← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 171/2018 du 29 novembre 2018 Numéro du rôle : 6985 En cause
: le recours en annulation de l'article 7 du décret de la Région wallonne du 29 mars 2018 modifiant le
Code de la démocratie locale et de la décentralisation en La Cour constitutionnelle, composée des présidents F.
Daoût et A. Alen, et des juges L. Lavrysen(...)"
Extrait de l'arrêt n° 171/2018 du 29 novembre 2018 Numéro du rôle : 6985 En cause : le recours en annulation de l'article 7 du décret de la Région wallonne du 29 mars 2018 modifiant le Code de la démocratie locale et de la décentralisation en La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges L. Lavrysen(...) | Uittreksel uit arrest nr. 171/2018 van 29 november 2018 Rolnummer 6985 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 7 van het decreet van het Waalse Gewest van 29 maart 2018 tot wijziging van het Wetboek van de Plaatselijke Democratie en Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters L. L(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 171/2018 du 29 novembre 2018 | Uittreksel uit arrest nr. 171/2018 van 29 november 2018 |
Numéro du rôle : 6985 | Rolnummer 6985 |
En cause : le recours en annulation de l'article 7 du décret de la | In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 7 van het decreet |
Région wallonne du 29 mars 2018 modifiant le Code de la démocratie | van het Waalse Gewest van 29 maart 2018 tot wijziging van het Wetboek |
locale et de la décentralisation en vue de renforcer la gouvernance et | van de Plaatselijke Democratie en de Decentralisering met het oog op |
la transparence dans l'exécution des mandats publics au sein des | een sterker bestuur en een sterkere transparantie in de uitvoering van |
structures locales et supra-locales et de leurs filiales, introduit | de openbare mandaten in de lokale en bovenlokale structuren en hun |
par Frédéric Sevrin. | filialen, ingesteld door Frédéric Sevrin. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges L. Lavrysen, | samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters L. |
J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. | Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, |
Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman et M. Pâques, assistée du | P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman en M. Pâques, bijgestaan |
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président F. Daoût, | door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | F. Daoût, wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet du recours et procédure | I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging |
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 13 | Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 13 juli 2018 |
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 16 juli | |
juillet 2018 et parvenue au greffe le 16 juillet 2018, Frédéric | 2018, heeft Frédéric Sevrin, bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. |
Sevrin, assisté et représenté par Me E. Lemmens, avocat au barreau de | E. Lemmens, advocaat bij de balie te Luik, een beroep tot vernietiging |
Liège, a introduit un recours en annulation de l'article 7 du décret | ingesteld van artikel 7 van het decreet van het Waalse Gewest van 29 |
de la Région wallonne du 29 mars 2018 modifiant le Code de la | maart 2018 tot wijziging van het Wetboek van de Plaatselijke |
démocratie locale et de la décentralisation en vue de renforcer la | Democratie en de Decentralisering met het oog op een sterker bestuur |
gouvernance et la transparence dans l'exécution des mandats publics au | en een sterkere transparantie in de uitvoering van de openbare |
sein des structures locales et supra-locales et de leurs filiales | mandaten in de lokale en bovenlokale structuren en hun filialen |
(publié au Moniteur belge du 14 mai 2018). | (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 14 mei 2018). |
Par requête séparée, le requérant demandait également la suspension de | Bij afzonderlijk verzoekschrift vorderde de verzoeker eveneens de |
la même disposition décrétale. Par l'arrêt n° 131/2018 du 4 octobre | schorsing van dezelfde decreetsbepaling. Bij het arrest nr. 131/2018 |
2018, publié au Moniteur belge du 27 novembre 2018, la Cour a rejeté | van 4 oktober 2018, bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 27 |
la demande de suspension. | november 2018, heeft het Hof de vordering tot schorsing verworpen. |
Le Gouvernement wallon, assisté et représenté par Me B. Lombaert et Me | De Waalse Regering, bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. B. |
A.-S. Bouvy, avocats au barreau de Bruxelles, a introduit un mémoire, | Lombaert en Mr. A.-S. Bouvy, advocaten bij de balie te Brussel, heeft |
le requérant a introduit un mémoire en réponse et le Gouvernement | een memorie ingediend, de verzoeker heeft een memorie van antwoord |
wallon a également introduit un mémoire en réplique. | ingediend en de Waalse Regering heeft ook een memorie van |
wederantwoord ingediend. | |
(...) | (...) |
II. En droit | II. In rechte |
(...) | (...) |
Quant à la disposition attaquée et à son contexte | Ten aanzien van de bestreden bepaling en de context ervan |
B.1.1. Le recours en annulation est dirigé contre l'article 7 du | B.1.1. Het beroep tot vernietiging is gericht tegen artikel 7 van het |
décret de la Région wallonne du 29 mars 2018 modifiant le Code de la | decreet van het Waalse Gewest van 29 maart 2018 tot wijziging van het |
démocratie locale et de la décentralisation en vue de renforcer la | Wetboek van de Plaatselijke Democratie en de Decentralisering met het |
gouvernance et la transparence dans l'exécution des mandats publics au | oog op een sterker bestuur en een sterkere transparantie in de |
sein des structures locales et supra-locales et de leurs filiales | uitvoering van de openbare mandaten in de lokale en bovenlokale |
(ci-après : le décret du 29 mars 2018), qui dispose : | structuren en hun filialen (hierna : het decreet van 29 maart 2018), |
« A l'article L1125-1 du même Code, les modifications suivantes sont | dat bepaalt : « In artikel L1125-1 van hetzelfde Wetboek worden volgende wijzigingen |
apportées : | aangebracht : |
1° le texte actuel qui formera le paragraphe 1er, est complété par un | 1° de huidige tekst, die paragraaf 1 zal vormen, wordt aangevuld met |
paragraphe 2 rédigé comme suit : | een paragraaf 2 luidend als volgt : |
' § 2. Ne peuvent être président du conseil communal ou membre du | ' § 2. Kunnen geen voorzitter van de gemeenteraad of lid van het |
collège communal : | gemeentecollege zijn : |
1° les titulaires d'une fonction dirigeante locale et les titulaires | 1° de titularissen van een lokale leidinggevende functie en de |
d'une fonction de direction au sein d'une intercommunale, d'une | titularissen van een directiefunctie in een intercommunale, een |
association de pouvoirs publics visée à l'article 118 de la loi du 8 | vereniging van overheden bedoeld in artikel 118 van de organieke wet |
juillet 1976 organique des centres publics d'action sociale, d'une | van 8 juli 1976 betreffende de openbare centra voor maatschappelijk |
régie communale ou provinciale, d'une ASBL communale ou provinciale, | welzijn, een gemeente- of provinciebedrijf, een gemeentelijke of een |
d'une association de projet, d'une société de logement, d'une société | provinciale vzw, een projectvereniging, een huisvestingsmaatschappij, |
