, een onderzoeksgerecht of een |
ou de jugement, se soit prononcée au préalable sur la matérialité des | vonnisgerecht, vooraf een uitspraak heeft gedaan over de echtheid van |
faits dont se plaint le requérant » (Doc. parl., Sénat, 1984-1985, n° | de feiten die door de verzoeker worden aangeklaagd » (Parl. St., |
873/2/1°, p. 10). | Senaat, 1984-1985, nr. 873/2/1°, p. 10). |
En outre, le législateur a jugé nécessaire que « la victime [doive] de | Bovendien heeft de wetgever het nodig geacht dat « het slachtoffer in |
toute façon faire preuve d'un certain intérêt pour obtenir l'aide » | elk geval blijk moet geven van een zekere belangstelling om de hulp te |
(Doc. parl., Sénat, 1984-1985, n° 873/2/1°, p. 17). | bekomen » (Parl. St., Senaat, 1984-1985, nr. 873/2/1°, p. 17). |
B.5.2. La notion de « sauveteurs occasionnels » a été insérée dans la | B.5.2. Het begrip « occasionele redders » is bij artikel 462 van de |
loi du 1er août 1985 par l'article 462 de la loi-programme du 27 | programmawet van 27 december 2004 ingevoegd in de wet van 1 augustus |
décembre 2004. Cependant, l'indemnisation potentielle du préjudice en | 1985. De mogelijke vergoeding van de schade voor de categorie van de « |
ce qui concerne la catégorie des « sauveteurs occasionnels » n'est pas | occasionele redders » is echter niet nieuw. Reeds bij de initiële wet |
nouvelle. La loi initiale du 1er août 1985 prévoyait déjà que des « | van 1 augustus 1985 konden « moedige personen » zich wenden tot de |
personnes courageuses » pouvaient s'adresser à l'Etat pour obtenir une | Staat om een bijzondere vergoeding te bekomen (artikel 42, § 4, van de |
indemnité spéciale (article 42, § 4, de la loi du 1er août 1985). | wet van 1 augustus 1985). |
Depuis la modification législative précitée de 2004, la demande d'aide | Sinds de voormelde wetswijziging van 2004 is het verzoek om financiële |
financière que les « sauveteurs occasionnels » peuvent introduire est | hulp dat de « occasionele redders » kunnen indienen, onder meer |
entre autres subordonnée à la condition de recevabilité exigeant | onderworpen aan de ontvankelijkheidsvoorwaarde van indiening binnen |
qu'elle soit introduite dans un délai de forclusion de trois ans, à | een vervaltermijn van drie jaar, te rekenen vanaf een van de daden of |
compter d'un des actes ou de l'explosion visés à l'article 31bis, § 2, 2°. | de ontploffing bedoeld in artikel 31bis, § 2, 2°. |
Les travaux préparatoires ne donnent pas d'autres explications | Aangaande het startpunt van die vervaltermijn wordt in de |
concernant le point de départ de ce délai de forclusion. | parlementaire voorbereiding geen verdere verduidelijking gegeven. |
B.6. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas | B.6. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit |
qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de | dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt |
personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et | ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust |
qu'elle soit raisonnablement justifiée. | en het redelijk verantwoord is. |
L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant | Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld |
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la | rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel |
nature des principes en cause; le principe d'égalité et de | en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van |
non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas | gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat |
de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés | er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de |
et le but visé. | aangewende middelen en het beoogde doel. |
B.7.1. Le Conseil des ministres estime que les catégories de personnes | B.7.1. De Ministerraad meent dat de in de prejudiciële vraag beoogde |
visées par la question préjudicielle ne sont pas comparables, étant | categorieën van personen niet vergelijkbaar zouden zijn, aangezien |
donné que les victimes directes subissent un préjudice résultant | rechtstreekse slachtoffers schade ondervinden als rechtstreeks gevolg |
