← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 172/2018 du 6 décembre 2018 Numéro du rôle : 6683 En cause :
la question préjudicielle concernant l'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre 1989 relative
à l'assurance obligatoire de la responsabilité en mat La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen,
et des juges T. Merckx-V(...)"
Extrait de l'arrêt n° 172/2018 du 6 décembre 2018 Numéro du rôle : 6683 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre 1989 relative à l'assurance obligatoire de la responsabilité en mat La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges T. Merckx-V(...) | Uittreksel uit arrest nr. 172/2018 van 6 december 2018 Rolnummer 6683 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 19bis-11, § 2, van de wet van 21 november 1989 betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuig Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters T. M(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 172/2018 du 6 décembre 2018 | Uittreksel uit arrest nr. 172/2018 van 6 december 2018 |
Numéro du rôle : 6683 | Rolnummer 6683 |
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 19bis-11, § | In zake : de prejudiciële vraag over artikel 19bis-11, § 2, van de wet |
2, de la loi du 21 novembre 1989 relative à l'assurance obligatoire de | van 21 november 1989 betreffende de verplichte |
la responsabilité en matière de véhicules automoteurs, avant son | aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen, vóór de opheffing |
abrogation par l'article 15 de la loi du 31 mai 2017, posée par le | ervan bij artikel 15 van de wet van 31 mei 2017, gesteld door de |
Tribunal de première instance du Hainaut, division Charleroi. | Rechtbank van eerste aanleg Henegouwen, afdeling Charleroi. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges T. | samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters T. |
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen et J. Moerman, assistée | Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen en J. Moerman, |
du greffier F. Meersschaut, présidée par le président F. Daoût, | bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter F. Daoût, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par jugement du 15 novembre 2016 en cause de Ayten Seker contre Xavier | Bij vonnis van 15 november 2016 in zake Ayten Seker tegen Xavier |
Mincke et autres, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour | Mincke en anderen, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is |
le 23 juin 2017, le Tribunal de première instance du Hainaut, division | ingekomen op 23 juni 2017, heeft de Rechtbank van eerste aanleg |
Charleroi, a posé la question préjudicielle suivante : | Henegouwen, afdeling Charleroi, de volgende prejudiciële vraag gesteld |
« L'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre 1989 relative à | : « Voert artikel 19bis-11, § 2, van de wet van 21 november 1989 |
l'assurance obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules | betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake |
motorrijtuigen, in die zin geïnterpreteerd dat het de eigenaar van een | |
automoteurs, interprété comme permettant au propriétaire d'un | voertuig dat is beschadigd naar aanleiding van een verkeersongeval |
véhicule, endommagé à l'occasion d'un accident de la circulation | waarbij minstens twee voertuigen betrokken zijn en waarvoor de |
impliquant au moins deux véhicules et pour lequel les responsabilités | aansprakelijkheden niet konden worden vastgesteld, toelaat van zijn |
n'ont pu être déterminées, de réclamer à son propre assureur de la | eigen verzekeraar van de aansprakelijkheid inzake motorrijtuigen de |
responsabilité en matière de véhicules automoteurs le dommage à son | vergoeding voor de schade aan zijn voertuig in de in dat artikel |
véhicule dans la mesure prévue à cet article, crée-t-il une différence | |