à participation publique locale significative. Par titulaire d'une | een maatschappij met een significante lokale overheidsparticipatie. |
fonction de direction, il faut entendre les personnes qui occupent une | Onder titularis van een directiefunctie dienen de personen te worden |
fonction d'encadrement, caractérisée par l'exercice d'une parcelle | verstaan die een staffunctie bekleden met als kenmerk de uitoefening |
d'autorité, un degré de responsabilité et un régime pécuniaire | van een deel van het gezag, een verantwoordelijkheidsgraad en een |
traduisant la place occupée au sein de l'organigramme; | bezoldigingsregeling die uiting is van de plaats die ze in het |
organogram bekleden; | |
2° les gestionnaires tels que définis à l'article 2 du décret du 12 | 2° de beheerders zoals omschreven in artikel 2 van het decreet van 12 |
février 2004 relatif au statut de l'administrateur public et à | februari 2004 betreffende het statuut van de overheidsbestuurder en in |
l'article 2 du décret du 12 février 2004 relatif au statut de | artikel 2 van het decreet van 12 februari 2004 betreffende het statuut |
l'administrateur public pour les matières réglées en vertu de | van de overheidsbestuurder voor de aangelegenheden geregeld krachtens |
l'article 138 de la Constitution; | artikel 138 van de Grondwet; |
3° les titulaires d'une fonction dirigeante et d'une fonction de | 3° de titularissen van een leidinggevende functie en een |
direction au sein d'une fondation d'utilité publique pour autant que | directiefunctie in een stichting van openbaar nut voor zover de totale |
la participation totale des communes, C.P.A.S., intercommunales ou | participatie van de gemeenten, OCMW's, intercommunales of provincies, |
provinces, seules ou en association avec l'entité régionale wallonne y | alleen of in vereniging met de Waalse gewestelijke overheid, met |
compris ses unités d'administration publique, directement ou | inbegrip van haar openbare bestuurseenheden, rechtstreeks of |
indirectement, atteigne un taux de plus de 50 pourcent de subventions | onrechtstreeks een percentage van meer dan 50 percent aan |
régionales, communales, provinciales, d'intercommunales ou de CPAS sur | gewestelijke, gemeentelijke, provinciale, intercommunale of |
le total de leurs produits. '; | OCMW-subsidies bereikt in het totaal van hun opbrengsten. '; |
2° au paragraphe 1er, 11°, les mots ' les secrétaires et receveurs ' | 2° in paragraaf 1, 11°, worden de woorden ' de secretarissen en |
sont remplacés par les mots ' les directeurs généraux et financiers ' | ontvangers ' vervangen door de woorden ' de directeurs-generaal en de |
». | financieel directeurs ' ». |
B.1.2. Il résulte de l'article 86 du décret du 29 mars 2018 que la | B.1.2. Uit artikel 86 van het decreet van 29 maart 2018 vloeit voort |
disposition attaquée entre en vigueur après le renouvellement intégral | dat de bestreden bepaling in werking treedt na de integrale |
des conseils communaux et provinciaux issus des élections locales du | hernieuwing van de gemeente- en provincieraden ingevolge de lokale |
14 octobre 2018. | verkiezingen van 14 oktober 2018. |
B.1.3. Depuis sa modification par l'article 7, attaqué, du décret du | B.1.3. Sinds de wijziging ervan bij het bestreden artikel 7 van het |
29 mars 2018, l'article L1125-1 du Code de la démocratie locale et de | decreet van 29 maart 2018, bepaalt artikel L1125-1 van het Wetboek van |
la décentralisation (ci-après : CDLD) dispose : | de Plaatselijke Democratie en de Decentralisatie (hierna : het WPDD) : |
« § 1er. Ne peuvent faire partie des conseils communaux ni des | « § 1. De volgende personen mogen niet deel uitmaken van de |
collèges communaux : | gemeenteraden noch van de gemeentecolleges : |
1° les gouverneurs de province, le gouverneur et le vice-gouverneur de | 1° de provinciegouverneurs, de gouverneur en vice-gouverneur van het |
l'arrondissement administratif de Bruxelles-Capitale et le gouverneur | administratief arrondissement Brussel-Hoofdstad, de adjunct-gouverneur |
adjoint de la province du Brabant flamand; | van de provincie Vlaams-Brabant; |
2° les membres du collège provincial et les membres du collège | 2° de leden van het provinciecollege en de leden van het college |
institué par l'article 83quinquies, § 2, de la loi spéciale du 12 | ingesteld bij artikel 83quinquies, § 2, van de bijzondere wet van 12 |
janvier 1989 relative aux institutions bruxelloises; | januari 1989 met betrekking tot de Brusselse Instellingen; |
3° les directeurs généraux; | 3° de directeurs-generaal; |
4° les commissaires d'arrondissement; | 4° de arrondissementscommissarissen; |
5° [...]; | 5° [...]; |
6° toute personne qui est membre du personnel ou qui reçoit un subside | 6° zij die personeelslid zijn of een toelage of een wedde ontvangen |
ou un traitement de la commune, à l'exception des pompiers volontaires; 7° les employés de l'administration forestière, lorsque leur compétence s'étend à des propriétés boisées soumises au régime forestier et appartenant à la commune dans laquelle ils désirent exercer leurs fonctions; 8° toute personne qui exerce une fonction ou un mandat équivalent à celui de conseiller communal, échevin ou bourgmestre dans une collectivité locale de base d'un autre Etat membre de l'Union européenne. Le Gouvernement dresse une liste non exhaustive des fonctions ou mandats considérés comme équivalents; | van de gemeente, met uitzondering van de vrijwillige brandweerlieden; 7° de beambten van het bosbeheer, wanneer hun bevoegdheid zich uitstrekt tot beboste eigendommen die aan het bosbeheer onderworpen zijn en die toebehoren aan de gemeente waarin zij hun ambt wensen uit te oefenen; 8° elke persoon die een ambt of een mandaat uitoefent die gelijkwaardig zijn aan het ambt of mandaat van gemeenteraadslid, schepen of burgemeester in een primair lokaal lichaam van een andere Lid-Staat van de Europese Unie. De regering maakt een niet-volledige lijst op van als gelijkwaardig beschouwde ambten of mandaten; |
9° les membres des cours, tribunaux, parquets et les greffiers de | 9° de leden van de hoven, rechtbanken, parketten en de griffiers van |
l'Ordre judiciaire; | de rechterlijke orde; |
10° les conseillers du Conseil d'Etat; | 10° de [staatsraden] van de Raad van State; |
11° les directeurs généraux et financiers du centre public d'action | 11° de directeurs-generaal en de financieel directeurs van het |
sociale du ressort de la commune; | openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn, waarvoor de gemeente |
12° les parents ou alliés jusqu'au deuxième degré inclusivement avec | bevoegd is; 12° De bloed- of aanverwanten tot en met de tweede graad met de |
le directeur général, le directeur général adjoint et le directeur | directeur-generaal, de adjunct-directeur-generaal en de financieel |
financier et les personnes unies par les liens du mariage ou de la | directeur en de personen die gehuwd zijn of wettelijk samenwonen met |
cohabitation légale avec le directeur général, le directeur général | de directeur-generaal, de adjunct-directeur-generaal of de financieel |
adjoint ou le directeur financier de la commune. | directeur van het centrum. |
Les dispositions de l'alinéa 1er, 1° à 11°, sont également applicables | De bepalingen van het eerste lid, 1° tot en met 11°, gelden eveneens |
aux ressortissants non belges de l'Union européenne résidant en | voor de niet-Belgische onderdanen van de Europese Unie die in België |
Belgique pour l'exercice par ceux-ci dans un autre Etat membre de | verblijven voor de uitoefening door hen in een andere Lid-Staat van de |
