← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 83/2018 du 5 juillet 2018 Numéro du rôle : 6485 En cause : la
question préjudicielle relative à l'article 37, alinéa 4, du Code rural, posée par le Juge de paix du
canton d'Ath-Lessines. La Cour constitutionnelle, après en avoir délibéré,
rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procédu(...)"
Extrait de l'arrêt n° 83/2018 du 5 juillet 2018 Numéro du rôle : 6485 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 37, alinéa 4, du Code rural, posée par le Juge de paix du canton d'Ath-Lessines. La Cour constitutionnelle, après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procédu(...) | Uittreksel uit arrest nr. 83/2018 van 5 juli 2018 Rolnummer 6485 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 37, vierde lid, van het Veldwetboek, gesteld door de Vrederechter van het kanton Aat-Lessen. Het Grondwettelijk Hof, sa wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 83/2018 du 5 juillet 2018 | Uittreksel uit arrest nr. 83/2018 van 5 juli 2018 |
Numéro du rôle : 6485 | Rolnummer 6485 |
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 37, alinéa | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 37, vierde lid, |
4, du Code rural, posée par le Juge de paix du canton d'Ath-Lessines. | van het Veldwetboek, gesteld door de Vrederechter van het kanton Aat-Lessen. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges J.-P. | samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de |
Snappe, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet et R. Leysen, assistée | rechters J.-P. Snappe, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet en R. |
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président J. Spreutels, | Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par jugement du 13 juillet 2016 en cause de Norbert Dhayer contre | Bij vonnis van 13 juli 2016 in zake Norbert Dhayer tegen Bernadette |
Bernadette Paulet, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour | Paulet, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op |
le 18 juillet 2016, le Juge de paix du canton d'Ath-Lessines a posé la | 18 juli 2016, heeft de Vrederechter van het kanton Aat-Lessen de |
question préjudicielle suivante : | volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« L'article 37, alinéa 4, du Code rural qui dispose que ' le droit de | « Schendt artikel 37, vierde lid, van het Veldwetboek, dat bepaalt dat |
couper les racines ou de faire couper les branches est imprescriptible | ' het recht om de wortels weg te hakken of de takken te doen afsnijden |
' viole-t-il les articles 10 et/ou 11 de la Constitution en ce qu'il | [...] niet [verjaart] ', de artikelen 10 en/of 11 van de Grondwet in |
restreint l'étendue de la servitude continue et apparente acquise par | zoverre het de omvang van de door verjaring verkregen voortdurende |
prescription permettant de maintenir des plantations à une distance | zichtbare erfdienstbaarheid waardoor beplantingen op een kortere |
inférieure à celle prévue par l'article 35 du Code rural en ce sens | afstand dan de in artikel 35 van het Veldwetboek bedoelde afstand |
qu'il exclut le maintien des branches ou des racines qui avancent | kunnen worden behouden, in die zin beperkt dat het het behoud uitsluit |
depuis plus de trente ans sur l'immeuble voisin, alors que la | van takken of wortels die sedert meer dan 30 jaar over het aangrenzend |
possession trentenaire d'une vue avec surplomb, par un balcon, une | onroerend goed hangen of erop doorschieten, terwijl het dertigjarige |
saillie ou autres, du fonds contigu permet d'acquérir une servitude | bezit van een uitzicht met overstek, door een balkon, een uitsprong of |
dergelijke, op het aanpalend erf het mogelijk maakt een actieve | |
active en vertu de laquelle les constructions empiétant matériellement | erfdienstbaarheid te verkrijgen krachtens welke de constructies die |
sur l'héritage voisin seront maintenues ? ». | feitelijk uitsteken boven het naburige erf, behouden zullen blijven ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1.1. La Cour est invitée à examiner la compatibilité de l'article | B.1.1. Het Hof wordt verzocht om de bestaanbaarheid te onderzoeken van |