de traitement non justifiée au regard des articles 10 et 11 de la | bepaalde mate te vorderen, een in het licht van de artikelen 10 en 11 |
Constitution entre ce propriétaire et celui qui, dans l'hypothèse où | van de Grondwet onverantwoord verschil in behandeling in tussen die |
la responsabilité du conducteur de son véhicule est engagée, ne peut | eigenaar en diegene die, in de hypothese dat de bestuurder van zijn |
voertuig aansprakelijk is gesteld, van zijn eigen | |
réclamer à son propre assureur responsabilité l'indemnisation du | aansprakelijkheidsverzekeraar niet de vergoeding van de schade aan |
dommage à son propre véhicule, par application de l'article 3, § 1, | zijn eigen voertuig kan vorderen, met toepassing van artikel 3, § 1, |
alinéa 4, 1°, de la loi du 21 novembre 1989 relative à l'assurance | vierde lid, 1°, van de wet van 21 november 1989 betreffende de |
obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules automoteurs | verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen en van |
et de l'article 8, 1°, du contrat-type d'assurance obligatoire de la | artikel 8, 1°, van de modelovereenkomst voor de verplichte |
responsabilité en matière de véhicules automoteurs, et se trouverait | aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen, en die bijgevolg |
dès lors discriminé par rapport au premier ? ». | zou worden gediscrimineerd ten opzichte van de eerstgenoemde ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1.1. La question préjudicielle porte sur l'article 19bis-11, § 2, de | B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 19bis-11, § |
la loi du 21 novembre 1989 relative à l'assurance obligatoire de la | 2, van de wet van 21 november 1989 betreffende de verplichte |
responsabilité en matière de véhicules automoteurs (ci-après : la loi | aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen (hierna : de wet |
du 21 novembre 1989). Avant son abrogation par l'article 15 de la loi | van 21 november 1989). Het voormelde artikel 19bis-11 bepaalde, vóór |
du 31 mai 2017 modifiant la loi du 21 novembre 1989 relative à | de opheffing ervan bij artikel 15 van de wet van 31 mei 2017 tot |
l'assurance obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules | wijziging van de wet van 21 november 1989 betreffende de verplichte |
automoteurs (ci-après : la loi du 31 mai 2017), l'article 19bis-11 précité disposait : | aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen (hierna : de wet van 31 mei 2017) : |
« § 1er. Toute personne lésée peut obtenir du Fonds la réparation des | « § 1. Elke benadeelde kan van het Fonds de vergoeding bekomen van de |
dommages causés par un véhicule automoteur : | schade die door een motorrijtuig is veroorzaakt : |
[...] | [...] |
7°) si le véhicule automoteur qui a causé l'accident ne peut pas être | 7°) indien het motorrijtuig dat het ongeval heeft veroorzaakt, niet |
identifié; dans ce cas, le Fonds est substitué à la personne | kan worden geïdentificeerd; in dat geval wordt het Fonds in de plaats |
responsable; | gesteld van de aansprakelijke persoon; |
[...]. | [...]. |
§ 2. Par dérogation au 7°) du paragraphe précédent, si plusieurs | § 2. In afwijking van 7°) van de voorgaande paragraaf, indien |
véhicules sont impliqués dans l'accident et s'il n'est pas possible de | verscheidene voertuigen bij het ongeval zijn betrokken en indien het |
niet mogelijk is vast te stellen welk voertuig het ongeval heeft | |
déterminer lequel de ceux-ci a causé l'accident, l'indemnisation de la | veroorzaakt, wordt de schadevergoeding van de benadeelde persoon in |
personne lésée est répartie, par parts égales, entre les assureurs | gelijke delen verdeeld onder de verzekeraars die de burgerrechtelijke |
couvrant la responsabilité civile des conducteurs de ces véhicules, à | aansprakelijkheid van de bestuurders van deze voertuigen dekken, met |
l'exception de ceux dont la responsabilité n'est indubitablement pas | uitzondering van degenen wier aansprakelijkheid ongetwijfeld niet in |