l'Union européenne de fonctions équivalentes à celles qui sont visées | Europese Unie van ambten die gelijkwaardig zijn aan de ambten die bij |
dans ces dispositions. | deze bepalingen zijn bedoeld. |
§ 2. Ne peuvent être président du conseil communal ou membre du | § 2. Kunnen geen voorzitter van de gemeenteraad of lid van het |
collège communal : | gemeentecollege zijn : |
1° les titulaires d'une fonction dirigeante locale et les titulaires | 1° de titularissen van een lokale leidinggevende functie en de |
d'une fonction de direction au sein d'une intercommunale, d'une | titularissen van een directiefunctie in een intercommunale, een |
association de pouvoirs publics visée à l'article 118 de la loi du 8 | vereniging van overheden bedoeld in artikel 118 van de organieke wet |
juillet 1976 organique des centres publics d'action sociale, d'une | van 8 juli 1976 betreffende de openbare centra voor maatschappelijk |
régie communale ou provinciale, d'une ASBL communale ou provinciale, | welzijn, een gemeente- of provinciebedrijf, een gemeentelijke of een |
d'une association de projet, d'une société de logement, d'une société | provinciale vzw, een projectvereniging, een huisvestingsmaatschappij, |
à participation publique locale significative. Par titulaire d'une | een maatschappij met een significante lokale overheidsparticipatie. |
fonction de direction, il faut entendre les personnes qui occupent une | Onder titularis van een directiefunctie dienen de personen te worden |
fonction d'encadrement, caractérisée par l'exercice d'une parcelle | verstaan die een staffunctie bekleden met als kenmerk de uitoefening |
d'autorité, un degré de responsabilité et un régime pécuniaire | van een deel van het gezag, een verantwoordelijkheidsgraad en een |
traduisant la place occupée au sein de l'organigramme; | bezoldigingsregeling die uiting is van de plaats die ze in het |
organogram bekleden; | |
2° les gestionnaires tels que définis à l'article 2 du décret du 12 | 2° de beheerders zoals omschreven in artikel 2 van het decreet van 12 |
février 2004 relatif au statut de l'administrateur public et à | februari 2004 betreffende het statuut van de overheidsbestuurder en in |
l'article 2 du décret du 12 février 2004 relatif au statut de | artikel 2 van het decreet van 12 februari 2004 betreffende het statuut |
l'administrateur public pour les matières réglées en vertu de | van de overheidsbestuurder voor de aangelegenheden geregeld krachtens |
l'article 138 de la Constitution; | artikel 138 van de Grondwet; |
3° les titulaires d'une fonction dirigeante et d'une fonction de | 3° de titularissen van een leidinggevende functie en een |
direction au sein d'une fondation d'utilité publique pour autant que | directiefunctie in een stichting van openbaar nut voor zover de totale |
la participation totale des communes, C.P.A.S., intercommunales ou | participatie van de gemeenten, OCMW's, intercommunales of provincies, |
provinces, seules ou en association avec l'entité régionale wallonne y | alleen of in vereniging met de Waalse gewestelijke overheid, met |
compris ses unités d'administration publique, directement ou | inbegrip van haar openbare bestuurseenheden, rechtstreeks of |
indirectement, atteigne un taux de plus de 50 pourcent de subventions | onrechtstreeks een percentage van meer dan 50 percent aan |
régionales, communales, provinciales, d'intercommunales ou de CPAS sur | gewestelijke, gemeentelijke, provinciale, intercommunale of |
le total de leurs produits ». | OCMW-subsidies bereikt in het totaal van hun opbrengsten ». |
B.2.1. Il ressort des travaux préparatoires du décret du 29 mars 2018 | B.2.1. Uit de parlementaire voorbereiding van het decreet van 29 maart |
que le législateur décrétal a entendu fixer « de nouvelles règles en | 2018 blijkt dat de decreetgever « nieuwe regels [heeft willen |
matière de gouvernance et de transparence au sein des structures | vaststellen] inzake bestuur en transparantie in de lokale en |
locales, supra-locales ou dans leurs filiales » (Doc. parl., Parlement | bovenlokale structuren of in de filialen ervan » (Parl. St., Waals |
wallon, 2017-2018, n° 1047/1, p. 3) : | Parlement, 2017-2018, nr. 1047/1, p. 3) : |
« Le présent projet de décret traduit les orientations du Gouvernement | « Het onderhavige ontwerp van decreet geeft de koers van de Regering |
énoncées dans sa Déclaration de politique régionale 2017-2019 ainsi | weer die in haar regionale beleidsverklaring 2017-2019 is vermeld, |
que les recommandations formulées par le rapport de la Commission | |
d'enquête parlementaire chargée d'examiner la transparence et le | |
fonctionnement du Groupe PUBLIFIN du 6 juillet 2017. | alsook de aanbevelingen die zijn geformuleerd in het verslag van 6 |
juli 2017 van de parlementaire onderzoekscommissie belast met het | |
onderzoeken van de transparantie en de werking van de PUBLIFIN-Groep. | |
[...] | [...] |
Le présent projet de décret a pour objectif de renforcer la | Het onderhavige ontwerp van decreet heeft tot doel de persoonlijke |
responsabilité personnelle des mandataires, qu'ils soient élus ou | aansprakelijkheid van de mandatarissen te versterken, ongeacht of zij |
désignés dans des structures locales, supra-locales ou dans leurs | verkozen dan wel aangewezen zijn in lokale en bovenlokale structuren |
filiales. Des règles plus strictes doivent être développées et | of in de filialen ervan. Striktere regels moeten worden uitgewerkt en |
contrôlées afin d'éviter tout abus. | gecontroleerd teneinde elk misbruik te voorkomen. |
Parmi ces règles, le texte propose notamment la détermination [...] de | Bij die regels wordt in de tekst met name het bepalen van nieuwe |
nouvelles incompatibilités [...] » (ibid.). | onverenigbaarheden voorgesteld [...] » (ibid.). |
« Le présent projet de décret vise également à assurer la transparence | « Het onderhavige ontwerp van decreet strekt eveneens ertoe de |
transparantie te verzekeren wat betreft de verantwoordelijkheden die | |
quant aux responsabilités exercées par les mandataires auxquels les | worden uitgeoefend door de mandatarissen aan wie de burgers openbare |
citoyens ont confié des missions publiques » (ibid., p. 4). | opdrachten hebben toevertrouwd » (ibid., p. 4). |
B.2.2. A propos de la disposition attaquée, l'exposé des motifs | B.2.2. In verband met de bestreden bepaling wordt in de memorie van |
précise ce qui suit : | toelichting gepreciseerd : |
« La disposition étend l'interdiction d'être président du conseil | « De bepaling breidt het verbod om voorzitter van de gemeenteraad of |
communal ou membre du collège communal aux titulaires d'une fonction | lid van het gemeentecollege te zijn uit tot de titularissen van een |
dirigeante locale telle que définie à l'article L5111-1 et [aux] | lokale leidinggevende functie zoals omschreven in artikel L5111-1 en |
titulaires d'une fonction de direction, aux gestionnaires tels que | tot de titularissen van een directiefunctie, tot de beheerders zoals |