37, alinéa 4, du Code rural avec les articles 10 et 11 de la | artikel 37, vierde lid, van het Veldwetboek met de artikelen 10 en 11 |
Constitution. | van de Grondwet. |
B.1.2. L'article 37, alinéa 4, en cause du Code rural fait partie des | B.1.2. Het in het geding zijnde artikel 37, vierde lid, van het |
dispositions qui règlent la distance prévue pour les plantations. | Veldwetboek maakt deel uit van de bepalingen die de afstand voor |
beplantingen regelen. | |
L'article 35 dispose : | Artikel 35 bepaalt : |
« Il n'est permis de planter des arbres de haute tige qu'à la distance | « Hoogstammige bomen mogen slechts op een door vast en erkend gebruik |
consacrée par les usages constants et reconnus; et, à défaut d'usages, | bepaalde afstand geplant worden; bij ontstentenis van zodanig gebruik |
qu'à la distance de deux mètres de la ligne séparative des deux | mogen hoogstammige bomen slechts op twee meter, andere bomen en |
héritages pour les arbres à haute tige, et à la distance d'un | levende hagen slechts op een halve meter van de scheidingslijn tussen |
demi-mètre pour les autres arbres et haies vives. | twee erven worden geplant. |
Les arbres fruitiers de toute espèce peuvent être plantés en espaliers | Fruitbomen van welke soort ook mogen als leibomen, aan elke kant van |
de chaque côté du mur séparatif de deux propriétés, sans que l'on soit | de muur tussen twee erven, geplant worden zonder dat een afstand in |
tenu d'observer aucune distance. | acht wordt genomen. |
Si ce mur n'est pas mitoyen, son propriétaire a seul le droit d'y | Is die muur niet gemeen, dan heeft alleen de eigenaar het recht hem |
appuyer ses espaliers ». | als steun voor zijn leibomen te gebruiken ». |
L'article 36 dispose : | Artikel 36 bepaalt : |
« Le voisin peut exiger que les arbres, haies, arbrisseaux et arbustes | « De nabuur kan de rooiing eisen van bomen, hagen, heesters en |
plantés à une distance moindre que la distance légale soient arrachés ». | struiken die op een kortere afstand geplant zijn dan de wet bepaalt ». |
L'article 37 dispose : | Artikel 37 bepaalt : |
« Celui sur la propriété duquel avancent les branches des arbres du | « Degene over wiens eigendom takken van bomen van een nabuur hangen, |
voisin peut contraindre celui-ci à couper ces branches. | kan de nabuur noodzaken die takken af te snijden. |
Les fruits tombés naturellement sur la propriété du voisin lui | Vruchten die vanzelf op het eigendom van de nabuur vallen, behoren de |
appartiennent. | nabuur toe. |
Si ce sont les racines qui avancent sur son héritage, il a le droit de | Degene op wiens erf wortels doorschieten, mag ze aldaar zelf |
les y couper lui-même. | weghakken. |
Le droit de couper les racines ou de faire couper les branches est | Het recht om de wortels weg te hakken of de takken te doen afsnijden |
imprescriptible ». | verjaart niet ». |
B.1.3. Il résulte de la formulation de la question préjudicielle et | B.1.3. Uit de formulering van de prejudiciële vraag en uit de motieven |
des motifs de la décision de renvoi que le juge a quo interroge la | van de verwijzingsbeslissing vloeit voort dat de verwijzende rechter |
Cour à propos d'une différence de traitement que la disposition en | aan het Hof een vraag stelt over een verschil in behandeling dat door |
cause introduirait entre, d'une part, le propriétaire d'un arbre | de in het geding zijnde bepaling zou worden ingesteld tussen, |
planté depuis plus de trente ans à une distance inférieure à la | enerzijds, de eigenaar van een boom die sedert meer dan 30 jaar op een |
distance fixée par l'article 35 du Code rural et, d'autre part, le propriétaire d'un ouvrage muni depuis plus de trente ans d'une vue non conforme avec surplomb, par un balcon, une saillie ou autres, sur le fonds contigu, en ce que le premier ne peut pas maintenir, sur la base d'une servitude acquise par prescription, les branches ou les racines de l'arbre qui avancent depuis plus de trente ans sur l'héritage voisin, alors que le second peut, en vertu d'une telle servitude, maintenir la construction qui empiète matériellement sur l'héritage voisin. B.2. Dans leur mémoire en réponse, les parties intervenantes suggèrent à la Cour d'examiner la disposition en cause non seulement au regard | kortere afstand dan de bij artikel 35 van het