directement d'un acte intentionnel de violence, alors que les sauveteurs occasionnels subissent un préjudice résultant de leur propre acte de sauvetage. B.7.2. La situation des sauveteurs occasionnels et celle des victimes directes sont suffisamment comparables en ce qui concerne le point de départ du délai de forclusion applicable à la demande d'aide financière qu'ils introduisent auprès de la Commission, dès lors que ces catégories de personnes peuvent toutes deux subir un préjudice résultant des mêmes faits ou d'une connexité de faits et qu'elles suivent, le cas échéant, la même procédure judiciaire afin d'obtenir la réparation de leur préjudice. | van een opzettelijke gewelddaad, terwijl occasionele redders schade ondervinden als gevolg van hun eigen reddingsdaad. B.7.2. De situatie van de occasionele redders en die van de rechtstreekse slachtoffers zijn voldoende vergelijkbaar wat betreft het aanvangspunt van de vervaltermijn die van toepassing is op het verzoek om financiële hulp dat zij bij de Commissie indienen, daar die categorieën van personen beiden schade kunnen oplopen uit dezelfde feiten of samenhang van feiten en zij in voorkomend geval dezelfde gerechtelijke procedure volgen om de vergoeding van hun schade te verkrijgen. |
B.8.1. En ce qui concerne l'intervention financière du Fonds d'aide | B.8.1. Aangaande de financiële tegemoetkoming van het Fonds tot hulp |
aux victimes d'actes intentionnels de violence et aux sauveteurs | aan slachtoffers van opzettelijke gewelddaden en aan de occasionele |
occasionnels, les travaux préparatoires mentionnent : | redders is tijdens de parlementaire voorbereiding opgemerkt : |
« L'indemnisation prévue par le présent projet de loi trouve son | « De door dit ontwerp van wet ingevoerde schadeloosstelling gaat niet |
fondement non point dans une présomption de faute qui pèserait sur | uit van een vermoeden van schuld dat op de Staat rust, omdat deze |
l'Etat n'ayant pu empêcher l'infraction, mais dans un principe de | laatste het misdrijf niet heeft kunnen voorkomen maar wel van een |
solidarité collective entre les membres d'une même nation » (Doc. | principe van collectieve solidariteit tussen leden van een zelfde |
parl., Sénat, 1984-1985, n° 873/1, p. 17). | natie » (Parl. St., Senaat, 1984-1985, nr. 873/1, p. 17). |
« Le projet ne correspond donc en rien à une idée d'atténuation de la | « Het ontwerp is dan ook in generlei een verzwakking van de |
responsabilité des auteurs d'infractions, ni à une idée de | aansprakelijkheid van de daders van het misdrijf en evenmin voert het |
responsabilité de l'Etat » (Doc. parl., Sénat, 1984-1985, n° 873/2/1°, | een soort aansprakelijkheid van de Staat in » (Parl. St., Senaat, |
p. 5). | 1984-1985, nr. 873/2/1°, p. 5). |
Les personnes visées à l'article 31 de la loi du 1er août 1985 peuvent | De personen bedoeld in artikel 31 van de wet van 1 augustus 1985 |
demander auprès de la Commission une intervention financière qui fait | kunnen bij de Commissie een financiële tegemoetkoming vragen die |
office d'« intervention supplétive de solidarité » (ibid., p. 19). | bedoeld is als een « subsidiaire solidariteitstussenkomst » (ibid., p. |
B.8.2. Le principe précité, qui est appelé principe de subsidiarité, | 19). B.8.2. Het voormelde beginsel, dat wordt aangeduid als |
est mis en oeuvre dans l'article 31bis, § 1er, 5°, et dans l'article | subsidiariteitsbeginsel, vindt zijn uitwerking in de artikelen 31bis, |
31bis, § 2, 4°, de la loi du 1er août 1985. La Commission ne paiera en | § 1, 5°, en artikel 31bis, § 2, 4°, van de wet van 1 augustus 1985. |
effet l'aide financière que si, pour les victimes directes, la | Immers, de Commissie zal enkel dan tot een uitbetaling van de |