définis à l'article 2 du décret du 12 février 2004 relatif au statut de l'administrateur public ainsi qu'aux titulaires d'une fonction dirigeante locale et d'une fonction de direction au sein d'une fondation d'utilité publique qui bénéficient d'un subventionnement public local et régional wallon dont le Gouvernement déterminera le taux. Une fonction de direction constitue une fonction d'encadrement, caractérisée par l'exercice d'une parcelle d'autorité. L'article L1523-27, § 2 prévoit que le régime pécuniaire et les échelles de traitement soient fixés notamment selon l'importance des attributions, le degré de responsabilité et les aptitudes générales et | omschreven in artikel 2 van het decreet van 12 februari 2004 betreffende het statuut van de overheidsbestuurder en tot de titularissen van een lokale leidinggevende functie en van een directiefunctie in een stichting van openbaar nut die een Waalse lokale en gewestelijke overheidssubsidiëring genieten waarvan de Regering het percentage zal bepalen. Een directiefunctie vormt een staffunctie, gekenmerkt door de uitoefening van een deel van het gezag. Artikel L1523-27, § 2, bepaalt dat de bezoldigingsregeling en de weddeschalen inzonderheid worden vastgesteld volgens de omvang van de bevoegdheden, de mate van verantwoordelijkheid en de vereiste algemene en beroepsbekwaamheid, |
professionnelles requises, compte tenu notamment de la place occupée | rekening houdend meer bepaald met de plaats die de personeelsleden |
par les agents dans l'organigramme de l'intercommunale. L'organigramme | bekleden in het organogram van de intercommunale. In het organogram |
de l'institution identifiera dès lors ces fonctions de direction. Il | van de instelling zal worden aangegeven welke die directiefuncties |
est évident que ces éléments (place occupée, niveau de rémunérations | zijn. Het is evident dat die elementen (beklede plaats, niveau van |
et niveau de responsabilités) constituent un tout et sont déterminants | bezoldiging en mate van verantwoordelijkheid) een geheel vormen en |
dans la qualification de la fonction de direction. S'il devait | doorslaggevend zijn bij het kwalificeren van de directiefunctie. |
s'avérer qu'une rémunération conséquente équivalant à l'exercice d'une | Indien zou blijken dat een aanzienlijke bezoldiging wordt toegekend |
fonction d'encadrement d'un certain niveau est attribuée, la personne | die gelijkstaat met de uitoefening van een staffunctie op een zeker |
concernée serait de facto considérée comme exerçant une fonction de | niveau, zou de betrokken persoon de facto worden geacht een |
directiefunctie uit te oefenen en zou hij aan de regeling van | |
onverenigbaarheid worden onderworpen. | |
direction et se trouverait soumise au régime d'incompatibilité. | Het doel van die bepaling bestaat immers erin te vermijden dat |
L'objectif de cette disposition est en effet d'éviter la survenance de | situaties van belangenconflict zich voordoen die de beginselen |
situations de conflit d'intérêts nuisibles aux principes entourant la | aangaande het bestuur kunnen schaden. De wijziging strekt bovendien |
gouvernance. En outre, la modification vise à se conformer à la | ertoe zich te voegen naar de nieuwe benaming van de wettelijke graden |
nouvelle appellation des grades légaux » (ibid., p. 5). | » (ibid., p. 5). |
Devant la commission des Pouvoirs locaux, du Logement et des | Voor de Commissie voor de lokale besturen, huisvesting en |
Infrastructures sportives, la ministre a précisé que la fonction de | sportinfrastructuur heeft de minister gepreciseerd dat de |
direction n'est pas limitée aux intercommunales. La fonction de | directiefunctie zich niet beperkt tot de intercommunales. De |
direction doit être appréciée par l'exercice d'une parcelle d'autorité | directiefunctie moet worden beoordeeld door de uitoefening van een |
: | deel van het gezag : |
« L'article L1523-27, § 2, prévoit que le régime pécuniaire et les | « Artikel L1523-27, § 2, bepaalt dat de bezoldigingsregeling en de |
échelles de traitement sont fixés, notamment selon l'importance des | weddeschalen inzonderheid worden vastgesteld volgens de omvang van de |
attributions, le degré de responsabilité et les aptitudes générales et | bevoegdheden, de mate van verantwoordelijkheid en de vereiste algemene |
professionnelles requises, compte tenu également de la place occupée | en beroepsbekwaamheid, eveneens rekening houdend met de plaats die de |
par les agents dans l'organigramme. C'est l'organigramme qui | personeelsleden bekleden in het organogram. Het is het organogram dat |
identifiera les fonctions de direction » (Doc. parl., Parlement | de directiefuncties zal bepalen » (Parl. St., Waals Parlement, |
wallon, 2017-2018, n° 1047/27, p. 31). | 2017-2018, nr. 1047/27, p. 31). |
Quant à l'intérêt | Ten aanzien van het belang |
B.3.1. Le requérant est directeur de la régie communale autonome | B.3.1. De verzoeker is directeur van het autonoom gemeentelijk |
immobilière de la ville de Herstal (URBEO). Il était candidat tête de | vastgoedbedrijf van de stad Herstal (URBEO). Hij was |
liste aux élections communales du 14 octobre 2018, dans la commune | kandidaat-lijsttrekker bij de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober |
d'Aywaille. | 2018, in de gemeente Aywaille. |
La disposition attaquée interdit notamment au directeur d'une régie | De bestreden bepaling verbiedt met name de directeur van een autonoom |
communale autonome d'être président du conseil communal ou membre du | gemeentebedrijf om voorzitter van de gemeenteraad of lid van het |
collège communal, sans considération de ce que le mandat au sein du | gemeentecollege te zijn, zonder in aanmerking te nemen of het mandaat |
collège communal ou la présidence du conseil communal s'exerce au sein | binnen het gemeentecollege of het voorzitterschap van de gemeenteraad |
d'une commune autre que celle dont relève la régie communale autonome | wordt uitgeoefend binnen een andere gemeente dan die waaronder het |
au sein de laquelle est exercée la fonction de direction précitée. | autonome gemeentebedrijf ressorteert waarbinnen de voormelde |
Le requérant peut donc être affecté directement et défavorablement par | directiefunctie wordt uitgeoefend. |
la disposition attaquée, mais uniquement dans la mesure où l'article | De verzoeker kan dus rechtstreeks en ongunstig worden geraakt door de |
L1125-1, § 2, 1°, du CDLD, vise les titulaires d'une fonction de | bestreden bepaling, maar enkel in zoverre artikel L1125-1, § 2, 1°, |
direction au sein d'une régie communale autonome. | van het WPDD de titularissen van een directiefunctie in een autonoom |
gemeentebedrijf beoogt. | |
B.3.2. La Cour limite donc son examen à l'article L1125-1, § 2, 1°, du | B.3.2. Het Hof beperkt zijn onderzoek derhalve tot artikel L1125-1, § |
CDLD, tel qu'il a été inséré par la disposition attaquée, en ce qu'il | 2, 1°, van het WPDD, zoals het bij de bestreden bepaling is ingevoegd, |
ne permet pas aux titulaires d'une fonction de direction au sein d'une | in zoverre het de titularissen van een directiefunctie in een autonoom |
régie communale autonome d'exercer la fonction de président du conseil | gemeentebedrijf niet de mogelijkheid biedt om de functie van |
communal ou de membre du collège communal. | voorzitter van de gemeenteraad of van lid van het gemeentecollege uit |
Quant au fond | te oefenen. |
B.4.1. Par un moyen unique, le requérant soutient que la disposition | Ten gronde B.4.1. In een enig middel voert de verzoeker aan dat de bestreden |
attaquée viole les articles 10 et 11 de la Constitution, lus ou non en | bepaling de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in |
combinaison avec l'article 25 du Pacte international relatif aux | samenhang gelezen met artikel 25 van het Internationaal Verdrag inzake |
droits civils et politiques. | burgerrechten en politieke rechten, schendt. |
B.4.2. Il reproche tout d'abord à la disposition attaquée d'interdire | B.4.2. Hij klaagt allereerst aan dat de bestreden bepaling de |