Veldwetboek bepaalde afstand is geplant en, anderzijds, de eigenaar van een bouwwerk dat sedert meer dan 30 jaar is voorzien van een niet-conform uitzicht met overstek, door een balkon, een uitsprong of dergelijke, op het aanpalend erf, in zoverre de eerstgenoemde de boomtakken of -wortels die sedert meer dan 30 jaar over het naburige erf hangen of erop doorschieten, niet kan behouden op grond van een erfdienstbaarheid die door verjaring is verkregen, terwijl de laatstgenoemde de constructie die feitelijk uitsteekt boven het naburige erf, krachtens een dergelijke erfdienstbaarheid wel kan behouden. B.2. In hun memorie van antwoord suggereren de tussenkomende partijen aan het Hof om de in het geding zijnde bepaling niet alleen ten |
des articles 10 et 11 de la Constitution, mais aussi au regard des | aanzien van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet te onderzoeken, maar |
articles 7bis et 23 de la Constitution. Elles suggèrent également de | ook ten aanzien van de artikelen 7bis en 23 van de Grondwet. Zij |
limiter l'examen de la question préjudicielle à l'hypothèse la moins | suggereren ook om het onderzoek van de prejudiciële vraag te beperken |
fréquente dans laquelle l'arbre dispose de racines aériennes visibles | tot het minder vaak voorkomende geval waarin de boom over zichtbare |
et charpentières, la situation de ce type de racines étant la seule | luchtwortels en gestelwortels beschikt, aangezien de situatie van dat |
qui soit comparable avec celle d'autres ouvrages extérieurs. | soort van wortels de enige is die kan worden vergeleken met die van |
andere uitwendige bouwwerken. | |
Les parties ne peuvent modifier ou faire modifier la portée de la | De partijen vermogen niet de draagwijdte van de door het verwijzende |
question préjudicielle posée par la juridiction a quo. | rechtscollege gestelde prejudiciële vraag te wijzigen of te laten |
La Cour limite par conséquent son examen à un contrôle au regard des | wijzigen. Het Hof beperkt zijn onderzoek bijgevolg tot een toetsing aan de |
articles 10 et 11 de la Constitution. | artikelen 10 en 11 van de Grondwet. |
B.3. L'article 35, alinéa 1er, du Code rural consacre l'obligation | B.3. Artikel 35, eerste lid, van het Veldwetboek legt de wettelijke |
légale de planter les arbres de haute tige à la distance de deux | verplichting vast om hoogstammige bomen op een afstand van twee meter |
mètres de la ligne séparative de deux héritages (Cass., 16 octobre | van de scheidingslijn tussen twee erven te planten (Cass., 16 oktober |
2014, Pas., 2014, n° 613). | 2014, Arr. Cass., 2014, nr. 613). |
En vertu de l'article 36 du même Code, le titulaire d'un droit réel | Krachtens artikel 36 van hetzelfde Wetboek kan de houder van een |
portant sur le terrain voisin peut exiger que les arbres plantés à une | zakelijk recht met betrekking tot de naburige grond de rooiing eisen |
distance moindre qu'à la distance légale soient arrachés. | van bomen die op een kortere afstand dan de wettelijke afstand zijn |
En vertu de l'article 37 du même Code, celui-ci a le droit de couper | geplant. Krachtens artikel 37 van hetzelfde Wetboek mag hij de wortels van de |
lui-même les racines des arbres du voisin qui avancent sur son | bomen van de nabuur die op zijn erf doorschieten, zelf weghakken |
héritage (alinéa 3) et le droit d'exiger du voisin qu'il coupe les | (derde lid), en heeft hij het recht van de nabuur te eisen dat hij de |
branches qui empiètent sur son héritage (alinéa 1er). Les fruits | takken afsnijdt die uitsteken boven zijn erf (eerste lid). Vruchten |
tombés naturellement sur son terrain lui appartiennent (alinéa 2). Le | die vanzelf op zijn grond vallen, behoren hem toe (tweede lid). Het |
droit de couper les racines ou de faire couper les branches est | recht om de wortels weg te hakken of de takken te doen afsnijden |
imprescriptible (alinéa 4). | verjaart niet (vierde lid). |
B.4. Les articles 675 à 680 du Code civil règlent la distance à | B.4. De artikelen 675 tot 680 van het Burgerlijk Wetboek regelen de |
respecter par le propriétaire qui ouvre des jours et des vues sur la | afstand die in acht moet worden genomen door de eigenaar die |
propriété du voisin. | lichtopeningen en uitzichten op het eigendom van de nabuur maakt. |