réparation du préjudice ne peut pas être assurée de manière suffisante par l'auteur ou par la partie civilement responsable, par un régime de sécurité sociale ou par une assurance privée, ou de toute autre manière, et si, pour les sauveteurs occasionnels, la réparation du préjudice ne peut pas être assurée de manière effective ou suffisante par la personne civilement responsable, par un régime de sécurité sociale, par une assurance privée ou de toute autre manière. B.8.3. Dans l'affaire soumise au juge a quo, la personne qui, en tant que sauveteur occasionnel, demande l'intervention de la Commission, a volontairement porté secours à la victime d'un acte intentionnel de violence et s'est constituée partie civile afin d'obtenir réparation du dommage découlant de l'infraction. En raison de l'insolvabilité du condamné, l'indemnité qui lui est allouée lui est toutefois refusée. La Cour limite son examen à cette hypothèse. | financiële hulp overgaan wanneer voor rechtstreekse slachtoffers de schade niet afdoende kan worden hersteld door de dader of de burgerlijk aansprakelijke partij, op grond van een stelsel van sociale zekerheid of een private verzekering, noch op enige andere manier en wanneer occasionele redders, geen effectief of voldoende schadeherstel kunnen verkrijgen door de burgerrechtelijk aansprakelijke persoon, door een stelsel van sociale zekerheid, door een private verzekering of op elke andere wijze. B.8.3. In de zaak voor de verwijzende rechter heeft de persoon, die als occasionele redder om een tegemoetkoming van de Commissie verzoekt, vrijwillig hulp geboden aan het slachtoffer van een opzettelijke gewelddaad en heeft zij zich burgerlijke partij gesteld teneinde een vergoeding te verkrijgen van de schade die voortvloeit uit het misdrijf. Wegens de insolvabiliteit van de veroordeelde wordt haar de toegekende schadevergoeding evenwel ontzegd. Het Hof beperkt zijn onderzoekt tot dat geval. |
B.9. Le principe de subsidiarité est essentiel au système d'aide | B.9. Het subsidiariteitsbeginsel is essentieel voor het door de |
financière octroyée par la Commission que le législateur a mis en | wetgever ingevoerde systeem van financiële hulp door de Commissie |
place (Doc. parl., Sénat, 1984-1985, n° 873/2/1°, p. 6). Ce principe a | (Parl. St., Senaat, 1984-1985, nr. 873/2/1°, p. 6). Dat beginsel heeft |
pour conséquence qu'une intervention ne sera autorisée par la | voor gevolg dat een tegemoetkoming vanwege de Commissie enkel dan |
Commission que lorsqu'il n'est pas possible d'obtenir d'une autre | toegelaten is wanneer er geen effectief en voldoende schadeherstel op |
manière une réparation effective et suffisante. | een andere manier kan worden verkregen. |
Pour que le dommage résultant d'une infraction puisse être indemnisé, | Opdat de schade ten gevolge van een misdrijf kan worden vergoed, dient |
il convient d'introduire une demande devant le juge compétent. | een vordering te worden ingesteld voor de bevoegde rechter. |
B.10.1. La différence de traitement entre les deux catégories de | B.10.1. Het verschil in behandeling tussen de beide categorieën van |
demandeurs auprès de la Commission repose sur un critère objectif, à | verzoekers bij de Commissie steunt op een objectief criterium, zijnde |
savoir la qualité du demandeur de l'aide financière. | de hoedanigheid van de verzoeker van de financiële hulp. |
B.10.2. Lorsqu'une victime directe subit un préjudice en raison d'un | B.10.2. Wanneer een rechtstreeks slachtoffer schade ondervindt van een |
acte intentionnel de violence, le délai pour introduire une demande | opzettelijke gewelddaad, loopt de termijn om een verzoek bij de |
auprès de la Commission court à partir du jour de la décision de | Commissie in te dienen vanaf de dag van de in kracht van gewijsde |
justice passée en force de chose jugée, visé à l'article 31bis, § 1er, | gegane rechterlijke beslissing zoals bepaald in artikel 31bis, § 1, |
4°, alinéa 4, de la loi du 1er août 1985. Ce n'est qu'à ce moment que | 4°, vierde lid, van de wet van 1 augustus 1985. Slechts op dat |
le droit de la victime à l'égard de l'auteur de l'acte intentionnel de | ogenblik staat de aanspraak van het slachtoffer ten aanzien van de |
violence est établi. | pleger van het opzettelijk geweld vast. |
B.10.3. Lorsque, comme en l'espèce, le sauveteur occasionnel se | B.10.3. Wanneer, zoals te dezen, de occasionele redder zich |
constitue partie civile pour obtenir une indemnisation de l'auteur de | burgerlijke partij stelt om schadevergoeding te verkrijgen van de |
l'acte intentionnel de violence, son droit à réparation ne sera | pleger van het opzettelijk geweld, zal zijn aanspraak op |