engagée ». | het geding komt ». |
B.1.2. Le paragraphe 2 de cette disposition a été abrogé par l'article | B.1.2. Paragraaf 2 van die bepaling is opgeheven bij artikel 15 van de |
15 de la loi du 31 mai 2017. En vertu de l'article 33bis de la loi du | wet van 31 mei 2017. Krachtens artikel 33bis van de wet van 21 |
21 novembre 1989, inséré par l'article 25 de la loi du 31 mai 2017, | november 1989, ingevoegd bij artikel 25 van de wet van 31 mei 2017, |
les modifications apportées à la loi du 21 novembre 1989 sont | zijn de wijzigingen aangebracht in de wet van 21 november 1989 van |
applicables aux accidents de la circulation survenus à partir de leur | toepassing op de verkeersongevallen die hebben plaatsgevonden vanaf de |
entrée en vigueur. L'abrogation de la disposition en cause n'a donc | inwerkingtreding ervan. De opheffing van de in het geding zijnde |
pas d'incidence sur l'objet de la question préjudicielle, qui est | bepaling heeft derhalve geen gevolgen voor het onderwerp van de |
posée à l'occasion d'un litige concernant un accident survenu à une | prejudiciële vraag, die is gesteld naar aanleiding van een geschil met |
date antérieure à cette abrogation. | betrekking tot een ongeval dat zich vóór die opheffing heeft |
B.2.1. La Cour est invitée à examiner la compatibilité de la | voorgedaan. B.2.1. Het Hof wordt verzocht zich uit te spreken over de |
disposition en cause avec les articles 10 et 11 de la Constitution, | bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van de in |
dans l'interprétation selon laquelle le propriétaire d'un véhicule endommagé à l'occasion d'un accident de la circulation impliquant au moins deux véhicules et pour lequel les responsabilités n'ont pu être déterminées peut réclamer à son propre assureur de la responsabilité en matière de véhicules automoteurs une indemnisation pour le dommage causé à son véhicule, dans la mesure que prévoit cette disposition. B.2.2. La juridiction a quo compare la situation du propriétaire du véhicule à qui s'applique la disposition en cause à celle du propriétaire du véhicule endommagé dont la responsabilité est engagée et qui ne peut réclamer à son propre assureur de la responsabilité | het geding zijnde bepaling, in die zin geïnterpreteerd dat zij de eigenaar van een voertuig, dat is beschadigd naar aanleiding van een verkeersongeval waarbij minstens twee voertuigen betrokken zijn en waarvoor de aansprakelijkheden niet konden worden vastgesteld, toelaat van zijn eigen verzekeraar van de aansprakelijkheid inzake motorrijtuigen een vergoeding voor de schade aan zijn voertuig in de daarin bepaalde mate te vorderen. B.2.2. Het verwijzende rechtscollege vergelijkt de situatie van de eigenaar van het voertuig op wie de in het geding zijnde bepaling van toepassing is met die van de eigenaar van het beschadigde voertuig wiens aansprakelijkheid is vastgesteld en die van zijn eigen aansprakelijkheidsverzekeraar niet de vergoeding van zijn schade kan |
l'indemnisation de son dommage, en vertu de l'article 3, § 1er, alinéa | vorderen, op grond van artikel 3, § 1, vierde lid, 1°, van dezelfde |
4, 1°, de la même loi et de l'article 8, 1°, du contrat-type | wet en artikel 8, 1°, van de modelovereenkomst voor de verplichte |
d'assurance obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules | aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen, gevoegd bij het |
automoteurs, annexé à l'arrêté royal du 14 décembre 1992. | koninklijk besluit van 14 december 1992. |
B.3.1. Avant sa modification par l'article 4 de la loi précitée du 31 | |
mai 2017, l'article 3, § 1er, de la loi du 21 novembre 1989 disposait | B.3.1. Artikel 3, § 1, van de wet van 21 november 1989 bepaalde, vóór |
de wijziging ervan bij artikel 4 van de voormelde wet van 31 mei 2017 | |
: | : |
« L'assurance doit garantir l'indemnisation des personnes lésées | « De verzekering moet waarborgen dat benadeelden schadeloos worden |