au directeur d'une régie communale autonome d'être président du conseil communal ou membre du collège communal d'une commune, même si cette commune n'est pas associée à la régie communale autonome dont il est le directeur. La disposition attaquée traiterait ainsi de manière identique deux catégories de personnes qui seraient dans des situations différentes. Le requérant reproche encore à l'incompatibilité instaurée de s'appliquer sans justification au seul directeur d'une régie communale autonome, et non à tout autre citoyen, serait-il même au service d'une régie communale autonome dans un emploi subalterne. Le requérant dénonce une troisième différence de traitement que ferait naître la disposition attaquée, l'incompatibilité précitée visant le seul président du conseil communal et non les autres conseillers communaux. Selon le requérant, l'ensemble de ces discriminations aurait pour conséquence d'empêcher de manière déraisonnable et disproportionnée la | directeur van een autonoom gemeentebedrijf verbiedt om voorzitter van de gemeenteraad of lid van het gemeentecollege van een gemeente te zijn, zelfs indien die gemeente niet is verbonden met het autonome gemeentebedrijf waarvan hij de directeur is. De bestreden bepaling zou aldus twee categorieën van personen die zich in verschillende situaties zouden bevinden, op identieke wijze behandelen. De verzoeker klaagt eveneens aan dat de ingevoerde onverenigbaarheid zonder verantwoording alleen op de directeur van een autonoom gemeentebedrijf van toepassing is, en niet op elke andere burger, zelfs indien hij in een ondergeschikte betrekking in dienst van een autonoom gemeentebedrijf zou zijn. De verzoeker verwijt de bestreden bepaling nog een derde verschil in behandeling, aangezien de voormelde onverenigbaarheid enkel de voorzitter van de gemeenteraad en niet de andere gemeenteraadsleden beoogt. Volgens de verzoeker zouden al die discriminaties tot gevolg hebben dat op onredelijke en onevenredige wijze wordt verhinderd dat burgers |
possibilité, pour les citoyens de prendre part à la direction des | kunnen deelnemen aan de behandeling van openbare aangelegenheden, |
affaires publiques, ce qui constituerait une violation de l'article 25 | hetgeen een schending van artikel 25 van het Internationaal Verdrag |
du Pacte international relatif aux droits civils et politiques, | inzake burgerrechten en politieke rechten, in samenhang gelezen met de |
combiné avec les articles 10 et 11 de la Constitution. | artikelen 10 en 11 van de Grondwet, zou uitmaken. |
B.5.1. Conformément aux articles L1231-4 à L1231-12 du CDLD, certains | B.5.1. Overeenkomstig de artikelen L1231-4 tot L1231-12 van het WPDD |
services communaux peuvent être administrés par des régies communales | kunnen bepaalde gemeentediensten worden bestuurd door autonome |
autonomes dotées de la personnalité juridique. | gemeentebedrijven met rechtspersoonlijkheid. |
B.5.2.1. Le Gouvernement détermine les activités à caractère | B.5.2.1. De Regering bepaalt de activiteiten van industriële of |
industriel ou commercial pour lesquelles le conseil communal peut | |
créer une régie communale autonome dotée de la personnalité juridique | commerciële aard waarvoor de gemeenteraad een autonoom gemeentebedrijf |
(article L1231-4 du CDLD). | met rechtspersoonlijkheid kan oprichten (artikel L1231-4 van het |
B.5.2.2. L'article 1er de l'arrêté royal du 10 avril 1995 déterminant | WPDD). B.5.2.2. Artikel 1 van het koninklijk besluit van 10 april 1995 « tot |
les activités à caractère industriel ou commercial pour lesquelles le | bepaling van de activiteiten van industriële of commerciële aard |
conseil communal peut créer une régie communale autonome dotée de la | waarvoor de gemeenteraad een autonoom gemeentebedrijf met |
personnalité juridique, tel qu'il s'applique en Région wallonne, | rechtspersoonlijkheid kan oprichten », zoals het in het Waalse Gewest |
dispose : | van toepassing is, bepaalt : |
« Constituent des activités à caractère industriel ou commercial pour | « Activiteiten van industriële of commerciële aard waarvoor de |
lesquelles le conseil communal peut créer une régie de la personnalité | gemeenteraad een autonoom gemeentebedrijf met rechtspersoonlijkheid |
juridique : | kan oprichten, zijn : |
1° la fourniture et la distribution d'eau, de gaz, d'électricité ou de | 1° de levering en de voorziening van water, gas, elektriciteit of |
vapeur; | stoom; |
2° les ventes d'arbres et de bois provenant d'une exploitation | 2° de verkoop van bomen en hout van een bosbedrijf; |
forestière; 3° l'exploitation de ports, de voies navigables et d'aéroports; | 3° de exploitatie van havens, bevaarbare waterlopen en luchthavens; |
4° l'exploitation de parkings, d'entrepôts ou de terrains de camping; | 4° de exploitatie van parkeergelegenheden, opslagplaatsen of kampeerterreinen; |
5° l'exploitation d'un réseau de radiodistribution et de | 5° de exploitatie van een radio- of teledistributienet; |
télédistribution; | |
6° l'exploitation d'un abattoir; | 6° de exploitatie van een slachthuis; |
7° l'exploitation d'infrastructures affectées à des activités | 7° de exploitatie van infrastructuren bestemd voor culturele, |
culturelles, sportives, touristiques ou de divertissement, à | sportieve of toeristische activiteiten of voor ontspanning, voor het |
l'enseignement, à des activités sociales, scientifiques ou de soins; | onderwijs, voor sociale, wetenschappelijke of verzorgende activiteiten; |
8° l'acquisition d'immeubles, la constitution de droits réels | 8° het verwerven van onroerende goederen, de vorming van zakelijke |
immobiliers, la construction, la rénovation, la transformation, la | onroerende rechten, de bouw, de renovatie, de verbouwing, het verhuren |
location ou location-financement de biens immobiliers en vue de la | of de financieringshuur van onroerende goederen met het oog op de |
vente, de la location, de la location-financement ou d'autres actes | verkoop, de verhuur, de financieringshuur of andere juridische |
juridiques relatifs à ces immeubles; | behandelingen betreffende deze onroerende goederen; |
9° l'exploitation d'établissements de vente à l'encan, telles les | 9° de exploitatie van inrichtingen voor verkoop bij opbod, zoals |
minques; | mijnen; |
10° les fournitures de biens et les prestations de services afférentes | 10° de levering van goederen en het presteren van diensten in het |
aux convois et aux pompes funèbres; | kader van rouwstoeten en begrafenissen; |
11° l'exploitation de marchés publics; | 11° de exploitatie van openbare markten; |
12° l'organisation d'événements à caractère public; | 12° de organisatie van openbare gebeurtenissen; |
13° l'exploitation de transports par eau, par terre et par air; | 13° de exploitatie van vervoer te water, te land en in de lucht; |
14° les livraisons de biens et les prestations de services concernant | 14° de leveringen van goederen en de dienstverleningen betreffende de |
l'informatique et l'imprimerie; | informatica en het drukken; |
15° la gestion du patrimoine immobilier de la commune; | 15° het beheer van het onroerend vermogen van de gemeente; |
16° l'accueil, l'intégration, la réintégration, la mise et la remise | 16° het onthaal, de integratie, de heropneming, de tewerkstelling en |
au travail de personnes sans emploi ou à la recherche d'un emploi ». | de hertewerkstelling van personen zonder werk of van werkzoekenden ». |