également établi qu'après qu'une décision de justice a été prise à cet | schadevergoeding eveneens slechts vaststaan nadat een rechterlijke |
égard, ce qui peut prendre plusieurs années. | beslissing daarover is gewezen, wat meerdere jaren kan duren. |
B.10.4. Dans ces circonstances, il n'est pas raisonnablement justifié | B.10.4. In die omstandigheden is het niet redelijk verantwoord dat de |
que le délai dont il dispose pour introduire une demande d'aide auprès | termijn waarover hij beschikt om een verzoek tot hulp bij de Commissie |
de la Commission, lorsqu'il s'avère qu'il ne pourra pas obtenir une | in te dienen, wanneer blijkt dat hij geen afdoende schadeherstel kan |
réparation suffisante de la part de la personne civilement | verkrijgen van de burgerrechtelijk aansprakelijke persoon, loopt vanaf |
responsable, commence à courir le jour de l'acte de violence et non à | de dag van de gewelddaad en niet vanaf de datum van de in kracht van |
la date de la décision de justice passée en force de chose jugée | gewijsde gegane rechterlijke beslissing over zijn burgerlijke |
concernant son action civile, comme tel est le cas pour la victime | vordering, zoals dat het geval is voor het rechtstreekse slachtoffer |
directe dans les hypothèses visées à l'article 31bis, § 1er, 4°, | in de gevallen bedoeld in artikel 31bis, § 1, 4°, vierde lid, van de |
alinéa 4, de la loi du 1er août 1985. | wet van 1 augustus 1985. |
B.11. Dans cette mesure, la question préjudicielle appelle une réponse | B.11. In die mate dient de prejudiciële vraag bevestigend te worden |
affirmative. | beantwoord. |
B.12. Dans l'attente d'une intervention du législateur, il appartient | B.12. In afwachting van het optreden van de wetgever staat het aan de |
au juge a quo de mettre fin à l'inconstitutionnalité constatée par la | verwijzende rechter een einde te maken aan de door het Hof |
Cour, étant donné que ce constat est exprimé en des termes | vastgestelde ongrondwettigheid, aangezien die vaststelling wordt |
suffisamment clairs et complets pour permettre que la disposition en | uitgedrukt in voldoende duidelijke en volledige bewoordingen om toe te |
laten dat de in het geding zijnde bepaling wordt toegepast met | |
cause soit appliquée dans le respect des articles 10 et 11 de la | inachtneming van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. |
Constitution. | |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 31bis, § 2, 3°, de la loi du 1er août 1985 portant des | Artikel 31bis, § 2, 3°, van de wet van 1 augustus 1985 houdende |
mesures fiscales et autres viole les articles 10 et 11 de la | fiscale en andere bepalingen schendt de artikelen 10 en 11 van de |
Grondwet in zoverre de occasionele redder die hulp heeft geboden aan | |
Constitution en ce que le sauveteur occasionnel qui a porté secours à | een slachtoffer van een opzettelijke gewelddaad en die zich |
la victime d'un acte intentionnel de violence et qui s'est constitué | burgerlijke partij heeft gesteld teneinde een vergoeding te krijgen |
partie civile afin d'obtenir réparation du dommage découlant de | van de schade die voortvloeit uit het misdrijf, zijn verzoek tot hulp |
l'infraction doit introduire sa demande d'aide auprès de la Commission | bij de Commissie voor financiële hulp aan slachtoffers van |
pour l'aide financière aux victimes d'actes intentionnels de violence | opzettelijke gewelddaden en aan occasionele redders moet indienen |
et aux sauveteurs occasionnels dans un délai de trois ans à compter de | binnen een termijn van drie jaar te rekenen vanaf de datum van de |
la date de l'acte intentionnel de violence et non à partir de la date | opzettelijke gewelddaad en niet vanaf de datum van de in kracht van |
de la décision de justice passée en force de chose jugée, statuant sur | gewijsde gegane rechterlijke beslissing waarbij over zijn burgerlijke |
son action civile. | vordering uitspraak wordt gedaan. |
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
la Cour constitutionnelle, le 14 février 2019. | op 14 februari 2019. |
Le greffier, | De griffier, |
F. Meersschaut | F. Meersschaut |
Le président, | De voorzitter, |
A. Alen | A. Alen |