B.5. Les servitudes de plantations prévues par l'article 35 du Code | B.5. De in artikel 35 van het Veldwetboek bedoelde erfdienstbaarheden |
rural et les servitudes de jours et de vues prévues par les articles | |
675 à 680 du Code civil sont des servitudes légales qui grèvent, selon | van beplantingen en de in de artikelen 675 tot 680 van het Burgerlijk |
le cas, le fonds sur lequel l'arbre est planté ou le fonds sur lequel | Wetboek bedoelde erfdienstbaarheden van lichtopeningen en van |
les jours ou les vues sont percés, au profit du ou des fonds voisins. | uitzichten zijn wettelijke erfdienstbaarheden die rusten op, naar |
gelang van het geval, het erf waarop de boom is geplant of het erf | |
Aucune de ces dispositions n'étant d'ordre public, il est possible de | waarop de lichtopeningen of de uitzichten worden gemaakt, ten voordele |
van het naburige erf of de naburige erven. | |
Aangezien geen van die bepalingen van openbare orde is, is het | |
déroger aux distances légales établies par celles-ci. | mogelijk af te wijken van de bij die bepalingen vastgestelde |
wettelijke afstanden. | |
B.6. Selon le juge a quo, un propriétaire peut acquérir par | B.6. Volgens de verwijzende rechter kan een eigenaar door de |
prescription acquisitive trentenaire, comme le prévoit l'article 690 | dertigjarige verkrijgende verjaring, zoals voorzien in artikel 690 van |
du Code civil, une servitude consistant, selon le cas, dans le droit | het Burgerlijk Wetboek, een erfdienstbaarheid verkrijgen die, naar |
d'avoir des arbres plantés à une distance moindre qu'à la distance | gelang van het geval, bestaat in het recht om bomen te hebben die op |
prévue à l'article 35, alinéa 1er, du Code rural ou dans le droit de | een kortere afstand dan de in artikel 35, eerste lid, van het |
Veldwetboek bedoelde afstand zijn geplant of in het recht om een | |
conserver une vue non conforme aux distances fixées par les articles | uitzicht te behouden dat niet in overeenstemming is met de bij de |
675 à 680 du Code civil. | artikelen 675 tot 680 van het Burgerlijk Wetboek bepaalde afstanden. |
B.7. En vertu de l'article 690 du Code civil, les servitudes continues et apparentes s'acquièrent par la possession de trente ans. Le propriétaire d'un arbre planté depuis plus de trente ans à une distance non conforme et le propriétaire d'un ouvrage muni depuis plus de trente ans d'une vue non conforme avec surplomb, par un balcon, une saillie ou autres, sur le fonds contigu, peuvent acquérir l'un et l'autre, par prescription trentenaire, le droit de maintenir, selon le cas, l'arbre ou la construction concernée. Selon le juge a quo, dans le premier cas, l'étendue de la servitude acquise par prescription par le propriétaire de l'arbre est toutefois | B.7. Krachtens artikel 690 van het Burgerlijk Wetboek worden voortdurende zichtbare erfdienstbaarheden verkregen door dertigjarig bezit. De eigenaar van een boom die sedert meer dan 30 jaar op een niet-conforme afstand is geplant en de eigenaar van een bouwwerk dat sedert meer dan 30 jaar is voorzien van een niet-conform uitzicht met overstek, door een balkon, een uitsprong of dergelijke, op het aanpalend erf, kunnen beiden, door dertigjarige verjaring, het recht verkrijgen om, naar gelang van het geval, de boom of de desbetreffende constructie te behouden. Volgens de verwijzende rechter wordt de omvang van de erfdienstbaarheid die de eigenaar van de boom door verjaring heeft verkregen, in het eerste geval evenwel beperkt, in die zin dat de in |
restreinte, en ce sens qu'en consacrant le caractère imprescriptible | het geding zijnde bepaling, doordat zij het onverjaarbare karakter |
du droit du voisin de couper les racines ou de faire couper les | vastlegt van het recht van de nabuur om de wortels weg te hakken of de |
branches, la disposition en cause exclut que la servitude acquise par | takken te doen afsnijden, uitsluit dat de door de eigenaar van de boom |
le propriétaire de l'arbre s'étende aux branches et aux racines qui | verkregen erfdienstbaarheid zich uitstrekt tot de overhangende takken |
avancent sur le fonds voisin. | en de doorschietende wortels. |
B.8. L'ouvrage muni d'une vue non conforme est un ouvrage matériel | B.8. Het werk met een niet-conform uitzicht is een door de mens tot |