B.5.2.3. Conformément à l'article L1231-9, § 1er, alinéa 1er, du CDLD, | B.5.2.3. Overeenkomstig artikel L1231-9, § 1, eerste lid, van het |
tel qu'il a été remplacé par l'article 28bis du décret de la Région | WPDD, zoals vervangen bij artikel 28bis van het decreet van het Waalse |
wallonne du 26 avril 2012 modifiant certaines dispositions du Code de | Gewest van 26 april 2012 houdende wijziging van sommige bepalingen van |
la démocratie locale et de la décentralisation, la commune conclut un | het Wetboek van de plaatselijke democratie en de decentralisatie, |
contrat de gestion avec la régie communale autonome. Ce contrat | sluit de gemeente een beheerscontract met het autonoom |
précise au minimum la nature et l'étendue des tâches que la régie | gemeentebedrijf. Dat contract bepaalt minstens de aard en de omvang |
communale autonome devra assumer, ainsi que les indicateurs permettant | van opdrachten die het zal moeten uitoefenen, alsmede de wijzers voor |
d'évaluer la réalisation de ses missions. Le contrat de gestion est | de evaluatie van de uitvoering van zijn opdrachten. Het |
établi pour une durée de trois ans et est renouvelable. | beheerscontract geldt voor drie jaar en kan worden verlengd. |
Le plan d'entreprise et le rapport d'activité, établis par le conseil | Het bedrijfsplan en het activiteitenverslag, die door de raad van |
d'administration, sont communiqués au conseil communal (article | bestuur zijn opgesteld, worden overgezonden aan de gemeenteraad |
L1231-9, § 1er, alinéa 2, du CDLD). | (artikel L1231-9, § 1, tweede lid, van het WPDD). |
Si la régie communale autonome dispose d'une autonomie de gestion | Hoewel het autonoom gemeentebedrijf over beheersautonomie beschikt |
(article L1231-8 du CDLD), le contrôle de la situation financière et | (artikel L1231-8 van het WPDD), wordt het toezicht op de financiële |
des comptes annuels de la régie communale autonome est confié à un | toestand en de jaarrekeningen van het autonoom gemeentebedrijf |
collège de trois commissaires désignés par le conseil communal | toevertrouwd aan een college van drie commissarissen die worden |
(article 1231-6 du CDLD). | aangewezen door de gemeenteraad (artikel L1231-6 van het WPDD). |
Le conseil communal peut, à tout moment, demander au conseil | De gemeenteraad kan te allen tijde de raad van bestuur om een verslag |
d'administration un rapport sur les activités de la régie communale | over de activiteiten van het autonoom gemeentebedrijf verzoeken |
autonome (article L1231-9, § 2, du CDLD). | (artikel L1231-9, § 2, van het WPDD). |
B.5.3.1. En vertu de l'article L1231-5, § 1er, du CDLD, tel qu'il a | B.5.3.1. Krachtens artikel L1231-5, § 1, van het WPDD, zoals gewijzigd |
été modifié par l'article 11, 1°, non attaqué, du décret du 29 mars | bij het niet-bestreden artikel 11, 1°, van het decreet van 29 maart |
2018, les régies communales autonomes sont gérées par un conseil | 2018, worden de autonome gemeentebedrijven beheerd door een raad van |
d'administration et un bureau exécutif. | bestuur en een uitvoerend bureau. |
B.5.3.2. Le conseil d'administration a le pouvoir d'accomplir tous les | B.5.3.2. De raad van bestuur is bevoegd om alle handelingen, nuttig en |
actes utiles ou nécessaires à la réalisation de l'objet de la régie | nodig voor de verwezenlijking van de doelstelling van het autonoom |
communale autonome (article L1231-5, § 2, alinéa 1er, du CDLD) et | gemeentebedrijf, te verrichten (artikel L1231-5, § 2, eerste lid, van |
contrôle la gestion assurée par le bureau exécutif (article L1231-5, § | het WPDD) en ziet toe op het beheer door het uitvoerend bureau |
2, alinéa 1er, du CDLD, tel qu'il a été modifié par l'article 11, 2°, | (artikel L1231-5, § 2, eerste lid, van het WPDD, zoals gewijzigd bij |
non attaqué, du décret du 29 mars 2018). | het niet-bestreden artikel 11, 2°, van het decreet van 29 maart 2018). |
L'article L1231-5, § 2, alinéas 3 et 4, tel qu'il a été modifié par | Artikel L1231-5, § 2, derde en vierde lid, zoals gewijzigd bij het |
l'article 11, 3° et 4°, non attaqué, du décret du 29 mars 2018, | niet-bestreden artikel 11, 3° en 4°, van het decreet van 29 maart |
dispose : | 2018, bepaalt : |
« Le conseil communal désigne en son sein les membres du conseil | « De gemeenteraad wijst in eigen kring de leden van de raad van |
d'administration de la régie communale autonome. Le conseil | bestuur van het autonome gemeentebedrijf aan. De raad van bestuur |
d'administration est composé de la moitié au plus du nombre de | bestaat uit maximum de helft van het aantal gemeenteraadsleden, zonder |
conseillers communaux, sans que ce nombre puisse dépasser douze. La | |
majorité du conseil d'administration est composée de membres du | dat dat aantal twaalf te boven mag gaan. De meerderheid van de raad |
conseil communal. | van bestuur bestaat uit gemeenteraadsleden. |
Les administrateurs représentant le conseil communal sont désignés à | De bestuurders die de gemeenteraad vertegenwoordigen worden aangewezen |
la proportionnelle du conseil communal conformément aux articles 167 | naar evenredigheid van de provincieraad overeenkomstig de artikelen |
et 168 du Code électoral ». | 167 en 168 van het Strafwetboek ». |
Le conseil d'administration choisit un président et éventuellement un | De raad van bestuur kiest een voorzitter en eventueel een |
vice-président parmi ses membres (article L1231-5, § 2, alinéa 8, du | ondervoorzitter uit zijn leden (artikel L1231-5, § 2, achtste lid, van |
CDLD, tel qu'il a été remplacé par l'article 11, 6°, non attaqué, du | het WPDD, zoals vervangen bij het niet-bestreden artikel 11, 6°, van |
décret du 29 mars 2018). | het decreet van 29 maart 2018). |
Les travaux préparatoires du décret du 29 mars 2018 indiquent, au | In de parlementaire voorbereiding van het decreet van 29 maart 2018 |
sujet de cette délégation : | wordt met betrekking tot die delegatie vermeld : |
« Le conseil d'administration désigne le titulaire de la fonction | « De raad van bestuur wijst de titularis van de lokale leidinggevende |
dirigeante locale et peut lui déléguer sous sa responsabilité la | functie aan en kan hem onder eigen verantwoordelijkheid het dagelijks |
gestion journalière. La délibération relative à la délégation de la | bestuur delegeren. In de beraadslaging met betrekking tot de delegatie |
gestion journalière précise les actes de gestion qui sont délégués et | van het dagelijks bestuur worden de gedelegeerde bestuurshandelingen |
la durée de la délégation. Cette délégation est votée à la majorité | en de duur van de delegatie gepreciseerd. Die delegatie wordt bij |
simple, elle est publiée au Moniteur belge et notifiée aux associés et | gewone meerderheid aangenomen, zij wordt in het Belgisch Staatsblad |
aux administrateurs » (Doc. parl., Parlement wallon, 2017-2018, n° | bekendgemaakt en meegedeeld aan de vennoten en de bestuurders » (Parl. |
1047/27, p. 4). | St., Waals Parlement, 2017-2018, nr. 1047/27, p. 4). |
Les conseillers communaux dont le mandat prend fin sont réputés | De gemeenteraadsleden wier mandaat eindigt, worden geacht van |
démissionnaires de plein droit de la régie communale autonome (article | rechtswege ontslagnemend uit het autonoom gemeentebedrijf te zijn |
L1231-7 du CDLD). | (artikel L1231-7 van het WPDD). |
B.5.3.3. En vertu de l'article L1231-5, § 3, alinéa 1er, du CDLD, tel | B.5.3.3. Krachtens artikel L1231-5, § 3, eerste lid, van het WPDD, |
qu'il a été remplacé par l'article 11, 7°, non attaqué, du décret du | zoals vervangen bij het niet-bestreden artikel 11, 7°, van het decreet |