chaque fois qu'est engagée la responsabilité civile du propriétaire, | gesteld in geval van burgerrechtelijke aansprakelijkheid van de |
eigenaar, van iedere houder en van iedere bestuurder van het | |
de tout détenteur et de tout conducteur du véhicule assuré, de toute | verzekerde motorrijtuig, alsmede van degenen die daarin worden |
personne transportée, de l'employeur des personnes précitées, lorsque | vervoerd, van de werkgever van bovengenoemde personen, wanneer dezen |
celles-ci sont exonérées de toute responsabilité en vertu de l'article | van alle aansprakelijkheid zijn ontheven krachtens artikel 18 van de |
18 de la loi du 3 juillet 1978 relative aux contrats de travail, et de | wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten en van de |
l'organisation qui les emploie comme volontaires lorsque celles-ci | organisatie die bovengenoemde personen inzet als vrijwilligers, |
sont exonérées de toute responsabilité en vertu de l'article 5 de la | wanneer dezen van alle aansprakelijkheid zijn ontheven krachtens |
loi du 3 juillet 2005 relative aux droits des volontaires, à | artikel 5 van de wet van 3 juli 2005 betreffende de rechten van |
l'exclusion de la responsabilité civile de ceux qui se seraient rendus | vrijwilligers zulks met uitzondering van de burgerrechtelijke |
aansprakelijkheid van hen die zich door diefstal, geweldpleging of | |
maîtres du véhicule par vol ou violence ou par suite de recel. | heling de macht over het motorrijtuig hebben verschaft. |
[...] | [...] |
Toutefois, peuvent être exclus de l'assurance, les dommages : | Van de verzekering kan niettemin worden uitgesloten, de schade aan : |
1° au véhicule assuré; | 1° het verzekerd voertuig; |
[...] ». | [...] ». |
B.3.2. En vertu de cette disposition, le contrat-type d'assurance | B.3.2. Op grond van die bepaling sluit de modelovereenkomst voor de |
obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules automoteurs | verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen de |
exclut de l'assurance les dommages causés au véhicule assuré, de sorte | schade veroorzaakt aan het verzekerde voertuig van de verzekering uit, |
que, lorsque la responsabilité du conducteur du véhicule assuré est | zodat, wanneer de aansprakelijkheid van de bestuurder van het |
engagée, le dommage subi par ce véhicule n'est pas indemnisé par | verzekerde voertuig is vastgesteld, de schade aan dat voertuig niet |
l'assureur de la responsabilité du propriétaire de ce véhicule. | wordt vergoed door de aansprakelijkheidsverzekeraar van de eigenaar |
van dat voertuig. | |
B.4.1. L'article 3 de la loi du 21 novembre 1989 s'inscrit dans le | B.4.1. Artikel 3 van de wet van 21 november 1989 past in het kader van |
cadre d'un régime fondé sur la responsabilité et sur les assurances de | een regeling die steunt op de aansprakelijkheid en op de |
la responsabilité. Il concerne les hypothèses dans lesquelles « est | aansprakelijkheidsverzekeringen. Het heeft betrekking op de gevallen |
engagée la responsabilité civile » du propriétaire, du détenteur ou du | van « burgerrechtelijke aansprakelijkheid » van de eigenaar, van de |
conducteur du véhicule assuré. La règle contenue dans l'article | houder of van de bestuurder van het verzekerde voertuig. De in artikel |
19bis-11, § 2, de la même loi est, quant à elle, un régime | 19bis-11, § 2, van dezelfde wet vervatte regel is daarentegen een |
d'indemnisation automatique que la loi impose aux assureurs de la | regeling van automatische vergoeding die de wet oplegt aan de |
responsabilité civile de l'ensemble des conducteurs de véhicules | verzekeraars van de burgerrechtelijke aansprakelijkheid van alle |
automoteurs, à l'exception des assureurs des conducteurs dont la | bestuurders van motorrijtuigen, met uitzondering van de verzekeraars |
responsabilité civile n'est indubitablement pas engagée. | van de bestuurders wier burgerrechtelijke aansprakelijkheid |
ongetwijfeld niet in het geding komt. | |