stand gebracht materieel werk dat op ieder ogenblik kan worden | |
réalisé par l'homme que l'on peut observer à tout moment et dont | waargenomen en dat niet in omvang wijzigt louter ingevolge het |
l'ampleur ne se modifie pas par le seul effet de l'écoulement du | verstrijken van de tijd. De verkrijgende verjaring van een dergelijke |
temps. La prescription acquisitive d'une telle servitude de vue court, | erfdienstbaarheid van uitzicht loopt in de regel van de dag van de |
en règle, du jour de l'achèvement de l'ouvrage par lequel la servitude | voltooiing van het werk waardoor de erfdienstbaarheid wordt |
est exercée (Cass., 25 mai 1990, Pas., 1990, I, n° 559). | uitgeoefend (Cass., 25 mei 1990, Arr. Cass., 1989-1990, nr. 559). |
En revanche, l'ampleur d'un arbre ne constitue pas une donnée fixe | De omvang van een boom is daarentegen geen vaststaand gegeven doch |
mais se modifie par le seul écoulement du temps. La poussée des | verandert louter ingevolge het verstrijken van de tijd. De groei van |
branches et des racines des arbres est principalement le fait de la | boomtakken en -wortels wordt voornamelijk veroorzaakt door de natuur, |
nature, laquelle a pour effet d'augmenter la charge du fonds voisin | |
résultant des branches et des racines qui avancent à la suite de cette | waarbij de last voor het naburige erf door overhangende takken of |
pousse naturelle et dans le cadre de laquelle il est très ardu, voire | doorschietende wortels zal toenemen ingevolge die natuurlijke groei en |
impossible, de déterminer avec exactitude la date à laquelle la | waarbij het zeer moeilijk of zelfs onmogelijk is om exact te bepalen |
prescription trentenaire commencerait à courir à l'égard de ces | op welke datum de dertigjarige verjaring ten aanzien van die takken of |
branches ou de ces racines. | die wortels zou ingaan. |
B.9. Eu égard aux caractéristiques différentes, d'une part, d'un | B.9. Gelet op die verschillende kenmerken van, enerzijds, een bouwwerk |
ouvrage muni d'une vue non conforme qui empiète matériellement sur le | met een niet-conform uitzicht dat feitelijk uitsteekt boven het |
fonds voisin et, d'autre part, d'un arbre doté de branches ou de | naburige erf en, anderzijds, een boom met overhangende takken of |
racines qui avancent sur le fonds voisin, la différence de traitement | doorschietende wortels, berust het verschil in behandeling tussen de |
entre les propriétaires respectifs repose sur un critère de | respectievelijke eigenaars wat betreft de bij de in het geding zijnde |
distinction objectif et pertinent en ce qui concerne la restriction | bepaling opgelegde beperking van de omvang van de erfdienstbaarheid |
apportée, par la disposition en cause, à l'étendue de la servitude | die door verjaring is verkregen, op een objectief en pertinent |
acquise par prescription. | criterium van onderscheid. |
B.10. Pour le surplus, le droit du voisin de couper les racines et de | B.10. Voor het overige moet het recht van de nabuur om de wortels weg |
faire couper les branches d'un arbre dont le propriétaire a acquis le | te hakken en de takken te doen afsnijden van een boom waarvan de |
droit de le maintenir à une distance inférieure à la distance légale, | eigenaar het recht heeft verkregen om hem op een kortere afstand dan |
doit toujours s'exercer dans les limites de l'abus de droit et de la | de wettelijke afstand te behouden, steeds worden uitgeoefend binnen de |
théorie des troubles de voisinage. | perken van het rechtsmisbruik en van de theorie van de burenhinder. |
La différence de traitement n'emporte donc pas des effets | Het verschil in behandeling brengt dus geen onevenredige gevolgen met |
disproportionnés. | zich mee. |
B.11. La question préjudicielle appelle une réponse négative. | B.11. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 37, alinéa 4, du Code rural ne viole pas les articles 10 et | Artikel 37, vierde lid, van het Veldwetboek schendt de artikelen 10 en |
11 de la Constitution. | 11 van de Grondwet niet. |
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
la Cour constitutionnelle, le 5 juillet 2018. | op 5 juli 2018. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
Le président, | De voorzitter, |
J. Spreutels | J. Spreutels |