29 mars 2018, le bureau exécutif ou à défaut le président est chargé | van 29 maart 2018, is het uitvoerend bureau of, bij ontstentenis, de |
de la gestion journalière, de la représentation quant à cette gestion, | voorzitter belast met het dagelijks bestuur, met de vertegenwoordiging |
ainsi que de l'exécution des décisions du conseil d'administration. Le | die bij dat bestuur hoort en met de uitvoering van de beslissingen van |
président et le vice-président éventuel du conseil d'administration ne | de raad van bestuur. De voorzitter en de eventuele ondervoorzitter van |
perçoivent aucune rémunération pour cette gestion journalière. | de raad van bestuur krijgen geen enkele vergoeding voor dat dagelijks |
Le bureau exécutif est composé au maximum de trois administrateurs, en | bestuur. Het uitvoerend bureau bestaat uit maximum drie bestuurders, waaronder |
ce compris le président et le vice-président éventuel, choisis par le | inbegrepen de voorzitter en de eventuele ondervoorzitter, uit eigen |
conseil d'administration en son sein. Le président assure la | kring gekozen door de raad van bestuur. Het voorzitterschap van het |
présidence du bureau exécutif. En cas de partage de voix au bureau | uitvoerend bureau wordt waargenomen door de voorzitter. Bij staking |
exécutif, sa voix est prépondérante (article L1231-5, § 3, alinéa 2, | van stemmen in het uitvoerend bureau is diens stem doorslaggevend |
du CDLD, tel qu'il a été remplacé par l'article 11, 7°, non attaqué, | (artikel L1231-5, § 3, tweede lid, van het WPDD, zoals vervangen bij |
du décret du 29 mars 2018). | het niet-bestreden artikel 11, 7°, van het decreet van 29 maart 2018). |
B.5.4. Les modifications apportées par l'article 11, non attaqué, du | B.5.4. De wijzigingen die bij het niet-bestreden artikel 11 van het |
décret du 29 mars 2018 à l'article L1231-5 du CDLD sont entrées en vigueur le 25 mai 2018, conformément à l'article 86 de ce même décret. En vertu de l'article 88 du décret du 29 mars 2018, les statuts des régies communales autonomes seront mis en concordance au plus tard pour le 1er juillet 2018. B.6. Il résulte des travaux préparatoires cités en B.2 que le législateur décrétal a voulu renforcer la gouvernance et la transparence dans l'exercice des mandats publics au sein des structures locales en instaurant de nouvelles incompatibilités et qu'il a ainsi entendu éviter, de manière plus large, les conflits d'intérêts liés à l'exercice de plusieurs mandats, donnant dès lors suite aux recommandations formulées par la commission d'enquête parlementaire chargée d'examiner la transparence et le fonctionnement du Groupe « Publifin », dans son rapport dénonçant les abus liés à ces conflits. En adoptant la disposition attaquée, le législateur décrétal a entendu en particulier prévenir les conflits d'intérêts qui pourraient se présenter entre les fonctions de direction au sein d'une régie communale autonome, d'une part, et les fonctions exécutives exercées au sein des communes ou celle de président du conseil communal, d'autre part. B.7. Quand un législateur instaure des incompatibilités qui limitent l'accès à une fonction dans une institution publique afin de renforcer l'indépendance de ses membres, la seule constatation que des incompatibilités identiques ne limitent pas de la même manière l'accès d'autres personnes aux mêmes fonctions ou à des fonctions semblables, le cas échéant, dans d'autres institutions, ne suffit pas à justifier l'annulation de la mesure. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'impose pas au législateur de n'établir des incompatibilités que par une mesure générale applicable à toute institution comparable relevant de ses compétences et il relève de son pouvoir d'appréciation de fixer ses priorités en cette matière. B.8. Il convient tout d'abord de rappeler que la disposition attaquée n'empêche pas le titulaire d'une fonction de direction au sein d'une régie communale autonome de se présenter aux élections communales ni d'être élu conseiller communal. Elle ne porte donc pas atteinte au droit de ce dernier d'être élu. Cependant, dans l'hypothèse où il serait présenté comme membre du collège communal ou comme président du conseil communal, elle lui impose de faire un choix entre cette fonction et celle de directeur d'une régie communale autonome, dès lors que ces fonctions sont désormais incompatibles. B.9.1. Comme l'indiquent les travaux préparatoires mentionnés en B.2, la mesure attaquée est justifiée par l'objectif légitime recherché par le législateur décrétal, qui est d'éviter que naissent des conflits d'intérêts nuisibles aux principes entourant la gouvernance. B.9.2. En l'espèce, le législateur décrétal a estimé devoir garantir particulièrement l'indépendance des membres des collèges communaux et celle du président du conseil communal par rapport au personnel qui exerce une fonction de direction au sein d'une régie communale autonome, et ce, dans le but d'éviter des conflits d'intérêts. B.10. En ce qui concerne la première discrimination invoquée, l'objectif recherché par le législateur décrétal, qui est d'éviter que naissent des conflits d'intérêts nuisibles aux principes de bonne gouvernance, justifie que l'incompatibilité prévue par la disposition attaquée s'applique à toutes les régies communales autonomes, même si elles ne sont pas associées à la commune dans laquelle le directeur de cette régie communale autonome souhaiterait exercer un mandat au sein du collège communal ou présider le conseil communal. B.11. En ce qui concerne la deuxième discrimination invoquée, il ne pourrait davantage être reproché au législateur décrétal d'avoir limité l'incompatibilité critiquée aux fonctions hiérarchiquement les plus élevées au sein d'une régie communale autonome, puisque c'est à ce niveau que le risque de conflits d'intérêts est le plus élevé. En effet, une fonction de direction est caractérisée par l'exercice d'une parcelle de l'autorité, ce qui implique un niveau important de responsabilités et de rémunération. Par ailleurs, sans qu'il soit nécessaire d'examiner si, comme le soutient la partie requérante, les citoyens qui travaillent dans le secteur privé peuvent obtenir un congé politique pour exercer les mandats soumis à l'incompatibilité contestée, le législateur décrétal a pu raisonnablement estimer que, compte tenu, d'une part, de la position hiérarchique du directeur d'une régie communale autonome et, d'autre part, de la mission d'impulsion politique assumée, sur le plan local, par les membres des collèges communaux et par le président du conseil communal, l'incompatibilité ne frappe pas l'ensemble des citoyens de la commune qui, alors qu'ils exercent une autre profession, peuvent cumuler l'exercice des mandats visés et celui de leur profession. B.12. En ce qui concerne la troisième discrimination invoquée, il ne pourrait davantage être reproché au législateur décrétal d'avoir limité l'incompatibilité critiquée à la présidence du conseil communal. En effet, la désignation, comme président du conseil, d'un conseiller communal se porte généralement sur un conseiller qui dispose d'un réseau de relations étendu et vu que le président du conseil dispose en outre de prérogatives importantes, le législateur décrétal a pu raisonnablement considérer au regard de l'objectif poursuivi, que seule cette fonction, à l'exclusion de celle de conseiller communal, devait faire l'objet de l'incompatibilité critiquée. B.13. Pour le surplus, il appartient au seul législateur décrétal de fixer les incompatibilités qu'il estime nécessaires ou souhaitables pour atteindre l'objectif de nature politique qu'il s'est fixé, à savoir celui de la bonne gouvernance et de la transparence des pouvoirs locaux. A ce titre, il peut privilégier soit la prévention de conflits d'intérêts, soit le libre exercice de mandats électifs. La Cour ne peut censurer un tel choix que s'il est manifestement déraisonnable, ce qui n'est pas le cas en l'espèce. B.14. Le moyen unique n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour, rejette le recours. Ainsi rendu en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 29 novembre 2018. Le greffier, P.