B.4.2. Dans un régime d'indemnisation automatique du dommage qui | B.4.2. In een regeling van automatische vergoeding van de schade die |
suppose, par hypothèse, qu'aucune faute de l'assuré ne peut être | per hypothese veronderstelt dat geen enkele fout van de verzekerde kan |
démontrée, la relation contractuelle existant entre l'assureur et la | worden aangetoond, zou de contractuele relatie tussen de verzekeraar |
personne lésée ne pourrait justifier l'exclusion de l'intervention de | en de benadeelde persoon de uitsluiting van de tegemoetkoming van die |
verzekeraar niet kunnen verantwoorden. Daarentegen, in een regeling | |
cet assureur. En revanche, dans un régime d'assurance de la | van burgerrechtelijke aansprakelijkheidsverzekering maakt de |
responsabilité civile, la relation contractuelle permet d'exclure de | contractuele relatie het mogelijk de vergoeding van de materiële |
l'indemnisation le dommage matériel causé au véhicule de l'assuré | schade aan het voertuig van de verzekerde uit te sluiten omdat die |
parce que ce dommage est causé par la faute de l'assuré lui-même. | schade is veroorzaakt door de fout van de verzekerde zelf. |
B.5. Il résulte de ce qui précède que la différence de traitement | B.5. Uit hetgeen voorafgaat, vloeit voort dat het verschil in |
entre le propriétaire du véhicule endommagé dont la faute ne peut être | behandeling tussen de eigenaar van het beschadigde voertuig wiens fout |
démontrée et qui peut, sur la base de l'article 19bis-11, § 2, de la | niet kan worden aangetoond en die, op grond van artikel 19bis-11, § 2, |
loi du 21 novembre 1989, obtenir réparation de son dommage à charge de | van de wet van 21 november 1989 de vergoeding van zijn schade ten |
son propre assureur dans les limites prévues par cet article et le | laste van zijn eigen verzekeraar kan verkrijgen binnen de in dat |
propriétaire du véhicule endommagé dont la responsabilité est engagée | artikel bepaalde perken, en de eigenaar van het beschadigde voertuig |
et qui ne peut, en vertu de l'article 3, § 1er, alinéa 4, 1°, de la | wiens aansprakelijkheid is vastgesteld en die op grond van artikel 3, |
même loi, obtenir réparation de son dommage à charge de son propre | § 1, vierde lid, 1°, van dezelfde wet niet de vergoeding van zijn |
assureur est raisonnablement justifiée par la nature distincte des | schade kan verkrijgen ten laste van zijn eigen verzekeraar, redelijk |
régimes juridiques dans lesquels s'inscrivent ces dispositions. | verantwoord is door de onderscheiden aard van de juridische regelingen |
waarvan die bepalingen deel uitmaken. | |
B.6. La question préjudicielle appelle une réponse négative. | B.6. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour, | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre 1989 relative à | Artikel 19bis-11, § 2, van de wet van 21 november 1989 betreffende de |
l'assurance obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules | verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen, vóór |
automoteurs, avant son abrogation par l'article 15 de la loi du 31 mai | de opheffing ervan bij artikel 15 van de wet van 31 mei 2017, zo |
2017, interprété comme permettant au propriétaire d'un véhicule | geïnterpreteerd dat het de eigenaar van een beschadigd voertuig |
endommagé de réclamer à son propre assureur de la responsabilité en | toelaat van zijn eigen verzekeraar van de aansprakelijkheid inzake |
matière de véhicules automoteurs l'indemnisation du dommage causé à | motorrijtuigen de vergoeding te vorderen van de schade aan zijn |
son véhicule dans la mesure prévue à cet article, ne viole pas les | voertuig in de in dat artikel bepaalde mate, schendt de artikelen 10 |
articles 10 et 11 de la Constitution. | en 11 van de Grondwet niet. |
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
la Cour constitutionnelle, le 6 décembre 2018. | op 6 december 2018. |
Le greffier, | De griffier, |
F. Meersschaut | F. Meersschaut |
Le président, | De voorzitter, |
F. Daoût | F. Daoût |