-Y. Dutilleux Le président, | decreet van 29 maart 2018 in artikel L1231-5 van het WPDD zijn aangebracht, zijn, overeenkomstig artikel 86 van datzelfde decreet, op 25 mei 2018 in werking getreden. Krachtens artikel 88 van het decreet van 29 maart 2018 zullen de statuten van de autonome gemeentebedrijven uiterlijk op 1 juli 2018 in overeenstemming worden gebracht. B.6. Uit de in B.2 aangehaalde parlementaire voorbereiding vloeit voort dat de decreetgever een sterker bestuur en een sterkere transparantie in de uitoefening van de openbare mandaten in de lokale structuren heeft gewild door nieuwe onverenigbaarheden in te voeren en dat hij aldus, ruimer, belangenconflicten met betrekking tot de uitoefening van verschillende mandaten heeft willen vermijden, waarbij dus gevolg wordt gegeven aan de aanbevelingen die zijn geformuleerd door de parlementaire onderzoekscommissie belast met het onderzoeken van de transparantie en de werking van de « Publifin »-Groep, in haar verslag waarbij misbruiken met betrekking tot die conflicten werden aangeklaagd. Door de bestreden bepaling aan te nemen, heeft de decreetgever in het bijzonder de belangenconflicten willen voorkomen die zich mogelijk zouden voordoen tussen, enerzijds, de directiefuncties binnen een autonoom gemeentebedrijf en, anderzijds, de binnen de gemeenten uitgeoefende uitvoerende functies of de functie van voorzitter van de gemeenteraad. B.7. Wanneer een wetgever onverenigbaarheden invoert die de toegang tot een functie in een openbare instelling beperken, teneinde een grotere onafhankelijkheid van haar leden te bewerkstelligen, volstaat de loutere vaststelling dat identieke onverenigbaarheden de toegang van andere personen tot dezelfde functies of tot soortgelijke functies, in voorkomend geval in andere instellingen, niet op dezelfde wijze beperken, niet om de vernietiging van de maatregel te verantwoorden. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie legt de wetgever niet de verplichting op om onverenigbaarheden enkel vast te stellen bij een algemene maatregel die van toepassing is op elke vergelijkbare instelling die onder zijn bevoegdheden valt, en het behoort tot zijn beoordelingsbevoegdheid om zijn prioriteiten ter zake te bepalen. B.8. Allereerst dient in herinnering te worden gebracht dat de bestreden bepaling de titularis van een directiefunctie in een autonoom gemeentebedrijf niet verhindert zich kandidaat te stellen bij de gemeenteraadsverkiezingen, noch als gemeenteraadslid te worden verkozen. Zij doet dus geen afbreuk aan zijn recht om te worden verkozen. Zij legt hem evenwel de verplichting op, in het geval waarin hij zou worden voorgedragen als lid van het gemeentecollege of als voorzitter van de gemeenteraad, een keuze te maken tussen die functie en die van directeur van een autonoom gemeentebedrijf, aangezien die functies voortaan onverenigbaar zijn. B.9.1. Zoals in de in B.2 aangehaalde parlementaire voorbereiding wordt vermeld, wordt de bestreden maatregel verantwoord door het door de decreetgever nagestreefde legitieme doel dat erin bestaat te vermijden dat belangenconflicten zich voordoen die de beginselen aangaande het bestuur kunnen schaden. B.9.2. Te dezen was de decreetgever van oordeel dat hij in het bijzonder de onafhankelijkheid van de leden van de gemeentecolleges en die van de voorzitter van de gemeenteraad diende te waarborgen ten aanzien van het personeel dat een directiefunctie in een autonoom gemeentebedrijf uitoefent, en zulks teneinde belangenconflicten te vermijden. B.10. Wat de eerste aangevoerde discriminatie betreft, verantwoordt het door de decreetgever nagestreefde doel dat erin bestaat te vermijden dat belangenconflicten zich voordoen die de beginselen van goed bestuur kunnen schaden, dat de in de bestreden bepaling bedoelde onverenigbaarheid van toepassing is op alle autonome gemeentebedrijven, zelfs indien zij niet zijn verbonden met de gemeente waarin de directeur van dat autonoom gemeentebedrijf een mandaat binnen het gemeentecollege zou wensen uit te oefenen of de gemeenteraad ervan zou wensen voor te zitten. B.11. Wat de tweede aangevoerde discriminatie betreft, zou de decreetgever evenmin kunnen worden verweten dat hij de bekritiseerde onverenigbaarheid heeft beperkt tot de hoogste hiërarchische functies binnen een autonoom gemeentebedrijf, aangezien het gevaar voor belangenconflicten precies op dat niveau het grootst is. Een directiefunctie wordt immers gekenmerkt door een uitoefening van een deel van het gezag wat een hoge mate van verantwoordelijkheid en een hoog niveau van bezoldiging inhoudt. Daarenboven, zonder dat dient te worden nagegaan of, zoals de verzoeker aanvoert, de burgers die in de privésector werken, politiek verlof kunnen verkrijgen om de aan de betwiste onverenigbaarheid onderworpen mandaten uit te oefenen, vermocht de decreetgever redelijkerwijs ervan uit te gaan dat, gelet op, enerzijds, de hiërarchische positie van de directeur van een autonoom gemeentebedrijf en, anderzijds, de opdracht die erin bestaat een politieke impuls te geven en die op lokaal vlak wordt vervuld door de leden van de gemeentecolleges en door de voorzitter van de gemeenteraad, de onverenigbaarheid niet alle burgers van de gemeente treft die, terwijl zij een ander beroep uitoefenen, de uitoefening van de beoogde mandaten kunnen cumuleren met de uitoefening van hun beroep. B.12. Wat de derde aangevoerde discriminatie betreft, zou de decreetgever evenmin kunnen worden verweten dat hij de bekritiseerde onverenigbaarheid heeft beperkt tot het voorzitterschap van de gemeenteraad. Aangezien de aanwijzing van een gemeenteraadslid als voorzitter van de raad meestal te beurt valt aan een raadslid dat over een uitgebreid netwerk van relaties beschikt en aangezien de voorzitter van de raad bovendien over belangrijke prerogatieven beschikt, vermocht de decreetgever ten aanzien van het nagestreefde doel immers redelijkerwijs te oordelen dat enkel die functie, met uitsluiting van die van gemeenteraadslid, het voorwerp van de bekritiseerde onverenigbaarheid diende uit te maken. B.13. Voor het overige staat het uitsluitend aan de decreetgever om de onverenigbaarheden vast te stellen die hij nodig of wenselijk acht om het vooropgestelde doel van politieke aard te bereiken, namelijk dat van goed bestuur en transparantie van de lokale besturen. Hij kan aldus voorrang geven, hetzij aan het vermijden van belangenconflicten, hetzij aan de vrije uitoefening van verkozen mandaten. Het Hof kan een dergelijke keuze slechts afkeuren indien zij kennelijk onredelijk is, wat te dezen niet het geval is. B.14. Het enige middel is niet gegrond. Om die redenen, het Hof, verwerpt het beroep. Aldus gewezen in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 29 november 2018. De griffier, P.-Y. Dutilleux De voorzitter, |
F. Daoût | F. Daoût |